301

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

ԺԵ - XV

ԿԱԶ­ՄՈՂ` Գրի­գոր ա­բղյ (1476 թ.):

ԹԵՐԹ` 387+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 113ա, 386ա-7բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԳ 12 (Ա 7, Ե 13, Ժ, ԻԶ 9, ԼԱ 10) +1 4: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 23,5 15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 86ա): ՏՈՂ` 18: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ մուգ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ-Փո­խու­մն Աս­տուա­ծած­նի` 44բ, Մատ­նու­թիւն` 113բ, Մուտք յԵ­րու­սա­ղէմ` 113բ-4ա, Խա­չե­լու­թիւն` 114ա, Ա­ւե­տու­մն Յով­հան­նու Մկրտ­չի` 186ա, Ա­ւե­տու­մն Քրիս­տո­սի` 186բ, Տե­սիլ Յով­սէ­փայ` 186բ, Համ­բար­ձու­մն` 187ա, Ըն­ծա­յու­մն (միա­գոյն, լու­սան­ցա­զարդ)` 197ա, Յա­րու­թիւն Ղա­զա­րու` 302բ, Հո­գե­գա­լուստ` 303ա: Մար­կոս` 114բ, Ղու­կաս` 187բ, Յով­հան­նէս` 303բ: Խ ո ր ա ն` 1գդ, 2աբ, 3աբ, 4աբ, 5ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 115ա, 188ա, 304ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, եր­կ­րա­չա­փա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­պոյտ, կար­միր, մո­խ­րա­գոյն, կա­նաչ, սեւ, ոս­կի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: Ժ-ԺԱ դդ.: 1 (Ա) + 1 (Բ), ստա­ցուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աա): Կար­դալ Աբ, Բբ, Աա (Բա լուա­ցուած եւ ա­ն­ըն­թեռն­լի). «Ի վե­րայ ե­րե­սաց իւ­րոց... այ­սու­հե­տեւ (ԺԳ, 35-41):

ՎԻ­ՃԱԿ` սկզ­բից պա­կա­սա­ւոր, խո­նա­ւու­թիւ­նից խու­նա­ցած, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը մա­շուած, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, դռ­նա­կն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 6ա-112բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի (թա­փուած` Ա, 1-Գ, 9, ԻԸ, 17-20):

2. 115ա-85բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 188ա-301բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 304ա-85բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

 

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 385բ Զվեր­ջին նո­րո­գող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` զսր­բա­կ­րաւն Գրի­գոր ա­բե­ղայ եւ զծ­նո­ղսն, եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորս... ( ա­ն­ըն­թեռն­լի), որ­դին` զՍի­մա­ւոն յի­շե­ցէք ի սուրբ, յար­ժա­նա­ւոր յա­ղաւ­թս ձեր, ո՛վ կար­դայք կամ աւ­րի­նա­կէք, եւ Աս­տուած զյի­շողքդ յի­շէ իւր միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն. ա­մէն: Կազ­մե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան Գրի­գոր սուտ ե­րի­ցու ի թվիս Հա­յոց ՋԻԵ (1476). ա­մէն:

2. 2ա (ԺԷ դ., բո­լոր­գիր) Ի Տեառն: Ես` տէր Սար­գիս, ծա­ռայ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, մե­ղա­պարտ եւ ա­ն­ար­ժան, գնե­ցի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս յի­շատ[ակ] ինձ եւ ծնո­ղաց ի­մոց եւ կո­ղա­կ­ցին ի­մոյ եւ իմ դս­տերն ի­մոյ` Գու­հա­րին. ա­մէն: Ով ոք գիրս բա­նայ, ա­ն­ար­ժան Սար­գի[ս] է­րէ­ցս յի­շայ, եւ Աս­տուած զինք յի­շայ. ա­մէն: Ով մեզ Ո­ղոր­մի ա­սայ, Աս­տուած զինք ա­ջայ­կող­մն դա­սե­ւես­ցէ՛: || (3ա) Յի­շա­տակ իւր եւ ծնո­ղեա­ցն, հա­ւրն` պա­րոն Բա­բայ­ջա­նին, եւ մա­ւրն` Շուե­նէր­խա­թու­նին, եւ եղ­բարց նո­րին` Թուխ­մա-նու­կին, եւ հաւ­րեղ­բա­ւրն` Գաւ­գի­նին, Նաւ­ռու­զին, եւ կո­ղա­կ­ցին` Հան­ձ­րէ­վ­ար­դին, եւ ան­յի­շա­տակ Դուն­տի­կին, Վէ­լի­ջա­նին, Համ­բար­ջուն, եւ իր որ­դոց` Համ­բար­ջուն, Բար­սե­ղին: Դար­ձեալ [յի­շե­ցէք] տէր Սար­գ­ը­սին, Բա­բայ­ջա­նին եւ կո­ղա­կ­ցին` Գաւ­զա­լա­ղին, եւ մեծ պա­պին` Սար­գ­ը­սին, Ուստ­իա­նին, Ա­ղայ­ջա­նին, եւ ա­մե­նայն ար||(3բ)ե­ւե՛ան մեր­ձա­ւո­րա­ցն. ա­մէն: Եւ դար­ձեալ ե­րես ան­կե­ւե՛ալ ա­ղա­չեմք ըզ­ձեզ, ո՛վ սուրբ պա­տուե­լի վար­դա­պետ, կրաւ­նա­ւորք, քա­հա­նայք, կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ ա­ղաւ­թս ձեր, եւ Աս­տուած ձեզ յի­շէ իւր միւ­սան­գամ գա­լս­տե­ւե՛ան. ա­մէն: Յի­շողդ յի­շալ լի­ցի:

3. 302ա (ԺԷ-ԺԸ դդ., շղա­գիր) Վեր­ջին նո­րո­քողն` Ըս­տե­ւե՛­փա­նոսն, որ հա­լալ հն­չիւն քնեց զԱ­ւե­տա­րա­նս ի­րե­նն եւ իր ծնո­ղա­ցն յի­շա­տակ, հա­ւրն` Զա­քա­րին, մա­ւրն` Խաւ­տ­խա­թու­նին, աղ­բորն` Էս­տե­փա­նին, քվերձ` Շա­մամ­խա­թու­նին, Խո­զի­նա­րին, հան­կա­նն` Թա­մար­խա­թու­նին, աղ­բորն` Վա­նա­կա­նին: Աս­տուած զիր մեղ­քն թո­ղու: Ով զէս էլ ծա­խէ ու նո­րայ­կ­նուեւն՛ք Աս­տուա­յեւծ՛ ած­նի դռ­նէս տա­նի, նայ իր հո­գին կա­պած լի­նի ի­րեք հա­րուր ու վաթ­ս­նու­հինկ հայ­րա­պե­տաց: Թիւն ի /// էս (եղ­ծուած) զԱ­ւե­տա­րա­նս տվա­ցի Շա­հ­ան­վան/// (2 բառ եղ­ծուած. հա­ւա­նա­բար` «Սա­րէ վանք կամ «սուրբ վան­քն):

302

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 212. չգ­րուած` 1ա-5բ, 55բ-6բ, 91բ-2բ, 159աբ, 208բ-12բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԸ 12(ԺԸ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24 16,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 37ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 6ա, 57ա, 93ա, 160ա: Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, եր­կ­րա­չա­փա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` վար­դա­գոյն:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: Թ-Ժ դդ.: 2(Ա-Բ)+2(Գ-Դ), ստա­ցուած 2 թեր­թե­րի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աա): Կար­դալ Գբ, Դա, Գա, Դբ. «միայն տե­րեւ... վասն ո­րոյ յա­ղաւ­թս (ԺԱ, 13-24), Բա, Աբ, Բբ, Աա. «մատ եւն՛ես­ցէ եղ­բայրն զեղ­բայր... բայց դուք զգոյշ ե եւ­ղե­րուք՛ (ԺԳ, 12-23):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի Ա փեղ­կին մե­տա­ղեայ խա­չի հետ­քեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 6ա-54բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: 54բ-5ա Նա­խա­դ­րու­թիւն:

2.57ա-90բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (90բ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս): 91ա Նա­խա­դ­րու­թիւն:

3. 93ա-158բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: 158բ Նա­խա­դ­րու­թիւն:

4. 160ա-208ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (207բ-8ա Իրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

Ստո­րին լու­սանցք­նե­րում` Հա­մա­բար­բառ:

303

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Մը­զուք գիւղ ՋԱ -1452

 

ԳՐԻՉ` Յով­հան­նէս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ղա­զար քհյ:

ԹԵՐԹ` 289 + 1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1բ, 6բ, 7ա, 86բ, 87ա, 138ա-139ա, 222ա: ՊՐԱԿ` 1 7+ Ա-ԻԴ 12 (ԺԶ 11, ԺԹ, ԻԴ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 22 15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 10ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ: Ա փեղ­կին` 3 խաչ, եր­կու­սը` մէ­կա­կան ա­կով, 2 տե­րե­ւա­ձեւ զարդ, կոս­տ­ղեր: Աս­տա­ղը` տե՛ս «Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ -ը:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 7բ, Մար­կոս` 87բ, Ղու­կաս` 139բ, Յով­հան­նէս` 222բ: Խ ո ր ա ն` 1դ, 2ա, 2բ, 3ա, 3բ, 4ա, 4բ, 5ա, 5բ, 6ա: Կի­սա­խո­րան` 8ա, 88ա, 140ա, 223ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գոյ­ներ` կա­պոյտ, կար­միր, սր­ճա­գոյն, դե­ղին, կա­նաչ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թեր­թե­րը մա­սամբ բամ­բա­կա­կա­լած եւ խու­նա­ցած: Ո­րոշ թեր­թեր ե­տուա­ռաջ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. 1բ-2ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 2բ-6ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ` լու­սան­ցա­յին):

3. 8ա-86ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: 86ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: Կից` Մատ­թէ­ոս մարդ ա­նուա­նե­ցաւ... (չափ.):

4. 88ա-137ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: 137բ Նա­խա­դ­րու­թիւն:

5. 140ա-221բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու (թա­փուած` ԺԷ, 11-20, ԻԳ 41-53):

6. 223ա-85բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (թեր­թե­րը խառ­նուած. կար­դալ 223-4, 228, 226-7, 225, 229-85: Թա­փուած` Դ, 15-29): 285բ Նա­խա­դ­րու­թիւն:

Բ. 1գ [ Ա­ւե­տա­րա­նա­ցոյց] - Ա­ւե­տա­րան Բժշ­կու­թեան այս­պէս գիտ. Մա[տ]թէ­ոս` Ծ, ԿԸ... Իսկ զՀան­գ­ըս­տեան Ա­ւե­տա­րան այս­պէս գիտ. Ի Մա[տ]թ[է]ոս` ՃԺ... (ԺԷ դ. յա­ւե­լում):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

386ա Ա­ւր­հ­նու­թիւն, գո­հու­թիւն... || (386բ) Ո­րոյ ցան­կա­ցող ե­ղեալ եր­ջա­նիկ եւ աս­տուա­ծա­սէր, սըր­բա­ս­նեալ քա­հա­նայն Ղա­զար եւ ստա­ցաւ զա­նա­ռիկ մե­ծու­թիւ­նս, զաս­տուա­ծա­բան սուրբ Ա­ւե­տա­րան յի­շա­տակ բա­րի հոգ­ւոյ իւ­րոյ, ե­ւս ա­ռա­ւել որդ­ւոյն իւ­րոյ` Յո­վան­նէս սր­բա­ս­նեալ քա­հա­նա­յին, որ տա­րա­ժամ կե­նօք փո­խե­ցաւ ի Քրիս­տոս եւ սուգ դառ­նու­թեան || (287ա) ե­թող ծնաւ­ղաց իւ­րոց: Եւ արդ, գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի գեօ­ղս Մը­զուք (եղ­ծուած եւ տո­ղա­մ­էջ գրուած նո­րոգ­ման վայ­րը` «[Կաղ]րայ­գոմ), ի թվա­կա­նիս մե­րում Ջ եւ Ա (1452) ա­մի, ձե­ռամբ յոգ­նա­մեղ եւ ա­ն­ար­ժան գր­չի` Յո­վան­նի­սի: Եւ արդ, յե­րե­սս ան­կեալ ա­ղա­չեմ զմա­ն­կու­նս սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ, որք հան­դի­պիք սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, լի բե­րա­նով եւ ու­ղիղ սըր­տիւ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զըս­տա­ցող սո­րա` զՂա­զար քա­հա­նայ, եւ զոր­դին իւր` զՅո­վա­նէս քա­հա­նայ, եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր` զՓօ­լատ, եւ ըզ­կե­նա­կի­ցն իւր` զԱ­լամ­խա­թուն, եւ զծաղ­կեալ որ­դի­քն իւր` զՍ­տե­փա­նոս, զԱ­միր­մուլք, եւ զԹու­մա եւ զԿա­րա­պետ սար­կա­ւա­գն, որ է ժա­ռանգ նո­ցին, եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ տէր Յի­սուս Քրիս­տոս ձեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

 Այլ եւ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զքոյր տէր Ղա­զա­րին` զԽա­թուն­մէ­լիք, զհարսն` զԴուխ­թար, եւ զԸ­ռ­ըս­տա­կէս պա­տա­նեա­կն իւր: Եւ զԹու­մայ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, որ աւ­գ­նա­կան ե­ղեւ ի գին գրո­ցս, եւ տէր Աս­տուած, որ ա­ռա­տն է ի տուրս բա­րեաց, տա(287բ)ցէ ձեզ եւ մեզ զիւր եր­կ­նից ար­քա­յու­թիւն. ա­մէն: Այ­լեւ ա­ղա­չեմ յի­շել ի Քրիս­տոս զան­պի­տան գծաւ­ղս Յո­վան­նէս եւ զծ­ն­օ­ղսն իմ` զՅա­կոբ քա­հա­նայ եւ զՍալ­չուկ, եւ զհա­րա­զատ եղ­բար­քն իմ` զԳ­րի­գոր սր­բա­ս­նեալ կրօ­նա­ւոր եւ զՆեր­սէս սար­կա­ւագ, որ տա­րա­ժամ կե­նօք փո­խե­ցան եւ սուգ ան­մ­խի­թար թո­ղին մեզ: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 1ա (ԺԶ դ., նօ­տր­գիր) /// զտէր Ղա­զար ///[հօ­րեղբ] այր իւր` զԹա­դէ­ոս, եւ զոր­դին` զԹու­մէն, եւ զոր­դին` զՍի­ոն, եւ քը­ուրն` [զՈ]սկին, զտէր Մխի­թարն, տէր Հե­րա­պե­տն, զԳաս­պարն:

287բ (Բո­լոր­գիր) ԶՂա­զար հե­զա­հո­գի սար­կա­ւա­գն յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս աս­տուած, որ կր­կին ետ կազ­մել զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս յի­շա­տակ հո­գոյ իւր եւ ծնաւ­ղաց իւր` տէր Ղա­զա­րին եւ Սաւլ­թա­նին, եւ հաւ­րեղ­բա­ւրն` Թա­դէ­ո­սին, եւ որ­դո­ցն` Թու­մին եւ Սի­ո­նին, եւ քը­ւերն` Ոս­կոյն, եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն եւ ազ­գա­կա­նա­ցն իւր, զոր տէր Աս­տուած տա­ցէ սո­ցա զեր­կ­նից ար­քա­յու­թիւն եւ զան­մա­հու­թիւն. ա­մէն: Եւ եդ ան­ջինջ յի­շա­տակ ի գիւղն Կաղ­րա­գոմ, ի դուռն Սուրբ Ստե­փա­նո­սին, վկա­յու­թեամբ քա­հա­նա­յի­ցն` տէր Մխի­թա­րին, տէր Հե­րա||(288ա)պե­տին, եւ տա­նու­տէ­րա­ցն` պա­րոն Նա­դա­րին, Ղա­սու­մին, Գաս­պա­րին եւ ա­մե­նայն տա­նու­տէ­րանց եւ ժո­ղո­վր­դեա­նն, եդ յի­շա­տակ ի դուռն Սուրբ Ստե­փա­նո­սին ի գիւղն Կաղ­րա­գոմ, ան­ջինջ: Եւ ով ոք յանդ­գ­նի եւ հա­նէ զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի յայս տեղ­ւո­ջէս` թէ քա­հա­նայ կամ ժո­ղո­վուրդ, նա զպա­տաս­խան Յու­դա­յին առ­նու եւ զա­նէծ­քն խա­չա­հա­նո­ղա­ցն. ա­մէն: Այլ մնաս­ցէ յա­ւի­տեան յիշ[ատ]ակ Ղա­զար սար­կա­ւա­գին եւ ծնաւ­ղա­ցն եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն, ի գիւղն Կաղ­րա­գոմ, ի դուռն Սուրբ Ստե­փա­նո­սին. ա­մէն:

2. 288ա Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս Աս­տուած զնուաստ ո­գի եւ զմե­ղաւք մե­ռեալ սու­տ­ա­նուն Եղ­իայ վար­դա­պե­տն եւ զտէր Ա­ւե­տիս ե­պիս­կո­պոսն եւ զՄար­տի­րոս կրաւ­նա­ւորն, որ ձե­ռա­տու ե­ղեն մեզ, եւ տէր Յու­սէփ կրօ­նա­ւորն, որ կազ­մե­ցաք զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի դուռն Սուրբ Յով­հա­նի­սին Ա­միր­դօ­լու, ի թը­ւին Ռ եւ Ի (1571), զոր մեզ եւ ծնաւ­ղա­ցն մեր մար­մ­նա­ւո­րա­ցն եւ հո­գե­ւո­րաց եւ ա­մե­նայնց, որ ե­րախ­տինք ու­նին առ մեզ, լի սր­տիւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք եւ մե­ղաց մե­րոց թո­ղու­թիւն խն­դ­րե­ցէք, զի եւ ձեզ լի­ցի թո­ղու­թիւն մե­ղաց ի յո­ղոր­մա­ծէն եւ ի գը­թա­ծէն Աս­տու­ծոյ. ա­մէն:

3. 287բ (ԺԶ դ., բո­լոր­գիր) [ԶԽ] ա­լի­ֆէն յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս:

4. 288ա (ԺԸ դ., շղա­գիր) ԶԱ­ւե­տա­րա­նս ի դուռն Սր­բոյ Յա­կո­բին ե­տուն տէր Մէլ­քի­սէ­թին:

304

ՅԱ­ԿՈԲ Վ0ՌԱ­ՃԻ­ՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

[Լի՞մ][ՌՄ­ԻԱ՞-1772՞]

ԳՐԻՉ` [Ղա­զար ա­բղյ Շօ­ռո­թե­ցի՞]:

ԹԵՐԹ` 735. չգ­րուած` 170-4, 177-80, 239-50 թեր­թե­րը եւ 731ա-5բ: ՊՐԱԿ` 2 (9+12)+Ա-Կ 12 (ԺԵ, ԽԱ, ԾԱ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` շղա­գիր (նմուշ` 13ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն մոմ­լաթ, թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ (Ի դ. վե­րա­կազ­մու­թիւն. Ա-Բ փեղ­կե­րին փա­կ­ցուած նախ­կին կազ­մից մնա­ցած կա­շուի բե­կոր­նե­րը):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 180բ-1ա եւ 190բ-1ա է­ջե­րի մի­ջեւ 2- ա­կան թերթ ըն­կած:

ԾՆԹ. Գր­չու­թիւ­նը նոյ­նա­կան է Հմր 305-ի 2ա-5բ եւ 195ա թեր­թե­րի Ղա­զար ա­բղյ Շօ­ռո­թե­ցու ին­ք­նա­գիր յի­շա­տա­կա­րան­նե­րի գր­չու­թեան հետ, ըստ այսմ` մա­տե­նիս տե­ղը, ժա­մա­նա­կը եւ գրի­չը:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-725ա Բանք ե­կե­ղե­ցա­կանք եւ գե­ղեց­կա­գոյնք` զա­նա­զան Սուրբ Գրոց վար­դա­պե­տու­թեան յար­դա­րեալ ի գե­րա­զանց սր­բա­զան աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռա­ճի­նոյ, ի կար­գին քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ. եր­ջան­կա­պէս սկ­սա­նին

Տե՛ս Հմր 404, 1ա-286ա. Յռջբ.` 1աբ: Չու­նի յի­շա­տա­կա­րան

թարգ­մա­նու­թեան, «Ցանկ մա­տե­նիս -ը փո­խա­րի­նուած է այլ ցան­կով,

գլուխ­նե­րը հա­մա­րա­կա­լուած չեն:

725ա-30բ Ցանկ բա­նից պա­րու­նա­կեալ յա[յ]սո[ս]իկ կիւ­րա­կէս-կիւ­րա­կէ ա­ռա­ջին գա­լս­տեան Տեառն... Առ նշա­նա­դ­րէ զցան­կսն բա­նից, որք յայ­սո­սիկ կիւ­րա­կէս պա­րու­նա­կին:

305

ՅԱ­ԿՈԲ Վ0ՌԱ­ՃԻ­ՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

Հաշ­թար­խան ՌՄ­ԺԷ-1768

ԳՐԻՉ` Եղ­իա Եւ­դոկ­իա­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ղա­զար ա­բղյ Շօ­ռո­թե­ցի:

ԹԵՐԹ` 196. չգ­րուած` 1աբ, 18բ, 195բ-6բ: ՊՐԱԿ` 19 12 (Ա, ԺԹ 5, Բ, Դ-Թ 10, Գ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 17: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն` (6ա-83բ), միա­սիւն (1ա-5ա, 84ա-195ա): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 3ա): ՏՈՂ` 32-34 (6ա-81բ), 22-24 (82ա-194բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

4ա-191բ Գիրք, որ կո­չի Բանք ոսկ­իա­կանք եւ գե­ղեց­կա­գոյնք` զա­նա­զան Սուրբ Գրոց վար­դա­պե­տու­թեան ա­րա­րեալ ճո­խա­ցու­ցեալ ի բո­լոր ժա­մա­նա­կս տա­րոյն, շա­րա­դ­րեալ եւ ա­րա­րեալ ի գե­րա­զանց սր­բա­զան աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռա­ճի­ոյ, կար­գին քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ. եր­ջան­կա­պէս սկ­սա­նի

Տե՛ս Հմր 404, 1ա-286ա: Այս­տեղ միայն գլուխք` Ծ-ՃԴ: Գլուխ­նե­րի վեր­ջի հա­մա­ռօտ մաղ­թանք­նե­րը զեղ­չուած (հմմտ. Հմր 410): Յռջբ. /4ա-5ա: Չու­նի Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան, իսկ ցան­կե­րի փո­խա­րէն ու­նի այլ ցանկ:

-192ա-4բ Ցանկ գր­քոյս -Ծ. Մինչ ամ­բարձ զա­չս իւր Յի­սուս... ԺԴ. Զո­ղոր­մու­թե­նէ... ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

2ա (1772 թ., ստա­ցո­ղի) Փա՜ռք... գրե­ցաւ [մա­տեա­նս] ի յեր­կիրն Ը­ռու­սաց, ի մեծ քա­ղա­քս Հաշ­թար­խան, թվին ՌՄ­ԺԷ (1768), Հո­գ­տեմ­բե­րի Ժ: Ե­ղեւ սկ­սե­լն ի վե­հա­պե­տու­թեան քրիս­տո­սա­հի­մն եւ լու­սա­ն­կար, ան­յաղ­դե­լի եւ շնոր­հաց յի շտե­մա­րան ա­մե­նա­մա­քուր ծն­օ­ղին մե­րոյ մե­ծի Ա­թո­ռոյն Ա­մե­նայն Հա­յոց Սուրբ Է­ջմ­իած­նի եւ սո­րին դի­տ­օղ եւ ար­ժա­նա­վա­յե­լի տեառն Սի­մէ­օ­նի սր­բա­զան եւ աս­տուա­ծա­բան կա­թո­ղի­կո­սին եւ աս­տուա­ծա­կոխ եր­կ­րին եւ ցան­կա­լի քա­ղա­քին Ե­րու­սա­ղէ­մա պա­տր­իար­գու­թեան տեառն Կա­րա­պետ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տի, նա­եւ մե­ծին Պօ­լ­սու պա­տր­իար­գու­թեան տեառն Գրի­գոր վար­դա­պե­տի, եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեան Ը­ռու­սաց Աս­տու­ծով զօ­րա­ցեալ­Կա­տա­րի­նէ ին­ք­նա­կալ || (2բ) թա­գու­հյին, որ կայ ա[յ]ժմ մեծ պա­տ­ե­րազմ ի մէջ Ը­ռու­սաց եւ 0սման­ցոց: Թէ որ­քան եւ որ­չապ այ­լ­ազ­գիք գե­րի վա­րե­ցան ի ձեռս ը­ռու­սաց ազ­գին եւ կա­պա­նօք բե­րին ի օր­հ­նեալ յեր­կ­րին Ը­ռու­սաց, եւ կամ թէ որ­քան եւ որ­չապ քա­ղաք ա­ռին` Ու­ռու­մէ­լին բո­լոր պօ­վան­դա­կն, այ­սին­քն` Ու­լայ, Պուղ­տան, Ղռ­ըմ-Քէ­ֆէ, մին­չեւ Ան­դր­իա­նու­պօ­լիս, եւ ա­րա­րին կո­տո­րու­մն մեծ, որ ոչ կա­րեմ լեզ­ւով ճա­ռել եւ մի ըստ մի­ո­ջէ պատ­մել: Ժտեմք ի Տեառ­նէ, զի խա­ղա­ղու­թիւն եւ հաշ­տու­թիւն տա­ցէ նո­ցունց, վասն զի օր­հ­նեալ ազ­գս մեր թէ որ­քան վիշ­տս կրեաց ի եր­կ­րին 0սման­ցոց:

Նա­եւ ես` մե­ղօք լցեալ Ղա­զար պար­տա­ւոր իբ­րու ա­բե­ղ­այս, որ եմ տե­ղեաւ Նա­խ­է­ջուան­ցի եւ ի բնիկ գիւղն իմ Շօ­ռոթ, եւ միա­բան Կե­սա­րի­ոյ Սուրբ Կա­րա­պե­տին ուխտ ա­նուամբ, ե­կեալ ի սուրբ ա­նա­պա­տս Լմայ, եւ մնա­ցի աստ մե­տա­սան ա­մի­սս: Տե­սա­նե­լով զխեղ­ճու­թիւն եւ զաղ­քա­տու­թիւն սր­բոյ ա­նա­պա­տիս եւ յոր­դոր­մամբ հօրն սո­րին` տեառն Յա­կո­բայ բա­րէ­շա­ւիղ ե­պիս­կո­պո­սին եւ միա­բան սուրբ եղ­բարց, հան­ձս ա­ռի գնալ ժո­ղո­վա­րա­րու­թիւն դէպ յա­րե­ւե­լս եւ հիւ­սի­սա­յին կող­մն, եւ կամ թէ Վրաց եւ Աղ­ւա­նի­ցն ե­ւս: Շնոր­հիվ || (3ա) տեառն Աս­տու­ծոյ բա­զում ար­դիւ­նս եւ ո­ղոր­մու­թիւ­նս բե­րաք: Ո՜հ, թէ որ­պի­սի փառս, օր­հ­նու­թիւ­նս եւ գո­հու­թիւ­նս ար­ժան է մեզ ըն­ծա­յել ա­մե­նա­զ­օ­րին Աս­տու­ծոյ, որ [յ]ետ Զ ամ շր­ջա­գա­յե­լոյն մեր, խա­ղա­ղու­թեամբ ե­բեր եւ հա­սուց մեզ սուրբ եւ հրեշ­տա­կա­բ­նակ ա­նա­պա­տս Լմայ, եւ մեր ժո­ղո­վեա­լն ձե­ռօք մե­րովք տուաք ա­նա­պա­տիս Լմայ, եւ ե­կե­ղե­ցա­կան յի­շա­տակ­քն ե­ւս, զար­դա­րե­ցաք սուրբ տա­ճարս Սր­բոյն Գէ­որ­քայ: Նա­եւ հետ իմ գայր ըս­պա­սա­ւոր Եւ­դոկ­իա­ցի ա­ւաք սարկ[աւ]ագ տի­րա­ցու Եղ­իա­յին, որ այժմ հան­գու­ցեալ է առ յոյսն բնա­ւից: Ա­սեմ, թէ լու­սա­ւո­րես­ցէ զհո­գիս նո­րին, վասն զի շր­ջե­լով ընդ մեզ, կա­րի զաշ­խա­տա­նս կրեաց, ե­ւս ա­ռա­ւել, թէ գիր­քս ձե­ռամբ իւ­րով գրեաց ի քա­ղա­քն Հաշ­թար­խան: 0րի­նակ մի գտակ, նո­վաւ գրեաց զսայ: Թէ­պէտ յոյժ սխա­լա­նս գտա­նի ի մի­ջի սո­րին, բայց ե­րե­սս ան­կեալ ա­ղա­չեմ եւ դար­ձեալ ա­ղեր­սեմ զբա­րե­միտ ըն­դեր­ձ­օ­ղսդ, վասն Աս­տու­ծոյ սի­րոյն, մի՛ զայ­րաս­ցի եւ խռո­վես­ցի սիրտ ձեր` տե­սա­նե­լով ան­թիւ եւ ան­հա­մար սխա­լա­նս սո­րին, եւ Մխա­յէլ Պատ­մայ­գր­քին, որ անդ ե­ւս կայ յոյժ ան­հար­մա­րու­թիւն բա­նից եւ սխալ գր­ւա­ցու: Այլ, հայ­ցեմ ի ձէնջ, զի ներ­սես­ջիք վասն Աս­տու­ծոյ ինձ, որ եմ մե­ղա­պարտ ան­մե­նայ­նի եւ ա­մե­նե­ւին, եւ իմ ըս­պա­սա­ւոր տի­րա­ցու Եղ­իա­յին, վասն զի || (3բ) ժա­մա­նա­կն ձմեռ­նա­ին գո­լով եւ ին­քն տկար բնու­թեամ­բն, մա­նա­ւանդ թէ յա­մե­նայն կող­մանց խո­ցող եւ վի[ր] ա­ւո­ր­օղ բա­զում` վասն իմ ծո­վա­ցեալ եւ չար մե­ղա­ցս: Ես` մե­ղօք լցեա­լս ե­ւս վաղ­վա­ղե­ցու­ցա­նէի, զի փոյթ ա­ւարտ հա­սու­ցա­նի­ցէ, զի օ­րի­նա­կն տամք իւր տէրն:

 Արդ, ո՜վ պատ­ւա­կան հարք եւ սի­րա­զուն եղ­բայրք իմ, կր­կին կր­կին ե­րե­սս ան­կեալ ա­ղա­չեմ առ բա­րե­սէր ըն­դեր­ձ­օ­ղսդ գր­քոյս այս եւ կամ Մխա­յէլ Պատ­մա­գր­քին, քա­նի­ցս ան­գամ վերն ա­սա­ցի, թէ յոյժ սխա­լու­թիւն եւ ան­հար­մա­րու­թիւն գոյ ի մի­ջի սո­ցին, ա­ռիթ­քն ե­ւս ա­սա­ցի: Վասն Աս­տու­ծոյ սի­րոյն, նե­րե­ցէք եւ ան­մե­ղա­տիր լե­րուք մեզ: Դար­ձեալ, զի յոր­ժամ ըն­դեռ­նուք եւ օ­րի­նակ առ­նուք ի սո­ցա­նէ, ժտեմ, որ մի­ով Հոգ­ւո­ցիւ եւ Հայր մեր ա­սե­լով յի­շեշ­ջիք զվե­րոյ­գ­րեալ եւ զհա[ն]գու­ցեալ տի­րա­ցու Եղ­իայն եւ մե­ղօք լցեալ Ղա­զար ա­բե­ղ­այս եւ զա­մե­նայն նն­ջե­ցեա­լսն մեր ի Քրիս­տոս, եւ դուք` յի­շա­տա­կեալքդ, յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ յԱս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն:

Նա­եւ խա­ղա­ղու­թեան որ­դիս այս ըստ ա­մե­նայ­նի հա­ւա­տար­մ­օ­րէն ծա­ռա­յու­թիւն ա­րար մեզ վասն Աս­տու­ծոյ եւ բա­րե­պէս վախ­ջան ըն­կա­լաւ ի մէջ ճե­նաց եւ Ա­լա­նաց եր­կ­րին, ի գիւ­ղա­քա­ղա­քն Սա­լեան: Ա­սեմք` Տէր Յի­սուս լու­սա­ւո­րես­ցէ զհո­գիս նո­րի[ն] ի միւ­սան­գամ գա­լս­տեան իւ­րում. ա­մէն:

Պատ­ւե­լեացդ ո­տից փո­շի եւ մո­խիր Ղա­զար պար­տա­ւոր եւ չն­չին ա­բե­ղայ մե­ղօք զա­ռա­ծեալ, եւ լե­րուք ողջ ի Տէր. ա­մէն:

Յի­շա­տա­կուող «Մխա­յիլ Պատ­մա­գիրք -ը` Հմր 1866:

195ա Դար­ձեալ, ով պա­տուա­կան հայրք եւ սի­րա­զույն եղ[բ] այրք եւ բա­րե­միտ ըն­դեր­ց­օղ, գի­տաս­ջիր, զի սոյն գիր­քս մեր եղ[բ] այր եւ ըս­պա­սա­ւոր Եւ­դոկ­իա­ցի լու­սա­ւո­րեալ հո­գի տի­րա­ցու Եղ­իայն գրեաց ըն­դա­մէ­նն եւ մնա­ցեալ էր յի­շա­տա­կա­րան սոյն գր­քիս եւ Մխա­յէլ Պատ­մա­գիր­քն, ես` մե­ղօք լցեալ Ղա­զար իբ­րու պար­տա­ւոր ա­բե­ղ­այս գրե­ցի: Ե­րե­սս ան­կեալ ա­ղա­չեմ, զի վասն Աս­տու­ծոյ սի­րոյն, սր­տի մտօք նե­րես­ջիք իմ տա­ռա­պե­լոյս եւ իմ հան­գու­ցեալ սար­կա­ւա­գին վասն սխա­լա­նաց եւ ան­հար­մար գր­ւա­ցոյ սոյ­ցին, զի կարն մեր այս­քան ե­ղեւ: Վերջ:

Գրե­ցաւ ի սուրբ յա­նա­պա­տս Լմայ, ընդ հա­վա­նեաւ Սր­բոյն Գէ­որ­քայ քա­ջա­մար­տիկ զօ­րա­ւա­րին, թվին ՌՄ­ԻԱ (1772), փե­տր­վա­րի ԻԴ:

Նշում` ( Աս­տառ Բ) Թը­ւին ՌՄՃ­ԼԷ (1788), աբ­րե­լի Թ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 4ա, 191բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Ղա­զար վար­դա­պետ. 1754:

306

ՅԱ­ԿՈԲ Վ0ՌԱ­ՃԻ­ՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

Սիս ՌՄ­ԿԱ -1812

ԳՐԻՉ` ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գոր վրդ. Պօ­լ­սե­ցի:

ԹԵՐԹ` 351. չգ­րուած` 1բ, 2բ, 4աբ, 345ա-51բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԵ 10 (Լ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 15,6: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 30ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ-Ճա­կա­տա­զարդ` 5ա: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը տեղ-տեղ գու­նա­փո­խուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-344բ Գիրք, որ կո­չի Բանք ոսկ­իա­կանք եւ գե­ղեց­կա­գոյն` զա­նա­զան Սուրբ Գրոց վար­դա­պե­տու­թեամ­բն ի բո­լոր ժա­մա­նա­կս տար­ւոյն, շա­րա­գ­րեալ եւ ա­րա­րեալ ի գե­րա­զանց սր­բա­զան աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռա­ճի­ոյ, կար­գեն քա­րո­զ­օ­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վեն­սի­ոյ. եր­ջան­կա­պէս սկ­սա­նին: Սուրբ գրոց վար­դա­պե­տու­թեամ­բն ա­րա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ, ա­ռա­ւել զգու­շու­թեամբ եւ մե­ծաւ հոգ­սու­նա­կու­թեամբ սր­բա­գ­րեալ յա­մի Տեառն 1741: || (2ա) Թարգ­մա­նե­ցեալ ի լա­տի­նա­կան լե­զուէ ի հայ­կա­կան բար­բառ ի Ղու­կաս վար­դա­պե­տէ Խար­բեր­թա­ցոյ ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս քա­ղա­քի մե­ծի:

Ի Վե­նե­տիկ, ի տպա­րա­նի Յօ­հան­նու Մկրտ­չի 0սմակ­սի, ի փառս եւ մե­ծա­գոյ­նս Աս­տու­ծոյ եւ ի պա­տիւ ա­մե­ն­օր­հ­նե­լոյ կու­սին Մար­իա­մու: Ի հայ­րա­պե­տու­թեան Սր­բոյ Է­ջմ­իած­նի տեառն Եփ­րեմ սր­բազ­նա­կա­տար կա­թո­ղի­կո­սին Ա­մե­նայն Հա­յոց եւ ի պա­տր­իար­գու­թեան Սր­բոյն Սա­ղի­մայ եւ մե­ծի Պօ­լ­սոյ տեառն Թէ­ո­դո­րո­սի եւ տեառն Յօ­հան­նու սր­բա­զան ար­հի­ե­պիս­կո­պո­սոց, ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Կի­րա­կո­սի սր­բա­զան Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Կիւ­լի­կեան, ո­րում հրա­մա­նաւն ե­ղեւ օ­րի­նա­կե­լոյ սուրբ գր­քոյս:

Իսկ այժմ` ի ՌՄ­ԿԱ (1812) թուին մե­րոյ եւ փե­տր­վա­րի սկիզ­բն, ի տօ­նի սր­բոյն Ան­դ­րէի զօ­րա­վա­րին ե­ղեւ սկիզ­բն օ­րի­նա­կե­լոյ ձե­ռամբ մեղ­սա­կիր եւ ա­պ­ար­դիւն Ե­րեմ­իայ ար­քե­պիս­կո­պո­սի քե­ռորդ­ւոյ Պօ­լ­սե­ցի Գրի­գոր վար­դա­պե­տին, ի վա­յե­լու­մն ան­ձին, ի Սիս քա­ղա­քի, ի վա­նսն Սր­բոյ Լու­սա­ւոր­չի:

Տե՛ս Հմր 404, 1ա-286ա: Ու­նի 103 գլուխ` հա­մա­րա­կա­լուած 1-102

(68-րդը կր­կ­նուած եւ 1 միա­ւո­րի տար­բե­րու­թեամբ շա­րու­նա­կուած մին­չեւ

վերջ): Առ­կայ գլուխ­նե­րի տե­ղե­րը խախ­տուած են եւ ու­նեն հե­տե­ւեալ

յա­ջոր­դա­կա­նու­թիւ­նը. 1-45 = Ա-ԽԵ, 46-48 = Ճ-ՃԲ, 49-51 = ԽԶ-ԽԸ,

52-54 = ՂԱ-ՂԳ, 57-59 = ԽԹ-ԾԱ, 60-62 = ՃԹ-ՃԺԱ, 63-65 = ՁԵ-ՁԷ,

66-68 = ԾԲ-ԾԴ, 68-70 (= 69-71) = ՃԺԵ-ՃԺԷ, 71-73 (= 72-74) = ՃԼԶ-ՃԼԸ,

77-79 (= 78-80) = ԾԵ-ԾԷ: Յռջբ. /3աբ: Ցան­կեր չու­նի: Յա­ւե­լեալ ու­նի

28 գլուխ.

ա. 179բ-83ա 55. Բան ա­ռա­ջին: Ի յայլ­մէ. Քա­րոզ ա­նա­ռա­կին... Առն մի­ոջ է­ին Բ որ­դիք... - Արդ, դէմք ա­ռա­կիս առ ա­մե­նա­կալ բնու­թիւն ա­րար­չին...

բ. 183ա-6բ 56. Վասն դարձ­ման մե­ղա­ւո­րին... Ի նոյն, որ­պէս ի վե­րոյ -Ե­կն ի մի­տս. եւ այս ի հա­րուա­ծո­ցն խրա­տեալ...

գ. 240ա-3ա 74 (75). Բան ա­ռա­ջին. Վասն յա­րու­թեա­նն Ղա­զա­րու... Եւ էր ո­մն հի­ւանդ Ղա­զա­րոս... -Յոր­ժամ քա­րո­զէր Քրիս­տոս...

դ. 243ա-5ա 75 (76). Բան եր­կ­րորդ. Յոր­ժամ թէ ար­դար­քն ու­րա­խա­նան եւ մե­ղա­ւորք եր­կն­չին... Սի­րէր Յի­սուս զՄար­իամ եւ զՄար­թայ... -ՅԱ­ւե­տա­րա­նի աստ գրին...

ե. 245ա-8ա 76 (77). Բան եր­րորդ. Յա­ղա­գս պատ­մու­թեան Մա­գ­դա­ղի­նաց­ւոյն... Ա­ղա­չէր զնա ո­մն ի Փա­րի­սեց­ւոյն... -Ե­կե­ղե­ցին հաս­աա­րա­կա­պէս ա­սէ, թէ կի­նս այս մե­ղա­ւոր...

զ. 259բ-62ա 80 (81) Ճառ ա­ռա­ջին. Յա­ղա­գս ա­ւետ­ման սր­բու­հոյ Աս­տուա­ծած­նին... Ցօ­ղե­ցէք եր­կինք... -Բան­քս այ­սո­քիկ են բանք սր­բոց նա­հա­պե­տաց...

է. 262ա-4բ 81 (82). Ճառ եր­կ­րորդ. Յա­ղա­գս ան­ձանց, որք գոր­ծա­կիցք ե­ղեն ներ­մար­մ­նա­ւո­րու­թեա­նն Քրիս­տո­սի... Հա­յե­ցար յեր­կիր... - Ազգ մարդ­կա­յին փր­կեալ Քրիս­տո­սիւ...

ը. 264բ-6բ 82 (83). Ճառ ե­րէք. Յո­րում գրի ի մար­գա­րէ­էն բղ­խել գա­ւա­զա­նի... Բղ­խես­ցի գա­ւա­զան... -Ի հնու­մն եր­կիր բնու­թեան մե­րոյ էր...

թ. 266բ-9բ 83 (84). Ճառ չոր­րորդ. Յա­ղա­գս ա­ռաք­ման, որ է մեծ յա­մե­նայն կող­մանց... Ա­ռա­քե­ցաւ Գաբ­րի­էլ... - Ա­ռա­քե­ցաւ յա­ռաջ­նու­մն սա­տա­նայ առ Ե­ւայ...

ժ. 269բ-72ա 84 (85). Ճառ հին­գե­րորդ. թէ վասն է՞ր պար­տիմք ող­ջոյն տալ սր­բոյ կու­սին Մար­իա­մու... Ող­ջոյն քեզ... -Ոչ ոք կա­րէ ար­ժա­նա­պէս...

ժա. 272ա-4ա 85 (86). Ճառ վե­ցե­րորդ. Ե­ղեն հո­գե­ւո­րա­պէս ի սուրբ կոյսն Մար­իամ վե­ցե­քին շնորհք... Ող­ջոյն քեզ, Մար­իամ... -Սո­վոր են կա­նայք...

ժբ. 274ա-6բ 86 (87). Ճառ եօթ­նե­րորդ. Վասն մեր պար­տիմք ող­ջու­նել սր­բոյ կու­սին. Ող­ջոյն քեզ, Մար­իամ... -Յայսմ հրեշ­տա­կն ող­ջու­նա­տ­րու­թեան...

ժգ. 277ա-80ա 87 (88). Ճառ ա­ռա­ջին. Յա­ղա­գս ընթ­րեաց Տեառն... Այլ ա­ռից սա­կաւ մի ջուր... - Այ­սո­քիկ բա­նս, զորս ա­սաց...

ժդ. 280ա-2ա 88 (89). Ճառ եր­կ­րորդ. Յա­ղա­գս ա­ւա­զա­նին ջրոյ... Լուա­ցե­լոյն չէ ինչ պի­տոյ... -Խօ­սե­լով ի վե­րայ այ­սր բա­նի...

ժե. 282ա-5բ 89 (90). Ճառ եր­րորդ. թէ որ­պէս Քրիս­տո­սի եւ յընթ­րի­սս այս էառ զան­ձն բա­րե­կա­մի... Յառ­նէ յընթ­րեաց... -Ի յընթ­րի­սս յայս Տէրն զբազ­մաց ան­ձանց...

ժզ. 285բ-8բ 90 (91). Ճառ չոր­րորդ. թէ որ­պէս ցու­ցա­նէ մեզ զգոր­ծ­ըս խո­նար­հու­թեան... Գի­տէ՞ք` զինչ ա­րա­րի ձեզ... -Առ այս հարց­մու­նս Քրիս­տո­սի...

ժէ. 289ա-91բ 91 (92). Ճառ հին­գե­րորդ. Յա­ղա­գս նա­խա­պատ­ր­աս­տու­թեան առ ա­մե­նա­սուրբ խոր­հուր­դն... Փոր­ձես­ցէ մարդ զան­ձն իւր... - Այլք կե­րա­կուրք փոր­ձե­լիք են...

ժը. 292ա-4ա 92 (93). Ճառ վե­ցե­րորդ. Յա­ղա­գս պատ­ր­աս­տու­թեան սր­բազ­նա­սուրբ հա­ղոր­դու­թեան... Նախ փոր­ձես­ցէ մարդ զան­ձն իւր... -Բայց գի­տե­լի է, թէ նա, որ պարտ է...

ժթ. 294ա-6ա 93 (94). Ճառ եօթ­նե­րորդ. Յա­ղա­գս բազ­մաց ի­րաց կար­գե­լոց յե­կե­ղե­ցին... Բայց զայլ ինչ յոր­ժամ ե­կից... -Զկ­նի ո­րոյ կար­գա­ւո­րեաց ա­ռա­քեա­լն...

ի. 296ա-8ա 94 (95). Ճառ ա­ռա­ջին. Ի յԱ­ւագ ուր­բա­թու չար­չա­րա­նաց Տեառն... Բռ­նա­դա­տէ­ին զիս... -Կա­մե­լով հր­էայ­քն չար­չա­րել զՔ­րիս­տոս...

իա. 298ա-300ա 95 (96). Ճառ եր­կ­րորդ. Յա­ղա­գս կտա­կին Քրիս­տո­սի... Ե­դի ուխտ ըն[տ]րե­լոց ի­մոց... -Յոր­ժամ ոք կաս­կա­ծի...

իբ. 300ա-2ա 96 (97). Ճառ եր­րորդ. Յա­ղա­գս նկատ­ման Քրիս­տո­սի ի խա­չին... Որ յիւր որ­դին ոչ խնա­յեաց... - Արդ, զմե­ծա­գոյն յոյս ա­պա­ւի­նու­թեան...

իգ. 302ա-3բ 97 (98). Ճառ չոր­րորդ. Որ­պէս Քրիս­տոս կա­լով ի խա­չին, ձգեաց առ ին­քն զմե­ղա­ւորս... Յոր­ժամ բար­ձ­րա­ցոյց... -Քրիս­տոս չար­չա­րա­նօք իւ­րովք ձգեաց...

իդ. 303բ-5բ 98 (99). Ճառ հին­գե­րորդ. Թէ վասն է՞ր Քրիս­տոս ե­հեղ զա­րիւն իւր... Սի­րեաց զմեզ... -Մար­դս յա­ռաջ քան զչար­չա­րա­նսն Քրիս­տո­սի...

իե. 305բ-7բ 99 (100). Ճառ վե­ցե­րորդ. Յա­ղա­գս գոր­ծառ­նու­թեան պա­տա­րա­գին... Մատ­նեաց զան­ձն իւր... -Ի պա­տա­րա­գս եւ ի զո­հս...

իզ. 307բ-10բ 100 (101). Ճառ եօթ­նե­րորդ. Բա­ցա­յայ­տի սէրն ա­մե­նա­սուրբ կու­սին Մար­իա­մու... Ծրար տաշ­խի եղ­բ­օ­րոր­դին իմ... - Արդ, թէ­պէտ սուրբ կոյսն Մար­իամ...

իէ. 310բ-3ա 101(102). Ճառ Ը-ե­րորդ. Յա­ղա­գս խոր­հր­դոց, որ յա­ւուր յայս­միկ ներ­կա­յա­ցու­ցա­նէ ի սուրբ ե­կե­ղե­ցոյն... Պատ­մե­ցէք ի հե­թա­նո­սս... -Բա­նիւ­քս այ­սո­քիւկ յոր­դո­րէ...

իը. 313ա-44բ 102(103). Սկ­սի բա­նն` Յա­ղա­գս չար­չա­րա­նաց տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի... Ուր գնաց եղ­բ­օ­րոր­դին քոյ... -Յա­մե­նայն ժա­մա­նա­կի եւ մա­նա­ւանդ ի սուրբ քա­րո­զու­թեան... Գնաց առ ի թա­ղիլ յօ­տար գե­րեզ­մա­նի, ո­րում փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս: Վերջ: Ա­ւար­տու­մն Չար­չա­րա­նաց Ճա­ռի Տեառն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1ա. Եւ այլ թիւ հա­յոց հա­նեալ ի թուոց,

Ըզ­գիրն եր­րորդ առ ի ձեռդ նպա­տակ,

Յոր ի հե­գել պէտք են զտառս եր­րեակ,

Ի­մա՛ զթիւ տա­ռի­ցն որք է ու­նակ,

Զորս ին­քեանք ու­նին հեգ­ման ըն­դու­նակ,

ԶԲ(2) թիւն ի բաց բարձ­ցես միայ­նակ,

Գտ­ցես զթիւ Հա­յո­ցս ազ­գի ա­նվ­րի­պակ:

Թուա­կա­նը գտ­նե­լու հա­մար հե­գել այ­բու­բե­նի 3-րդ գրի (գիմ)

բաղ­կա­ցու­ցիչ տա­ռե­րը (գիմ, ի­նի, մեն) եւ թուա­յին ար­ժեք­նե­րը

գու­մա­րել` գիմ(3+20+200) +ի­նի (20+400+20) + մեն

(200+5+400) -2 =1266+551=1817, ո­րը, սա­կայն, տար­բեր­ւում է

 ա­նուա­նա­թեր­թում (2ա) նշուած 1812 թուա­կա­նից:

ՆՇՈՒՄ` 4բ Գիր­քս այս Տի­րա­պի­զոն քա­ղա­քիս դպ­րա­տա­նն է:

ԿՆ­ՔԱ­Դ­ՐՈՇՄ` 4բ, 344բ Գրի­գոր վար­դա­պետ. ՌՄԿ (1811):

307

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Ըն­կ­ղա­գութ գիւղ ՌՂԴ -1645

ԳՐԻՉ` Յա­կոբ դպիր: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Նա­զար:

ԹԵՐԹ` 219. չգ­րուած` 1աբ, 172ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԹ 12 (Թ 8, ԺԲ 11, ԺԳ 10, ԺԷ 15, ԺԹ 7): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 23 17,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 36ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ մուգ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը դրոշ­մա­զարդ կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1(Ա)+ 1(Բ), մա­գա­ղաթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 2բ, Մար­կոս` 66բ, Ղու­կաս` 105բ, Յով­հան­նէս` 179բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա, 67ա, 106ա, 180ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` դե­ղին, կա­պոյտ, կար­միր, սր­ճա­գոյն, մուգ կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ո­րոշ թեր­թեր ըն­կած, 1-3 ա­ւե­լա­ցուած վե­րա­նո­րո­գու­թեան ժա­մա­նակ: Կազ­մի եզ­րերն ու թի­կուն­քը քիչ մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 3ա-66ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 67ա-105ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (104բ-5ա Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

3. 106ա-71բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 173ա-218ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

171բ Յի­շա­տակ է սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս բա­րե­պաշտ եւ բա­րե­պաշ­տօն եւ բա­րե­պաշ­տա­սէր Նա­զա­րին եւ իւր ծն­օ­ղա­ցն:

218ա Փառք... Գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի թուին Հա­յոց ՌՂԴ (1645), ի կա­թո­ղի­կո­սու­թեան տէր Փի­լիպ­պո­սի, ի թա­գա­ւո­րու­թեան Շահ- Ա­պա­սին, ա­ռաջ­նոր­դու­թեան Սիւ­նեաց գա­ւա­ռիս տէր Մես­րոբ ե­պիս­կո­պո­սիս, ի գիւ­ղս Ըն­կ­ղա­գութ, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նիս եւ սուրբ աս­տուա­ծ­ըն­կալ Սուրբ Նշա­նիս, ձե­ռամ­բն սու­տ­ա­նուն գր­չի Յա­կոբ դպ­րի: Ով կար­դայք կամ տե­սա­նէք, յի­շե­ցէք ի սուրբ եւ եր­կ­նա­թ­ռիչ յա­ղաւ­թս ձեր զան­պի­տան գծող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս զՅա­կո­բս, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ ի միւս ան­գամ գա­լ­ըս­տեան իւր. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՀԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 2ա. (Նո­րո­գո­ղի եւ ծաղ­կո­ղի, բո­լոր­գիր, ԺԷ-ԺԸ դդ.)

Միտ­քս ցնոր եւ մո­լո­րեալ,

Մու­թն ու խա­ւար տե­ղիս ան­կեալ,

Յայս­կոյս, յայն­կոյս շր­ջա­գա­յեալ,

Ե­լա­նե­լոյ տեղ ոչ գտեալ:

Վա՜յ ինձ Ռ բե­րան,

Ո՛վ պա­տուա­կան եւ սուրբ եղ­բայր,

Յոր­ժամ տես­նուս բա­նս ան­յար­մար,

Զքեզ ա­ղա­չեմ, մի՛ բար­կա­նար,

Զի ես ան­միտ էի, տկար,

Մտօք` մո­լար եւ ան­կա­տար:

218ա (ԺԷ դ., բո­լոր­գիր) Ես` Մալ­քու­մս, գնե­ցի զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի հա­լալ ըն­չից ի­մոց` յի­շա­տակ ինձ եւ իմ ծնաւ­ղաց ի­մոց, հա­ւրն ի­մոյ` Պա­պին, եւ մա­ւրն ի­մոյ` Խա­նու­մա­ղին, եւ հան­գու­ցեալ կո­ղա­կ­ցին ի­մոյ` Գու­զին, || (218բ) եւ եղ­բար­ցն ի­մոց` Ա­լէ­քս­իա­նո­սին, եւ հան­գու­ցեալ եղ­բար­ցն ի­մոց` Սար­գի­սին, Միր­զա­մին, եւ քո­վէրն ի­մոյ` Գուլ­պէ­կին, եւ հան­գու­ցեալ որ­դո­ցն ի­մոց` Փիր­ղու­լին, Խու­ճի­ճա­նին, եւ դս­տե­րաց ի­մոց` Խա­նու­մին, Սա­ռին, Նա­ղա­շին, Փա­շին, եւ կո­ղա­կ­ցին իմ` Թա­զին, եւ եղ­բայ­րոր­դո­ցն ի­մոց` Ա­ւա­գին, Գրի­գո­րին, Խու­ճի­ճա­նին, Թա­մա­մին, Նա­ղա­շին, Ա­ս­ըլ­զա­տին, Շն­հա­ւո­րին, Պաղ­տա­սա­րին, Ման­կա­սա­րին, Խա­նու­մի որ­դի Պա­ղին: Սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս տը­վի ի դուռն Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի: Ով կար­դայք, լի բե­րա­նով ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, Աս­տուած զձեզ ո­ղոր­մես­ցէ զա­ւուրն գա­լս­տեան:

3. 219ա (ԺԷ դ.) Դար­ձեալ զվեր­ջին ստա­ց­օղ սուրբ եւ փր­կա­գործ Ա­ւե­տա­րա­նիս, որ է բա­րե­միտ հա­ւա­տա­րին տա­նու­տէր ռէս Ա­վազն, որ ըս­տա­ցաւ հա­լալ եւ ար­դար ըն­չից իւր եւ յի­շա­տակ իւր եւ ծն­օ­ղա­ցն, ա­մէն: Դար­ձեալ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք Ա­վա­զին եւ իւր ծն­օ­ղա­ցն` Սա­խա­կին, կո­ղա­կ­ցին` Հու­մա­րին, որ­դո­ցն` Ա­վա­զին, կո­ղա­կի­ցւն` Հա­նու­մին, որ­դո­ցն` Աբ­գա­րին, կո­ղա­կ­ցոյն` Թա­զա­գու­լին, Ա­տու­մին, Յա­կո­բին, Ա­ւա­քին, դս­տե­րա­ցն` Հո­ռո­մին, Մար­գր­տին, Գու­լէ­ին: Դար­ձեալ ո­ղոր­մի Յո­վան­նէ­սին, կո­ղակց[ին]` Նու­բա­րին, որ­դո­ցն` Մու­րա­դին, Յո­հա­նին, դս­տե­րա­ցն` Սու­սան­բա­րին եւ միւս Սու­սան­բա­րին, Շու­շա­նին, Նգա­րին, Հո­ռո­մին:

Դար­ձեալ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք Մար­գա­րին, կո­ղա­կ­ցին` Սուլ­թա­նին, որ­դո­ցն` Պի­տ­րո­սին, Սա­խա­կին, Հու­դօ­ին եւ միւս Հու­դօ­ին, դս­տե­րա­ցն` Զմ­րու­թին, Նու­բա­րին, Ե­ղի­սին, Ալ­թու­նին: Դար­ձեալ Աս­տուած ո­ղոր­մի Ա­վա­զին, կո­ղա­կ­ցին` Հա­նու­մին, դս­տե­րաց` Մար­գր­տին եւ միւս Մար­գր­տին, որ­դո­ցն` Աբ­գա­րին, կո­ղակ­ցւն` Թազ­գու­լին, որ­դո­ցն` Պե­տ­րո­սին, Գուա­րին: Դար­ձեալ Աս­տուած ո­ղոր­մի Ա­վա­զին, ծն­օ­ղա­ցն` Սա­խա­կին, մօրն` Հու­մա­րին, քվե­րա­ցն` Հո­ռո­մին, || (219բ) Նի­գա­րին, եւ ա­մե­նայն այ­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն իւր միւ­սան­գամ [գա­լս­տեա­նն]. ա­մէն:

4. Բա (ԺԷ դ., բո­լոր­գիր) Դար­ձեալ ե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՛վ սուրբ ըն­թեր­ց­օղք, յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զՆա­թի՞, հօ­րեղ­բայրն` Մի­րի­ջա­նին եւ Մար­տի­րո­սին, որ փո­խե­ցեալ են ի Քրիս­տոս, եւ Աս­տուած ձեզ յի­շէ իւր ար­քա­յու­թեան, ա­մէն:

5. 219բ (Նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ է սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս Սա­րու­խա­նին, իւր որ­դի Յա­րու­թե­նին եւ կո­ղա­կի­ցին` Աւ­տօ­ին, եւ իւր կո­ղա­կի­ցին` Յո­հա­նին, եւ հան­գու­ցեալ Խա­չօ­ին եւ իւր[ե] անց հա­մ­օ­րէն կեն­դա­նեաց եւ նն­ջե­ցե­լոց, որ ե­տուն յի­շա­տակ ի ձեռն տէր Վար­դա­նին ի թվին ՌՄԻԴ (1775), ապ­րե­լի Ը ի փառս Աս­տու­ծոյ: Վերջ: Հայր մեր: Ով ոք ըն­թեռ­նու, Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

308

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Կա­ֆայ ՌՃԼԶ -1687

ԳՐԻՉ` Գէ­որգ տրց.: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Կի­րա­կոս վրդ.:

ԹԵՐԹ` 262. չգ­րուած` 1ա-3ա, 5բ-6ա, 9բ, 12բ-3ա, 82ա, 130ա-1ա, 203ա, 260բ-2բ: ՊՐԱԿ` 1 12+Ա-ԻԱ 12 (Թ, Ժ 11, ԺԲ 10, ԻԱ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 22 15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 38ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր մե­տա­քս:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 13բ, Մար­կոս` 82բ, Ղու­կաս` 131բ, Յով­հան­նէս` 203բ: Խ ո ր ա ն` 3բ, 4աբ, 5ա, 6բ, 7աբ, 8աբ, 9ա (խո­րան­նե­րի վե­րե­ւում` Ա­ւե­տու­մն, Յի­սուս, Աս­տուա­ծա­ծին, ա­ռա­քեալ­ներ, սր­բեր, Խա­չե­լու­թիւն, Յա­րու­թիւն, Ա­դամ եւ Ե­ւա): Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 14ա, 83ա, 132ա, 204ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, եր­կ­րա­չա­փա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­պոյտ, դե­ղին, մա­նի­շա­կա­գոյն, սեւ, կա­նաչ, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 3բ-4ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 4բ-9ա Հա­մա­բար­բառ:

3. 10ա-1ա Գլուխք: 11բ Հա­մա­ձայ­նու­թիւն նա­խա­սա­ցեալ գլ­խո­ցս: 11բ-2ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 14ա-80ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 80բ-1ա Գլուխք: 81բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 83ա-126բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (126աբ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

5. 127ա-8բ Գլուխք: 129աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 132ա-201ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 201բ-2ա Գլուխք: 202բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 204ա-59ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

259ա. Փա՜ռք... || (259բ) Այսմ աս­տուա­ծա­զարդ բու­րաս­տա­նի,

Լու­սա­շա­ւիղ, եր­կ­նա­չու շաւ­ղի,

Տի­ե­զե­րա­ծա­ւալ վտա­կի,

 Արփ­իա­ծագ շա­ռա­ւե­ղի,

Կեն­դա­նար­մատ եւ կեն­սե­ղուտ կտա­կի,

 Ան­մա­հու­թեան թո­շա­կի

Եւ հո­գե­լից տու­մա­րի,

Եր­կ­նա­հ­րա­ւէր կո­չո­ղի,

 Այ­սա­հա­լած բար­բա­ռի,

Սրովբ­էա­մե­ծար տաւ­նի,

Յա­ւար­տու­մն ժա­մի,

Յան­բա­րի ա­մա­նա­կի

Եւ յայն­լոյս վայ­րի:

Յո­րում եւ աս­տուա­ծա­զարդ բու­րաս­տա­նս կա­տա­րե­ցաւ ի շըր­ջա­նէ Կրօ­նո­սի թարց բար­բա­ռոյ եւ ըն­թա­ցից լու­սա­ւո­րա­ցն չա­փեալ ա­մա­նա­կաց եօթ­նեակ հա­զա­րաց հա­րիւ­րեր­րոր­դաց ե­րից թուոյ եւ միակ տա­սանց: Նա­եւ կեն­սա­բեր գա­լս­տե­նէն փրկ­չէ մեր­մէ Յի­սու­սէ Քրիս­տո­սէ ե­րից շր­ջա­նաց եօթ­նից տաս­նե­կաց յե­րից եօ­թեանց եւ միակ թվոյ (1688), իսկ յա­բէ­թեան զու­գեալ տօ­մա­րի եր­կեակ շր­ջա­նի միակ յո­բե­լի հն­կեակ նա­հան­ջի եւ յեր­կ­րորդ ա­մի (1687): || (260ա) Գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ձե­ռամբ Գէ­որգ տի­րա­ցուի, ի Կա­ֆայ քա­ղա­քի, յամ­սեա­նն յապ­րի­լի յեր­կ­րորդ Բշ-ի (եր­կու­շաբ­թի): Եւ Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Յար­մա­րե­ցաւ ձե­ռամբ Սուրբ Է­ջմ­իած­նայ նուի­րակ Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի` ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ յի­շա­տակ Սուրբ Է­ջմ­իած­նայ, եւ որք ըն­թեռ­նուք զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք մահ­տե­սի Լու­սե­ղէ­նին եւ որդ­ւոյն` Խա­չա­տու­րին հոգ­ւոյն, եւ կո­ղա­կից Մու­րա­տ­պի­քա­յին բա­րե­պաշ­տի եւ եր­կիւ­ղա­ծի. Աս­տուած ո­ղոր­մի իւր նն­ջե­ցե­լոց հոգ­ւոյն, իւր մե­ղա­ցն թո­ղու­թիւն ա­րաս­ցէ Քրիս­տոս Աս­տուած եւ զգա­լոց չա­րէն փր­կես­ցէ եւ ա­զա­տես­ցէ, եւ յետ աս­տեաց ե­լա­նե­լոյ բա­րե­պաշտ եւ աս­տուա­ծա­սէր տի­կն­ւո­ջն Մու­րա­տ­պի­քա­յին, զհո­գին ընդ մահ­տե­սի Լու­սե­ղէ­նի հոգ­ւոյն եւ իւր որ­դի Խա­չա­տու­րի հոգ­ւոյն ի միա­սին ար­քա­յու­թեան ար­ժա­նի ա­րաս­ցէ տէրն մեր Յի­սուս Քրիս­տոս. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս:

309

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

 Այ­րա­րա՞տ ԺԵ-ԺԶ-XV-XVI

ԳՐԻՉ` Աս­տուա­ծա­տուր Պա­լա­խա­ւր­ցի:

ԹԵՐԹ` 228. չգ­րուած` 176բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԹ 12 (Ա, Զ, Թ, ԺԵ 11, ԺԹ 10, Ժ 13, ԺԴ 15, ԺԶ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24 17,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 49ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` պարզ եւ վան­դա­կա­զարդ կար­միր կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ-Կի­սա­խո­րան` 1ա, 65ա, 105ա, 176ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան: Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գոյ­ներ` կա­պոյտ, վար­դա­գոյն:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ճա­շոց: Թ-Ժ դդ.: 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 2 թեր­թե­րի ե­զ­րա­հա­տու­մից եւ ըն­դ­եր­կայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լոր­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա): Կար­դալ Բբ, Աա, Դբ, Գա. «Բայց ի միա­շա­բա­թուն... զար­մա­ցեալ, թե զինչ ե­ղեւ (Ղու­կաս, ԻԳ 1-13), Աբ, Բա, Բբ, Գա, Գբ, Դա. «ո­րում վկայ եմք... հա­յեաց ի մեզ (Գործք, Բ, 32-Գ, 4):

ՎԻ­ՃԱԿ` Նո­րո­գուած: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր եւ մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1ա-64բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 65ա-104ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 105ա-75ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 176ա-228բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

64բ. Աս­տուա­ծա­տուր Պա­լա­խա­ւր­ցիս

Եւ ա­ն­ար­ժան բռ­նաւղ գր­չիս,

Մե­ղաւք ի լի ո­ղոր­մե­լիս

Եւ թո­ղու­թիւն խն­դ­րեմ ան­ձի­նս:

Ով հան­դի­պաւղք Ա­ւե­տա­րա­նիս,

 Ա­ղա­չե­ցէք զՏէր ծա­ռա­յիս,

 Այս սու­տ­ա­նուն սար­կա­ւա­գիս,

Ե­կեալ գա­ւառն Այ­րա­րա­տիս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

228բ (ԺԷ դ., բո­լոր­գիր) Փա՜ռք... Արդ, ես` վեր­ջին կա­պաւղ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` Մը­կ­ըր­տիչ սու­տ­ա­նուն ա­բե­ղաս, յի­շա­տակ ինձ եւ ծնաւ­ղա­ցն ի­մոյ, հա­ւրն ի­մոյ` Մկր­տիչ քա­հա­նա­յին, եւ մա­ւրն ի­մոյ` Ա­զիզ­մե­լի­քին, եւ եղ­բար­ցն իմ եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց ի­մոց: Ա­ղա­չեմ զձեզ, ով որ կար­դայք, յի­շե­ցէք ի սուրբ յա­ղաւ­թս ձեր մի­ով Ո­ղոր­մա­յիւ, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ յիւր սուրբ ար­քա­յու­թիւն. ա­մէն:

310

Ա Ւ Ե Տ Ա Ր Ա ն

Կ.Պօ­լիս ՌՃԽԳ -1694

ԳՐԻՉ` Պե­տ­րոս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ա­ւե­տիք տրց:

ԹԵՐԹ` 283. չգ­րուած` 1ա-3ա, 4բ-5ա, 6բ-7ա, 8բ-9ա, 10բ-1ա, 12բ-4բ, 18ա-9ա, 142ա: ՊՐԱԿ` 4 (2+10+7+2)+Ա-ԻԲ 12(Ա 9, Է 10, ԺԶ 11, ԻԲ 16): ՆԻՒԹ` թուղթ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,5 19: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 41ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­նաչ մե­տա­քս: Ա փեղ­կին` դրոշ­մա­տիպ Խա­չե­լու­թիւն, Բ փեղ­կին` Աս­տուա­ծա­ծի­նը` մա­նուկ Յի­սու­սը գր­կին:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 19բ, Մար­կոս` 92բ, Ղու­կաս` 142բ, Յով­հան­նէս` 222ա: Խո­րան` 3բ, 4ա, 5բ, 6ա, 7բ, 8ա, 9բ, 10ա, 11բ, 12ա: Կի­սա­խո­րան` 20ա, 93ա, 143ա, 223ա: Լու­սա­նա­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, եր­կ­րա­չա­փա­կան եւ բազ­մա­թիւ ա­ւե­տա­րա­նա­կան դրուա­գ­ներ: Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, վար­դա­գոյն, սեւ, կա­պոյտ, եր­կ­նա­գոյն, դե­ղին, մո­խ­րա­գոյն, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի եզ­րերն ու թի­կուն­քը մա­շուած, փա­կան­նե­րը` ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 3բ-4ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 5բ-12ա Հա­մա­բար­բառ:

3. 15ա-6բ Գլուխք: 16բ-7ա Հա­մա­ձայ­նու­թիւն գլ­խո­ցս: 17աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 20ա-89բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 90բ-1ա Գլուխք: 91բ-2ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 93ա-138ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (137բ-8ա Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

5. 138բ-40ա Գլուխք: 140բ-1բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 143ա-220ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 220բ-1բ Գլուխք: 221բ-2ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 223ա-80ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

222ա Ա­ւր­հ­նու­թիւն` որ կար­դայ, գո­վու­թիւն` որ լսէ, փառք տուո­ղին եւ յի­շա­տակ գր­չիս. ա­մէն:

Եւ մե­ղա­պարտ գր­չի Պե­տ­րո­սին,

 Ա­շա­կերտ եմ Փի­լիպ­պո­սին,

Որ մա­կ­ա­նուն Գրա­գիր կո­չի,

Եւ եմ ա­մաց ԻԳ լից

Եւ քաղ­քէ Կոս­տան­դի[ն]ի

Եւ ի դուռն Սուրբ Սարգ­սի. ա­մէն:

Ո՜վ սր­բա­զան դասք` քա­հա­նայք եւ սար­կա­ւա­գունք, յոր­ժամ հան­դի­պիք յայսմ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նն կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, ա­ղա­չեմ, ա­ղա­չեմ, ե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ զձեզ. ա­սա­ցէք Հայր մեր, որ յեր­կինդ ես, սուրբ ե­ղի­ցի ա­նու[ն]:

280ա Գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նն ի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս, ի դուռն Սուրբ Սարգ­սի, ձե­ռամբ մեղ­ս­այ­սէր Պե­տ­րո­սին, թվին ՌՃԽԳ(1694), յուն­վա­րի ամ­սոյ Գ-ն, օրն հին­գ­շաբ­թի: Բա­րով վա­յե­լես­ցէ տի­րա­ցու Ա­ւե­տի­քն. ա­մէն:

311

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Սե­բաստ­իա  ՇԺԵ - 1066

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈՂ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գոր Ա­կո­ռե­ցի:

ԹԵՐԹ` 282, ՊՐԱԿ` 29(Գ-Տ) 10 (Գ, Չ 8, Ե 11, Հ 9, Տ 6): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 23 15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` 101ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` սեւ կա­շի` քա­շուած նախ­կին դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շուէ կազ­մի վրայ, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ: Պահ­պա­նակ` 1+2, սպի­տակ թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Մար­կոս` 82բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 83ա, 135ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, վար­դա­գոյն, սպի­տակ, ոս­կի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -«Գրի­գոր ե­պիս­կո­պոս Նիւ­սա­ցի, Յա­ղա­գս Եր­գոյ Եր­գոց: ԺԱ-ԺԲ. դդ.: 1(Ա) թերթ վեր­ջից, ստա­ցուած 1 թեր­թի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աա): Կար­դալ Աա, Աբ «[Բանք եր­րորդ... յանդ]ըն­դո­ցն ի վեր կու­տել հող­մով [ծ]ովն. այդ յա­մե­նե­ցունց յայն[ց] ա­նէ ար­տա­քոյ լի­նի ձմեռ­նա­ին... մա­նեա­կս զա­ռա­քի­նու­թեամբ փայ­ղեա­լսն. ա­խոր­ժեն եւ բա­րե­կամ­քն յա­ւե­լուած ի­մն գե­ղեց­կու­թեան ձի­ոյն առ­նել (հմմտ. - Հմր 1013, 57բ-8ա):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Նո­րո­գուած: 19րդ թեր­թը պի­տի լի­նի 276ից յե­տոյ: Կազ­մը թի­կուն­քից պո­կուած, փեղ­կե­րի եզ­րերն ու ե­րե­ս­նե­րը մա­սամբ քեր­ծուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. 1ա-18բ, 20ա-81բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի (չիք Ա, 1-9):

2. 83-134բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (չիք ԺԶ, 1-20):

3. 135ա-219բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 220ա-76բ, 19աբ, 277ա-80բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (չիք Ա, 1-11: 280աբ Իրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

Բ. 280բ-2ա Ա­ւե­տա­րանք յայ­տ­նու­թեան ութ ա­ւուր­ցն ա­ռա­ւաւ­տին ( Ա­ւե­տա­րա­նա­ցոյց) - Ա­ռա­ջին ա­ւուրն զկ­նի Տէր յեր­կ­նի... Այս են ա­ռա­ւաւ­տի, զայղն` յ[Ը]նթեր­ցուա­ծն տե՛ս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

282ա ՇԺԵ (1066) թուոյս Հա­յոց շր­ջա­գա­յիս:

Ես` Գրի­գոր քա­հա­նայ, ի նուա­զել ազ­գիս հա­յոց, ի ժա­մա­նա­կի հա­լա­ծա­նաց մե­րոց յազ­գէն Իս­մա­յե­լի, սա­հեալք ի կող­մանց Ա­րե­ւե­լից ի լե­րան­ցն Այ­րա­րա­տա, ի գեղ­ջէն, որ կո­չի Ար­կո­ռի, զկ­նի աս­տուա­ծա­սէր թա­գա­ւո­րին մե­րոյ Սե­նե­քե­րի­մայ, ե­կեալ բնա­կե­ցաք ի քա­ղա­քիս Սե­բաստ­իա, ուր քա­ռա­սուն վկայ­քն հե­ղին զա­րիւ­նս իւ­րեանց` մարտ ե­դեալ ընդ աւ­դոյ դառ­նա­շունչ եւ ընդ սառ[ն] ա­մա­նեաց ջրոյ, եւ ան­դէն զկ­նի ա­մաց հն­գից վա­խ­ճա­նէր բազ­մա­շ­նորհ եւ մե­ծա­պա­տիւ հայրն իմ Ա­նան­իա քա­հա­նա ի թա­գա­ւո­րա­կան քա­ղա­քին ի Բիւ­զան­դի­ոն /// մնա­ցեալ ե­ղաք եր­կու եղ­բար­քս` Գէ­որգ եւ Գրի­գոր, ի ման­գա­կան տիս ա­շա­կեր­տե­ցաք առ ո­տս ե­րա­նե­լի տեառն Փի­լիպ­պո­սի եւ որդ­ւոց իւ­րոց Ստե­փա­նո­սի եւ Սա­հա­կա, եւ ըստ սո­վո­րա­կան բա­րե­մ­տու­թեան իւ­րեանց ե­ղեն սնու­ցիչք եւ ու­սու­ցիչք մեր յոյժ բա­րե­րար կա­մաւք|| (282բ) /// եւ քն­նող ե­ղեն /// ցան­գա­ցա եւ ու­սա­նել զգործ ոսկ­ւոյ ի զարդ պա­տուի­րա­նաց Տեառն եւ ի կազ/// նո­րին. եւ ի վե­րայ այ­սր ա­մե­նայ­նի եր[ ա­նի] զայ­նո­սիկ, որք տե­սին զՏէրն եւ վա­յե­լե­ցին յա­մե­նա­սուրբ բե­րա­նոյ վար­դա­պե­տու­թեան նո­րա եւ զե­րա­նու­թիւ­նսն, զոր առ Պե­տ­րոս վասն խոս­տո­վա­նե­լոյ զնա Տէր եւ Աս­տուած/// վե­րայ իմ եւ ա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցե­լոց /// տենչ­մամբ հա­մա­րեի զիս ան­կեալ առ ո­տսն Տեառն, լսե­լով զե­րա­նա­կան զձայ­նն ի բե­րա­նոյ նո­րա, եւ առ տենչ փա­փա­գա­նաց եւ [աղ]ե­տի սր­տի թա­խան­ձե­ցի զտէրն իմ Սա­հակ` բե­րել զտուփ կազ­մա­ծոյս ի թա­գա­ւո­րա­կան քա­ղա­քէն եւ գրե­ցի զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի­մով/// յի­շա­տակ ինձ` փո­խա­նակ որ­դեաց եւ ժա­ռան­գու­թեան, եւ ե­տու զսա, զկ­նի փո­խե­լոյ ի­մոյ, որդ­ւոյ եղ­բա­ւր ի­մոյ Յո­հան­նի­սի:

 Արդ, ա­ղա­չեմ զքեզ, Քրիս­տոս` փր­կիչ, բա­րե­րար, ան­ճա­ռա­բար ի Հաւ­րէ ծնեալ ան­ժա­մա­նակ եւ ան­մար­մ­նա­պէս եւ ան­քն­նա­բար ի կու­սէն ժա­մա­նա­կաւ առ||... (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

81բ (Գրի­գոր Ա­պի­րա­տի, բո­լոր­գիր): Ըստ ան­սուտ եւ ճշ­մա­րիտ խոստ­մանցտ քոց, աս­տուած իմ Յի­սուս, լեր ընդ մեզ յաւ­գ­նա­կա­նու­թիւն ընդ­դէմ ներ­հա­կին եւ ա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցե­լոց քո­յին մար­դե­ղու­թեանդ, զի կա­րո­ղ­ըք լի­նի­ցիմք մին­չեւ ի կա­տա­րած հան­դեր­ձե­լո­ցն յանգ հա­նել զհա­ւա­տս քրիս­տո­ն­է­ու­թեան եւ առ քեզ հա­սու­ցա­նել զդա­ւա­նու­թիւ­նս մեր, ո՜վ Եր­րոր­դու­թիւն սուրբ, եւ զքան­քարն ճշ­մա­րիտ տալ ի ձեռս քո, Քրիս­տոս:

217բ (Ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր) Ես` տէր Գրի­գո­րիս, ծա­ռա ծա­ռա­ից Քրիս­տո­սի, եղ­բաւ­րոր­դի տեառն Ներ­սի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց եւ որ­դի Զաւ­րա­վա­րի, ե­տու վե­ր­ըս­տին նոր (շար. բո­լոր­գիր)ո­գել ար­տա­քուստ կու­սէ զաս­տուա­ծա­ին Ա­ւե­տա­րա­նս գե­ղե­ցիկ մե­տաք­սէ­իւք եւ ա­կամ[բ]ք պա­տուա­կա­նաւք, ըն­դե­լու­զեալ ի մար­գար­տոյ մե­ծա­գ­նոյ, ի ձեռն աս­տուա­ծա­բա­նա­կան վար­դա­պե­տի Ստե­փա­նո­սի` դրան սար­կա­ւա­գի տեառն ի­մում, որ եւ վասն ան­մո­լար ճա­նա­չե­լոյ կո­չի սա Յա­կոբ­ցի, ի յի­շա­տակ ինձ եւ ծնո­ղաց ի­մոց, նախ եւ ա­ռա­ջին հո­գե­ւոր տեառն ի­մոյ Ներ­սէ­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի, որ եւ զսոյն իսկ զԱ­ւե­տա­րա­նս շնոր­հեաց ինձ ի զբաւ­սա­նս եւ ի խրա­խ­ճա­նու­թիւ­նս հո­գե­ւոր, այ­սու զուար­ճա­նալ եւ մի՛ պատ­րա­նաւք ան­ցա­ւոր կեն­ցա­ղոյս:

 Արդ, որք ըն­թեռ­նոյք կամ աւկ­տիք ի սմա­նէ, թո­ղու­թիւն մե­ղաց խն­դ­րե­ցէք ի Տեառ­նէ յա­ռա­ջա­սա­ցե­լո­ցս, զի եւ տուի­չն յի­շո­ղացտ եւ յի­շե­ցե­լո­ցս ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

82ա (Ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր) Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ զբա­րե­պաշտ իշ­խա­նն` զմեծ սե­ւաստ­իա­ւսն զԲա­կու­րա­նն, զոր­դի Սմ­բա­տա` որդ­ւոյ Հեթ­մոյ սե­ւաս­տաւ­սի` տեառն Լամ­բ­րաւ­նին եւ Պա­պե­ռաւ­նին, ո­րում եւ զԱ­ւե­տա­րա­նս շնոր­հե­ցի, ընդ նմին եւ զք­րիս­տո­սա­սէր ա­մու­սի­նն իւր զԹա­գու­հի, զըստ մար­մ­նոյ քոյր իմ, ո­րոց ո­ղոր­մես­ցի տէր Յի­սուս Քրիս­տոս աստ եւ ի հան­դեր­ձե­լու­մն: Ի թ[ու]ի[ն] ՈԽԳ (1194):

312

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Կա­ֆա          ՌՃ­ԼԷ -1688

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈՂ` Նի­կո­ղա­յոս Մե­լա­նա­ւոր: ՍՏԱ­ՑՈՂ` խօ­ճայ Այ­տին, Կի­րա­կոս վրդ. Թա­լին­ցի:

ԹԵՐԹ` 265. չգ­րուած` 1ա-7ա, 8բ-9ա, 10բ-1ա, 12բ-3ա, 14բ-5ա, 16բ-7ա, 18բ-9ա, 20բ-1ա, 22բ-3ա, 24բ-5ա, 26բ-7ա, 28բ, 31ա, 139ա, 262բ-5բ: ՊՐԱԿ` 3 (6+12+12)+Ա-ԺԹ 12 (ԺԷ 13)+1 6: ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19 14: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 133բ): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր մե­տա­քս:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Յայ­տ­նու­թիւն` 7բ, Ծնունդ` 8ա, Մկր­տու­թիւն` 9բ, Ըն­ծա­յու­մն` 10ա, Այ­լա­կեր­պու­թիւն` 11բ, Մուտք յԵ­րու­սա­ղէմ` 12ա, Խա­չե­լու­թիւն` 13բ, Ա­ւե­րու­մն դժո­խոց` 14ա, Համ­բար­ձու­մն` 15բ, Հո­գե­գա­լուստ` 16ա, Վեր­ջին դա­տաս­տան` 17բ, 18ա: Մատ­թէ­ոս` 31բ, Մար­կոս` 95բ, Ղու­կաս` 139բ, Յով­հան­նէս` 207բ: Խ ո ր ա ն` 19բ, 20ա, 21բ, 22ա, 23բ, 24ա, 25բ, 26ա, 27բ, 28ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 32ա, 96ա, 140ա, 208ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, տա­ճար: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, մա­նու­շա­կա­գոյն, կա­պոյտ, կա­նաչ, վար­դա­գոյն, դե­ղին, մո­խ­րա­գոյն, սպի­տակ, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի վրայ` պո­կուած մե­տա­ղեայ կր­կ­նա­կազ­մի հետ­քեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 19բ-20ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 21բ-8ա Հա­մա­բար­բառ:

3. 29աբ-Նա­խա­դ­րու­թիւն: 29բ-30ա Գլուխք: 32ա-93բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 93բ-4ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 94ա-5ա Գլուխք: 96ա-136բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (135բ-6ա Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

5. 136բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 137ա-8բ Գլուխք: 140ա-205ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 205բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 205բ-6ա Հա­մա­ձայ­նու­թիւն գլ­խո­ցս: 206ա-7ա Գլուխք: 208ա-58բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

136ա ԶՆի­կո­ղա­յոս ա­ն­ար­ժան ե­րէց` գծող սո­րա, ա­ղա­չեմ մի­ով Հայր մե­ղա­յո­իւ մեզ յի­շել:

259ա Փա՜ռք... Որ զտ­կա­րու­թիւ­նս իմ զաւ­րա­ցոյց յա­ւէտ իւ­րոյ ի­մ­աս­տու­թեան, վասն ո­րոյ եւ ես` մե­ղա­պարտ ո­գի Նի­կո­ղա­յոս ա­ն­ար­ժան ե­րէց, ծա­ռայ ծա­ռա­յիցդ Աս­տու­ծոյ, յան­ձն ա­ռեալ` ոգ­ւով չափ կա­տա­րե­ցի զտառս հո­գե­շունչ, աս­տուա­ծա­զարդ, աս­տուա­ծա­խա­ւս սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս...|| (260ա) Գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ձե­ռամբ նուաստ եւ յե­տին գր­չի` Նի­կո­ղա­յոս ե­րի­ցուի մե­ղա­պար­տի, ու­նայ­նա­գործ Մե­լա­նա­ւո­րի, ի թուա­բե­րու­թեա­նս Աս­քա­նա­զեան եւ Ա­բե­թա­կան տաւ­մա­րի ՌՃ­ԼԷ (1688) եւ ըստ նո­րու­մս շր­ջա­նի ՀԱ (71) եւ ի գա­լս­տե­նէ կե­նա­րա­րին ՁԹ (89), ի յըս­տոյգ եւ յըն­տիր աւ­րի­նա­կէ, ե­ւս ա­ռա­ւել հա­մա­բա­յի­ցն, զի գա­ղա­փար սո­րին էր ի դրա­նէ Սուրբ Յով­հան­նէս ա­ւե­տա­րան­չին, ի յաշ­խար­հիս Հո­նաց, յա­նե­ղա­շէն եւ աս­տուա­ծա­պահ քա­ղա­քս Կա­ֆայ, ընդ հո­վա­նեաւ բար­ձ­րա­կա­ռոյց եւ կա­մա­րա­կապ ա­ւագ ե­կե­ղեց­ւոյս, որ յա­նուն սր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րա­վա­րին եւ որդ­ւոյ նո­րա Մար­տի­րո­սին, ի հայ­րա­պե­տու­թեան Հա­յոց տեառն Ե­ղեա­զար կա­թո­ղի­կո­սի եւ յե­պիս­կո­պո­սու­թեան ա­մե­նայն Հիւ­սի­սա­կան կող­մանց տէր Վար­դա­նայ ար­հի ա­ւր­հ­նեալ քա­հա­նա­յա­պե­տի, զոր տէր Քրիս­տոս պա­հես­ցէ ի կա­մս ո­ղոր­մու­թեան իւ­րոյ. ա­մէն:

Ի յայսմ ժա­մա­նա­կի գրե­ցաւ ա­մե­նա­գո­վե­լի եւ գե­րա­հռ­չա­կե­լի, գե­րա­կա­տար եւ գե­րա­պանծ, գե­ղա­պա­ճոյճ եւ յոք­նա­տենչ, լու­սա­յիղձ եւ աս­տուա­ծա­պա­տում սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս չո­րեք­ճա­ռա­գայ­թեան ճշ­մա­րիտ աս­տուա­ծա­խաւ­սու­թիւն, վսե­մա­կան աս­տուա­ծա­բա­նու­թիւն, ան­գիւ­տա­գործ եւ ան­հա­մե­մատ ծայ­րա­ծա­ւալ եւ ||(260բ) ծայ­րա­գոյն վի­պա­սա­նու­թեամբ... (նոյն ո­ճով ըն­դար­ձակ ներ­բո­ղեան):

 Արդ, այսմ աս­տուա­ծա­պա­տում եւ քրիս­տո­սա­ւանդ տա­ռիս ցան­կա­ցաւղ ե­ղեալ աս­տուա­ծա­րեալ եւ պա­տուա­կան խո­ճայ Այ­տի­նն, Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տն, ե­տուն գրել զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս յի­շա­տակ հո­գոյ իւ­րոյ: Արդ, որք հան­դի­պիք սմա ըն­թեռ­նե­լով կամ գա­ղա­փար առ||(261ա)նե­լով, յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ եւ ի սր­բա­մա­տոյց յա­ղաւ­թս ձեր զպա­տուե­լի խո­ճայ Այ­տի­նն եւ զկե­նա­կի­ցն` Ա­յիզն, եւ զծ­նաւ­ղսն իւր` զհայրն եւ զմայրն, եւ զա­մե­նայն մեր­ձա­կ­այսն իւր, նա­եւ զԿի­րա­կոս վար­դա­պե­տն` իւ­րա­յով­քն, որ ե­կն ի Կա­ֆ­այս նուի­րակ գո­լով եւ տե­սեալ զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս` զկէս գի­նն նա ե­տուր յի­շա­տակ իւր եւ ծնաւ­ղա­ցն: Յի­շե­ցէք եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­կ­այսն` զայժ­մոյս կեն­դա­նի­քն եւ զկան­խաւ զնն­ջե­ցեալ­քն, որ մե­ծաւ փա­փա­քա­նօք եւ սր­տա­ջան յաւ­ժա­րու­թեամբ եւ քա­ջա­հա­ւատ յու­սով եւ քրիս­տո­սա­սէր բաղ­ձա­նաւք ետ գրել զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի փր­կու­թիւն կե­նաց իւ­րոց եւ ի լու­սա­ւո­րու­թիւն հոգ­ւոյ իւ­րոյ, յի­շա­տակ իւր եւ ծնո­ղաց եւ եղ­բարց եւ ա­մե­նայն զար­մից, գանձ յա­ւի­տե­նա­կան եւ ան­կա­պուտ ճո­խու­թիւն սր­բոյ ե­կե­ղեց­ւոյ եւ յու­րա­խու­թիւն ուխ­տի ման­կանց նա­զե­լի մա­ւր մե­րոյ` նոր Սի­ով­նի:

 Արդ, ա­ղա­չեմ զսր­բա­զան եւ զաս­տու­ծա­մերձ դա­սս քա­հա­նա­յիցդ, որք ըն­թեռ­նուք եւ լու­սա­ւո­րիք, յի­շես­ջիք զվե­րոյ­գ­րեալ­քս ի սմա, եւ զիս` զՆի­կո­ղա­յոս ա­ն­ար­ժան գծո­ղս եւ զծաղ­կո­ղս, եւ զըծ­նաւ­ղս իմ, նա­եւ զկե­նակ[ից]ս իմ, որ Բ տա­րով յա­ռաջ եր­կու դս­տե­րաւք առ Աս­տուած փո­խե­ցան եւ զզիս սգով ան­մ­խի­թար թո­ղին ի վե­րայ դառն ժա­մա­նա­կիս: Խն­դ­րեմք ի սի­րե­լեացդ Աս­տու­ծոյ` մի­ով Ո­ղոր­մի իւ ո­ղոր­մու­թիւն ի || (261բ) Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ, եւ ձեզ լի­ցի ո­ղոր­մու­թիւն յԱս­տու­ծոյ: Նա­եւ` զկեն­դա­նի զա­ւա­կս իմ, որ ձեռն­տուք ե­ղեն ի սուրբ մա­տե­նիս: Եւ որ յի­շէ սր­տի մտաւք, եւ ին­քն յի­շեալ լի­ցի ա­ռա­ջի ա­հեղ ա­տե­նին Քրիս­տո­սի, ուր բանք սպա­ռին եւ գործք թա­գա­ւո­րեն ա­ռա­ջի ար­դար դա­տա­ւո­րին Քրիս­տո­սի: Եւ նմա փառք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Եւ որ հա­ւա­տով Ա­մէն ա­սէ, եւ նմա ո­ղոր­մես­ցի, ա­մէն:

Ի թվին ՌՃ­ԼԷ(1688) ե­կեալ նուի­րակ ի Սուրբ Է­ջմ­իած­նա Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տն, որ էր յեր­կ­րէն Ա­րա­րա­տեան, գիւ­ղա­քա­ղա­քէն Թա­լին կո­չե­ցեալ, որ եւ ցան­կա­ցաւ այս կեն­սա­տու սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս եւ կա­մե­ցաւ առ­նուլ յի­շա­տակ Սուրբ Է­ջմ­իած­նայ, որ եւ գտեալ զնա­զե­լի խո­ճայ Այ­տի­նն` այն­քան յոր­դո­րեաց միշտ, զի յաղ­թեալ ի սի­րոյ եւ ետ զգին սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նին Կ է­սէ­տի, եւ զմ­նա­ցեա­լն ին­քն ետ, զոր ինչ ու­նէր իւր հո­գե­պա­հուստ` թէ՛ գա­ւա­զա­նին պտուղն, եւ թէ՛ ժա­մուց, եւ ետ գրել յի­շա­տակ Սուրբ Է­ջմ­իած­նայ եւ ի վա­յե­լու­մն յան­ձին իւ­րոյ` ա­րա­րեալ ար­ծա­թա­պատ եւ ոս­կով զար­դա­րեալ, որ եւ տե­սո­ղա­ցն ցան­կա­լի` որ­պէս զՔ­րիս­տոս ին­քն ճշ­մար­տա­պէս: Վասն ո­րոյ ե­թէ հան­դի­պիք կա՛մ տե­սու­թեամբ, կա՛մ կար­դա­լով, յի­շես­ջիք զվե­րոյ­գ­րեալ քաջ րա­բու­նա­պե­տն մեր զտէր Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տն եւ զա­մե­նայն ար||(262ա)եան մեր­ձա­ւորս` զկեն­դա­նի­քն եւ զհան­գու­ցեալ­քն, եւ մա­նա­ւանդ զխո­ճայ Այ­տի­նն հան­դերձ նն­ջե­ցե­լով­քն. ա­մէն:

313

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Ե­դես­էա        ՈԻ -1171

ԳՐԻՉ` Յո­հան­նէս քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սա­հակ:

ԹԵՐԹ` 269. չգ­րուած` 1ա-2բ: ՊՐԱԿ` 1 2+Ա-ԻԷ+1 (կրկ. Է) 10 (Ա 7, Բ, ԺԲ 11, Է, Ը, ԺԴ, ԻԴ, ԻԵ 9, ԻԶ 8, ԻԷ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ, ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,5 16,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` 60ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ գծա­ւոր կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ` -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա, 81ա, 130ա, 212ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նական: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­նաչ, դե­ղին, կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Նո­րո­գուած եւ լրա­ցուած թե­րին 11աբ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 3ա-80բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: 80աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն:

2. 81ա-129բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (128բ-9բ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս: Ու­նի ու­շա­գ­րաւ տա­ր­ըն­թեր­ցում­ներ): 129բ Նա­խա­դ­րու­թիւն:

3. 130ա-210բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: 211ա Նա­խա­դ­րու­թիւն:

 Ա­ւե­տա­րա­նի վեր­ջում` «Եւ զա­մե­նայն հա­մա­ռաւ­տա­գոյն

պատ­մե­ցին այ­նո­ցիկ, որք է­ին ընդ Պե­տ­րո­սի: Յետ այ­սո­րիկ ին­քն Յի­սուս

յա­րե­ւե­լից մին­չեւ ի մու­տս ա­րե­ւու ա­ռա­քեաց եւ ետ ի ձեռս նո­ցա

զաս­տուա­ծա­յին զա­նա­պա­կան քա­րո­զու­թիւ­նն յա­ւի­տե­նա­կան

փր­կու­թեան ա­մե­նայն ա­րա­րա­ծոց յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

4. 212ա-67ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (թեր­թե­րը խառ­նուած, կար­դալ 212-47, 264-5, 248-263, 266-7): 267ա Նա­խա­դ­րու­թիւն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

80բ Յի­շե­ցէք զեղ­կե­լիս, ա­ղա­չեմ:

129բ Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք կար­դայք զսա կամ աւ­րի­նա­կեք, թո­ղու­թիւն մե­ղաց հայ­ցե­ցեք ա­ն­ար­ժա­նիս եւ խո­շո­րու­թեան գրոյս ան­մե­ղա­դիր լի[ջի]ք. եւ Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ փա՜ռք յա­ւի[տեա­նս]:

211ա Ո­ղոր­մեա ինձ, տէր Աս­տուած, յայն մե­ծի ա­տե­նին մինչ ա­չա­ցս կող­կո­ղա­գին հա­յե­ցուա­ծս ի բար­ձու­նս նկա­տի­ցի զբազ­մա­կար­ծեան ուղ­ւոյն զան­զերծ ըն­թա­ցից զան­փախ­չե­լին ճա­նա­պարհ յա­չս բե­րե­լով մտա­ցս տես­մամբ էա­նա, յա­մե­նայ­նի վտան­գեալ եւ յերդ բնա­կու­թեան յար­կիս նկա­տեալ ի խո­րոց ա­նե­րե­ւու­թից զգոր­ծե­լո­ցս ող­բա­լով հա­ռա­չեմ: Կա­րող ես, բա­րե­գու՛թ, եւ անդ հրա­շա­գոր­ծել յա­ւետ զաւ­րե­ղու­թեամբ ա­սէ­լով, թէ Ե­ղի­ջիր ողջ յոգ­ւոյդ խոր­տակ­մա­նէ, եւ կամ` Թո­ղեալ լի­ցին քեզ մե­ղանք քո, եւ կամ թէ` Երթ ի խա­ղա­ղու­թիւն սր­բեալ ի մե­ղաց: Եւ քեզ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս, ա­մէն:

267ա Փա՜ռք... || (267բ) Գրե­ցաւ եւ ա­ւար­տե­ցաւ աս­տուա­ծա­խա­ւս եւ փրկ­չա­կան գիրկ Ա­ւե­տա­րա­նիս ի թուի ՈԻ (1171) ի մայ­րա­քա­ղա­քն Ե­դես­էա, ընդ հո­վա­նեաւ Սր­բոյն Գէ­որ­գեա: Արդ, գրե­ցաւ յ[ը]նդիր եւ ի լաւ աւ­րի­նա­կէ, ձե­ռամբ Յո­հան­նի­սի մե­ղա­պարտ եւ ա­ն­ար­ժան քա­հա­նա­յիս, [որ կամ] աւք ի­մաւք ի սկիզ­բ­նա­հայրն սկ­սեալ մին­չեւ ի սպա­ռու­մն ծն­ըն­դոց նո­րա ոչ զոք գտի հա­մե­մատ ինձ պար­տա­ւոր:

Ո՛վ սուրբք եւ սի­րե­ցեալք Աս­տու­ծոյ, սուրբ կա­թո­ղի­կէ ե­կե­ղեց­ւոյ քա­հա­նայք, ոյք կար­դայք յա­ւուրս տէ­րու­նա­կան տաւ­նից եւ սուրբ կիւ­րա­կէ­ից, եւ կամ աւ­րի­նա­կէք եւ կամ գա­ղա­փար առ­նոյք, յի­շես­ջիք ի սուրբ եւ յար­ժա­նա­հայց մաղ­թա­նս ձեր զգ­րող սո­րին` զՅո­հան­նէս, եւ զհայր իմ` զՄա­նուկ քա­հա­նայ, եւ զմայր իմ: Եւ որք ջեր­մե­ռանդ սր­տիւ խն­դ­րեք զթո­ղու­թիւն մեզ, եւ դուք գտ­ջիք զթո­ղու­թիւն ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ:

 Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, զի խո­շո­րու­թեան գրոյս || (268ա) [եւ ա]մե­նայ[ն ս]ղա­լա­նաց թո­ղու­թիւն շնոր­հե­ցեք:

Տէր Յի­սուս Քրիս­տոս, ո­ղոր­մեա՛, խնա­եա՛, տե՛ս ի տա­րա­կոյս ան­ձեռն­հաս տա­գ­նա­պիս, զի դու միայն բաւ ես կոր­զել ի ժա­նեաց սա­տակ­ման, որ եսդ առ կեա­նսն փոյթ, առ ո­ղոր­մու­թիւ­նն սթափ, առ ձեռն­կա­լու­թիւ­նն պատ­րաստ, առ փր­կու­թիւն կազմ, առ եր­կայ­նա­մ­տու­թիւ­նն ճոխ, առ ան­հա­սու­թիւ­նն բար­ձր, առ ան­բա­ւու­թիւն լի... (լու­սանց­քը պատ­ռուած եւ մէկ բառ ա­ն­ըն­թեռն­լի) յա­ւի­տեա[նս. ա­մէն]: Տէր սուրբ, ո­ղոր­մեա:

 Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք աւկ­տիք եւ լու­սա­ւո­րիք ի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նես, զստա­ցող սո­րա` զՍա­հակ յի­շե­ցեք յա­ղաւ­թս ձեր, որ ստա­ցաւ զսա յար­դար վաս­տա­կոց իւ­րոց, եւ զԳ­րի­գոր միա­կեա­ցն, որ աւ­գ­նա­կան ե­ղեւ ի գի­նս սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, եւ զՊատ­րիկ հոյսն (=հիւսն), որ զտախ­տա­կն ե­րետ, եւ զՎա­հր[ամ] սարկ[ ա­ւագ] յի­շե­ցեք յա­ղաւ­թս ձեր, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մես­ցի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 268բ (ԺԶ դ., բո­լոր­գիր) [ Արդ, զստ] ա­ցող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` զը­ռէս Թու­մայ Ա­ղաղ­ցին յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, որ ջեր­մե­ռանդ սր­տիւ եւ փա­փա­գե­լի հո­գով յաւ­ժա­րե­ցաւ գնել զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս` զլու[ս] ա­տուս քրիս­տո­նից եւ զփր­կու­թիւ­նս հո­գոց մարդ­կան եւ զզար­դա­րի­չս սուրբ ե­կե­ղե­ցոյ եւ զգան­ձս հո­գե­ւորս աս­տուա­ծա­յին պատ­ւի­րա­նա­ցն` յի­շա­տակ հո­գոյ իւ­րոյ եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց` Սու­սի­սին ու Հէք­մա­թին ու Մար­տի­րո­սին, եւ եղ­բարց իւ­րոց` Յա­կո­բին եւ Խե­րա­պե­տին, Յոր­դո­րին, Գոր­գին եւ Ե­րեմ­իա­յին եւ Ը­ռուս­խա­թու­նին, եւ կե­նա­կ­ցին իւ­րոյ` Մար­գար­տին, եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց իւ­րոց. ա­մէն:

 Արդ, ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՛վ սուրբ քա­հա­նայք, յոր­ժամ կար­դայք զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի ժամ սուրբ պա­տա­րա­գին` ի Յայտ[նութ]եան ճրա­գա­լու­ցին եւ ի Զատ­կի սուրբ յա­րու­թեան [եւ յա]յլ տէ­րու­նա­կան տօ­նից, յի­շե­ցէք ի յա­ղօ­թս ձեր [զռէ]ս Թու­մէն զծ­ն­օ­ղաւ­քն հան­դերձ, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ յեր­կ­նից ար­քա­յու­թիւն. ա­մէն:

2. 211բ (Բո­լոր­գիր) Փա՜ռք... Վեր­ջին ըս­տա­ցող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` զբա­րէ­միտ եւ աս­տուա­ծ­այ­սէր տա­նու­տէրն զԱ­ւե­տն [յի­շե­ցէք], որ ըս­տա­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս յի­շա­տակ իւրն եւ իւր ծնաւ­ղա­ցն, հա­ւրն` Շա­հ­րայ­մի­րին, եւ մա­ւրն` Ջան­խա­թու­նին. ա­մէն:

Դար­ձեալ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք Ա­ւէ­դին եւ իւր կո­ղա­կ­ցին` Բա­նաւ­շին, եւ իւր եղ­բ­օրն` Խէ­րայ­պե­տին, եւ իւր որ­դոյն` Մու­րա­դին, Ա­զ­ը­զին, եւ միւս եղ­բա­ւրն` Ա­միր­ջա­նին, եւ իւր որ­դոյն` Զա­քա­րին, Մար­գա­րին, եւ զմիւս եղ­բա­ւրն` Ա­րի­ջա­նին, եւ իւր որ­դո­ցն` Յո­վա­նի­սին, Սա­ւա­տին, Շա­ղա­ւա­թին, եւ միւս եղ­բա­ւրն` Գու­լի­ջա­նին, եւ իւր որ­դո­ցն` Ա­ւա­գին, Նու­րի­ջա­նին. ա­մէն:

Դար­ձեալ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք Ա­ւէ­դին, Խէյ­րայ­պե­տին, որ ըս­տա­ցան ի սուրբ Ա­ւե­տա­րան եւ ե­դին յի­շա­տակ ի դուռն Սուրբ Գէ­որ­գայ Զաւ­րայ­վա­րին ի յեր­կիրն Սալ­մաստ, ի գուղն Մալ­համ: Մի՛ ոք իշ­խես­ցէ հե­ռա­ցու­ցա­նէ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի դրա­նէ Սուրբ Գէ­որ­գայ. ա­մէն: Ի թուին ՌԾԵ(1606):

3. 269ա (Բո­լոր­գիր) Յ[ի­շատ]ակ է սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս տէր Յո[վհան­նէ]սին եւ ծն­օ­ղաց նո­րին, հօրն` Ղա[զար] սար­կա­ւա­գին, եւ մօրն... (բաց) եւ որ­դո­ցն` Ղա­զա­րին եւ Գրի­գո­րին, եւ պա­պուն` տէր Մար­գա­րին եւ տէր Մկրտ­չին, եւ հօ­րեղ­բ­օրն` Շա­ղա­ւա­թին, եւ որ­դոյն` Նա­զա­րին, եւ միւս հօ­րեղ­բ­օրն` Սէ­վօ­ին, եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց նո­ցին` կեն­դա­նեաց եւ հան­գու­ցե­լո­ցն. ա­մէն: Գրե­ցաւ ձե­ռամբ Հայ­րա­պե­տին ե­րի­ցուս: Ի թուա­կա­նիս Հա­յոց ՌՃԼԶ (1687) ա­մին կազ­մե­ցաւ:

4. 3ա (ԺԷ դ., նօ­տր­գիր) Յի­շեայ զտէր Ներ­սէս մա­լա­զս:

80բ ԶՄե­ծո­փե­ցի Ներ­սէս մա­լա­զս յի­շեց[էք] ի Քրիս­տոս, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ յիւր միւ­սան­գամ գա­լուս­տն. ա­մէն, Ռ ա­մէն: Վա՜յ, վա՜յ զա­ն­ար­ժա­նս, թէ ինչ հա­մար տի տամ ան­կա­շառ դա­տա­ւո­րին: Ա­ւա՜ղ, ա­ւա՜ղ զծու­լս յա­մէն դե­հաց: Եղ­բա՛րք, պատ­րաստ կա­ցէք ի կեղ­ծա­ւոր մար­դոյն, զի գոր­ծաւք իւ­րեանց խա­բեն զաշ­խար­հս, սա­կայն Աս­տուած գի­տէ զսիր­տս ձեր:

268ա ԶՄե­ծո­փե­ցի տէր Ներ­սէս մա­լազն յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, եւ Աս­տուած զձեզ յ[իշ]է. ա­մէն, Ռ ա­մէն:

314

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Նոր Ջու­ղա   ՌՃԺԹ -1670

ԳՐԻՉ` Ա­զար­իայ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գոր:

ԹԵՐԹ` 254. չգ­րուած` 1աբ, 3բ, 4ա, 73ա, 119ա, 195ա, 253բ-4բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԱ 12 (ԻԱ 10)+2 2 (յա­ւե­լա­դիր` 193-4, 253-4): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 15ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 4բ, Մար­կոս` 73բ, Ղու­կաս` 119բ, Յով­հան­նէս` 195բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 5ա, 74ա, 120ա, 196ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­պոյտ, վար­դա­գոյն, կա­նաչ, կար­միր, սր­ճա­գոյն, դե­ղին:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ճա­շոց: ԺԷ դ.: 2(Ա-Բ) սկզ­բում, ստա­ցուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լոր­գիր (գրուած է միայն 1 է­ջը: Նմուշ` Աբ), բաց վի­ճա­կում` 36 տող: Կար­դալ` Բա-Աբ. «[Խօ­սե]ցայց եւ գի­տեմք... այն­պէս խօ­սիմ (Յովհ., ԺԲ, 49-50), «[Դ] ար­ձեալ պա­տաս­խա­նի... եւ սա­կաւք են ընտ­րեալք (Մատթ., ԻԲ, 1-14), «[Գ]ան առ նա... զնոյն եւ յեօթ[նե­քեան] (Մարկ., ԺԲ, 18-22):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-3ա Գլուխք: 5ա-71ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 71բ-2ա Գլուխք: 74ա-116բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (116բ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

3. 117ա-8բ Գլուխք: 118բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 120ա-94բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 196ա-251բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (251աբ Գիրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

118բ Զմե­ղա­ւոր Ա­զար­իայ գծո­ղս յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս: Թվին ՌՃԺԹ(1670) գրե­ցաւ:

252ա Գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի Շօշ քա­ղաք, որ ա­սի Աս­պա­հան, ի Ջու­ղայ, ի թուա­կա­նիս ՌՃԺԹ(1670)-ու­մն, ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Յա­կո­բա[յ], ձե­ռամբ փը­ծուն գր­չի Ա­զար­իա­յի: Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ զծ­ն­օ­ղսն իմ, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ:

 Արդ, ստա­ցաւ զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս զբա­րե­միտ եւ աս­տուա­ծա­սէր եւ հա­ւա­տա­րիմ քրիս­տո­նեայ Գրի­գորն ի հա­լալ վաս­տա­կոց իւ­րոց` յի­շա­տակ իւրն եւ իւր ծն­օ­ղա­ցն, զհ­օրն` Ջա­նա­ղէ, եւ զմ­օրն իւ­րոյ` Սօլ­թա­նին, եւ եղ­բար­ցն` Աս­տու­րին, Ա­միր­ջա­նին, Վար­դե­ւա­նին, եւ քվե­րա­ցն` Մար­ջա­նին, Դօլ­վա­թին, Մար­իա­մին: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զԳ­րի­գորն եւ ըզ­կո­ղա­կի­ցն իւր Ա­լամ­շա­տն եւ զոր­դի­քն իւր` Հայ­րա­պե­տն եւ զՋա­նա­ղէն, եւ զդս­տեր­քն` Դօլ­վա­թն, Բէ­կին: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք Աս­տուրն եւ զկո­ղա­կի­ցն իւր Մար­իա­մն եւ զոր­դի­քն Յա­կո­բն: || (252բ) Դար­ձեալ յի­շե­ցէք Ա­միր­ջա­նն եւ ըզ­կո­ղա­կի­ցն Նու­բարն եւ հան­գու­ցեալ որ­դի­քն` Մնա­ցա­կա­նն եւ զդուս­տրն Նուր­մա­հա­լն: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք Վար­դե­ւա­նն եւ զկո­ղա­կի­ցն Խա­նա­ղէն եւ զոր­դին` Ա­ւա­գն եւ Զա­քարն, եւ զդուս­տրն` 0ղլա­նն, Գու­լու­մն, Մա­րի­կն: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք Հայ­րա­պե­տն եւ զկո­ղա­կի­ցն Սա­ռէն: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք Ջա­նա­ղէն եւ զկո­ղա­կի­ցն Սա­րի­գու­լն (շար. նօ­տր­գիր) եւ զոր­դի[ն]` Նա­ւ­այ­սար­դն, 0վայ­սա­պն, տէր Ա­ւե­տիսն, Սի­սոյն, Մալ­խասն, եւ զդուս­տ­ր­ըն` Յազ­գու­լն, Յեղ­սու­մն:

(Բո­լոր­գիր) Կր­կին ան­գամ յի­շե­ցէք զԳ­րի­գորն, Ա­սա­տուրն, Ա­միր­ջա­նն, Վար­դե­ւա­նն, որ հա­լալ ըն­չից մե­րոց գնե­ցիք զսուրբ Ա­ւե­տա­րան եւ ե­տուք յի­շա­տակ մեզ եւ ծն­օ­ղաց մե­րոց: Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, ա­մէն: ||(253ա) Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զսր­բա­զան քա­հա­նայ­քն` զտէր Ներ­սէսն եւ զտէր Ա­ւե­տիսն, որ ե­ղեն պատ­ճառ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս: Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

254բ (Նօ­տր­գիր) Թվին ՌՃ­ԻԱ(1672)-ին:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2բ Քրիս­տոս ծա­ռայ Ու­սուբ, ՌՄԽ(1791): (Նոյ­նը` պարս­կե­րէն եւ վրա­ցե­րէն):

315

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԳ -XIII

ԹԵՐԹ` 287. չգ­րուծ` 3ա: ՊՐԱԿ` 1 2+Ա-ԼԶ 8 (ԺԱ, ԻԵ, Լ 10, ԺԵ, Ի, ԼԱ 7, ԺԸ, ԻԸ 6, ԼԶ 4)+1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 23 15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 37ա: 1325 թ. նո­րո­գո­ղի` 1-2, 84, 92, 118-23, 221, 233, 282-4, 286. 1666 թ. նո­րո­գո­ղի` 4-10, 58, 62-3, 87, 89, 135, 206, 211, 216-9ա, 225-6, 261բ, 265, 285): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ: Ա փեղ­կի կեն­տ­րո­նում բար­ձ­րա­քան­դակ խա­չե­լու­թեամբ ար­ծա­թեայ խաչ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 3ա (տե­ղա­փո­խու­թիւ­նը կա­տա­րուած է 1666-ին): Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 4ա (1666 թ.), 86ա (կեն­տ­րո­նում` Քրիս­տո­սը կան­գ­նած), 135ա (1666 թ., նախ­կի­նը տե՛ս 219բ), 219բ (կեն­տ­րո­նում` Տի­րա­մայ­րը ման­կա­նը դի­եց­նե­լիս), 220ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, թռ­չ­նա­յին, տա­ճար: Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գոյ­ներ` դե­ղին, կար­միր, կա­պոյտ, վար­դա­գոյն, կա­նաչ (ըստ ե­րե­ւոյ­թին գու­նա­զար­դում­նե­րը կա­տա­րուած են 1325 թ. նո­րո­գու­թեան ժա­մա­նակ):

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան: ԺԳ դ.: 2(1-2)+2(286-7), մասն սոյն ձե­ռա­գ­րի (1666 թ. նո­րո­գու­թեան ժա­մա­նակ փո­խա­րի­նուած նոր թեր­թե­րով եւ հներն օգ­տա­գոր­ծուած պահ­պա­նա­կի փո­խա­րէն: 287-րդ թեր­թը բուն գր­չի­նն է, իսկ միւ­ս­նե­րը` 1325 թ. նո­րո­գո­ղի: Թուղթ, երկ­սիւն, բո­լոր­գիր (նմուշ` կար­դալ 287աբ «Յով­հան­նու ուս­տի էր... զծա­ռ­այս իւր առ մշ[ ա­կսն] (Մատթ., ԻԱ, 25-34), 2աբ, 1աբ, «զան­ձն նո­ցա... ոչ կա­րէ մարդ առ­նուլ յան[ձն] (Յովհ., Բ, 24-Գ, 27), 286ա «[ար]ար Յի­սուս... գրեալ է­ին (Յովհ., ԻԱ, 25), 286աբ տե՛ս «Յի­շա­տա­կա­րան:

ՎԻ­ՃԱԿ` թեր­թե­րը թու­լա­ցած բամ­բա­կա­կա­լած, տեղ-տեղ` ցե­ցա­կեր, պատ­ռուած եւ խու­նա­ցած: Եր­կու ան­գամ նո­րո­գուած (1325 եւ 1666) եւ մի շարք թեր­թեր փո­խա­րի­նուած նո­րե­րով: Կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քե­րուած, թի­կուն­քը` մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 4ա-85բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 86ա-134ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 135ա-219ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 220ա-85ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

286ա (1325 թ. նո­րո­գո­ղի ըն­դ­օ­րի­նա­կու­թեամբ) Փա՜ռք ա­նեղ եւ ան­պա­րա­գիծ Է­ին, այ­նմ, որ ոչ են հետ[ա]զ[աւ]տե­լի, եւ ոչ զինչ են, եւ ոչ զին[չ] պի­տին, եւ ոչ քա­նա­կն համ­բար­ձե­լոյն յա­մե­նայն մտաց սլաց­ման ի հրեշ­տա­կաց եւ ի մարդ­կա­նէ: Գո­հու­թիւն ա­նզ­նին գո­յին, որ է Բան, կնիք եւ սահ­ման Է­ին, փա­ռա­տ­րու­թիւն ան­պար ի­մա­նա­լի սե­ռին, որ է Հո­գի հա­մա­գոյ Է­ին եւ փա­ռա­կից Բա­նին, որ տրա­մա­դ­րեաց զմա­տու­նս վեր­ջա­ցեալ տկար ոգ­ւոյս` գրել եւ կար­գել զճառս... (մէկ բառ ա­ն­ըն­թեռն­լի, ո­րով եւ ընդ­հատ­ւում է յի­շա­տա­կա­րա­նը: Ըստ ե­րե­ւոյ­թին նո­րո­գու­թեան ժա­մա­նակ շա­րու­նա­կու­թիւ­նն ար­դէն թա­փուած է ե­ղել):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 86ա (1325 թ. նո­րո­գո­ղի: Կի­սա­խո­րա­նի մէջ, Քրիս­տո­սի նկա­րի աջ եւ ա­հեակ կող­մե­րում, բուն գր­չի կող­մից գրուած «Յի­սուս Քրիս­տոս բա­ռե­րից յե­տոյ, բո­լոր­գիր` Ո­ղոր­մէ, ո­ղոր­մէ զվա[ր]թ[ ա­պետ]ին Ու­սի­փայ:

134բ (Նոյն ձեռ­քով, բո­լոր­գիր) Կա­մաւ ա­մե­նա­ւր­հ­նեա­լին Աս­տու­ծոյ ես, որ միայ­բա­նե­ցայ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս ըս­տա­ցայ: Նվերք (=նուի­րողք) հրա­ման ու­նին Աս­տու­ծոյ, որ զԽա­զա­րու տաւ­նին զպա­տա­րա­գն աշ­կա­րայ ել­նի` չուն ի Ա­ւե­տա­րա­նի ծե­րու­թիւ­նն:

220ա (Կի­սա­խո­րա­նի կեն­տ­րո­նի նա­խա­պէս գծուած բո­լո­րա­կի մէջ, նոյն ձեռ­քով) [Ստե­փա]նո­սի­կայ Աս­տուած ո­ղոր­մեայ: Տէր Աս­տուած Յի­սուս Քրիս­տոս, յի­շէ զվա[ր]դ[ ա­պետ]ն զՈւ­սէ­փիք մի[ւ]սան­գամ գա­լ­ըս­տեանդ ի կե[ա]նս [յ] ա­ւի­տե­նից, ա­մայն: Ե­ղեա­ցի:

286բ Զստա­ցող Ա­ւե­տա­րա­նիս` զՊաւ­ղոս, եւ զծ­նո­ղս` Աբ­րա­համ եւ զՄար­գա­րիտ յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս: Որք կար­դայք զսուրբ Ա­ւե­տա­րան, թո­ղու­թիւն խն­դ­րե­ցէք Աս­տու­ծոյ ինձ եւ ծնո­ղաց ի­մոց. ա­մէն:

Ընդ նմին զՍ­տե­փա­նոս քա­հա­նայ, որ կա­պե­ցի կր­կին, յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս. թվին ՉՀԴ(1325):

2. 285ա (1666 թ. նո­րո­գո­ղի) Փա՜ռք... որ ետ կա­րո­ղու­թիւն յոգ­նա­չար[չար] Նա­հա­պե­տիս, որ նո­րոգ կար­կա­տե­ցի զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, զպա­կասն գրե­ցի եւ կազ­մե­ցի ի թուա­կա­նին մե­րոյ ՌՃ եւ ԺԵ (1666) ա­մին ի փառս Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ. ա­մէն:

 Արդ, յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զժո­ղո­վուր­դն Մաս­տա­րու, որ յօ­ժար կա­մօք նո­րո­գել ե­տուն զԱ­ւե­տա­րա­նս սուրբ եւ ի հա­լալ վաս­տա­կոց իւ­րեանց || (285բ) ա­ւժ­տա­բեր ե­ղեն եւ զվարձ սո­րա վճա­րե­ցին ի ցո­րե­նոյ, յիւ­ղոյ եւ այլ ինչ, որ ձեռն­հաս ե­ղեն. ե­տուն նո­րո­գել եւ դնել յե­կե­ղե­ցին իւ­րեանց յի­շա­տակ հոգ­ւոց իւ­րեանց եւ առ հա­սա­րակ նն­ջե­ցե­լոց:

Տէր Աս­տուած լի­ցի իւ­րեան­ցն վար­ձա­տու եւ տա­ցէ փո­խա­րէն իւ­րեանց տրո­ցն հա­զա­րա­պա­տիկ եւ բիւ­րա­պա­տիկ, մե­ղաց իւ­րեանց թո­ղու­թիւն շնոր­հես­ցէ, որդ­ւովք եւ դս­տե­րաւք ծաղ­կեալ զար­դա­րես­ցէ, ըն­չիւք եւ ապ­րա­նաւք փար­թա­մա­ցուս­ցէ եւ յետ աս­տեա­ցս ե­լա­նե­լոյ եր­կ­նից ար­քա­յու­թեան ար­ժա­նա­ցուս­ցէ, ա­նանց կե­նա­ցն, ա­ն­վաղ­ջան փա­ռա­ցն, ան­պա­տում ցն­ծու­թեան եւ ան­տր­տում ու­րա­խու­թեան ի Քրիս­տոս Յի­սուս ի տէր մեր, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս:

316

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԴ -XIV

ԹԵՐԹ` 261. չգ­րուած` 1ա, 129ա: ՊՐԱԿ` 1 13+Ա-ԻԴ 12 (Ա, Բ, Դ 8, Գ, Ի 7, Ե 14, ԺԱ, ԺԵ, ԺԶ 10, ԺԹ 11, ԻԲ 6, ԻԴ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,5 15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 26ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով,մի­ջու­կը տախ­տակ, աս­տա­ռը` գծա­ւոր մե­տա­քս: Ա փեղ­կին` ար­ծա­թեայ ա­կա­նա­կուռ խաչ` մա­կա­գ­րու­թեամբ, 4 ան­կիւ­նա­զարդ եւ կոս­տ­ղեր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, մա­գա­ղաթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ա­ւե­տու­մն` 2բ, Ծնունդ` 3ա, Ըն­ծա­յու­մն` 4բ, Մուտք յԵ­րու­սա­ղէմ` 5ա, Կու­սանք` 6բ, Ա­դամ եւ Ե­ւա` 7ա, Յա­րու­թիւն Ղա­զա­րու` 8բ, Կո­տո­րու­մն ման­կանց` 9ա, Մատ­նու­թիւն` 10բ, Խոր­հր­դա­ւոր ընթ­րիք` 11ա, Խա­չե­լու­թիւն` 11բ, Յա­րու­թիւն` 12ա, Համ­բար­ձու­մն` 12բ, Հո­գե­գա­լուստ` 13ա: Մատ­թէ­ոս` 13բ, Մար­կոս` 83բ, Ղու­կաս` 129բ, Յով­հան­նէս` 198բ: Խ ո ր ա ն` 2ա, 3բ, 4ա, 5բ, 6ա, 7բ, 8ա, 9բ, 10ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 14ա, 84ա, 130ա, 199ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` դե­ղին, կա­նաչ, կար­միր, կա­պոյտ, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: ԺԷ դ. նո­րո­գուած եւ լրա­ցուած թե­րին` 50-3, 57-8, 222-3, 227-61:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1բ-2ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 3բ-10ա Հա­մա­բար­բառ:

3. 14ա-83ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 84ա-129բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

5. 130ա-98ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 199ա-260բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

128բ Եւ զիս` զտա­ռա­պեալ ո­գի գծո­ղս, եւ զծ­նո­ղսն իմ յի­շե­ցէք առ Քրիս­տոս, եւ յի­շողքդ յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

261ա (ԺԷ դ., բո­լոր­գիր, կազ­մո­ղի) Փա՜ռք... Արդ, ա­ղա­չեմք ըզ­ձեզ, լու­սե­րամ դասք քա­հա­նա­ից եւ մա­ն­կունք սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ, որ ժամ որ ըն­թեռ­նուք զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, յի­շե­ցէք տէր Թու­մէն, որ ետ իւր հա­լալ ըն­չի­ցն եւ ար­դար վաս­տա­կո­ցն եւ ետ նո­րո­գել եւ կազ­մել ան­ջինջ յի­շա­տակ իւր հոգ­ւոյն եւ իւր ծնաւ­ղաց հոգ­ւոյն, հա­ւրն` Խու­տա­պա­շին, մա­ւրն` Շա­հ­րիս­տա­նին, եւ իւր որ­դո­ցն` Գրի­գո­րին, կո­ղա­կ­ցին` Թուր­վան­դին, Կի­րա­կո­սին, կո­ղա­կ­ցին` Սալ­վա­րին, տէր Թա­թո­սին եւ իւր կո­ղա­կ­ցին` Սաւ[լ]թա­նին, տէր Զա­գա­րին, իւր կո­ղա­կ­ցին` Հու­րի­զա­մա­նին, տէր Թա­թո­սին, իւր կո­ղա­կ­ցին` Մա­հի­սաւլ­թա­նին, Է­սա­յին եւ իւր կո­ղա­կ­ցին` Շա­ղա­կոյն, եւ որ­դոյն` Զա­գա­րին, Վար­դու­մին եւ իւր կո­ղա­կ­ցին` Աւղ­լան­փա­շին, եւ իւր որ­դո­ցն` Մար­գա­րին, Ա­միր­բէ­կին, Խա­նա­ղայ­տա­տին, իւ­րեանց կեն­դա­նեա­ցն եւ նն­ջե­ցե­լո­ցն:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զտեր Թու­մէն եւ իւր հան­գու­ցեալ եղ­բա­ւր որ­դի­քն` Յո­վա­նէսն, եւ իւր կո­ղա­կի­ցն` Յու­ղուր­սաւլ­թա­նն, որ մնաց ի ձեռն ա­նաւ­րի­նաց գե­րի, Պա­լին եւ իւր կո­ղա­կի­ցն` Մար­իա­նին, Խե­չի­կն, Մի­քա­է­լն, Գրի­գորն, Ան­տո­նն եւ իւ­րեանց յա­մե­նայն յա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն, Փա­շա­բէ­կուն: Ա­ղա­չեմք զձեզ, ով լու­սե­րամ դասք քա­հա­նա­յից, յոր­ժամ ըն­թեռ­նուք սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, լի սր­տիւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք իւ­րեանց հոգ­ւոյն, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մի իւր ա­հեղ ա­տե­նին. ա­մէն:

ԶԽա­չա­տուր կազ­մո­ղս յի­շե­ցէք եւ զիմ ծնաւ­ղսն. ա­մէն: Հայր մեր...

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զԹու­մա կրաւ­նա­ւորն եւ իւր քուրն` Խէր­խա­թուն: Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէք իւ­րեանց հոգ­ւոյն. ա­մէն: Հայր մեր:

(Ա փեղ­կի խա­չի վրայ) Սուրբ խա­չս բա­րե­խա­ւս Թու­մայ ա­բե­ղին. փիշ[ք]աս յաշ[խա­տե­ցայ]:

317

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Բա­ղէշ          ՌՃԻԴ-1675

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈՂ` Յո­վա­նէս Բա­ղի­շե­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` ռէս Նա­ւիկ (Նա­ւա­սարդ):

ԹԵՐԹ` 283. չգ­րուած` 1ա, 2բ-3ա, 4բ-5ա, 6բ-7ա, 8բ-9ա, 10բ-1ա, 12բ-3ա, 14բ-5ա, 16բ-7ա, 22բ-4ա, 101բ-3ա, 104ա, 149ա-50ա, 223բ-4ա, 283աբ: ՊՐԱԿ` 2(12+10)+Ա-ԻԲ 12(ԻԲ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,5 15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 36ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Յայ­տ­նու­թիւն` 1բ, Ծնունդ` 2ա, Ըն­ծա­յու­մն` 3բ, Մկր­տու­թիւն` 4ա, Այ­լա­կեր­պու­թիւն` 5բ, Յա­րու­թիւն Ղա­զա­րու` 6ա, Մուտք յԵ­րու­սա­ղէմ` 7բ, Ոտ­նա­լուայ` 8ա, Մատ­նու­թիւն` 9բ, Խա­չե­լու­թիւն` 10ա, Յա­րու­թիւն` 11բ, Ա­ւե­րու­մն դժո­խոց` 12ա, Համ­բար­ձու­մն` 13բ, Հո­գե­գա­լուստ` 14ա, Փող­հա­րու­մն հրեշ­տա­կաց` 15բ, Վեր­ջին դա­տաս­տան` 16ա: Մատ­թէ­ոս` 24բ, Մար­կոս` 104բ, Ղու­կաս` 150բ, Յով­հան­նէս` 224բ: Խո­րան` 17բ, 18ա, 18բ, 19ա, 19բ, 20ա, 20բ, 21ա, 21բ, 22ա: Կի­սա­խո­րան` 25ա, 105ա, 151ա, 225ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­նաչ, դե­ղին, սր­ճա­գոյն, սեւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Ժ-ԺԱ դդ.: 1(Ա)+1(Բ), ստա­ցուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աա): Կար­դալ Աբ, Բա, Աա, Բբ. «[ ա­գա]նել ընդ նո­սա... ա­սա­ցեալ ե­ցոյց նո­ցա (ԻԴ, 29-40):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 25ա-101ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի (կից` 101ա, Ո­տա­նա­ւոր. «Մատ­թէ­ոս մարդ ա­նուա­նե­ցաւ...):

2. 105ա-47ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (կից` 147աբ, Ո­տա­նա­ւոր. « Այս Մար­կո­սի ա­սի ա­ռիւծ...: 147բ-8ա Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

3. 148աբ Վասն Ղու­կա­սի ա­ւե­տա­րան­չի (Նա­խա­դ­րու­թիւն): 151ա-222ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու (կից` 222բ Ո­տա­նա­ւոր. « Այս Ղու­կա­սու եզն ա­սա­ցին...):

4. 222բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 225ա-80ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (կից` 280աբ Ո­տա­նա­ւոր. « Այս Յո­հան­նէս ար­ծուա­ն­ման...):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

280բ Փա՜ռք...|| (281ա) Եւ արդ, գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի մայ­րա­քա­ղա­քս Բա­ղէշ, ի դուռն Սուրբ Է խո­րան ե­կե­ղե­ցոյ, ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան եւ ա­ն­ի­մաստ գր­չի` Յո­վա­նէս ի­րի­ցուս, ի թվա­կա­նիս մե­րում Հայ­կազ­նեան տօ­մա­րի ի ՌՃԻ եւ չոր­սի­նն (1675), ի հայ­րա­պե­տու­թեան սուրբ Ա­թո­ռոյն Է­ջմ­իա||(281բ)ծնի Յա­կոբ սր­բա­զան կա­թո­ղի­կո­սին եւ յա­ռաջ­նոր­դու­թեան քա­ղա­քիս Մես­րովպ ճգ­ն­ազ­գեաց վար­դա­պե­տին, այլ եւ քաջ րա­բու­նա­պե­տին` եր­կ­րորդ Վար­դան վար­դա­պե­տի եւ հա­րա­զա­տին իւ­րոյ` Աբ­րա­համ բա­նա­սի­րին, որ նո­քա ե­ղեն պատ­ճառ ա­ն­ար­ժա­նիս ի յու­սու­մն ծաղ­կին, մի­թէ տէր Քրիս­տոս զիւ­րեան­քն ընդ եր­կո­տա­սան սուրբ վար­դա­պե­տա­ցն դա­սես­ցէ. ա­մէն:

 Արդ, ես` ա­ն­ար­ժա­նս ի կար­գա­ւո­րաց եւ ան­պի­տա­նս ի մա­ն­կու­նս ե­կե­ղեց­ւոյ Յո­վա­նէս է­րէ­ցս, ա­ղա­չեմ զձեզ, յոր­ժամ հան­դի­պիք սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս եւ վա­յե­լէք յա­մէ­նա­ռատ եւ ծաղ­կա­ւէտ բու­րաս­տա­նէս, յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զե­ղեռ­նա­գործ Յո­վա­նէս գրի­չս եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք ծը­ն­օ­ղաց ի­մոց` տէր Սա­հա­կին եւ Ան­նա­յին, եւ որ­դոյն ի­մոյ` Սա­հակ պա­տա­նե­կին, եւ կո­ղա­կ­ցոյն ի­մոյ, որ ծը­րե­ցի զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս եւ ծաղ­կօք զար­դա­րե­ցի, եւ ան­մե­ղա­դիր լե­րուք խո­շո­րու­թեան եւ սխա­լա­նա­ցս, զի ա­ռա­ջին ա­րուեստ ծաղ­կիս սա է, եւ կար || (282ա) մեր այս­չափ օ­ժան­դա­կեաց: Այլ եւ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զու­սու­ցի­չն իմ` զՎա­նե­ցի Սա­հակ վար­դա­պե­տն, որ ու­սոյց ինձ զծա­ղի­կն եւ զա­րուեստ` գր­չու­թեան, եւ ձեզ յի­շո­ղացդ եւ մեզ յի­շե­ցե­լո­ցս առ հա­սա­րակ ո­ղոր­մես­ցի Քրիս­տոս յա­ւուրն ա­հե­ղին. ա­մէն: Հայր մեր:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս Աս­տուած զստա­ցող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` զհե­զա­հո­գի եւ զբա­րե­միտ եւ զաս­տուա­ծա­սէր այրն Նա­ւիկ եւ զեղ­բայր­քն ( այս եւ յա­ջորդ ընդ­գ­ծուած­նե­րը` այլ ձեռ­քով), որ ստա­ցաւ զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի հա­լալ ար­դեանց իւ­րոյ եւ եդ յի­շա­տակ բա­րի հո­գոյ իւր եւ ծն­օ­ղա­ցն, հօրն` Ա­միր­խա­նին, եւ մօրն` Շաղ­գու­լին, եւ զա­ւա­կաց իւ­րոց` Ա­տո­մին, Վար­դա­նին, եւ եղ­բ­օր որ­դոց` Դաւ­թին, Աւ­դա­լին, Յա­րու­թե­նին: Կր­կին Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք Դար­մա­նին, Մար­գա­րին, Ղա­րիպ­ջա­նին, որ ցան­կա­ց­օղ ե­ղեւ այսմ լու­սա­զարդ եւ ծաղ­կափ­թիթ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, եւ ստա­ցաւ զսա եւ եդ յի­շա­տակ ի դուռն սուրբ...(բաց), եւ թէ ոք ծա­խէ կամ գրա­ւէ, զպա­տառն Յու­դա­յի առ­ցէ. ա­մէն:

2. 103բ (Ստա­ցո­ղի) Աս­տուած ո­ղոր­մի Նա­ւա­ս­ար­դին կեն­դա­նի հոգ­ւոյն եւ իւր հա­րա­զատ եղ­բար­ցն` Դար­մա­նին, Մար­գա­րէ­ին, Ղա­րի­պին, որ ա­ռին յի­շա­տակ ը­զԱ­ւե­տա­րա­նս: Աս­տուած զիւ­րեանց մեղ­քն թո­ղու:

282բ Դար­ձեալ կր­կին Քրիս­տոս ա­ւր­հ­նէ զռէս Նա­ւի­կն եւ զիւր եղ­բայր­քն` զԴար­ման, զՄար­գա­րէն, զՂա­րիպ­ջան, եւ ո­ղոր­մի իւ­րեանց հան­գու­ցեալ ծը­ն­օ­ղա­ցն` հօրն` Ա­միր­խան[ին], եւ մօրն` Ալ­թու­նին, եւ որ­դոց իւ­րեանց` Ա­տո­մին, Վար­դա­նին, Դաւ­թին, Աւ­դա­լին, Յա­րու­թե­նին, եւ քւեր­ցն` Վար­դ­խա­թու­նին եւ Սուլ­թա­նին, եւ կո­ղա­կ­ցեա­ցն իւ­րեանց, եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն մասն լի­ցի. ա­մէն:

 Աս­տուած ա­ւր­հ­նէ զտէր Յա­րու­թիւն, որ նա ե­ղեւ յոր­դո­րող առ­նե­լոյ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, մի­թէ տէրն Քրիս­տոս զին­քն ընդ ԻԴ քա­հա­նա­յի­ցն դա­սես­ցէ. ա­մէն: Հայր մեր, որ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

222բ (նօ­տր­գիր) Որ ո­ղոր­մի ըս­տայ­ց­օ­ղի գրոյս սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` Ա­վա­զին, որ հա­լալ արդ­իան­ց­ըն իմ գնե­ցի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­ն­ըս յի­շա­տակ իմ ծն­օ­ղա­ց­ըն` հօ­ր­ըն` Պե­տ­րո­սին, եւ մօ­ր­ըն` Թուր­վան­դին, եւ Յեղ­պ­օ­ր­ըն` Յե­ղին եւ Ու­հան[ին], եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի Խա­չայ­տու­րի[ն], Մի­նա­սին, եւ կեն­դա­նա­ցն ա­րեւ­շա­տու­թիւն, յեղ­պ­օր որ­դին` Գրի­գո­րին, Կի­րայ­կո­սի[ն], Յա­րու­թե­նին եւ իւր որ­դի Մար­տի­րոս[ին], Վար­դա­նին, յեղ­պ­օր որ­դի Մի[ր]զին,Պե­տ­րո­սին, Մի­նա­սի որ­դի Յե­զի­կին, Գրի­գո­րի որ­դի Գա­լուս­տին եւ Ու­հա­նին, որ ո­ղոր­մի հան­գու­ցեալ իւր կո­ղայ­կից Այ­խայ­թու­նին եւ հարս[ի]ն` Լոս­խա­թին: ||(223ա) Աս­տուած յուր կեն­դա­նա­ց­ըն ա­րեւ­շա­տու­թիւն պար­քե­ւես­ցի եւ իւր նըն­ջե­ցե­լո­ց­ըն մե­ղա­ց­ըն թո­ղու­թիւն պար­քե­ւես­ցի. ա­մէն: Որ ես մե­ղա[ւ]որ Ռըս­տա­կէ­ս­ըս ա­զայ­տե­ցի ըզ­սուրբ Ա­ւե­տա­րա­ն­ըս գե­րու­թեան ա­ն­օ­րի­նա­ց­ըն թվին ՌՃԿԲ (1713)-սին, ամ­ս­նա­ն­ըն նո­յեմ­բեր ԺԳ-ին. ա­մէն:

318

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

[Կի­լիկ­իա՞]   ԺԴ -XIV

ԾԱՂ­ԿՈՂ` [Սար­գիս Պի­ծա՞կ]: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սէթ վրդ.:

ԹԵՐԹ` 312. չգ­րուած` 1ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԶ 12: ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 14,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր(նմուշ` 24ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­նաչ մե­տա­քս: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+1 մա­գա­ղաթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ծնունդ` 5ա, Մկր­տու­թիւն` 8բ, Այ­լա­կեր­պու­թիւն` 48ա, Խոր­հր­դա­ւոր ընթ­րիք` 77ա, Մուտք յԵ­րու­սա­ղէմ` 124ա, Խա­չե­լու­թիւն` 141բ, Յա­րու­թիւն Ղա­զա­րու` 143ա, 280ա, Յայ­տ­նու­թիւն` 150ա, Ըն­ծա­յու­մն` 155բ, Համ­բար­ձու­մն` 239ա, Ո­տն­լուայ` 286բ, Հո­գե­գա­լուստ` 309ա: Մատ­թէ­ոս` 1բ, Մար­կոս` 88բ, Ղու­կաս` 146բ, Յով­հան­նէս` 240բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2ա, 89ա, 147ա, 241ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, եր­կ­րա­չա­փա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, մո­խ­րա­գոյն, կա­նաչ, կա­պոյտ, սր­ճա­գոյն, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, կազ­մի կոս­տ­ղե­րը հա­նուած, դռ­նա­կը քիչ մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-87բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: 88ա Նա­խա­դ­րու­թիւն:

2. 89ա-146ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: (145ա-6ա Յա­րու­ցեալ Յի­սուս): (146ա Նա­խա­դ­րու­թիւն):

3. 147ա-239բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: 239բ Նա­խա­դ­րու­թիւն:

4. 241ա-312բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու: 312բ Նա­խա­դ­րու­թիւն

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

88ա (Ստա­ցո­ղի) Ա­ւե­տա­րա­նս յի­շա­տակ է Սէթ վար­դա­պե­տին, ի Վա­րագ, ի դուռն Ա­ւաք Սուրբ Նշա­նին: Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք (նման` 146ա, 240ա):

319

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Տաշ­տօն գիւղ           ՌՃԺ -1661

ԳՐԻՉ` Ե­սա­յի Բար­կու­շատ­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Հիւ­րի­խան:

ԹԵՐԹ` 229. չգ­րուած` 1ա-6ա, 107ա, 221ա, 222բ-229բ: ՊՐԱԿ` 2 (3+9)+Ա-ԺԸ 12 (թ 13):ՆԻՒԹ` թուղթ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,3 13,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 27ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ար­ծա­թա­թել ծաղ­կա­հիւս գոր­ծուածք:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 6բ, Մար­կոս` 68բ, Ղու­կաս` 107բ, Յով­հան­նէս` 170բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 7ա, 69ա, 108ա, 171ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­նաչ, դե­ղին, կա­պոյտ, կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 7ա-68ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: 68ա Նա­խա­դ­րու­թիւն:

2.69ա-105բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: 105բ-6բ Նա­խա­դ­րու­թիւն:

3. 106աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 108ա-69բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 169բ-70ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 171ա-219ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

219ա Փա՜ռք... Շնոր­հիւ Տեառն սկ­սայ եւ ո­ղոր­մու­թեամբ նո­րին կա­տա­րե­ցի զաս­տուա­ծա­խօս եւ զաս­տուա­ծա­բ­նակ տառս` լու­սա­զարդ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի լաւ եւ յըն­տիր օ­րի­նա­կէ, ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան եւ ան­պի­տան, ա­մե­նայն կեր­պիւ ո­չինչ, լի մե­ղօք Ե­սա­յի դպիր գր­չի, ա՜խ, վա՜յ, ի թուա­կա­նիս Հա­յոց ՌՃԺ (1661)-եր­րոր­դի, ընդ հո­վա­նեաւ նո­րա­շէն սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ, ի յեր­կ­րէն Ղա­պա­նայ, ի գեղ­ջէն Տաշ­տօ­նոյ, ի հայ­րե­նին եւ ծնուն­դն իմ Բար­կու­շատ, զհայ­րա­պե­տու­թիւն տեառն Յա­կով­բի, ա­ռաջ­նորդ Ստա­թէի ա­թո­ռոյս տէր Յով­հան­նէս վար­դա­պե­տին, զթա­գա­ւո­րու­թիւ­նն Պար­սից ազ­գին Փո­քր Շահ- Ա­պա­զին, եւ այ­լն ընդ նմայ:

Ո՛վ հարք եւ եղ­բարք, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր ստա­ց­օղ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս Հիւ­րի­խան լոկ ա­նուամբ, զհայրն Ջա­հա[ն]մուլ­քն եւ զմայրն Խա­նու­մն եւ եղ­բար­քն` Միր­զան, Գի­րին, Յով­հան­նէսն, եւ այլ ազ­գա || (219բ) կա­նսն` հին եւ նոր մեր­ձա­ւոր­քս իմ: Յի­շօ՛ղք, եւ դուք յի­շեալ լի­նիք Քրիս­տո­սի ա­հեղ դա­տաս­տա­նին. ա­մէն:

Դար­ձեալ, ո՛վ հարք եւ սր­բա­սէրք, ի յա­ղօ­թս ձեր յի­շե­ցէք ի այրն իմ` յի­ս­նէն դա­տարկ եւ ան­զա­ւակ մը­նա­ցեալ Աս­տուա­ծա­տուր ան­ւամբ, ծն­օղք սո­րին Է­վազն եւ իւր կե­նա­կի­ցն, որ կցորդ են սուրբ փր­կա­կա­նիս, եւ դուք փր­կեալ լի­նիք ի գե­հե­նոյն: Արդ, ե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, քա­ւիչք մե­ղաց, թո­ղու­թիւն շնոր­հե­ցէք յան­ցա­նաց ի­մոց, ան­ձ­նառն ա­ռի եւ ոչ Աս­տուած, վասն նա­խան­ձու եւ փո­խե­ցի այր մի եւ Յո­վան­նէս ա­նուն` եր­կիւ­ղած եւ բա­րե­պաշ­տուն, եղ­բա[յ]ր սո­րին Յով­սէփ, ծն­օղք սո­ցին Ղա­րա­խան եւ Գո­հարն եւ այլ ծաղ­կափ­թիթ մա­ն­կունք սո­ցին ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր յի­շե­ցէք. ա­մէն:

Սե­ւե­րես, մե­ղօք լի Հիւ­րի­խա­նս ա­մուլ էի եւ ան­զա­ւակ, փո­խեալ առն Բ եւ մնա­ցեալ փո­շի­ման եւ ան­ճա­րակ: Եւ իմ զայս ի­մա­ցեալ` գնե­ցի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս փր­կու­թիւն հո­գոյ ի­մոյ եւ զա­ւակ իմ զայս ա­րա­րի փր­կիչ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, եւ ե­տու յի­շա­տակ ի գե­ղս Կր­մին || (220ա), եւ աս­տէն ոչ փո­խի այլ դեղ, մնայ աստ ան­փո­փո­խե­լի, ա­նայ­լայ­լե­լի` ի վա­յե­լու­մն: Զինչ քա­հա­նայ որ հան­դի­պի, ի տէ­րու­թիւն եւ պա­հես­տի մնայ ի Ղա­րա­խա­նի որ­դի Յով­հան­նէ­սի, որ­դոց որ­դիս, ազգ եւ ա­զան­ցն մնայ, յի­շա­տակ Հիւ­րի­խա­նին մնայ եւ Մի­նա­սին հո­գոյն, ո­ղոր­մի թա­փե­ցէք. ա­մէն:

Ով ոք [հա՞]նի կամ նա­խան­ձի պատ­ճա­ռե­լով ծա­խե­լոյ կամ տե­ղի­ցն փո­խե­լոյ գլուխ դնի, պատ­ճառ եղ­նի` Հիւ­րի­խա­նին մե­ղա­ցն պար­տա­կան մնայ: Մի՛ լի­նիք պատ­ճառ փո­խե­լոյ Սի­ո­նի որ­դի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս. ա­մէն:

170ա. (ծաղ­կո­ղի. ա­ն­ա­նուն) Եւ աստ յի­շե­ցէք ծաղ­կող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս///:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

220ա (1671 թ. գր­չի ձեռ­քով) Ո՛վ մա­ն­կունք սուրբ ե­կե­ղեց[ե] այց, յի­շա­տա­կա­րան ծր­ման թուա­կա­նիս ՌՃԻ (1671) ա­մի, ի յոր­դո­րիլ տէր Հայ­րա­պե­տիս, ձե­ռամբ Ա­ւէտ քա­հա­նա­յիս Ե­սա­յի` ա­շա­կերտ զի­մս: Վասն մեր մե­ղա­ցս ՌՃ­ԺԸ (1669) թվիս պա­տու­հաս մա­րախ ե­կեալ մինչ ՌՃԻ (1671) թուա­կա­նն, եւ՛ յա­ռա­ջն, եւ՛ յե­տն չի­մա­ցեալ: Բա­զում եր­կիր­ներ ա­պա­կա­նեաց եւ սո­վա­լ­ը­լուկ ա­րար Թփ­լի­զոյ մին­չեւ Շա­հաս­տան, ե­ւս բազ­մա­ւե­րու­թիւն ե­ղեւ Բար­կու­շատ, Ղա­փա­նաս­տան, Հի­գա­րի, Դի­զախ, Վա­րան­տայ, Խա­չին, Չա­րա­բերդ: Պատ­րաստ կա­ցէք` յի­շուն­ցաց կի­րա||(220բ)կա­բա­նից եւ այլ մե­ղաց յա­ղօ­թից ժա­մա­դե­ղաց, ժիր կա­ցէք` մե­ղա­յի, խոս­տո­վան­քի, ա­պ­աշ­խա­րանք յան­ձն առ­նե­լոյ, խո­նարհ կա­ցէք. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կին:

 Այս­պի­սի չար ու դառն պա­տու­հա­սէ չհան­դի­պիք: Ով կա­մե­նայ ար­քա­յու­թիւն մը­տա­նել, սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս պա­տուի­րա­նն պինդ պա­հէ, սր­բա­սէր եւ ա­ռա­քի­նի կե­նայ:

221բ (բո­լոր­գիր) Յի­շա­տակ է կեն­սա­բեր, փր­կա­գործ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս Սրաշ­նե­ցի Ան­դր­էա­սին եւ ծնո­ղաց, հօրն` Պա­լա­սա­նին եւ մօյրն` Հե­ղի­նա­րին, եւ պա­պն իմ Աս­լա­նին եւ հօ­րեղ­բայրն իմ Ա­լիք­սա­նին եւ կո­ղա­կ­ցին ի­մոյ` Հու­րի­խա­նին, եւ ա­րեւ­շատ որ­դին ի­մոյ` Պա­լա­սա­նին: Ե­ւս զան­բի­տան վեր­ւոյ­գ­րեալ Ան­դր­էաս ա­ռայ զայս սուրբ Ա­վե­տա­րա­նս ի դառն եւ ի նեղ ժա­մա­նա­կիս, որ 0սման­լուն ե­կաւ ա­ռաւ յեր­կիրս Պար­սից, եւ ե­ղեւ ա­ւե­րու­մն Պար­սից քա­ղա­քաց եւ գե­ղո­րէ­ից, եւ ե­ղեւ կե­րու­թիւն եւ սրա­ծու­թիւն քրիս­տո­նէ­ից. եւ այս­պի­սի վշ­տա­պա­տում ժա­մա­նա­կիս ա­ռայ: ||(222ա) Յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր, եւ դուք` յի­շ­օղտ յի­շեալք լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ յոյսն մեր­մէ. ա­մէն: ՌՃ­ՀԵ (1726) թվին յուն­վա­րի Ժ:

320

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԷ -XVII

 

ԹԵՐԹ` 338-4 (տե՛ս Պահ­պա­նակ). չգ­րուած` 3ա, 4բ-5ա, 6բ-7ա, 8բ-9ա, 10բ-1ա, 12բ, 111ա, 176ա, 336ա: ՊՐԱԿ` 1 10+Ա-ԻԷ 12: ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20 14,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 27ա): ՏՈՂ` 21(13ա-180բ), 22(181ա-335բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դե­ղին մե­տա­քս: Ա փեղ­կը թաւ­շա­պատ, ար­ծա­թեայ զար­դե­րով ու ե­րի­զով: Բ փեղ­կին ար­ծա­թեայ խաչ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+2, թուղթ, հա­շուած թեր­թա­քա­նա­կի մէջ` 1-2, 337-8:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 15բ, Մար­կոս` 111բ, Ղու­կաս` 176բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 269բ: Խո­րան` 3բ, 4ա, 5բ, 6ա, 7բ, 8ա, 9բ, 10ա, 11բ, 12ա: Կի­սա­խո­րան` 16ա, 112ա, 177ա, 270ա: Լու­սան­ցա­զարդ` տէ­րու­նա­կան, բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զար­դա­գիր` հրեշ­տա­կա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, մո­խ­րա­գոյն, կա­նաչ, սպի­տակ, դե­ղին, ոս­կի, նարն­ջա­գոյն, վար­դա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 3բ-4ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 5բ-12ա Հա­մա­բար­բառ(նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

3. 13ա-4բ Գլուխք: 14բ-5ա Հա­մա­ձայ­նու­թիւն: 15ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 16ա-108բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 108բ-9ա Նա­խա­դ­րու­թիւն (շար. 172ա): 109բ-10բ Գլուխք: 112ա-73ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (172բ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

5. 173բ-5ա Գլուխք: 175բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 177ա-267ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 267բ-8ա Գլուխք (Ա-ԽԳ): 268բ-9ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 270ա-335բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (335ա Իրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

321

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ՌՃԻԷ-1678

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈ՞Ղ` Դա­ւիթ:

ԹԵՐԹ` 296. չգ­րուած` 1ա-5բ, 294ա-6բ: ՊՐԱԿ` 1 6+Ա-ԻԴ 12 (ԺԱ կրկ., ԺԳ 10, ԻԴ 4): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,3 14,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 224ա): ՏՈՂ` 21(8բ-50ա), 20(50բ-293բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր եւ դե­ղին մե­տա­քս:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 7բ, Մար­կոս` 83բ, Ղու­կաս` 138բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 229բ: Կի­սա­խո­րան` 8ա, 84ա, 139ա, 230ա: Լու­սան­ցա­զարդ` տէ­րու­նա­կան, բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զար­դա­գիր` մար­դա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­նաչ, կա­պոյտ, դե­ղին, նարն­ջա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր 1-3, 265-96:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 6ա Նա­խա­դ­րու­թիւն (= թե­լա­դր. «Մատ­թէ­ոս ա­ւե­տա­րա­նի­չն...): 6ա-7ա Գլուխք: 8ա-81բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 81բ-2ա Նա­խա­դ­րու­թիւն (= թե­լա­դր. «Մար­կոս յա­ւե­տա­րա­նիչ...), 82ա Նա­խա­դ­րու­թիւն նոր ցան­կին (« Ա­ւե­տա­րան, որ ըստ Մար­կո­սի...): 82բ-3ա Գլուխք: 84ա-136ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (135բ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

3. 136աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն (= թե­լա­դր. «Ղու­կաս ա­ւե­տա­րա­նի­չս...): 136բ-7ա Նա­խա­դ­րու­թիւն նոր ցան­կին (« Ա­ւե­տա­րա­նս, որ ըստ Ղու­կա­սու...), 137ա-8ա Գլուխք: 139ա-227բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 227բ-8ա Նա­խա­դ­րու­թիւն (= թե­լա­դր. «Յով­հան­նէս ա­շա­կերտ Յի­սու­սի...): 228ա Նա­խա­դ­րու­թիւն նոր ցան­կին («Յով­հան­նու Ա­ւե­տա­րա­նս գրեալ է...): 228բ Գլուխք (Ա-ԺԸ): 228բ-9ա Յա­ղա­գս տանց Ա­ւե­տա­րա­նաց («Իսկ միա­հա­մուռ բա­ւան­դա­կին չո­րե­սին գլուխ... տունք ԸՌՅ (8300)): 230ա-93բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Ու­նի լու­սան­ցա­յին Հա­մա­բար­բառ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

83բ (Մար­կո­սի նկա­րի ներ­քե­ւում) Դա­ւիթ:

228բ Յի­շե­ցէք Դա­ւիթ (փա­կա­գիր) գր­չի սո­րայ: Դա­ւիթ (փա­կա­գիր):

229ա Ե­ւս ա­ռա­ւել զստա­ցող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս. ա­մեն:

229բ (Յով­հան­նու նկա­րի ներ­քե­ւում) Դա­ւիթ ծա­ռայ սո­ցայ եւ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի` փրկ­չին մե­րոյ. ա­մէն:

293բ Ի թվիս ՌՃԻԷ (1678) Յի­սու­սի Քրիս­տոս Աս­տուած:

Կն­քա­դ­րոշմ` 278ա (փա­կա­գիր) Դա­ւիթ:

322

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ՌՃԼԶ-1687

ԳՐԻՉ` Վր­թա­նէս ե­րէց:

ԹԵՐԹ` 216. չգ­րուած` 1աբ, 62բ-3ա, 102ա, 167ա, 215բ, 216բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԱ 12 (Ա, ԺԶ 8, Զ, Ժ 6, Է, ԺԱ 9, ԺԷ 7, ԺԸ 14, ԻԱ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,5 14,6: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 22ա): ՏՈՂ` 23 (եր­բե­մն` 24): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` նախ­շա­զարդ կա­նաչ մե­տա­քս:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 2բ, Մար­կոս` 63բ, Ղու­կաս` 102բ, Յով­հան­նէս` 167բ: Կի­սա­խո­րան` 3ա, 64ա, 103ա, 168ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան (նա­եւ յուշ­կա­պա­րիկ), տա­ճար: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, կա­նաչ, մո­խ­րա­գոյն, նարն­ջա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր 1-9, 24-33, 211-6: Թի­կուն­քի կա­շին պատ­ռուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 3ա-62ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 64ա-101բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (101ա Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

3. 103ա-66բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 168ա-215ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Ստո­րին լու­սանցք­նե­րում նշուած են Բժշ­կու­թեան եւ Պա­շտա­ման Ա­ւե­տա­րան­նե­րի ըն­թեր­ցուած­նե­րը:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

215ա Արդ, գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս թվ. ՌՃԼԶ (1687)-ին, ձե­ռամբ ա­մե­նա­մեղ եւ ա­ն­ար­ժան, մե­ղա­ւոր Վր­թա­նէս ի­րի­ցու: Ո՜վ մա­ն­կունք սուրբ ե­կե­ղե­ցոյ, ա­ղա­չեմ զձեզ, յոր­ժամ հան­դի­պիք սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք մե­ղա­ւո­րիս, [եւ] Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մի. ա­մէն: Հայր մեր, որ ե:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 216ա (ԺԸ դ., բո­լոր­գիր) Փա՜ռք ա­մե­նա­սուրբ Եր[ր]որ­թու­թեա­նն, որ ըս­տա­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս իւր հա­լալ ար­դեան­ցն, ետ յի­շա­տակ իւր ծնո­ղա­ցն, հայ­րին` Թու­մա­նին, մայ­րին` Գայ­րա­նին, կո­ղա­կ­ցին` Յա­րու­թե­նին, որ­դո­ցն եւ դս­տե­րե­ցն եւ ա­մեն մեր­ցայ­կա­յի­ցն: Եւ որք հան­դի­պիք սմայ, մին բե­րան Ո­ղոր­մի ա­սէք, տէրն Քրիս­տոս ձեզ ո­ղոր­մի ի մոյ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեան. ա­մէն:

2. 216ա (ԺԸ դ., շղա­գիր) Է մա­հ­ըր­ման, Ա շա­պիկ, Ա ծած[կ]ոց, Բ Ա­ւե­տա­րան, Բ շուր­ջառ:

323

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Փի­րա­վա­տիՌՃԼԴ-1685

ԳՐԻՉ` Աբ­րա­համ ե­րէց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` խօ­ճայ Յով­հան­նէս Մեղ­րե­ցի:

ԹԵՐԹ` 286-1 (Ա փեղ­կին կպ­ց­րած թեր­թը սխալ­մամբ թեր­թա­կա­լուած). չգ­րուած` 1ա, 2բ-3ա, 4բ-5ա, 6բ-7ա, 8բ-9ա, 10բ, 83ա, 133ա-4ա, 217բ-8ա, 286բ: ՊՐԱԿ` 1 10+Ա-ԻԳ 12 (Է, ԻԳ 11, ԺԱ, ԺԸ 13): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,5 14: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 26ա): ՏՈՂ` 21(12բ-81ա, 285աբ), 20(81բ-284բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ. մասն ա­ռա­ջին եւ վեր­ջին պրակ­նե­րի:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս («"ջմ­բ­ըփ)` 11բ, Մար­կոս («"ջս­ըփ)` 83բ, Ղու­կաս` 134բ, Յով­հան­նէս` 218բ: Խո­րան` 1բ, 2ա, 3բ, 4ա, 5բ, 6ա, 7բ, 8ա, 9բ, 10ա: Կի­սա­խո­րան` 12ա, 84ա, 135ա, 219ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան (նա­եւ յուշ­կա­պա­րիկ), տա­ճար, խաչ: Զար­դա­գիր` մար­դա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, բու­սա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին, նարն­ջա­գոյն, մո­խ­րա­գոյն, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. Աս­տառ Ա-1ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 3բ-10ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

3. 12ա-81ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 81բ-2բ Գլուխք: 84ա-130ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

5. 130բ-2բ Գլուխք: 135ա-216բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 217ա Գլուխք (Ա-ԺԸ): 219ա-81բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

11ա Որ ո­ղոր­մի ստա­ցո­ղի գրո­ցս խօ­ճայ Յո­վա­նէ­սին եւ իւր ծն­օ­ղա­ցն հոգ­ւոյն. ա­մէն:

130ա Զմե­ղու­ցեալ գծող սո­րա զԱբ­րա­համ ե­րե­ցս, զհայրս եւ զմայրս` զփո­խեա­լն առ Քրիս­տոս յի­շե­ցէք ի Տէր, նա­եւ ստա­ցող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս խօ­ճայ Յո­վա­նէսն, զհայրն եւ զմայրն նո­րա յի­շե­ցէք ի տէր Քրիս­տոս, յի­շե­լեա­ցս եւ յի­շո­ղոցդ առ հա­սա­րակ Ո­ղոր­մի ա­սո­ղացդ. ա­մէն:

216բ Ստա­ցո­ղին սուրբ մա­տե­նիս,

Որ եւ ա­նուն է Յո­վա­նէս,

 Արդ, հայ­ցե­ցէք թո­ղուլ զպար­տիս,

Որ ժո­ղո­վեալ էք ի սուրբ յար­կիս:

Հայր մեր, որ... փր­կեա զմեզ ի չա­րեն:

281բ Փա՜ռք... ||(283ա) Արդ, ա­ւար­տե­ցաւ սուրբ եւ տի­ե­զե­րա­լոյս, հե­զա­խա­ղաց եւ քա­ռա­վ­ը­տակ աղ­բիւրս` ե­դե­մա­կան ա­ւե­տեաց բա­նա­կս յու­սոյն մե­րոյ եւ փրկ­չին Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ի թվա­բե­րու­թեա­նս Հա­յոց ՌՃԼԴ (1685)-ին, սեպ­դեմ­բե­րի ամ||(283բ)սոյն Է, ի եր­կիրն Հռո­մէ­լի, ի քա­ղա­քին Փրա­վա­տի, ի դուռն Սուրբ Ստե­փան­նո­սին, ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Եղ­իա­զար կա­թ­ու­ղի­կո­սին Սուրբ Է­ջմ­իած­նի, ձե­ռամբ մեղ­սա­մա­կարդ եւ բազ­մա­վ­տանգ ան­ձին Աբ­րա­համ է­րէ­ցս մեղ­սա­մած գր­չի, որ եմ յեր­կ­րեն Գե­ղա­մայ, որ կո­չի գիւ­ղս իմ Ղու­լա­լի: Եւ հայրն իմ Ա­դու­մն եւ մայրն իմ Հռիփ­սի­մեն եւ եղ­բար­քն իմ Յո­հա­նեսն, Մկր­տի­չն եւ վար­դա­պե­տն իմ տէր Հայ­րա­պե­տն: Ի լաւ եւ ըն­տիր օ­րի­նա­կէ, ի խն­դ­րոյ սո­րա` բա­րե­միտ եւ աս­տուա­ծա­սէր Մեղ­րե­ցի խօ­ճա Յո­վան­նէ­սին, քան­զի փա­փա­կող ե­ղեալ աս­տուա­ծա­շունչ եւ աս­տուա­ծա­խօս մա­տե­նիս այս` սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս Քրիս­տո­սի, ստա[նա]լով զսա ի յար­դար վաս­տա­կոց իւ­րոց եւ մե­ծա­գոյն յու­սով փա­փա­կող ե­ղեւ տէ­րու­նա­կան բա­նին, որ ա­սէ.||(284ա) Ե­րա­նի, որ ու­նի­ցի զա­ւակ ի Սի­ոն եւ ըն­դա­նեակ ի վե­րի­նն Ե­րու­սա­ղէմ:

 Արդ, այս բա­րե­միտ խօ­ճա Յո­վան­նէսն ետ գրել` լի­նե­լով հո­գոյ իւ­րոյ ան­ջն­ջե­լի յի­շա­տակ իւր եւ ծն­օ­ղաց իւ­րոց` մեծ պա­պն Փի­րու­մն եւ մա­մն Գու­լու­մն, հօրն` Կի­րա­կո­սին, եւ մօրն` Մար­իա­մին, ||(284բ) եւ եղ­բ­օրն` Աս­տուա­ծա­տու­րին, եւ հան­գու­ցեալ եղ­բ­օր Յո­հա­նին եւ դե­ռա­բոյս եղ­բ­օրն Ա­ռա­քե­լին, եղ­բ­օր որ­դի Փի­րու­մին եւ քուեր­ցն` Ե­ղի­սա­բե­թին, Մար­թա­յին, Նա­նա­յին, եւ ա­մե­նայն ազ­գա­տոհ­մից իւ­րոց:

 Արդ, ա­ղա­չեմք զա­մե­նե­սեան, որք հան­դի­պիք այսմ աս­տուա­ծա­խօ­սու­թեան սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս եւ օր ըստ օ­րէ ուռ­ճա­ցեալ զուար­ճա­նայք ի սմա­նէ, յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ ա­ղօ­թս ձեր զստա­ցող սո­րա զՅո­վան­նէսն եւ զհայրն Կի­րա­կոսն եւ մայրն Մար­իա­մն ||(285բ) եւ եղ­բ­օրն` Աս­տուա­ծա­տու­րին, Ա­ռա­քե­լին, հան­գու­ցեալ եղ­բ­օրն` Յո­հա­նին, եւ քուեր­ցն` Ե­ղի­սա­բե­թին, Մար­թա­յին, Նա­նա­յին հան­դերձ ա­մե­նայն զար­մօք եւ ա­րեան մեր­ձա­ւո­րօք: Եւ որք յի­շէքդ եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէք ինձ` մե­ղա­ւոր գր­չիս` նա­եւ ստա­ցո­ղի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` Յո­վա­նէ­սին, եւ իւր ծն­օ­ղա­ցն եւ զայլ ա­մե­նայն նն­ջե­ցեալ­քն յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ո­ղոր­մու­թիւն Աս­տու­ծոյ եւ վե­րին յԵ­րու­սա­ղե­մի ար­ժա­նաս­ջիք ի Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն:

 Արդ, ա­ղա­չեմք զձեզ, ո՜վ ըն­թեր­ցողք սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, յի­շե­ցէք խօ­ճա Շա­հի­նն, որ խիստ մխի­թա­րեց զիս` մե­ղա­ւոր գր­չիս գե­րա­կ­րօք, գի­նօք, ա­նու­շա­համ մր­կօք եւ ճար­տար­խօս լե­զուօք, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ. ա­մէն: Հայր մեր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

285ա (ԺԸ դ., բո­լոր­գիր) Նա­եւ վեր­ջին ու­նող եւ ստա­ցո­ղի տեառ­նա­բուխ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս պա­րոն Սա­ղօվ­մոն, որ օ­ժար կա­մօք ըս­տա­ցաւ զսա ի հա­լալ ար­դեանց իւ­րոց եւ յետ զսա յի­շա­տակ ի դու­ռ­ըն Սուրբ Մար­իամ յե­կե­ղեց­ւոյն սա­կս հոգ­ւոյն իւ­րոյ եւ կե­նաց ա­ջորդ որ­դո­ցն իւ­րոց, եւ ին­քն հան­գեաւ խա­ղա­ղու­թեամբ ի Քրիս­տոս եւ ա­ւե­լաւ ի թի­ւ­ըս ար­դա­րոց, ի կեա­նս ան­վա­խ­ճան եւ ու­րա­խու­թիւ­նս ան­պա­տում, ո­րոյ տէր Աս­տուած զը­իւր հո­գին լու­սա­ւո­րես­ցէ եւ ընդ ար­դա­րո­ցն դա­սա­կից, պսա­կա­կից ա­րաս­ցէ. ա­մէն:

 Այլ եւ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զպա­րոն Սա­ղօվ­մո­նն եւ զկո­ղա­կի­ցն իւր` զՎար­վառն, որ մայր էր ա­մե­նայր որ­բոց եւ օ­տա­րաց, եւ որ­դո­ցն` պա­րոն Գաս­պա­րին եւ Պե­տ­րո­սին, Պօ­ղո­սին եւ կր­սեր Մար­տի­րո­սի գր­չի: Ե­ւս յի­շե­ցէք ի Տէր զպա­րոն Գաս­պա­ր­ըն եւ զոր­դիսն իւր Մէլ­քո­նն եւ ||(285բ) Պաղ­տա­սարն եւ զՄէս­րո­բն եւ մայրն սո­ցա Թա­զա­գու­լն: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զպա­րոն Սա­ղօ­մո­նն, որ գնեաց զսայ ի ե­րե­գ­տա­սա­նի հա­զա­րոյ, որ է Գ բիւր դիան, եւ դս­տե­րին իւր ի Գեա­րա­նն եւ Ե­թարն, որ առ Տէր վճա­րեաց զպար­տս իւր, եւ զոր­դէ­գիր իւր` զԿի­րա­կոսն, եւ ա­մե­նայն ա­րեա­նա­րու ըն­թեր­ցո­ղաց, եւ Ո­ղոր­մի ա­սո­ղաց Աս­տուած ո­ղոր­մես­ցի ի միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն իւ­րոյ եւ ար[ժ] ա­նի ա­րաս­ցէ զստա­ցող սուրբ գը­րոց եր­կ­նա­յին ա­ռա­քաս­տին, լու­սե­ղէն պատ­մու­ճա­նին, ան­թա­ռամ պսա­կին, ա­չ­ա­գահ դա­սին, ե­րա­նա­ւէտ բար­բա­ռին, որ ա­սէ. Ե­կայք, օր­հ­նեա­լէք հօր ի­մոյ, ժա­ռան­գե­ցէք զպատ­րաս­տեալ ձեզ զ[կ]եա­նս ի հան­դեր­ձեալ եր­կ­ը­րի, ուր ան­ճառ ցն­ծու­թիւ­նն եւ ան­պա­տում ու­րա­խու­թիւ­նն. ա­մէն: Յա­ւի­տեա­նս:

Գր­չա­փորձ` 11ա (Բո­լոր­գիր եւ նօ­տր­գիր) Գր­չա­փորձ: Այ­ս­օր գր­չա­փոր: Այ­ս­օր յա­րեաւ ի մե­ռե­լոց... 286ա (նօ­տր­գիր) Ե­կն ե­հաս լա­լու­մն...

324

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 308. չգ­րուած` 1ա-5ա, 6բ-7ա, 8բ-9ա, 10բ-1ա, 12բ-3ա, 14բ-5ա, 17բ-8ա, 99ա, 241ա, 307ա-8բ: ՊՐԱԿ` 3(2+2+10)+Ա-ԻԵ 12(ԻԵ 6): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,9 13,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 15ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 18բ, Մար­կոս` 99բ,Ղու­կաս` 153բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 241բ: Խ ո ր ա ն` 5բ, 6ա, 7բ, 8ա, 9բ, 10ա, 11բ, 12ա, 13բ, 14ա: Կի­սա­խո­րան` 19ա, 100ա, 154ա, 242ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, ճար­տա­րա­պե­տա­կան: Զար­դա­գիր` մար­դա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, վար­դա­գոյն, նարն­ջա­գոյն, սպի­տակ, ոս­կի, մո­խ­րա­գոյն, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ թա­նա­քը դժ­գու­նած: Ա փեղ­կի եւ թի­կուն­քի կա­շին պատ­ռուած, փա­կա­նա­զերծ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 5բ-6ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 7բ-14ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

3. 15բ-7ա Ցանկ գլ­խոց: 19ա-96բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 97ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 97բ-8բ Ցանկ գլ­խոց: 100ա-51ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (150ա Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

5. 151աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 151բ-3ա Ցանկ գլ­խոց: 154ա-238բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 239աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 239բ-40բ Ցանկ գլ­խոց: 242ա-99բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

306ա Փա՜ռք... ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

306ա Արդ, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թ­ըս ձեր զԲուր­հու­տե­ցի մահ­տե­սի Ե­փր­իա­նոսն եւ եղ­բայրն Ազ­վազն եւ որ­դո­ցն` մահ­տե­սի Սի­նա­նին, մահ­տե­սի Գուլ­նա­զա­րին եւ Կա­րա­պե­տին, եւ թո­ռանց` Ծա­տու­րին, Ծե­րու­նին, Ղան­տուն, Փա­նո­սին, Նի­կո­ղո­սին եւ Մար­տի­րո­սին, Ա­նա­նին եւ Յա­րու­թե­նին եւ ա­մե­նայն յա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց: Ե­ւս ա­ռա­ւել յի­շե­ցէք զար­ժա­նա­ւոր յա­ղօ­թս ձեր զմահ­տե­սի Յո­հա­նն, որ ստա­ցաւ զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս Քրիս­տո­սի ի հա­լալ ըն­չից իւ­րոց եւ ար­դար ||(306բ) վաս­տա­կոց, ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ ա­մե­նայն ազ­գա­տոհ­մի­ցն` կեն­դա­նեաց եւ նն­ջե­ցե­լոց, եւ եդ յի­շա­տակ ի դուռն Սուրբ Յով­հան­նու Մկրտ­չի յե­կե­ղե­ցոյն, զոր տէր Աս­տուած ան­ջինջ յի­շա­տակ պա­հես­ցէ եւ ի փառս իւր հա­մա­րես­ցի. ա­մէն:

Եւ արդ, վերս­տին նո­րո­գե­ցաւ զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՌՃԽԳ (1694), ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Նա­հա­պե­տի, չոր­րորդ ա­մի կա­թ­ու­ղի­կո­սու­թեա­նն Սուրբ Է­ջմ­իած­նի: Այլ եւ յի­շե­ցէք ի յօ­թա­պա­տառ յա­ղօ­թս ձեր զհե­զա­հո­գի վե­րոյ­գ­րեալ մահ­տէ­սի Յո­հա­նն, որ յե­ռա­փափ[ագ] սի­րով վա­ռեալ` յաս­տուա­ծա­յին սի­րովն զար­դա­րեաց զտուփ սուրբ Ա­ւե­տար[ան]իս, ներ­քոյ եւ ար­տա­քոյ ար­ծա­թա­պատ եւ զոս­կէ­զ­օծ յօ­րի­նուա­ծովք, ի փառս Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյն, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

325

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

«Ի դուռն Սուրբ Յով­հան­նու Մկրտ­չին  ՌՃ­ԺԵ -1666

ԳՐԻՉ` Վր­դա­նէս ե­րէց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գոր խաւ­ճա Վա­նան­դե­ցի:

ԹԵՐԹ` 348. չգ­րուած` 1աբ, 5ա, 169ա, 271բ, 273բ-4ա, 348աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԹ 12: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,6 13,1: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 20ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 5բ, Մար­կոս` 107բ, Ղու­կաս` 169բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 274բ: Կի­սա­խո­րան` 6ա, 108ա, 170ա, 275ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան (նա­եւ յուշ­կա­պա­րիկ), տա­ճար: Զար­դա­գիր` մար­դա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, մա­նի­շա­կա­գոյն, սպի­տակ, ոս­կի, վար­դա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր 1-7, 345-8: Կազ­մի թի­կուն­քը վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-3ա Սկիզ­բն գլ­խոց: 3բ-4ա Հա­մա­ձայ­նու­թիւն: 4աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 6ա-105ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի (կից` Թե­լա­դ­րու­թիւն. «Մատ­թէ­ոս ա­ւե­տա­րա­նի­չն ի կող­մա­նէ փրկ­չին... ):

2. 105բ-6բ Սկիզ­բն գլ­խոց: 107ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 108ա-68ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 168բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 170ա-270ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու (կից` 270բ Թե­լա­դ­րու­թիւն. «Ղու­կաս ա­րուես­տիւ բժիշկ գո­լով...):

4. 272ա Գլուխք (Ա-ԺԸ): 272բ-3ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 275ա-347բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (347ա Իրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 347բ (Գր­չի) Գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս թվին ՌՃ­ԺԵ (1666) ա­մին, ի ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան Վր­դա­նէս ի­րի­ցու:

2. 271ա (Ստա­ցո­ղի) Փա՜ռք... Եւ ես` մե­ղա­ւոր եւ ա­ն­ար­ժան Վա­նան­դե­ցի խաւ­ճա Գրի­գորս, ա­ռի զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս հա­լալ ըն­չից եւ ար­դար վաս­տա­կոց ի­մոց եւ ե­տու վախմ ի դուռն Սուրբ Յո­վան­նէս Մկրտ­չին եւ ա­սա­ցի. Ով ոք հա­նէ ի սուրբ ե­կե­ղե­ցոյս վասն ծա­խե­լո, վասն առ­նե­լո, նզո­վեալ ե­ղի­ցի սուրբ ա­ռա­քե­լոց եւ ա­մե­նայն սր­բոց. ա­մէն:

 Արդ, ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՜վ հան­դի­պողք, յի­շե­ցէք զսր­բա­միտ եւ հե­զա­հո­գի խաւ­ճա Գրի­գորն եւ հայրն իւր Հախ­պան­տին եւ մայրն իւր Սաւլ­թան­փա­շին եւ եղ­բայրն իւր Մի­րի­մա­նին եւ կո­ղա­կի­ցն իւր Սաւլ­թան­կու­լին եւ հո­գե­ւոր որ­դին իւր Սար­քի­սին եւ դուս­տրն նո­րա Մար­գա­րի­տին: Կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով` Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք իւ­րոց հոգ­ւոյն. ա­մէն: Հայր մեր:

Թվին ՌՃ­ԺԵ (1666) գրե­ցաւ յի­շա­տա­կա­րա­նս, ջր­օր­հ­նէ­ից Ը-օ­րէ­ից հին­գ­շաբ­թի օրն, իւր սուրբ սե­ղա­նին վե­րայ:

326

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յո­վա­նէս ե­րէց:

ԹԵՐԹ` 277. չգ­րուած` 129աբ, 214բ-5բ, 277բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԳ 12(Ա 10, ԻԳ 15): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20 14,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 41ա): ՏՈՂ` 21(1ա-20բ), 22(21ա-276բ): ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կի­սա­խո­րան` 1ա, 82ա, 130ա, 216ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան (նա­եւ յուշ­կա­պա­րիկ), տա­ճար: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­նաչ, կի­սա­խո­րան­նե­րը` սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-30, 267-77 թեր­թերն ու աս­տառ­նե­րը ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին մա­շուած ու պատ­ռուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1ա-81ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 82ա-128բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 130ա-214ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 216ա-76բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (275բ Գիր կնոջ շնա­ցե­լոյ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

81ա Գրե­ցաւ զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան Յո­վա­նէս: Աս­տուա­ծա­սէր եւ բա­րե­միտ եւ եր­կիւ­ղած Մու­րա­տին, Խա­չա­տու­րին, Քաս­բա­րին, որ­դի Վար­դի­կին եւ իւր որ­դի Խա­չա­տու­րին, Մու­րա­տին եւ Քաս­բա­րին, եւ կո­ղա­կ­ցին` Վար­դ­խա­թու­նին, եւ ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց. ա­մէն:

 Ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՜վ սուրբ քա­հա­նայք եւ պաշ­տօ­նեայք, որք հան­դի­պիք ի սուրբ ||(81բ) Ա­ւե­տա­րա­նիս կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լոյ, յի­շե­ցէք զՄու­րա­տն, զԽա­չա­տուրն եւ Քաս­բարն եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ Քրիս­տոս Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մես­ցի ի միւ­սան­գամ գա­լս­տեան իւ­րոյ. ա­մէն: Հայր մեր, որ յե[րկի­նս]:

276բ Փա՜ռք փրկ­չին եւ յի­շա­տակ գր­չի` Յո­վան­նէս ի­րից­ւի... Գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան Յո­վա­նէս ի­րի­ցուէ, յի­շա­տակ իմ եւ ծն­օ­ղաց ի­մոց, հօրն` տէր Թո­րոս, եւ մայրն իմ` Կի­չի­խա­նն: Ով ոք հան­դի­պիք, Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 1բ (ԺԸ դ. շղա­գիր) Ես` տէր Մար­տի­րոս, տվի Գրի­գոր վար­դա­պե­տին Գ լի­տր պա­նիր Զա­տիկ ուր­փաթ օրն տոմ թէ­ոո յի­մա­նաք, յեղ­պարք, դվի­թի գին է այս պա­նիրս: Ես` տի­րա­ցու Բար­սեղ­նս վկ[այ]:

2. 277ա (ԺԸ դ. շղա­գիր, այլ ձեռք) Յի­շա­տակ է սուրբ Ա­ւէ­տա­րա­նս Ա­կոբ էր­ցին, հօրն` Ե­ղի­կին, մօրն` Խա­թու­նին, տէր Ա­ռա­քե­լին, որ­դուն` Ծա­տու­րին, Ոս­կա­նին, մօ­րին` Հզու­րին: Ով որ կար­դայ կամ օ­րի­նա­կի, մին պէ­րան Ո­ղոր­մի ա­սի, Աս­տուած իւր հո­գին լու­սա­յո­րի. ա­մէն:

Թայ­մազ խա­նն, որ Էր­վան ա­ռաւ, թիվ ՌՃՁԴ-մն (1735) էր:

327

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ՌՃ­ԼԵ-ՌՃԼԶ-1686-1687

ԳՐԻՉ` Աս­տուա­ծա­տուր ե­րէց:

ԹԵՐԹ` 279. չգ­րուած` 1աբ, 3բ-4ա, 5բ-6ա, 7բ-8ա, 9բ, 13ա, 88ա, 140ա, 179աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴ 12(ԻԴ 3): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19 12,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 71բ): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ մե­տա­քս:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 13բ, Մար­կոս` 88բ, Ղու­կաս` 140բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 221բ: Լու­սան­ցա­զարդ` տէ­րու­նա­կան, բու­սա­կան, ճար­տա­րա­պե­տա­կան: Զար­դա­գիր` հրեշ­տա­կա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, վար­դա­գոյն, ոս­կի, մո­խ­րա­գոյն, շա­գա­նա­կա­գոյն, սեւ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 234բ, 235ա ա­ռան­ձին բա­ռեր եղ­ծուած, կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. 2բ-3ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 4բ-9ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

3. 10ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 10բ-2ա Գլուխք: 12բ Հա­մա­ձայ­նու­թիւն: 14ա-86ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 86ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 86բ-7բ Սկիզ­բն գլ­խոց: 89ա-137ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

5. 137բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 138ա-9բ Սկիզ­բն գլ­խոց: 141ա-219բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 220ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 220բ-1ա Սկիզ­բն գլ­խոց (Ա-ԽԱ): 222ա-77բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Բ. 2ա [ Ա­ւե­տա­րա­նա­ցոյց] - Ա­ւե­տա­րա­ն­ըս Մատ­թէ­ոս, հա­մար ՃԽԶ, Գ գլուխն. Եւ իբ­րեւ լուաւ զայս Յի­սուս... Ա­ւե­տա­րան ըստ Յո­հան­նու, ԽԶ հա­մար, Ա գլուխն. Յետ այ­սո­րիկ հաց­կեր ու­տեն է:

ԺԸ դ. նօ­տր­գիր յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն ա­զատ է­ջի վրայ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

12բ Թվին ՌՃ­ԼԵ (1686), յու­լի­սի ԻԱ:

220ա Գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի թվին ՌՃԼԶ (1687) ա­մին, ձե­ռամբ նուաստ եւ ա­պի­կար Աս­տուա­ծա­տ­րի ի­րի­ցի, որ­դոյ տէր Մկր­տիչ գր­չի: Ա­ղա­չեմ զհան­դի­պ­օ­ղսդ` յի­շել ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր զստա­ց­օղ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս... (շար. թա­փուած):

278ա Յի­շա­տա­կա­րան. Փա՜ռք... ||(278բ) հրե­ղի­նա­ցն ան­մա­հի­ցն զմահ­կա­նա­ցուս առ­նել հա­ղոր­դս... (շար. թա­փուած):

328

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԶ -XVI

ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մ... (քե­րուած):

ԹԵՐԹ` 231. չգ­րուած` 1աբ, 231աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԱ 12(Ա 11, ԺԵ-ԺԹ 10, Ի 8, ԻԱ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,6 14,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 41ա): ՏՈՂ` 21(2ա-178ա, 197աբ), 20(179ա-87բ), 22 (188ա-96բ, 198ա-230բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` հնա­տիպ ժա­մա­գր­քի թեր­թեր: Ա փեղ­կին` ար­ծա­թեայ խաչ, վրան` խա­չե­լու­թիւն:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մար­կոս` 65բ, Ղու­կաս` 105բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 178բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2ա, 66ա, 106ա, 179ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զար­դա­գիր` հրեշ­տա­կա­գիր, հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­նաչ, դե­ղին, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Նո­րո­գուած: Ե­զ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­զար­դե­րը վնա­սուած: Ստո­րին լու­սանցք­նե­րում խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր: Տեղ-տեղ պատ­ռուած, բնա­գի­րը վնա­սուած (26բ, 27ա):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-65ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 66ա-105ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 106ա-78ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 179ա-230բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Ու­նի լու­սան­ցա­յին Հա­մա­բար­բառ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

105ա Տէր Աս­տուած Յի­սուս Քրիս­տոս, քո սուրբ յա­րու­թեամբդ, բա­րե­խօ­սու­թեամբ ո­ղոր­մեայ ստա­ցո­ղի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս Մ/// (մէկ տող քե­րուած) եւ ինձ` մե­ղա­ւո­րիս:

178ա Ք[րիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր]մեայ ստա­ցո­ղի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս Մ/// (քե­րուած):

230բ Փա՜ռք... ա­ւր­հ­նու­թիւն... (շար. թա­փուած):

329

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

 Ար­կու­ռի      ՌՃԻԷ -1678

ԳՐԻՉ` Պե­տ­րոս ե­րէց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յա­կոբ:

ԹԵՐԹ` 285+1(կրկ. 140). չգ­րուած` 83ա-4ա, 134բ-5ա, 218բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴ 12 (Դ, ԻԴ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 70ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` կար­միր լաթ, թի­կուն­քը` սեւ կա­շի, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, վրան` նախ­կին կազ­մից դրոշ­մա­զարդ կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, սպի­տակ թուղթ (վե­րա­կազ­մուած Ի դ.):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 1ա, Մար­կոս` 84բ, Ղու­կաս` 135բ, Յով­հան­նէս` 220բ: Կի­սա­խո­րան` 2ա, 85ա, 136ա, 219ա: Լու­սան­ցա­զարդ` կեն­դա­նա­կան, բու­սա­կան: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կա­նաչ, կար­միր, շա­գա­նա­կա­գոյն, սեւ, նարն­ջա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` Ո­րոշ թեր­թեր երկ­փեղ­կուած, խո­նա­ւու­թիւ­նից տեղ-տեղ գու­նա­փո­խուած, եզ­րե­րը քայ­քա­յուած (յատ­կա­պէս` 1-143, 187-285): Նո­րո­գուե­լիս ԺԹ եւ ԻԴ պրակ­նե­րի մի շարք թեր­թեր սխալ տե­ղա­դ­րուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-83բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 85ա-134ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 136ա-218ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 219ա-82ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Թեր­թե­րը խառ­նուած. կար­դալ` 220բ-1բ, 219աբ, 222ա-81բ, 284աբ, 282ա:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

282ա Փա՜ռք...||(283բ) Արդ, գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌՃԻԷ (1678), ի ձե­ռամ­բն մե­ղա­պարտ եւ զա­ն­ար­ժան գր­չի` Պե­տ­րոս ի­րի­ցի, որ լոկ ա­նուամբ միայն եմ յի­շե­լի, զաշ­խար[հ]ս զԱ­րա­րա­տեան, ի գիւղն Ար­կու­ռի, ի ո­տն Ա­ւագ Մա­սեան Նո­յեան տա­պա­նին եւ Սր­բոյն Գրի­գո­րի մեր Լու­սա­ւոր­չին եւ Սր­բոյն Յա­կո­բայ Մըծ­բի­նա հայ­րա­պե­տին եւ Սր­բոյն Ստէ­փա­նո­սի Նա­խավ­կա­յին եւ ա­մե­նայն սր­բոց, որ աստ կան հա­ւա­քեալ, ի յա­ռաջ­նոր­դու­թեան վա­նի­ցս եւ վա­նո­րէ­ի­ցս Դաւ­թի րա­բու­նա­պե­տի ա­հ­րի­ե­պիս­կո­պո­սի, որ նո­րո­գեաց զԽոր Վի­րա­պն եւ լու­սա­ւո­րեաց ու պայ­ծա­ռա­ցուց քան զա­ռա­ջի­նն եւ զայ­լն ա­մե­նայն:

 Արդ, յայսմ յա­մե­նայն բա­րու­թեանց սկիզ­բն ե­ղեալ եւ ե­ղեւ ցան­կա­ցող զսր­բա­սէր եւ զհե­զա­հո­գի Յա­կո­բին, որ զայս ա­մե­նայն զմ­տաւ ա­ծեալ ա­սէ, թէ. Ե­րա­նի այ­նո­ցիկ, որ ու­նի­ցին զա­ւակ ի Սի­ոն եւ ըն­դա­նիք յԵ­րու­սա­ղէմ, որ ստա­ցաւ զսա ի հա­լալ վաս­տա­կոց իւ­րոց յի­շա­տակ իւրն եւ հա­ւրն` Յով­սէ­փին, ||(285ա) մա­ւրն` Ե­ղի­սա­բե­դին, եղ­բա­ւրն` Ա­մի­րին, եղ­բա­ւրն` Կի­րա­կո­սին, քը­ւեր­ց­ըն` Մար­իա­մին, Գաւ­զա­լին: Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք նո­ցա, եւ տէր Աս­տուած յի­շէ զձեզ յիւր միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեա­նն. ա­մէն: Դար­ձեալ յե­րե­սս ան­կեալ ա­ղա­չեմ, հայրք եւ եղ­բայրք զա­մե­նե­սեան, որք հան­դի­պիք սմա կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղաւ­թս ձեր սր­բա­սէր Ա­կո­բին, հա­ւրն` Յով­սէ­փին, Խա­չի­կին, եւ ծնաւ­ղա­ցն` Ե­ղի­սա­բե­դին, եւ կո­ղա­կ­ցին` Ե­ղի­սա­բե­դին, եղ­բա­ւրն` յԱ­մի­րին, կո­ղա­կ­ցին` Սան­դուխ­տին, որ­դո­ցն` Խա­չա­տու­րին, որ­դի Ֆար­մա­նին, դուս­տր Յե­դա­րին, միւս եղ­բա­ւրն` Կի­րա­կո­սին, կո­ղա­կ­ցին` Ջան­սաւլ­դա­նին, որ­դո­ցն` Դար­մա­նին, Մար­գա­րին, Մար­տի­րո­սին, Գրի­գո­րին, դուս­տր Խան­դուն­դին, քը­ւեր­ցն` Թա­մա­մին, Յե­դա­րին: Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք նո­ցա, եւ տէր Աս­տուած յի­շէ զձեզ. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր: ||(285բ) Յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ ա­ղաւ­թս ձեր զհե­զա­հո­գի Յա­կո­բին, ի գիւղն Ա­րա­թա­նայ եդ յի­շա­տակ իւրն եւ ծնաւ­ղա­ցն` Ե­ղի­սայ[բե]դին, հա­ւրն` Յով­սէ­փին, եղ­բա­ւրն` Ա­մի­րին, եղ­բա­ւրն` Կի­րա­կո­սին: Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք նո­ցա, եւ տէր Աս­տուած յի­շէ զձեզ. ա­մէն: Որ ա­ռաւ, է­րէտ Ա­րա­թա­նայ յե­կե­ղե­ցին, որ վա­յե­լու­մն տէր Յո­հա­նի­սին, քա­նի որ մեկ գեղ ենք, յերբ որ բա­ժա­նինք, յի­մն յուր որ գնամ, հե­տն տա­նի, ով ոք գո­ղա­նա­լով կամ ծա­խէ, ա­նէծ­քն Յու­դա­յի. ա­մէն:

Գր­չա­փորձ` 60ա (բո­լոր­գիր) Այս յա­ւե­տտ աա­աա: 234ա Աս­տա­նա­ւր նո­րո­գե­ցաւ:

330

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ` Ա­ղա­բաբ:

ԹԵՐԹ` 306. չգ­րուած` 1ա-2ա, 3բ-4ա, 5բ-6ա, 7բ-8ա, 9բ-10ա, 11ա, 12բ, 94ա-5ա, 142բ-5ա, 231բ-2ա, 305ա-6բ: ՊՐԱԿ` 1 12+Ա-ԻԵ 12 (Ա, Է, ԺԹ 11, ԺԱ 7, ԻԵ 8)+1 6 (Է եւ Ը պրակ­նե­րի մի­ջեւ): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19 14,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 47ա): ՏՈՂ` 18-22 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 12բ, Մար­կոս` 95բ, Ղու­կաս` 145բ, Յով­հան­նէս` 232բ: Խ ո ր ա ն` 2բ, 3ա, 4բ, 5ա, 6բ, 7ա, 8բ, 9ա, 10բ, 11ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 13ա, 96ա, 146ա, 233ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, տէ­րու­նա­կան, տա­ճար: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, կա­նաչ, նարն­ջա­գոյն, սեւ, վար­դա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2բ-3ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 4բ-11ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

3. 13ա-91բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 92ա-3ա Գլուխք: 93աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 96ա-142ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (141ա Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

5. 146ա-231ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 233ա-303ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (302բ Իրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

91բ Ով մա­ն­կունք ե­կե­ղե­ցոյ, ա­ղա­չեմ զձեզ, յի­շե­ցէք զմե­ղա­պարտ եւ զա­ն­ար­ժան Ա­ղա­բա­բս: Յի­շե­ցէք եւ զիմ վար­պե­տս` տէր Մար­տի­րոսն, յի­շե­ցէք, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի Քրիս­տո­սի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 303բ (Բո­լոր­գիր, ստա­ցո­ղի) Փա՜ռք... Յի­շա­տակ է այս սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս խօ­ջայ Եաւ­րուն, ա­րայ իմ հա­լալ: Ես` Ա­ղան­ձե­ցի Հայ­րա­պե­տի որ­դի Եաւ­րիս, ա­ռայ իմ հա­լալ ըն­չի­ցն ի­մոց սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, որ է բա­նն աս­տուա­ծա­յին եւ ա­մե­նայն տնաւ­րի­նու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի, եւ ի­մով տկա­րա­ցեալ բնու­թեամ­բս բազ­մա­մեղ եւ ա­ն­ար­ժան, սու­տ­ա­նուն Եաւ­րիս յի­շե­ցէք հո­գոյ իւ­րոյ եւ ծը­նո­ղա­ցն` Հայ­րա­պե­տին, եւ մայր Եա­զու­լն, եղ­բար Պար­սեղն, Մով­սէսն, Պա­պան, իւր հօ­րեղ­բ­օր ||(304ա) որ­դի Հէ­ղի­նա­րին եւ իւր կո­ղա­կից Ծո­վի­նա­ռին, Խա­թու­նին, Կաւ­հա­րին, Հու­ռում­սի­մին եւ հօ­րեղ­բար­ցն եւ քոյ­րո­ցն եւ ազ­կա­գա­նա­ցն. ա­մէն:

 Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, օ՜վ քա­հա­նայք, որք հան­դի­պիք կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով ի սմա­նէ, յի­շե­ցէք ի սուրբ ա­ղօ­թս ձեր, Աս­տուած ձեզ յի­շէ, եւ Քրիս­տոս Աս­տուած, որ տուողն է ի տուրս, ձեզ եւ մեզ ո­ղոր­մես[ցէ], եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Ի թվա­նա­կն Հա­յոց ՌՃԽ ու Բ (1693) էր: Յի­շա­տակ է Ա­ւե­տա­րա­նս: Ա վա­րա­քոյր ա­ռաւ: Աս­տուած ի[ն]քն օր­հ­նէ. ա­մէն: Ե­ղի­ցի:

2. 304բ (Նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ է Աւ[ե­տա­րա­նս]/// որ ե­տու/// որ կա­րա­ւա­նն/// է, ես` Թար­վէզ­ցի Խա­չա­տուր է­րէ­ցս ե­կի Ա­ղանց թվին ՌՃ­ԿԷ (1718):

3. 142ա (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Ես` Ի­զում­չի­ցի մահ­տե­սի Մար­տի­րոս վար­դա­պե­տս, գնե­ցի այս սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս զը­հա­լալ ին­չից ի­մոց, որ է ժա­մոց, եռ իմ հո­գուս եւ ծնո­ղա­ցս հո­գուն յի­շա­տակ: 0վ որ կար­դայ, Ա բե­րան Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէ. ա­մէն: Հայր մեր, [որ յ]եր­կի[ն]ս:

331

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Ե­ղե­գեաց ա­նա­պատ ԺԶ -XVI

ԳՐԻՉ` Աս­տուա­ծա­տուր ե­րէց: ԾԱՂ­ԿՈՂ` Սա­հակ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գո­հար:

ԹԵՐԹ` 242. չգ­րուած` 1ա-2ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԱ 12(Ի 8, ԻԱ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,3 13,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 70ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` չիք:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 12բ, Մար­կոս` 71բ, Ղու­կաս` 114բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 186: Կի­սա­խո­րան` 3ա, 72ա, 115ա, 187ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կա­պոյտ, մա­նու­շա­կա­գոյն, դե­ղին, կա­նաչ, կար­միր, վար­դա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած, թի­կուն­քա­յին մա­սե­րը խու­նա­ցած, տեղ-տեղ թա­նա­քը թա­փուած, ա­ռան­ձին բա­ռեր եղ­ծուած: ԺԸ դ. նո­րո­գուած եւ վե­րա­կազ­մուած, ԺԷ, ԺԸ պրակ­նե­րը ետ եւ ա­ռաջ, ե­զ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­զար­դե­րը վնա­սուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 3ա-71ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 72ա-114ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 115ա-186ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 187ա-240բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (թեր­թե­րը խառ­նուած. կար­դալ` 187ա-92բ, 205ա-16բ, 193ա-204բ, 217ա-40բ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 240բ Փա՜ռք... ||(241ա) Շնոր­հիւ ա­մե­նա­կա­լին Աս­տու­ծոյ եւ ո­ղոր­մու­թեամբ նո­րին եւ գոր­ծա­կ­ցու­թեամբ Հո­գոյն յանգ ե­լեալ ա­ւար­տե­ցի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի յա­նա­պա­տիս Ե­ղե­գեաց, ձե­ռամբ Աս­տուա­ծա­տուր ան­պի­տան ծա­ռա­յի իր[ի­ցու]:

 Արդ, ցանկ[ ա­ցող եղ]եալ այս սուրբ [ Ա­ւե­տա­րան]իս բա­րե­մի[տ եւ] սր­բա­սէր կի­նն Գո­հար` յի­շա[տակ] իւր հո­գոյն եւ ծ[նո­ղաց], ||(241բ) ստա­ցեալ զսայ ի հա­լալ ըն­չից իւ­րոց զլու­սա­ւոր եւ մաք­րա­փայլ Ա­ւե­տա­րա­նս` բժիշկ հո­գոյ իւ­րոյ, կցորդ, յոյս եւ ա­պա­ւէն առ Քրիս­տոս եւ ճար ճա­նա­պար­հին վեր­ջին եւ բա­նա­լի դրա­նն ար­քա­յու­թեան եւ գանձ յեր­կի­նս ան­կո­ղոպ­տե­լի եւ առ [Յի­սու]ս միջ­նորդ եւ բա­րէ­խա­ւս իւրն եւ իւր [ծնո]ղա­ցն` Ի­ւա­նէի ///(շար. այլ ձեռ­քով) այ խա­թու­նին, [որք փո]խե­ցան առ Քրիս­տոս եւ ա­մե­նե­ցուն /// տե­սուն /// նի առ­նէ. ա­մէն: /// որ ի նո­ցա որ­դուն եւ դս­տե­րա­ցն, նա­եւ Գա­լ­ըս­տին եւ ա­մուս­նոյն իւ­րոյ` Շահ­մուլ­քին, այլ եւ Ղա­զի­կն եւ ա­մու­սի­նն իւր զԹա­ւր­վան­դէն, այլ եւ զԳ­րի­գորն, նայ եւ զդս­տեր­քն իւր Ուստ­իա­նէն եւ Ու­լու­ղա­նն:

2. 71բ (Ծաղ­կո­ղի) ԶՍա­հակ նկա­րող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս եւ զվար­պե­տն իմ` զԱբ­րա­համ վար­դա­պե­տն Լաւ­շեն յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, ով սուրբ ըն­թեր­ձողք, ա­ղա­չեմ զձեզ, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ իւր միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեան. ա­մէն: Թո­ղու­թիւն ա­րա­րէք, ա­ղա­չեմ լա­լով, ըն­թեր­ցողք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

242ա [Փա՜ռք... հո]գւոյն սր­բոյ...: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զվեր­ջին կազ­մել տուող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս Յա­կոբ ա­ն­ար­ժան եւ սու­տ­ա­նուն, եւ հայրն իմ Ղա­զար է­րէ­ցն եւ մայրն իմ Բա­կի­սուլ­թան եւ ա­ւագ որ­դին իմ Սար­քիս է­րէ­ցն, որ հան­գու­ցեալ է առ Քրիս­տոս, եւ իւր կո­ղա­կի­ցն Հռում­սի­մա եւ իւր որ­դի Մի­նաս դպիրն, Փա­նոսն եւ միւս որ­դի Մկր­տի­չն եւ իւր կե­նայ­կի­ցն Ան­թա­ռա­նին եւ իւր որ­դի Կա­րա­պե­տն եւ միւս որ­դի Ղա­զարն եւ իւր կո­ղա­կից Ե­ղի­սա­բէթ եւ իւր որ­դի Մա[րտիր]ոսն եւ միւս որ­դին` [Յո­վա]նեսն ||(242բ) /// (4 տող ա­ն­ըն­թեռն­լի) [ Աս­տուա]ծա­տուրն եւ մայրն /// եւ որ­դին իմ` Աս­տուա­ծա­տուրն, Պար­սա­մն, եւ դուստ[ր]ն իմ` Եւ­ղուր­լուն, եւ իւր կո­ղա­կից Թա­ջու­մն եւ որ­դին իւր Բաղ­դա­սարն, Մել­քու­մն, Պա­յին­դուրն: Ո՜վ հան­դի­պողք, քա­հա­նայք եւ սար­կա­ւագ, կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով մէկ բե­րան Ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ Քրիս­տոս Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մի. ա­մէն:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զկազ­մող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` սու­տ­ա­նուն եւ ա­ն­ար­ժան զՀայ­րա­պե­տս: Ի թվա­կա­նիս Հա­յոց [Ռ]ՃԿԱ (1712) էր:

332

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ՌՂՁ -1647

ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սար­գիս:

ԹԵՐԹ` 326+1 (կրկ. 162). չգ­րուած` 1ա, 2բ-3ա, 4բ-5ա, 6բ-7ա, 8բ-9ա, 10բ-1ա, 12բ-3ա, 14բ-5ա, 16բ-7ա, 18բ-9ա, 25ա, 105բ-6ա, 256բ, 326ա: ՊՐԱԿ` 3(10+8+6)+Ա-ԻԶ 12(Ա 10, ԺԲ, Ի 11, ԻԶ 7): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,8 12,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 48ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: Ա փեղ­կը քան­դա­կա­զարդ ար­ծա­թէ կր­կ­նա­կազմ, կեն­տ­րո­նում խա­չե­լու­թիւն («ՅՆԹՀ), ներ­քե­ւում` 1801 թ. յի­շա­տա­կա­գ­րու­թիւն: Բ փեղ­կի կեն­տ­րո­նում կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ ա­կե­րով (միւս եր­կուսն ըն­կած) ար­ծա­թեայ խաչ, շուր­ջը ար­ծա­թեայ 12 վար­դեակ­ներ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ա­ւե­տու­մն` 1բ, Ծնունդ` 2ա, Ըն­ծա­յու­մն` 3բ, Մկր­տու­թիւն` 4ա, Պայ­ծա­ռա­կեր­պու­թիւն` 5բ, Յա­րու­թիւն Ղա­զա­րու` 6ա, Մուտք յԵ­րու­սա­ղէմ` 7բ, Ո­տն­լուայ` 8ա, Մատ­նու­թիւն` 9բ, Խա­չե­լու­թիւն` 10ա, Թա­ղու­մն` 11բ, Յա­րու­թիւն` 12ա, Ա­ւե­րու­մն դժո­խոց` 13բ, Թե­րա­հա­ւա­տու­թիւն Թով­մա­յի` 14ա, Համ­բար­ձու­մն` 15բ, Հո­գե­գա­լուստ` 16ա, Փող­հա­րու­թիւն` 17բ, Վեր­ջին դա­տաս­տան` 18ա: Մատ­թէ­ոս` 25բ, Մար­կոս` 106բ, Ղու­կաս` 160բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 253բ: Խ ո ր ա ն` 19բ, 20ա, 20բ, 21ա, 21բ, 22ա, 22բ, 23ա, 23բ, 24ա: Կի­սա­խո­րան` 26ա, 107ա, 161ա, 254ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, տէ­րու­նա­կան, տա­ճար, կեն­դա­նա­կան: Զար­դա­գիր` մար­դա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կա­պոյտ, կար­միր, դե­ղին, մո­խ­րա­գոյն, սպի­տակ, նարն­ջա­գոյն, սեւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -1. Գործք ա­ռա­քե­լոց: Ժ-ԺԱ դդ.: 1 (Ա), սկզ­բից, ստա­ցուած 1 թեր­թի կի­սու­մից: Մա­գա­ղաթ, միա­սիւն (նա­խա­պէս երկ­սիւն), ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ): Կար­դալ Աա. «Նե­ղու­թիւնք մնան քեզ... շնոր­հա­ցն Աս­տու­ծոյ (Ի, 23-24), Աբ. «[ ար­տաս]ուաւք խրա­տել... հան­դեր­ձից ոչ ու­րուք (Ի, 31-33): 2. Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Թ-Ժ դդ.: 1 (Բ), վեր­ջից, ստա­ցուած 1 թեր­թի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բբ): Կար­դալ` Բբ. «որ խն­դ­րե­նն... յեր­կ­նից խնդ[րէ­ի­նն] (ԺԱ, 13-16), Բա. «եւ մտեալ բնա­կէ... դի­ե­ցու­ցին զքեզ (ԺԱ, 26-27):

ՎԻ­ՃԱԿ` ան­բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից թուղ­թը թու­լա­ցած, գրու­թիւ­նը խամ­րած: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 19բ-20ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 20բ-4ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

3. 26ա-105ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 107ա-59բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (158բ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

5. 161ա-252բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 254ա-323բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (322բ Գիրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

323բ Փա՜ռք... ||(325ա) ուս­տի եւ տե­սեալ զսո­րա ան­ճառ փր­կա­գոր­ծու­թեան խոր­հուրդ, ո­մն պա­տուա­կան այրն Աս­տու­ծոյ (շար. այլ գր­չով)` Սար­գիս, ցան­կա­ցող ե­ղեւ եւ ստա­ցաւ զսա ի հա­լալ վաս­տա­կոց իւ­րոց յի­շա­տակ իւր, վասն ո­րոյ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք Սարգ­սին եւ իւր կո­ղա­կ­ցին` Յէ­բա­թին, եւ իւ­րեանց որ­դոց` Սի­մո­նին /// ժամ/// || (325բ) եւ Հէր­հէ­րին եւ Փա­նո­սին եւ իւ­րեանց ծնո­ղա­ցն եւ ազ­գա­տոհ­մին եւ /// ո­ղոր­մի /// ար­քա­յու­թեա­նն ար­ժա­նի ա­րաս­ցէ. ա­մէն:

 Արդ, ա­ւար­տե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի թուա­կա­նիս Հա­յոց ի Ռ եւ ՂԶ (1647), վե­րա­կա­ցու­թեամբ նուաստ եւ ա­ն­ար­ժան Ստե­փա­նոս վար­դա­պե­տի /// Գրի­գո­րի, Կա­րա­պե­տի /// Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­մե­նայն աշ­խա­տո­ղա­ցն. ա­մէն:

Թուա­կա­նի հա­տուա­ծը ԺԹ դ. շղա­գ­րով ըն­դ­օ­րի­նա­կուած է Բ

սիւ­նա­կում:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 160ա (նօ­տր­գիր) Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք Ա­ւա­քուն, Գրի­գո­րին եւ կո­ղա­կ­ցուն` Ա­սա­նէ­թին, եւ որ­դո­ցն` Շա­հե­նին, Բար­սե­ղին, Սա­հա­կին, մօրն` Ղի­մա­թին, եւ իւր հար­սին` Քիշ­մի­սին, եւ իւ­րեանց ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց Աս­տուած ո­ղոր­մես[ց]ի: Ով որ հան­դի­պիք կար­դալ, լի բե­րա­նով Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք տա­նու­տէր Ա­ւա­քին եւ իւր կո­ղա­կ­ցուն եւ իւր որ­դո­ցն եւ իւր եղ­բարց եւ իւր ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց, որ ըս­տա­ցա[ւ] զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս յի­շա­տակ եւ ետ ի ձեռն տէր Մար­տի­րո­սին: Աս­տուած վար­ձա­հա­տուց լի­նի յա­ւուրն դա­տաս­տա­նին. ա­մէն: Թվին ՌՃՁԲ (1733) ա­մին:

2. 253ա (1806 թ., շղա­գիր) Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք տէր Պո­ղո­սին եւ ի­ուր որ­դուն` Յօ­հան­նէ­սին, կո­ղա­կից Աս­լի­խա­նին, մուղ­սի Աս­լա­նին, դս­տեր` Գու­լամ­բա­րին, Մա­րի­նո­սին, Նազ­լուին, ա­րու ա­մե­նայն մեր­ձա[ւ]ո­րաց Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, ով որ հան­դի­պիք կար­դալ լի բե­րա­նօվ Աս­տուած ի­ուր մեխք թո­ղու, որ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ուր վաս­տայ­կոջ ա­ռաւ: Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս. ա­մէն: Թվին ՌՄ­ԾԵ (1806)-ին. ա­մէն:

8բ (Նոյն ձեռ­քով) Այս է խա­նիս մա­սուն­քն` մար­մի­նն Հա­կոբ Ալ­փի­եան:

Կազ­մի Ա փեղկ. Յի­շա­տակ է սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի յա­նուն տէր Պո­ղո­սին. (1801):

3. 24բ (1817 թ., շղա­գիր) Յի­շա­տայկ է Մէ­լիք Ա­ղէք­սան­դ­րին, եղ­բայ[ր] Հայ­րա­պե­տին, կո­ղա­կ­ցին` Սա­լայ­թի­ին, եւ որդ­թոց` Բա­թա­լին, Խա­չօ­ին, Մի­կր­տի­չին եւ ա­մե­նայն ար[ե]ան[առ]ու մեռ­ցա­յո­րաց, կար­դայ­ց­օ­ղաց եւ լս­օ­ղաց, եւ որ ցՈ­ղոր­մի աս­ց­օ­ղաց Աս­տուած իւր ո­ղոր­մի ի մե­ի­ո­սաք (=միւ­սան­գամ) գա­լոս­տեան. ա­մէն: Թվին ՌՄԿԶ (1817):

4. 326բ (1817 թ., շղա­գիր, այլ) Յի­շա­տակ է Ա­ւե­տա­րա­ն­ըս այս Է­լէք­սա­նի որ­դի Յէ­րայ­պե­տին եւ իւր կո­ղայ­կից Ե­ղի­սին եւ որ­դոն նո­րին` հայ­գու­ցեալ լու­սայ­հո­գի Հօ­ւա­նէ­սին. եւ ի գրուս եւ Ա­ւե­տար[ան]իս այս ըն­դեռ­նու, յի­շե­ցէ զմեզ, յի­շեալ լի­ցի յա­ռա­ջի ան­մահ գա­ռին Աս­տու­ծոյ. ա­մէն:

Ի թի­ւ­ըն Հա­յոց ՌՄԿԶ (1817)-ին եւ ի ան­կեա­լ­ըն ի ձեռն Հա­րեայ­պետ Է­լէ­քա­նօ­ւին. ա­մէն:

333

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Տպ­խիզՌՂԲ -1643

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր դպիր: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գոր քհյ:

ԹԵՐԹ` 278. չգ­րուած` 1ա, 68բ, 69ա, 114ա, 210ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴ 12 (Ա, Բ, Ժ, ԻԴ 10, Է, ԻԲ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,9 14,6: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 91ա): ՏՈՂ` 25(2ա-113բ), 19(115ա-268բ), 20(269ա-78բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ մուգ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` մասն հնա­տիպ Ժա­մա­գր­քի (Ա փեղկ), մասն պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նա­կի (Բ փեղկ):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 1բ, Մար­կոս` 69բ, Ղու­կաս` 114բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 210բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2ա, 70ա, 114ա, 211ա: Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, տա­ճար: Զ ա ր դ ա գ ի ր` մար­դա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` դե­ղին, կա­պոյտ, կար­միր, սեւ, նարն­ջա­գոյն:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր` 146-209: Նո­րո­գուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-67բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: 67բ Նա­խա­դ­րու­թիւն:

2. 70ա-113բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 115ա-209բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 211ա-27ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (276բ Իրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

277ա Ա­ւար­տե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի քա­ղա­քն Տպ­խիզ, ի դուռն Բե­թ­խայ­հե­մայ Աս­տուա­ծած­նի, ձե­ռամբ ո­գ­նա­մեղ եւ ա­ն­ար­ժան Գրի­գոր դպ­րի, վար­պե­տն իմ Մկ[ր]տչին, հայրն` Աբ­րի­համ, մայրն իմ` Սաթ­խա­թուն, եղ­բայրն` Յո­վա­նէսն, քոյրն իմ` Յե­ղի­սա­փե­թն եւ հո­գե­ւոր մայրն իմ` Մէր­հու­բան: Ով եղ­բայրք, կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով Ա բե­րան Ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, Աս­տուած ո­ղոր­մի ձեզ. ա­մէն: Թվա­կան [Ռ]ՂԲ (1643):

277բ Փա՜ռք... մա­նա­ւանդ ըս­տա­ցող ե­ղեւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս նո­ր­ըն­ծա Գրի­գոր քա­հա­նայն աւ­ժար կա­մաւք եւ փա­փաք սր­տիւ, եւ հայրն իւր` Վէ­լի­ճա­նն, եւ մայրն իւր` Դի­նարն, եւ կե­նա­կի­ցն իւր` Խա­նու­մն, եւ եղ­բայր­քն իւր` Մար­գա­րէն, Ղա­զարն, Մի­նասն, եւ հան­գու­ցեալ եղ­բար­քն` Գրի­գո­րիսն, Բե­կի­ճա­նն, Սար­գիսն, Միր­զա­պէ­կն, Խա­չա­տուրն, եւ քոյր­քն իւր` Մա­րեա­նն, Գու­լին, եւ հան­գու­ցեալ քոյր­քն` Խնա­ղէն, Մար­թայն, եւ փե­սայ­քն իւր` Թո­րոսն, Նա­ւա­սար­դն: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զՔաւ­չարն, Փա­րին, Դավ­լա­թն եւ իւր որ­դին` Էտ­կեարն եւ... (շար. թա­փուած):

68ա Արդ, աշ­խա­տող ե­ղեւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս հե­զա­հո­գի եւ բա­րէ­միտ, աս­տուա­ծա­սէր Յո­վա­սափ քա­հա­նայն, մե­ծաւ ջա­նիւ պատ­ճառ ե­ղեւ այսմ աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, ին­քն է տրաւք եւ իւ­րո­ցն [յ]որ­դո­րեալք վար­ձա­հա­տու­ցն ա­մե­նայ­նի Քրիս­տոս Աս­տուա­ծն մեր հա­րիւ­րա­պա­տիկ հա­տուս­ցէ աստ եւ ի հան­դեր­ձե­լու­մն. ա­մէն:

 Արդ, եւ ես` ան­պի­տան եւ մե­ղա­ւոր Գրի­գոր քա­հա­նա[յ] կո­չեալ ա­նուամբ եւ ոչ գոր­ծով, ա­ղա­չեմ զձեզ` յիշ­ման ար­ժան առ­նէք զիս եւ զծ­ն­օ­ղսն իմ. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

68ա (ԺԷ դ., նօ­տր­գիր) Ես` Պե­տ­րոս կա­թո­ղի­կոս, քն­նե­ցի վկա­յու­թեամբ տէր Տէ­րու­նին եւ այ­լոց, որ Ա­ւե­տա­րա­նս Գրի­գոր ի­րի­ցուն է. տուրք ո­ղոր­մու­թեան նո­րա է, նո­րա լի­ցի, այլ ոչ ոք բան չու­նի հետ Ա­ւե­տա­րա­նիս: Ով ոք յանդ­գ­նի, դա­տի ի Ա­ւե­տա­րա­նէս:

Կն­քա­դ­րոշմ` 68ա (Բո­լոր­շի, փո­քր) Տ[է]ր Պ[ե]տրոս կ[ա]թ[ո]ղի[կոս]/// թվ. ՌՃԲ (1653): 68ա (Բո­լոր­շի, խո­շոր) Տէր Պե­տ­րոս/// Ա­թո­ռոյ/// թվ ՌՃ[Դ՞] (1655): Է Յ[ի­սուս]ի [ծա­ռայ] /// Պե­տ­րոս /// Ար­ցախ գա­ւա­ռէ:

334

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Ի «դրան Սուրբ Յա­կո­բի         ԺԵ -XV

ԹԵՐԹ` 309. չգ­րուած` 1ա, 308բ-9բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԶ 12(Ա 10, Ժ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,7 13,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 93ա): ՏՈՂ` 18: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ մուգ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դե­ղին մե­տա­քս եւ կտաւ, Ա փեղ­կը` կոս­տ­ղա­պատ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 1բ, Մար­կոս` 89բ, Ղու­կաս` 145բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 238բ: Կի­սա­խո­րան` 2ա, 90ա, 146ա, 239ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, տա­ճար: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` վար­դա­գոյն, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին, կար­միր, սպի­տակ, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թուղ­թը բամ­բա­կա­կա­լած, ան­փոյթ նո­րո­գած: Վե­րին լու­սան­ցա­կո­ղին եւ թի­կուն­քին թր­ջուա­ծու­թեան հետ­քեր: Ցե­ցա­կեր` 1-10, 292-305: 306-ի կէսն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-89ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 89ա-145ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 146ա-239ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 239ա-307ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

307ա (Կի­սով չափ վե­րից վար շե­ղա­կի թա­փուած) Փա՜ռք ե­զա­կի, ե­ռա­հիւ­սակ /// ա­պեն­իա­զին կա­տա­րե/// նե­լի Աս­տու­ծոյ հա­ւր, Աս­տու­ծոյ Որ­դոյ /// [յա­ւի]տեա­նս. ա­մէն: Ո՜հ, ո՜հ ///

Բայց գրե­ցաւ լու­սա­զա /// թուա­կ­նս Հա­յոց /// տեաց ի գե­ղա­քաղ[ ա­քս] /// դրան Սուրբ Յա­կոբ, ի /// կաւ զբեր­դա­կազ /// փե­ցի սուրն քա­շեց /// ||(307բ) /// ա­կեց զտ­ըն­տես եւ զայլ ա­մե­նայն որ ոչ ով հա­ղոր­դի չար­ժա­նաւ /// ւ: Ես` գծո­ղս Ա­ւե­տա­րա­նիս/// ւան ի դէմ ե­լայ, Բ նե­տա­ձիգ /// նա­ցի, նայ այն կրա­կն ի վան­քն///ե­ցաւ, զվան­քն այ­րե­ցին ու զինչ/// վար կար, տա­րան: Հան­ց­ըս/// իք ե­ղաւ, որ այն հա­րա­մի­քն ի ///րհն առ հա­սա­րակ սատ /// Ա, ի յիւր տու­նն չա­սաւ /// սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս պար /// ա­տա­րիչ ա­մե­նայն կար­գաց [պ] այ­ծա­ռու­թիւն սր­բոյ /// րիչ ման­կանց Սիո[նի] /// եւ ուղ­ղիչ հա­ւա­տոյ /// ծա­խիւք /// եւ ար[դեամբք] ///

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 145ա (Բո­լոր­գիր) Ի թվա­կա­նին ՋԽԲ (1493) յի­շա­տակ էր Ա­ւե­տա­րա­նս Շահ­կան եւ Զու­հա­լին, ի նո­ցայ ազ­գէն Շահ­մե­լիք ա­նուն... (շար. քե­րուած, ա­ն­ըն­թեռ­նե­լի):

2. 89ա (ԺԶ դ., Բո­լոր­գիր գրիչ` տէր Ե­սա­յի) Փա՜ռք... Գնե­ցի զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս հա­լեալ ար­դա­մն ի­մով եւ հո­գոյ ի­մոյ տէր Ղու­կա­սիս եւ կո­ղայ­կի­ցն իմ Հե­ղի­նին եւ որ­դոյ ի­մոյ` տէր Մի­խի­թա­րին, եւ կո­ղա­կից իւր պա­րոն Շահ­զա­տին եւ կ[րտ]սեր որ­դին Ըս­տե­փա­նո­սին եւ կո­ղայ­կի­ցն իւր Սա­յի­բին եւ սար­կա­ւա­քն իւր Մար­կո­սին, որ հան­կու­ցեալ է ի Քրիս­տոս, եւ քվեր­քն իւր Ե­ղի­սա­փե­թին, Խոնտ­քա­րին, Ա­նայ­խա­թու­նին եւ տէր Ղ[ու]կա[սին], թոռ­ներն իւր Մե­լիք­սէ­թին, Սար­գի­սին, Մար­տի­րո­սին եւ քուրն նո­րայ Ու­լայ­խա­թու­նին, եւ մե­ղա­պարտ գր­չի` տէր Ե­սա­յին եւ ա­մե­նայն առ[ե] ա­նա­րուն մեր­ձա­ւո­րաց, կար­դա­ցո­ղաց եւ լսո­ղաց, եւ քեզ փա՜ռք:

3. 308ա (Կազ­մո­ղի) Զվեր­ջին նո­րո­գել տվող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս Գրի­գոր է­րէց, յի­շա­տակ ինձ եւ ծնո­ղաց ի­մոց, հայրն իմ տէր Մել­քի­սեթ եւ մայրն իմ Է­վատ­մե­լիք եւ ա­մու­սին իմ Գար­իա­նէն եւ մեծ պա­պն իմ տէր Ղու­կաս եւ որ­դին իւր Տէր Մխի­թարն: Ես` Ղու­կաս ե­պիս­կո­պոս, կազ­մե­ցի առ յի­շա­տակ Գրի­գոր քա­հա­նա­յին, հայրն իմ տէր Մել­քի­սե­թին եւ մայրն իմ Է­վատ­մե­լի­քին եւ ա­մու­սին իմ Գար­իա­նէն եւ որ­դի­քն իմ Մա­լիք­սեթ սար­կա­ւա­քին, Յո­հա­նի­սին, Մկր­տի­չին եւ եղ­բա­ւր իմ` Է­տիլ­խա­նին, կո­ղա­կ­ցին` Ա­նայ­խա­թու­նին, եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց: Թվին ՌԾ (1601):

335

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Շաղ­վա­քա գիւղ        ՌՃԻԴ-ՌՃԻԶ-1675-1677

ԳՐԻՉ` Հայ­րա­պետ ե­րէց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մկր­տիչ:

ԹԵՐԹ` 266. չգ­րուած` 2ա-3ա, 8բ-9ա, 124աբ, 264աբ, 265բ-6ա: ՊՐԱԿ` 2 (2+6)+Ա-ԻԲ 12(Դ, Ժ, ԻԱ, ԻԲ 10, ԺԳ 11, ԺԴ 13)+1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,5 13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 34ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` ձե­ռա­գ­րի թեր­թե­րից` 2+2, հա­շուած թեր­թա­քա­նա­կի մէջ` 1-2, 265-6 (տե՛ս գր­չա­փորձ):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 9բ, Մար­կոս` 77բ, Ղու­կաս` 128բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 207բ: Խո­րան` 3բ, 4ա, 4բ, 5ա, 5բ, 6ա, 6բ, 7ա, 7բ, 8ա: Կի­սա­խո­րան` 10ա, 78ա, 129ա, 208ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, խաչ: Զար­դա­գիր` մար­դա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գոյ­ներ` կա­նաչ, նարն­ջա­գոյն, կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր` 1-3, 265-6:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 3բ-4ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 4բ-8ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

3. 10ա-75ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 75բ-6բ Սկիզ­բն գլ­խոց: 77ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 78ա-123բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (123ա) Յա­րու­ցեալ Յի­սուս:

5. 125ա Գլուխք (Ա-Ը): 125բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 126բ-8ա Գլուխք: 129ա-205ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 205բ-6բ Գլուխք: 207ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 208ա-61բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (261ա Իրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

Ստո­րին լու­սանցք­նե­րում նշում­ներ` «Իւ­ղա­բե­րից, «Բժշ­կու­թեան, «Հան­գս­տեան:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

123ա Համ­բարձ­ման կար­դա եւ ա­ն­ար­ժան գրի­չս յի­շեա:

123բ Համ­բարձ­ման կար­դա ըզ­սա եւ զա­ն­ար­ժան Հայ­րա­պետ քա­հա­ն­այս յի­շեա` ա­նուամ­բս միայն եւ գոր­ծս ոչ: Գրե­ցաւ թվին ՌՃԻԴ (1675), Ս[ե]պտեմ­բե­րի Է:

261բ Փա՜ռք...||(262ա) Արդ, գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի թվա­կա­նիս Հա­յոց հա­զար ՃԻ եւ Զ (1677) ա­մի եւ մա­յի­սի ԻԸ, ի հայ­րա­պե­տու­թեան սուրբ Ա­թո­ռոյս Է­ջմ­իած­նի տեառն Յա­կօ­բայ կա­թ­ու­ղի­կո­սին Հա­յոց եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Ղի­զ­ըլ­պա­շի Շահ Սի­լե­մա­նին, որ Կար­մ­րա­գ­լուխ գո­չէ, եւ ի խա­նու­թեա­նն Է­րէ­վա­նա Սա­ֆի­ղու­լի, որ է որ­դի Ը­ռ­ըս­տա­մի: Գրե­ցաւ ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան եւ ա­նա­րուեստ գր­չի` Հայ­րա­պետ ա­նուամբ միայն ի­րի­ցի, ի դառն ժա­մա­նա­կի, ի գա­ւա­ռիս Գե­ղա­մա, ի գեօ­ղս, որ կո­չի Շաղ­վա­քա, ի դուռն Սուրբ Ա­թան­իա­յի եւ Սուրբ Շո­ղա­կա­թի եւ Սուրբ Պե­տ­րո­սի ||(262բ) եւ Սուրբ Ծի­րա­նա­ւո­րիս եւ այլ բա­զում սր­բոց նշ­խա­րա­ցս, որ աստ կան հա­ւա­քեալ. ա­մէն:

Ես` Մկր­տի­չս, ա­ռայ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս հա­լալ ըն­չից ի­մոց` յի­շա­տակ ինձ եւ ծն­օ­ղա­ցն ի­մոց` Յա­տին, Վար­դ­խա­թու­նին, կե­նա­կ­ցին ի­մոյ` Հռոմ­սի­մին, եւ միւսն Թե­զա­խա­թու­նին եւ որ­դի­քն` Ա­միր­պէ­կն, Յա­տին, Քաս­պարն, որ հան­գու­ցեալ են եւ փո­խեալ առ Քրիս­տոս, եւ դս­տե­րա­ցն ի­մոց` Սար­վա­ր­ըն, Յուստ­իա­նէն, Նա­զու­մն, եւ հօ­րա­պա­պն` Ա­միր­պէ­կն, եղ­բայրն` Միր­զէն, Ա­զիզ­պէ­կն, Եաւ­րին, Յո­վան­նէսն, եւ որ­դին` Ոս­կա­նն եւ միւս եղ­բ­օրն` Գա­լուս­տն, եւ մօր պա­պն` տէր Յա­կո­բն, եւ որ­դին` տէր Սա­հա­կն, տէր Գրի­գորն, տէր Մկր­տի­չն եւ իւ­րեանց որ­դին` Սար­գիսն եւ տէր Փի­լիպ­պոսն, եւ որ­դին` տէր Յա­կո­բն, եւ Սարգ­սի որ­դին` Մար­տի­րոսն, որ պա­հողք եւ ըն­թեր­ցողք են եւ տե­ղա­պահ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս: Աս­տուած իւր||(263ա)եանք ան­փորձ եւ ան­սա­սան պա­հես­ցէ աստ եւ ի հան­դեր­ձե­լու­մն. ա­մէն:

Դար­ձեալ ա­ղա­չեմք զձեզ, ով ըն­թեր­ցողք սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, յի­շե­ցէք զհո­ղա­ցեալ Մկր­տի­չս եւ կե­նա­կի­ցն Թէա­զէն, որ ըս­տա­ցան սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս հա­լալ ըն­չից իւ­րեանց եւ մնա­ցին փա­փակ տե­սու­թեան եւ տուան ի բազ­մա­հա­ւաք ե­կե­ղե­ցուն Լու­սա­ւոր­չին եւ Սուրբ Նշա­նին եւ Սուրբ Կա­րա­պե­տին եւ Սուրբ Յա­րու­թե­նին եւ Սուրբ Հռոմ­սի­մին եւ Սուրբ Ստե­փա­նո­սին, որ աստ կան հա­ւա­քեալ, ի գեօղն, որ գո­չի Կե­չա­ռիս, որ ա­սի Ծաղ­կու­նաց գա­ւառ, որ հան­գու­ցեալ կայ Պռոշ իշ­խան ի վի­ճա­կէ Ա­րա­րա­տն, ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Յա­կո­բայ կա­թո­ղի­կո­սի Սուրբ Է­ջմ­իած­նայ, ի դառն ժա­մա­նա­կի եւ բազ­մու­թիւն այ­լ­ազ­գի եւ հար­կա­պա­հան­ճու­թեան խիստ թէ՛ քա­ղաք, թէ՛ վանք, եւ թէ՛ ա­նա­պատ, թէ՛ գեօղ ա­մե­նե­քեան ոչ գի­տէ­ին, թէ հար­կն որ­չափ տա­ցեն եւ ա­զա­տին ||(263բ) ի ձե­ռաց ա­ն­օ­րի­նաց:

Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, սի­րե­լիք եւ բա­րե­կամք, վասն Աս­տու­ծոյ սի­րոյն հ[ա]մար ի ժա­մա­նակ մա­հուան ի­մոյ կտակ ա­րա­րի, որ յետ ի­մոյ յի­շա­տակ Ա­ւե­տա­րա­նս եւ վախմ Գե­չա­ռի­սո սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյն, որ ա­նուն Սուրբ Լու­սա­ւոր­ջին է եւ այլ բա­զում սր­բոց նշ­խա­րա­ցն: Ե­թէ իմ դուս­տր կամ ըն­դա­նիք հա­կա­ռա­կու­թիւն ա­նեն, թէ ծա­խե­լոյ կամ կրա­ւե­լոյ, սե­ւե­րես ինձ գան եւ ա­ռա­ջի դա­տաս­տա­նին ա­մօթ կրես­ցեն, եւ պա­հողն եւ հո­գս տա­նողն Սար­գիսն լի­ցի: Ես Սար­գի­սին եր­դուել եմ. ամ­րու­թեամբ պա­հէ թէ՛ ջրէ, եւ թէ՛ կրա­կէ եւ ա­մե­նայն պա­տահ­մա­նէ պա­հէ, եւ Աս­տուած ին­քն ան­փորձ եւ ան­սա­սան պա­հէ աստ եւ ի հան­դեր­ձե­լու­մն: Ե­թէ ով ոք խօսք ա­սի, ԳՃ­ԺԸ (318) հայ­րա­պե­տա­ցն նզո­ված լի­ցի. ա­մէն:

Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ զձեզ. ա­մէն մար­դոյ վարձք Աս­տուած հա­տու­ցա­նէ, որ շատ եւ քիչ ե­րախ­տիկ ու­նի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, Տէր տէ­րանց հա­տու­ցա­նէ յա­ւուրն յետ­նում. ա­մէն: Հայր մեր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 1ա (1723 թ., բո­լոր­գիր)

Դուք միայ­բան սի­րով կա­ցէք,

Սէրն Աս­տու­ծոյ լաւ ի­մա­ցէք,

Գր­գա­կա­լին վե­րայ բա­ցէք,

Եւ Յի­սու­սի Ա­ւե­տա­րան քա­րո­զե­ցէք,

Վասն մեր ա­ղ­օ­թես­ցէք,

Ո­ղոր­մու­թեան դուռն բա­ցէք:

Ըզ­սա ե­տու Կե­չառ­ւո զա­ւակ,

Որ են անդ նշ­խար սուրբ ե­կե­ղե­ցին բա­զմայ­հա­ւաք:

Զմե­ղու­ցեալ ք[ա]հա­ն­այս [յ]ի­շէք,

Որ եւ ա­նուամ­բս գո­չիմ Ա­ւաք:

125ա (1723 թ., նօ­տր­գիր) Խա­նու­մին ով ոք հան­դի­պիք, մի լիայ­բե­րան Ո­ղոր­մի ա­սէք, Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մի ա­ւուրն ետ­նու­մն. ա­մէն:

Դուք միայ­բան, սի­րով կա­ցէք,

Սէրն Աս­տու­ծոյ լաւ ի­մա­ցէք:

126ա (Բո­լոր­գիր) Պա[տ]ճառ գրոյս այս է, որ թվին ՌՃՀԲ (1723) օս­ման­լուն ե­կաւ Է­րէ­վան վասն մեր ծո­վա­ցեալ մե­ղա­ցն, որ­պէս ա­սէ մար­գա­րէն. Եւ ան­միտ ազ­գաւ կծե­ցու­ցի ըզ­նո­րայ, որ ե­կեալ բա­զում ա­վարս ա­ռին յեր­կի­րին Հա­յոց, այս Ա­ւե­տա­րա­նս ե­սիր բե­րին, որ եւ ես` Յա­րու­թիւ­նս, ա­ռայ սայ հա­լալ ըն­չից ի­մոց` յի­շա­տակ ինձ եւ կո­ղակց­ւոյն` Խա­նու­մին, եւ միւս կո­ղակց­ւոյն` Հու­րի­խա­նին, եւ որ­դո­ցն մե­րո­ցն` Մկր­տի­չին եւ տէր Ա­ւա­քին: Որ եւ ըն­թեր­ցող էի սո­րայ, ես իմ կա­մա­ւս ե­տու ի ձեռն Ս[ա]հակ վար­դա­պե­տին, որ է ա­ռաջ­նորդ Կե­չա­ռ­ու­սու: Եւ ա­մե­նայն ա­րե­նա­ռու մեր­ձա­ւո­րաց, եւ որք Ո­ղոր­մի ա­սէք. ա­մէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 10ա Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

Գր­չա­փորձ` 1բ (Բո­լոր­գիր) Զայ­սո­սիկ փո­խե­ցաւ... 266բ (Բո­լոր­գիր) Եւ նոյն ժա­մայն... ցա­մա­քե­ցաւ: [Պ] ա­տաս­խա­նի պա­տար: 265ա (Նօ­տր­գիր) ծա­կա ե­կաց գա­րին ԼԵ խան էր, Ը- ա­նո­ցն` Կուզ­նու­տէն ե­կա­ծն գա­րին:

336

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 245. չգ­րուած` 1ա, 70բ-1ա, 116բ-8ա, 190բ-1բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԲ 12 (Զ 10, Ժ, ԺԱ 11, ԺԷ 7, ԻԲ 2): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,7 14,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 13ա: Տար­բեր` 189ա-95բ): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր եւ ծաղ­կա­զարդ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 1բ, Մար­կոս` 71բ, Ղու­կաս` 118բ: Կի­սա­խո­րան` 2ա, 72ա, 119ա, 192ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զար­դա­գիր` հրեշ­տա­կա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ժա­մա­գիրք: ԺԷ դ.: 5(Ա-Ե)+5(Զ-Ժ), 10 ամ­բող­ջա­կան թեր­թեր, մի­ջից պա­կա­սա­ւոր: Թուղթ, միա­սիւն, բո­լոր­գիր (նմուշ` Աա), 25 տող: Կար­դալ Աա-Ժբ., «[Կարգ ո­տն­լուա­յին... Աս­տուած մեծ եւ սքան­չե­լա­գործ... ա­շա­կեր­տա]ցն ան­ճա­ռե­լի խո­նար­հու­թեամբ... ոչ կա­րես թա­գու­ցա­նել զգոր­ծս քո, քան­զի հո­գիդ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի շարք թեր­թեր (37-47) նո­րո­գուած: Կազ­մի կա­շին եւ պահ­պա­նակ­նե­րը ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-70ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 72ա-116ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (115բ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

3. 119ա-90ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 192ա-245բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (244բ Իրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

Ու­նի լու­սան­ցա­յին Հա­մա­բար­բառ: ||

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

192ա Զի զմիտք ա­ւե­տա[րա]նչիս իբ­րեւ ար­ծիւ վե­րա­ցաւ եւ գրեաց զան­ճառ բա­նն:

337

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Պա­պա­ճան գիւղ       ՌՃ­ԺԱ -1662

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈՂ` Յով­հան­նէս ե­րէց:

ԹԵՐԹ` 264+2 (կրկ. 17,150). չգ­րուած` 1բ-2ա, 72բ, 117բ, 199բ, 262ա-4բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԲ 12(Ա 11, ԻԲ 15): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,1 12,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 179ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կի­սա­խո­րան` 3ա, 73ա, 118ա, 200ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, խաչ: Զար­դա­գիր` մար­դա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, կեն­դա­նա­գի: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, սեւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ճա­ռ­ըն­տի՞ր: ԺԱ-ԺԲ դդ.: 1 թերթ (Ա) սկզ­բից, ե­զ­րա­հա­տուած: Մա­գա­ղաթ, միա­սիւն (նախ­կի­նում, հա­ւա­նա­բար, երկ­սիւն), ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր, գու­նա­թա­փուած, դժուա­ր­ըն­թեռն­լի: Կար­դալ Աբ. «///[շա­ղա]խեալ տղ­մով զբե­րա­նն /// թոյլ խո­նար­հել եւ պղա /// տակ աղ­բիւրն: Իսկ դու ա­ւա­դիկ ոչ զ[մ]այ[լե]լ /// ա իւր ա­րեա­նն Քրիս­տո­սի...:

ՎԻ­ՃԱԿ` ան­բա­ւա­րար: 16, 58, 70, 264 թեր­թե­րը կի­սով չափ պատ­ռուած-ըն­կած, խո­նա­ւու­թիւ­նից տեղ-տեղ գու­նա­փո­խուած, 95-119, 250-64 ցե­ցա­կեր: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, մա­սամբ պատ­ռուած-ըն­կած, Ա փեղ­կի տախ­տա­կը կոտ­րուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 3ա-71բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 71բ-2ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 73ա-116բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 117ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 118ա-98բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 199ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 200ա-59բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (259ա Գիրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

2բ 0գնեա, տէր Յի­սուս, Յո­վան­նէս գծոյս || (3ա) հա­սա­նիլ ա­ւարտ եւ վճար սուրբ գրոյս:

260ա Փա՜ռք... ||(261ա) Արդ, ե­ղեւ զրաւ եւ ա­ւարտ աս­տուա­ծա­շունչ եւ տի­ե­զե­րա­լոյս սուրբ կեն­սա­բեր Ա­ւե­տա­րա­նիս թուին Հա­յոց ՌՃ եւ ԺԱ (1662), ի յեր­կիրս Զա­կամ, ի գիւ­ղս Պա­պա­ճան, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին եւ Սուրբ Ո­վա­նի­սին եւ Սուրբ Գրի­գո­րին եւ այլ բա­զում սր­բո­ցն, որ են աստ, ի հայ­րա­պե­տու­թեան Աղ­վա­նից տեառն Պե­տ­րո­սի սր­բա­ս­նունդ կա­թո­ղի­կո­սի եւ ե­պիս­կո­պո­սու­թիւն մեր ն[ա]հան­գիս Մի­նաս վար­դա­պե­տի եւ Թա­թէ­ոս ե­պիս­կո­պո­սի, յԱ­թոռ սո­ցին Գետ­կա վանք կո­չի|| (261բ): Գծա­գ­րե­ցաւ եւ մրե­ցաւ ձե­ռամբ ա­նիմ[ աստ] եւ չն­չին ա­նուն Յո­վա­նէս ի­րի­ցի, պար­տա­կան բիւր քան­քա­րոյ, ա­նուամբ միայն եմ եւ ոչ գոր­ծով: Արդ, ե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ, ո՜վ սուրբ մա­ն­կունք ե­կե­ղեց­ւոյ, որ հան­դի­պիք սը­մայ կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, թո­ղու­թիւն շնոր­հե­ցէք զա­պի­կար գր­չիս, զի կար մեր այս էր: Ով ոք սո­րա հան­դի­պես­ցէ, ան­յա­պաղ զյի­շա­տա­կա­րա­նս ըն­թեր­ցես­ցէ եւ զմե­ղա­ւորս յի­շես­ցէ, Աս­տուած իւրն մեղ­քն չյի­շէ. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր[կի­նս]:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

264բ թվին [Ռ]ՃԿԷ (1728): Յի­շա­տակ է Ա­ւե­տա­րա­նս: Գր­չա­փորձ` 1ա Զգոր­ծս ձե­ռաց մե­րոց... յա­ջո­ղեա ի մեզ:

338

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Ե­րե­ւան (գր­չու­թեան), Նոր-Ջու­ղա (ծաղկ­ման)            ՌՃԷ -1658

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ղզ­լար, ի վա­յե­լու­մն Պե­տ­րոս քհյ-ի:

ԹԵՐԹ` 315. չգ­րուած` 1աբ, 2բ-3ա, 4բ-5ա, 6բ-7ա, 8բ-9ա, 10բ-1ա, 12բ-3ա, 14բ-5ա, 16բ-7ա, 18բ-9ա, 20բ-1ա, 22բ-3ա, 24բ, 26ա, 168ա-9ա, 313բ-5բ: ՊՐԱԿ` 2(14+10)+Ա-ԻԵ 12(ԻԴ 10, ԻԵ 5): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,5 13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 74ա): ՏՈՂ` 19-24 (խառն): ԿԱԶՄ` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` մա­գա­ղաթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ծնունդ` 2ա, Քա­ռա­ս­ն­օ­րեայ գա­լուստ` 3բ, Մկր­տու­թիւն` 4ա, Պայ­ծա­ռա­կեր­պու­թիւն` 5բ, Յա­րու­թիւն Ղա­զա­րու` 6ա, Մուտք յԵ­րու­սա­ղէմ` 7բ, Ո­տն­լուայ` 8ա, Մատ­նու­թիւն` 9բ, Խա­չե­լու­թիւն` 10ա, Պա­տա­նու­մն` 11բ, Յա­րու­թիւն` 12ա, Համ­բար­ձու­մն` 13բ, Հո­գե­գա­լուստ` 14ա: Մատ­թէ­ոս` 26բ, Մար­կոս` 113բ, Ղու­կաս` 169բ, Յով­հան­նէս` 258բ: Խ ո ր ա ն` 15բ, 16ա, 17բ, 18ա, 19բ, 20ա, 21բ, 22ա, 23բ, 24ա: Կի­սա­խո­րան` 27ա, 114ա, 170ա, 259ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, տէ­րու­նա­կան, տա­ճար: Զար­դա­գիր` մար­դա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` ոս­կի, սր­ճա­գոյն, սեւ, կար­միր, դե­ղին, մո­խ­րա­գոյն, կա­պոյտ, վար­դա­գոյն, կա­նաչ, սպի­տակ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից խու­նա­ցած եւ գու­նա­փո­խուած, տեղ-տեղ թա­նա­քը ներ­ծ­ծուած կամ թա­փուած: Բո­լոր զար­դե­րի ներ­կե­րը ար­տա­տ­պուած հան­դի­պա­կաց է­ջին: Կազ­մի կա­շին մա­սամբ ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 15բ-6ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 17բ-24ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

3. 25աբ Գլուխք: 27ա-111ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի (կից` Ո­տա­նա­ւոր. «Մատ­թէ­ոս մարդ ա­նուա­նե­ցաւ...):

4. 111աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 112ա-3ա Գլուխք: 114ա-67ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (կից` Ո­տա­նա­ւոր. « Այս Մար­կո­սի ա­սի ա­ռիւծ...): 167ա Թե­լա­դ­րու­թիւն. «Մար­կոս ա­ւե­տա­րա­նի­չն ա­շա­կեր­տեալ Պե­տ­րո­սի...:

5. 167ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 167բ-8ա Գլուխք: 170ա-256բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու (կից` Ո­տա­նա­ւոր. « Այս Ղու­կա­սու եզն ա­սա­ցին...):

6. 257աբ Գլուխք (Ա-ԽԳ): 258ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 259ա-310ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

256բ Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զբա­րե­պաշ­տու­հի կի­նս այս Գուլ­դաս­տայն, որ ինչ աւ­գ­նա­կա­նու­թիւն ա­րար ծաղ­կե­լոյն սո­րա: Վար­ձա­տ­րես­ցի Աս­տու­ծոյ. ա­մէն:

310ա Փա՜ռք... || (311ա) Արդ, ես` ու­նայ­նս ի բա­րեաց եւ զա­ռա­ծեա­լս մե­ղօք, Պե­տ­րոս ա­նուամբ ե­ւեթ քա­հա­նայ,

Բայց գոր­ծո­վս տա­րա­կա­ցե[ա]լ մե­կու­սի եւ հե­ռի,

Պար­տա­կան բիւ­րոց քան­քա­րի,

Ծրար ե­ղի ծու­լու­թեան վար­շա­մա­կի

Ի հաղ­բս աշ­խար­հի,

Որ ի վաղ ա­մա­նա­կաց

Գոյր տեն­չու­մն բաղ­ձա­նաց սր­տիս

Յա­ղա­գս այսմ ծաղ­կա­ւէտ

Եւ ցան­կա­լի սով­փե­րի,

Որ է վար­դա­պե­տու­թիւն

Տեառն բա­նի եւ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի:

Բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ եւ յոգ­նա­ջան կրիւք հո­գա­ցի զմա­գա­ղաթ սո­րայ ձե­ռամբ ի­մով, զոր եւ տե­սեալ ը­զբաղ­ձանք սր­տիս աս­տուած[ա]սէր եւ բա­րե­պաշտ կի­ն­ըս այս, ոչ ու­նե­լով զա­ւակ ի վե­րայ աշ­խար­հի` ոչ դուս­տր, եւ ոչ որ­դի, վասն ո­րոյ ի միտ ա­ծեալ զբան մար­գա­րէ­ին, որ ա­սէ. Ե­րա­նի, որ ու­նի­ցի զա­ւակ Սի­օ­նի եւ ըն­դու­նակ նո­րա Ե­րու­սա­ղէմ, օ­ժ­ըն­դակ ե­ղեալ գնոյն եւ ետ գրել զսա յի­շա­տակ հո­գոյ իւ­րոյ եւ ի վա­յե­լու­մն ինձ աղ­ցա­ւո­րիս: Ցոր­քան յա­մի­ցեմ ի վրա­նս Կե­դա­րու, ե­ղի­ցի սա ինձ ան­մահ որ­դի եւ յետ ըն­թա­նա­լոյն իմ ան­դառ­նա­լի յու­ղին` ||(311բ) ե­ղի­ցի յի­շա­տակ բա­րի առ վա­յե­լ­օ­ղսդ բա­րե­պաշ­տօն:

Գրեալ ե­ղեւ սա ի յեր­կիրս Ա­րա­րա­տեան, ի մայ­րա­քա­ղա­քիս Ե­րե­ւան կո­չե­ցեալ, ձե­ռամբ քա­հա­նա­յի մի­ոյ Գրի­գո­րի, յա­մի հա­զա­րե­րոր­դի հա­րիւ­րոր­դի եւ եօթ­նե­րոր­դի (1658) թվի տոհ­միս ա­րա­մեան սե­ռի, ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Յա­կո­բայ Ջու­ղաց­ւոյ` յա­ջորդ եւ փո­խա­նորդ սր­բոյն Գրի­գո­րի մեր[ոյ] Լու­սա­ւոր­չին ի Վա­ղար­շա­պատ քա­ղա­քի, ի գահ Իջ­ման Միած­նի Բա­նի եւ մե­րոյս ա­ռաջ­նոր­դի Ա­մե­նա­փրկ­չի, որ Հա­ւուց Թառ կո­չի, տեառն Յով­հա­նի­սի րա­բու­նոյ մե­ծի եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեան Պար­սից ար­քա­յի Փո­քերն Շահ- Ա­բա­սի:

Եւ յոր­ժամ ա­ւար­տեալ սո­րա զսեաւ գիրն, ա­ռեալ տա­րա ի յեր­կիրն Պար­սից, յար­քա­յա­նիստ քա­ղաք, ըստ գրոց Շօշ ա­սի, որ այժմ ար­տա­ձայ­նեալ կո­չի Ըս­պա­հան, ի գիւ­ղա­քա­ղա­քն Նոր-Ջու­ղա կո­չե­ցեալ:

 Աս­տուա­ծա­սէր կին մի բա­րի,

Քրիս­տո­սա­սէր եր­կիւ­ղա­ծի,

Ո­րոյ ա­նուն բա­ցա­յայ­տի,

Որ Թան­կ­խա­թուն ար­տա­բե­րի,

 Առն իւ­րոյ պեր­ճա­պատ­ւի`

Պա­րոն Վա­թան իշ­խան բա­րի,

Որ­դոյ իւ­րոյ դե­ռա­բուս­կի`

Պա­րոն Սաֆ­րազ ա­նուն ա­սի,

Յոր պա­տա­հեալ յայս սով­փի­րի,

Միտ ա­ծեալ բան մար­գա­րէի`

Ե­տուր ծաղ­կել իւ­րովք ըն­չի

Վասն հո­գոյն զա­ւակ Սի­օ­նի,

Կա­մաւ իւ­րով օժ||(312ա)տեաց ոս­կին:

Ի յետ սո­րին Տէրն լի­նի սմա հո­վա­նի

Եւ պա­հես­ցէ ան­փորձ [յ]եր­կ­րի,

Տա­ցէ սմա դուս­տր եւ որ­դի,

Որ­պէս Յա­կոբ նա­հա­պե­տի,

Խա­ղաղ կե­նօք պա­հէ [յ]եր­կ­րի

Եւ հա­ւա­տովն Քրիս­տո­սի

 Աստ վա­յե­լէ զփառք աշ­խար­հի,

 Ան­դէն հանգ­չի սր­բոց դա­սի,

Յոր­ժամ նս­տի Տէրն յա­տե­նի

Յա­ւուր մե­ծի դա­տաս­տա­նի,

Բազ­մե­ցուս­ցէ զդա­սս ար­դա­րի,

 Ար­ժան առ­նէ լսել ձայ­նի:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զստա­ց­օղ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` զվե­րոյ­գ­րեալ կի­նս այս Ղզ­լար հան­դերձ ծը­ն­օ­ղօք իւ­րովք, զհայրն Մե­լիք­սէ­թն, զմայրն իւր Շահ­նի­կարն եւ զեղ­բար­քն իւր` զՍար­գիսն եւ զՈս­կա­նն, եւ զքոյրն իւր` զՀ­ռիփ­սի­մէն, եւ զդուս­տր Հռիփ­սի­մին զԵ­ղի­սա­բե­թ­ըն, որ բա­զում ե­րախ­տիք եւ աշ­խա­տանք ու­նի ի վե­րայ մեզ, մա­նա­ւանդ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս: Բա­րե­րարն Աս­տուած փո­խա­նակ վար­ձո­ցն իւ­րոց հա­տուս­ցէ զեր­կ­նից ար­քա­յու­թիւ­նն եւ ար­ժա­նի ա­րաս­ցէ ե­րա­նա­կան ձայ­նին եւ ան­թա­ռամ պսա­կին հան­դերձ նն­ջե­ցե­լով­քն իւ­րովք. ա­մէն:

Կր­կին ան­գամ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զՂզ­լարն եւ կե­նա­կից­քն իւր` զՈ­հա­նն եւ ըզ­Ղա­զարն, եւ զոր­դի­քն իւր` Կա­րա­պե­տն, եւ զդ­ըս­տեր­քն իւր զԽան­փա­րին եւ զ ///(բաց): Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք հա­ւա­սար ազ­գայ­նոց սո­րա` կեն­դա||(312բ)նեաց եւ նն­ջե­ցե­լոց. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս:

313ա Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զՊա­պու­նէն եւ զկո­ղա­կի­ցն իւր` զԵ­ղի­սա­բե­թն, եւ զոր­դի­քն իւր` Գաբ­րի­է­լն, որ եւ մատ­նե­ցաւ իսկ ի ձեռս այ­լա­սե­ռից, զոր տէր Աս­տուած փըր­կես­ցէ խա­ղա­ղու­թեամբ, նա­եւ զՅո­վա­նէսն, զՏա­լի­թայն եւ զՄար­իա­մն եւ զհան­գու­ցեալ որ­դի­քն` Թո­րոսն, Սար­գիսն, Զե­բե­թէն եւ Մար­իա­մն, եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս Ալ­լահ­վեր­տին, զկո­ղա­կի­ցն Մար­իա­մն եւ զդուս­տրն իւր Հո­ռոմ­սի­մէն եւ զկո­ղա­կի­ցն` զԼա­չի­նն, եւ մայր իւր Դօ­նա­բէ­կն. յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք:

Եւ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զՍա­հա­կն եւ զեղ­բայրն իւր Նա­զա­րէ­թն, որ մա­նուկ եւ դե­ռա­բոյս տի­օք գնաց առ Քրիս­տոս, ո­րոյ յի­շա­տա­կն ա­ւր­հ­նու­թեամբ ե­ղի­ցի եւ զնա դա­սես­ցէ ընդ եր­ջա­նի­կսն իւր, զի բա­զում աշ­խա­տա­նս ու­նին ի վե­րայ իմ. յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք:

339

ՍՏԵ­ՓԱ­ՆՈՍ ԼԵ­ՀԱ­ՑԻ, ԲԱՆՔ Ի­ՄԱՍ­ՏԱ­Ս­Ի­ՐԱ­ԿԱՆՔ ԵՒ ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ԲԱ­ՆԱ­ԿԱՆՔ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ` Սար­գիս ե­րէց:

ԹԵՐԹ` 164. չգ­րուած` 1աբ, 25ա, 133ա-64ա: ՊՐԱԿ` Ա-Բ 12+Ա-Թ 12+3 (14+7+11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով (տար­բեր): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19 12,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 36ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած, աս­տառն ու ո­րոշ թեր­թեր` ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-24բ Ցանկ է Յայս­մա­ւուր­քին ըստ այ­բու­բե­նից` վասն դիւ­րեաւ գտա­նե­լոյ զպատ­մու­թիւն եւ զվ­կա­յու­թիւն սր­բոց մար­տի­րո­սաց, զոր եւ կա­մես­ցիս -[Ա]բու­դի­մո­սի վկա­յին` օ­գոս­տո­սի ԻԵ... Քրիս­տո­նեայ կու­սին` յու­լիս ԻԳ

Բ. 25բ-132բ Բանք ի­մաս­տա­ս­ի­րա­կանք եւ աս­տուա­ծա­բա­նա­կանք, հա­մա­ռօ­տա­բար ի­բր սահ­մա­ն­օ­րէն ար­տա­դ­րեալք եւ հա­ւա­քեալք ըստ այ­բու­բե­նից` աշ­խա­տա­սի­րու­թեամբ Լե­հա­ցի Ստե­փա­նո­սի բա­նա­սի­րի

Տե՛ս Լ0 110, 370ա-463բ:

Գ. 164բ [Գիւտ թօ­փի եւ թուա­կա­նի եւ տպա­գ­րու­թեան] -Յա­մի Տեառն ՌԳՃՁԳ (1383) գտին զա­րուեստ թօ­փի... (ԺԸ դ. յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

4բ Զմեղ­սա­մած նօ­տար Սար­գիս է­րէց յի­շեա ի Տէր. յի­շողդ ե­ւս:

340

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Թա­դէի վանք ( Ար­տազ)         ՌՃԻԶ -1677

ԳՐԻՉ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ի­սա­հակ վրդ. Մա­կուե­ցի:

ԹԵՐԹ` 125+1 (կրկ.10). չգ­րուած` 1աբ, 2բ, 125բ: ՊՐԱԿ` 1 2+Ա-Ժ 12+1 4: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,3 12: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 64ա): ՏՈՂ` 26: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի (նախ­կին), թի­կուն­քը` սեւ կա­շի, եզ­րե­րը` վար­դա­գոյն մոմ­լաթ, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ (Ի դ.):

ՎԻ­ՃԱԿ` նա­խա­պէս մկն­կեր, այժմ նո­րո­գուած: Բո­լոր թեր­թե­րի ստո­րին աջ ան­կիւն­նե­րը շե­ղա­կի կտ­րուած: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3բ-118բ Բանք ի­մաս­տա­ս­ի­րա­կանք եւ աս­տուա­ծա­բա­նա­կանք, հա­մա­ռօ­տա­բար ի­բր սահ­մա­ն­օ­րէն ար­տա­դ­րեալք ըստ այ­բու­բե­նից` աշ­խա­տա­սի­րու­թեամբ Լե­հա­ցի Ստե­փան­նո­սի բա­նա­սի­րի

Տե՛ս Լ0 110, 370ա-463բ:

Բ. 119ա-20ա [Յա­ղա­գս առն­չու­թեանց] - Առն­չու­թիւնք յԱս­տուած են ըստ ի­րի... նո­քա բնաւ­ս­ըն զա­նա­զանք են:

Գ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք ԺԸ դ.]

ա. 120բ-2ա Տաղ ա­նուշ Աս­տուա­ծած­նի, ի Մա­կուեց­ւոյ Սարգ­սէ (ծայ­րա­կապ` «Սար­գիս վար­դա­պե­տս յի) -Սխ­րա­լի սրօ­բէ` ֆա­նար ի վառ­ման, /Գեղմ մար­գար­տա­փայլ` տիպդ ըղ­ձա­կան.../ Սուղ եր­գու­կս եր­գէ զար­մն Յո­վա­նի­սեան, /Զի ես եմ տե­ղեաւ, որ եմ Ար­տա­զեան,/ Սար­գիս վար­դե­պետ մե­ղօք ա­ն­ար­ժան... /Ի թվիս մե­րում հա­րիւր հա­զա­րեան/ Եւ յա­րա­բ­ար­դի ութ­սուն եր­կո­սեան (1733)... (նոյ­նը կրկ. 123բ-4ա):

բ. 122բ [Քա­ղուածք շա­րա­կա­նաց] - Այ­ս­օր դասք հրեշ­տա­կաց...

գ. 122բ [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք] -Հարց. Քա­նի՞ են շա­ւիղք Սաղ­մո­սի: Պա­տաս­խա­նի. ԺԸ...

դ. 122բ-3բ [Յա­ջոր­դու­թիւնք ի վե­րայ Ա­թո­ռոյն Ար­տա­զի] - Այս տա­ճար լու­սա­կիր եւ եր­կ­նա­ն­ման առ­կա­յա­ցեալ... ի վե­րայ աս­տուա­ծա­բ­նակ շիր­մի սուրբ ա­ռա­քե­լոյն Թա­դէ­ո­սի... ես` Զա­քար­իա ե­պիս­կո­պոս... սկիզ­բն ա­րա­րի կր­կին [շին]ու­թեան ա­ռա­ւել քան զա­ռա­ջի­նն... եւ զա­ջոր­դն մեր զտէր Տի­րա­ցուն, այլ եւ զհա­րա­զատ եղ­բայր մեր զՊե­տ­րոս եւ զՍար­գիս... կա­տա­րու­մն թվին ՉՀԸ (1329)-ին: Ա­ռա­քե­լոյն Թա­դէ­ո­սի ե­պիս­կո­պոսք -Ի վեր­ջին ժա­մա­նա­կս` Բես­տա­ցի Զա­քար­իա ե­պիս­կո­պոս... հրա­մա­նաւ... Փի­լի­պոս կա­թո­ղի­կո­սին:

ե. 124բ-5ա [Ցանկ գրեանց] -Մատ­թէ­ո­սի Մեկ­նի­չն, Ե­սա­յու Մեկ­նի­չն... Ա նա­րեկ, Ա. Պատ­մա­գիրք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

3ա Բու­րաս­տա­նս ի­մաս­տա­ս­ի­րա­կան յի­շա­տակ է Ի­սա­հակ վար­դա­պե­տին Մա­կուեց­ւոյ` ա­ռաջ­նոր­դի սուրբ Ա­թո­ռոյն Թա­դէ­ո­սի սուրբ ա­ռա­քե­լոյն: Որք միան­գամ վա­յե­լէքդ, յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս հան­դերձ հո­գե­ւոր եւ մար­մ­նա­ւոր ծնո­ղօք, եւ դուք ընդ նմին յի­շեալ լի­ջիք ի բա­րին: Ի կե­նա­րա­րին թվա­կա­նի ՌՈ­ՀԷ (1677) ա­մի եւ ի մե­րու­մս թուա­հա­շուու­թեան ՌՃԻԶ (1677) -ե­րորդ գրե­ցաւ ձե­ռամ­բս ի­մով:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

3ա Վե­րոյ­գ­րեալ Ի­սա­հակ ար­դար յա­ռաջ­նորդ լու­սա­հո­գի վար­դա­պե­տին տեղն ար­ժ­ա­նուն ա­ջորդ ե­ղէ ա­ն­ար­ժան հող ու մո­խիր Ի­սա­հակ ե­պիս­կո­պոս Փա­ռա­կե­ցի ՌՄ­ԼԱ (1782)-ին. յոյժ դառն ւ դժը[ն]տակ ժա­մա­նա­կի, թո­ղում զա­մե­նայն եւ բոր կպե­ցեալ գիւ­ղս մեր էր ցաւ քան զա­մե­նայն: Գ ամ է ջա­նամ, թէ հա­նեմ, ա­ն­կար լի­նե­լոյս /// մնայ: Ով ոք քա­կէ, ն/// շի­ն­օղ սր­բոյ Ա­թոռ[ոյս]: ՌՄԼԴ (1785) թւո­ջն գրե­ցի:

Գր­չա­փորձ` 2ա Յայ­տա­րա­րու­թիւն...

341

 ՎԱՐ­ԴԱՆ Ա­ՐԵ­ՒԵ­Լ­ՑԻ, ԼՈՒԾ­ՄՈՒՆՔ Ի ՍՈՒՐԲ ԳՐՈՑ (ԺՂ­ԼԱՆՔ)

Մո­կաց Սա­րի Ս. Գէ­որգ (՞)     ՊԺԴ -1365

ԳՐԻՉ` Սի­մէ­ոն վրդ.

ԹԵՐԹ` 141: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԲ 12 (Ա 9): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 13,5 9: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 5ա): ՏՈՂ` 16-20 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` վնա­սուած. խո­նա­ւու­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած եւ սն­կա­յին հի­ւան­դու­թեամբ վա­րա­կուած ( այժմ` կան­խուած), բնա­գի­րը կպում­նե­րի հե­տե­ւան­քով տեղ-տեղ եղ­ծուած (յատ­կա­պէս` 1, 3, 16, 131-41), 141բ գրե­թէ ա­ն­ըն­թեռն­լի: Կազ­մի դռ­նա­կն ու կա­պիչ­ներն ըն­կած, Բ փեղ­կի կազ­մաս­տա­ռից մնա­ցել է մի փոք­րիկ ծուէն:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-141ա [Լուծ­մունք ի Սուրբ Գրոց Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի, ի խն­դ­րոյ բա­րե­պաշտ թա­գա­ւո­րին Հեթ­մոյ, Լ0 750]

1. ա. 1ա-2բ [Ա. Վասն ա­նուանց խն­կար­կու կա­նանց] -Հրա­ման պատ­կա­ռե­ցու­ցիչ, զոր պա­տուի­րե­ցիք գրել...

բ. 2բ-5ա [Բ. Վասն հա­լուէ­ին եւ խն­կոց] -Իսկ հա­լուէն, զոր բե­րին...

2. 5ա-7ա Լուր սուղ ինչ եւ վասն խոր­հր­դոյ սուրբ պա­տա­րա­գին, զոր ջերմ սի­րես: [Գ. Վասն նշ­խար կազ­մից] -Նշ­խար կազ­մի Հին կտա­կաւք Սաղ­մո­սին...

3. ա. 7ա-9բ Հա­ւա­քես­ցուք ծա­ղի­կս ի մար­գաց Ա­ւե­տա­րա­նին` պսա­կել զքեզ: Դ. [Վասն Մատ­թէ­ո­սի յազ­գու­թիւն] -Մատ­թէ­ոս թարգ­մա­նի երգ կե­նաց...

բ. 9բ-13ա [Ե.] Զի՞նչ է, թէ Ծնաւ զՈր­դին իւր զան­դ­րա­նիկ -Զի ան­դ­րա­նի­կն այն է, որ կրտ­սեր եղ/// [բայրս ու­նի... եւ կո­չե­ցաւ Յի­սուս, Լ077, 192բ-3ա]...

գ. 13ա-5ա Զ. [Վասն Մկրտ­չին Յոր­դա­նա­նու] -Մկրտ­չին եւ աս­տուա­ծա­բա­նին ա­նու­նն ի հինգ գրեա­նն մի է...

դ. 15ա-20ա Է. Զի՞նչ է. Վա­րե­ցաւ Յի­սուս ի Հոգ­ւոյն յա­նա­պա­տն` փոր­ձել ի սա­տա­նա­յէ -Պա­տաս­խա­նի. ԶՀո[գին] առ Յի­սուս եւ ձայ­նն Հա­ւր վկա­յեաց...

ե. 20աբ Ը. Ո՞յք է­ին ա­մուս­նա­ցեալք յա­ռա­քե­լո­ցն -Յո­հա­նէս եւ Յա­կով­բոս եղ­բայր իւր եւ Թով­մաս կոյսք է­ին...

զ. 20բ-1բ Թ. Քրիս­տո­սի ա­ռա­ջին նշա­նն զո՞ր պար­տի ա­սել -Պա­տաս­խա­նի. Նախ` ան­սերմ յղու­թիւն...

է. 21բ-5ա Ժ. Զի՞նչ է, որ ա­սէ. Ճրագ մար­մ­նոյ ա­կն է -Պա­տաս­խա­նի. Յա­ռաջ քան զայս խրա­տեաց Տէրն...

ը. 25ա-6ա ԺԱ. Ո՞ր է Ճ- ա­ւորն, Կ- ա­ւորն եւ Լ- ա­ւորն -Պա­տաս­խա­նի. Որ ի քրիս­տո­նեա հարց է ծնեալ եւ մկր­տեալ...

թ. 26աբ ԺԲ. [Վասն Ղու­կա­սու եւ Մար­կո­սի] -Ղու­կաս ազ­գաւ յոյն է...

ժ. 26բ-8բ ԺԳ. Զի՞նչ է, որ ա­սէ, թէ Ե­տես Զա­քար­իա ի խն­կար­կու­թեա­նն ա­ւուր -Զի կայր ընդ աջ­մէ սե­ղա­նոյն խն­կո­ցն...

ժա. 28բ-31ա ԺԴ. [Վասն կնո­ջն պոռն­կի] -Կի­նն մե­ղա­ւոր, որ աւծ զՏէրն իւ­ղով իւ­րով...

ժբ. 31աբ ԺԵ. [Վասն մե­ծա­տա­նն] - Ա­ռա­կա­ւորք Ղու­կա­սու ո­մանք լեալ է­ին եւ կէսք` լի­նե­լոյ...

ժգ. 31բ-2բ ԺԶ. Զի՞նչ է, որ ի յառ­նու­լն հա­ցն ա­սէ. Ա­ռէք կե­րայք... -Պա­տաս­խա­նի. Բա­ժա­կն ոչ միայն խոր­հուրդ հա­ղոր­դու­թեա­նն է...

4. 32բ-4բ ԺԷ. [Վասն Յով­հան­նու ա­ւե­տա­րան­չին] -Յո­հան­նէս յետ ԾԲ ա­մի չար­չա­րա­նա­ցն Տեառն գրեաց զիւր Ա­ւե­տա­րա­նն...

5. ա. 34բ-6բ ԺԸ. [Վասն ա­ւա­զա­կա­ցն] - Ա­ւա­զակ­քն, որ ընդ յաջ­մէն [էր, դա]ւա­նեաց զՏէր մեր...

բ. 36բ-9ա ԺԹ. [Վասն հաս­տա­տու­թեան յա­րու­թեա­նն Տեառն] -Ե­րեք իրք յետ յա­րու­թեա­նն Տեառն յան­ձն էառ... (37բ) Այսմ վկայ պատ­մեմ քեզ, զոր լուա ի Գառ­նե­ցի միա­կե­ցէն Յո­վա­նի­սէ, թէ ի Ո­ՀԱ (1222) թուին կա­յի ի սուր­բն Ե­րու­սա­ղէմ...

գ. 39ա-40ա [Ի.] Եւ յի­շես­ցուք բան մի այլ ի սքան­չե­լի հաւ­րէն (Յով­հան­նի­սէ Գառ­նեց­ւոյ) -[Ո]ՀԲ (1223) թուին, ա­սէ, էաք մեք նոյն­պէս յԵ­րու­սա­ղէմ...

դ. 40ա-1ա ԻԱ. Վասն պա­հոց -Պատ­մեմ ձեզ յայս նման բան ե­ղեալ...

6. 41ա-4բ [ԻԲ.] Վա­նա­կան վարդ[ ա­պե­տի] ա­սա­ցեալ Բան [հ]աւ[ ա­տա­լի] -Կեն­սա­բու­ղխ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նն զԹա­դէ­ոս զմեր ա­ռա­քեա­լն յԲ­ժի­ցն է յա­սել...

7. 44բ-5ա ԻԳ. Այլ բան Վա­նա­կա­նին ա­սա­ցեալ. Զինչ է ճրա­գա­լու­ցին լու­ցա­նե­լն -Ի գրոց է ճշ­մա­րիտ. Կիւ­րեղ Ա­ղէք­սան­դ­րա­ցին գրէ առ Թէ­ո­դոս թա­գա­ւորն...

Վեր­ջում` 45ա, կար­մ­րա­գիր. «[Վարդ]ան վարդ[ ա­պե­տի] ա­սա­ցեալ:

8. 45ա-6ա ԻԴ. [Վասն Քրիս­տո­սի] -Ո՞ր է կեր­պարն ծա­ռա­յին եւ ո՞ր է գոր­ծն ծա­ռա­յին...

ԻԵ նիւ­թը տե՛ս 108ա-10ա, ¢ 18:

9. ա. 46ա-9ա ԻԶ. Թէ որ­պէս ի­մա­նի Աս­տուած -Պա­տաս­խա­նի. Աս­տուած ան­բո­վան­դա­կե­լի է...

բ. 49ա-59ա ԻԷ. Ի սկզ­բա­նէ ա­րար Աս­տուած զեր­կին եւ զեր­կիր -Կամ է մեր քեզ նիւթ բա­նի տալ եւ ոչ կար­գաւ մեկ­նու­թիւն գրել...

գ. 59աբ ԻԸ. [Վասն ա­րե­գա­կան] -Ծերն Ա­նան­իա ա­սէ, թէ Տա­րա­կու­սի էի ես վասն ա­րե­գա­կան...

դ. 59բ-63բ ԻԹ. Եւ ա­սաց Աս­տուած. Բղ­խես­ցեն ջուրք զե­ռու­նս շն­չոց -Եւ զիա՞րդ խաւ­սի Աս­տուած ա­ռանց շր­թանց շար­ժե­լոյ...

10. 64ա-6բ Լ. [Վասն շա­բա­թու եւ վասն գրոյ լի­նե­լու­թեան] -Զայլ ա­ւուրսն ա­րար­չու­թեամբ պա­տուեաց եւ զշա­բա­թն սր­բու­թեամբ...

11. ա. 66բ-9ա Լ[Ա. Վասն չո­րից գե­տոց] -Եւ գետ ե­լա­նէր յեր­կ­րէ եւ ո­ռո­գա­նէր զդ­րախ­տն...

67բ «Ըստ տե­ղի ոչ գրե­ցաւ Եփ­րա­տես եւ Յո­հա­նէս:

բ. 69ա-70բ ԼԲ. Եւ էարկ Աս­տուած թմբ­րու­թիւն ի վե­րայ [Ադ] ա­մա եւ առ կող եւ շի­նեաց կին -Թմ­րու­թիւն քնոյ էարկ, զի մի ցա­ւես­ցի...

գ. 70բ-5ա ԼԳ. [Վասն աւ­ձին] -Եւ աւ­ձն էր ի­մաս­տ­նա­գոյն ոչ քան զբա­նա­ւորսն...

դ. 75բ-6ա ԼԴ. [Վասն Ա­դա­մայ] -Որ եւ ոչ մար­մ­նով մե­ռաւ մին­չեւ ՋԼ ամ...

ե. 76ա-7բ ԼԵ. Վասն Ա­բե­լի սպա­ն­մա­նն -Յա­սե­լի է Եփ­րեմ, թէ վասն այ­նո­րիկ քա­կե­ցաւ դժոխ­քն...

զ. 77բ-8բ ԼԶ. Զի՞նչ էր ա­ռա­քի­նու­թիւ­նն Ե­նով­քայ -Պա­տաս­խա­նի. Միրգ չկե­րաւ եւ յեր­կին­քն չհա­յե­ցաւ...

է. 78բ-81ա ԼԷ. [Դա­րա­գ­լուխք] -ՅԱ­դա­մայ [մին­չեւ] ի ջր­հե­ղեղն ծնունդք Ժ, ամք ՍՄԽ...

ը. 81ա ԼԸ. [Դա­րա­գ­լուխք] -Ի ջր­հե­ղե­ղէն մին­չեւ ի ծնուն­դն Աբ­րա­հա­մու ՋԽԲ ամ...

12. ա. 81ա-2բ ԼԹ. Իսկ քա­նի՞ գիրք են Աս­տուա­ծա­շունչ -Ըն­դու­նե­լիք այս են. Ե գիրք Մով­սի­սի...

բ. 82բ-4բ Խ. Զի՞նչ է ա­սե­լն. Ես շու­շան եմ հով­տաց եւ ծա­ղիկ դաշ­տաց -Պա­տաս­խա­նի. Զշու­շա­նն յատ­կա­ցոյց ա­նուամբ...

13. ա. 84բ-6ա [ԽԱ.] Մով­սէ­սի որ­դի­քն ի՞նչ ե­ղան, որ չեն յի­շուիլ -Պա­տաս­խա­նի. Գեր­սամ եւ Եղ­իա­զար է...

բ. 86ա-7բ [ԽԲ.] Մար­իամ կո՞յս էր, թէ՞ ոչ -Պա­տաս­խա­նի. Նիւ­սա­ցին կոյս է յա­սել...

գ. 87բ-9ա ԽԳ. Ե­զե­կի­է­լի տե­սի­լն, որ տե­սա­նէր յաշ­խա­րին Քաղդ­էաց­ւոց -Խա­չա­ձեւ կառք, որ լի­նի Դ ա­ռաջք...

դ. 89աբ ԽԴ. [Վասն չո­րից կեր­պա­րա­նա­ցն] -Եւ ճշ­մար­տու­թիւն ի­րա­ցս ի սուրբ ա­ւե­տա­րա­նիչ­քն պատ­շա­ճի...

14. ա. 89բ-90բ ԽԵ. Իսկ ի Դաւթ[այ` թ] ա­գա­ւո­րա­կ­ցէն քո սա­կաւ ինչ ա­սաս­ցուք: Զի՞նչ է, որ ա­սէ Դա­ւիթ ի մե­տա­սան Սաղ­մո­սին. Ապ­րե­ցո զիս, Տէր... -Պա­տաս­խա­նի. Յոր­ժամ մե­ռաւ Սա­մուէլ...

բ. 90բ ԽԶ. Խո­նար­հե­ցոյ եւ ապ­րե­ցոյ ինչ մտաւք ա­սեմք յե­րի­կու­նն -Պա­տաս­խա­նի. Հի­ւան­դա­ցեալք զա­ւրն պէս­պէս պա­տահ­մամբ ախ­տից...

գ. 90բ-2բ ԽԷ. Զի՞նչ մտաւք ա­սեմք մեռ[ե­լո­ցն] Ամ­բիծք -Պա­տաս­խա­նի, թէ յԱ­դա­մա գե­րեզմ[ան]ին վե­րայ է ա­սա­ցեալ զնա Դա­ւիթ...

դ. 92բ-5բ ԽԸ. Եւ վասն էր խառ­նեաց ձա[յն]ս եւ նուա­գս ի տու­նս հո­գոյն Դաւ­թի -Պա­տաս­խա­նի. Յա­ղա­գս Բ պատ­ճա­ռի...

ե. 96ա-7ա ԽԹ. Լե­զու­քն որ­պէս բա­ժա­նե­ցան աշ­տա­րա­կա­շի­նու­թեամ­բն -Պա­տաս­խա­նի. Յա­ռա­ջն կո­րեաւ եւ վայր ան­գաւ լե­զուն...

զ. 97ա-8ա Ծ. Որ­պէս ըն­թա­ցան ա­ռա­քեալ­քն հրա­մա­նաւ Հոգ­ւոյն սր­բոյ եւ ե՞րբ գնա­ցին -Պա­տաս­խա­նի. Ի Կղեմ գիր­քն յա­սել է...

է. 98աբ ԾԱ. Զի՞նչ խոր­հուրդ է Յի­նան­ցն կարգ Ա­ւե­տա­րա­նա­ցն -Պա­տաս­խա­նի. Ղու­կաս ա­րուես­տիւ բժիշկ էր...

15. 98բ-100ա ԾԲ. Քրիս­տոս զե­կե­ղե­ցա­կան աս­տի­ճա­նս որ­պէ՞ս ե­ցոյց, եւ յո­րում տեղ­ւոջ ի­մաս­ցուք -Պա­տաս­խա­նի. Ի ժամ մկր­տու­թեան...

16. 100ա-3ա [ԾԳ. Վասն տաւ­նից] -Միշտ կա­միմ գի­տակ գոլ` ձեզ նոր ի­րաց ե­ղե­լոց...

103ա-4բ, Յի­շա­տա­կա­րան հե­ղի­նա­կի (տե՛ս):

17. 105բ-7բ [ԾԴ. Նշա­նա­գիրք ա­նուանց կար­ճա­բա­նու­թիւն] - Աբ­րա­համ` 3...

18. 108ա-10ա [ԻԵ.] Սահ­մանք Հ մա­սանց պէս­պէս շարժ­մանց եւ կրից -Բնու­թիւն սկիզ­բն շարժ­ման եւ դա­դար­ման...

Տե­ղա­շար­ժուած. Լ0 750-ը (52բ) ու­նի ճիշտ հեր­թա­կա­նու­թիւն: Խո­րա­գ­րի «Հ -ն հա­ւա­նա­բար ցոյց է տա­լիս սահ­ման­նե­րի քա­նա­կը:

19. 110ա /ԾԵ. Վասն խառ­ն­ման Հին եւ Նոր ուխ­տին/ -Հարց. Խառ­նեա՞ց ի խառ­նե­լիս...

ԾԶ նիւ­թը տե՛ս 138ա-41ա (¢ 27):

20. 110բ-1ա /ԾԷ. Ա­րիս­տո­տէս ընդ­դէմ ո­րո՞ց ա­սեն Աս­տուած զտա­րերսդ ա­ռա­ջա­դ­րէ -Թէ գո­լով սո­ցա շար­ժու­թիւն, յայլ­մէ զա­տու­թե­նէ ու­նին սո­քա զշար­ժի­լն...

21. 111ա-7բ [ԾԸ. Հարց­մունք զա­նա­զան` ա­րա­րեալ Վա­նա­կան վար­դա­պե­տի, եւ պա­տաս­խա­նի բա­րառ­նա­բար] -Եր­կու ա­ղալ ի միա­սին, մի­նն առ­ցի, եւ միւսն թող­ցի...

22. ա. 118ա-22ա ԾԹ. Վասն բնու­թեան (լու­սանց­քում): Յա­ղա­գս բնու­թեա­նն, զոր հրա­մա­յե­ցիք - Ար­տա­քին ի­մաս­տա­սէր­քն այս­պէս ա­սա­ցին...

բ. 122ա-8ա Այլ ոճ վի­ճե­լոյ ընդ քաղ­կե­դո­նի­կսն -Հարց. Թէ Մար­իամ զո՞ր բնու­թիւն ծնաւ...

գ. 128աբ [Կ.] Ա­կակ գրեաց ի Հայս -Մեք զխա­չեա­լն մի ի սուրբ Եր­րոր­դու­թե­նէ գի­տեմք...

դ. 128բ-30բ ԿԱ. Խա­չե­ցար -Իսկ վասն զՍուրբ Աս­տուա­ծն խա­չե­ցար ա­սե­լն...

23. 130բ-2ա ԿԲ. [Վասն] ա­ւր­հ­նու­թեան ե­կե­ղե­ցո, խա­չի եւ մա­տա­ղի Յոս­տո­սի, որ եր­րորդ ե­պիս­կո­պոս Ե­րու­սա­ղէ­մի` զկ­նի Յա­կո­բայ եւ Շմա­ւո­նի -Ի ձեռն Յա­կո­բա` եղ­բա­ւրն Տեառն, լռեաց քա­հա­նա­յու­թիւ­նն Ղեւ­տա­կան...

24. 132ա-3ա [ԿԳ.] Զանխ­մոր նշխ[ար] եւ ան­ջուր բաժ[ակ]. սրբ[ոյն] Եփ­րե­մի աս[ ա­ցեալ] -Խմորն սկ­սաւ յԵ­ւաէ եւ ա­պա­կա­նեաց զբ­նու­թիւ­նս...

25. 133ա-7ա [ԿԴ.] Յա­ղա­գս ժո­ղո­վոց, որ ե­ղեն -Զկ­նի ՅԺԵ ա­մի յա­րու­թեա­նն Տեառն ե­ղեւ ժո­ղովն Նիկ­իա...

26. 137բ-8ա [ԿԵ.] Գոր­ծա­ւորք, որ ի մար­դն կան -Լ[ոյս] բա­նին եւ պայ­ծա­ռու­թիւ­նն ի խել­քն ծա­գէ...

27. 138ա-41ա Ծ[Զ]. Հարց­մունք Դշ­խո­յին եւ պա­տաս­խա­նի [Ս]ո­ղո­մո­նի -Զի՞նչ է Աս­տուա­ծն քո եւ ու՞մ նման է, եւ ո­րով կեր­պիւ: Աս­տուած իմ է Է եւ ա­մե­նայն է... եւ ձե­ղուն նո­րա կա­քաւք:

Տե­ղա­շար­ժուած. տե՛ս ծնթ. ¢19:

Բ. 141աբ [Սի­մէ­ոն գր­չի] Ցու[ցա]կ Զատ­կի եւ լր­ման[ց]: Յի­շեա զեղ­կե[լիս] -Թվ[ ա­կան] ՊԺԵ (1366), լրում` Տրէ Ժ, ա­ւր Ա Զատ­կի...

Թվ[ին] ՊԻԴ (1375), Քա­ղոց Զ: || (141բ) Թվ[ ա­կան] ՊԻԵ (1376) /// [Պ]ԾԲ (1403) /// զմար­գա­րէ­քն /// գտա­նես յա­ւի­տեան:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՎԱՐ­ԴԱ­ՆԱՅ Ա­ՐԵ­ՒԵԼՑ­ՒՈՅ

103ա Վասն ո­րոյ զայս աշ­խա­տու­թիւն տկար մար­մ­նով կա­տա­րե­ցի` սի­րով ձեր զաւ­րա­ցեալ եւ աւ­ժան­դա­կեալ: Եւ յի­շեա, զոր ||(103բ) ի ձեռն Թո­րո­սի հրա­մա­ե­ցիք վասն Ե­ղա­բե­րից կա­նան­ցն գրել ձեզ եւ ի Խոր­հուրդ պա­տա­րա­գին, եւ ա­պա ե­րե­սաւք յԱն­դու­լն հրա­մա­ե­ցիք, որ գր­էաք ձեզ Ժղ­լանք ի Մեկ­նու­թե­նէն Քե­րա­կա­նին: Եւ ես այլ յա­ւե­լի սի­րով գրել ձեզ ձե­ռամբ լուծ­մու­նս յԱ­ւե­տա­րա­նէն եւ յԱ­րա­րա­ծո­ցն, ուս­տի տե­սէք, թէ շատ է­իք հար­ցա­նել եւ սի­րէք ստո­րեւ: Է՛, որ հան­գու­ցա­նէ զձեր միտքդ, եւ է՛` պատ­ճառ լի­նի ձեզ բա­նա­ւո­րու­թեան զայս հար­ցա­նե­լոյ եւ զս­տոյ­գն գտա­նել: Բայց ա­ղա­չեմ, զպար­զա­միտ մարդ եւ զա­ռա­քի­նի մի՛ հար­ցա­նել, որ չա­մա­չեն, զի ես նա­խա­գո­հու­թեամբ գրե­ցի, թէ առ ժա­մն զիս հար­ցա­նեն, եւ ես գտա­նեմ տկա­րա­ցեալ: Վասն ո­րոյ մի՛ մե­ղա­դ­րեր ժա­մուն չգ­տա­նաւ­ղաց զտե­սու­թիւն բա­նին: Եւ ես գի­տեմ, որ այս չէ թա­գա­կան իրք, այլ ոս­կե­գիր պի­տէր եւ ճար­տար գր­չի: Եւ ես շատ պատ­ճառ ու­նէի, որ [խա՞փ] ա­նէր զիս յայս ձեռ­նար­կու­թե­նէս. տկար||(104ա)ու­թիւն եւ մու­թն խր­ճի­թս եւ հողմ Պար­խա­րու փո­շէ­խառն փչե­լով ընդ պա­տու­հա­նս եւ պաղ աւ­դոյս, բայց սի­րովն հրա­շա­գոր­ծին յաղ­թա­հա­րեալ ե­ղեն պատ­ճառ­քն, եւ որ­պէս տե­սա­նէք, ե­ղեւ: Թէ կա­միս, դիւ­րին է տալ փո­խել ի լաւն որ հեշտ կար­դայք: Եւ թող Գրի[գոր]էսն փո­խէ, որ բան չկորն­չի, բայց իմ գի­րոն, որ իմ մա­տան­ցս սա­տարն, մնա առ ձեզ: Ո՞ գի­տէ, թէ ա­ւե­լի շնա­խա­ւոր լի­նի ձեզ վասն յու­սոյն ի­մոյ, որ առ Տէր, եւ սի­րոյն, որ առ ձեզ, զի այն ճառ եւ պատ­մու­թիւն չէ, որ շատ աշ­խա­տանք տա­նին եւ ա­պա բան գտա­նեն: Թէ թուղթ մի կար­դաս ժա­մուն կամ եր­կու, գտա­նես յո­լով խոր­հուր­դս: Եւ Աս­տու­ծով տղա­հա­սակ եւ մտաւք եւ ա­չաւք զաւ­րա­ւոր էք, եւ մի ան­գամ կար­դա­լն սա­կաւ ինչ աշ­խա­տանք, եւ յայ­լն ան­հոգ լի­նիք, զի ար­քա եւ ար­քա­ու­հի ի մի­ում մար­մ­նի տե­սա­նի, եւ հա­սա­րակ է հո­գե­ւորն եւ մար­մ­նա­ւորն, եւ թէ Աս­տու­ծով իրք մի աւ­գուտ լի­նի ի գրոցդ կամ մխի­թա­րու­թիւն երկ||(104բ)ուցդ լի­ցի եւ զա­կնտ բազ­մա­գոյն եւ պայ­ծառ, որ պսա­կէ զձեզ յա­ւի­տեան: Թող թա­գու­հին պա­հէ եւ ի պի­տոյ ժա­մն առ­նոյք ի նմա­նէ: Եւ նմա հրա­մաէ Պաւ­ղոս հար­ցա­նել զձեզ եւ զպատ­շա­ճն ծա­նու­ցա­նել, եւ պար­տա­կան են, ա­սէ, ապ­րե­ցու­ցա­նե­լոյ զի­րեարս առն եւ կնոջ: Եւ զեր­կո­սինդ ապ­րե­ցու­ցա­նէ տէր Յի­սուս կեն­դա­նու­թիւ­նն ձեր, ի խնա­մս Հա­ւր եւ ի գութ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ, յո­ռո­գու­մն սնն­դեան դա­լա­րար­ձակ, տն­կա­բող­բոջ շա­ռա­ւե­ղեալ ոս­տոցդ, ծի­րա­նա­ծին տղա­յոցդ ի գիր­կս Սի­ոն սր­բոյ, ի կա­տա­րու­մն պսակ­ման հա­յա­կոյտ ազ­ն­ւա­կան ա­զգաց եւ ա­զանց տոհ­մից ա­զա­տաց, ա­զա­տե­ցու­ցիչք ա­րեա­նա­ռու զար­մից, լծա­դիրք եւ բեռ­նա­բար­ձաւղք, կո­րա­ցու­ցիչք աւ­տա­րաց ա­զգաց, ի փառս փա­ռա­ւոր եւ պաշ­տե­ցեալ աս­տուա­ծու­թեա­նն, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

32բ Զկեն­դա­նի ծառ կե­նաց պտ­ղոյ[ս], տէ­րու­նա­կան բա­նից ան­մա­հա­ցու­ցիչ քաղ­ցր ճա­շա­կա­ցս կե­րող ըն­թերց­մանց, զլոյս վար­դապ[ե­տն] Վար­դան յիշ[ ա­տա­կեա]:

34բ Յան­յայտ գան­ձիս յ[ այտ]նիչ զՎար­դան գան­ձա­պահ յի­շես­ջիք:

41ա Զհոգ­իա­ցու­ցա­նող բա­նի­ցս պատ­ճառ զՎար­դան կր­կին հո­գով կեն­դա­նի վար­դա­պետ յիշ[ել] ի Տէր, որ աւ­գ­տիս ըն­թեր­ցմ[ ամբ]:

46ա Զսր­բա­ս­նեալ եպ[իս­կո­պոս] կաթ[ո­ղի­կոս] յՀա­յոց տեառն Կոս­տան­դեա ո­ղոր­մեա, Տէր, եւ Վարդ[ան] վար­դա­պետ[ի]:

64ա [Զ]խո­րին բա­նի­ցս մեկ­նող Վարդ[ան] վարդ[ ա­պե­տն] յի­շեա:

66բ Ի­մա­նա­լի լու­սոյս ծա­գաւղն զՎարդ[ան] վար­դապ[ե­տն] յի­շեա ի Տէր:

Սոյն յի­շա­տա­կա­գ­րու­թիւն­նե­րը, ո­րոշ տար­բա­րու­թեամբ, առ­կայ են նա­եւ Լ0 750 ձե­ռա­գ­րում: Դրանք հա­ւա­նա­բար ծա­գում են Վար­դան Ա­րե­ւե­լ­ցու յի­շա­տա­կա­րա­նում յի­շա­տակ­ւող Գրի­գո­րէս գր­չի օ­րի­նա­կից:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

18ա (Փա­կա­գիր) Սի­մէ­ոն վար­դա­պետ (նոյն` 130բ):

26բ Յի­շեա զմե­ղա­ւոր (նոյն` 59ա):

32բ Ընդ նմին եւ զՍի­մէ­ոն վարդ[ ա­պետ] գրող յիշ[ես­ջիք]:

57ա ԶՍի­մէ­ոն սպա­սա­ւոր բա­նի յիշ[ես­ջիք] յաղ[ աւ­թս]:

63բ Ե­ղու՜կ զիս, որ ան­հոգ եմ յի­մսն:

69ա Յիշ[ես­ջիք] զմեղ[ ա­ւոր] Սիմ[է­ոն] սպա­սա­ւոր բա­նի:

98բ Զտա­ռա­տիպ գրոյս [զբա]զմա­վեր ո­գի զՍի­մէ­ոն սպա­սա­ւոր [բան]ի յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս, եւ յի­շո­ղացդ ո­ղոր[մես­ցի]:

104բ Փա՜ռք ա­նեղ Է­ին ճշ­մար­տի եւ կա­տա­րեալ գո­յին ան­մա­հին` Հա­ւր ա­մե­նա­կա­լի եւ ծնի­ցե­լոյն ի նմա||(105ա)նէ` Որդ­ւոյն միած­նի եւ բղ­խե­ցե­լոյն ի Հաւ­րէ` Հոգ­ւոյն Սր­բոյ, որ ետ կա­րո­ղու­թիւն ան­կա­րու­թեան տկա­րիս հա­սա­նել ի զրաւ մա­տե­նիս: Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք հան­դի­պիք սմա կար­դա­լով եւ կամ աւ­րի­նա­կե­լով, յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ յա­ղաւ­թս ձեր զբազ­մա­վեր ո­գի, լցեալ մե­ղաւք զՍի­մէ­ոն պի­տա­կ­ա­նուն սպա­սա­ւոր բա­նի, եւ որ ա­ռա­տն է ի տուրս պար­գե­ւա­ցն, տա­ցէ յի­շո­ղացդ զա­նզ­րաւն ու­րա­խու­թիւ­նն յան­կէ­տն յա­ւի­տեա­նն եւ յի­շե­լո­ցս առ հա­սա­րակ: Ան­մե­ղա­դիր ա­ղա­չեմ լի­նել խո­շո­րու­թեան գրիս, զի գրա­գիր չկայր, եւ բան­քս էր պի­տա­նա­ցու, հար­կե­ցա գրել: Գրե­ցաւ ի թվին ՊԺԴ (1365): Յի­շես­ջիք առ բուն բա­րին զհա­րա­զատ հո­գոյ եւ զլեր­դա­կից եղ­բար­քս իմ զՍ­տե­փա­նոս եւ զՅո­հա­նէս, որ զաւ­րի­նա­կս ե­տուն ան­յա­չաղ կա­մաւք:

107բ Զեղ­կե­լիս` [մե]ղաւք լցեալ զՍի­մէ­ոն յի­շես­ջիք, ա­ղա­չեմ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

79բ (ԺԷ դ., բո­լոր­գիր) Ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցող, ա­ղա­չեմ զձեզ || (80ա) Զա­քա­րայ ա­բե­ղայ յա­ղօ­թս յի­շե­ցէք (Նման` 83բ, 98բ-9ա):

91բ Վա՜յ ինձ, խիստ դառն կամ ի մե­ղաց ա­ւուրն || (92ա) դա­տաս­տա­նին, սե­ւե­րես եմ Աս­տու­ծոյ. յի­շե­ցէք ա­ղաւ­թս:

342

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 242. չգ­րուած` 1ա-7բ, 83բ-108բ, 173բ-4բ, 218բ, 235բ-42բ: ՊՐԱԿ` 2(2+4)+Ա-Ը 12(Դ 8, Ե, Է 10, Զ 11, Ը 4) + 3(12+8+3) + Ա-Զ 12(Ե 14) +Ա-Ե 12: ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն (8ա-83ա, 183ա-218ա, 231ա-5ա), երկ­սիւն (109ա-82բ, 219ա-30բ): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (տար­բեր` 8ա-83ա, 109ա-82բ, 183ա-235ա: Նմուշ` 62ա, 145ա, 214ա): ՏՈՂ` 29(8ա-83ա), 25-30(109ա-82բ), 31-33(183ա-235ա): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` բազ­մա­գու­նի ծաղ­կա­թուղթ:

ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -սկզ­բում 2 թերթ կո­պիտ թուղթ, թեր­թա­կա­լուած` 1-2:

ՎԻ­ՃԱԿ` խո­նա­ւու­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած` 183-242, ե­զ­րա­հա­տուած եւ լու­սան­ցա­գ­րու­թիւն­նե­րը թա­փուած, կազ­մի կա­շին ճաքճ­քած, եզ­րերն ու թի­կուն­քը մա­շուած, Բ փեղ­կը մկն­կեր:

Ծնթ. Ձե­ռա­գի­րը գրուած է 1721-ից յե­տոյ, ա­ն­ա­նուն 3 տար­բեր գրիչ­նե­րի ձեռ­քով:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 8ա-83ա Յա­ղա­գս գլ­խա­ւոր մե­ղաց

8ա [Նա­խա­դ­րու­թիւն եւ ցանկ] -Գլ­խա­ւոր մեղք են այնք, որք են ար­մատք այ­լոց մե­ղաց...

ա. 8ա-20ա Յա­ղա­գս հպար­տու­թեան -Հպար­տու­թիւն է ան­կարգ տենչ...

բ. 20ա-32բ Յա­ղա­գս ա­գա­հու­թեան - Ա­գա­հու­թիւն է ան­կարգ իղձ...

գ. 32բ-41բ Յա­ղա­գս բղ­ջա­խո­հու­թեան -Բղ­ջա­խո­հու­թիւ­նն է ան­կարգ ցան­կու­թիւն...

դ. 41բ-53բ Յա­ղա­գս նա­խան­ձու -Նա­խանձ է մո­լու­թիւն ի­մն...

ե. 53բ-63ա Յա­ղա­գս որ­կ­րա­մո­լու­թեան -Որ­կ­րա­մո­լու­թիւն է ան­հագ իղձ...

զ. 63բ-80ա Յա­ղա­գս բար­կու­թեան -Բար­կու­թիւն է ան­կարգ իղձ...

է. 80ա-3ա Յա­ղա­գս ծու­լու­թեան, ծու­լու­թիւն, որ ա­սի լքու­մն... զի փա­խի­ցեմք ի ծու­լու­թե­նէ եւ եր­թայ­ցեմք զհետ զուար­թու­թեան:

Բ. 109ա-171բ Գրի­գո­րի` ա­շա­կեր­տի ե­ռա­մե­ծի հօր եւ րա­բու­նա­պե­տի Հա­յոց, հա­ւա­քեալ ծաղ­կա­քաղ յԱ­ռա­կաց եւ Եր­գո­ցն Սո­ղո­մո­նի` ի լու­սա­ւոր բա­նից Վար­դա­նայ եւ մե­ծի Ներ­սէ­սի Հա­յոց

-113բ-4բ Ցան­կն է յԱ­ռա­կա­ցն Սո­ղո­մո­նի - Ա­ռա­ջին. Վասն յԱ­ռա­կաց եւ օ­րի­նա­կաց...

Ցան­կի Ա-ԺԳ գլուխ­ներն ամ­փո­փում են Ա­ռա­կաց գր­քի մեկ­նու­թիւ­նը, ԺԴ-ԺԵ գլուխ­նե­րը` Բանք ժո­ղո­վո­ղի, իսկ ԺԶ-ԻԵ գլուխ­նե­րը` Ի­մ­աս­տու­թեան: Նա­խ­օ­րի­նա­կի խա­թա­րուա­ծու­թեան պատ­ճա­ռով Ա­ռա­կաց գր­քի մեկ­նու­թեան Ե գլու­խը «... որ են ո­մանք բա­ռե­րից յե­տոյ ընդ­մի­ջար­կուած է, գրուած է սոյն ցան­կը, ա­պա` բնա­գ­րի շա­րու­նա­կու­թիւ­նը` «ի մե­ղս ան­կեալ մար­մ­նով...:

ա. 109ա-42ա [Մեկ­նու­թիւն Ա­ռա­կա­ցն Սո­ղո­մո­նի -Հարց]. Զի՞նչ է, որ Սո­ղո­մոն եւ այլ մար­գա­րէ­քն եւ Տէրն Ա­ւե­տա­րա­նին ա­ռա­կաւ խօ­սէր:

բ. 142ա-8ա Գիրք ժո­ղո­վ­օ­ղին -Որ­պէս յայտ է ի Մեկ­նու­թիւն մե­ծին Ներ­սէ­սի...

գ. 148ա-71բ Յա­ղա­գս Ի­մ­աս­տու­թեան Սո­ղո­մո­նի -Իսկ վասն Ի­մ­աս­տու­թեան Սո­ղո­մո­նի... Վասն այն սուր­բն Ներ­սէս Տար­սօ­նա­ցի եւ Հո­գոյն Սր­բոյ ըն­կա­լեալ զլու­ծու­մն մեկ­նու­թեան Ա­ռա­կա­ցն եւ գրով ան­ջինջ յի­շա­տակ թո­ղեալ մեզ` ի փառս Քրիս­տո­սի... ա­մէն:

Գ. 172ա-3ա [Սահ­մանք ժո­ղո­վոյն Ե­րու­սա­ղէ­մի` յա­ւուրս Փի­լիպ­պոս կա­թո­ղի­կո­սի -Ի]սկ հո­գի­ըն­կալ սուրբ հայ­րա­պե­տն մեր տէր Փի­լիպ­պոս... եւ կա­թո­ղի­կոսն Սը­սայ տէր Ներ­սէսն... եւ գոր­ծս ու­ղու­թեան սահ­մա­նեաց անդ Ե­րու­սա­ղէմ:

Դ. 175ա-82բ [Ստե­փան­նո­սի Սիւ­նեաց ե­պիս­կո­պո­սի Հա­կա­ճա­ռու­թիւն ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կա

Միայն 3 գլուխ` Զ-Ը, ըստ տպա­գ­րի (Կ. Պօ­լիս, 1756, էջ 59-112)` Ե-Է:

ա. 175ա-7բ Վե­ցե­րորդ ձեռ­նար­կս` Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ ա­պա­կա­նեն զաս­տուա­ծա­յին խոր­հուր­դն ջրով եւ խմո­րով. յո­րում եւ յայ­տա­րա­րու­թիւն [խոր­հր­դոյ ե­կե­ղեց­ւոյ] կարճ ի կար­ճոյ է -[Լ]ուր, որ­դեակ, խրա­տու Հօր քո` [ Աս­տու­ծոյ]...

բ. 177բ-80բ Եօթ­նե­րորդ ձեռ­նար­կս` Դի­մա­դ­րու­թիւն [ այ­նո­ցիկ], որք ի խա­չն ու­րա­նան զաս­տուա­ծու­թիւն եւ մարդ խոս­տո­վա­նին գոլ զչար­չա­րեա­լն վասն մեր եւ ոչ Աս­տուած... Գլուխ Է -[Շ]նոր[հ]ք ընդ ձեզ, եղ­բարք եւ խա­խա­ղու­թիւն Աս­տու­ծոյ...

գ. 180բ-2բ Ու­թե­րորդ ձեռ­նար­կս` Տե­սու­թիւն ի խոր­հուրդ Նա­ւա­կա­տեաց Ե ա­ւուրն, յո­րում եւ վասն ճրա­գա­լու­ծին, ի խն­դ­րոյ Բար­սեղ վար­դա­պե­տին` որ­դոյ Սմ­բա­տայ բա­րե­պաշ­տի: Գլուխ Ը -[Ն]ո­րո­գող տի­ե­զե­րաց, որ նո­րո­գե­ցեր... զայս մեծ նա­ւա­կա­տիս այս մե­ծի փր­կու­թեա­նս:

Ե. 183ա-96բ [Կա­նոնք յա­ղա­գս քա­հա­նա­յից եւ ե­պիս­կո­պո­սաց]: Կա­նոնք սր­բոյն Բար­ս­ղի Կե­սա­րաց­ւոյն -Քա­հա­նայ, որ զմ­կ­ն­ըն­կէ­ցն օր­հ­նէ... կտ­րէ եւ յե­կե­ղե­ցոյ ծեր­պն հա­րէ, եւ Խ օր կարգ է... Եւ Քրիս­տո­սի... փա՜ռք... ա­մէն:

Քա­ղուածք ի կա­նո­նաց Բար­ս­ղի, Կար­նոյ, Նիկ­իա­կան, Թա­դէ­ո­սի, Յովհ. Ման­դա­կուն­ւոյ, Ներ­սի­սի Մե­ծի, Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չի, Յովհ. Ի­մաս­տա­սի­րի (0ձնեց­ւոյ) Սա­հա­կայ, Եփ­րե­մի, Յովհ. Երզն­կաց­ւոյ եւ Ա­ռա­քե­լա­կան:

Զ. 196բ-210ա [Նուաստ] վար­դա­պի­տէ Յով­հան­նի­սէ Երզն­կա­ցոյ Խրատ հա­սա­րա­կաց քրիս­տո­նէ­ից, քա­հա­նա­յից եւ ժո­ղո­վր­դոց` ի կա­նո­նա­կան սահ­մա­նեալ (սահ­մա­նաց) ա­ռա­քե­լոց սր­բոց եւ հայ­րա­պե­տաց եւ վար­դա­պե­տաց եւ սուրբ հօրն մե­րոյ Վար­դան վար­դա­պե­տի, յոր զա­մե­նայն ժո­ղո­վե­ցի եւ գրե­ցի

Տե՛ս Լ0 228, 71ա-127ա: Ու­նի միայն` ¢ 1: Նխ. /196բ-7բ: ա/197բ-8բ: բ/198բ-9բ: գ/199բ-200բ: դ/200բ-2ա: ե/202ա-3ա: զ/203ա: է/203աբ: ը/203բ-4ա: թ/204ա-5ա: ժ/205ա-6ա: ժա/206աբ: ժբ/206բ-7բ: ժգ/207բ-8ա: ժդ/208ա (խո­րա­գիր` «Վասն ա­ղօ­թից): ժե/208աբ: ժզ/208բ-9ա: ժէ/209ա: ժը/209ա: ժթ/209բ (եւ կից կա­նոն­նե­րից 2-ը` Ի/209բ: ԻԱ/210ա):

Է. 210ա-217բ [Խրատք Հօրն Նե­ղո­սի]

Ստո­րեւ նշուող ա-ժ խրատ­նե­րը տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րում տար­բեր քա­նա­կով յա­ջոր­դա­կա­նու­թեամբ, սկզ­բ­նա­տո­ղե­րի ու շա­րա­դ­րան­քի ո­րոշ շե­ղում­նե­րով, ու­նեն Նե­ղո­սի ա­նու­նը: Տե՛ս Լ0 694 (ա, գ, ե, թ-ժ), Լ0 5120 (ա-է), Լ0 6643 (ա-դ, զ-ը) եւ այ­լն: Տե՛ս նա­եւ «Վարք հա­րանց Վե­նե­տիկ, 1855 (ա-ժ = Ա-Ը, ԺԱ-ԺԲ):

ա. 210ա-1ա [Յա­ղա­գս ո­րո­վայ­նա­մո­լու­թեան] -Սկիզ­բն պտ­ղա­բե­րու­թեան` ծա­ղիկ...

բ. 211աբ Վասն հո­գոյ պոռն­կու­թեան -Համ­բե­րու­թիւ­նն` չծ­ն­օղ պոռ[ն]կու­թեան...

գ. 211բ-2բ Վասն ար­ծա­թա­սի­րու­թեան - Ար­մատ ա­մե­նայն չա­րեաց...

դ. 212բ-3ա Վասն տրտ­մու­թեան -Տրտ­մու­թիւն խռո­վու­թիւ­նն է ան­ձին...

ե. 213աբ Վասն հո­գոց բար­կու­թեան -Բար­կու­թիւ­նն աղտ է...

զ. 213բ-4ա Վասն հո­գոց ձան­ձ­րու­թեան -Ձան­ձ­րու­թիւն լքու­մն է ան­ձին...

է. 214ա -5ա Վասն հո­գոյ սնա­փա­ռու­թեան -Սնա­փա­ռու­թիւն ախտ է...

ը. 215ա-6ա Վասն հո­գոց հպար­տու­թեան -Հպար­տու­թիւն ա­տու­մն է ան­ձին...

թ. 216աբ Վասն վար­դա­պե­տաց եւ ա­շա­կեր­տաց -Նա­ւա­վար տգէտ պատ­րաստ է ի կո­րուստ...

ժ. 216բ-7բ Պա­տուէր առ ման­կա­գոյ­նսն -Պարտ է ման­կա­նն ճգ­նել. ժա­ռան­գա­կից ի Քրիս­տոս, ի Տէր մեր... ա­մէն:

Ը. [Մա­նր բնա­գիրք]

ա. 217բ-8ա Այս է ըս­կիզ­բն ա­պ­աշ­խա­րա­նաց է ցեղ պոռն­կու­թեա­նն, որ կայ ի վե­րայ աշ­խար­հին վասն մե­ղաց մե­րոց -Ով զպահ­քն կա­մաւ ու­տէ Վար­դա­վառ­նա... քա­ռա­սուն ժա­մուց տայ, ա­պայ հա­ղուր­դի:

բ. 219ա-20ա Վասն ա­պ­աշ­խա­րու­թեան -Զինչ է ա­պ­աշ­խա­րու­թիւն: Է ցա­ւել... Այս­քան առ այս` բա­ւա­կան լի­ցի խրատք:

գ. 220ա-3բ Թուղթ վասն Կի­րա­կէի` գրեալ մա­տամ­բն աս­տուա­ծա­յին (=Թուղթ եր­կ­նա­ռաք) -Ես` պա­պս Հռո­մա­յե­ցոց քա­ղա­քիս... եւ ա­սա­ցէք ճ Տէր ո­ղոր­մեա:

դ. 223բ-5բ Խրատք հո­գէ­վա­րի` յա­ւուրն յոր­ժամ քա­կի աս­տուա­ծա­շէն տա­ճարն հո­գոյն, որ է մար­մին, եւ բա­ժա­նին միմ[ե] անց, Վար­դան վարդ­պի­տի ա­սա­ցեալ - Արդ, պարտ է ա­մե­նայն մար­դոյ զայզ զմ­տաւ ա­ծել... եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

ե. 225բ-6բ [Յա­ղա­գս գա­լս­տեա­նն Քրիս­տո­սի եւ կա­տա­րա­ծի աշ­խար­հիս] -Յոր­ժամ գա­լուս­տն լի­նի Որ­դոյն... զոր պա­հեալ ու­նիմք ի ժամ խոս­տո­վա­նու­թեան:

զ. 226բ-7ա Յա­ղա­գս գրեան­ցն Սո­ղո­մո­նի -Ե­րա­նե­լին Եփ­րեմ ա­սէ այս­պէս... իսկ Սի­րե­ցէք գլուխն ընդ կաս­կա­ծա­նօք է` թէ ի­ցէ նո­րա: Եւ այս ու­ղիղն:

է. 227աբ Խրատք կա­նո­նա­կանք [Վար­դա­նայ. Լ0 2335, 179ա] -Եւ զոր հրա­մա­յե­ցեր մեզ սա­կաւ... մեծ հեր­ձուած է կն­քել զմե­ռեալ մա­նու­կն:

ը. 227բ-9ա Յա­ղա­գս նո­ր­ըն­ծայ քա­հա­նա­յից խրա­տս հո­գէ­շա­հս եւ օգ­տա­կարս -Պարտ է նո­ր­ըն­ծայ քա­հա­նյին ա­մե­նայն ա­ռա­քի­նու­թիւ­նն... փա­ռա­ւո­րե­լով զՀայր եւ զՈր­դի եւ զՍուրբ Հո­գին:

թ. 229ա Բանք ընդ­դի­մա­դ­րա­կանք առ մահ­մե­տա­կան­քն, յոր եւ կար­ծիս տան, թէ գի­տեն զԱս­տուած եւ զօ­րէ­նս նո­րա - Արդ, մեք ե­րիս Աս­տուա­ծս օ­տարս եւ զա­տեալք ի մի­մեանց ոչ ա­սեմք... եւ խե­լա­ցն ուժն ի քէն մարդ ե­ղեւ:

ժ. 229աբ Վասն օ­դե­ղէն եր­կ­նից, ո­րում կան լու­սա­ւորքդ - Աս­տուա­ծա­յին գիրն ա­սէ, թէ Ա­րար... շարժ­ման շր­ջա­գա­յու­թեան եր­կ­նից:

ժա. 229բ-30ա Վասն տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի -Եւ Յի­սուս զգե­ցեալ էր հան­դերձ կար­միր... զա­մե­նայն կե­րա­կուր եւ ըմ­պե­լի:

ժբ. 230ա Այ­լուստ է բա­նս -Մար­մինք յօ­դեալ ի Դ տա­րե­րացդ... զոր ե­ցոյց նախ­քան զյա­րու­թիւն:

Կից` 230աբ, տե՛ս Զ, ¢ա (197բ-8բ):

ժգ. 231ա Վասն փա­կեալ թվա­կա­նի` ո­տա­նա­ւո­րով զու­գեալ ի Սա­հակ վար­դա­պի­տէ Ա­գու­լե­ցոյ -Թէ ոք հան­ճար ուս­ման կա­մի /Եւ գի­տու­թեանց հմուտ լի­նի, /Նր­բա­բա­նից փա­կաց վճ­տի, /Եւ տօ­մա­րաց խր­թին բա­ռի.../ Զի ի սկիզ­բն ե­դաք Աս­քա­նա­զի, / Ան­խախտ զու­գեալ թվա­կա­նի, /Մի հա­զա­րաւ երկ յո­բե­լի/ Եօ­թանց տա­սանց յար­բար­թի (1721)...: Նե­ղեմ լի­նի ՌՃՀ (1721), Եղ­նեմ լի­նի ՌՃՀ (1721)... Հե­ծե­մն լի­նի` ՌԲՃ (1751): Ով օ­րի­նա­կ­օղ, լաւ միտ առ, որ եչ-ին տեղն է չի դնես, եւ ոչ դա­տին տեղն զայ դնես, որ կու սխալ[ի]ս: Եւ յի­շե­ցե[ք] զթ­վա­կան շի­ն­օղ զհան­գու­ցեալ Սա­հակ աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տն մի­ով Հայր մե­րիւ, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք... ա­մէն:

ժդ. 231բ-2ա Ցու­ցա­նէ վե­րա­դ­րովն զխա­ւա­րու­մն ա­րե­գա­կա­նն եւ լու­սի­նն - Այս­պէս ի­մա­ցիր եղ­բայր. յոր­ժամ Հոռ[ո]մի վե­րա­դիրն Թ, ա­րե­գա­կն խա­ւա­րի... եւ յոր­ժամ վե­րա­դիրն Ը լի­նի, յայսմ ա­մի ոչ ե­ւս խա­ւա­րին լու­սա­ւոր­քն:

ժե. 232ա Վասն կա­տա­րա­ծի աշ­խար­հիս, որ լի­նե­լոց է -Կալ ի սկզ­բա­նէ ա­րա­րա­ծոց մին­չեւ... ե­ւս Դ ա­միսք են եւ հունձք գան:

ժզ. 232ա-5ա [Գրա­ռաջք]: Ի վե­րայ ե­պիս­կո­պո­սաց -Մե­ծի տի­ե­զե­րա­լուր եւ աշ­խար­հա­պա­տում... բա­րե­խօ­սեայ վասն ան­ձանց մե­րոց:

Յա­ջոր­դում են այլ գրա­ռաջք` վար­դա­պե­տաց, քա­հա­նա­յից, իշ­խա­նաց, վա­ճա­ռա­կա­նաց, աշ­խար­հա­կա­նաց, սար­կա­ւա­գաց, ա­բե­ղա­յից, կրօ­նա­ւո­րաց, ճգ­նա­ւո­րաց, ծնո­ղաց, վար­դա­պե­տաց ( այլ), ա­պա`«Գո­վա­սա­նու­թիւն սր­բոյ ե­կե­ղեց­ւոյ, (234ա-5ա), Բա­րե­խօ­սու­թիւնք հրեշ­տա­կա­պե­տաց, մար­գա­րէ­ից, Աս­տուա­ծած­նի, ա­ռա­քե­լոց եւ խա­չի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

231ա (տես Ը, ¢ ժգ):

Գր­չա­փորձ` 4ա Հայ­րա­պե­տաց հա­նուրց ազ­գին, /Վար­դա­պի­տաց ու­ղիղ բա­նին...: 7ա Այ­ս­օր ան­ճար լոյ­ս­ն­ըն: 7բ Յի­շա­տակ է: Եօթ­նեակ մա­հու:

343

ԳԻՐՔ ՄՏԱ­ԾԱ­ԿԱՆ ԱՂ0ԹԻՑ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 85: ՊՐԱԿ` Ա-Ը 12 (Ա 11, Ը 2): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 36ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, մասն Ա եւ Ը պրակ­նե­րի:

ՎԻ­ՃԱԿ` 1-19, 36-59, 84-5 մկն­կեր, խո­նա­ւու­թիւ­նից կար­մ­րա­գիր տո­ղե­րը խու­նա­ցած եւ դժուա­ր­ըն­թեռն­լի, կազ­մի եզ­րերն ու թի­կուն­քը մա­շուած, փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա [Գիրք մտա­ծա­կան ա­ղօ­թից]: Բա­նա­լի ջեր­մե­ռան­դա­կերտ, որ բա­նայ զդ­րու­նս սր­տից մե­ղօք փա­կե­ցե­լոց: Թարգ­մա­նե­ցեալ ի լա­տին եւ ի­թա­լա­կա­նէ լե­զուէ ի հայ բար­բառ ի Պե­տ­րոս վար­դա­պի­տէ Թիֆ­լի­զեց­ւոյ, ի փառս Աս­տու­ծոյ եւ յօ­գուտ ազ­գի մե­րայ­նոյ

-1ա-2ա [Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն թարգ­ման­չի] -Ծա­նի՛ր, սի­րե­լի ըն­թեր­ց­օղ...

Կ. 2ա-6բ Գլուխ ա­ռա­ջին: Ա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն - Արդ, քան­զի կար­ճա­ռօտ ըն­ձե­ռուա­ծս այս...

ԿԿ. 6բ-7բ Գլուխ եր­կ­րորդ: Յա­ղա­գս նիւ­թոց մտա­ծա­կան ա­ղօ­թի­ցն - Արդ, մին­չեւ ցաստ խօ­սե­ցաք զպ­տ­ղոյն...

1. 7բ Աստ հե­տե­ւին նախ­կին եօ­թն մտած­մուն­քն.

ա. 7բ-10ա [Մտա­ծու­թիւն ա­ռա­ջին: Յա­ղա­գս մե­ղաց] -Մտա­ծեա՛, ո՜վ հո­գի իմ...

-10ա-1ա Ա­ղօթք յա­ղա­գս զղջ­ման մե­ղաց -Ո՜վ Միա­ծին Որ­դի Աս­տու­ծոյ...

բ. 11ա-5ա Յա­ղա­գս թշուա­ռու­թեան մարդ­կայ­նոյ կե­նաց: Մտա­ծու­թիւն եր­կ­րորդ -Նախ մտա­ծեա՛, թէ որ­քան թշուառ եւ եղ­կե­լի է...

-15ա-6ա Ա­ղօթք առ... ա­նու­նն Յի­սու­սի... -Ե՛կ, Տէ՛ր Յի­սուս...

գ. 16ա-21ա Յա­ղա­գս մա­հուան: Մտա­ծու­թիւն եր­րորդ -Յայս­միկ ա­ւուր մտա­ծեա՛ զկէտ մա­հուան քո...

-21աբ Ա­ղօթք... ա­սա­ցեալ... Դէ­ո­նի­սի­ո­սէ Ա­րիս­պա­գաց­ւոյն յա­ւուրս մա­հուան իւ­րոյ -Ո՜վ քաղ­ց­րա­գոյն Տէ՛ր իմ Յի­սուս...

դ. 21բ-7ա Մտա­ծու­թիւն չոր­րորդ: Յա­ղա­գս վեր­ջին դա­տաս­տա­նին -Յա­ւուրս այս­միկ մտա­ծեա՛ զվեր­ջին դա­տաս­տա­նն...

-27ա-8ա Ա­ղօթք -Ո՞ տա­ցէ զջուր գլ­խոյ ի­մում...

ե. 28բ-32բ Հին­գե­րորդ մտա­ծու­թիւն: Յա­ղա­գս դը­ժո­խոց -Յա­ւուրս այս­միկ մտա­ծեա՛ զտան­ջա­նս դժո­խոց...

-32բ-3բ Ա­ղօթք -Ո՜վ կա­տա­րեալ ա­րուես­տա­գէտ...

զ. 33բ-7բ Մտա­ծու­թիւն վե­ցե­րորդ: Յա­ղա­գս եր­կ­նից ար­քա­յու­թեան -Յա­ւուրս այս­միկ մտա­ծեա՛ զփառս ե­րա­նե­ցե­լոց...

-37բ-9ա Ա­ղօթք առ եր­կ­նա­յին քա­ղա­քն Ե­րու­սա­ղէմ... -Ո՜ տուն Աս­տու­ծոյ...

է. 39ա-42բ Մտա­ծու­թիւն եօթ­նե­րորդ: Յա­ղա­գս բա­րե­րա­րու­թեան Աս­տու­ծոյ -Յայս­միկ ա­ւուր մտա­ծեա՛ զբա­րե­րա­րու­թիւ­նն...

-42բ-4ա Ա­ղօթք վասն շնոր­հա­կալ լի­նե­լոյ զԱս­տու­ծոյ... -Զշ­նոր­հա­կա­լու­թիւն մա­տու­ցա­նեմ քեզ...

2. 44ա-5ա [Եր­կո­տա­սան մտա­ծու­թիւնք ի վե­րայ չար­չա­րա­նա­ցն Քրիս­տո­սի] -Հե­տե­ւին աստ այլք մտա­ծու­թիւնք...

ա. 45ա-6բ Նախ­կին մտա­ծու­թիւն: Յա­ղա­գս լուաց­ման ո­տից -Տէրն մեր Յի­սուս...

-46բ-7բ Ա­ղօթք հայ­ցե­լոյ յԱս­տու­ծոյ զխո­նար­հու­թիւն -Տէր Աս­տուած իմ, զինչ ու­նիմ...

բ. 47բ-9բ Մտա­ծու­թիւն եր­կ­րորդ: Յա­ղա­գս սահ­մա­նե­լոյ մար­մ­նոյ եւ ա­րեան Տեառն -Զկ­նի ո­րոյ լուաց Տէրն մեր զո­տս...

-49բ-51ա Ա­ղօթք նախ­քան զսուրբ հա­ղոր­դու­թիւ­նն -Սար­սա­փիմ եւ դո­ղամ, ո՜վ թա­գա­ւոր...

գ. 51ա-4ա Մտա­ծու­թիւն եր­րորդ... Յա­ղա­գս ա­ղ­օ­թե­լոյն Տեառն ի պար­տի­զին - Ա­ւար­տեալ Տէրն մեր զայն խոր­հր­դա­ւոր ընթ­րիսն...

-54աբ Ա­ղօթք շնոր­հա­կա­լու­թեան զՔ­րիս­տո­սէ... -Ո՜ գե­ղեց­կա­գոյն, քան զա­մե­նայն...

դ. 54բ-6բ Մտա­ծու­թիւն չոր­րորդ... Յա­ղա­գս մատ­նու­թեա­նն Յու­դա­յի -Յոր­ժամ ա­ւար­տեաց Տէրն զա­ղօ­թն...

-56բ-7ա Ա­ղօթք -Ո՜վ քաղ­ց­րա­գոյն տէ՛ր իմ Յի­սուս...

57բ-9բ Մտա­ծու­թիւն Ե-եր­րորդ... Յա­ղա­գս ըմ­բռ­ման Տեառն -Յայ­ն­ժամ կա­լան զան­մե­ղա­գոյ­նն գառն այն...

-59բ-60բ Ա­ղօթք -Հա­յեաց, ո՜վ Տէր, Հայր սուրբ...

զ. 60բ-3բ Մտա­ծու­թիւն Զ-ե­րորդ: Յա­ղա­գս տա­նե­լոյն զՔ­րիս­տոս ի տու­նն Ան­նայ քա­հա­նա­յա­պե­տին -Յայ­ն­ժամ ա­ծին զՔ­րիս­տոս ի տու­նն...

-63բ Ա­ղօթք -Ո՜վ Յի­սուս Քրիս­տոս, գե­ղեց­կու­թիւն...

է. 63բ-6բ Մտա­ծու­թիւն եօթ­նե­րորդ: Յա­ղա­գս ու­րա­նա­լոյն Պե­տ­րո­սի... -Կայր Պե­տ­րոս ի սրա­հն...

-66բ-7բ Ա­ղօթք... -Շը­նոր­հա­կալ եմ զքէն, Տէ՜ր իմ...

ը. 68ա-70 Մտա­ծու­թիւն Ը-եր­րորդ: Յա­ղա­գս տա­նե­լոյն զՔ­րիս­տոս առ Պի­ղա­տոս... -Ե­րի­ցս ան­գամ վկա­յեաց Պի­ղա­տոս...

 Այս եւ յա­ջորդ մտա­ծու­թիւն­նե­րը չու­նեն « ա­ղօթք:

թ. 70ա-1բ Մտա­ծու­թիւն Թ-ե­րորդ: Յա­ղա­գս փշեայ պսա­կին Քրիս­տո­սի -Սսկ­սան զին­ւոր­քն դար­ձեալ մեր­կա­ցու­ցա­նել...

ժ. 71բ-4ա Մտա­ծու­թիւն տաս­նե­րորդ: Յա­ղա­գս տա­նե­լոյ զՔ­րիս­տոս ի լեառն Գող­գո­թայ... - Արդ, յոր­ժամ ե­տես Պի­ղա­տոս...

ժա. 74ա-5բ Մտա­ծու­թիւն մե­տա­սա­նե­րորդ: Յա­ղա­գս խա­չե­լու­թեա­նն Տեառն - Արդ, յոր­ժամ ժա­մա­նե­ցին ի լեառն Գող­գո­թայ...

ժբ. 75բ-8բ Մտա­ծու­թիւն եր­կո­տա­սա­նե­րորդ: Յա­ղա­գս ի­ջու­ցա­նե­լոյ ի խա­չէն... - Արդ, յոր­ժամ ա­ւան­դեաց Տէր մեր զմաք­րա­գոյն հո­գին...

3. 79ա-85բ Խրատ յա­ղա­գս բար­ւոք առ­նե­լոյ զմ­տա­ծա­կան ա­ղօ­թսն - Արդ, նախ­քան թէ ու­սու­ցա­նեմք զկեր­պն դնել զպատ­ճառս (=զպա­պու­ճս) ու­րուք. եւ այ­լն: [Դար­ձեալ յոր­ժամ մտա­ծես... ուղ­ղեա՛ եւ կա­ռա­ւա­րեա՛. ա­մէն]:

Փա­կա­գ­ծուած հա­տուա­ծը տե՛ս «Գիրք մտա­ծա­կան ա­ղօ­թից,

Կ.Պօ­լիս, 1701, էջ 115-124:

Գր­չա­փորձ` 85բ Արդ ո/ր/պ/էս Պափ­նո­տի­ոս:

344

ՅԱ­ԿՈԲ Վ0ՌԱ­ՃԻ­ՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 527-6 (տե՛ս պահ­պա­նակ). չգ­րուած` 1ա-3բ, 506ա-8բ, 525ա-7բ (գր­չի կող­մից է­ջա­կա­լուած 1-104` 4ա-55բ): ՊՐԱԿ` Ա-Գ 12 (Գ 5)+1-41 12 (Ա, Զ 10, ԽԱ 16): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (տար­բեր: Նմուշ` 62ա): ՏՈՂ` 25(4ա-100բ), 27(101ա-4բ), 26(105ա-524բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ կար­միր կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ո­սե­զ­օծ դրոշ­մա­զարդ թուղթ: Եր­կու փա­կան եւ ե­լուստ: Թի­կուն­քին ոս­կե­զ­օծ փա­կա­գիր մա­կա­գ­րու­թիւն` «"ջսկջ: Ա փեղ­կին ոս­կե­զ­օծ դրոշ­մա­զարդ Գառն Աս­տու­ծոյ, Բ փեղ­կին` խա­չե­լու­թիւն: Եզ­րա­կո­ղե­րը զար­դա­քան­դա­կուած եւ ոս­կե­զ­օծ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` թուղթ 3(1-3)+3(525-7), ո­րոն­ցից Գ եւ Դ կար­միր, մնա­ցած­ներն սպի­տակ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ստո­րին աջ ան­կիւ­նին թր­ջուա­ծու­թեան հետ­քեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

4ա-509ա Բանք ոսկ­իա­կանք եւ գե­ղեց­կա­գոյնք` զա­նա­զան Սուրբ Գրոց վար­դա­պե­տու­թեամբ յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ ի բո­լոր ժա­մա­նա­կս տար­ւոյն, շա­րա­դ­րեալ եւ ա­րա­րեալ ի գե­րա­զանց աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռա­ճի­ոյ` կար­գէն քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վեն­սի­ոյ. եր­ջան­կա­պէս սկ­սա­նին

Տե՛ս Լ0 404, 1ա-286ա: Չու­նի Ցան­կե­րը: Փո­խա­րէ­նն ու­նի.

-509ա Ցանկ [ այբ­բե­նա­կան] գրո­ցս նշա­նա­ւոր բա­նից - Աբ­րա­հա­մու գո­գն զի՞նչ ի­ցէ... օրն դա­տաս­տա­նի մե­ղա­ւո­րաց ձեռ­քն կա­պին:

Լու­սանցք­նե­րում աղ­բիւր­նե­րի նշում­ներ, լրա­ցում­ներ:

345

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉ

[Կի­լիկ­իա]    ՉԺԹ -1270

ԳՐԻՉ` Բար­սեղ ե­պս., Յով­հան­նէս ե­պս. Ար­քա­յեղ­բայր (475բ-486ա): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յով­հան­նէս ե­պս. Ար­քա­յեղ­բայր: ՑԱՆ­ԿԱ­ԳԻՐ` Թո­րոս Ը­ռաւ­բի­նանց (1358 թ.): ԿԱԶ­ՄՈՂ` Կի­րա­կոս քհյ (1358 թ.), Թու­մա Ար­պա­տե­ցի (1664 թ.):

ԹԵՐԹ` 819. չգ­րուած` 1ա-3բ, 72բ, 181բ, 203բ, 223բ,486բ, 503բ, 667բ, 817ա-9բ: ՊՐԱԿ` 1 5+Ա-ԿԵ 12 (ե­զ­րա­հատ­ման պատ­ճա­ռով վնա­սուած, նախ­կին պրա­կա­նիշ­նե­րի փո­խա­րէն ԺԷ դ. դրուել են նոր պրա­կա­նի­շեր: Գ, Զ 15, Է, Ժ, ԺԴ, ԺԶ, ԺԷ, ԺԹ, ԼԶ, Խ, ԽԲ, ԽԵ, ԽԸ 14, ԺԱ, ԺԲ, ԻԲ, ԼԵ, ԼԷ, ԽԴ, Ծ, ԿԴ 13, ԿԵ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31 24: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 361բ): ՏՈՂ` 35: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր թա­ւիշ, վրան սե­ւով ու­րուա­գ­ծուած ծա­ղիկ­ներ (հմմտ. Լ0 191):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մով­սէս` 6ա, Յոբ` 487ա, Ե­սա­յի` 501բ, Ով­սէէ` 532բ: Ի լու­սան­ցս -Յե­սու 145ա, Ես­թեր` 331բ, Յու­դիթ` 339ա, Տով­բիթ` 348բ, Ա­մո­վս` 538բ, Մի­քիէ` 541բ, Յո­վէլ` 544ա, Նա­ւում` 547ա, Ամ­բա­կում` 548ա, Սո­փոն­իա` 549ա, Ան­գէ­ոս` 550բ, Զա­քար­իա 551ա, Մա­ղաք­իա` 556ա, Դա­նի­էլ` 557բ: Մատ­թէ­ոս` 640բ, Յով­հան­նէս` 699բ, ի լու­սան­ցս -Մար­կոս` 668ա, Ղու­կաս` 681ա: Ա­ռա­քեալք ի լու­սան­ցս -Ղու­կաս` 718ա, Յա­կո­բոս` 737բ, Պե­տ­րոս` 740ա, Յով­հան­նէս, 747բ («Թուղթք), 802բ («Յայ­տ­նու­թիւն), Յու­դա` 746բ, Պօ­ղոս` 755ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 6ա, 641ա: Ճ ա կ ա տ ա զա ր դ` 42ա, 69բ, 93ա, 113բ, 145ա, 162ա, 179բ, 204ա, 224ա, 247ա, 266ա, 284բ, 306ա, 317ա, 331բ, 339ա, 348բ, 354բ, 378ա, 395ա, 404բ, 439բ, 475բ, 487ա, 504ա, 532բ, 557բ, 570բ, 611բ, 645ա, 668ա, 681ա, 700ա, 718ա, 755ա, 802բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, մա­նի­շա­կա­գոյն, ոս­կի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Ժ-ԺԱ դդ.: 1(Ա)+1(Բ), ստա­ցուած 2 թեր­թե­րի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աա): Կար­դալ Աբ-Աա. «[ք]սակ ա­ռանց հնա­նա­լոյ... յա­մէ Տէր (ԺԲ, 33-45), Բա-Բբ. «[ում նմա­նե­ցից] զար­քա­յու­թիւն Աս­տու­ծոյ... Եւ նա ա­սէ ցնո­սա. Եր­թայք ա­սա­ցէք (ԺԳ, 20-32):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի շարք թեր­թեր ցե­ցա­կեր, ա­ռան­ձին բա­ռեր եղ­ծուած (3բ, 4ա), կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, թի­կուն­քը մի քա­նի տե­ղից ճեղ­քուած, փա­կան­ներն ըն­կած: Նախ­կի­նում եր­կու ան­գամ նո­րո­գուած եւ վե­րա­կազ­մուած. 1358-ին ցան­կա­գիր Թո­րոս Ը­ռո­բի­նան­ցը լրա­ց­րել է 1-5, 39-41, 70-2, 91-2, 132-3, 144, 161, 180-1, 202-3, 222-3, 245-6, 440, 455-6, 465, 502-3, 533-4, 558, 571-2, 612-3, 803, 815, իսկ 1664-ին Թու­մա Ար­պա­տե­ցին` 282, 607-8, 816-9 թեր­թե­րը:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. Ծնունդք -Նխ. 4աբ: Գլ.* 4բ-5բ: Գրք 6ա-38բ, 42ա:

 Այս եւ յա­ջորդ բո­լոր աս­տ­ղա­նիշ նիւ­թե­րը լրա­ցուած են 1358 թ. Թո­րոս Ը­ռաւ­բի­նան­ցի կող­մից ներ­դիր թեր­թե­րի վրայ` ընդ­մի­ջար­կե­լով բնա­գ­րե­րը:

2. Ելք -Գլ.* 39ա-41բ: Գրք 42ա-69բ:

3. Ղեւ­տա­կանք -Գլ.* 70ա-2ա: Գրք 69բ, 73ա-90բ:

4. Թիւք -Գլ.* 91ա-2բ: Գրք 93ա-110բ, 123ա-31բ:

5. Բ. 0րէնք -Գլ.* 132ա-3բ: Գրք 131բ, 134աբ, 121ա-2բ, 111ա-20բ, 135ա-43բ, 145ա:

6. Յե­սու -Գլ.* 144աբ, Գրք 145ա-60բ, 162ա:

7. Դա­տա­ւորք -Գլ.* 161աբ: Եւ այս են դա­տա­ւորք 162ա: Գրք 162ա-77ա:

8. Հռութ -Գրք 177ա-9ա:

9. Թագ. Ա -Յռջբ. («Վասն) 179բ, 182ա: Գլ.* 180ա-1ա: Գրք 182ա-201բ, 204ա:

10. Թագ. Բ -Գլ.* 202ա-3ա: Գրք 204ա-221բ, 224ա:

11. Թագ. Գ -Գլ.* 222ա-3ա: Գրք 224ա-44բ:

12. Թագ. Դ -Գլ.* 245ա-6բ: Գրք 246բ-66ա:

13. Մնաց. Ա -Գրք 266ա-84բ:

14. Մնաց. Բ -Գրք 284բ-305բ:

15. Ե­զր Ա -Գրք 306ա-316բ:

316բ « Ա­ռա­ջին ա­սե­լով զգիր­սս` եր­կ­րորդ նշա­նա­կէ զգիրս զկ­նի սո­րին գոլ Եզ­րի, որ եւ կայ առ մեզ, թէ­պէտ եւ ոչ յայս կար­գս: Գիրս մի այլ Եզ­րի, յո­րում տե­սիլք եւ խաւ­սա­կ­ցու­թիւն նմա եւ հրեշ­տա­կի` ա­ռա­կաւք եւ աւ­րի­նա­կաւք, եւ ի կա­տա­րու­մ­նն, թէ շնոր­հս առ Ե­զր: Եւ զա­մե­նայն գիրս, որք եղ­ծան ի գե­րու­թեա­նն, նո­րո­գա­պէս վերս­տին խաւ­սե­ցաւ եւ գրել ետ դպ­րաց յար­տա­քին դաշտ: Բայց ոչ կա­րաս­ցի ստու­գել, թէ յա­ռա­ջին հար­ցն ըն­կա­լեալ ե­ղեւ այն ընդ այլ Աս­տուա­ծա­շունչ գիր­սս: Բայց միայն զի Եւ­սե­բի յի­շէ զԻ­րէ­նի­ո­սի խա­ւ­սս ա­սա­ցեալ, թէ Զի՛նչ զար­մա­նա­լի է այդ, որ յեւ­թա­նաս­նի­ցն թարգ­մա­նե­ցան գրեանքդ հա­ւա­սարք, ուր զի եւ ձեռն Եզ­րի Աս­տուած զգիրս սուր­բս, որք կո­րեան ի գե­րու­թեա­նն, վերս­տին նո­րո­գեաց ի Բա­բե­լովն: Եւ այս գրոց սր­բոց նո­րոգ­մունք յայն Ե­զր յի­շէ եւ ոչ յայս: Սա­կայն այլ բան­քն յա­հուրք են եւ ար­հա­ւիրք եւ տկար մտաց ի կար­ծիս, սա­կայն Աս­տու­ծոյ` ա­մե­նայն ինչ դիւ­րին: Այլ ե­ւս, զի չգ­տի հա­ւա­տա­րիմ վկա­յու­թիւն վասն նո­րին ի գրոց հար­ցն մե­րոց եւ ոչ յԵւ­սե­բայ, բայց միայն զայդ բանդ, եւ զի յաւ­րի­նա­կս, ուս­տի զա­ռա­ջի­նս գրե­ցի, ոչ էր ե­դեալ եւ այն եր­կ­րորդ ըստ կար­գի: Վասն այ­սո­րիկ չհա­մար­ձա­կե­ցայ ես զնոյն ան­ձամբ ան­ձին դնել ի շարս Աս­տուա­ծա­շունչ գրո­ցս հիւս­ման, զմ­տաւ ա­ծեալ` զի թէ զՅայ­տ­նու­թիւ­նն Յով­հան­նու ի կար­ծիք ձգե­ցին վասն այս­պի­սի զար­հու­րա­կան բա­նից յետ նո­րոյ շնոր­հա­ցս, որ­չափ զայն որ ե­ւս ա­ռա­ւել է, նա­եւ ան­հա­ւան է, թէ ա­մե­նե­ւին եղ­ծան գիրք աւ­րի­նա­ցն եւ մար­գա­րէ­ի­ցն ի Բա­բե­լովն. զի գո­յին եւ ի Բա­բե­լով­նի, որք հա­ճոյք գտան Աս­տու­ծոյ` նո­քաւք դաս­տի­րա­կեալք: Եւ որ­պէս յայտ է, ի Դա­նի­է­լէ կար­գի ու­նէ­ին, եւ դա­տա­ւորք ի Բա­բե­լովն, որք աւ­րի­նաւ­քն խրա­տէ­ին: Այլ ճշ­մա­րի­տն Աս­տու­ծոյ է գի­տե­լի: Նոյ­նը` Լ0 182, Ա, ¢ 15:

16. Ե­զր Բ -Գրք 317ա-23ա:

17. Նե­ե­մի -Գրք 323ա-31բ:

18. Ես­թեր -Գրք 331բ-8բ:

19. Յու­դիթ -Գրք 339ա-48բ:

20. Տով­բիթ -Գրք 348բ-54բ:

21. Մա­կաբ. Ա -Գրք 354բ-78ա:

22. Մա­կաբ. Բ -Գրք 378ա-95ա:

23. Մա­կաբ. Գ -Գրք 395ա-402բ:

24. Սաղ­մոսք-Նխ. (Ե­պի­փան) 402բ-4ա: Գրք 404բ-39ա (կից` «Փո­քր էի):

25. Ա­ռակք -Գլ.* 440ա-1բ: Գրք 439բ, 441ա-4բ, 452բ-4բ, 457ա:

26. Ժո­ղո­վող -Գլ.* 455ա-6բ: Գրք 457ա-62ա:

27. Երգ Եր­գոց -Գրք 462ա-4բ (կից` «Գի­տա­ցի):

28. Ի­մ­աս­տու­թիւն -Գլ.* 465աբ: Գրք 464բ, 466ա-75ա (կից` 475աբ, տե՛ս Բ, ¢ 1):

29. Սի­րաք -Գրք 475բ-86ա:

30. Յոբ -Գրք 487ա-501բ (սկզ­բում` 487ա, տե՛ս Բ, ¢ 2):

31. Ե­սա­յի -Գլ.* 502ա-3ա: Մրգ. 504ա-32բ:

32. Ով­սէէ -Գլ.* 533ա: Մրգ. 532բ, 535ա-8բ:

33. Ա­մո­վս -Գլ.* 533աբ: Մրգ. 538բ-41բ:

34. Մի­քիէ -Գլ.* 533բ: Մրգ. 541բ-4ա:

35. Յո­վէլ -Գլ.* 533բ: Մրգ. 544ա-5բ:

36. Աբ­դի­ու -Գլ.* 533բ: Մրգ. 545բ-6ա:

37. Յով­նան -Գլ.* 534ա: Մրգ. 546ա-7ա:

38. Նա­ւում -Գլ.*, 534ա: Մրգ. 547ա-8ա:

39. Ամ­բա­կում -Գլ.* 534ա: Մրգ. 548ա-9ա:

40. Սո­փոն­իա -Գլ.* 534ա: Մրգ. 549ա-50բ:

41. Ան­գէ­ոս -Գլ.* 534ա: Մրգ. 550բ-1ա:

42. Զա­քար­իա -Գլ.* 534աբ: Մրգ. 551ա-5բ:

43. Մա­ղաք­իա -Գլ.* 534բ: Մրգ. 556ա-7ա (կից` 557աբ, տե՛ս Բ, ¢ 3):

«Գլ. ¢ 32-43 հա­մա­խմ­բուած` 533ա-4բ եւ հա­մա­րա­կա­լուած` Ա-ԺԲ: Ծնթ. գր­չի` 533ա «Զ-ԲԺ-ան մար­գա­րէ­ից ցան­գս ի Ա տեղ կու դնեմ, վանց որ քիչ է ցան­գեր: Զմե­ղա­ւոր ի­րի­ցս` զԹո­րո­սս յիշ[ես­ջիք]:

44. Դա­նի­էլ -Գլ.* 558աբ: Մրգ. 557բ, 559ա-70բ:

45. Ե­րեմ­իա -Գլ.* 571ա-2բ: Մրգ. 570բ, 573ա-605բ:

46. Բա­րուք -Թղթ 605բ-6բ, 634ա-5ա (Գ, 2-Ե, 9 կրկ. 607ա-8ա):

47. Ողբք Ե­րեմ­իայ -Ողբք 635աբ, 609ա-11ա (Ա, 1-19 կրկ. 608աբ):

ԺԷ դ. վե­րա­կազ­մու­թեան ժա­մա­նակ ¢ 46-47-ի թեր­թե­րը խառ­նուած լի­նե­լով, վե­րա­կազ­մող Թու­մայ Ար­պա­տե­ցին չի նկա­տել եւ «պա­կա­սող հա­տուած­նե­րը լրա­ց­րել է ներ­դիր 607-8 թեր­թե­րի վրայ:

48. Ե­զե­կի­էլ -Գլ.* 612ա-3բ: Մրգ. 611բ, 614ա-33բ, 636ա-44բ:

49. Թուղթ Եւ­սե­բի («նխ.) -645ա:

50. Հա­մա­բար­բառ -Կա­նոնք 645բ-6ա (միայն` Ա-Բ):

51. Մատ­թէ­ոս -Գլ. 646բ: Հա­մա­ձնթ. 647ա: Նխ. 647ա (կից` տե՛ս ¢ 52): Աւ. 648ա-66ա:

52. Մար­կոս -Գլ. 666բ-7ա (Ա-Է կրկ. 647ա. տե՛ս. ¢ 51): Նխ. 667ա: Աւ. 668ա-80ա (կից` Յա­րու­ցեալ):

53. Ղու­կաս -Գլ. 680աբ: Նխ. 680բ: Աւ. 681ա-99բ:

54. Յով­հան -Գլ. 700ա (Ա-ԺԸ): Նխ. 700ա: Աւ. 700ա-14բ (կից` Իրք):

«Իրք -ի վեր­ջում նշուած է. «Զայս շնորհ Տեառն սքան­չե­լեաց` Եւ­սե­բի ժա­մա­նա­կա­գ­րէ, թէ ի հեբ­րա­յե­ցի Ա­ւե­տա­րա­նէ ան­տի ըն­կա­լաւ ե­կե­ղե­ցի: Վասն այ­նո­րիկ եւ ա­ռ­ըն­թեր պատ­շաճ հա­մա­րե­ցաք կար­գել ըն­թա­ցից Յով­հան­նու Ա­ւե­տա­րա­նիս, զոր յի­շա­տա­կէ յԵր­րորդ դպ­րու­թեան ԼԹ գլ­խին բա­նիւ Պապ­իայ:

55. Գործք Ա­ռա­քե­լոց -Ց. 715ա: Յռջբ. («Որք): Դիր 716ա: Գլ. 716ա-7բ: Ըն­թրց. ԺԶ 717բ: Գրք 718ա-37ա:

56. Թղթ Յա­կով­բայ -Գլ. 737բ: Թղթ 737բ-9բ:

57. Թղթ Պե­տ­րո­սի Ա -Գլ. 739բ: Թղթ 740ա-2ա:

58. Թղթ Պե­տ­րո­սի Բ -ԳԼ. 742ա: Թղթ 742ա-3բ:

59. Թղթ Յով­հան­նու Ա -Գլ. 743բ: Թղթ 743բ:

60. Թղթ Յով­հան­նու Բ -Գլ. 745բ: Թղթ 745բ-6ա:

61. Թղթ Յով­հան­նու Գ -Գլ. 746ա: Թղթ 746ա:

62. Թղթ Յու­դա­յի -Գլ. 746բ: Թղթ 746բ-7ա:

63. Ա­ղերս Եւ­թա­ղի -747ա:

64.* ԺԴ Թղթ Պօ­ղո­սի -Յռջբ. 747բ-50ա: Վկ. 750ա: Բո­վանդկթ. ըն­թրց. եւ վկթնց 750ա-4բ: Ց. 754բ:

64. Առ Հռո­մա­յի­ցիս -Գլ. 754բ: Թղթ 755ա-62բ:

65. Առ Կորն­թա­ցիս Ա -Գլ. 762բ: Թղթ 762բ-70բ:

66. Առ Կորն­թա­ցիս Բ -Գլ. 770բ: Թղթ 770բ-7ա:

67. Առ Գա­ղա­տա­ցիս -Գլ. 777ա: Թղթ 777ա-9բ:

68. Առ Ե­փե­սա­ցիս -Գլ. 780ա: Թղթ 780ա-2բ:

69. Առ Փի­լի­պե­ցիս -Գլ. 782բ: Թղթ 782բ-4բ:

70. Առ Կո­ղո­սա­ցիս -Գլ. 784բ: Թղթ 784բ-6բ:

71. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Ա -Գլ. 786բ: Թղթ 787ա-8բ:

72. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Բ -Գլ. 788բ: Թղթ 788բ-9բ:

73. Առ Եբ­րա­յե­ցիս -Գլ. 789բ-90ա: Թղթ 790-6բ:

74. Առ Տի­մո­թէ­ոս Ա -Գլ. 796բ: Թղթ. 796բ-9ա:

75. Առ Տի­մո­թէ­ոս Բ -Գլ. 799ա: Թղթ 799ա-800բ:

76. Առ Տի­տոս -Գլ. 800բ: Թղթ 801աբ:

77. Առ Փի­լի­մոն -Գլ. 802ա: Թղթ 802ա:

77.* Վե­րա­գիր, Թե­լա­դ­րութ., Նա­ւար­կութ. 802աբ (տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢ 77*):

78. Յայ­տ­նութ. Յով­հան­նու -Գլ.* 803աբ: Գրք 802բ, 804ա-14ա:

Բ. 1. 475աբ [Ներ­սի­սի Շնոր­հալ­ւոյ] Յի­շա­տա­կա­րան [ Ա­ռա­կա­ցն Սո­ղո­մո­նի (Ա-Ք)] - Աս­տուա­ծե­ղէն հոգ­ւովն ի սմա, /Խա­ղա­ղու­թիւ­նն ա­նուն ար­քա... (Վեր­ջում` «Ներ­սէ­սի կա­թո­ղի­կո­սի սր­բոյ է բա­նս):

2. 487ա [Գէ­որ­գայ Սկեւ­ռաց­ւոյ Յի­շա­տա­կա­բան գրո­ցն Յո­բայ] -Որք յայս հա­յիք կեն­դա­նա­գիրս նմա­նու­թեան, ի նոյն եւ մտաւք ի հարց եւ փոր­ձս խո­րի­ն­ըս բան.../ Եւ ա­մա­չեա­լն աստ սա­տա­նա­յի յիւրն ստու­թեան`/ Գտաւ պատ­մեալ ի Քրիս­տո­սէ մարդ­կան փո­խան: (Բաղ­կա­ցած է 7 քա­ռա­տող տնե­րից):

3. 815ա Գիրք, որ յԱս­տուա­ծա­շուն­չս կայ, այս է* -Ծնունդ` Ա... Յայ­տ­նու­թիւն` ԾԵ: Եւ Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ փա՜ռք: Աս­տուա­ծա­շու­չս ա­մէ­նն ԾԵ փերթ գիրք է, ու թէ զԱ­ւե­տա­րա­նին ու զա­ռա­քե­լին Պաւ­ղո­սի գլխ­նին յետ ի յետ հա­շուիս, նայ հա­մարն ՀԱ կու գայ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 42ա (Բար­սեղ գր­չի) Զստա­ցող տա­ռիս զտէր Յո­հա­նէս րա­բու­նի` զեղ­բայր թա­գա­ւո­րին, յի­շես­ջիք ի Տէր, եւ զծ­նաւ­ղսն նո­րին ա­մե­նայն զար­մաւք իւ­րովք, ո՛վ աս­տուա­ծա­սէր ըն­թեր­ցողք, ընդ նմին եւ զան­պի­տան գծո­ղս Բար­սեղ եւ զծ­նաւ­ղսն իմ եւ զա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցեա­լս ի Քրիս­տոս: Եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ ո­ղոր­մես­ցի: Եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

51ա Ի յայսմ ա­մի, որ է թուա­կա­նու­թեա­նս ՉԺԹ (1270), մեծ թա­գա­ւորն Հե­թում ա­մե­նայն քրիս­տո­նէ­ից յԱս­տուած փո­խե­ցաւ եւ ե­թող մեծ սուգ եւ տրտ­մու­թիւն ա­մե­նայն Հա­յոց: Ո­րոյ Տէր Աս­տուած ընդ իւր սուրբ թա­գա­ւորսն դա­սես­ցէ զհո­գի նո­րա. ա­մէն: Եւ է յամ­սոյս հոկ­տեմ­բե­րի ԻԸ (28), եւ ա­ւուրն է ե­րեք­շաբ­թի:

69բ Զստա­ցող տա­ռիս` զտէր Յո­հա­նէս րա­բու­նի, յի­շես­ջիք ի Տէր, եւ զծ­նող­ս­ըն իւր ա­մե­նայն զար­մաւք եւ զա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցեա­լս ի Քրիս­տոս եւ զմե­ղա[պ] արտ գծո­ղս Բար­սեղ եւ զծ­նո­ղսն իմ, եւ Աս­տուած յի­շո­ղա­ցն եւ յի­շե­լո­ցս ո­ղոր­մես­ցի: Եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս (նման` 224ա, 284բ, 316բ, 348բ, 395ա, 404ա, 439բ, 475ա, 501բ, 532բ):

90բ Զստա­ցող տա­ռիս` զտէր Յո­հա­նէս րա­բու­նի` զեղ­բայր ար­քա­յին Հեթ­մոյ, յի­շես­ջիք ի Տէր եւ զա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցեա­լս ի Քրիս­տոս եւ զմե­ղա­պար­տս գծո­ղս Բար­սեղ, եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ ո­ղոր­մես­ցի: Եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն (նման` 162ա, 244բ):

131բ Զտէր Յո­հա­նէս րա­բու­նի յի­շես­ջիք ի Տէր եւ զծ­նո­ղսն իւր եւ զմե­ղա­պարս գծո­ղս եւ ծնող­ս­ըն (նման` 177ա, 204ա, 266ա, 305բ):

145ա Սուրբ մար­գա­րէ­իս բա­րե­խաւ­սու­թեամբ եւ ա­մե­նայն սր­բոց քոց, Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մեա ստա­ցո­ղի տա­ռիս` տէր Յո­հան­նի­սի րա­բու­նոյ` եղ­բա­ւր ար­քա­յի, եւ ա­մե­նայն զար­մից իւ­րոց` կեն­դա­նեաց եւ նն­ջե­ցե­լոց, եւ ա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցե­լոց ի Քրիս­տոս` կեն­դա­նեաց եւ հան­գու­ցե­լոց: Ա­ղա­չեմ յի­շել եւ զմե­ղա­պարտ գծո­ղս Բար­սեղ եւ զծ­նո­ղսն իմ, եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ ո­ղոր­մես­ցի:

Յայսմ ա­մի փո­խե­ցաւ առ Քրիս­տոս թա­գա­ւորն Հե­թում, ո­րոյ հան­գիստ պար­գե­ւես­ցէ Քրիս­տոս Աս­տուած եւ ընդ սուրբ թար­գա­ւորսն դա­սես­ցէ զհո­գի նո­րա: Եւ յա­ջոր­դէ զա­թոռ նո­րին որ­դի իւր Լե­ւոն, յոյժ բա­րե­պաշտ եւ աս­տուա­ծա­սէր եւ քաղ­ցր առ ա­մե­նե­սեան, ո­րոյ ընդ եր­կայն ա­ւուրս պա­հես­ցէ Քրիս­տոս Աս­տուած եւ զաւ­րա­ցուս­ցէ ի վե­րայ թշ­նա­մեաց խա­չին Քրիս­տոս[ի], եւ ամ­րա­ծա­ծուկ ա­ջովն իւ­րով հո­վա­նի լի­ցի նմա մին­չեւ յա­ւի­տեան:

Ստա­ցո­ղիս եւ ուղ­ղո­ղիս` Յո­հան­նէս ե­պիս­կո­պո­սի թո­ղու­թիւն տա­ցէ Քրիս­տոս: Եւ Քրիս­տո­սի մար­դա­սի­րին փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

179ա Տէր եւ փր­կիչ ազ­գի մարդ­կան,

Զքեզ ա­ղա­չեմք մեք ան­խա­փան,

Ի սոս­կա­լի քում գա­լս­տեան

Յի­շեա զծա­ռայ­քս քո ա­ն­ար­ժան:

Զի մե­ղու­ցեալ եմք յոյժ բնա­կան

Եւ զար­հու­րիմք յա­ւր գա­լս­տեան,

Գոչ­մամբ փո­ղոյն ա­հե­ղա­կան`

Առ քեզ կո­չես զա[զ]գս մարդ­կան:

Զմեզ ա­զա­տեայ, սի­րող մարդ­կան,

Զեր­ծոյ ի հրոյն ա­ն­շի­ջա­կան

 Ա­ղա­չա­նաւք Մա­ւր քո գթա­կան

Եւ Մկրտ­չին քո սուրբ հայց­ման:

Եւ ընդ ար­դա­րո­ցն` միշտ ան­խա­փան

Քեզ եր­գես­ցուք զփառս յա­ւի­տեան:

Զստա­ցող տա­ռիս միշտ յի­շես­ջիք,

Որք ըն­թեր[ց]ող էք սուրբ գրիս,

Զտէր Յո­հա­նէս ար­քա­յեղ­բայր

Եւ զազ­գա­յի­նս իւր միա­բան:

Եւ որք յի­շէք զմեզ ի բա­րի,

 Աս­տուած եւ ձեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

331բ ԶԱ­ռա­ջին Եզ­րասն գրե­ցի եւ զԵր­կ­րոր­դս յաւ­ժա­րե­ցայ ի կարգ այլ Աս­տուա­ծա­շունչ բա­նիցդ հա­ւա­սա­րել, որ ան­կար­ծի­քս է, զի մի՛ ի­ւիք թե­րի մնաս­ցէ ի բա­նից, որք ու­նին զվ­կա­յու­թիւն ի վե­րայ իւ­րեանց` յա­ռաջ­նոց մեր սուրբ հար­ցն, եւ զի նո­քա գրե­ցին Եզ­րաս Ա­ռա­ջին եւ Եր­կ­րորդ: Ընդ ա­ռաջ­նոյն եւ եր­կ­րոր­դս հիւ­սե­ցաւ հրա­մա­նաւ տեառն Յո­հա­նի­սի րա­բու­նոյ եւ ձե­ռամբ մե­ղա­պար­տի Բար­ս­ղի` ի մխի­թա­րու­թիւն ըն­թեր­ցո­ղացդ եւ ի պա­տիւ եւ ի փառս տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, որ լրու­մն է աւ­րի­նաց եւ մար­գա­րէ­ից եւ գլուխ ե­կե­ղեց­ւոյ իւր սր­բոյ, յո­րոյ տրուպ ան­դա­մս ի մար­մի­նն ա­ճե­ցու­ցի զայս ի տա­ճա­րի սուրբ ծա­ռ­այս ան­պի­տան զպար­տս պա­շտա­ման, յո­րոյ լրու­մ­նս` ա­ւր­հ­նու­թիւն եւ փա՜ռք նո­րին ա­նուան յայժ­մուս եւ յա­ւի­տեան. ա­մէն:

Ստա­ցաւղ տա­ռիս զտէր Յո­հան­նէս եւ զծ­նաւ­ղսն իւր յի­շես­ջիք ի Տէր, ոյք ըն­թեռ­նուք զաս­տուա­ծա­խա­ւս մա­տեա­նս, Ընդ նմին եւ զա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցեա­լս ի Քրիս­տոս, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ, ա­մէն: 338բ Հա­յեաց ի հրա­շս, որ պատ­մե­ցան,

Ո՜վ ըն­թեր­ցող, ի յԵս­թե­րայն,

Զի ի լու­սոյն ու­նայն չդար­ձան,

Որք ա­ղեր­սիւ յԱս­տուած յե­ցան:

Իսկ մեր միջ­նորդ խա­ղա­ղու­թեան

Յի­սուս Քրիս­տոս` Հա­ւր ծո­ցոյն Բան,

Լի­ցուք ի նոյն յոյսն ա­պաս­տան,

Ե­ւս ըն­դու­նել շնորհ աւ­գ­նու­թեան:

Ո­րոյ նուէր զկեա­նս մար­մ­նա­կան

Տուեալ ի վարս ճգ­նու­թեան,

 Առ­նումք մեք թագ ար­քա­յա­կան

Ի հան­դեր­ձեալ կեա­նսն ան­վա­խ­ճան:

Զտէր Յո­հա­նէս րա­բու­նա­կան,

Մաղ­թեմ յի­շել միշտ ան­խա­փան

ԶԲար­սեղ ծա­ռայ եւ զան­պի­տան,

Որ եմ մե­ղաւք ան­յա­գա­կան:

Նա­եւ Փր­կի­չին ազ­գի մարդ­կան,

Ձեզ ո­ղոր­մի յա­ւուր ծագ­ման:

Եւ նմա փա՜ռք այժմ յա­ւի­տեան. ա­մէն:

354բ Զստա­ցող տա­ռիս` զտէր Յո­հա­նէս րա­բու­նի յի­շես­ջիք ի Տէր եւ զծ­նո­ղսն իւր: Ընդ նմին եւ զՅո­հա­նէս սր­բա­ս­նեալ քա­հա­նայ, որ զաւ­րի­նա­կս ետ: Ա­ղա­չեմ յի­շել եւ զսուրբ ուխ­տիս սպա­սա­ւորն` զեր­ջա­նիկ կրաւ­նա­ւորն` զԹո­րոս մառ­նա­պա­նն, որ բա­զում սպաս տա­րաւ մեզ եւ հոգք. Աս­տուած հա­տու­ցա­նէ իւր: Եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ ո­ղոր­մես­ցի:

378ա Զպատ­մու­թիւն բա­նի­ցս փոր­ձա­նաց ար­դեամբք ըն­դու­նող­քս... մխի­թա­րեայ, Քրիս­տոս, ի յաւ­թե­ւանք եր­կ­նից քոյ... փառս վեր ա­ռա­քես­ցուք, բա­րե­գութ, քում մար­դա­սի­րու­թեանդ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

402բ Ո՜վ տէր Աս­տուած... այց ա­րա եւ մեզ... ճո­ղոպ­րես­ցուք ի հան­դեր­ձեալ աշ­խար­հա­կան պա­տու­հա­սէն, եւ քեզ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

555բ Զստա­ցող սուրբ տա­ռիս եւ զուղ­ղող` զՅո­հա­նէս ե­պիս­կո­պոս, եւ զնուաստ Բար­սեղ ե­պիս­կո­պոս յի­շես­ջիք ի Տէր (նման` 574ա):

570բ Տար­տա­մս յի­մաս­տս սուրբ գրոց,

Ո­րովք սնայ յար­բու­նս տի­ոց,

 Ա­հա, կա­րաւտ սո­ցին հա­մոց`

Գտայ գե­րեալ յաւ­տար հո­գոց:

557ա Զոր մար­գա­րէ­քս սպա­ռա­ցան,

Ե­րու­սա­ղե­մի յոր­ժամ մե­ղան,

Առ մեզ կր­կին ի յանկ ե­լան,

Ի դառն ա­ւուր­քս որ այժմ հա­սան:

Զի ի վեց հա­րիւրս Հա­յոց թուա­կան

Յե­րե­սուն եւ վեց նո­րին շր­ջան

Եւ յի­նն­սուն ա­մին լր­ման (1277)

Հռով­մա­յեց­ւո­ցն իշ­խա­նու­թեան

Յով­սէփ ար­քայ իս­մա­յե­լեան,

Որք թուր­քի­ման ազգք կո­չե­ցան,

Յե­գւպ­տո­սէ գո­լով իշ­խան

Մինչ ի Բա­բէլ յԱ­սո­րես­տան

Ձգեաց նա ձեռն յանդ­գ­նու­թեան

Ի նուրբ սահ­ման քրիս­տո­նու­թեան,

Քան­զի մե­ղաւ­քն կո­րա­ցան,

Եւ մեր իշ­խան­քն յաղ­թե­ցան:

Գե­րեաց զքա­ղա­քն աս­տուա­ծա­կան

ԶԵ­րու­սա­ղէմ եւ զիւրն սահ­ման

 Ա­րիւն բնակ­չա­ցն, որ անդ գտան,

Ի­բր զջուր ի գռե­հս հե­ղան:

Մար­մին­քն ան­կեալ ոչ թա­ղե­ցան,

Եւ սուրբ տա­ճար­քն խր­թ­նա­ցան,

Դրա­ցի­քն զմեզ ծի­ծա­ղե­ցան,

Եւ սպառ­նա­լի­քս կա­տա­րե­ցան,

Իսկ զա­ւե­տիս դար­ձին, որ տան,

 Աստ մար­գա­րէ­քս աս­տուա­ծա­բան

Յա­րեւ­մ­տից հն­չէ մեզ ձայն

Պե­տ­րոս ի Հռովմ մե­ծն փո­խան,

Զի անդ ող­բո­ցս հա­սեալ գուժ­կան

Կա­կան դար­ձեալ ի սուգ նս­տան,

Ի հայ­րա­պե­տէն ա­ռին||(557բ) հրա­ման,

Զխա­չն բար­ձին եւ աստ հե­ղան

Դ(Գ)ռոհ տուեալ ազք զա­նա­զան

Բիւրք բիւ­րուց զա­ւրք միա­բան

 Ա­ռա­գաս­տեալ ընդ ծովն գան,

Ի Պտ­ղո­մի­դեայ զե­տե­ղե­ցան,

Փո­սս հա­տին եւ ամ­րա­ցան,

Եւ ան­դր կան այս եր­կ­րորդ ամ,

Ի պա­տ­ե­րազմ են ան­խա­փան

Եւ մահ ի դա­սսն յեր­կո­սեան

 Այլ խա­չ­ըն­գալ­քն փու­թով գնան

ՅԵ­րու­սա­ղէ­մն վեր­նա­կան,

Եւ նո­ցին եղ­բար­քն, որ աստ մնան,

Զմար­տն դր­դել ոչ ձան­ձ­րա­նան:

Հռով­մայ ար­քայն, որ Ա­լա­ման,

Բեւ­րուք ի յայս յոյ­սս մե­ռան,

Սա­կայն մնա­ցեալ­քն ոչ կա­սե­ցան,

Ե­ւս բա­զում ընդ ծովն գան:

 Այժմ Փռան­գաց Փի­լիպ ար­քայն

Եւ Ըն­գ­լի­զա­ցն նմին նման

Լծեալ ի գործ Տեառն հա­սան,

Ե­կին առ մեզ չոր­րոր­դս ամ:

Սո­քաւք սպա­սե­մ­ըք փր­կու­թեան

Եւ Աս­տու­ծոյ մեր աւ­գ­նու­թեան,

Զի զմար­գա­րէ­ի­ցս դար­ձին զբան

Վա­յե­լե­լոյ գտ­ցուք ար­ժան.

 Ա­մէն:

Ուս­տի հա­ռեալ սր­տիս ի խոց,

Եւ տո­չոր­մա­նս, որ կայ յիս բոց,

Զայս սրս­կեմ կա­թս ան­ձ­րե­ւոց`

Զձե­ռա­հիւ­սս սուրբ գրոց,

Եւ սփո­փես­ցի յիւ­րոց ցա­ւոց

Սր­բել տա­ճար Տեառն աւ­թա­նոց:

 Այ­սու յու­սով յեր­կս վաս­տա­կոց

Կամ ի յո­քունց մէջ ի հո­գոց,

Զի ար­ծար­ծեալ ճրա­գիս իմ բոց`

Մի՛ խր­թ­նաս­ցի յաւ­տար հող­մոց:

644բ Ա­ւր­հ­նու­թիւն քեզ... Տէր իմ Յի­սուս Քրիս­տոս... ո­ղոր­մեա ստա­ցո­ղի աս­տուա­ծա­խա­ւս մա­տե­նիս` տէր Յո­հան­նի­սի րա­բոյ­նոյ, եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց եւ ա­մե­նայն զար­մից` կեն­դա­նեաց եւ հան­գու­ցե­լոց: Ընդ նմին եւ մե­ղա­պարտ գծո­ղիս` Բար­ս­ղի, եւ ծնո­ղաց ի­մոց եւ ա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցե­լոց ի Քրիս­տոս եւ այ­նո­ցիկ, որ սր­տի մտաւք խն­դ­րեն զթո­ղու­թիւն ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն (նման` 666ա, 680ա, 699բ, 714բ):

789բ Զնուաստ գծո­ղս Բար­սեղ ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր (նման` 520ա):

814ա Փա՜ռք ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն այժմ եւ միշտ եւ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն (չի շա­րու­նակ­ւում, է­ջը` պա­րապ):

2. 486ա (Յով­հան­նէս Ար­քա­յեղ­բ­օր) Զեղ­կե­լի ո­գի` զՍի­րա­ք­այս գրող եւ զտա­ռիս ստա­ցող, զմե­ղա­պարտ ծա­ռ­այս Աս­տու­ծոյ եւ ա­մե­նայն ծա­ռա­յիցդ նո­րա` զՅո­հա­նէս ե­պիս­կո­պոս, զեղ­բայր բա­րե­պաշտ ար­քա­յին Հա­յոց Հեթ­մո եւ զոր­դիս մե­ծին Կոս­տան­դեայ ա­ղա­չեմ զվա[յ]ե­լո­ղսդ սո­րա եւ զժա­ռան­կո­ղսդ, եւ որք լու­սա­ւո­րիք սո­քաւք, յի­շել սր­տի մտաւք եւ ե­րախ­տա­ւո­րաւք թո­ղու­թիւն եւ ո­ղոր­մու­թիւն եւ հան­գիստ գտա­նել ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ այժմ եւ յա­պա­գա­յին, զի կա­րաւտք եմք ձերդ բա­րի յիշ­ման, որ­պէս եւ Տեառն ո­ղոր­մու­թեան: Եւ որ ա­ռա­տն է ի բա­րիս` Աս­տուած, մեզ եւ ձեզ եւ ա­մե­նե­ցուն ո­ղոր­մես­ցի, որ է ա­ւր­հ­նեալ, գո­վեալ, բա­րե­բա­նեալ եւ եր­կր­պա­գեալ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն: Թո­ղու­թիւն շնոր­հես­ցէ Քրիս­տոս Աս­տուած նե­ղո­ղա­ցն զմեզ եւ տա­գ­նա­պո­ղաց եւ բամ­բա­սո­ղաց եւ չա­րա­կա­մաց. ա­մէն:

667ա Ի տե­ղիս չէ ի թվիլ ինձ ու­ղեղ: ԶՅո­հա­նէս ե­պիս­կո­պոս յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս:

667ա Ո՜վ քրիս­տո­սա­սէր եղ­բարք մեր, թո­ղու­թիւն մե­ղաց եւ ո­ղոր­մու­թիւն ո­գո բազ­մա­մե­ղիս` Յո­հա­նէս ե­պիս­կո­պո­սի, եւ ի­մո­ցն հայ­ցե­ցէք ի Քրիս­տո­սէ, զի յոյժ փա­փաք­մամբ ե­տու գրել զԱս­տուա­ծա­շունչ­քս եւ մեծ աշ­խա­տու­թեամբ տա­ժա­նե­ցա յուղ­ղե­լն` ի վա­ե­լս ե­կե­ղե­ցոյդ, բայց չէ ի թվիլ ու­ղեղ յինչ ինչ իրս վե­րա­գ­րեալ հա­մարքդ:

699ա Ո՜վ սուրբ ա­ռա­քեալ, զտեառ­նա­գին հա­մ­ա­նուն ծա­ռ­այս յի­շեա ա­ռա­ջի Քրիս­տո­սի եւ զի­մսն:

700ա [Յի­շես­ջիք] եղ­կե­լի եւ մե­ղաւք մե­ռեալ ո­գոյս` Յո­հա­նէս ե­պիս­կո­պո­սի` սոր[ա ստա­ցո­ղի, եւ դուք] փր­կու­թիւն եւ ո­ղոր­մու­թիւն ի Քրիս­տո­սէ խն­դ­րե­ցէք:

717բ Քրիս­տոս Աս­տուած մեր եւ տէր, որ փր­կա­գոր­ծու­թեան քո հե­տե­ւո­ղս ըն­կա­լար եւ զս­քան­չե­լա­գոր­ծս ե­րա­նեալ ա­ռա­քե­լոց քոց, զգոր­ծս ձե­ռաց պատ­կա­ռեալ ծա­ռա­յի քո` Յո­հա­նէս ե­պիս­կո­պո­սի, ըն­կալ ի փառս ա­նուան քո մե­ծի եւ ի փր­կու­թիւն եւ ի յի­շա­տակ քա­ւու­թեան մե­ծի խոր­հր­դոց քոց պաշ­տաւ­նէ­իս: Ո՜վ աս­տուա­ծա­պար­գեւ Տէր, որ հե­ղուս զշ­նոր­հս ո­ղոր­մու­թեան քո գթու­թեամբ առ ա­մե­նայն խն­դ­րո­ղս:

747ա Զմե­ղա­պար­տս` Յո­հա­նէս ե­պիս­կո­պոս ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր (Նման` 800բ):

786բ Զմե­ղաւք եւ վըշ­տաւք լցեալ եղ­կե­լի ո­գիս` զՅո­հա­նէս ե­պիս­կո­պոս` ստա­ցող սուրբ տա­ռիս եւ ուղ­ղող յի­շել հայ­ցեմ ի վա­ե­լո­ղացդ զսա եւ ժա­ռան­գո­ղացդ յետ մեր, ի Քրիս­տոս Աս­տուած, զի գրես­ցէ ի կե­նա­ցն իւր մա­տեան զմեզ մե­րա­յով­քն եւ ո­ղոր­մես­ցի: Յի­շող­քն յի­շեալ լի­ցին ի [Քրիս­տո­սէ]:

801բ Զմե­ղա­պարտ ուղ[ղ]ո­ղս` Յո­հան­նէս ե­պիս­կո­պոս, եւ զծ­նո­ղսն իմ ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր, ո՜վ սուրբք:

802բ Փա՜ռք քեզ, Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մու­թեան քո կա­մաւք նե­րե­ցեք հի­քա­ցե­լոյս` զայս­պի­սի վեր ա­ռա­քել քեզ գո­հու­թիւն. կե­ցո՛յ գրու­թեամբ քո, ա­ռա­ւելդ գի­տող զկա­րիս, քան զկա­րեա­ցն խն­դ­րոց, որ ես ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Եղ­կե­լոյ ստա­ցո­ղի սո­րա եւ մեծ ջա­նիւ ուղ­ղո­ղի` Յո­հան­նէս ե­պիս­կո­պո­սի ար­քա­եղ­բա­ւր եւ ծնո­ղաց եւ զար­մից թո­ղու­թիւն խն­դ­րե­ցէք ի Տեառ­նէ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 5բ (Ցան­կա­գիր Թո­րոս Ը­ռաւ­բի­նան­ցի) Ո՜վ եղ­բարք, որք հան­դի­պիք սմա, յի­շես­ջիք զիմ քաղ­ցր եւ բա­րի պա­րոն` զստա­ցաւղ սո­րա զպա­րոն Կ[ոստ] ան­դին (Նման` 144բ):

41բ Ո՜վ հեզ, քաղ­ցր եւ բա­րի պա­րոն իմ եւ իշ­խա­նաց իշ­խան պա­րոն Կոստ[ա]նդին, զմե­ղա­ւոր ի­րէ­ցս` զԹո­րոս Ը­ռաւ­բի­նան­ցս, զգ­ը­ծաւ­ղս յի­շեա ի Տէր (Նման` 572բ):

72ա Ո՜վ սուրբ եղ­բարք, որք կար­դայք եւ կամ աւ­րի­նա­կէք զԱս­տուա­ծա­շուն­չս, յի­շես­ջիք յա­ղաւ­թս ձեր զստա­ցաւղ գրո­ցս` զիմ քաղ­ցր եւ բա­րի պա­րո­նն եւ զիշ­խա­նաց իշ­խան զպա­րոն Կոս­տան­դի­նն, զհեզն եւ զխո­նար­հն եւ զաս­տուա­ծա­սէրն եւ զե­կե­ղե­ցա­սէրն եւ զքա­հա­նա­յա­սէրն, զի Քրիս­տոս Աս­տուած ընդ եր­կայն ա­ւուրս պա­հես­ցէ ա­ռողջ հոգ­ւով եւ մար­մ­նով եւ յետ աս­տեա­ցս եր­կ­նից ար­քա­յու­թեա­նն ար­ժա­նի ա­րաս­ցէ: Եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեան: Ընդ նմին եւ զմե­ղա­ւորս ի­րէ­ցս` զգ­ծաւղ ցան­քե­րոյս, զԹո­րոս Ը­ռաւ­բի­նան­ցս, եւ զծ­նաւ­ղսն մեր յի­շես­ջիք Աս­տուած ո­ղոր­մա­յիւ, եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ եւ մեզ ո­ղոր­մես­ցի, եւ որ զԱ­մէ­նն ա­սէ. ա­մէն: Ո՜վ մեզ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէ, Աս­տուած մե­կին հա­զար իր պատ­րաս­տէ. ա­մէն (Նման` 92բ, 161բ, 181ա, 203ա, 223ա, 246բ, 456բ):

133բ Ո՜վ հեզ, քաղ­ցր եւ բա­րի պա­րոն իմ եւ իշ­խա­նաց իշ­խան Կոս­տան­դին, ըն­կալ զսա եւ զմե­ղա­ւոր ի­րէ­ցս` զԹո­րոս Ը­ռաւ­բի­նան­ցս, զգ­ծաւղ ցան­քե­րոյս յի­շեա Աս­տուած ո­ղոր­մա­յիւ եւ ան­մե­ղա­դիր լեր սղա­լա­նաց սո­րա:

465բ Զմե­ղա­ւոր ի­րէ­ցս` զգ­ծաւղ սո­րա, զԹո­րոս Ը­ռաւ­բի­նան­ցս յի­շեա ի Տէր, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցաւղ գրո­ցս (Նման` 534բ, 571ա):

558բ Ո՜վ սուրբ եղ­բարք, որք հան­դի­պիք սմա, յի­շես­ջիք զիմ քաղ­ցր եւ բա­րի պա­րոն` զստա­ցաւղ գրո­ցս պա­րոն Կոս­տան­դի­նն, զի ընդ եր­կայն ա­ւուրս պա­հես­ցէ զսա: Եւ զի Քրիս­տոս հան­գու­ցեալ եղ­բայր իւր` զպա­րոն Ճուֆ­րի, զքաղ­ցրն եւ զհեզն, զո­ղոր­մա­ծս եւ զաղ­քա­տա­սէրն, զի Քրիս­տոս Աս­տուած զինք ընդ իւր սուրբ իշ­խա­նա­ցն դա­սես­ցէ. ա­մէն: Եւ զիս` զմե­ղա­ւոր ի­րէ­ցս` զգ­ծաւղ ցան­քե­րոյս, զԹո­րոս Ը­ռաւ­բի­նանց եւ ըզ­ծ­նաւ­ղսն մեր յի­շես­ջիք Աս­տուած ո­ղոր[մեա­յիւ]: Եւ որ մեզ լի սր­տիւ Աս­տուած ո­ղոր­մեա ա­սէ, Աս­տուած մի­կին հա­զար իր պատ­րաս­տէ, եւ որ զԱ­մէ­նն ա­սէ. ա­մէն, Ռ (1000) ա­մէն: Եւ զհո­գե­ւոր եղ­բայր մեր` զկազ­մաւղ սո­րա, զԿի­րա­կոս ծե­րու­նի քա­հա­նայ յի­շես­ջիք Աս­տուած ո­ղոր­մա­յիւ, որ աշ­խա­տե­ցաւ ի կազ­մել սո­րա (Նման` 440բ, 503ա, 803բ, 815ա):

613բ Ո՜վ սուրբ եղ­բարք, որք հան­դի­պիք սմա, յի­շես­ջիք զիմ քաղ­ցր եւ բա­րի պա­րո­նն` զպա­րոն Կոս­տան­դին, զի Քրիս­տոս Աս­տուած ընդ եր­կայն ա­ւուրս պա­հես­ցէ զսա: Եւ ո­ղոր­մես­ցի գծաւ­ղի սո­րայ` Թո­րո­սի մե­ղա­ւոր ի­րի­ցուս, եւ կազ­մո­ղի սո­րա` Կի­րա­կոս ծեր քա­հա­նա­յի. ա­մէն: Ով մեզ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէ, Աս­տուած մի­կին հա­զար իր պատ­րաս­տէ. ա­մէն:

2. 144բ (Ստա­ցող պա­րոն Կոս­տան­դ­նի, շղա­գիր) Ո՜վ կար­դա­ցողք, որ զԱս­տուա­ծա­շու[ն]չքս կար­դայք, դուք պա­րոն Ճուֆ­րէ Ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք:

570բ Փ[ ա՜ռք]:

 Աս­տուայ­ծա­ծին սուրբ կոյս բա­րի,

 Ա­մէն աշ­խար[հ]ս քի­նով պար­ծի,

Իմ աղ­բայրն ի քեզ ան­ձ­նի,

Որ էր որ­դի տեառն Հեթ­մի`

Հա­յոց մե­ծած ջամ­բ­լա­յի:

Պա­րոն Ճուֆ­րէ ա­նուն կո­չի,

Եւ էր տի­պա­ւվ նայ գո­վե­լի,

 Աղ­քա­տաց այն էր բա­րի

Եւ աւ­տա­րա­ցն էր սի­րե­լի:

Կե­ցավ ինք այշ­խարք ԼԳ (33) ա­մի, տա­րի,

Փո­ղե­ցա­ւվ ի այշ­խա­րէս ԻԱ (21) ի մա­յի­սի,

Ի թվին Հա­յոց Ը­ՃԷ (1358) ա­մի:

Ես` Կուս­տն­դի­նս զայս գրե­ցի,

Որ եմ աղ­բայր հետ իր ի զկ­նի,

Որ եփ իմ աղ­բայրն ի մի­տս ին­կ­նի,

 Ար­ց­նու­քին այչ­քս կու վա­թի.

Քրիս­տոս Աս­տուած իր ո­ղոր­մի:

(Նոյ­նը, ա­ռանց վեր­ջ­նա­տո­ղի` 814բ):

3. 815բ Փա՜ռք...

Ի թվա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց տու­մա­րի

Պ եւ ԻԵ (1376) ա­մի

Հա­ւա­տա­րիմ այրն [բ] ա­րի

Եւ ի­մ­աս­տու­նն յա­մե­նայ­նի,

[Վառ]եալ [ի ս]էրն Քրիս­տո­սի

Եւ Սուրբ Հո­գոյն տուն եւ տե­ղի,

Որբ[ո]ց սի­րող եւ աղ­քա­տի,

 Աւ­տա­րա­ցն յարկ ա­պա­ւի­նի.

Ե­կե­ղեց­ւոյ սա փա­փա­քի,

Զի ընդ սր­բոց մասն ըն­կա­լ­ցի,

Ո­րոյ ա­նուն Աս­լան կո­չի,

Եւ կո­ղա­կի­ցն իւր յոյժ բա­րի,

Որ Յու­դի­տայ ա­նուն ա­սի,

Ստա­ցան հոգ­ւով սի­րոյ սըր­տի

Յի­շա­տակ ան­ջն­ջե­լի

Ի սուրբ մե­նաս­տա­նն յԻ­նն­կակ­նի`

Սուրբ Ամ­լորդ­ւոյն գե­րեզ­մա­նի

Եւ Մկր[տ]չին Տեառն Յի­սու­սի

ԶԱս­տուա­ծա­շուն­չս գո­վե­լի,

Որ եւ բազ­մաց է ցան­կա­լի:

Գնող ե­ղեն այսմ տա­ռի,

Որ Փրկ­չին է բան եւ հո­գի,

Ի սէրն Սուրբ Կա­րա­պե­տի.

Ե­տուն զօակ սա Սի­ո­նի:

Իւ­րեանց ծնո­ղա­ց­ըն եւ զար­մի

Եւ զա­ւա­կաց դե­ռա­բու­սի`

 Ա­միր-Սար­գիս պա­տա­նե­կի,

Եւ Ճա­հան­մէ­լիք Տա­լի­թա­յի

Եւ ծնո­ղա­ցն Աս­լա­նի,

Հա­ւրն` Սո­ղով­մո­նի,

Եւ մօրն` Սու­րա­թի,

Նոյն եւ ծնո­ղա­ցն Յու­դի­տա­յի,

Հա­ւրն` Յու­նա­նի,

Եւ մա­ւրն` Մի­նա­խա­թու­նի,

Իւ­րեանց եւ զա­ւա­կա­ցն

Միշտ յի­շա­տակ սայ ե­ղի­ցի

Ի Տա­րաւ­ն­ըն գա­ւա­ռի,

Վասն յու­սոյ տեառն Յի­սու­սի

Եւ այն կե­նա­ցն ան­վա­խ­ճա­նի:

Գնե­ցին զգան­ծս ան­պատ­մե­լի

Ի յութ հա­րիւր եզն­կա­ցի,

Որ է ար­ծաթ այս կեն­ցա­ղի,

 Ար­քա­յու­թեան բա­նա­լի:

Ե­տուն ըզ­գանձ մա­մո­նա­յի,

 Ա­ռին զդ­րախ­տն հայ­րե­նի

Վկա­յու­թեամբ Տեառն բա­նի,

Թէ Մի՛ գան­ձեք ձեզ գանձ յեր­կ­րի,

Եւ որ այ­լն է ի կար­գի:

Վասն այ­նո­րիկ զայս գրե­ցի,

Որ շր­ջա­գայ յա­մեն ա­մի,

Ի յա­ւուր Մեծ հին­կ­շա­բա­թի

Խոր­հուրդ սուրբ պա­տա­րա­գի

Վասն դո­ցա կա­տա­րես­ցի,

Զի փա­փագ­մամբ սի­րով սր­տի

Ցան­կա­ցան այ­ս­ըմ բա­նի:

Որ կա­տա­րէ սի­րով սր­տի,

Ի Քրիս­տո­սէ վար­ձս ըն­կա­լ­ցի

Յա­հեղ ա­ւուրն հա­մա­ռաւ­տի:

 Այ­սու յու­սով ան­մեկ­նե­լի

Կա­ց­ցէ ի դուռն Սուրբ Կա­րա­պե­տի

Մինչ ի գա­լուս­տն Քրիս­տո­սի:

Ով ոք հա­նել սա կա­մես­ցի

Վա­ճա­ռե­լով կամ գո­ղաս­ցի

Կամ այլ պատ­ճառ զինչ եւ լի­ցի,

Քա­հա­նա­յից, ա­ռաջ­նոր­դի

Կամ սպա­սա­ւոր այսմ ուխ­տի,

Եւ տա­նե­լոյ պատ­ճառ լի­նի,

Յան­մահ ա­տեա­նն Քրիս­տո­սի`

Զխա­չա­հա­նուց մասն ըն­կա­լ­ցի

Եւ Յու­դա­յի հետ դա­սես­ցի

Ի տար­տա­րոսն աղ­ջամղ­ջի

Եւ ի փա­ռաց լու­սոյն գր­կի:

4. 814բ (ԺԴ դ., բո­լոր­գիր) Ես տէր Յո­հան­նէս Բա­բեր­դու ե­պիս­կո­պոս, ե­տու զԱս­տուա­ծա­շունչ գիր­քս ի Տա­րաւ­նոյ Սուրբ Կա­րա­պե­տին` յի­շա­տակ ինձ եւ ծնո­ղաց ի­մոց` հա­ւրն ի­մոյ Տէր­տէ­րին եւ մա­ւրն ի­մոյ Հռիփ­սի­մին, եւ եղ­բա­ւրն ի­մոյ` Մե­լիք­շա­հին: Եւ որ լի սր­տիւ յի­շէ զմեզ ի Քրիս­տոս Աս­տուած ի դուռն Սուրբ Կա­րա­պե­տին եւ մե­ղաց թո­ղու­թիւն խն­դ­րէ, Որ­դին Աս­տու­ծոյ զիւր սղա­լան­քն ջն­ջէ: Եւ Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյն մե­րոյ փա՜ռք եւ պա­տիւ յա­ւի­տե­նից յօ­ի­տեա­նս. ա­մէն (փա­կա­գիր), ա­մէն:

5. 816ա (Վե­րա­կազ­մու­թեան) Փա՜ռք... Ըստ յա­ւէ­տա­խա­ղաց մշ­տա­հո­լով ա­րար­չաց ժա­մա­նա­կաց` սկզ­բ­նա­ւո­րեալ գա­լս­տե­նէ Բա­նին կե­նաց յեր­րոր­դում շր­ջա­նի եւ ի չոր­րոր­դում ըն­դիք­տի­ո­նի եւ ի կր­կ­նա­կի ո­լոմպ­իա­թի (1664=532 3+15 4+42) եւ ըստ Հայ­կեան թուա­հա­շու­թեան ի քսա­նե­րորդ եր­կ­րորդ յո­բե­լե­նի եւ յեր­րոր­դում նա­հան­ջի` ի մուտ չոր­րոր­դի ա­ռաջ­նե­րոր­դի (1664=22 50+3 4+1+551) եւ ըստ Հռո­մա­յեց­ւոց տու­մա­րի` օ­գոս­տո­սի ամ­սա­մ­տի եւ ըստ Հայ­կա­զեան պատ­ճէի` յե­լս մա­րե­րի ե­րե­ս­նե­րոր­դի, յա­ռաջ քան զե­րեք­տա­սան տօ­նա­խմ­բու­թեան Վե­րա­փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նի, ի թա­գա­ւո­րու­թեան բա­րե­բախ­տին Փո­քուն եւ Եր­կ­րոր­դին Շահ- Ա­բա­սի ի կող­մա­նն Պարս­կաս­տա­նի եւ յա­րեւ­մ­տեան բռ­նա­կա­լու­թեան Սուլ­տա­նին Ահ­մա­տայ, որ արդ իսկ կայ սաստ­կա­ցեալ ընդ Հռո­մա­յե­ցիս ի պա­տ­ե­րազ­մի, եւ ի հայ­րա­պե­տու­թեան թոր­գո­մեան սե­ռիս բա­րեր­ջան­կին եւ հո­գի­ըն­կ­լին տեառն Յա­կո­բայ սր­բա­զան կա­թ­ու­ղի­կո­սին Ա­մե­նայն Հա­յոց, որ զտասն ամ նս­տեալ յԱ­թոռ մե­ծա­փառ Սուրբ Է­ջմ­իած­նի, ա­րար ար­դիւ­նս մե­ծա­մե­ծս, զի զան­կա­կա­տու­նն` սկ­սեա[լ] ի [ աս­տուա­ծա]զգեաց Փի­լիպ­պոս կա­թու[ղ]ի­կո­սին, գե­ղա­զարդ յօ­րի­նուած­քով վեր ա­ւար­տեաց եւ զմուլ­քն գեղջ Սուրբ Է­ջմ­իած­նի, զեր­կիրս եւ զան­դաս­տա­նս նո­րա սեպ­հա­կա­նեաց սուրբ Ա­թո­ռոյս թա­գա­ւո­րա­կան Նո­մո­սաւ եւ ան­ջ­րե­լի հրո­վար­տա­կաւ եւ զգետ­նա­փար աղ­բիւրն բա­զում ծա­խիւք ա­ծեալ ի պա­րիս­պս եւ մեր­ձա­կայ այ­գիս եւ յան­դս վա­յել­չա­ցու­ցեալ: Նա եւ այլ բա­զում օգ­տու­թիւ­նս ա­րա­րեալ, զոր ոչ լի­նի մի ըստ մի­ո­ջէ թուել:

Յայ­սո­սում ա­մա­նա­կի, հուսկ յե­տի­նս յա­մե­նայ­նի ի բազ­մա­հոյլ յեղ­բայ­րու­թիւ­նս` նուաստ եւ ա­պա­լե­րիկ Մա­նուէ­լս, հո­մա­նուամբ վար­դա­պետ, սնեալ ի վար­ժա­րա­նի սուրբ Ա­թո­ռոյս, թէ եւ ոչ ա­ռեալ զճա­շակ սո­րին շնոր­հի, սա­կայն զան­ձն ի մահ ե­դեալ եւ ընդ հնա­զան­դու­թեամբ գրա­ւեալ ի հրա­մա­նա­տա­րու­թիւն եւ ի մա­տա­կա­րա­րու­թիւն սուրբ տա­նս գոր­ծա­կա­լու­թեան պա­րա­պեալ: Ե­ղեւ մեզ հրա­մա­նաւ հո­գե­ւոր տեառ­նս գնալ ի նուի­րա­կու­թիւն կող­մանց Վաս­պու­րա­կա­նի, ի շա­մի­րա­մա­կեր­տն ի Վան քա||(861բ)ղաք, յա­ռաջ քան զութ ամ, եւ տե­սեալ զաս­տու­ծա­տունկ դրախ­տս` զստու­գա­բան Աս­տուա­ծա­շուն­չս, որ էր ա[ր]հես­տա­բա­նեալ ի Սը­սոյ [ ար­հեստ]ա[ւ]ո­րա­կան մար­զա­րա­նէն, [ե]ւ ը[ս]տա­ցուած ար­քա­յեղ­բ­օրն` տեառն Յով­հան­նի­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի, եւ յետ ժա­մա­նա­կաց ան­կեալ ի սուրբ ուխ­տն Յով­հան­նու Կա­րա­պե­տին, եւ ըստ դի­պուա­ծոց վշ­տա­կիր նե­ղու­թեանց յայ­լ­ազ­գեաց` ա­ռաջ­նորդ նո­րա ա­ռա­քեալ էր ի վա­ճա­ռել: Ընդ որ խան­դա­ղա­տեալ եւ ի սէր սո­րին զա­կա­տեալ, տուաք զգի­նն ի նուի­րա­կու­թե­նէ Սուրբ Է­ջմ­իած­նի եւ ըստ սա­դ­րե­լոյ ո­մանց չա­րա­բա­րո­յից առ ի յա­փշ­տա­կել կր­կին` քան զգի­նն, ծա­խե­ցաք եւ ի սուրբ յԱ­թոռս հա­սու­ցաք բա­զում վշ­տօք: Եւ տուաք վերս­տին նո­րո­գել եւ օս­լա­յել եւ կազ­մել Թու­մա­յի քա­հա­նա­յի Ար­պա­տեց­ւոյ մե­րովք ծա­խիւք` առ ի մնալ մեզ յի­շա­տակ բա­րի յա­պա եւ ե­կ­օ­ղսդ եւ ի վա­յե­լ­օ­ղսդ ի ծոց մօրս լու­սոյ:

 Արդ, որք մի ան­գամ պա­տա­հիք այսմ բա­րե­բուխ եւ քաղ­ց­րա­համ աղ­բերս բա­րու­թեան, յի­շես­ջիք զաշ­խա­տ­օ­ղս ըստ կա­րի` զՄա­նուէլ վար­դա­պե­տս, եւ զծ­ն­օ­ղս եւ զե­րախ­տա­ւորս իմ զհո­գե­ւոր եւ զմար­մ­նա­ւոր, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի նա­խա­սահ­մա­նու­թեան ա­մէ­նու­նակ բա­րու­թեա­նն. ա­մէն: Հայր մեր...

6. 223ա (Բո­լոր­գիր) Յի­շե­ցէ[ք] ի Քրիս­տոս: Գրե­ցաւ ձե­ռամբ Մար­գա­րէ քա­հա­նա­յին թվին ՌՃԼԹ (1690)-ին:

7. 224ա (Շղա­գիր) Ով պա­տա­հողք Աս­տուա­ծա­շունչ մա­տե­նիս, յի­շես­ջիք նա­եւ զնուաստ Մես­րոպ ե­պիս­կո­պոս Սմ­բա­տեանց Նա­խի­ջե­ւան­ցի` միա­բան Մայր Ա­թո­ռոյ Ս. Է­ջմ­իած­նի, ի 1-ն ապ­րի­լի 1884 ա­մի:

Ծնթ. յե­տա­գա­յում վրան խաչ է քա­շուած:

Կն­քա­դ­րոշմ` 6ա, 251բ, 622բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

346

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉ

Նո­րա­շի­նայ Մա­նուկ Ս. Նշան  ՊԼԹ -1390

Հի­զանՊԽԹ -1400

ԳՐԻՉ` Պե­տ­րոս ա­բղյ (1390 թ., 440ա-89բ), Յո­վա­նէս քհյ (1400թ., 1դ-439բ, 490ա-556ա), Մել­քէ­սէդ քհյ (1400 թ., օգ­նո՞ղ): ԾԱՂ­ԿՈՂ (2 մա­սե­րի)` Յով­հա­նէս քհյ (1400 թ., գրի­չը): ՍՏԱ­ՑՈՂ (2 մա­սե­րի)` Յով­հան­նէս րա­բու­նի:

ԹԵՐԹ` 559+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1ա-1գ, 42ա, 439բ, 556բ-9բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴ 12 (Ա 10, Դ 8, Ե, Զ, ԻԴ 11) +Ա-ԻԴ (նա­խա­պէս` Ա-ԺԴ + Ա-Դ, ա­պա միա­ւո­րուած` Ա-ԺԸ եւ շա­րու­նա­կուած` ԺԹ-ԻԴ) 12 (ԺԱ, ԻԴ 10, ԺԲ 11, ԺԴ 8, ԺԸ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 28 18,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 218ա): ՏՈՂ` 47-49: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, Շմա­ւոն կազ­մո­ղի 1671 թ. ճն­շա­դ­րոշմ մա­կա­գ­րու­թեամբ (տե՛ս), մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` զար­դա­հիւս կա­նաչ մե­տա­քս, դռ­նա­կի աս­տա­ռը` կար­միր կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Գիր­ք­օր­հ­նէք` 1դ (Ե­կե­ղե­ցու խո­րան, կեն­տ­րո­նում, գրա­կա­լի վրայ դրուած է Աս­տուա­ծա­շունչ, ձա­խում Յով­հան­նէս վրդ-ը խա­չա­կն­քում է, ա­ջում` Յո­վա­նէս քհյ-ն խն­կար­կում), Տի­րա­մայ­րը մա­նուկ Յի­սու­սը գր­կին (դի­մա­ցը` Յով­հան­նէս վրդ-ն ու Յո­վա­նէս քհյ-ն ծն­կա­չոք ա­ղեր­սե­լիս)` 442ա, Յով­սէփ Գե­ղե­ցիկ եւ Ա­սա­նէթ` 40բ: Ի լու­սան­ցս -Դա­ւիթ հե­ծեալ` 147ա, Դա­ւիթ նուա­գա­րա­նով` 280ա, Յով­հան­նէս ա­ւե­տա­րա­նիչ յե­նուած գա­ւա­զա­նին («Հան­գիստ)` 554բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2ա, 464ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 22ա, 42բ, 60ա, 74բ, 94ա, 108բ, 119բ, 132բ, 147ա, 159բ, 174ա, 187ա, 199ա, 213ա, 219ա, 223բ, 229բ, 234ա, 240բ, 245բ, 261ա, 280ա, 282բ, 285բ, 288բ, 291ա, 294բ, 297ա, 300ա, 303ա, 315ա, 317ա, 322բ, 331բ, 342բ, 362բ, 364ա, 381ա, 407ա, 417ա, 442ա, 456ա, 478ա, 492ա, 497ա, 502ա, 505ա, 507ա, 508ա, 524ա, 539ա, 540բ, 544ա, 546բ, 548ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, շա­գա­նա­կա­գոյն, ոս­կի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Զըլջց­բ­լ­մ­ւսջ, Չը``բլմջսկջ կլ Կ հկզսւ` վբլմբլմկջսւ``ջա­կվ­մսկ Թսմսկ Հը`զջսգկ (լա­տի­նե­րէն): ԺԳ դ.: Ֆրա­նս­իա՞: 2(Ա-Բ)+2(Գ-Դ), ստա­ցուած ձե­ռա­գիր մա­տեա­նի ամ­բող­ջա­կան թեր­թե­րից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, սո­վո­րա­կան գո­թա­կան գիր (նմուշ` Բա): Տես Հ՞ Կ՞ Տկվբհքցջ, Տջմջհ­ըա սւ­տ­ըթ­կվ­բի կ ես­ջա`բլ­մ­ըց հջմ­կ­լվտ­ըաը ջհեջց­կմջ, դսջ­լեւ>կբ­վեւ ց "ջմբլջգջսջլբ, Բսբցջլ, 1980, վմս՞ 49՞

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ թր­ջուա­ծու­թեան հետ­քեր, ա­ռան­ձին թեր­թե­րի լու­սանցք­ներ բամ­բա­կա­կա­լած, 439-ի չգ­րուած կէ­սը ըն­դ­եր­կայ­նա­կի կտ­րուած-հա­նուած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը թե­թե­ւա­կի մա­շուած, փա­կան­ներն ըն­կած, դռ­նա­կի վրայ` խո­շոր սեւ բիծ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. Ծնունդք -Գրք 2ա-21բ:

2. Կտակ ԺԲ նա­հա­պե­տա­ցն -22ա-36ա (տե՛ս Լ0 351, Ա, ¢ 25: Կտակ­նե­րի տե­ղե­րը. ա/22ա-3ա: բ/23աբ: գ/23բ-6ա: դ/26ա-8բ: ե/28բ-9ա: զ/29աբ: է/29բ-30ա: ը/30բ-1բ: թ/31բ-2բ: ժ/32բ-3բ: ժա/33բ-5ա: ժբ/35ա-6ա):

3. Ա­սա­նեթ -36ա-41բ (տե՛ս Բ ¢ 1):

4. Ելք -Գրք 42բ-59բ:

5. Ղեւ­տա­կանք -Գրք 60ա-73ա:

6. Թիւք -Նխ. 73ա: Գլ. 73ա-4բ: Գրք 74բ-93ա:

7. Բ. 0րէնք -Նխ. 93: Գլ. 93ա-4ա: Գրք 94ա-108ա:

8. Յե­սու -Նխ. 108ա: Գլ. 108աբ: Գրք 108բ-19ա:

9. Դա­տա­ւորք -Նխ. 119աբ: Գլ. 119աբ: Գրք 119բ-29բ:

10. Հռութ -Նխ. 129բ-30ա: Գրք 130ա-1ա:

11. Թագ. Ա -Յռջբ. («Վասն) 131աբ: Նխ. («Սկիզ­բն) 131բ-2ա: Գլ. 132աբ: Գրք 132բ-146բ:

12. Թագ. Բ -Գլ. 146բ-7ա: Գրք 147ա-58բ:

13. Թագ. Գ -Գլ. 158բ-9բ: Գրք 159բ-73ա:

14. Թագ. Դ -Գլ. 173ա-4ա: Գրք 174ա-86ա:

15. Մնաց. Ա -Նխ. 186աբ: Գլ. 186բ-7ա: Գրք 187ա-98բ:

16. Մնաց. Բ -Գլ. 198բ-9ա: Գրք 199ա-212բ:

17. Ե­զր Ա -Նխ. 212բ: Գլ. 212բ-3ա: Գրք 213ա-9բ:

18. Ե­զր Բ -Հան­գա­մանք 219բ: Գրք 219բ-23բ:

19. Նե­ե­մի -Նխ. 223բ: Գլ. 223բ: Գրք 223բ-9ա:

20. Ես­թեր -Նխ. 229աբ: Գրք 229բ-34ա:

21. Յու­դիթ -Նխ. 234ա: Գրք 234ա-40բ:

22. Տով­բիթ -Նխ. 240բ: Գրք 240բ-4բ:

23. Մա­կաբ. Ա -Նխ. 244բ: Գլ. 244բ-5բ: Գրք 245բ-60ա:

24. Մա­կաբ. Բ -Նխ. 260աբ: Գլ. 260բ-1ա: Գրք 261ա-72բ:

25. Մա­կաբ. Գ -Նխ. 272բ: Գլ. 272բ: Գրք 272բ-8ա:

26. Սաղ­մոսք -Նխ. (Ե­պի­փան) 279ա-80ա: Գրք 280ա-303ա:

27. Ա­ռակք -Գրք 303ա-12ա:

28. Ժո­ղո­վող -Գրք 312ա-5ա:

29. Երգ Եր­գոց -Գրք 315ա-6բ:

30. Ի­մ­աս­տու­թիւն -Գրք 317ա-22բ:

31. Սի­րաք -Գրք 322բ-9ա (Կից` 329ա-31ա, տե՛ս Բ ¢ 2):

32. Յոբ -Նխ. 331աբ: Նխ. ( Ա­ղի­կառ­նա­ցի) 331բ: Գրք 331բ-42ա:

33. Ե­սա­յի -Գլ. 342աբ: Մրգ. 342բ-62ա: Մահ 362աբ:

«Գլ. ¢ 34-45 հա­մա­խմ­բուած` 362բ-3բ: Կից` 363բ-4ա, տե՛ս Բ ¢ 3:

34. Ով­սէէ -Գլ. 362բ: Մրգ. 364ա-7ա: Մահ 367ա:

35. Ա­մո­վս -Գլ. 362բ: Մրգ. 367ա-9ա: Մահ 369ա-70բ:

36. Մի­քիէ-Գլ. 362բ-3ա: Մրգ. 369ա-70բ: Մահ 370բ:

37. Յո­վէլ -Գլ. 363ա: Մրգ. 370բ-1բ: Մահ 371բ:

38. Յով­նան -Գլ. 363ա: Մրգ. 371բ-2բ: Մահ 372բ:

39. Աբ­դի­ու -Գլ. 363ա: Մրգ. 372բ-3ա: Մահ 373ա:

40. Նա­ւում -Գլ. 363ա: Մրգ. 373աբ: Մահ 373բ:

41. Ամ­բա­կում -Գլ. 363ա: Մրգ. 373բ-4բ: Մահ 374բ:

42. Սո­փոն­իա -Գլ. 363ա: Մրգ. 374բ-5բ: Մահ 375բ:

43. Ան­գէ­ոս -Գլ. 363ա: Մրգ. 375բ-6ա: Մահ 376ա:

44. Զա­քար­իա -Գլ. 363աբ: Մրգ. 376ա-9ա: Մահ 379ա:

45. Մա­ղաք­իա -Գլ. 363բ: Մրգ. 379բ-80ա: Մահ 380ա:

46. Ե­րեմ­իա -Մրգ. 381ա-402բ:

47. Բա­րուք -Թղթ 402բ-4բ:

48. Ողբք Ե­րեմ­իայ -Ողբք 404բ-6բ: Մահ 438բ-9ա (¢ 50-ից յե­տոյ):

49. Դա­նի­էլ -Մեկ. Նխ. 406բ-7ա (տե՛ս Բ ¢4): Գլ. 407ա: Մրգ. 407ա-15ա: Մահ 415բ:

50. Ե­զե­կի­էլ -Գլ. 415բ-6բ: Յռջբ. 416բ-7բ (տե՛ս Բ ¢5): Մրգ. 417բ-38բ: Մահ 438բ:

51. Թղթ Եւ­սե­բի -440ա:

52. Հա­մա­բար­բառ -Կա­նոնք 440բ-1բ:

53. Մատ­թէ­ոս -Աւ. 442ա-55բ:

54. Մար­կոս -Աւ. 456ա-64ա:

55. Ղու­կաս -Աւ. 464ա-478ա:

56. Յով­հան -Աւ. 478ա-89բ:

57. Թղթ առ Հռո­մա­յե­ցիս -Պատ­ճառք 490ա-1բ (տե՛ս Բ ¢ 6): Գլ. 491բ-2ա: Թղթ 491բ-2ա: «Գլ. ¢ 58-70 համ­խմ­բուած` 520ա-1բ:

58. Առ Կորն­թա­ցիս Ա -Գլ. 520ա: Թղթ 497ա:

59. Առ Կորն­թա­ցիս Բ -Գլ. 520ա: Թղթ 502ա-5ա:

60. Առ Գա­ղա­տա­ցիս -Գլ. 520ա: Թղթ 505ա-7ա:

61. Առ Ե­փե­սա­ցիս -Գլ. 520աբ: Թղթ 507ա-8բ:

62. Առ Փի­լի­պե­ցիս -Գլ. 520բ: Թղթ 508բ-9բ:

63. Առ Կո­ղո­սա­ցիս -Գլ. 520բ: Թղթ 510ա-1ա:

64. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Ա -Գլ. 520բ: Թղթ 511ա-2ա:

65. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Բ -Գլ. չիք: Թղթ 512աբ:

66. Առ Եբ­րա­յե­ցիս -Գլ. 520բ-1ա: Թղթ 512բ-6բ:

67. Առ Տի­մո­թէ­ոս Ա -Գլ. 521ա: Թղթ 516բ-7բ:

68. Առ Տի­մո­թէ­ոս Բ -Գլ. 521աբ: Թղթ 517բ-8բ:

69. Առ Տի­տոս -Գլ. 521բ: Թղթ 518բ-9բ:

70. Առ Փի­լի­մոն -Գլ. 521բ: Թղթ 519բ:

70*. Վե­րա­գիր, Թե­լա­դ­րութ., Նա­ւար­կութ. -519բ-20ա (տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢ 77*):

71. Գործք Ա­ռա­քե­լոց -Յռջբ. («Որք) 521բ-2բ: Դիր 522բ: Գլ. 522բ-3բ: Ըն­թերց. ԺԶ 523բ: Նխ. («Գործք) 523բ: Ըն­թաց­քն 523բ: (Կից` ծնթ. գր­չի. տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢ 55, զ): Գրք 523բ-37բ:

72. Թղթ Յա­կո­բայ -Յռջբ. 538աբ: Գլ. 538բ: Նխ. 538բ: Թղթ 539ա-40բ:

73. Թղթ Պե­տ­րո­սի Ա -Գլ. 540բ: Նխ. 540բ: Թղթ 540բ-2ա:

74. Թղթ Պե­տ­րո­սի Բ -Գլ. 542աբ: Նխ. 542բ: Թղթ 542բ-3բ:

75. Թղթ Յով­հան­նու Ա -Գլ. 543բ: Նխ. 543բ-4ա: Թղթ 544ա-5բ:

76. Թղթ Յով­հան­նու Բ -Գլ. 545բ: Նխ. 545բ: Թղթ 545բ-6ա:

77. Թղթ Յով­հան­նու Գ -Գլ. 546ա: Նխ. 546ա: Թղթ 546ա («Բ փխ «Գ):

78. Թղթ Յու­դա­յի -Գլ. 546ա: Նխ. 546աբ: Թղթ 546բ-7ա:

79. Ա­ղերս Եւ­թա­ղի -547ա:

80. Յայ­տ­նութ. Յով­հան­նու -Նխ. 547աբ: Գլ. 547բ-8ա: Գրք 548ա-54ա:

81. Հան­գիստ Յով­հան­նու -554բ-5ա:

Բ. 1. 36ա-41բ Պատ­մու­թիւն Ա­սա­նե­թայ` կնո­ջն Յով­սէ­փայ -Եւ ե­ղեւ յա­մին ա­ռաջ­նում յեւ­թն ա­մաց լի­ու­թեա­նն... ի տուն իւ­րեանց` փա­ռա­ւո­րե­լով զԱս­տուած բար­ձ­րեա­լն, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: (Հմմտ. Լ0 347, Բ ¢ 5):

2. 329ա-31ա [Խրատք Ի­մաս­տա­սի­րաց պի­տա­նի] -Ճա­նա­պար­հորդք ի տու­նս եւ ի հայ­րե­նիս... զմ­տաց ու­սու­ցի­չսն, քան զմար­մ­նոյ ծն­օ­ղսն: (Տե՛ս Լ0 187, Բ ¢ 2):

3. 363բ-4ա Տեառն Ներ­սէ­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Տար­սո­նի Մեկ­նու­թիւն Եր­կո­տա­սան մար­գա­րէ­ից, զոր ի թե­լա­դ­րու­թե­նէ աբ­բայ Եփ­րե­մի եւ Կիւր­ղի եւ յիւ­րոց յա­ւե­լա­ծոյ մտաց գե­ղեց­կա­յար­մար յե­ռեալ իբ­րեւ ոս­կի ընդ սար­դի­ոն -Յար եւ մեր­ձա­ւոր վկա­յեն գրոց... յայտ ա­րար` թէ պո­ռ­ըն­կին:

4. 380բ-1ա Նա­խա­դ­րու­թիւն սուրբ մար­գա­րէ­ին Ե­րեմ­իայ, ա­սա­ցեալ Մխի­թար վար­դա­պե­տի [Գօ­շի -Մար­գար­էա­ցաւ Ե­րեմ­իա յա­ւուրս թա­գա­ւոր]ու­թեա­նն Յո­վս­իայ...

Հմմտ. Լ0 1224, 159բ-68բ:

5. 406բ-7ա Մեկ­նու­թիւն Նա­խա­դ­րու­թիւն Դա­նի­է­լի, զոր ա­րա­րեալ է հո­գե­կիր առն Վար­դան վար­դա­պե­տի` ի լու­սա­ւոր մե­կն­չաց -Մեր­ձա­ւորք եղ­բարք եւ որդ­իակք յօ­ժա­րե­ցին... եւ մար­գար­էա­նա­լոյ սո­րա այս­պի­սի:

6. 416բ-7բ Յա­ռա­ջա­բան Վեր­լու­ծու­թեան Մար­գա­ր­է­ու­թեա­նն Ե­զեկ[ի]է­լի` Ե­սա­յեայ վար­դա­պե­տի - Աս­տուա­ծա­յին ա­րար­չա­գործ բա­նիւն կր­կին է­ու­թեամբ... սկ­սա­նի յա­սե­լն իւ­րում այս­պէս:

7. ա. 490ա Պատ­ճառ Թղ­թոյն, որ առ Հռո­մա­յե­ցիսն -Բա­զումք հա­ւա­տա­ցին ի Քրիս­տոս... եւ ցու­ցա­նէ զհա­կա­ռա­կու­թիւ­նն:

բ. 490ա-1բ Դար­ձեալ այլ Պատ­ճառ Թղ­թոյն Պօ­ղո­սի -Բայց տես­ցուք զբո­լոր պատ­ճառս Թղ­թոյն Պօ­ղո­սի ա­սէ. Յա­ռաջ քան զժա­մա­նա­կսն յա­ւի­տե­նից:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 440ա (Պե­տ­րոս գր­չի, 1390 թ.) Աւ­գ­նեա՛, սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին, Պե­տ­րո­սիս, եւ հա­սո՛ յա­ւար­տու­մն սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս:

455բ Յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս զեր­ջա­նիկ րա­բու­նի զՅո­հան­նէս եւ զհո­գե­ւոր պա­րոն Ա­միր­մուլ­քն եւ զկե­նա­կի­ցն իւր` զՄ­ս­ըր­մէ­լի­քն, եւ զծաղ­կա­զարդ զա­ւակք իւր` զԱս­տուա­ծա­տուրն, զպա­րոն Ու­մէ­տն, եւ Աս­տուած յի­շո­ղա­ցն ո­ղոր­մի. ա­մէն:

464ա ԶՅո­հան­նէս զեր­ջա­նիկ րա­բու­նին յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ զմե­ղու­ցեալ Պե­տ­րոս գրիչ եւ զպա­րոն Ա­միր­մուլ­քն բա­րի ծնաւ­ղօ­քն եւ զա­ւա­կօ­քն իւ­րով:

477ա Ան­մե­ղա­դիր լեր, րա­բու­նի, զայս ե­րե­սս ան­ձ­րեւն յեր­դե­ցն ի վայր ա­ւե­րեց եւ զե­լու­զակ Պե­տ­րո­սս վի­րա­ւո­րեց: Ով որ կար­դայ, թող մեզ յի­շեա, Աս­տուած զիւր մեղ­քն մո­ռա­նայ:

489բ Փա՜ռք... Աս­տա­նա­ւր յանկ ե­լեալ ա­ւար­տե­ցաւ աս­տուա­ծա­խա­ւս եւ հոգ­իա­բուխ, քա­ռա­վ­տակք, յա­կա­նա­կիտ աղ­բե­րէն ըն­թա­ցեալ յո­լոր­տս տի­ե­զե­րաց: Գրե­ցաւ սայ ի թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՊԼԹ (1390), ի յա­նա­պա­տս Նոր­շի­նայ, որ Մա­նուկ Սուրբ Նշան կո­չեն, ընդ հո­վա­նեաւ սո­րին եւ այլ սուրբ ե­կե­ղե­ցեա­ցս: Ի վա­յե­լու­մն սայ ե­ղի­ցի Յո­հան­նէս րա­բու­նա­պե­տին, որ ետ գրել փա­փա­գա­նաւք` յի­շա­տակ իւր եւ բա­րի ծնաւ­ղա­ցն իւ­րոց:

 Արդ, ա­ղա­չեմ բազ­մա­պի­սիս ա­ռա­ջի վեր­ծա­նո­ղացդ այսմ սո­փե­րի, մա­տու­ցա­նեմ յի­շա­տա­կել բա­րի կա­մաւք եւ սեռն սի­րով ի պատ­կա­նա­ւոր խն­դ­րուա­ծս, զի տա­ցէ սո­ցա Տէր Աս­տուած զփառս ան­պա­տու­մս յան­սպառ յա­ւի­տե­նին: Այլ յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս զհո­գե­ւոր եւ բա­րէ­սէր զպա­րոն Ա­միր­մուլ­քն եւ զբա­րի ծնաւղ­քն իւր եւ զծաղ­կա­զարդ որ­դի­քն իւր` զԱս­տուա­ծա­տուրն եւ զպա­րոն Ու­մէ­տն, եւ զկե­նա­կի­ցն իւր` զՄ­ս­ըր­մէ­լի­քն, ե­ւս ա­ռա­ւել սո­ցա ե­ղի­ցի յի­շա­տակ, որ զթուղ­թս յաւ­ժար կա­մաւք տուին, տա­ցէ Քրիս­տոս փո­խան զեր­կ­նից ար­քա­յու­թիւ­նն: Ընդ որս եւ ես` ան­պի­տա­նս յա­մե­նայ­նի Պե­տ­րոս ա­ն­ար­ժան ա­բե­ղա, որ սա­կաւ ինչ տա­ժան­մամբ գրե­ցի վասն դառն ժա­մա­նա­կիս` յահ եւ փախ յայ­լ­ա­զգաց, այլ պա­ղա­տա­նս ըն­ձա­յեմ` յի­շել ե­ւս մեզ ա­ղօ­թիւք ի տէր մեր Յի­սուս Քրիս­տոս, իբ­րու թէ նե­րու­մն յան­ցա­նաց եւ քա­ւու­թիւն մե­ղաց ա­րաս­ցէ Քրիս­տոս Աս­տուած մեր ձեզ` յի­շո­ղացդ, եւ մեզ. ա­մէն: Այլ յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս զհո­գե­ւոր եղ­բայր մեր` զՄա­թէ­ոս, որ զթուղ­թս կո­կեց: Եւ ա­ղա­չեմ [ա]մե­նե­սեան` չլի­նել մե­ղա­դիր խո­շո­րու­թեան գրիս. այս եր­կու ամ է, որ աչ­քս վա­տել է, աչք կու դնեմ ու գրեմ:

2. 1դ (Յո­վա­նէս գր­չի, 1400 թ.) Յով­հան­նէս վար­դա­պե­տին եմ` ա­ն­արժ[ա]ն Յո­վա­նի­սի ձե­ռամբ ծաղ­կեալ:

-(Խո­րա­նի գմ­բե­թի շուրջ, բո­լոր­գիր) Ան­պի­տան ծաղ­կո­ղս` Յո­վա­նէս սու­տ­ա­նուն քա­հա­նայ յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս եւ զհայրն իմ` զՄ­կր­տիչ քա­հա­նայ, որ տա­րա­ժամ փո­խա­ցաւ ի Քրիս­տոս, եւ լի բե­րա­նով ա­սա­ցէք Աս­տուած ո­ղոր­մի, զի յոյժ աշ­խա­տե­ցայ ի սմայ վասն յի­շե­լոյ զմեզ:

-(Ստա­ցո­ղի նկա­րի վե­րե­ւում, բո­լոր­գիր) Յո­վան­նէս վար­դա­պե­տն է:

25բ. Ես եմ կը­տակ հաս­տատ[ու]թե[ան`]

Փո­խա­նա­կե­ցեալ ձեզ յան­դի­ման,

Տ[եառ]ն Յո­հան­նի[սի] ի յետ մահ[ո]ւան,

Մաղ­թեմ բա­նիւ սե­րա­կան:

70ա. Այս սուրբ գիր­քս զայն մար­դն ա­նի­ծէ,

Որ զգ­րա­գիրս ա­նի­րաւ բան­բա­սէ:

73ա Զա­ն­ար­ժան եւ զփ­ցուն գրիչ զՅո­վա­նէս յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, որ զսա­կաւ գիրս գրե­ցի: Ո՜վ սուրբ վար­դա­պետք, որք հան­դի­պիք սմայ, յի­շե­ցեք ի սուրբ ա­ղաւ­թս ձեր զիս եւ զհայրն իմ` զՄ­կր­տիչ քա­հա­նայ, եւ զՍ­տե­փա­նոս եւ զԳ­րի­գոր քա­հա­նայ, որ փո­խե­ցան ի Քրիս­տոս եւ սուգ ան­մ­խի­թար ե­տուն մեզ, ո՜հ:

114բ Ա՜մ, ինչ ա­սեմ, ա­նս­խալ սխա­լիլ կու պի­տի: Զգ­րի­չս յի­շեա, զի յօ­րի­նա­կն է երկ­բա[յ] ա­ցած (նման` 111ա, 176ա):

131ա Զգ­րի­չս յի­շեա ի Քրիս­տոս (նման` 199ա, 213ա, 245բ, 280ա, 282բ, 285բ, 288բ, 300ա, 303ա, 315ա, 373ա, 497ա):

141ա Ա՜խ, ո՜վ սուրբ վար­դա­պետք, որք հան­դի­պիք սմա, այնց հա­մա­րե­ցէք, թէ կեն­դա­նոյն առ ո­տս ձեր ի ա­ն­ար­ժան ե­րե­սս ե­դեալ կա: Բո­լո­րով սր­տիւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք հօրն իմ` Մկր­տիչ քա­հա­նա­յի, եւ ինձ` ա­ն­ար­ժան գր­չի Յո­վա­նէ­սի, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շես­ցէ ի բա­րին (նման` 181բ, 210բ, 272բ, 415բ, 555ա):

186ա Զա­ն­ար­ժան գր­չա­կս` զՅո­վա­նէս յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ զսի­րուն պա­պն իմ` զՄ­կր­տիչ քա­հա­նայ:

198ա. Ա­ւա՜ղ, զժա­մա­նա­կս ա­սեմ,

Զտա­տա­նեա­լս յա­լե­կո­ծու­թիւն,

Ի յան­պար­տե­լի յազ­գէն`

Յա­նո­ղորմ ի Թա­մուր­լան­կէն:

 Աս­տէն եմք մե­ղօք խրա­տեալ,

 Ան­պ­տում ա­հիւ փա­խու­ցեալ, ա՜յ, վա՜յ,

Ընդ­դէմ ան­դէ­նին կա­պեալ,

Ուր ան­շ­էջ հու­ր­ըն կայ ի վառ:

Վասն Աս­տու­ծոյ, զի­նա­հար,

Զիս յի­շեա ի Քրիս­տոս:

213ա. Ի ժա­մա­նա­կի վեր­ջի­նս,

Ի լը­ռել քնա­րաց ձայ­նից,

Յի­շել ար­ժա­նի ա­րայ զիս,

Որ հան­դի­պիս տա­ռիս:

219բ Յա­ն­ար­ժան Յո­վա­նի­սէ ըն­ծայ սուրբ վար­դա­պե­տին Յով­հան­նու: Յի­շե­ցէք զմեզ ի Քրիս­տոս Յի­սուս:

229ա Ո՜վ սքան­չե­լեա­ցս, որ զա­մե­նայն աշ­խա­տա­նս ո­չինչ ա­րար մար­դն չար եւ մեզ յոյժ դառ­նա­ցոյց, չար ընդ բա­րոյ վճա­րեաց (նման` 236ա):

234ա Զծո­վա­լ­րա­ցեա­լն ի բազ­մա­բե­ղուն ի­մաս­տս գը­րա­ւո­րա­կան սուրբ հո­գոյն` զՅո­հան­նէս րա­բու­նի յի­շել ի Քրիս­տոս:

278ա Զա­ն­ար­ժան գրի­չս յի­շեայ ի Քրիս­տոս եւ մի՛ մո­ռա­նար, ա­ղա­չեմ, զի ի յոյժ աշ­խա­տե­լոյն ի սմայ յոյժ ցաւ էած ա­չա­ցս եւ տկար ան­ձի­նս, այլ վասն յի­շե­լոյ զիս եւ զհայրն իմ` զՄ­կր­տիչ քա­հա­նայ, յետ ձգեալ իմ զտ­կա­րու­թիւ­նս, ծրե­ցի զԱս­տուա­ծա­շունչ տառս. մի՛ մո­ռա­նայ, ա­ղա­չեմ: Եւ զայս ե­ւս ծա­նի­ցէ աս­տուա­ծա­տուր ի­մ­աս­տու­թիւնդ ձեր, զի յա­ռա­ջն ոչ ազ­դե­ցին վասն ոս­կով ծաղ­կե­լոյ, եւ ես ան­պատ­ր­աս­տու­թեամբ ա­րա­րի` ո­՛չ տա­լով զաս­տառս ոս­կոյն ի ներ­քոյ իւր, այլ` այլ ի­մն դե­ղով, եւ յե­տոյ նե­ղի­ցին զիս, թէ ոս­կել պի­տի, վասն ո­րոյ յան­ճար լի­նե­լոյն ի փշ­րիլ ան­գա­նի, եւ մեզ վատ ա­նուն վե­րա­բե­րէ: Այլ վասն այ­նո­րիկ ա­սա­ցի ես զպատ­ճառն, զի ան­մե­ղա­դիր լի­ջիք: Եւ շատ զեան ե­բեր մեզ: Տէրն լաւ գի­տէ եւ ան­ձի­նս յոյժ տկա­րու­թիւն, այլ ոչ յի­շեմք զնե­ղու­թիւ­նն` վասն խն­դու­թեա­նս, զի յի­շա­տակ լի­ցի մեզ եւ ծնո­ղաց մե­րոց: Եւ ով որ զմեզ յի­շէ սր­տի մտօք ի հան­դի­պու­մն սո­րայ, յի­շեալ լի­ցի յա­ռատ ո­ղոր­մու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի, եւ ով ոք որ յանդ­գ­նի եւ խա­փա­նել ջա­նայ զյի­շա­տա­կս մեր, խա­փա­նել լի­ցի ի Քրիս­տո­սէ, եւ ջն­ջես­ցի ա­նուն նո­րայ ի դպ­րու­թե­նէ կե­նա­ցն յա­ւի­տե­նից. ա­մէն: Զի փո­խա­նակ բար­ւոյ եւ շնո­րա­հա­կա­լու­թեան դառ­նա­ցոյց զիս եւ շատ վատ ա­սաց բամ­բա­սե­լով` Ա­ռա­քեա­լն` խռո­վա­րար, եւ վե­րա­կա­ցուն` նեն­գաւղ:

416բ Զպա­տուա­կան եւ զհռ­չա­կա­ւորն ի րա­բու­նիս, զան­ձ­նա­ճիշդ ար­քա­յու­թեան, վասն կա­մաւ ներ­ք­նա­ծած­կեալ լոյսն ի մար­մ­նի, զմ­տա­ցն ա­սեմ, ի վե­հա­գու­նէն մտաց հօրն նկա­րի` զՅով­հան­նէս ա­ղա­չեմ յի­շել ի մար­թե­լին շնոր­հեալ տես­լեա­նն աս­տուա­ծա­յին եւ ի սոս­կա­լի ժամ խոր­հր­դեա­նն կեն­դա­նա­տուի: Նա­եւ զիս` զա­ն­ար­ժա­նս, ի նոյն ա­ղերս ի սուրբ ա­ղօ­թի, եւ զսի­րուն հայ­րի­կն իմ` զՄ­կր­տիչ քա­հա­նայ, Աս­տու­ծոյ հա­մար զի­նա­հար:

439ա. Գի­տէ գի­տողն գաղ­տ­նեաց, եղ­բարք,

Վասն գրո­ցս, որ ծաղ­կե­ցաք,

Զի հինգ հա­րիւր դրամ թո­ղաք,

Որ ի վար­ձէն մեք ոչ ա­ռաք:

Եւ զաշ­խա­տա­նս, որ գրե­ցաք,

Եւ զվաս­տա­կի­լս, որ յան­ձն ա­ռաք,

Վասն հոգ­ւոց մեր ա­րա­րաք

Եւ ծնո­ղա­ցն, յո­րոց ծնաք:

Եւ թէ­պէտ չէ ձեզ ըն­դու­նակ

Եւ ա­ն­ի­մաստ գր­չով գրեալք,

Դուք ըստ ձե­րում մտաց յս­տակ

Զմեզ յի­շե­ցէք, զոր աստ գրեալք.

Զիս` զՅո­վա­նէս գրի­չս փա­նաք,

Եւ զմեր­ձա­ւորս մեր հա­մակ`

Զհայրն կո­չեալ մար­դուն գի­տակ`

ԶՄ­կր­տիչ ե­րէց պի­տակ:

Եւ ձեզ տա­ցէ Տէր զնոյն պար­ծանք,

Փա­ռաւք ի փառս բար­ձ­րա­նայք:

441բ (Եր­կա­թա­գիր).

Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին,

Լուր ա­ղա­չա­նաց

Յո­հան­նէս վար­դա­պե­տին`

Ըս­տա­ցո­ղի գան­ձի ան­գին,

Եւ ա­ն­ար­ժան ի­մոյ ան­ձին`

Նկա­րո­ղի զպատ­կեր քո­յին:

-(Ստա­ցո­ղի եւ ծաղ­կո­ղի նկար­նե­րի գլ­խա­վե­րե­ւում, եր­կա­թա­գիր).

Զքեզ ա­ղա­չեմ, սուրբ տի­րու­հի,

Ես` Յո­հա­նէս րա­բու­նի,

Բա­րեխ[ա]ւսեա քո միած­նի`

Փր­կել զհո­գիս յա­ւրն ա­հե­ղի,

Եւ զա­ն­ար­ժան Յո­վա­նի­սի,

Որ աշ­խա­տեա­լս եմ յայսմ տա­ռի:

456ա Ո՛վ եղ­բայր, թէ ա­սես, թէ ծա­ղի­կն փո­քր է, չէ՛. ես ու­սու­ցեմ քեզ, ա­պայ յա­մէն լու­սանց փոկ պի­տի ծայ­րից ի ծայր, թէ չէ ճար չկայ, ինձ մի՛ մե­ղա­դ­րեր:

464ա Վա՜յ Ռ (1000) բե­րան, զի զաֆ­րա­նն ա­ռա­ջի ի­շուն խոտ է հա­մա­րեալ, եւ ծա­խէ ա­տա­մամբ­քն յան­խ­նայ` ոչ գի­տե­լով զզ­օ­րու­թիւն նո­րայ:

538ա Զա­ն­ար­ժան գրիչ զՅո­վա­նէս եւ զհայրն իմ, աջ բա­զուկ, որ կտ­րե­ցաւ մա­հուամբ եւ սուգ ան­մ­խի­թար ե­թող ինձ: Վասն սի­րոյն Քրիս­տո­սի, ու­ղիղ սր­տիւ եւ սր­տա­հա­ռաչ ձայ­նիւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք մեզ, եւ դուք առ­նու­ցուք Ճ (100)- ա­պա­տիկ ի Քրիս­տո­սէ. ա­մէն:

544ա Զա­մե­նա­բա­րի եւ ծաղ­կա­ւէտ սե­ղա­նիս մա­տա­կա­րա­ր­օղ` զա­մե­նայն ա­ռա­քի­նու­թեամբ զար­դա­րեալ րա­բու­նին Յո­հան­նէս եւ զծ­նո­ղսն իւր եւ զհամ­շի­րակ եղ­բարսն իւր եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն, նայ եւ զու­նայ­նս ի բա­րեաց եւ ի մա­քուր գոր­ծոց, որ ան­տե­սե­ցի ի գրել` պատ­րաս­տել կե­րա­կուր հո­գե­ւոր ճա­շա­կո­ղացդ, զՅո­վան­նէս եւ զհայրն իմ` զՄ­կր­տիչ քա­հա­նայ, յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս ան­մո­ռաց, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ:

546բ Յո­հան­նէս վար­դա­պե­տին է:

548ա Յո­վա­նէս ծաղկ[ող]:

551ա Յո­հան­նէս վար­դա­պե­տին եմ ես: Գծա­գ­րեալ է ձե­ռաց ա­ն­ար­ժան Յո­վա­նի­սէ: Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս Յի­սուս:

555բ Փա՜ռք... Շնոր­հիւն Աս­տու­ծոյ ա­մե­նա­կա­լին եւ նո­րին աւ­գ­նա­կա­նու­թեամբ ա­ւար­տե­ցաւ ե­ռա­հ­րաշ եւ հոգ­իա­զարդ տառս` Աս­տուա­ծա­շունչ կո­չե­ցեալ...

Եւ արդ, ես` յե­տի­նս ի մա­ն­կու­նս ե­կե­ղեց­ւոյ եւ տրու­պ­ըս ա­մե­նայն վար­դա­պե­տաց, Յով­հան­նէս վար­դա­պետ, ցան­կա­ցող ե­ղէ աս­տուա­ծա­խա­ւս եւ ե­դե­մա­կան ծաղ­կա­ւէտ բու­րաս­տա­նիս Աս­տուա­ծա­շն­չի, եւ ե­տու գրել զսայ յի­շա­տակ հոգ­ւոյ ի­մոյ եւ ծնաւ­ղա­ցն ի­մոց: Եւ արդ, իմ ոչ բե­րե­լով զայս­պի­սի վս­տա­հու­թիւն, այլ յա­մե­նայն բա­րե­վա­յել­ջու­թե­նէ, որ ա­ռա­քի­նա­ցն է հա­մար­ձա­կու­թիւն, այլ ի բա­րե­խաւ­սու­թիւն մաղ­թե­լով զա­մե­նայն սուր­բս եւ ի մար­դա­սի­րու­թիւ­նն Աս­տու­ծոյ, յու­սա­դ­րեալ զկոր­ծա­նեալ եւ զլ­քեալ ան­ձն իմ եղ­կե­լի: Ո՜վ դիւ­րա­կոր­ծան մար­մին եր­կ­րա­ծին, ո­րո՞վք ձայ­նար­կու­թեամբ զքեզ ա­ւա­ղե­ցից, կամ զիա՞րդ ի գիր յա­ռե­ցից, կամ զո­րո՞ց նշա­նա­կե­ցից զմար­մ­նա­կան տած­մանց, ե­թէ զհո­գե­կան սխա­լա­նաց` զկա­մա­յից, ե­թէ զա­կա­մա­յից, զոր ոչ բա­ւէ նա­մա­կս վե­րա­բե­րեալ եւ կամ ի գիր շա­րա­բառ­նիլ, այլ գի­տո­ղին զգ­աղ­տն ե­րե­ւա­կան, նմայ ա­ռա­ջի ար­կեալ հե­ղից զան­ձն իմ մաղ­թա­նաւք, որ կա­րողն է կե­ցու­ցա­նել եւ վերս­տին հրա­շա­գոր­ծել յիս ա­ղաւ­թիւք ա­մե­նայն սր­բոց: Այ­լեւ դար­ձեալ բա­րի հա­մա­րե­ցայ ի գործ ար­կա­նել զտա­ղան­դս, զոր ինձ հա­ւա­տա­ցաւ, զի մի յոր­ժամ գայ­ցէ եր­կ­նա­ւորն, պա­հան­ջի­ցէ յի­նէն բա­զու­մս եւ հան­ցէ յի­մոց ան­տի զմին եւ իբ­րեւ ժխ­տող եւ զլա­ցող զիս դա­տես­ցէ` ըստ սար­սա­փե­լի ին­ք­նա­սաց ա­ւե­տա­րա­նա­կան հրա­մա­նին. Ուր լալ ա­չաց է եւ կր­ճել ա­տա­մանց: Նայ եւ ոչ վասն մար­մ­նա­կան ինչ ար­դեանց եւ կամ ստա­ցուա­ծս եր­կ­րա­ւորս պա­հան­ջե­լոյ յու­մե­քէ ստա­ցայ զսայ, այլ գանձ յեր­կի­նս եւ բա­րե­խա­ւս առ թա­գա­ւորն մեր, եւ Տէր եւ Աս­տուա­ծն Յի­սուս Քրիս­տոս, որ տայն ա­մե­նայ­նի ա­ռա­տա­պէս եւ ոչ նա­խան­ձի, զի եւ ինձ տա­ցէ մասն ո­ղոր­մու­թե­նէ հայ­ցուա­ծովք ա­մե­նայն սր­բոց:

Եւ արդ, գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս այս ձե­ռամբ մե­ղա­պարտ Յո­վա­նի­սի` ա­ն­ի­մաստ եւ ախ­մար գր­չի, յ[ը]նտիր եւ ի ստոյգ աւ­րի­նա­կէ, կե­նաւք տա­ռա­պա­նաւք եւ բա­զում պան­դխ­տու­թեամբ, ի մեծ թուիս Հայ­կա­զեան սե­ռի ՊԽԹ (1400), ի գա­ւա­ռիս եւ ի քա­ղա­քիս Հի­զան կո­չե­ցեալ, ընդ հո­վա­նեաւ Սրբ[ւ]հւոյ Աս­տուա­ծած­նին եւ Սր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րա­ւա­րի եւ Գէ­որ­գայ` սա­կաւ հե­ռի, ի հայ­րա­պե­տու­թեան Կի­լի­կեց­ւոց տեառն Կա­րա­պե­տի եւ ի մե­րոյ հայ­րա­պե­տու­թեան Ռշ­տու­նեաց, որ յԱղ­թա[մա]ր կո­չի, տեառն Դաւ­թի` եղ­բա­ւրն տեառն Զա­քար­իա­յի, զի նման հնոյն մար­գա­րէի` վկա­յա­կան ա­րեամբ փո­փո­խի յա­նաւ­րի­նաց:

Ո­րո­գայ­թի ըմ­բռ­նե­ցաւ յան­կար­ծա­կի,

Բնաւ չկայր մեղ յիւր մար­մ­նի,

 Այլ ան­պատ­ճառ նայ քար­կո­ծի,

Բոր­բո­քե­ցաւ հուր յՈս­տա­նի,

Բար­կա­ցաւ Տէր նորս Իս­րա­յէ­լի,

 Այլ տէր Աս­տու­ծն ա­մե­նայ­նի

Զտէր Դա­ւիթ պա­հէ ան­սա­հե­լի:

Եւ թա­գա­ւոր մեզ չե­րե­ւի,

Որ ի մա­տեա­նս գծա­գ­րէի,

 Այլ կայ­սե­րին այ­լա­սե­ռի`

Թա­մուր­լան­գին Սը­մ­ըր­ղան­դի,

Որ կար­ծե­ցաւ նայ յաշ­խար­հի,

 Ար­ձա­նա­ցեալ դէմ ա­մե­նի:

 Ա­լա­նաց Դուռն բա­ցուի,

 Այն, որ փա­կեալ էր վա­ղե­մի,

Թա­մուրն ե­կեալ չար || (556ա) ուժ­գ­նա­կի

Եւ զկ­ծե­ցոյց զա­մեն հո­գի:

Ե­կեալ ե­հաս ի Վրաս­տա­նի,

Էառ եւ բա­զում առ եւ գե­րի,

 Աշ­խար­հս ա­մէն կայ յե­րե­րի,

Որ­պէս ճնճ­ղուկ, որ ի ճղի:

 Արդ, յայսմ նեղ ժա­մա­նա­կի,

Որ բնաւ դառն է եւ լա­լի,

Ե­ղեւ լրու­մն այսմ տա­ռի`

 Աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ մա­տե­նի:

Որք հան­դի­պիք դուք այս գան­ձի

Եւ կամ աւ­գ­տիք սի­րով սր­տի,

Միշտ յի­շես­ջիք ան­ձան­ձ­րա­լի

Զմե­ծն Յով­հան­նէս րա­բու­նի

Եւ զծ­նաւ­ղսն իւր ըստ մար­մ­նի...

( Ա­նուանց հա­մար` տող ու կէս բաց):

Ընդ նո­սին եւ զիս` զան­պի­տան եւ զախ­մար գրիչ զՅո­վա­նէս սու­տ­ա­նուն քա­հա­նայ, եւ զհայրն իմ` զՄ­կր­տիչ քա­հա­նայ, որ տա­րա­ժամ փո­խե­ցաւ ի Քրիս­տոս եւ սուգ ան­մ­խի­թար ե­թող ինձ, ե­րե­սս ձեզ ի մո­խիր, սի­րով սր­տի ի ժա­մն սոս­կա­լի պա­տա­րա­գին յի­շես­ջիք զնայ, զի յոյժ բա­րի էր բնու­թեամբ, եւ ես վասն այ­նո­րիկ զտ­կար ան­ձս դա­տե­ցի, զի սայ եւ մեզ յի­շա­տակ լի­ցի, եւ զմայրն իմ եւ զեղ­բարսն իմ` զԶա­քա­րայ քա­հա­նայ եւ զՆեր­սէս սար­կա­ւագ, եւ զե­րախ­տա­ւոր մեծ մա­մն մեր` զԷլ­խա­թուն, որ սնոյց զմեզ, եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն մեր եւ զԳ­րի­գոր քա­հա­նայ եւ զՍ­տե­փան­նոս քա­հա­նայ` որ­դի նո­րին: Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զբա­րե­սէր եւ զշ­նոր­հա­զարդ տա­նու­տէրն` զպա­րոն Ա­միր­մուլ­քն, եւ զծ­նո­ղսն իւր եւ զծաղ­կա­զարդ որ­դիսն իւր` զԱս­տուա­ծա­տուրն եւ պա­րոն Ու­մէ­տն, եւ զկե­նա­կի­ցն իւր` զՄս­րի­մե­լէ­քն, որ զթուղ­թս շնոր­հե­ցին գրո­ցս: Ե­ղի­ցի գիր­քս այս յի­շա­տակ սո­ցին եւ ըն­կա­լ­ցի զսայ Տէր որ­պէս պա­տա­րագ ա­նուշ` ընդ ա­րա­բեա­ցն եւ ընդ սա­բա­յեան­ցն: Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ զԴա­նի­էլ ի­մաս­տա­յեղց տա­նու­տէրն, որ զվարձ գրո­ցս, զոր ի նայ յան­ձ­նեալ, ան­պա­կաս ի մեզ հա­սոյց: Այլ եւ սխա­լա­նաց եւ խո­շո­րու­թեան գրիս ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, զի յոյժ տա­ռա­պա­նաւք եւ վիշտ ժա­մա­նա­կաւք գրե­ցի զսայ, եւ ձան­ձ­րա­նա­յի յոյժ, եւ զս­խա­լա­նսն ի սմայ եղ­բայ­րա­բար ուղ­ղէ­ցէք: Եւ Աս­տուած, որ ա­ռա­տն է ի տուրս բա­րեաց, տա­ցէ ձեզ` յի­շո­ղացդ, եւ մեզ` յի­շե­ցե­լո­ցս առ հա­սա­րակ զկեա­նսն ան­վա­խ­ճան եւ զփառսն ան­պա­տում. ա­մէն:

3. 59բ (Մել­քէ­սէդ գր­չի, 1400 թ.) Զա­նա­պա­տս ի բա­րեաց եւ զլ­րա­ցեա­լս ի չա­րեաց, զմե­ղօք մե­ռեալ Մել­քէ­սէդ սու­տ­ա­նուն քա­հա­նայ յի­շե­ցէք յա­ղօ­թս (նման, ա­ն­ա­նուն` 41բ):

342ա. Զիս` զՄել­քէ­սէդ պէս­պէս մե­ղօք

Յի­շել ի Տէր սր­տի մտօք

Ի­մովք սե­ռիւք եւ ծնն­դօք. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 278ա (ԺԵ դ., նո­րո­գո­ղի) Վեր­ջին կազ­մող սուրբ Աս­տու­ծա­շն­չիս` զհե­զա­հո­գի եւ բա­րե­միտ Ղա­րիպ­ջա­նն, որ ետ վե­ր­ըս­տին նո­րո­գել յի­շա­տակ հո­գոյ իւ­րոյ եւ ծնաւ­ղա­ցն` հօրն Պաւ­լուն, մօրն Վարդ­հա­թուն, քու­րո­չն` Թուր­վան­դին, Ըռ­իա­նին, կո­ղա­կ­ցուն` Խա­նա­ղին, հօ­րեղ­բա­ւրն` Սա­ֆա­րին, կո­ղա­կ­ցոյն` Մաղ­սու­մին, դս­տե­րա­ցն` Մար[ի] ա­մին, Խա­նա­ղին, եւ որ­դո­ցն` Ա­նա­նին, տէր Անդ[ր]իա­սին, Սուլ­թա­նին, որ­դոյն` Հու­բի­ջա­նին, Սա­ռին, Սա­դա­ղին, որ­դո­ցն` Խա­չա­տու­րին, Մար­տի­րո­սին, Կի­րա­կո­սին, Հա­նու­մին, մեծ պա­պուն` Ի­շա­ւին, կո­ղո­կ­ցոյն: Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք աս­տուա­ծա­սէր եւ հիւ­ր­ըն­կալ ուս­թայ Ղա­րիպ­ջա­նին եւ իւր որ­դո­ցն` Պաւ­լուն, Սուլ­թա­նին, Ղա­րիպ­շին, Միր­զին, միւս Ղա­րիպ­շին, միւս Պաւ­լուն, Մար­գա­րին, դս­տե­րա­ցն` Թառ­ղու­մա­շին, Մար­իա­մին, Մար­գար­տին, եւ իւր կո­ղա­կ­ցոյն` Վար­դ­խա­թու­նին, Պաւ­լուն, Ղա­րիպ­ջա­նին, կո­ղա­կ­ցոյն` Խա­նա­ղին, եւ իւր ծնո­ղա­ցն` հօրն Թա­թո­սին, կո­ղա­կ­ցոյն` Մար­գար­տին, որ­դո­ցն` Խա­չա­տու­րին, Յա­կո­բին, եւ իւր ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց: Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք. Աս­տուած, որ ա­ռա­տն է ի տուրս բա­րեաց, ձեզ եւ մեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

Կող­կո­ղա­գին պա­ղա­տա­նաւք ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՜վ լոյ­սե­րամ դասք վար­դա­պե­տաց եւ հո­գե­ւոր քա­հա­նա­յից, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ ա­ղօ­թս ձեր զհա­ւա­տա­րիմ Ղա­րիպ­ջա­նին, կո­ղա­կ­ցոյն` Խա­նա­ղին, որ ետ վե­ր­ըս­տին նո­րո­գել սուրբ Աս­տուա­ծա­շունչ: Գե­րեզ­մա­նա­տուն մի ա­ռեց Ար­ճէ­շու քա­ղա­քին յի­շա­տակ հո­գոյ իւ­րոյ եւ ծն­օ­ղաց: Եղ­բայրք, այս բա­րի նա­հանձ է ձեզ, եւ մեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

342բ (Նոյն ձեռ­քով) Յի­շե[ս]ցէս ի Քրիս­տոս զը­ռէս Սար­գիս եւ զհայրն իւր Հա­մա­զա­նին, մայրն իւր Մար­գար­տին, եւ կո­ղա­կ­ցոյն` Շահ­զա­դին, Մալ­մա­քա­թին, Բուն­իա­թին, Ղա­զա­րին, Էն­իա­թին, հօ­րեղ­բ­օր` Մամ­լա­քա­թին, Ղա­զա­րին, Է­թա­րին, Շա­հա­մին, կո­ղա­կ­ցոյն` Զա­մա­նին, Սա­ռին, Ղա­զա­րին եւ ա­մե­նայն ա­րե[ա]ն մեր­ձա­ւո­րաց նո­ցին. ա­մէն:

2. 279ա (Մով­սէս վրդ.-ի, 1671 թ.) Արդ, ես` Մո[վսէս] (Յի­շա­տա­կա­գ­րու­թիւ­նս ծած­կուած է ե­ղել թղ­թով. կո­պիտ ան­ջատ­ման հե­տե­ւան­քով փա­կա­գ­ծե­րում առ­նուած տա­ռերն ու բա­ռե­րը եղ­ծուել են) վար­դա­պետ, վեր­ջին ստա­ցող ե­ղէ այսմ տէ­րու­նա­խօ[ս] սուրբ Աս­տուա­ծա­շունչ գրոյս, որ փա­փա­քա­նօք ստա­ցայ ար­դար վաս­տա­կոց եւ ըն­չից ար­դեանց ի­մոց, ե­տու եւ ա­ռի զփա­փա­գու­մն սր­տի ի­մոյ վասն գրոյս` յի­շա­տակ ինձ եւ ծն­օ­ղա­ցն ի­մոց` Փի­րի­ճա­նին, Գու­լին, եւ եղ­բար­ցն ի­մոց` Գրի­գո­րին, Ճը­հան­գի­րին, տէր Ղու­կա­սին եւ [հո]գե­ւոր որդ­ւոյն ի­մոյ` Ա­ղա­զար սար­կա­ւա­գին: Արդ, եւ ես` Մով­սէս վար­դա­պե­տս, ե­տու զյի­շա­տակ այս Աս­տուա­ծա­շունչ [տառս] հո­գե­ւոր որդ­ւոյ­նի­մոյ Ա­ղա­զար [սար­կա­ւա­գին], որ եւ վա­յել[ու]մն նո­րա է. ա­մէն:

556ա (Նոյն ձեռ­քով) Արդ, զվեր­ջին ըս­տա­ցող սուրբ գրոյս, որ գո­չի Աս­տուա­ծա­շունչ, զՄով­սէս վար­դա­պե­տն, յի­շա­տակ հոգ­ւոյ իւ­րոյ եւ իւր ծն­օ­ղա­ցն եւ եղ­բար­ցն եւ ի վա­յե­լու­մն է հո­գե­ւոր որդ­ւոյն իւ­րոյ` Ա­ղա­զար սար­կա­ւա­գին: Ե­թէ ոք հա­կա­ռակ կա­ց­ցէ ընդ­դէմ նո­րա, նզո­վեալ ե­ղի­ցի ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ: Շնոր­հողն ա­ւր­հ­նեալ լի­ցի ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ:

 Արդ, յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս Մով­սէս վար­դա­պե­տն, որ բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ շի­նեաց յա­նա­պա­տն Շա­տի­կայ, որ բա­զում ժա­մա­նա­կաց քակ­տեալ եւ ա­ւե­րեալ կայր. միայն փոք­րիկ ե­կե­ղե­ցի մի կայր, Բ կող­մն հան­գած, զի այն էր միայն: Արդ, շի­նեաց յե­կե­ղե­ցիս եւ հաս­տա­տեաց զկարգ ա­ղօ­թից եւ ժո­ղո­վեաց բա­զում միա­բա­նս` Ղ ա­ւե­լի եւ ոչ պա­կաս, զկարգ եւ զսահ­մա­նս նո­ցա հաս­տա­տեաց եւ շի­նեաց զԳ ճա­ղա­ցս եւ բա­զում մուլ­քս էառ եւ շի­նեաց զԲ կար­մուն­ջս` մէ­կն Ե­ղե­գաց գե­տուն վրայ եւ մէ­կն` բուն գե­տոյն, որ նո­րա վար­ձն վար­պետ­նե­րոյն խօ­ճա Մար­գա­րէն շնոր­հեց: Խն­դ­րեմք ի Քրիս­տո­սէ, որ եւ նո­րա հո­գին լու­սա­ւո­րես­ցէ. ա­մէն:

Կազմ` (Շմա­ւոն կազ­մո­ղի, 1671 թ.)

ա) (Ա եւ Բ փեղ­կե­րի վրայ 8- ա­կան, դռ­նա­կի վրայ 4 տեղ վե­ցան­կիւն ճն­շա­դ­րոշմ) Ք[րիս­տո]ս:

բ) (Ա փեղ­կի ստո­րին եզ­րին 3 տեղ բո­լոր­շի ճն­շա­դ­րոշմ) Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Շմա­ւոն վար­դա­պետ, թվին ՌՃԻ /1671/, կազ­մ­օղ:

գ) (Բ փեղ­կի վրայ ճն­շա­դ­րոշմ) Շա­տիկ[ո]յ ա­նա­պա­տին Շմա­ւոն վար­դա­պետ ծա­ռայ:

4. 558բ (ԺԸ դ. նօ­տր­գիր) Ծ տե­տր է այս Աս­տուա­ծա­շուն­չս:

559ա (Նոյն ձեռ­քով, ա­րա­բա­կան թուե­րով հա­շուած է ձե­ռա­գ­րիս թեր­թա­քա­նա­կը)... թուխ­տն է.... (600):

347

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉ

[Նոր Ջու­ղա] ՌՃԶ-1657

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր Հա­մա­զաս­պեանց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Խօ­ջայ Սա­ֆար, ի վա­յե­լու­մն Ի­սա­հակ վրդ. Ջու­ղաց­ւոյ:

ԹԵՐԹ` 607. չգ­րուած` 1աբ, 7աբ, 8ա, 150ա, 300բ-1ա, 387ա, 453ա-5ա, 470ա, 495ա, 572աբ, 607աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԾԲ 12 (Ա9, Ե, ԻԶ, ԼԹ, ԽԱ, ԽԲ 10, Ի 8, ԻԲ, ԾԲ 11, ԽԹ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 29,8 21,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (2ա-572բ), ե­ռա­սիւն (573ա-606բ): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 245ա): ՏՈՂ` 50: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, 1668 թ. ճն­շա­դ­րոշմ մա­կա­գ­րու­թեամբ, դռ­նա­կով (Ի դ.), մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դե­ղին եւ մա­նի­շա­կա­գոյն խոր­քով վան­դա­կա­զարդ մե­տաք­սեայ գոր­ծուածք, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2 (սկ.), թուղթ` Աա (1765 թ. գր­չա­փորձ), Բա (լուա­ցուած գրու­թիւն):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ- Ա­րար­չա­գոր­ծու­թիւն` 8բ, Հե­ղի քա­հա­նա­յա­պետ եւ Ան­նա` 150բ, Յոբ` 288բ, Զո­հա­բե­րու­թիւն Դաւ­թի` 301բ, Բան Տեառն առ Յով­նան` 387բ, Դա­նի­էլ` 423բ, Տե­սիլ Ե­զե­կի­է­լի` 433բ: Մատ­թէ­ոս` 456բ, Մար­կոս` 470բ, Ղու­կաս` 480բ, Յով­հան­նէս` 495բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 9ա, 151ա, 302ա, 328ա, 457ա, 471ա, 481ա, 496ա, 533ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 2ա, 42ա, 58ա, 78բ, 92բ, 110բ, 126բ, 137ա, 165ա, 176բ, 189բ, 201բ, 212բ, 225բ, 232ա, 236ա, 241բ, 246ա, 257ա, 271բ, 282բ, 314ա, 317բ, 320բ, 324ա, 338բ, 341բ, 344ա, 349բ, 358ա, 378ա, 381ա, 383ա, 385ա, 386ա, 388ա, 388բ, 389բ, 390բ, 391բ, 392բ, 395բ, 398ա, 423բ, 433բ, 508ա, 520բ, 522ա, 523ա, 524բ, 525բ, 526ա, 527ա, 538բ, 543ա, 546բ, 547բ, 549ա, 550բ, 552ա, 553ա, 554բ, 555բ, 559ա, 560բ, 571ա, 573ա, 587ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, բու­սա­գիր, կեն­դա­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Պահ­պա­նակ­նե­րը, 1-4, 600-7 թեր­թե­րը ցե­ցա­կեր, կազ­մի կա­շին քե­րուած, եզ­րե­րը մա­շուած, փա­կան­նե­րը ըն­կած, դռ­նա­կը փո­խա­րի­նուած նո­րով:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. Ծնունդք -Նխ. 5բ: Գլ. 5բ-6բ: Գրք 9ա-29ա:

2. Կտակ ԺԲ նա­հա­պե­տա­ցն-42ա-55բ (տե՛ս Լ0 351, Ա, ¢25: Կտակ­նե­րի տե­ղե­րը. ա/42ա-3ա: բ/43աբ: գ/43բ-6ա: դ/46ա-8ա: ե/48աբ: զ/48բ-9բ: է/49ա-50ա: ը/50ա-1ա: թ/51ա-2ա: ժ/52աբ: ժա/53ա-4բ: ժբ/54բ-5բ):

3. Ելք -Նխ. 55բ: Գլ. 55բ-8ա: Գրք 58ա-76ա:

4. Ղեւ­տա­կանք -Նխ. 76աբ: Գլ. 76բ-8ա: Գրք 78բ-91ա:

5. Թիւք -Նխ. 91ա: Գլ. 91ա-2ա: Գրք 92բ-108բ:

6. Բ. 0րէնք -Նխ. 109ա: Գլ. 109ա-10բ: Գրք 110բ-25բ:

7. Յե­սու -Նխ. 125բ: Գլ. 125բ-6ա: Գրք 126բ-36բ:

8. Դա­տա­ւորք -Նխ. 136բ: Գլ. 136բ-7ա: Եւ այս են դա­տա­ւորք 137ա: Գրք 137ա-46բ:

9. Հռութ -Նխ. 146բ: Գրք 146բ-8ա:

10. Թագ. Ա -Յռջբ. («Վասն) 148աբ: Նխ. («Սկիզ­բն) 148բ: Գլ. 148բ-9բ: Գրք 151ա-63բ:

11. Թագ. Բ -Գլ. 164աբ: Գրք 165ա-75ա:

12. Թագ. Գ -Գլ. 175բ-6ա: Գրք 176բ-88ա:

13. Թագ. Դ -Գլ. 188բ-9բ: Գրք 189բ-200բ:

14. Մնաց. Ա -Նխ. 200բ-1ա: Գլ. 201աբ: Գրք 201բ-11բ:

15. Մնաց. Բ -Գլ. 211բ-2ա: Գրք 212բ-25ա:

16. Ե­զր Ա -Նխ. 225ա:Գլ. 225աբ: Գրք 225բ-31բ:

17. Ե­զր Բ -Հան­գա­մանք 231բ: Գրք 232ա-5բ:

Գր­չից` 235բ «Յայսմ վայ­րի Եր­րորդ Եզ­րասն պի­տիւր. փո­խա­նորդ նո­րին զԱ­սա­նէ­թն:

18. Նե­ե­մի -Նխ. 235բ: Գլ. 235բ-6ա: Գրք 236ա-41ա:

19. Ես­թեր -Նխ. 241ա: Գրք 241բ-5բ:

20. Յու­դիթ -Նխ. 245բ: Գրք 246ա-5բ:

21. Տով­բիթ -Նխ. 251բ: Գրք 252ա-5բ:

22. Մա­կաբ. Ա -Նխ. 255բ: Գլ. 255բ-7ա: Գրք 257ա-70բ:

23. Մա­կաբ. Բ -Նխ. 270բ: Գլ. 270բ-1ա: Գրք 271բ-82ա:

24. Մա­կաբ. -Նխ. 282ա: Գլ. 282աբ: Գրք 282բ-7բ:

25. Յոբ -Նխ. 287բ: Նխ. ( Ա­ղի­կառ­նա­ցի): Գրք 288բ-98բ:

26. Սաղ­մոսք -Նխ. (Ե­պի­փան) 299ա-300ա:Գրք 302ա-27ա (կից` «Փո­քր էի):

27. Ա­ռակք -Նխ. 327ա: Գլ. 327աբ: Գրք 328ա-37ա:

28. Ժո­ղո­վող -Նխ. 337բ: Գլ. 337բ-8բ: Գրք 338բ-41բ:

29. Երգ Եր­գոց -Նխ. 341բ: Գրք 341բ-3բ (կից` «Գի­տա­ցի):

30. Ի­մ­աս­տու­թիւն -Նխ. 343բ: Գլ. 343բ-4ա: Գրք 344ա-9բ:

31. Սի­րաք -Գրք 349բ-56բ:

32. Ե­սա­յի -Գլ. 357աբ: Մրգ. 358ա-77բ:

33. Ով­սէէ -Նխ. 377բ: Գլ. 377բ-8ա: Մրգ. 378ա-80բ:

34. Ա­մո­վս -Գլ. 380բ-1ա: Մրգ. 381ա-3ա:

35. Մի­քիէ -Գլ. 383ա: Մրգ. 383ա-4բ:

36. Յո­վէլ -Մահ 385ա: Գլ. 385ա: Մրգ. 385ա-6ա:

37. Աբ­դի­ու -Մահ 386ա: Գլ. 386ա: Մրգ. 386աբ:

38. Յով­նան -Մահ 386բ: Գլ. 387բ: Մրգ 388աբ:

39. Նա­ւում -Մահ 388բ: Գլ. 388բ: Մրգ. 388բ-9ա:

40. Ամ­բա­կում -Մահ 389աբ: Գլ. 389բ: Մրգ. 389բ-90ա:

41. Սո­փոն­իա -Մահ 390աբ: Գլ. 390բ: Մրգ. 390բ-1ա:

42. Ան­գէ­ոս -Մահ 391ա: Գլ. 391ա: Մրգ. 391բ-2ա:

43. Զա­քար­իա -Գլ. 392ա: Մրգ. 392ա-5ա:

44. Մա­ղաք­իա -Մահ 395աբ: Գլ. 395աբ: Մրգ. 395բ-6ա:

45. Ե­րեմ­իա -Նխ. 396բ: Գլ. 396բ-7բ: Մրգ. 398ա-418բ:

46. Բա­րուք -Թղթ 418 բ-20բ:

47. Ողբք Ե­րեմ­իայ -Ողբք 420բ-2բ:

48. Դա­նի­էլ -Նխ. 422բ: Գլ. 422բ-3ա: Մրգ. 423բ-31բ: Մահ 431բ:

«Մահ ¢36-42, 44, 48 տե՛ս Լ0 351, Ա, ¢37-43, 45, 49:

49. Ե­զե­կի­էլ -Նխ. 431բ-2ա: Գլ. 432ա-3ա: Մրգ. 433բ-52բ:

50. Մատ­թէ­ոս -Գլ. 455բ: Հա­մա­ձնթ. 456ա: Նխ. 456ա: Աւ. 457ա-69ա:

51. Մար­կոս -Նխ. 469ա: Գլ. 469բ: Աւ. 471ա-9ա (Կից` Յա­րու­ցեալ):

52. Ղու­կաս -Նխ. 479ա: Գլ. 479բ-80ա: Աւ. 481ա-94ա:

53. Յով­հան -Նխ. 494բ: Գլ. (Ա-ԺԸ) 494բ: Աւ. 496ա-505բ (Կից` Իրք):

54. Գործք Ա­ռա­քե­լոց -Ց. 506ա: Յռջբ. («Որք) 506աբ: Դիր 506բ: Գլ. 506բ-7բ: Ըն­թրց. ԺԶ 507բ: Գրք 508ա-19բ:

55. Թղթ Յա­կո­բայ -Յռջբ. 520ա: Գլ. 520ա: Թղթ 520բ-1բ:

56. Թղթ Պե­տ­րո­սի Ա -Գլ. 521բ: Թղթ 522ա-3ա:

57. Թղթ Պե­տ­րո­սի Բ -Գլ. 523ա: Թղթ 523ա-4ա:

58. Թղթ Յով­հան­նու Ա -Գլ. 524ա: Թղթ 524բ-5բ:

59. Թղթ Յով­հան­նու Բ -Գլ. 525բ: Թղթ 525բ-6ա:

60. Թղթ Յով­հան­նու Գ -Գլ. 526ա: Թղթ 526ա:

61. Թղթ Յու­դա­յի -Գլ. 526ա: Թղթ 526աբ:

62. Ա­ղերս Եւ­թա­ղի -526բ:

63*. ԺԴ Թղթ Պօ­ղո­սի -Յռջբ. 527ա-8բ: Վկ. 528բ-9ա: Բո­վանդ. ըն­թերց. եւ վկթնց 529ա-32ա: Ց. 532ա:

63. Առ Հռո­մա­յե­ցիս -Գլ. 532բ: Թղթ 533ա-8ա:

64. Առ Կորն­թա­ցիս Ա -Գլ. 538ա: Թղթ 538բ-43ա:

65. Առ Կորն­թա­ցիս Բ -Գլ. 543ա: Թղթ 543ա-6բ:

66. Առ Կորն­թա­ցիս Գ -Կորն­թաց­ւոց 546բ: Պօ­ղո­սի 546բ-7ա:

67. Առ Գա­ղա­տա­ցիս -Գլ. 547ա: Թղթ 547բ-9ա:

68. Առ Ե­փե­սա­ցիս -Գլ. 549ա: Թղթ 549ա-50բ:

69. Առ Փի­լի­պե­ցիս -Գլ. 550բ: Թղթ 550բ-1բ:

70. Առ Կո­ղո­սա­ցիս -Գլ. 552ա: Թղթ 552ա-3ա:

71. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Ա -Գլ. 553ա: Թղթ 553ա-4ա:

72. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Բ -Գլ. 554բ: Թղթ 554բ-5ա:

73. Առ Եբ­րա­յե­ցիս -Գլ. 555աբ: Թղթ 555բ-9ա:

74. Առ Տի­մո­թէ­ոս Ա -Գլ. 559ա: Թղթ 559ա-60բ:

75. Առ Տի­մո­թէ­ոս Բ -Գլ. 560բ: Թղթ 560բ-1բ:

76. Առ Տի­տոս -Գլ. 561բ: Թղթ 561բ-2ա:

77. Առ Փի­լի­մոն -Գլ. 562ա: Թղթ 562ա:

77*. Վե­րա­գիր, Թե­լա­դ­րութ., Նա­ւար­կութ. -562աբ (տե՛ս Լ0 351, Ա, ¢80*):

78. Յայ­տ­նու­թիւն Յով­հան­նու -Գլ. 562բ-3ա: Գրք 563ա-71ա:

79. Հան­գիստ Յով­հան­նու -571աբ:

Բ. 1. 2ա-3ա [Ղա­զա­րայ Բա­բեր­դաց­ւոյ Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն Աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ մա­տե­նիս] -Շնոր­հիւ Տեառն սկ­սա[յ]...

2. 3աբ Գրի­գո­րի ե­ռա­մե­ծի, որ այս­պէս շա­րա­հիւ­սեալ է զՀին եւ զՆոր Կտա­կա­րա­նս -Ո՞ր­քան են ո՞րք գիրք սուրբք...

3. 3բ-5ա Վա­նա­կան վար­դա­պե­տին [Հա­մե­մա­տու­թիւն Հին եւ Նոր Կտա­կա­րա­նա­ցն] -Եր­կինք` ե­կե­ղե­ցի...

4. 29բ-34բ Սր­բոյն Եփ­րե­մի Ի Յով­սէփ - Աս­տուած Աբ­րա­հա­մու, Աս­տուած Ի­սա­հա­կայ, Աս­տուած Յա­կո­բայ... || զփա­ռա­ւո­րի­չս իւր փա­ռա­ւո­րէ յաս­տիս եւ ի հան­դեր­ձե­լու­մն. եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

5. 34բ-41բ Պատ­մու­թիւն Ա­սա­նե­թի, զոր խօ­սե­ցաւ -Եւ ե­ղեւ յա­մին ա­ռաջ­նու­մն յեօթ ա­մաց լի­ու­թեան­ցն... || եւ յեր­րոր­դում ա­ւուր մե­ռաւ որ­դին Փա­րա­ւո­նի: Յա­մե­նայն ժամ փա՜ռք ա­րար­չին. ա­մէն:

6. 573ա-604ա [Ղա­զա­րայ Բա­բեր­դաց­ւոյ] Ցանկ ի վե­րայ այ­բու­բե­նից... ըստ հայ­կա­կան թուոց - Ա­բէ­լի բանք... (տե՛ս Լ0 351, Ը, ¢5, ա/573ա-87ա: բ/587ա: գ/587ա-604ա):

7. 604բ-606բ [Ղա­զա­րայ Բա­բեր­դաց­ւոյ] Ո­տա­նա­ւոր չա­փա­բե­րա­կան նուաստ բա­նա­սի­րէս (Յի­շա­տա­կա­րան) -Փա՜ռք ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն ա­նե­ղա­կան, /Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Սուրբ Հոգ­ւոյն ան­զն­նա­կան... ||Սը­նո եւ զիս եւ կե­րա­կ­րեա յայս մար­մ­նա­կան,/ Մին­չեւ ե­կեալ տե­սից ըզ­քեզ յան­դի­ման:

Գրի­չը զեղ­չել է պատ­մա­կան հա­տուա­ծը` « Ա­ւարտ ե­ղեւ... եւ շա­րա­կ­ցել նոր տո­ղեր (տե՛ս 606բ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

7ա Զստա­ց­օղ սուրբ մա­տե­նիս` զԻ­սա­հակ քաջ րա­բու­նի վար­դա­պե­տն Ջու­ղա­ցի, ա­ղա­չեմք յի­շել ի տէր Յի­սուս, ընդ նմին եւ զա­պի­րատ գրի­չս յի­շես­ջիք, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն (նման` 30բ):

29ա Ա­նե­ղա­նե­լի Բանդ Աս­տուած... ըն­կալ զհո­գի զստա­ց­օ­ղի սուրբ գրո­ցս` զխօ­ջայ Սա­ֆա­րին, եւ ծն­օ­ղա­ցն` Նա­զա­րին եւ Դշ­խո­հէ, եւ եղ­բ­օրն` Բաղ­դաս­րին, եւ կո­ղա­կ­ցին` Խան­զա­տէ, եւ որդ­ւոյն` Ստե­փան­նո­սին, եւ դս­տե­րա­ցն, ե­ւս հա­մ­օ­րէն ա­րեա­նա­ռուա­ցն ա­մե­նե­ցունց, ընդ նմին եւ ա­պի­րատ Գրի­գոր գր­չիս եւ իմ ծն­օ­ղա­ցն, նա­եւ ըն­թեր­ցո­ղաց սո­րին եւ յի­շո­ղա­ցն եւ պատ­ճա­ռեա­ցն առ հա­սա­րակ. ա­մէն:

41բ Ո՜վ մա­ն­կունք սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ, որք պա­տա­հիք սմա ըն­թերց­մամբ կամ ա­ծանց­մամբ, յի­շես­ջիք զԻ­սա­հակ բա­նի­բուն վար­դա­պե­տն Ջու­ղա­ցի, որ բա­զում սի­րով եւ յե­լով ըղձ­մամբ ե­ղեւ պատ­ճառ յայ­տա­բե­րու­թեանց սուրբ մա­տե­նիս, զոր տէր Աս­տուած ար­ժա­նա­ւո­րես­ցէ ի վա­յել­ման­ցն աստ եւ հան­դեր­ձե­լու­մն. ա­մէն: Ե­ւս յի­շե­ցէք զստա­ց­օղ սուրբ գրո­ցս` զխօ­ջա Սա­ֆարն, որ ըս­տա­ցաւ յի­շա­տակ յա­ւի­տե­նից իւրն եւ ծն­օ­ղա­ցն եւ կե­նա­կ­ցեա­ցն եւ որդ­ւոյն` պա­րոն Ստե­փան­նո­սին, եւ հար­սին` Լէյ­լէ, եւ թո­ռա­նն` պա­րոն Գրի­գո­րին, զոր տէր Աս­տուած սա­ղար­դա­զարդ ծաղ­կե­ցուս­ցէ, ան­փորձ եւ ան­սա­սան պա­հես­ցէ մին­չեւ խո­րին ծե­րու­թիւ­նն. ա­մէն: Ընդ նմին եւ զա­պի­րատ Գրի­գոր գր­չիս յի­շես­ջիք, եւ յի­շողքդ յի­շեալ լի­ջիք ի յար­քա­յու­թիւ­նն եր­կ­նից. ա­մէն:

92ա. Ո՜վ մա­ն­կունք սուրբ ե­կե­ղե­ցոյ,

Որք պա­տա­հիք յայսմ վայր­ւոյ

Ըն­թերց­մամբ կամ յա­ծան­ցոյ,

Յի­շես­ջիք զստա­ց­օ­ղս տա­ռոյ`

Զխօ­ջայ Սա­ֆարն բա­րե­բար­ւոյ,

Որ ըս­տա­ցաւ զսա հա­լալ ըն­չոյ

Իւրն յի­շա­տակ ան­ջն­ջել­ւոյ

Եւ ծն­օ­ղա­ցն եւ կե­նա­կ­ցեա­ցն

Եւ ա­մե­նայն ա­րեա­նա­ռու­ւոյ. ա­մէն:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զխօ­ջայ Սա­ֆարն եւ զհայրն իւր` մահ­դա­սի Նա­զարն, եւ զմայրն` Դըշ­խօ­հին, եւ զկո­ղա­կի­ցսն` զԽան­զա­դէն եւ զՂա­րիպ­խա­նն, եւ զոր­դի­քն իւր` պա­րոն Ըս­տե­փան­նոսն, ե­ւզ­հարսն` զԼէյ­լին, եւ զթոռ­նն իւր` դե­ռա­բոյս եւ նո­րա­բող­բոջ պա­րոն Գրի­գորն, զոր տէր Աս­տուած ան­փորձ եւ ան­սա­սան պա­հես­ցէ մին­չեւ ի խո­րին ծե­րու­թիւ­նն...: Ընդ նմին եւ զա­պի­րատ Գրի­գորս յիշ­ման ար­ժա­նա­ւո­րես­ջիք, թէ­պէտ ո­չինչ եմ եւ չն­չին ա­րա­րած եմ քաղ­ցր Ա­րար­չին:

110բ Ո՜վ մա­ն­կունք սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ, յի­շես­ջիք... զխօ­ջայ Սա­ֆարն, որ բա­զում սի­րով ըս­տա­ցաւ զսա ի խն­դ­րոյ... քաջ հով­ւի` Ի­սա­հակ վար­դա­պե­տին Ջու­ղաց­ւոյ...: Ընդ նմին յի­շես­ջիք զա­պի­րատ Գրի­գոր գրի­չս եւ զծ­ն­օ­ղսն իմ` զտէր Մար­գա­րէն եւ զմահ­դա­սի Խա­նա­ղէն, զոր տէր Յի­սուս յար­քա­յու­թեա­նն ար­ժա­նա­ցուս­ցէ. ա­մէն, ե­ղի­ցի (նման` 327ա):

149բ Ո՜վ մա­ն­կունք սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ, յի­շես­ջիք զըս­տա­ց­օղ Աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ մա­տե­նիս` զխօ­ջայ Սա­ֆարն Ջու­ղա­ցի, եւ զծ­ն­օղն իւր` զմահ­դա­սի Նա­զարն եւ զԴշ­խո­հին, եւ զկո­ղա­կի­ցսն իւր` զԽան­զա­դէն եւ զՂա­րիպ­խա­նն, եւ զոր­դին իւր` պա­րոն Ըս­տե­փան­նոսն, եւ զնուն իւր` զԼէյ­լին, եւ զթոռն իւր` զպա­րոն Գրի­գորն...: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք... զխօ­ջայ Սա­ֆարն եւ զդս­տերսն իւր` զԿա­տա­րի­նէն եւ զՍալ­վա­րի­խա­նու­մն, զՄա­տա­լին եւ զԳօ­զա­լն: Յի­շես­ջիք ընդ նմին եւ զա­պի­րատ գրի­չս` զԳ­րի­գորս Հա­մա­զաս­պեանց... (նման` 175ա, 231բ):

163բ Յի­շե­ցէք զստա­ց­օղ սուրբ մա­տե­նիս` զխօ­ջայ Սա­ֆարն... (հա­րա­զատ­նե­րի նոյն ա­նուն­նե­րը` 149բ): Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զխօ­ջայ Սա­ֆարն, որ ստա­ցաւ զսա

Ի Յի­շա­տակ յա­ւի­տե­նից

Ի խն­դ­րոյ քաջ հռե­տո­րի`

Ի­սա­հակ Ջու­ղա­ցի վար­դա­պե­տի,

Միջ­նոր­դու­թեամ­բն տէր Ա­ռա­քել քաջ հով­ւի

Եւ ձե­ռամբ Գրի­գոր ա­պի­րա­տի,

Որ հոյլ է բա­րիս եւ փոյթ` չա­րիս,

Զա­զիր գոր­ծով շր­ջիմ գե­րիս:

Դար­ձեալ յե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ զըն­թեր­ցո­ղսդ, յի­շես­ջիք զա­պի­րատ գրի­չս եւ զծ­ն­օղն իմ` զտէր Մար­գա­րէն եւ զմահ­դա­սի Խա­նա­ղէն, եւ զեղ­բայրսն իմ` զԵ­ղա­զարն եւ զՀայ­րա­պե­տն, զԴա­ւի­թն եւ զՆի­կո­ղա­յոսն... (Նման` 212ա):

298բ Կա­տա­րե­ցաւ Գիր­քս Յով­բայ շնոր­հօք Աս­տու­ծոյ.

Ձե­ռամբ Գրի­գոր ա­պի­րա­տի,

Որ սե­ռիւ Հա­մա­զաս­պեանց լսի,

՛Ւ որ հան­դի­պի յայսմ վայ­րի,

 Ար­ժան առ­նէ Տէր ո­ղոր­մի:

Յե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ ձեզ, ո՜վ եր­ջա­նիկք հարք եւ եղ­բարք, որք հան­դի­պիք յայսմ վայ­րի ըն­թերց­մամբ եւ կամ ա­ծանց­մամբ, Հայր մե­ղա­յիւ յի­շես­ջիք եւ զծ­ն­օ­ղսն ա­պի­րա­տիս` զտէր Մար­գա­րէն եւ զմահ­դա­սի Խա­նա­ղէն... Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի բա­րին զստա­ց­օղ Աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ մա­տե­նիս` զխօ­ջայ Սա­ֆարն, որ սր­բու­թեամբ սի­րոյ ստա­ցաւ զսա ի խն­դ­րոյ եւ ի վա­յե­լու­մն քաջ հռե­տո­րի եւ հե­զա­հո­գի Ի­սա­հակ Ջու­ղա­ցի վար­դա­պե­տի, եւ միջ­նոր­դու­թեամ­բն բա­նե­բուն տէր Ա­ռա­քե­լի, որ յոյժ փա­փա­գա­նօք ե­ղեւ պատ­ճառ բա­րեաց, զոր տէր Աս­տուած փո­խա­րէ­նն յար­քա­յու­թիւ­նն շնոր­հես­ցէ հան­դերձ նն­ջե­ցե­լով­քն իւ­րով. ա­մէն:

309բ Քրիս­տո­սի ճշ­մա­րիտ վկայ, բազ­մա­չար­չար նա­հա­տակ տէր Գրի­գո­րի­ոս, զպա­կա||(310ա)սու­թիւն չար­չա­րա­նաց Տեառն ի մար­մ­նի քում կրե­ցեր, ո­րով ցն­ծայ ե­կե­ղե­ցի ի փառս վեր­նոյն Սի­ո­նի:

384բ Կա­տա­րե­ցաւ Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Միք­իայ ձե­ռամբ, շնոր­հօք Սուրբ Հոգ­ւոյն, Գրի­գոր ա­պի­րա­տի, որ եւ ազ­գաւ Հա­մա­զաս­պեանց ա­սի (տար­բեր ձե­ւե­րով` 78ա, 356բ, 526բ, 551բ):

469ա Յի­շեա՛, Տէ՛ր, եւ ո­ղոր­մեա՛ եւ ջն­ջեա՛ զյան­ցա­նսն ծնո­ղա­ցն ի­մոց... զտէր Մար­գա­րէէ եւ զմահ­դա­սի Խա­նա­ղա­յին, որք հա­ւա­տովք ի քեզ ան­կան, մա­նա­ւանդ զա­պի­րատ գծո­ղիս, որ բազ­մա­ցան ա­ն­օ­րի­նու­թիւնք իմ... (տար­բեր ձե­ւե­րով` 48բ, 281ա):

505բ Կա­տա­րե­ցաւ Ա­ւե­տա­րան ըստ Յօ­հան­նու

Ձե­ռամբ Գրի­գոր ա­պի­րա­տի,

՛Ւ որ յայսմ վայ­րի հան­դի­պի,

Յիշ­ման առ­նէ մեզ ար­ժա­նի`

Ին­քն ի Տեառ­նէ յի­շեալ լի­նի:

571բ Կ: ||||:: ||: Կ: |||: ||||:: |. |||::: ||:: ||||:: |. ||||:. («Գրի­գոր ա­պի­րատ) Քրի­տո­սի Յի­սու­սի ծա­ռայ է:

604ա Զի որ­պէս ու­րա­խու­թիւն մեծ է նա­ւե­լո­ցն ի նա­ւա­հան­գիս­տն ժա­մա­նել, նոյն եւ գծո­ղին` ի վեր­ջին կէ­տն: Վասն ո­րոյ փա՜ռք եւ գո­հու­թիւն ա­ռա­քես­ցուք Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հո­գոյն Սր­բոյ` ե­ռան­ձ­նեայ եւ միա­կան աս­տուա­ծու­թեա­նն, որ ար­ժա­նի ա­րար զա­ն­ար­ժան զա­պի­րա­տս հա­սա­նել ի վեր­ջին գիծ տա­ռիս եւ յան­մա­հա­կան բու­րաս­տա­նիս:

Ի թուի­նն Հա­յոց ՌՃԶ (1657) ա­մին:

606բ.... Արդ, ա­ղա­չեմ, հարք եւ եղ­բարքդ իմ պա­տուա­կան,

Որք հան­դի­պիք յայսմ բա­նիս յար­մա­րա­կան`

 Ա­նուամբ Ղա­զար վար­դա­պե­տէ Բա­բեր­թա­կան,

Ի նմա­նէ բա­նս յօ­րի­նեալ շա­րա­դ­րա­կան:

Եւ որ յի­շէ զա­պի­րատ գծո­ղ­ըս ՛ւ ան­պի­տան,

Ըզ­Գ­րի­գորս Հա­մա­զաս­պեանց նուաստ­բա­նեան,

Նա­եւ ին­քն յի­շեալ լի­նի օրն ա­հե­ղեան,

Յոր­ժամ նստ­ցի Քրիս­տոս յա­թոռ դա­տո­ղա­կան:

 Ա­ւարտ ե­ղեւ Աս­տուա­ծա­շունչ այս սի­րա­կան`

Հին եւ Նոր Կտա­կա­րան­ք­ըն լիա­կան,

Ի թուա­կա­նիս Հա­յոց Մե­ծաց եւ Ա­բե­թեան

ՌՃ եւ Զ (1657) ա­մին յա­րա­բար­դեան,

Եւ Քրիս­տո­սի` յու­սոյն մե­րում, փա՜ռք յա­ւի­տեան

Եւ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից ա­նզ­րա­ւա­կան:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. Կազմ Ա (շուր­ջա­նա­կի ճն­շա­դ­րոշմ) «Յի­շա­տակ է սուրբ Աս­տուա­ծա­շուն­չս Սա­հակ վար­դա­պե­տին եւ ծն­օ­ղա­ցն իւ­րոյ` Մէլ­քո­նին, Խա­թա­յէ. թվին ՌՃ­ԺԷ (1668):

2. 446բ (Նօ­տր­գիր)

Տէր Ո­վա­նէս Է­րէ­վան­ցի,

Որ եմ ազ­գաւ Թե­փա­կեր­ցի,

ԶԱս­տուա­ծա­շուն­չս կար­դա­ցի

Ի դուռն Սուրբ Է­ջմ­իած­նի:

Թվին ՌՃԼԲ (1683), մարտ ամ­սոյ Ժ (10)-ն, օրն շա­բաթ:

3. Պահ­պա­նակ Աա (Բո­լոր­գիր)... Գր­չա­փորձ, ա­րա­րեալ ի տի­րա­ցու Եղ­իաէ. ի ՌՄԺԴ (1765)-ին գրե­ցաւ: Ի մի բե­րան Ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք ի սի­րուն Քրիս­տո­սի ի նո­յեմ­բեր ա­մս[ոյ] ԺԲ (12)-ին. ա­մէն:

Գիրս յիշ[ա]տակ,

Դուք մի [մո]րա­նայք:

Գր­չա­փորձ գր­չի` 1բ

Ու՞ր են թա­գա­ւորք եր­կ­րի[ն],

Որ յա­ռաջ զաշ­խար­հս շի­նե­ցին.

Շատ քա­ղաք ու բեր­դեր թո­ղին

Ու շի­նուածք, գնա­ցին:

 Այ­լոց` 1ա Այս մա­քուր շունչ Աս­տու­ծոյ..., 7ա (թռ­չ­նա­գ­րեր), 155ա Կա­ցոյց, 180ա Այ­ս­օր ցըն­ծայ լեառն Թա­փոր, 241ա Հար­ցին, 291ա Ի սուրբ մօ­րէդ իբ­րեւ ե­լեալ, 348ա (քե­րուած եւ ա­ն­ըն­թեռն­լի 13 տո­ղա­նոց գրու­թիւն: Նշ­մար­ւում է`)... զԱ­դամ ճճի դնէ..., 353ա (8 տող ե­րա­ժշ­տա­կան խա­զեր):

348

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս   ՌՃԳ -ՌՃԹ -1654 -1660

ԳՐԻՉ` Թա­մուր դպիր Ակ­նե­ցի: ԾԱՂ­ԿՈՂ` Մար­կոս պատ­կե­րա­հան: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մահ­դա­սի Ամ­բա­կում, ի վա­յե­լու­մն նախ` Փի­լիպ­պոս, ա­պա` Յա­կոբ Ջու­ղա­յե­ցի կա­թո­ղի­կո­սաց:

ԹԵՐԹ` 580.չգ­րուած` 1ա-2բ, 304ա, 448բ-9ա, 450բ-1ա, 575աբ, 579ա-80բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԽԹ 12 (ԺԴ, ԻԷ 10, ԽԹ 8): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 28,3 20,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 233ա): ՏՈՂ` 48: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` վար­դա­գոյն մե­տա­քս (նո­րո­գու­թեան ժա­մա­նակ ծած­կուած ծաղ­կա­թղ­թով), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, ծաղ­կա­թուղթ, մասն կա­զա­մաս­տա­ռի (եւ 2 թերթ չգ­րուած մա­գա­ղաթ` Բ փեղ­կի ծաղ­կա­թղ­թի տակ):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Վե­ց­օ­րեայ ա­րար­չա­գոր­ծու­թիւն` 4բ, Յե­սու` 90բ, Հե­ղի քա­հա­նա­յա­պետ եւ Ան­նա` 113բ, Ե­պի­փան Կիպ­րա­ցի` 275ա, Դա­ւիթ` 277բ, Դա­տաս­տան Սո­ղո­մո­նի` 304բ: Ի լու­սան­ցս-Մով­սէս` 45բ, Դա­ւիթ` 140ա, Հարս եւ փե­սա («Երգ Եր­գոց)` 319բ-20ա, Սի­րաք` 328ա, Յոբ` 336բ, Ե­սա­յի` 347բ, Ով­սէէ` 368բ, Ա­մո­վս` 372ա, Մի­քիէ` 374ա, Յո­վէլ` 376ա, Աբ­դի­ու` 377ա, Յով­նան` 377բ, Նա­ւում` 378ա, Ամ­բա­կում` 379ա, Սո­փոն­իա` 380ա, Ան­գէ­ոս` 381ա, Զա­քար­իա` 381բ, Մա­ղաք­իա` 385ա, Ե­րեմ­իա` 388բ, Դա­նի­էլ` 417ա, Տի­րա­մայ­րը մա­նուկ Յի­սու­սը գր­կին` 453բ: Մատ­թէ­ոս` 453բ, Մար­կոս` 467բ, Ղու­կաս` 477ա, Յով­հան­նէս` 491բ: Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ` 539բ, ի լու­սան­ցս-Յա­կո­բոս` 518ա, Պե­տ­րոս` 520ա, Յով­հան­նէս` 523ա, Յու­դա` 525ա, (եւ բա­զում պատ­կերք ի լու­սան­ցս Սաղ­մո­սա­րա­նի` 278բ-301բ եւ Ա­ւե­տա­րա­նաց` 454բ-502ա): Խո­րան` 448ա (Եւ­սե­բի­ո­սի եւ Կարպ­իա­նո­սի նկար­նե­րով), 449բ, 450ա, 451բ, 452ա: Կի­սա­խո­րան` 5ա (կեն­տ­րո­նում` Քրիս­տոս), 113բ, 278ա, 305ա, 454ա, 468ա, 477ա, 492ա, 504բ: Ճա­կա­տա­զարդ` 3ա, 26բ, 44բ, 58ա, 75բ, 90բ, 101ա, 127բ, 140ա, 155բ,169ա, 181բ, 196բ, 204ա, 208ա, 213բ, 225ա, 230ա, 245բ, 257ա, 262ա, 281ա, 287ա, 290ա, 293բ, 296բ, 299բ, 336բ, 347բ, 368բ, 372ա, 374ա, 376ա, 377ա, 377բ, 378ա, 379ա, 381ա, 381բ, 385ա, 388բ, 417ա, 426ա (կեն­տ­րո­նում` Ե­զե­կի­էլ), 518ա, 520ա, 524բ, 525ա, 572բ, 573բ: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, մար­դա­գիր, կեն­դա­նա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, վար­դա­գոյն, կա­նաչ, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քե­րուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը կար­կա­տուած, ճար­մանդ­ներն ըն­կած: ԺԹդ. վե­րա­կազ­մու­թեան ժա­մա­նակ Ա եւ Բ փեղ­կերն շփո­թուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. Ծնունդք -Նխ. 3ա: Գլ. 3ա-4ա: Գրք 5ա-24բ:

2. Ելք -Նխ. 24բ: Գլ. 24բ-6բ: Գրք 26բ-43ա:

3. Ղեւ­տա­կան -Նխ. 43աբ: Գլ. 43բ-4բ: Գրք 44բ-56բ:

4. Թիւք -Նխ. 56բ-7ա: Գլ. 57ա-8ա: Գրք 58ա-74ա:

5. Բ. 0րէնք -Նխ. 74ա: Գլ. 74ա-5ա: Գրք 75բ-89բ:

6. Յե­սու -Նխ. 89բ: Գլ. 89բ (Կից` տե՛ս Բ ¢1): Գրք 90բ-100բ:

7. Դա­տա­ւորք -Նխ. 100բ: Գլ. 100բ-1ա: Եւ այս են դա­տա­ւորք 101ա: Գրք 101ա-11ա:

8. Հռութ -Գրք 111ա-2ա:

9. Թագ. Ա -Յռջբ. («Վասն) 112աբ: Գլ. 112բ-3բ: Գրք 113բ-27ա:

10. Թագ. Բ -Գլ. 127աբ: Գրք 127բ-39ա:

11. Թագ. Գ -Գլ. 139ա-40ա: Գրք 140ա-54բ:

12. Թագ. Դ -Գլ. 154բ-5բ: Գրք 155բ-68ա:

13. Մնաց. Ա -Նխ. 168աբ: ԳԼ. 168բ-9ա: Գրք. 169ա-81ա:

14. Մնաց. Բ -Գլ. 181աբ: Գրք 181բ-196բ:

15. Ե­զր Ա -Նխ. 196բ: Գրք 196բ-204ա:

16. Ե­զր Բ -Հան­գա­մանք 204ա: Գրք 204ա-8ա:

17. Նե­ե­մի -Նխ. 208ա: Գրք 208ա-13բ:

18. Ես­թեր -Նխ. 213բ: Գրք. 213բ-8բ:

19. Յու­դիթ -Նխ. 218բ: Գրք 218բ-25ա:

20. Տով­բիթ -Նխ. 225ա: Գրք 225ա-9ա:

21. Մա­կաբ. Ա -Նխ. 229ա: Գլ. 229ա-30ա: Գրք 230ա-44բ:

22. Մա­կաբ. Բ -Նխ. 244բ-5ա: Գլ. 245աբ: Գրք 245բ-56բ:

23. Մա­կաբ. Գ -Նխ. 256բ-7ա: Գլ. 257ա: Գրք 257ա-62ա:

24. Կտակ ԺԲ նա­հա­պե­տա­ցն -262ա-274բ (տե՛ս Լ0 351, Ա, ¢25: Կտակ­նե­րի տե­ղե­րը. ա/262ա-3ա: բ/263աբ: գ/263բ-5բ: դ/265բ-7բ: ե/267բ-8ա: զ/268ա-9ա: է/269աբ: ը/269բ-70բ: թ/270բ-1բ: ժ/271բ-2ա: ժա/272ա-3բ: ժբ/273բ-4բ:

25. Սաղ­մոսք -Նխ. («Զա­մե­նայն) 275ա-6ա: Նխ. (« Արդ, ա­ռեալ. տե՛ս Լ0 187, Ա ¢24. բ) 276ա-7ա: Գրք 278ա-303ա (Կից` «Փո­քր էի):

26. Ա­ռակք -Նխ. 303ա: Գլ. 303աբ: Գրք 305ա-15ա:

27. Ժո­ղո­վող -Նխ. 315ա: Գլ. 315ա-6ա: Գրք 316ա-9ա:

28. Երգ Եր­գոց -Նխ. 319աբ: Գրք 319բ-21ա (Կից` «Գի­տա­ցի):

29. Ի­մ­աս­տու­թիւն -Նխ. 231աբ: Գլ. 321բ: Գրք 321բ-27բ (կից` 327բ-8ա, տե՛ս Բ 2):

30. Սի­րաք -Գրք 328ա-36ա:

31. Յոբ -Նխ. 336ա: Նխ. ( Ա­ղի­կառ­նա­ցի) 336բ: Գրք 336բ-46բ:

32. Ե­սա­յի -Նխ. 346բ-7ա: Գլ. 347աբ: Մրգ. 347բ-68ա: Մահ 368ա:

33. Ով­սէէ -Նխ. 368աբ: Գլ. 368բ: Մրգ. 368բ-71բ:

34. Ա­մո­վս -Գլ. 371բ: Մրգ. 371բ-4ա:

35. Մի­քիէ -Գլ. 374ա: Մրգ. 374ա-6ա:

36. Յո­վէլ -Գլ. 376ա: Մրգ. 376ա-7ա:

37. Աբ­դի­ու -Գլ. 377ա: Մրգ. 377աբ:

38. Յով­նան -Գլ. 377բ: Մրգ. 377բ-8ա:

39. Նա­ւում -Գլ. 378ա: Մրգ. 378ա-9ա:

40. Ամ­բա­կում -Գլ. 379ա: Մրգ. 379ա-80ա:

41. Սո­փոն­իա -Գլ. 380ա: Մրգ. 380աբ:

42. Ան­գէ­ոս -Գլ. 380բ: Մրգ. 381աբ:

43. Զա­քար­իա -Գլ. 381բ: Մրգ. 381բ-5ա:

44. Մա­ղաք­իա -Գլ. 385ա: Մրգ. 385ա-6ա:

ծնթ. Աստ` 386ա-7ա. տե՛ս Բ ¢3:

45. Ե­րեմ­իա -Նխ. 387աբ: Գլ. 387բ: Գրք 388բ-412ա:

46. Բա­րուք -Թղթ 412ա-4ա:

47. Ողբք Ե­րեմ­իայ -Ողբք 414ա-6ա: Մահ 416ա:

48. Դա­նի­էլ -Նխ. 416աբ: Գլ. 416բ-7ա: Մրգ. 417ա-25բ:

49. Ե­զե­կի­էլ -Նխ. 425աբ: Գլ. 425բ-6ա: Մրգ. 426ա-47ա: Մահ 447ա:

50. Թուղթ Եւ­սե­բի -448ա:

51. Հա­մա­բար­բառ -Կա­նոնք 448բ-52ա:

52. Մատ­թէ­ոս -Գլ. 452բ-3ա: Հա­մա­ձնթ. 453ա: Նխ. 453ա: Աւ. 454ա-67ա:

53. Մար­կոս -Գլ. 467աբ: Նխ. 467բ: Աւ. 468ա-76ա (կից` Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

54. Ղու­կաս -Գլ. 476բ-7ա. Նխ. 477ա: Աւ. 477ա-91ա:

55. Յով­հան -Գլ. 491աբ: Նխ. 491բ: Աւ. 492ա-502ա (կից` Իրք):

56. Գործք Ա­ռա­քե­լոց -Յռջբ. («Որք) 502բ-3ա: Դիր 503ա: Գլ. 503ա-4ա: Ըն­թրց. ԺԶ 504ա: Գրք 504ա-17բ:

57. Թղթ Յա­կով­բայ -Յռջբ. 517բ: Նխ. 517բ-8ա: Գլ. 518ա: Թղթ 518ա-9բ:

58. Թղթ Պե­տ­րո­սի Ա -Նխ. 519բ: Գլ. 519բ: Թղթ 520ա-1ա:

59. Թղթ Պե­տ­րո­սի Բ -Նխ. 521աբ: Գլ. 521բ: Թղթ 521բ-2բ:

60. Թղթ Յով­հան­նու Ա -Նխ. 522բ: Գլ. 522բ-3ա: Թղթ 523ա-4ա:

61. Թղթ Յով­հան­նու Բ -Նխ. 524աբ: Գլ. 524բ: Թղթ 524բ:

62. Թղթ Յով­հան­նու Գ -Նխ. 524բ: Գլ. 524բ: Թղթ 524բ-5ա:

63. Թղթ Յու­դա­յի -Նխ. 525ա: Գլ. 525ա: Թղթ 525աբ:

64. Ա­ղերս Եւ­թա­ղի -525բ-6ա:

65. Յայ­տ­նութ. Յով­հան­նու -Գրք 526ա-32բ (Կից` տե՛ս Բ ¢4): Յռջբ. 573աբ: Գլ. 573բ-4ա (¢81-ից յե­տոյ):

66*. ԺԴ Թղթ Պօ­ղո­սի -Յռջբ. 532բ-5ա: Վկ. 535ա: Բո­վանդ. ըն­թրց. եւ վկթնց 535ա-8բ:

66. Առ Հռո­մա­յե­ցիս -Գլ. 538բ-9ա: Թղթ 539բ-45ա:

67. Առ Կորն­թա­ցիս Ա -Նխ. 545ա: Գլ. 545աբ: Թղթ 545բ-50բ:

68. Առ Կորն­թա­ցիս Բ -Նխ. 550բ: Գլ. 550բ: Թղթ 550բ-4ա (Թղթ Գ-տե՛ս ¢80):

69. Առ Գա­ղա­տա­ցիս -Նխ. 554ա: Գլ. 554աբ: Թղթ 554բ-6ա:

70. Առ Ե­փե­սա­ցիս -Նխ. 556ա: Գլ. 556աբ: Թղթ 556բ-8ա:

71. Առ Փի­լի­պե­ցիս -Նխ. 558ա: Գլ. 558ա: Թղթ 558ա-9բ:

72. Առ Կո­ղո­սա­ցիս -Նխ. 559բ: Գլ. 559բ: Թղթ 559բ-60բ:

73. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Ա -Նխ. 560բ-1ա: Գլ. 561ա: Թղթ 561ա-2ա:

74. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Բ -Նխ. 562ա: Գլ. 562աբ: Թղթ 562բ-3ա:

75. Առ Եբ­րա­յե­ցիս -Նխ. 563ա: Գլ. 563աբ: Թղթ 563բ-7բ:

76. Առ Տի­մո­թէ­ոս Ա -Նխ. 567բ: Գլ. 567բ: Թղթ 567բ-9ա:

77. Առ Տի­մո­թէ­ոս Բ -Նխ. 569ա: Գլ. 569աբ: Թղթ 569բ-70ա:

78. Առ Տի­տոս -Նխ. 570աբ: Գլ. 570բ: Թղթ 570բ-1ա:

79. Առ Փի­լի­մոն -Նխ. 571ա: Գլ. 571ա: Թղթ 571աբ:

79*. Վե­րա­գիր, Թե­լա­դրթ., Նա­ւարկթ. -571բ (տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢77*):

80. Առ Կորն­թա­ցիս Գ -Կորն­թաց. 571բ-2ա: Պօ­ղո­սի 572աբ:

81. Հան­գիստ Յով­հան­նու -572բ-3ա: ( Աստ` 574բ, տե՛ս Բ ¢5):

Բ. 1. 89բ [Գէ­որ­գայ Սկեւ­ռաց­ւոյ Յի­շա­տա­կա­բան Յե­սուայ] -Որ­պէս փր­կիչ զար­մա­նա­գործ տէր մեր Քրիս­տոս...

2. ա. 327բ-8ա Տեառն Ներ­սէ­սի Յի­շա­տա­կա­րան Ա­ռա­կա­ցն Սո­ղո­մո­նի (Ա-Ք) - Աս­տուա­ծե­ղէն հո­գովն ի­մաստ (= ի սմա), Խա­ղա­ղու­թեան ա­նուն ար­քա...

բ. 328ա Ան­դ­րա­դար­ձու­թիւն տա­ռիս Յի­շա­տա­կի (Ք-Ա) -Քաղ­ց­րա­գու­նիս այս բաղ­ձա­նաւք, /Լցեալ հո­գիս մե­ռեալ մե­ղաւք...

3. 386ա-7ա [Մահ ԺԲ մար­գա­րէ­ից եւ Դա­նի­է­լի]

386ա Ա. Մահ Ով­սէի -Ով­սէ էր ի Բել­մով­թայ...

386ա Բ. Մահ Ա­մով­սայ - Ա­մո­վս էր ի Թէ­կուայ...

386ա Գ. Մահ Մի­քիէ -Մի­քիէ էր ի Մո­սո­րով­թայ...

386ա Դ. Մահ Յո­վէ­լայ -Յո­վէլ էր յազ­գէ Ռու­բե­նի...

386ա Ե. Մահ Աբ­դի­ու - Աբ­դի­ու էր յեր­կ­րէն Սի­քի­մայ...

386աբ Զ. Մահ Յով­նա­նու -Յով­նան էր յեր­կ­րէն Կար­իաթ­մա­ւու...

386բ Է. Մահ Նա­ւու­մա -Նա­ւում էր յԵղ­կեայ...

386բ Ը. Մահ Ամ­բա­կու­մա - Ամ­բա­կում էր ի ցե­ղէն Շմա­ւո­նի...

386բ Թ. Մահ Սո­փոն­իա -Սո­փոն­իա էր ի ցե­ղէն Շմա­ւո­նի...

386բ Ժ. Մահ Ան­գեայ - Ան­գեաս մար­գա­րէ էր ի ցե­ղէն Ղե­ւեայ...

386բ ԺԱ. Մահ Զա­քար­իա -Զա­քար­իայ էր յազ­գէ Ղե­ւեայ...

386բ-7ա ԺԲ. Մահ Մա­ղաք­իա -Մա­ղաք­իաս յետ դար­ձի գե­րու­թեա­նն...

387ա [ԺԳ.] Մահ Դա­նի­է­լի -Դա­նի­էլ էր յազ­գէ Յու­դայ...

4. 532բ [Ներ­սի­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան Յայ­տ­նու­թեա­նն Յով­հան­նու] - Այս է Յայ­տ­նու­թիւն աս­տուա­ծա­բան ա­ւե­տա­րան­չին Յով­հան­նու... (տե՛ս Լ0 146, Բ, ¢3):

5. 574բ [Վա­նա­կան վար­դա­պե­տի Հա­մե­մա­տու­թիւն Հնոյ Կտա­կա­րա­նի ընդ Նո­րոյս] -Եր­կինք` ե­կե­ղե­ցի... մար­մ­նով մե­ռեալ` կեն­դա­նի աս­տու­ծու­թեամբ (միայն 17 բառ. շա­րու­նա­կու­թեան հա­մար տեղ է թող­նուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 113բ (Գր­չի) Յայսմ վայ­րի էր թվա­կա­նն Հա­յոց Ի եւ Բ յո­բե­լեան եւ Գ ամ (1654), որ մո­լար մտաւք գրէ­ին:

197բ Ի Հա­յոց թվին ՌՃԳ (1654), աւ­գոս­տոս ամ­սոյ Բ, ա­ւրն չո­րեք­շաբ­թի խա­ւա­րե­ցաւ ա­րե­գա­կն կէս ժամ` ի Զ ժա­մու ա­ւուրն, մին­չեւ || (198ա) աս­տեղք ե­րե­ւե­ցան, զո­րոյ պատ­ճառն միայն ստեղ­ծողն գի­տէ, յո­րում պա­հու դե­գե­րեալ մտաւք գրէի յայսմ տեղ­ւոջ: Յի­շեա՛:

263ա Ո՜հ, ո՜հ, զեղ­կե­լի, մեղ­սա­թա­ւալ Ա­կ­ըն­ցի Թա­մուր գրի­չս` հան­դերձ ծնաւ­ղիւք, մի­ոյ Ո­ղոր­մեա­իւ յի­շել ար­ժա­նի: Հա­մա­րո­ղացդ Աս­տուած ո­ղոր­մի յիւր միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն:

425ա. Գծա­գ­րո­ղի սուրբ մա­տե­նիս,

 Աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ կտա­կիս

 Արդ, հայ­ցե­ցէք թո­ղուլ զպար­տիս`

Ը­զԱ­կ­ըն­ցի Թա­մուր դպ­րիս:

539ա Զստա­ցաւղ սո­րին` զաս­տուա­ծա­սէր մահ­տե­սի Ամ­բա­կու­մն յի­շե­ցէք ի յեր­կ­նա­գ­նաց ա­ղօ­թս ձեր, ո­րով ար­ժա­նի լի­ջիք եւ դուք յիշ­ման:

576ա Փա՜ռք... [Ս]ոս­կա­լի խո­րու­թիւն եւ ան­ճա­ռե­լի գի­տու­թիւն, ան­հաս ի­մա­ցու­մն եւ գե­րա­զանց խոր­հուրդ ի վեր քան զա­մե­նայն մի­տս բա­նա­կա­նաց... Եւ, արդ, Լի­բա­նա­նոս ա­մե­նայ­նիւ եւ լիճք ա­մե­նայն ծո­վուց ան­բա­ւա­կան վար­կան առ ի գծա­գ­րու­թիւն ան­սահ­ման Է­ին մա­կա­ցու­թեան... միան­գա­մայն գու­մա­րեալ ի տու­փս սուր­բս, որ ըստ ի­րի եւ սահ­մա­նա­դ­րի եւ ըստ յի­շա­տա­կաւ Աս­տուա­ծա­շունչ յոր­ջոր­ջի տո­մ­սս այս... ||(577բ)...

Եւ արդ, ի սո­ցունց դա­սուն հան­գա­նա­կից տե­սա­նի իս­կա­պէս մահ­տե­սի այրս այս Ամ­բա­կում եւ հա­մա­փառ ի նո­ցին գո­վա­սա­նու­թեան բա­րու­ցն, որ եւ ին­քն իսկ ան­դս­տին եւ ի բնէ ու­նէր բնու­թիւն բա­րի եւ ան­տի կան­խեալ միշտ ի սէրն աս­տուա­ծա­յին, զի ե­թէ ի վեր քան զսուր­բսն գե­րա­զան­ցեալ դրուա­տեմ եւ ան­տի ա­նանդ­գ­նիմ առ ի բա­նս իմ կա­րի ըմ­բռ­նա­կան, քան­զի ե­րա­նեալ եւ եր­ջան­կա­ցն հան­գոյն ա­սեմ զվարս սո­րա եւ իս­կո­վին բա­րե­բա­րոյ ա­մե­նայ­նիւ յա­մե­նայն եւ ի վար գե­րա­զան­ցեալ, քան զա­մե­նայն բնու­թիւ­նս մարդ­կան: Վասն ո­րոյ ե­ռեալ սի­րով ի սի­րոյն յա­րա­ձ­գա­կան եւ ի զաս­տու­մն մե­ծի մար­գա­րէ­ին Ե­սա­յեա եւ առ ի նոյն յոր­դա­լի եւ ի սի­րա­խառն բար­բառն, որ ա­սէ. Ե­րա­նի, որ ու­նի­ցի զա­ւակ ի Սի­ոն, Վսան ո­րոյ կա­տա­րեալ սի­րով եւ յա­ւէտ տարփ­մամբ առ­նէր յի­շա­տա­կս մա­տե­նից գրոց եւ կա­հուց եւ զար­դուց վա­նո­րէ­ից եւ ե­կե­ղե­ցեաց` ըստ ար­դար ար­դեանց եւ հա­լալ ըն­չից իւ­րոց, զի ի սոյն ե­ղա­նա­կի ու­նէր ի նկր­տու­մն մշ­տա­կա­նի, ուր Քրիս­տոս նս­տի, որ եւ ըստ բղխ­մա­նէ մտա­ցն ա­ռատ բա­րու­թեանց սի­րովն շնոր­հի, զոր ու­նէր առ յոյսն բնա­ւից, լուր նո­րա հռ­չա­կէր առ սուրբ հարս եւ միան­ձու­նս ուխ­տից բնա­ւից, ո­րոց զըն­ծ­այսն եւ զպար­գե­ւս մա­տու­ցա­նէր: Նա­եւ ի հայրն հա­նուրց եւ առ սր­բա­զան կա­թո­ղի­կոսն Փի­լիպ­պոս, որ փայ­լէր յա­ւուրս իւր ի­բր զար­փին գեր եւ լու­սա­ւոր ար­դիւ­նա­ւո­րեալ ի բա­րե­գոր­ծու­թիւ­նս յոր­քն ե­ղա­նա­կաւ ի ձեռն ա­շա­կեր­տեալ ման­կանց սր­բոց եւ ի խս­տա­կ­րօն միա­բ­նա­կե­ցաց վա­նա­կա­նաց եւ ա­նա­պա­տա­կա­նաց: Ուս­տի կար­գա­ւո­րեալ ան­ճա­ռե­լի ուղ­ղու­թիւ­նս ի կարգ եւ ի պաշ­տօն ե­կե­ղե­ցեաց սր­բոց Հա­յաս­տա­նեայց յա­ւել եւ վա­ռէր ի սուրբ սէր եւ ըղ­ձայր միշտ ըստ բաղ­ձա­նաց իւ­րոց` եր­թալ ի քա­ղա­քն աս­տուա­ծա­հոտ ի սուր­բն Սա­ղիմ եւ ա­ռա­քէր նախն ա­ւուրբ նա­մակ ող­ջու­նի եւ ա­ւր­հ­նու­թեան առ ան­տես սի­րե­լին իւր յԱմ­բա­կում, թէ Եւ դու յօ­ժա­րես­ցիս պատ­րաս­տես­ցիս ե­լա­նել յԵ­րու­սա­ղէմ, զի ան­դէն տե­սեալ զմի­մեա­նս, առ­ցուք զփա­փաք տեն­չա­նաց մե­րոց` ի միա­սին կա­տա­րե­լով զուխ­տն աս­տուա­ծա­յին: Իսկ ե­րա­նե­լիս յոր­ժամ լուեալ զլուրն սուրբ եւ զհամ­բաւ սխ­րա­գոյն, ա­ռեալ զ||(578ա)տո­մսն սուրբ, ե­դեալ ի վե­րայ ա­չաց իւ­րոց, ո­րով եւ ի բաց լքեալ զա­մե­նայն աշ­խար­հա­կան զբաղ­մու­նս, յա­րեաւ փու­թա­պէս եւ դի­մեաց սի­րա­սուն Ե­րեմ­իա թո­ռամ­բն եւ հան­դերձ ըն­տա­նեօք ի սուրբ քա­ղա­քն: Որ եւ ի նոյ­նում ա­մի ոչ ժա­մա­նէր հո­գե­ւոր տէրն սուրբ ան­դ­րէն ի սուրբ ուխ­տն, վասն զի ի չուս ճա­նա­պար­հաց, ի հար­կէ ար­գե­լեալ ի մեծ քա­ղա­քս քրիս­տո­նէ­ից` փա­ռա­ւո­րեալ յա­մե­նե­ցունց, եւ ա­պա հա­սա­նէր ի թուա­կա­նու­թեա­նս ՌՃ եւ ի մի­ում ա­մին (1652) մե­ծաւ հան­դի­սիւ եւ գե­րա­լիր փա­ռօք կա­տա­րե­լով զհ­րա­շա­փառ սուրբ ուխ­տն, որ յԵ­րու­սա­ղէմ: Եւ ան­տի չուեալ գայր յար­քա­յա­րա­նս Ըս­տամ­բօլ, որ եւ օ­թեալ աստ ամ մի ող­ջոյն, եւ ան­տա­ն­օր փա­ռա­ւո­րեալ մե­ծա­րե­ցաւ յա­մե­նայն ա­զգաց եւ ի մե­րա­յին ազ­նէ: Իսկ ի տե­սա­նե­լն զմի­մեա­նս զնոյն իղձ եւ զսէր ի հե­րուն հե­տէ, զոր ու­նէ­ին ծրա­րեալ աս­տա­ն­օր, լրա­պէս յան­կե­ցաւ տի­նայ եւ այ­նու բաղձ­մամբ խն­դ­րեաց հայրն սուրբ ի նմա­նէ, թէ յա­ղա­գս առ ի սէր իմ եւ առ քոյդ յի­շա­տա­կի ա­րաս­ցես Աս­տուա­ծա­շունչ մա­տեան մի, զի լի­ցի ան­ջինջ յի­շա­տակ եւ ար­ձան վասն քոյդ, որ առ իմ ի սուրբ եւ յա­մե­նա­ւր­հ­նեալ յա­թոռն: Որ եւ ան­դէն խո­նար­հեալ Ամ­բա­կու­մայ` եր­կիր պա­գա­նէր սուրբ հօրն եւ զիղձ բազ­մա­տա­րափ սի­րոյն ան­տա­ն­օր կր­կին հաս­տա­տէր եւ ի բեր­կ­րա­նաց յոր­դա­բուխ բա­րե­սէր բա­րուց, յօ­ժար կա­մօք քաղ­ցր պա­տաս­խա­նէր` ա­սե­լով. Ե­ղի­ցին կամք քո ա­ւր­հ­նեալ: Եւ ա­պա այ­նու սկիզ­բն ա­րա­րեալ պատ­րաս­տէր, մինչ ի քա­ղա­քս էր հայրն հա­նուրց: Իսկ ի կա­տա­րել ա­մին ել գնաց աս­տի մե­ծաւ բեր­կ­րու­թեամբ եւ խա­ղա­ղու­թեամբ ժա­մա­նե­լով յա­թոռն իւր սուրբ, ան­վ­նաս յա­մե­նայ­նէ, ուս­տի գե­րա­զան­ցեալ ա­մե­նայ­նիւ հո­գե­կա­նօք եւ մար­մ­նա­կա­նաւ ի վեր քան զճա­ռու­մն մտաց մարդ­կան: Եւ հա­սեալ ի կէտ կոչ­մա­նն յետ ե­րից ա­մաց, ըստ ան­դարձ հրա­մա­նէ ա­րար­չին, ո­րով սլա­ցաւ ան­պա­տում խն­դու­թեամբ ի կա­ճառս զուար­թ­նոց, ուր րամ­քն են ե­րա­նե­լեաց: Որ եւ կեն­դա­նի ա­ղօթք եւ ան­դառ­նա­լի հայ­ցուածք նո­րին ե­ղի­ցի միշտ յօ­ժան­դակ եւ զօ­րա­վիգ մեզ եւ հա­մայն հա­ւա­տա­ցե­լոց. ա­մէն:

Վասն ո­րոյ ճա­ռե­ցաւ յա­ղա­գս հան­գա­մա­նաց տա­ռիս, թէ­եւ սկիզ­բն սո­րա ի ժա­մա­նա­կս մե­ծին Փի­լիպ­պո­սի ե­ղեալ, վասն զի զգոյն ա­ւար­տու­մն ի մար­մ­նի անդ լուաւ եւ վա­խ­ճան ըն­կա­լաւ: Իսկ զրաւ եւ ա­ւարտ սր­բոյն Յա­կո­բայ ըն­կա­լեալ, իսկ այլ ի լրու­մն տա­ռիս եւ ի ե­զր ան­կեալ սո­րին ե­տես Ամ­բա­կում եւ ան­տէն ի կեա­նս իւ­րում յա­ւէտ զուար­ճա­ցաւ, որ­պէս եւ սպա­սէր միշտ մե­ծաւ յու­սով յա­ւարտ եւ ի կա­տա­րած սո­րին տե­սա­նել: Ուս­տի ի տե­սա­նե­լն բեր­կ­րե­ցաւ յա­ւէտ խն­դու­թեամբ եւ ա­պա կա­ցեալ սուղ ինչ ա­ւուրս եւ ան­դէն զհո­գա­ցո­ղա­կա­նն մա­տու­ցա­նե­լով` հան­գեաւ առ Քրիս­տոս: Ո­րոյ յի­շա­տա­կն ա­ւր­հ­նու­թեամբ ե­ղի­ցի:

Եւ արդ, եռ ե­ռակ եւ մու ա­մի ե­ղեւ սկիզ­բն եւ ա­ւարտ սո­րին, վասն ո­րոյ յոյժ տեն­չայր տե­սա­նել ե­րա­նե­լին զվա­խ­ճան սո­րին, այ­լեւ զգ­ծա­գ­րու­թիւն յի­շա­տա­կա­րա­նիս ոչ ե­տես: Եւ եր­կո­քի­նն ե­ւս ոչ ըն­կա­լան աստ ի մար­մ­նի զփա­փաք սր­տից իւ­րեանց, որ յա­ղա­գս յայս­միկ, վասն զի ան­դէն յա­նզ­րաւ հր­ճուա­րա­նն ի միա­սին խրա­խաս­ցին ի փառս ան­ճառ ցն­ծու­թեամբ ի բա­րի յար­դիւ­նս իւ­րեանց: Եւ մինչ չեւ էր նն­ջե­ցեալ ի հան­գիս­տն կեն­դա­նու­թեան, այլ ի բա­րի խոս­տո­վա­նու­թիւն պան­ծա­ցեալ առ մահ­ճօ­քն առ­նէր ան­դարձ գա­մա­գամ բա­րե­փառ խոր­հր­դով սոյն եւ կր­կին պա­տուէր առ սխ­րա­լի եւ հո­գեա­ծին որ­դեա­կի իւր` Ե­րեմ­իա­յի, որ­պէս զի ա­ւար­տեալ զսա ա­մե­նայն իւ­րիք եւ յի­շա­տա­կա­րա­նօք` ըն­ծա­յես­ցին յա­թոռն սուրբ եւ առ ի սուրբ Յա­կոբ կա­թո­ղի­կոսն Հա­յաս­տա­նեաց: Եւ նոյն ին­քն Ե­րեմ­իաս` բա­րի ժա­ռանգ նո­րին եւ ուղ­փա­շա­ւիղ շա­ռա­ւիղն, հան­դերձ հա­րա­զատ ըստ մար­մ­նոյ ծն­օ­ղաւ իւ­րով` Մար­տի­րոս ի­րի­ցաւ եւ վար­ժա­պե­տաւն` տէր Յո­վան­նի­սիւ քա­հա­նա­յիւք, որ է­ին գոր­ծա­կալ ի վե­րայ բա­րի ար­դեանց առն Ամ­բա­կու­մայ, զոր ու­նէր առ հա­մայ­նս ըստ վե­րոյ յի­շե­ցե­լոյն, վասն զի այն­քան էր կամք նո­րա առ ի սէր եւ ի ջան յի­շա­տա­կի, քան­զի ա­ն­կա­րօտ գո­լով յա­մե­նայ­նէ, բաց ի մար­մ­նա­կան ծն­ըն­դոց, որ եւ պա­հէ առ իւր ի ստե­նէ զսի­րա­սու­նն Ե­րեմ­իաս, զա­ւակ ըստ հո­գոյ առ­նե­լով, ուս­տի եւ ի նոյն փոյթ ե­ւս ոչ շա­տա­ցեալ, զնոյն եւ առ­նէր ան­դարձ, ե­թէ տա­ցէ քեզ Աս­տուած որ­դի, յա­նուն իմ լի­ցի ա­նուն նո­րին, վասն զի մի ջն­ջես­ցի ա­նու­նն իմ ի մի­ջի ձե­րում եւ ա­զգաց յազ­գս առ յա­զի­նս ձեր: Ուս­տի եւ ի լրա­նալ զկ­նի վա­խ­ճա­նե­լոյն նո­րին, յամ­սեա­նն վե­ցե­րոր­դի, ետ Աս­տուած ա­րու զա­ւակ Ե­րեմ­իա­յի, որ եւ Ամ­բա­կում կո­չե­ցաւ ըստ կտա­կի ծե­րու­նոյն Ամ­բա­կու­մայ: Զոր եւ տէր Քրիս­տոս ան­փոր­ձս եւ ամ­բող­ջս պա­հես­ցէ յեր­կար ա­մօք ձե­րո­յին սուրբ մաղ­թա­նօք եւ ա­ղօ­թիւք ծե||(578բ)րոյն` առ ի յիղձ նո­րա եւ յի­շա­տակ ա­զգաց յազ­գս. ա­մէն:

Բայց մնար մին­չեւ ցարդ սուրբ եւ յոր­դա­բու­ղխ գան­ձս աս­տուա­ծա­յին խցեալ եւ ծած­կեալ` սա­կս զբա­ղա­նաց վե­րոյ ա­սա­ցե­լոյն, որ կա­յին ի մե­ծա­մեծ հո­գս, մինչ զի եւ լի­նէր ցաւն մեծ, հուրն ան­պատ­մե­լի յար­քա­յա­րա­նս վա­ղա­ծախ բո­ցով վասն ա­մե­նայն մե­ղաց մե­րոց, որ ի բար­ձ­րա­նալ թվա­կա­նու­թեա­նս ՌՃ եւ Թ-ե­րոր­դի (1660): Եւ ա­պա ձե­ռամբ տեառն Մար­տի­րո­սի քաջ րա­բու­նոյ ա­ռա­քե­ցին առ սուր­բն Յա­կոբ կա­թո­ղի­կոսն, որ եւ նա յետ ե­լա­նե­լոյն յա­թո­ռոյ պա­տր­իար­գու­թեան, չուեալ գնաց առ սուրբ հայ­րա­պե­տն` առ­նուլ զաս­տի­ճան մե­ծի ե­պիս­կո­պո­սու­թեան: Եւ հրա­ւի­րեալ զսուրբ հայ­րա­պե­տն, մե­ծաւ փա­ռօք տա­րան ի սուրբ.... (10 տող բաց):

Եւ արդ, զրա­ւեալ յան­կաւ հրա­շա­զան եւ աս­տուա­ծա­զարդ տո­մ­սս այս զա­նա­զան գու­նա­փա­ռու­թեամբ, որ­պէս եւ տե­սա­նի իսկ, զի ե­ղի­ցի ար­ձան յա­ւի­տե­նա­կան եւ յի­շա­տակ ան­ջն­ջե­լի հո­գոյ իւ­րոյ եւ ըստ կո­ղա­կ­ցին եւ բա­րեծ­ն­օ­ղաց իւ­րոց եւ հա­մաւ­րէն ազ­գա­կա­նաց եւ մեր­ձա­ւո­րաց իւ­րոց, հօրն` Մար­տի­րո­սին, եւ մօրն` Խու­պի­ին, պա­պուն` տէր Յա­կո­բին, եւ հօ­րեղ­բար­ցն` Խտր­շին, Ա­ռա­քե­լին, Թո­րո­սին, եւ եղ­բ­օրն` Աս­տուա­ծա­տու­րին եւ Պէ­կ­լէ­րին, եւ քը­ւեր­ցն` Մա­նու­շա­կին, Վար­դե­ծո­ցին եւ Թուր­վան­տին, եւ հա­մայն գնա­ցե­լո­ցն ի Քրիս­տոս: Զի եւ ետ զսա յի­շա­տակ ան­ջն­ջե­լի ի սուրբ Սի­ոն` բար­ձ­րա­բերձ գա­հն գրի­գո­րա­շէն եւ ու­ռա­բաց ա­թոռն առ Սուրբ յԷ­ջմ­իա­ծին, ի վա­յե­լս տեառն Յա­կո­բայ սր­բա­զան կա­թո­ղի­կո­սին մե­ծի: Ընդ որս խն­դու­թեամբ եւ զուար­թու­թեամբ վա­յե­լես­ցէ ընդ եր­կայն ա­ւուրս ա­մե­նայն բա­րե­փա­ռու­թեամբ, հան­դերձ ման­կամբ իւ­րոյ եւ ա­մե­նայն ա­շա­կեր­տեալ ման­կանց իւ­րոց ուղ­ղա­փա­ռաց, որ ընդ զի[ւ]րեւ պա­րեալ պա­շա­րեալ եւ շր­ջա­դ­րեալ կան միշտ առ ի սի­րա­ս­նունդ սր­բու­թիւն յա­ւէ[ր]ժա­կան:

 Արդ, գրե­ցաւ գան­ձս աս­տուա­ծե­ղէն ի թվա­կա­նու­թեա­նս Հայ­կա­զեան սե­ռի, որ եւ ի նըշ­կա­հա­կէ ան­կեալ ե­զե­րի ի քա­ղա­քս Կոս­տան­դի­նու­պօ­լ­սի եւ ընդ հո­վա­նեաւ Սր­բոյ Սարգ­սի Զօ­րա­վա­րի եւ որ­դոյ նո­րա Մար­տի­րո­սի, գա­հա­վի­ժե­լոյն ի հրա­կիզ­մա­նէ եր­կ­րորդ ան­գամ եւ կայ մայրս սուրբ հե­րա­տա­րած եւ ծո­ցա­բաց ընդ­դեմ ա­րե­գա­կան, խիղճ դի­մօք, յա­ղա­գս ա­ն­օ­րէ­նու­թեանց մե­րոց, այլ եւ ի հայ­րա­պե­տու­թեան Հա­յոց Մե­ծաց տեառն սր­բոյ Յա­կո­բայ, որ ի Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին, այ­լեւ ի թա­գա­ւո­րու­թեան իս­մա­յե­լա­ցոց եւ հա­գա­րա­ցոց ի վե­րայ բա­զում ա­զգաց` Սուլ­տան Մահ­մա­տի` որ­դոյ Իպ­րա­հի­մի` որ­դոյ Ահ­մե­տի` որ­դոյ Մահ­մա­տի, այլ եւ ստ­րա­տե­լատ նո­րին Մահ­մետ փա­շա­յի Քեօբ­րու­լի յոր­ջոր­ջե­լոյն, որ յոք­նա­գէտ եւ բազ­մա­հան­ճար ա­ճեաց, որ ի ներ­քոյ բռ­նա­կա­լու­թեան, այլ եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեան ազ­գին պար­սից Շահ- Ա­պա­սի` որ­դոյ Շահ-Սէ­ֆոյ, որ­դոյ ի Միր­զէ Սէ­ֆոյ` որ­դոյ Մե­ծին Շահ- Ա­պա­սին, այլ եւ յա­ջոր­դու­թեան աս­տուա­ծա­հոտ սուրբ քա­ղա­քին Ե­րու­սա­ղե­մի տեառն Աս­տուա­ծա­տ­րոյ եւ տե­ղա­պա­հու­թեան տեառն Ե­ղի­զա­րի` նո­րին փո­խա­նոր­դի, այ­լեւ հե­ղի­նա­կի ծո­վա­պատ ար­քա­յա­րա­նիս տեառն Մար­տի­րո­սի` մե­ծա­համ­բաւ հռե­տ­րի Ղրի­մե­ցոյ` ա­շա­կեր­տին Աս­տուա­ծա­տ­րոյ` աս­տուա­ծա­հա­ճոյ եւ ա­ռա­քե­լա­շա­ւիղ հայ­րա­պե­տի... (7տող բաց):

 Արդ, ե­րես ան­կեալ հո­ղա­մած դի­մօք պա­ղա­տիմ հան­դի­պո­ղացդ այսմ սուրբ եւ աս­տուա­ծա­զարդ մա­տե­նիս, յի­շել զվե­րա­գ­րեալ ա­նու­նս ի սէրն Քրիս­տո­սի ի ժամ ա­ղօ­թի­ցն, զի թե­րե­ւս զմ­նա­ցեալ եւ զգ­նա­ցեալ յան­ցա­նսն, որ ընդ մեզ` ջն­ջես­ցի ձե­րո­յին սուրբ մաղ­թա­նօքդ, եւ ո­ղոր­մու­թեան ցօղն ան­ձ­րե­ւես­ցի ի շա­րա­ւե­լի յոս­կերս մեր առ ի բու­սու­ցա­նել յօրն ա­նե­րե­կի վե­րա­նալ ընդ Քրիս­տո­սի: Զի եւ ին­քն Քրիս­տոս զյի­շողքդ եւ զյի­շե­ցեալ­քս առ­հա­սա­րակ ար­ժա­նի ա­րաս­ցէ ե­րա­նա­ւէտ ձայ­նին ի փառս ա­մե­նա­զ­օր ա­նուան իւ­րոյ: Որ եւ նմա փա՜ռք ի մէնջ եւ ա­ւր­հ­նու­թիւն ընդ հօր իւ­րում:

2. 4բ (Մար­կոս պատ­կե­րա­հա­նի) Զստա­ց­օղ սուրբ Աս­տուա­ծա­շն­չիս` մահ­տե­սի Ամ­բա­կու­մն եւ զՄար­կոս պատ­կե­րա­հա­նս յի­շես­ջիք ի Տէր:

5ա Յի­շա­տակ է ի դուռն Սուրբ Է­ջմ­իած­նա, ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌՃԴ (1655):

262ա Փի­լիպ­պոս կա­թո­ղի­կոս Ա­մե­նայն Հա­յոց:

274բ Յի­շա­տակ է Աս­տուա­ծա­շուն­չս մահ­դա­սի Ամ­բա­կու­մին եւ ծն­օ­ղա­ցն` Մար­տի­րո­սին, Խու­պի­ին, եւ պա­պուն` տէր Յա­կո­բին եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն, ի դուռն Սուրբ Է­ջմ­իած­նայ, թվին ՌՃԹ (1660), ի ձեռն տէր Յա­կոբ Ա­մե­նայն Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին (նման` 303բ, 447բ, 453ա):

539ա Եւ ե­ւս է յի­շա­տակ ի դուռն Սուրբ Է­ջմ­իած­նայ:

Զծաղ­կ­օղ սուրբ Աս­տուա­ծա­շ­ըն­չիս եւ զն­կա­ր­օղ պատ­կե­րիս` զմե­ղօք զա­ռա­ծեալ Մար­կո­սս ե­թէ յիշ­ման ար­ժա­նի առ­նէք, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի սուրբ սե­ղա­նն Քրիս­տո­սի, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Հայր մեր: Կա­տա­րե­ցաւ թվա­կա­նիս ՌՃԴ (1655):

Թուա­կա­նս նա­խա­պէս ե­ղել է ՌՃԹ (1660), ա­պա «Թ -ն քե­րուել էեւ կող­քում գրուել «Դ:

539բ Յի­շա­տակ է Աս­տուա­ծա­շուն­չս մահ­դե­սի Ամ­բա­կու­մին եւ ծն­օ­ղա­ցն Մար­տի­րո­սին եւ Խու­պի­ին, պա­պուն` տէր Յա­կո­բին, եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն, ի դուռն Սուրբ Է­ջմ­իած­նի, ի վա­յե­լու­մն տէր Յա­կոբ Ա­մե­նայն Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի, թվին ՌՃԺ (1661):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

580ա (ԺԹդ., նշում) ՅԵ­զր Ա, յէ­ջն Բ` խա­ւա­րու­մն ա­րե­գա­կան (տե՛ս 197բ-8ա): Թա­մուր գրիչ Ակ­նե­ցի` յետ Կտա­կին Ռու­բե­նի (տե՛ս 263ա): Յետ Մա­կա­բա­յեց­ւոց Գ` անդ ի նկարն (=Ճա­կա­տա­զարդ) Փի­լիպ­պոս կա­թո­ղի­կո­սի (տե՛ս 262ա):

 

349

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉ

Կ. Պօ­լիս -Էջ­մա­ծին    ՌԺ­ԼԸ-1686

ԾԱՂ­ԿՈՂ` Մա­ղաք­իա Կ. Պօ­լս­ցի, Մար­կոս պատ­կե­րա­հան: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սար­գիս վրդ. Թե­քիր­դաղ­ցի, Նա­հա­պետ վրդ. Ուռ­հա­յե­ցի:

ԹԵՐԹ` 652+4 (Ա պրա­կի սկզ­բի չէ­ջա­կա­լուած թեր­թե­րը` 1ա-1ը). չգ­րուած` 1ա-1ը, 287ա, 453ա, 454բ-5ա, 456բ-7ա, 458բ-9ա, 460բ-1ա, 462բ, 464ա, 560ա, 605բ, 633բ, 652բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԾԳ 12(ԻԲ 6, ԻԴ 18, ԼԹ 10, ԽԵ 11, ԾԱ 14)+1 2+1 19: ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ (1-633), թուղթ (634-52): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27,5 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր: ՏՈՂ` 51: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` մա­նի­շա­կա­գոյն մե­տաք­սեայ գոր­ծուածք, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ-Ս. Եր­րոր­դու­թիւն` 2բ, Վե­ց­օ­րեայ ա­րար­չա­գոր­ծու­թիւն` 3բ-4բ, «Եւ կո­չեաց Տէր զՄով­սէս` 44բ, Ող­ջա­կէզ պա­տա­րագ` 44բ, « Ա­րար Մով­սէս օձ պղն­ձի` 57բ, «Պատ­գամք զոր խո­սե­ցաւ Մով­սէս` 75ա, Տա­պա­նակ ուխ­տի` 89բ, Քար­կո­ծու­մն Ա­քա­րայ եւ հր­կի­զու­մն Գա­յեայ` 92բ, Սամփ­սոն` 101ա, Հե­ղի քա­հա­նա­յա­պետ եւ Ան­նա` 113բ, Դա­ւիթ` 127բ, Սո­ղո­մոն` 139ա, 141ա, Եղ­իա Թեզ­բա­ցի` 153ա, Տե­սիլ Եզ­րա­սայ` 192ա, Յո­վս­իա թա­գա­ւոր` 192ա, Տով­բիթ` 211բ, Ա­ղէք. Մա­կե­դո­նա­ցի` 217բ, Յու­դիթ` 254ա, Ես­թեր` 262բ, Ռու­բեն` 268ա, Շմա­ւոն` 269ա, Ղե­ւի` 270ա, Յու­դա` 272ա, Ի­սա­քար` 275ա, Զա­բու­ղոն` 276ա, Դան` 277ա, Նեփ­թա­ղիմ` 278ա, Գադ` 279ա, Ա­սեր` 280ա, Յով­սէփ` 281ա, Բեն­իա­մին` 283բ, Ե­պի­փան Կիպ­րա­ցի` 285ա, Ա­ղօթք Դաւ­թի` 287բ, Դա­տաս­տան Սո­ղո­մո­նի` 314բ, Աս­տուա­ծա­ծին եւ Յի­սուս, Ս. Եր­րոր­դու­թիւն` 328բ, Ներ­սէս Շնոր­հա­լի` 336բ, 337ա, Սի­րաք` 337ա, Յուլ­իա­նոս Ա­ղի­կառ­նա­ցի` 345ա, Յոբ` 345բ, Ե­սա­յի` 357բ, Ե­րեմ­իա` 379ա, Բա­րուք` 401բ, Զր­պար­տու­մն Շու­շա­նայ եւ Դա­տաս­տան ծե­րոց` 406ա, Տե­սիլ Ե­զե­կի­է­լի` 415ա, Ով­սէէ` 435բ, ի լու­սան­ցս- Ա­մո­վս` 439ա, Միք­իա` 441ա, Յո­վէլ` 442բ, Աբ­դի­ու` 444ա, Յով­նան` 444բ, Նա­ւում` 445ա, Ամ­բա­կում` 446ա, Սո­փոն­իա` 447ա, Ան­գէ­ոս` 448ա, Զա­քար­իա` 449ա, Մա­ղաք­իա` 452ա, եւ բա­զում տե­սա­րանք ի լու­սան­ցս Հնոյ Կտա­կա­րա­նի: Եր­կր­պա­գու­թիւն մո­գուց` 464բ, Ծնն­դա­բա­նու­թիւն` 465բ, Յա­րու­թիւն` 478բ, Խա­չե­լու­թիւն` 488բ, Ս. Եր­րոր­դու­թիւն` 503բ, Մատ­թէ­ոս` (դի­մա­ցը` Նա­հա­պէտ վրդ. ծն­րա­դիր)` 464բ, Մար­կոս` 478բ, Ղու­կաս` 488բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 503բ: Յայ­տ­նու­թիւն Յով­հան­նու-«Եօ­թն ճրա­գա­րան` 515բ, « Ա­թոռ... յեր­կի­նս` 517բ, «Լուայ զձայն հրեշ­տա­կաց` 518բ, «Ե­բաց գառն զմի կն­քո­ցն` 518բ, «Ե­ղեւ շար­ժու­մն մեծ` 519ա, «Տե­սի... ժո­ղո­վուրդ բա­զում` 519բ, «Տե­սի հրեշ­տակ եւ­թն` 520բ, «Տե­սի... հե­ծեա­լս... որք ու­նէ­ին զրա­հս հրե­ղէ­նս` 520բ, «Հրեշ­տակ... ի­ջա­նէր յեր­կ­նից... ի ձե­ռին իւ­րում գր­քոյկ մի բա­ցեալ` 521ա, «Կին մի ար­կեալ զիւ­րեւ զա­րե­գա­կա­նն` 521բ, «Ե­լա­նէր ի ծո­վէն գա­զան` 522ա, «Գառ­նն կայր ի վե­րայ լե­րի­նն Սի­ո­նի` 522բ, «Տե­սի այլ հրեշ­տակ... ու­նէր ա­ւե­տիս յա­ւի­տե­նա­կան` 523ա, «Գնաց ա­ռա­ջին հրեշ­տա­կն եւ ե­հեղ զս­կա­ւա­ռակ իւր յեր­կիր` 523բ, «Կին մի զի նս­տէր ի վե­րայ կար­միր գա­զա­նի` 524ա, « Ան­կաւ Բա­բե­լո­նն մեծ` 524բ, «Լուայ. ձայն... Ա­լէ­լու­իա` 525բ, « Ա­հա ձի սպի­տա­կա­ւոր հե­ծեալ` 525բ, «Հրեշ­տակ... ի­ջա­նէր յեր­կ­նից եւ ու­նէր զփա­կա­նս դժո­խոց` 526ա, «Զքա­ղա­քն սուրբ զնորն Ե­րու­սա­ղէմ` 526բ: Ի­ջու­մն Ս. Հոգ­ւոյն` 531բ, Յա­կո­բոս` 454բ, Պե­տ­րոս` 548ա, Յով­հան­նէս` 551ա, 552բ, Յու­դա` 553ա, Պօ­ղոս առ Նե­րոն` 560բ, եւ բա­զում տե­սա­րանք ի լու­սան­ցս Նո­րոյ Կտա­կա­րա­նի: Խ ո ր ա ն` 453բ ( Աս­տուած փխ. Եւ­սե­բի­ոս), 454ա (հրեշ­տակ փխ. Կարպ­իա­նոս), 455բ-6ա, 457բ-8ա, 459բ-60ա, 461բ-2ա: Կի­սա­խո­րան` 3ա (24 մար­գա­րէ­նե­րի նկար­նե­րով), 25բ, 45ա, 57բ, 75ա, 90ա, 101ա, 114ա, 127բ, 139ա, 153ա, 165բ, 177ա, 192բ, 200ա, 205ա, 211բ, 288ա, 315ա, 328բ, 337ա, 346ա, 358ա, 380ա, 406ա, 415ա, 436ա, (Ով­սէ­էի նկա­րով), 465ա (24 մար­գա­րէ­նե­րի նկար­նե­րով), 479ա, 489ա, 504ա, 516ա, 528ա, 532ա, 546ա, 548ա, 561ա, 594ա, 608ա, 634բ: Ճա­կա­տա­զարդ` 1բ, 23բ, 43ա, 56բ, 74ա, 89ա, 100բ, 111ա, 127ա, 138ա, 152ա, 235ա, 247բ, 285ա, 291ա, 294ա, 300ա, 303բ, 306բ, 310ա, 314ա, 325ա, 331ա, 356ա, 378ա, 405բ, 414բ, 439ա, 441ա, 442բ, 444ա, 444բ, 445ա, 446ա, 447ա, 448ա, 449ա, 452ա, 514բ, 530ա, 545ա, 549բ, 551ա, 552բ, 553ա, 554ա, 559բ, 566բ, 571բ, 575ա, 577ա, 578բ, 580ա, 581բ, 583ա, 584ա, 588ա, 589բ, 591ա, 591բ: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, մար­դա­գիր, կեն­դա­նա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, շա­գա­նա­կա­գոյն, վար­դա­գոյն, ոս­կի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: Ժ-ԺԱ դդ.: 2(Ա-Բ)+2(Գ-Դ), ստա­ցուած 2 ամ­բող­ջա­կան թեր­թե­րի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր, Բբ-ի վրայ բազ­մա­գու­նի եւ ոս­կե­զ­օծ բու­սա­կան լու­սան­ցա­զարդ, եւ հան­գու­ցա­գիր խո­շոր «Ե: Կար­դալ` Բա-Աբ, Բբ-Աա, Դա-Գբ, Դբ-Գա «[զուս]տր կամ զդուս­տր... Եղ­իայ, որ գա­լո­ցն է (Ժ, 37-ԺԱ, 14):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, դռ­նա­կը մա­սամբ մկն­կեր, մե­տա­ղեայ փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. Ծնունդք -Նխ. 1բ: Գլ. 1թ-2ա: Գրք 3ա-23ա:

2. Ելք -Նխ. 23բ: Գլ. 23բ-5ա: Գրք 25բ-43ա:

3. Ղեւ­տա­կանք -Նխ. 43ա: Գլ. 43ա-4ա: Գրք 45ա-56ա:

4. Թիւք -Նխ. 56բ: Գլ. 56բ: Գրք 56բ-73բ:

5. Բ. 0րէնք -Նխ. 73բ: Գլ. 74աբ: Գրք 75ա-89ա:

6. Յե­սու -Նխ. 89ա: Գլ. 89աբ: Գրք 90ա-100ա:

7. Դա­տա­ւորք -Նխ. 100բ: Գլ. 100բ-1ա: Գրք 101ա-10բ:

8. Հռութ -Նխ. 110բ: Գրք 111ա-2ա:

9. Թագ. Ա -Յռջբ. («Վասն) 112աբ: Նխ. («Սկիզ­բն) 112բ: Գլ.112բ-3ա: Գրք 114ա-26բ:

10. Թագ. Բ -Գլ. 127աբ: Գրք 127բ-38ա:

11. Թագ. Գ -Գլ. 138աբ: Գրք 139ա-52ա:

12. Թագ. Դ -Գլ. 152ա-3ա: Գրք 153ա-64բ:

13. Մնաց. Ա -Նխ. 164բ-5ա: Գլ. 165ա: Գրք 165բ-77ա:

14. Մնաց. Բ -Գրք. 177ա-91բ: Գլ. 191բ-2ա:

15. Ե­զր Ա -Նխ. 192ա: Գլ. 192աբ: Գրք 192բ-9բ:

16. Ե­զր Բ -Հան­գա­մանք 199բ: Գլ. («Յա­ռա­ջին ա­մին իւր Կիւ­րոս) 199բ-200ա: Գրք 200ա-4ա:

17. Նե­ե­մի -Նխ. 204աբ: Գլ. 204բ-5ա: Գրք 205ա-10բ:

18. Տով­բիթ -Նխ. 210բ: Գլ. («Պատ­մէ զվարսն) 210բ-1ա: Գրք 211բ-5բ:

19. Մա­կաբ. Ա -Նխ. 215բ-6ա: Գլ. 216ա-7ա: Գրք 217բ-34բ:

20. Մա­կաբ. Բ -Գլ. 234բ-5ա: Գրք 235ա-47բ:

21. Մա­կաբ. Գ -Նխ. 247բ: Գլ. 247բ: Գրք 247բ-53բ:

22. Յու­դիթ -Նխ. 254ա: Գրք 254ա-61բ:

23. Ես­թեր -Նխ. 262ա: Գրք 262բ-8ա:

24. Կտակ ԺԲ նա­հա­պե­տա­ցն -268ա-84բ (տե՛ս Լ0 351, Ա ¢25: Կտակ­նե­րի տե­ղե­րը. ա/ 262ա-9ա: բ/ 269ա-70ա: գ/ 270ա-2բ: դ/ 272բ-5ա: ե/ 275ա-6ա: զ/ 276աբ: է/ 277ա-8ա: ը/ 278ա-9ա: թ/ 279ա-80ա: ժ/ 280ա-1ա: ժա/ 281ա-3ա: ժբ/ 283բ-4բ):

25. Սաղ­մոսք -Նխ. 285ա-6ա («Զա­մե­նայն): Նխ. 286աբ (Ե­պի­փան. « Արդ ա­ռեալ, տե՛ս Լ0 187, Ա ¢24. բ): Գրք 288ա-313բ /Կից` «Փո­քր էի : Բա­ժա­նուած կա­նո­նա­գ­լուխ­նե­րի, ո­րոնց վեր­ջա­ւո­րու­թեանց 0րհ­նու­թիւնք: Տե՛ս Լ0 182, Բ ¢1. ա/290բ-1ա: բ/ 293բ-4ա: գ/ 297ա: դ/ 297ա: ե/ 300ա, զ/ 303բ: է/ 306բ: ը/ 309բ: թ/ 309բ-10ա: ժ/ 312բ: ժա/ 313ա: ժբ/ 313ա: ժգ/313բ: ժդ/ 313բ: ժե/ 313բ):

26. Ա­ռակք -Նխ. 314ա: Գլ. 314ա: Գրք 315ա-24ա:

27. Ժո­ղո­վող -Նխ. 324ա: Գլ. 324ա-5ա: Գրք 325ա-8ա:

28. Երգ Եր­գոց -Նխ. 328ա: Գրք 328բ-30բ (Կից` «Գի­տա­ցի):

29. Ի­մ­աս­տու­թիւն -Նխ. 303բ: Գլ. 303բ-1ա: Գրք 331ա-6բ (Կից` 336բ-7ա, տե՛ս Բ ¢1):

30. Սի­րաք -Գրք 337ա-44ա (Կից` 344ա-5ա, տե՛ս Բ ¢2):

31. Յոբ -Նխ. 345ա: Նխ. ( Ա­ղի­կառ­նա­ցի) 345ա: Գրք 346ա-56ա:

32. Ե­սա­յի -Նխ. 356ա: Գլ. 356ա-7ա: Մրգ. 358ա-77բ: Մահ 377բ:

33. Ե­րեմ­իա -Նխ. 377բ-8ա: Գլ. 378ա-9ա: Մրգ. 380ա-401բ:

34. Բա­րուք -Թղթ 401բ-3ա:

35. Ողբք Ե­րեմ­իայ -Ողբք 403ա-5ա: Մահ 405աբ:

Ծնթ. «Մահ ¢32, 35 տե՛ս Լ0 142, Զ ¢33. Ժգ-Ժդ:

36. Դա­նի­էլ -Նխ. 405բ: Գլ. 405բ-6ա: Մրգ. 406ա-13բ: Մահ 413բ-4ա:

37. Ե­զե­կի­էլ -Նխ. 414աբ: Գլ. 414բ-5ա: Մրգ. 415ա-35ա: Մահ 435ա:

38. Ով­սէէ -Նխ. 435աբ: Գլ. 435բ: Մրգ. 436ա-8բ: Մահ 438բ:

39. Ա­մո­վս -Գլ. 438բ: Մրգ. 438բ-41ա: Մահ 441ա:

40. Մի­քիէ -Գլ. 441ա: Մրգ. 441ա-2բ: Մահ 442բ:

41. Յո­վէլ -Գլ. 442բ: Մրգ. 442բ-3բ: Մահ 443բ:

42. Աբ­դի­ու -Գլ. 443բ-4ա: Մրգ. 444ա: Մահ 444ա:

43. Յով­նան -Գլ. 444ա: Մրգ. 444բ-5ա: Մահ 445ա:

44. Նա­ւում -Գլ. 445ա: Մրգ. 445ա-6ա: Մահ 446ա:

45. Ամ­բա­կում -Գլ. 446ա: Մրգ. 446աբ: Մահ 447ա:

46. Սո­փոն­իա -Գլ. 447ա: Մրգ. 447աբ: Մահ 448ա:

47. Ան­գէ­ոս -Գլ. 448ա: Մրգ. 448աբ: Մահ 448բ:

48. Զա­քար­իա -Գլ. 448բ: Մրգ. 448բ-52ա: Մահ 452ա:

49. Մա­ղաք­իա -Գլ. 452ա: Մրգ. 452աբ: Մահ 452բ:

Ծնթ. «Մահ ¢36-49 տե՛ս Լ0 187, Ա ¢47-48, 32-43:

50. Թուղթ Եւ­սե­բի («Նխ.) -453բ-4ա:

51. Հա­մա­բար­բառ -Կա­նոնք 455բ-62ա (Կից` 453բ-62ա, տե՛ս Բ ¢3):

52. Մատ­թէ­ոս -Գլ. 463աբ: Հա­մա­ձնթ. 463բ: Նխ. 463բ: Աւ. 465ա-78ա:

53. Մար­կոս -Գլ. 478ա: Նխ. 478ա: Աւ. 479ա-87ա (Կից` «Յա­րու­ցեալ):

54. Ղու­կաս -Գլ. 478բ-8ա: Նխ. 488ա: Աւ. 489ա-502բ:

55. Յով­հան -Գլ. 503ա: Նխ. 503ա: Աւ. 504ա-14բ (Կից` «Իրք):

56. Յայ­տ­նութ. Յով­հան­նու -Գլ. 514բ-5ա: Նխ. 515ա: Գրք 516ա-27բ (Կից` տե՛ս Բ ¢4):

57. Հան­գիստ Յով­հան­նու -528ա-9ա:

58. Գործք Ա­ռա­քե­լոց -Ց. 529ա: Յռջբ. («Որք) 529ա-30ա: Դիր 530ա: Գլ. 530ա-1ա: Գրք 532ա-44բ:

59. Թղթ Յա­կո­բայ -Յռջբ. 544բ-5ա: Նխ. 545ա: Գլ. 545ա: Թղթ 546ա-7ա:

60. Թղթ Պե­տ­րո­սի Ա -Նխ. 547բ: Գլ. 547բ: Թղթ 548բ-9բ:

61. Թղթ Պե­տ­րո­սի Բ -Նխ. 549բ: Գլ. 549բ: Թղթ 549բ-50բ:

62. Թղթ Յով­հան­նու Ա -Նխ. 550բ: Գլ. 550բ-1ա: Թղթ 551ա-2ա:

63. Թղթ Յով­հան­նու Բ -Նխ. 552աբ: Գլ. 552բ: Թղթ 552բ:

64. Թղթ Յով­հան­նու Գ -Նխ. 552բ: Գլ. 552բ: Թղթ 552բ-3ա:

65. Թղթ Յու­դա­յի -Նխ. 553ա: Գլ. 553ա: Թղթ 553աբ:

66. Ա­ղերս Եւ­թա­ղի -553բ:

67*. ԺԴ Թղթ Պօ­ղո­սի -Յռջբ. 554ա-5բ: Վկ. 555բ-6ա: Բո­վանդ. ըն­թրց. եւ վկթնց. 556ա-9ա: Ց. 559ա:

67. Առ Հռո­մա­յե­ցիս -Նխ. 559աբ: Գլ. 559բ: Թղթ 561ա-6ա:

68. Առ Կորն­թա­ցիս Ա -Նխ. 566աբ: Գլ. 566բ: Թղթ 566բ-71ա:

69. Առ Կորն­թա­ցիս Բ -Նխ. 571աբ: Գլ. 571բ: Թղթ 571բ-4բ (Թղթ Գ տե՛ս ¢81):

70. Առ Գա­ղա­տա­ցիս -Նխ. 575ա: Գլ. 575ա: Թղթ 575ա-6ա:

71. Առ Ե­փե­սա­ցիս -Նխ. 576բ-7ա: Գլ. 577ա: Թղթ 577ա-8բ:

72. Առ Փի­լի­պե­ցիս -Նխ. 578բ: Գլ. 578բ: Թղթ 578բ-80ա:

73. Առ Կո­ղո­սա­ցիս -Նխ. 580ա: Գլ. 580ա: Թղթ 580ա-1ա:

74. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Ա -Նխ. 581բ: Գլ. 581բ: Թղթ 581բ-2բ:

75. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Բ -Նխ. 582բ: Գլ. 582բ-3ա: Թղթ 583աբ:

76. Առ Եբ­րա­յե­ցիս -Նխ. 583բ: Գլ. 583բ-4ա: Թղթ 584ա-7բ:

77. Առ Տի­մո­թէ­ոս Ա -Նխ. 587բ-8ա: Գլ. 588ա: Թղթ 588ա-9բ:

78. Առ Տի­մո­թէ­ոս Բ -Նխ. 589բ: Գլ. 589բ: Թղթ 589բ-90բ:

79. Առ Տի­տոս -Նխ. 590բ-1ա: Գլ. 591ա: Թղթ 591աբ:

80. Առ Փի­լի­մոն -Նխ. 591բ: Գլ. 591բ: Թղթ 591բ-2ա:

80*. Վե­րա­գիր, Թե­լա­դ­րութ., Նա­ւար­կութ. -592ա (տե՛ս Լ0 187, Ա ¢77*):

81. Առ Կորն­թա­ցիս Գ -Կորն­թաց­ւոց 592աբ: Պօ­ղո­սի 592բ-3ա:

ծնթ. 594ա-652ա տե՛ս Բ ¢5-12:

Բ. 1. ա. 336բ-7ա Տեառն Ներ­սի­սի Յի­շա­տա­կա­րան Ա­ռա­կա­ցն Սո­ղո­մո­նի, զոր իւր ձե­ռամ­բն գրեաց` զար­թու­ցա­նել զթմ­բր­էա­լս մե­ղօք (Ա-Ք) - Աս­տուա­ծե­ղէն հոգ­ւովն ի սմա` /Խա­ղա­ղու­թեան ա­նուն ար­քայ...

բ. 337ա Ան­դ­րա­դար­ձու­թիւն տա­ռիս Յի­շա­տա­կի (Ք-Ա) -Քաղ­ց­րա­գու­նիս այս բաղ­ձա­նաւք, /Լցեալ հո­գիս մե­ռեալ մե­ղօք...

2. 344ա-5ա Այս խօսք Սի­րա­քայ կար­ծեմ որ­դոյ կա­տա­րե­լոյն Սի­մէ­ո­նի -Միտք հնա­զանդ եւ որ­կոր պար­կեշտ...

3. 453բ-62ա [Մեկ­նու­թիւն Ժ խո­րա­նաց] - Ա­ռա­ջին խո­րան ե­րեք սիւ­նով եւ բո­լո­րակ­քն մի­ե­ղէն հա­մակ ծի­րա­նա­գոյն յօ­րի­նեալ... Տաս­նե­րորդ` ե­կե­ղե­ցի պայ­ծառ զար­դա­րուն... որք եւ զմի­մեամբք պա­տու­տեալք զպա­րա­նո­ցօք:

4. 527բ [Ներ­սի­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան Յայ­տ­նու­թեա­նն Յով­հան­նու - Այս Յայ­տ­նու­թիւն աս­տուա­ծա­բան ա­ւե­տա­րան­չին Յով­հան­նու... (տե՛ս Լ0 146, Բ¢3):

5. 594ա-8ա Սր­բոյն Եփ­րե­մի ի Յով­սէփ: Եւ­թն վա­հան­գի - Աս­տուած Աբ­րա­հա­մու, Աս­տուած Սա­հա­կա, Աս­տուած Յա­կո­բա... ||մին զայս [ առ­նէ] Յով­սէփ եղ­բար­ցն ի բա­ժա­կէ [...]:

Ծնթ. Նա­խ­օ­րի­նա­կից թերթ ըն­կած լի­նե­լով` ¢5-ը («ի բա­ժա­կէ)միա­կ­ցուել է ¢6-ին («ի գի­շե­րի): Հմմտ. Լ0 354, Բ¢2-3:

6. 598ա-605ա [Պատ­մու­թիւն Ա­սա­նե­թի` զոր խօ­սե­ցաւ -Եւ ե­ղեւ յա­մին ա­ռաջ­նում յեւ­թն ա­մաց լի­ու­թեա­նն... հա­սա­կաւ ի մի­ում] ի գի­շե­րի ընդ Ա­սա­նե­թա ծնեալ... ||Եւ յեր­րոր­դում ա­ւուր մե­ռաւ որ­դին Փա­րա­ւո­նի: Փառք Աս­տու­ծոյն մե­րոյ. ա­մէն (տե՛ս Լ346, Բ¢1):

7. 606ա-7բ Գե­ղեց­կա­հար­մար հա­մե­մա­տու­թիւնք Հնոյ Կտա­կա­րա­նա­ցն ընդ Նո­րոյս, ա­րա­րեալ Վա­նա­կա­նայ սուրբ վար­դա­պե­տի -Եր­կինք` ե­կե­ղե­ցի...

8. 608ա-19բ Գիրք Եզ­րա­սայ Չոր­րորդ -Գիրք Եզ­րա­սայ մար­գա­րէի` եր­կ­րորդ որդ­ւոյ Սա­րէի... /եւ ար­կա­նի ի լա­փու­մն հրոյ:

Ծնթ. Այլ օ­րի­նակ մեզ յայ­տ­նի չէ:

9. ա. 619բ-20բ Ջե­րօ­նի­մո­սի Ա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն սա­ղա­ւար­տեալ -Զք­սան եւ եր­կուս տառ գոլ առ Եբ­րա­յե­ցիս...

բ. 620բ-3ա Ջե­րօ­նի­մո­սի Պօ­լի­նաց­ւոյ -Եղ­բայր Ամբ­րո­սի­ոս, զքո­յա­յի­նս ըն­ծա­յի­կս ինձ ըն­ձե­ռեալ...

գ. 623աբ Ձեռն ար­կից հա­մա­ռօ­տիւք եւ ի Նորն Կտա­կա­րան -Մատ­թէ­ոս, Մար­կոս, Ղու­կաս, Յօ­հան­նէս չո­րե­քա­նուեայ կառ Տեառն...

դ. 623բ-4ա Նա­խա­դ­րու­թիւն սր­բոյն Ջե­րօ­նի­մո­սի քա­հա­նա­յի ի հինգ մա­տեա­նն Մօ­սէ­սի` առ Դե­սի­դէ­րի­ում -Տար­փան ի­մոյ զտար­փա­լիս...

ե. 624ա-5ա Նու­նոյ Յա­ւե­տա­րա­նի­չսն առ Դա­մաս նա­խա­դ­րու­թիւն -Զնոր գործ առ­նել զիս հար­կէս առ ի հնոց...

զ. 625աբ Նու­նոյ ի Թուա­բա­նու­թե­նէ գրոց ե­կե­ղե­ցա­կա­նաց -Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ, որ նախ Սօ­ղոս, ար­տա­քոյ թուոյ եր­կո­տա­սա­նից ա­ռա­քե­լո­ցն...

է. 625-6ա Նու­նոյ ի Թուա­բա­նու­թե­նէ գրոց ե­կե­ղե­ցա­կա­նաց -Յա­կո­բոս, որ յոր­ջոր­ջեր Եղ­բայր Տեառն...

ը. 626ա Նու­նոյ ի թուա­բե­րու­թե­նէ գրոց ե­կե­ղա­ցա­կա­նաց -Սի­մօն Պե­տ­րոս` որ­դի Յօ­նա­նու...

թ. 626ա Նու­նոյ ի Թուա­բե­րու­թե­նէ գրոց ե­կե­ղե­ցա­կա­նաց -Յու­դաս` եղ­բայր Յա­կո­բոս... ||եւ ի մէջ գրոց սր­բոց շա­րա­թուի:

10. 626ա-8բ Վկա­յու­թեանց ի Քրիս­տո­սէ եւ յա­ռա­քե­լոց Ներ Նո­րում Կտա­կա­րա­նում` հա­մա­ռօ­տե­ցե­լոց ի Հնոյն -Զորս աստ առ այս շա­րա­խմ­բեալ... ||Զի դար­ձուս­ցէ զսիր­տս հարց յոր­դիս:

11. 628բ-31բ Եբ­րա­յեց­ւոց, Քաղ­դեաց­ւոց եւ Յու­նաց ա­նուանց թարգ­մա­նու­թիւն - Ա­բա­րիմ` անցք կամ ան­ցա­ւորք... ||0նա­նայ` վիշտ, ա­նի­րա­ւու­թիւն, ցաւ:

12. ա. 634ա Ի­մ­աս­տու­թիւն Յե­սուայ` որդ­ւոյ Սի­րա­քայ (թրգմ. Ստ. Լե­հաց­ւոյ) Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն -Բազ­մաց ե­րե­ւե­լի ա­րանց ի­մ­աս­տու­թիւն մեզ յայ­տ­նի ե­ղեւ...

բ. 634աբ Գլուխք գրո­ցն Յե­սուայ` որդ­ւոյ Սի­րա­քայ -[Ա] Վասն ի­մ­աս­տու­թեան, թէ յԱս­տու­ծոյ ե­լա­նէ... ԾԱ. Ա­ղօթք Յե­սուայ որդ­ւոյ Սի­րա­քայ:

գ. 635ա-52ա Գլուխ Ա. [Վասն ի­մ­աս­տու­թեան, թէ յԱս­տու­ծոյ ե­լա­նէ] - Ա­մե­նայն ի­մ­աս­տու­թիւն ի Տեառ­նէ յԱս­տու­ծոյ է... || եւ տա­ցէ զվար­ձս ի ժա­մա­նա­կի իւ­րում: Կա­տա­րե­ցաւ Սի­րա­քայ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 73բ ( Ա­ն­ա­նուն գր­չի) Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս Աս­տուած զստա­ցող սուրբ Աս­տուա­ծա­շն­չիս` զԹե­քիր­տաղ­ցի Սար­գիս վար­դա­պե­տն եւ զծ­նո­ղսն իւր, եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն, եւ զիս` զմե­ղա­ւորս եւ զան­պի­տան գծո­ղս եւ զծ­նո­ղսն, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Տէր. ա­մէն:

345ա Ո՜հ, ո՜հ, զմե­ղա­ւոր եւ զա­ն­ար­ժան գծո­ղս յի­շես­ջի[ք]:

413բ Ո՛վ եղ­բարք, որ զա­հա­ւոր եւ զսոս­կա­լի, եւ զսոս­կա­լիս լսէք` բան մար­գա­րէ­իս, զա­ն­ար­ժան եւ զա­նար­հեստ գծող սուրբ Աս­տուա­ծա­շն­չիս յի­շե­ցէք ի մե­ղաց թո­ղու­թիւն, եւ Տէր զձեզ յի­շէ ի միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն:

2. 632ա Յի­շա­տա­կա­րան: Փա՜ռք... ո­րոյ ա­մէ­նա­ռատ ո­ղոր­մու­թեամ­բն եւ ան­բաւ բա­րու­թեամ­բն ի լի­նե­լու­թիւն ե­կին էակք ա­մե­նայնք...: Եւ այս ա­մե­նայն, զոր հա­մա­ռօտ բա­նիւք ծա­նու­ցաւ... լիա­կա­տար պար­փա­կեալ կայ ի գիրս այս, որ կո­չի Աս­տուա­ծա­շունչ... զոր թե­լա­դ­րու­թեամբ հոգ­ւոյն սր­բոյ յիւ­րա­քան­չիւր ||(632բ) դարս եւ ժա­մա­նա­կս գրե­ցին... որք են բո­վան­դակ ՀԲ (72), որք ա­մե­նայնք հա­ւա­քեալ կան աստ... ո­րոյ ստա­ց­օղն` վասն յի­շա­տա­կի, ոչ զր­կի յե­րա­նու­թե­նէ, այլ սո­վաւ ար­քա­յու­թեա­նն ժա­ռան­գորդ լի­նի, որ­պէս վկա­յեն սուրբ գիրք աս­տուա­ծա­յինք:

 Արդ, այս­պի­սում լու­սա­զարդ տա­ռի եւ վար­դափ­թիթ բու­րաս­տա­նի, եւ ան­կո­ղոպ­տե­լի գան­ձի ի վա­ղուց­հե­տէ փա­փա­գ­օղ ե­ղեւ ջեր­մե­ռանդ սի­րով եւ մե­ծաւ յու­սով հո­գե­զարդ եւ յոգ­նա­հան­ճար Նա­հա­պետ վար­դա­պե­տն` սի­ր­օղ բա­նին Աս­տու­ծոյ, եւ թո­ղուլ զկ­նի իւր յի­շա­տակ յա­ւի­տե­նա­կան, եւ ա­պա ըստ փա­փա­գա­նաց սր­տի իւ­րոյ ստա­ցաւ զսա հրա­մա­նաւ եւ օ­ժան­դա­կու­թեամբ եր­ջան­կա­պա­տիւ եւ սր­բա­զան հայ­րա­պե­տին` տեառն Եղ­իա­զա­րու Հռո­մկ­լա­յեց­ւոյն, որ զկ­նի ա­զա­տու­թեան Հա­յոց վա­նի­ցն Սր­բոյն Յա­կո­բայ, որ յԵ­րու­սա­ղէմ, ի ձե­ռաց նեն­գա­ւոր ազ­գին յա­նաց, յո­լով ա­մօք վա­րեաց զիշ­խա­նու­թիւն հայ­րա­պե­տա­կան, եւ բա­զում մե­ծա­ծախ շի­նուա­ծս ա­րար ի Սուր­բն Յա­կոբ: Ա­պա, զկ­նի մա­հուան տեառն Յա­կո­բայ կա­թո­ղի­կո­սի, ի թուա­կա­նու­թեան ՌՃ­ԼԱ (1682), բազ­մա­ժո­ղով ա­րե­ւե­լեան եւ ա­րեւ­մ­տեան վար­դա­պե­տաց, ե­պիս­կո­պո­սաց, ա­ռաջ­նոր­դաց, մե­լիք­նե­րաց, տա­նու­տե­րաց ընտ­րու­թեամբ, հա­ւա­նու­թեամբ, ման­սա­րով եւ գրով միա­պե­տա­կան, հայ­րա­պե­տա­կան, մա­ծաւ հան­դի­սիւ եւ ճո­խու­թեամբ նս­տաւ կա­թո­ղի­կոս հա­նուրց Հա­յոց Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին` լու­սա­ն­կար եւ գե­րա­պայ­ծառ Ա­թոռ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին` փո­խա­նորդ սր­բոց ա­ռա­քե­լո­ցն Բար­դ­ու­ղի­մէ­ո­սի եւ Թա­դէ­ո­սի:

 Արդ, սոյն սա եր­ջա­նիկ հայ­րա­պե­տս մեր ե­կեալ ի Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին, բա­զում ար­դիւ­նս եւ շի­նուա­ծս յո­լո­վս յօ­րի­նեաց ա­ռա­տա­ձեռն ծա­խիւք. նախ` կր­կին պա­րիսպ շուր­ջա­նա­կի կան­գ­նեաց եւ զայլ մաս­նա­ւոր պի­տո­յից տե­ղիս` հան­դերձ այ­գես­տա­նօք եւ բու­րաս­տա­նօք, եւ բա­զում օ­թե­ւա­նս եւ սե­նեա­կս շի­նեաց, եւ բաղ­նիս, եւ շա­տ­րուա­նս, եւ գի­նէ­տու­նս, եւ շտե­մա­րա­նս, եւ համ­բա­րա­նո­ցս, եւ փռ­նա­տու­նս եւ այլ ինչ: Տի­նա յա­ւել եւ զնո­րո­գու­մն տա­նեաց սր­բոյ Կա­թ­ու­ղի­կէ­ին, քան­զի քայ­քա­յեալ եւ խար­խա­լեալ էր, այ­լեւ սա­լա­յա­տակ ե­կե­ղեց­ւոյ նոր նո­րո­գեաց, եւ զե­րիս խո­րա­նս, այ­սին­քն` Իջ­ման Բա­նին Աս­տու­ծոյ, եւ Սուրբ Կա­րա­պե­տին, եւ Սուրբ Ստե­փան­նո­սի նա­խավ­կա­յին` գե­ղե­ցիկ յօ­րի­նուած­քով կան­գ­նեաց եւ ազ­գի ազ­գի գու­նով զար­դա­րեաց: Զինչ ա­սա­ցից յա­ղա­գս վկա­յա­րա­նի հան­գս­տեա­նն սր­բոյն Հռիփ­սի­մէի եւ Գայ­իա­նեայ` նո­րուն դա­յե­կի, քան­զի ի Սուր­բն Հռիփ­սի­մէ շի­նեաց վա­յե­լուչ, բար­ձ­րա­բարձ եւ զբօ­սա­նաց պա­տեհ վեր­նա­յար­կն եւ տն­տե­սա­տուն, իսկ ի Սուր­բն Գայ­իա­նէ կազ­մեաց սր­բա­տաշ կա­մա­րա­կապ գա­ւիթ` սա­լա­յա­տակ եւ կր­կ­նա­պա­րիսպ շուր­ջա­նա­կի, հան­դերձ բա­զում օ­թե­ւա­նօք եւ սե­նե­կօք, եւ այ­գես­տա­նօք: Թո­ղում ա­սել զնո­րին բնա­կա­րան եւ տուն բնա­կու­թեան յԵ­րե­ւան` ի Ձո­րա­գեղ, ուր բա­զում շի­նուա­ծս եւ սե­նեա­կս յօ­րի­նեաց, եւ կա­մա­րա­կապ սրա­հս սա­լա­յա­տակ, ընդ նմին մա­տուռ եւ խո­րան հաս­տա­տեաց` յա­նուն Սր­բոյն Գեոր­գայ Զօ­րա­ւա­րին, ուր միշտ զե­նա­նի ան­մահ գառն Աս­տու­ծոյ: Այ­լեւ աս­տա­ն­օր ար­ժան է յի­շել զար­դիւ­նա­ւոր վաս­տակ սո­րին առ ազ­գս Հայ­կա­զեան եւ զջա­տա­գո­վու­թիւն Աս­տու­ծոյ օ­րի­նաց եւ զպահ­պա­նու­թիւն կա­նո­նա­կան հրա­մա­նաց եւ զնուի­րո­ղա­կան փոյթ պն­դու­թեան նո­րա` յըն­ծա­յել զբա­զում ան­ձի­նս հօրն վե­րին եւ ար­թուն ա­կամբ հո­վուել զնո­սին` մին­չեւ նկա­րես­ցի Քրիս­տոս յո­գիս նո­ցին: Որ եւ, արդ, փայ­լէ յե­կե­ղե­ցի Աս­տու­ծոյ իբ­րեւ զջահ ա­ն­շի­ջա­նե­լի` հաս­տա­տեալ ի վէ­մն ան­դր||(633ա)դուե­լի եւ յե­ցեալ ի խա­րիսխն ան­շարժ յու­սոյն, պահ­պա­նեալ հայ­րա­կան ա­ջովն եւ զօ­րա­ցեալ վեր­նա­կան խնա­մօ­քն, խրոխտ եւ մե­ծա­փառ զիշ­խա­նու­թիւն վա­րեալ ի մէջ այ­լ­ազ­գեա­ցն:

 Արդ, ես` յե­տին ի ման­կանց ե­կե­ղեց­ւոյ եւ տրուպ ի բա­նա­սի­րաց, Ուր­ֆա­յե­ցի Նա­հա­պետ` վար­դա­պե­տս, ա­շա­կարտ եւ պաշ­տօ­նա­տար տեառն Եղ­իա­զա­րու կա­թո­ղի­կո­սին, որ է իմ կր­կին ծն­օղ, սնու­ցիչ, հո­գա­բար­ձու եւ դաստ­իա­րակ յա­մե­նայ­նի, ո­րոյ ձեռնտ­ւու­թեամբ ստա­ց­օղ ե­ղէ Աս­տուա­ծա­շունչ տա­ռի­ցս, յո­րում Հին եւ Նոր Կտա­կա­րա­նաց բա­ցա­յայ­տու­թիւն պա­րու­նա­կեալ կայ, զբա­զում ա­մս յո­լով եր­կու­նս եւ աշխ­տու­թիւ­նս կրե­ցի, մին­չեւ ի յա­ւար­տու­մն, գթու­թեամբ Աս­տու­ծոյ, հա­սու­ցի, եւ ե­տու զար­դա­րել եր­փն-եր­փն գու­նով եւ ոս­կէ­ն­կար ծաղ­կօք, հան­դերձ լու­սա­փայլ զա­նա­զան պատ­կե­րօք` ըստ իւ­րա­քան­չիւր խոր­հր­դա­ւոր տե­ղեաց, իբ­րեւ զկեն­դա­նիս ձե­ւա­կեր­պու­թիւ­նս, եւ որ­քան իմ կար էր, ա­մե­նե­ւիմբ ոչ խնա­յե­ցի ի մե­ծա­ծա­խս սո­րին, միայն թէ սա լի­նի­ցի ինձ ի զբօ­սա­նս, եւ ի զա­ւակ ի Սի­օն, եւ ի վա­յե­լու­մն ան­ձին ի­մոյ, եւ ի յի­շա­տակ ան­ջն­ջե­լի ի Կա­թո­ղի­կէ ե­կե­ղեց­ւոջ, թե­րե­ւս սո­վաւ ինձ լի­նի­ցի թո­ղու­թիւն մե­ղաց եւ պատ­ճառ փր­կու­թեան հոգ­ւոյս, եւ ա­ռիթ կե­նաց յա­ւի­տե­նա­կա­նից:

 Արդ, ե­րես ան­կեալ մաղ­թեմ մե­ծաւ բաղ­ձա­նօք յու­սու­մ­նա­սի­րաց եւ ըն­թեր­ցո­ղացդ, եւ որք հան­դի­պիք Աս­տուա­ծա­շունչ գրո­ցս, յի­շել յեր­կ­նա­թ­ռիչ եւ մաք­րա­սէր ա­ղօ­թս ձեր. նախ` զնախ­կին ծն­օ­ղսն մեր` զսր­բա­ս­նեալ առ Աս­տուած փո­խե­ցեալ Սրա­պի­ոն կա­թո­ղի­կոս Ե­դե­սա­ցի, եւ զնո­րին ազ­գա­կից Նա­հա­պետ ե­պիս­կո­պոս, եւ զնո­րին եղ­բ­օ­րոր­դին` պա­տուա­կան քա­հա­նայն զտէր Դա­ւիթ` իմ մար­մ­նա­ւոր ծն­օղ, եւ զմայրն իմ` զմահ­դա­սի Եա­ղու­թն, եւ զեղ­բայրն իմ, եւ զա­մե­նայն ազ­գա­կա­նս, զի ար­ժա­նի լի­նի­ցին ո­ղոր­մու­թեա­նն Աս­տու­ծոյ եւ եր­կ­նից ար­քա­յու­թեա­նն:

 Այլ, արդ, գծա­գ­րեալ ա­ւար­տե­ցաւ եւ ոս­կէ­զ­օծ յօ­րի­նե­ցաւ ծաղ­կափ­թիթ բու­րաս­տա­նս ի թու­հաշ­ւու­թեա­նն կե­նա­րա­րին մե­րոյ` յա­մի հա­զա­րե­րոր­դի, վեց հա­րիւ­րե­րոր­դի, մի­ով յո­բե­լի­նեաւ եւ ե­րից տա­սանց եւ վե­ցե­րոր­դի (1686), եւ ըստ Ա­րա­մեա­նս հաշ­ւի` հա­զա­րե­րոր­դի, հա­րիւ­րե­րոր­դի, ե­րից տա­սանց եւ հն­գից թուոց ա­ռա­ւե­լեալ (1686), ի յեր­կիրն Աս­իա­կան, ի մայ­րա­քա­ղա­քն... ( ա­նուան տե­ղը բաց, վս­տա­հա­բար` Կ.Պօ­լիս): Բայց ոս­կե­ն­կար յօ­րի­նե­ցաւ ի յեր­կիրս ա­րե­ւե­լեան, ընդ հո­վա­նեաւ Սր­բոյ մե­ծի Ա­թո­ռոյս Էջ­մած­նի եւ Սր­բոյն Յով­հան­նու Կա­րա­պե­տի, որ ի գա­ւա­ռիս Ա­րա­րա­տեան, ձե­ռամբ Մա­ղաք­իա­յի, որ ի քա­ղա­քէ Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սէ, յա­ւուրս հո­գե­ւո­րա­կան վե­րա­դի­տու­թեան տես­չու­թեան տեառն Եղ­իա­զա­րու սր­բա­զան հայ­րա­պե­տի, եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն 0սմանց­ւոց Սուլ­տան Մահ­մա­տի, որ բա­զում ժա­մա­նա­կաւ միշտ յո­գո­րի ծո­վով եւ ցա­մա­քաւ ընդ ա­րեւ­մ­տեան ազ­գին Ֆռան­կաց, բայց բնաւ ա­մե­նե­ւին ոչ եր­բէք լուաք պար­տու­թիւն ի­մն թա­գա­ւո­րա­ցն Ֆռան­կաց, այլ եւ թա­գա­ւո­րու­թեան ա­րե­ւե­լեան ազ­գին Պար­սից Շահ Սու­լէ­մա­նայ, ո­րոյ ա­ւուրս նե­ղի ազգ մեր խիստ ծա­ռա­յու­թեամբ եւ հար­կաց ծան­րու­թեամբ, որ­պէս եր­բե­մն ի հնու­մն Իս­րա­յէլ: Ո­րոյ հզ­օր բա­զու­կն փր­կ­օղ լի­ցի, յո­րում ա­մե­նայն ինչ հնա­րա­ւոր է:

Դար­ձեալ, կր­կին ա­ղա­չեմ եւ ա­ղեր­սեմ ես` նուաստ ի բա­րեաց եւ թա­փուր ի բա­րե­գոր­ծու­թեանց Նա­հա­պետ վար­դա­պե­տս զձեզ զա­մե­նայ­նսն, հարք իմ եւ եղ­բարք, տեարք իմ վար­դա­պետք, որք հան­դի­պիք սմա կար­դա­լով, օ­րի­նա­կե­լով եւ կամ միայն տե­սա­նե­լով, յի­շե­ցէք զիս բո­լո­րով սր­տիւ ի մաք­րա­փայլ ա­ղօ­թս ձեր ա­ռա­ջի Քրիս­տո­սի, եւ խն­դ­րե­ցէք զթո­ղու­թիւն մե­ղաց, թե­րե­ւս ի ձեռն մաղ­թա­նաց ձե­րոց` գտից զո­ղոր­մու­թիւն Աս­տու­ծոյ, եւ ար­ժա­նի ե­ղէց ե­րա­նա­ւէտ ձայ­նի լսել, թէ Ծա­ռայ բա­րի եւ հա­ւա­տա­րիմ, մուտ յա­րու­թիւն Տեառն քոյ: Ո­րով լի­նի­ցի մեզ եւ ձեզ ար­ժա­նի գոլ մտից ա­ռա­գաս­տին եր­կ­նա­յին փե­սա­յին, եւ անդ ու­րա­խա­նալ` ան­սպառ բեր­կ­րա­նօք փա­ռա­ւո­րե­լով զա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն` զՀայր եւ զՈր­դի եւ զՍուրբ Հո­գին ա­նզ­բաւ յա­ւի­տե­նիւ. ա­մէն:

3. 2բ (Մա­ղաք­իա եւ Մար­կոս ծաղ­կող­նե­րի: Նկա­րի շր­ջա­նա­կի ստո­րին ձո­ղի կա­պոյտ խոր­քի վրայ` ոս­կե­գիր եր­կա­թա­գ­րով) Ի վա­յե­լու­մն Նա­հա­պետ վար­դա­պե­տին:

3ա (Կի­սա­խո­րա­նի մէջ` ոս­կե­գիր եր­կա­թա­գ­րով) Տեառն Եղ­իա­զար կա­թո­ղի­կո­սի կա­մաւն ստա­ցեալ Նա­հա­պետ վար­դա­պե­տի:

89բ (Նկա­րի ստո­րին մա­սում, կար­միր խոր­քի վրայ` սեւ եր­կա­թա­գ­րով) Մա­ղաք­իա:

336բ (Լու­սանց­քում, կար­միր շր­ջա­գ­ծի մէջ` կա­պոյտ եր­կա­թա­գ­րով) Յի­շես­ցի ի տէր Նա­հա­պետ վար­դա­պետ` ստա­ց­օղ բազ­մա­զարդ մա­տե­նիս:

346ա (Կի­սա­խո­րա­նի ստո­րին ձո­ղի կա­պոյտ խոր­քի վրայ` ոս­կե­գիր եր­կա­թա­գ­րով) ԶՄար­կոս պատ­կե­րա­հա­նս, եւ բա­նի սպա­սա­ւոր զՆա­հա­պետ ստա­ցո­ղս:

464բ (Նկա­րի շր­ջա­նա­կի ստո­րին ձո­ղի կա­պոյտ խոր­քի վրայ` ոս­կե­գիր եր­կա­թա­գ­րով) Ի վա­յե­լու­մն Նա­հա­պետ վար­դա­պե­տին` զստա­ցող սուրբ գրոյս:

516ա (Կի­սա­խո­րա­նի մէջ` կար­միր եր­կա­թա­գ­րով) Ես Նա­հա­պետ Ուր­հա[յ]ե­ցի ըս­տա­ցեալ ե­ղէ Աս­տուա­ծա­շն­չիս: Ծա­ռա Յո­հա­նէս ա­ւե­տա­րան­չին:

526բ (Նկա­րի ներ­քե­ւում, կա­պոյտ խոր­քի վրայ` սպի­տակ եր­կա­թա­գ­րով) Տեառն Նա­հա­պետ րա­բու­նա­պե­տի ըս­տա­ցեալ: Նկա­ր­օղ Մա­ղաք­իա:

4. 217ա (Նօ­տր­գիր, ին­ք­նա­գի՞ր Նա­հա­պե­տի Ուր­հա­յեց­ւոյ) Դար­ձեալ, սի­րե­լիք, այս քա­նի մի տետ­րիս ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, որ ոչ մա­գա­ղաթ գտաւ եւ ոչ ծաղ­կա­րար, զի այն վասն իմ մե­ղա­ցն էր: Թո­ղու­թիւն խն­դ­րեմ ի սի­րե­լեացդ` ի­մու­մս ան­կա­րու­թեա­նս, զի կար մեր այս­չափ բա­ւեաց: Ողջ լե­րուք ի Քրիս­տոս Յի­սուս: (Նման` 262ա):

464ա (Նոյն ձե­ւով) Քրիս­տոս Աս­տուած վա­յե­լել տա­ցէ զսուրբ Աս­տուա­ծա­շուն­չս տեառն Նա­հա­պետ քաջ րա­բու­նա­պե­տին Ուր­հա­յեց­ւոյ որ­քան կեն­դա­նի է, իսկ զկ­նի նո­րա` ե­ղի­ցի ան­ջն­ջե­լի յի­շա­տակ ի Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին: Ով ոք յանդ­գ­նես­ցի զսա հա­նել ի Սուրբ Ա­թո­ռոյս կամ ծա­խել, կամ պատ­կե­րա­ցն խա­յի­նու­թիւն առ­նել, կամ գրաւ դնել, այն­պի­սին զր­կես­ցի ի փա­ռա­ցն Աս­տու­ծոյ: Ա­սաս­ցի ա­մէն, եւ ե­ղի­ցի, ե­ղի­ցի: (Նման` 2ա, 287ա, 357ա, 515ա, 633ա):

Կն­քա­դ­րոշմ. 2ա, 114ա, 336բ, 464բ, 545ա, 631բ, 633ա «Նահ[ա]պ[ե]տ վար­դա­պետ:

350

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉ

[Է­ջմ­իա­ծի՞ն] ԺԷ-XVII

ԳՐԻՉ` Յով­հան­նէս եւ Մար­կոս ե­րի­ցունք: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Նա­հա­պետ կթղ. (1700-ին նուի­րել է Ա­գու­լեաց ա­ռաջ­նորդ Յո­հան վրդ-ին):

ԹԵՐԹ` 552. չգ­րուած` 1ա, 3ա, 422ա, 423բ-4ա, 425բ-6ա, 427բ-8ա, 429բ-30ա, 431բ, 433ա, 552աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԽԵ 12(ԼԵ, ԽԵ 13)+1 10(ԼԵ-ԼԶ պրակ­նե­րի մի­ջեւ): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27,4 20,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 294ա): ՏՈՂ` 51: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ-Տէր զօ­րու­թեանց, Նա­խա­ստեղծ ի Դրախ­տի, Ար­տաք­սու­մն ի դրախ­տէ` 3բ, Խօ­սա­կ­ցու­թիւն Մով­սի­սի ընդ Աս­տու­ծոյ` 43բ, 56ա, Պատ­գամք, զոր խո­սե­ցաւ Մով­սէս` 72բ, Յե­սու` 87ա, Յու­դա թա­գա­ւոր` 97բ, Հե­ղի քա­հա­նա­յա­պետ եւ Ան­նա` 110բ, Ա­ղէ­քս. Մա­կե­դո­նա­ցի` 228ա, Դա­ւիթ` 263բ, Սո­ղո­մոն` 289բ, 305ա, Յոբ` 318բ` Սա­յի` 328բ, Ե­րեմ­իա` 365բ, Դա­նի­էլ` 392բ, Տե­սիլ Ե­զե­կի­է­լի` 401բ: Ի լու­սան­ցս- Ա­բել եւ Կա­յէն` 5բ, Խօ­սա­կ­ցու­թիւն Մով­սի­սի ընդ Աս­տու­ծոյ` 28ա, 29բ, 53ա, Նէ­ե­մի` 206բ, Ես­թեր 212ա, Յու­դիթ` 216բ, Տով­բիթ` 223ա, 0ծու­մն Դաւ­թի` 259ա, Ով­սէէ` 348ա, Ա­մո­վս` 350բ, Մի­քիէ` 353ա, Յո­վէլ` 354բ, Աբ­դի­ու` 355բ, Յով­նան` 356ա, Նա­ւում` 356բ, Ամ­բա­կում` 357բ, Սո­փոն­իա` 358բ, Ան­գէ­ոս` 359ա, Զա­քար­իա` 360ա, Ե­զե­կի­էլ` 400բ: Մատ­թէ­ոս` 433բ, ի լու­սան­ցս -Մար­կոս` 448ա, Ղու­կաս` 457բ, Յով­հան­նէս` 472բ եւ ա­ւե­տա­րա­նա­կան դրուա­գ­ներ` 434ա-482բ: Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ` 521բ: Խ ո ր ա ն` 422բ (Եւ­սե­բի­ո­սի նկա­րով), 423ա (Կարպ­իա­նո­սի նկա­րով), 424բ-5ա, 426բ-7ա, 428բ-9ա, 430բ-1ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 4ա, 111ա, 161բ, 187ա, 228ա, 264ա, 289բ, 318բ, 328բ, 366ա, 434ա, 448ա, 457բ, 472բ, 492ա, 506բ, 522ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 1բ, 26ա, 44ա, 56ա, 124բ, 136ա, 149բ, 173ա, 193բ, 197ա, 206բ, 212ա, 216բ, 223ա, 243բ, 254բ, 266բ, 269բ, 273ա, 275բ, 279բ, 282բ, 285բ, 299ա, 302բ, 304բ, 305ա, 311ա, 348ա, 392բ, 401բ, 483ա, 508ա, 511բ, 514բ, 527բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին, ճար­տա­րա­պե­տա­կան (թեք աշ­տա­րակ` 276բ): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, մար­դա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, կա­նաչ, մա­նի­շա­կա­գոյն, ոս­կի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ճա­ռ­ըն­տի՞ր: Ժ-ԺԱ դդ.: 2(Ա-Բ)+2(Գ-Դ), ստա­ցուած 2 ամ­բող­ջա­կան թեր­թե­րի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից, ե­զ­րա­հա­տուած: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա): Կար­դալ 1. Աբ, Բա, Աա, Բբ, Դբ «[Վկա­յա­բա­նու­թիւն սր­բոյն Պե­տ­րո­սի ա­ռա­քե­լոյն -եւ զնա կեն­դան­ւոյն այ­րեմ]: Եւ նո­քա յանձ[ին ու­նէ­ին] զա­մե­նայն չար­չար[ ա­նս...]... ի բաց [ե­կաց յաշ] ա­կեր­տա­ցն Քրիս­տո­սի աս­տու­ծոյ: [Քեզ վա]յել է փառք յա­ւի­տե[ան]ս: 2. Դբ, Գա, Դա, Գբ «[Վկա­յա­բա­նու­թիւն] Պաւ­ղո­սի ա­ռա­քե­լոյ [ի Հռով]մ քա­ղա­քի -[Ե­կին հա­սի]ն ի Հռովմ` Ղու­կաս [ի Գա­լի­լիէ] եւ Տի­տոս ի Դաղմ[ ա­տի­ոյ եւ անդ] մնա­յին... այս­պէս բառ­նաս զզ[ աւ­րու­թիւն]: Յի­շա­տա­կա­րան` Աա «Զդեղն յայս ցե­ղէս կա­պէ: [Հմմտ. Լ0 993, 704ա-5բ]:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 38-ի ստո­րին ան­կիւ­նից 11 11 եւ 478-ի լու­սան­ցա­զ­ար­դից 13 5,5 սմ չա­փով մկ­րա­տուած-հա­նուած: Կազ­մի Բ փեղ­կի կա­շին խիստ քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. Ծնունդք -Նխ. 1բ: Գլ. 1բ-2բ: Գրք 4ա-24ա:

2. Ելք -Նխ. 24ա: Գլ. 24ա-6ա: Գրք 26ա-42ա:

3. Ղեւ­տա­կանք -Նխ. 42աբ: Գլ. 42բ-3բ: Գրք 44ա-55ա:

4. Թիւք -Նխ. 55ա: Գլ. 55ա-6ա: Գրք 56ա-71ա:

5. Բ. 0րէնք -Նխ. 71աբ: Գլ. 71բ-2ա: Գրք 72բ-86ա:

6. Յե­սու -Նխ. 86ա: Գլ. 86աբ: Գրք 87ա-97ա:

7. Դա­տա­ւորք -Նխ. 97ա: Գլ. 97աբ: Գրք 97բ-107բ:

8. Հռութ -Նխ. 107աբ: Գրք 107բ-8բ:

9. Թագ. Ա -Յռջբ. («Վասն) 103բ-9ա: Նխ. («Սկիզ­բն) 109աբ: Գլ. 109բ-10ա: Գրք 111ա-24ա:

10. Թագ. Բ -Գլ. 124աբ: Գրք 124բ-35ա:

11. Թագ. Գ -Գլ. 135ա-6ա: Գրք 136ա-48ա:

12. Թագ. Դ -Գլ. 148բ-9բ: Գրք 149բ-60բ:

13. Մնաց. Ա -Նխ. 160բ-1ա: Գլ. 161ա: Գրք 161բ-72ա:

14. Մնաց. Բ -Գլ. 172աբ: Գրք 173ա-86բ:

15. Ե­զր Ա -Նխ. 186բ-7ա: Գլ. 187ա: Գրք 187ա-93բ:

16. Ե­զր Բ -Հան­գա­մանք-193բ: Գրք 193բ-97ա:

17. Ե­զր Գ -Գրք 197ա-206բ (տե՛ս Լ0 351, Ա, ¢17):

18. Նե­ե­մի -Նխ. 206բ: Գլ. 206բ: Գրք 206բ-11բ:

19. Ես­թեր -Նխ. 211բ-2ա: Գրք 212ա-6բ:

20. Յու­դիթ -Նխ. 216բ: Գրք 216բ-23ա:

21. Տով­բիթ -Նխ. 223ա: Գրք 223ա-6բ:

22. Մա­կաբ. Ա -Նխ. 226բ-7ա: Գլ. 227ա-8ա: Գրք 228ա-42ա:

23. Մա­կաբ. Բ -Նխ. 242բ: Գլ. 242բ-3ա: Գրք 243բ-54ա:

24. Մա­կաբ. Գ -Նխ. 254ա: Գլ. 254ա: Գրք 254բ-9ա:

25. Սաղ­մոսք -Նխ. 259ա-60ա (Դա­ւիթ « Արդ ա­ռեալ. տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢24. բ): Նխ. 260ա ( Ա­թա­նա­սի. «Փոյթ. տե՛ս Լ0 179, Բ, ¢2): Գլ. 260ա-2ա («Վասն հա­ւա­տոց): Նխ. 262ա-3ա («Զա­մե­նայն): Գրք 264ա-88բ:

26. Ա­ռակք -Նխ. 289ա: Գլ. 289աբ: Գրք 289բ:

27. Ժո­ղո­վող -Նխ. 299ա: Գրք 299ա-302ա:

28. Երգ Եր­գոց -Նխ. 302աբ: Գրք 302բ-4ա:

29. Ի­մ­աս­տու­թիւն -Նխ. 304աբ: Գլ. 304բ-5ա: Գրք 305ա-11ա:

30. Սի­րաք -Գրք 311ա-8ա:

31. Յոբ -Նխ. ( Ա­ղի­կառ­նա­ցի) 318ա: Գրք 318բ-27բ:

32. Ե­սա­յի -Նխ. 327բ-8ա: Գլ. 328աբ: Մրգ. 328բ-47բ:

33. Ով­սէէ -Նխ. 347բ: Գլ. 347բ-8ա: Մրգ. 348ա-50բ: Մահ 350բ:

34. Ա­մո­վս -Գլ. 350բ: Մրգ. 350բ-2բ: Մահ 352բ:

35. Մի­քիէ -Գլ. 352բ-3ա: Մրգ. 353ա-4բ: Մահ 354բ:

36. Յո­վէլ -Գլ. 354բ: Մրգ. 354բ-5բ: Մահ 355բ:

37. Աբ­դի­ու -Գլ. 355բ: Մրգ. 355բ: Մահ 355բ-6ա:

38. Յով­նան -Գլ. 356ա: Մրգ. 356ա: Մահ 356բ:

39. Նա­ւում -Գլ. 356բ: Մրգ. 356բ-7ա: Մահ 357ա:

40. Ամ­բա­կում -Գլ. 357բ: Մրգ. 357բ-8ա: Մահ 358աբ:

41. Սո­փոն­իա -Գլ. 358բ: Մրգ. 358բ-9ա: Մահ 359ա:

42. Ան­գէ­ոս -Գլ. 359ա: Մրգ. 359ա-60ա: Մահ 360ա:

43. Զա­քար­իա -Գլ. 360ա: Մրգ. 360ա-3ա: Մահ 363աբ:

44. Մա­ղաք­իա -Գլ. 363բ: Մրգ. 363բ-4բ: Մահ 364բ:

«Մահ ¢33-44 տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢32-43:

45. Ե­րեմ­իա -Նխ. 364բ: Գլ. 364բ-5բ: Մրգ. 366ա-88ա:

46. Բա­րուք -Թղթ 388ա-9բ:

47. Ողբք Ե­րեմ­իայ -Ողբք 389բ:

48. Դա­նի­էլ -Նխ. 391բ-2ա: Գլ. 392ա: Մրգ. 392բ-400բ:

49. Ե­զե­կի­էլ -Նխ. 400բ: Գլ. 400բ-1բ: Մրգ. 401բ-21բ: Մահ 421բ (Ե­զե­կի­էլ էր ի յեր­կ­րէն Սա­րի­րայ):

«Գլ. ¢33-49 նշուած «Յռջբ.:

50. Թուղթ Եւ­սե­բի -422բ-3ա:

51. Հա­մա­բար­բառ -Կա­նոնք 424բ-31ա (նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

52. Մատ­թէ­ոս -Նխ. 432ա: Գլ. 432աբ: Աւ. 434ա-42բ:

53. Մար­կոս -Նխ. 447բ: Գլ. 447բ-8ա: Աւ. 448ա-56բ:

54. Ղու­կաս -Նխ. 456բ-7ա: Գլ. 457ա: Աւ. 457բ-71բ:

55. Յով­հան -Նխ. 471բ: Գլ. 471բ-2ա: Աւ. 472բ-83ա:

56. Յայ­տ­նութ. Յով­հան­նու -Գրք 483ա-9ա:

57. Հան­գիստ Յով­հան­նու -489բ-90ա:

58. Գործք Ա­ռա­քե­լոց -Ց. 490ա: Յռջբ. («Որք) 490ա-1ա: Դիր 491ա: Գլ. 491ա-2ա: Ըն­թրց. ԺԶ 492ա: Գրք 492ա-505բ:

59. Թղթ Յա­կո­բայ -Յռջբ. 505բ: Նխ. 506ա: Գլ. 506ա:]ղթ 506բ-8ա:

60. Թղթ Պե­տ­րո­սի Ա -Նխ. 508ա: Գլ. 508ա: Թղթ 508ա-9բ:

61. Թղթ Պե­տ­րո­սի Բ -Նխ. 509բ-10ա: Գլ. 510ա: Թղթ 510ա-11ա:

62. Թղթ Յով­հան­նու Ա -Նխ. 511ա: Գլ­¬511ա: Թղթ 511բ-2բ:

63. Թղթ Յով­հան­նու Բ -Նխ. 512բ-3ա: Գլ. 513ա: Թղթ 513ա:

64. Թղթ Յով­հան­նու Գ -Նխ. 513ա: Գլ. 513ա: Թղթ 513աբ:

65. Թղթ Յու­դա­յի -Նխ. 513բ: Գլ. 513բ: Թղթ 513բ-4ա:

66. Ա­ղերս Եւ­թա­ղի -514ա:

67*. ԺԴ Թղթ Պօ­ղո­սի -Յռջբ. 514բ-6բ: Վկ. 516բ: Բո­վանդ. ըն­թրց. եւ վկթնց 516բ-21ա:

67. Առ Հռո­մա­յե­ցիս -Նխ. 521ա: Գլ. 521աբ: Թղթ 522ա-7ա:

68. Առ Կորն­թա­ցիս Ա -Նխ. 527ա: Գլ. 527աբ: Թղթ 527բ-31բ:

69. Առ Կորն­թա­ցիս Բ -Նխ. 531բ: Գլ. 531բ: Թղթ 531բ-35ա (Թղթ Գ-տե՛ս ¢ 81):

70. Առ Գա­ղա­տա­ցիս -Նխ. 535ա: Գլ. 535ա: Թղթ 535ա-6բ:

71. Առ Ե­փե­սա­ցիս -Նխ. 536բ: Գլ. 536բ-7ա: Թղթ 537ա-8բ:

72. Առ Փի­լի­պե­ցիս -Նխ. 538բ: Գլ. 538բ: Թղթ 538բ-9բ:

73. Առ Կո­ղո­սա­ցիս -Նխ. 539բ: Գլ. 539բ: Թղթ 539բ-41ա:

74. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Ա -Նխ. 541ա: Գլ. 541ա: Թղթ 541ա-2ա:

75. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Բ -Նխ. 542ա: Գլ. 542ա: Թղթ 542աբ:

76. Առ Եբ­րա­յե­ցիս -Նխ. 542բ: Գլ. 542բ: Թղթ 543ա-7ա:

77. Առ Տի­մո­թէ­ոս Ա -Նխ. 547ա: Գլ. 547ա: Թղթ 547ա-8բ:

78. Առ Տի­մո­թէ­ոս Բ -Նխ. 548բ: Գլ. 548բ: Թղթ 548բ-9բ:

79. Առ Տի­տոս -Նխ. 549բ: Գլ. 549բ-50ա: Թղթ 550աբ:

80. Առ Փի­լի­մոն -Նխ. 550բ: Գլ. 550բ: Թղթ 550բ:

80*. Վե­րա­գիր, Թե­լա­դ­րութ., Նա­ւար­կութ. -550բ-1ա (տե՛ս ձեռ. 187, Ա, ¢77*):

81. Առ Կորն­թա­ցիս Գ -Կորն­թաց­ւոց-551ա: Պօ­ղո­սի 551աբ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 24ա (Յով­հան­նէս գր­չի) Եւ զեղ­կե­լի գծ­օ­ղս` զսու­տ­ա­նուն Յով­հան­նէս ե­րէ­ցս, ա­ղա­չեմ յի­շել մի­ով Աս­տուած ո­ղոր­մա­յիւ, եւ որ յի­շէ, յի­շեալ լի­ցի ա­ռա­ջի ան­մահ գա­ռի­նն Աս­տու­ծոյ. ա­մէն:

55ա Կա­տա­րե­ցաւ Ղեւ­տա­կան գիր­քս կա­րո­ղու­թեամբ ա­մե­նա­զ­օ­րին Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, ձե­ռամբ մե­ղու­ցեալ սու­տ­ա­նուն Յով­հան­նէս գր­չի:

97բ. Ո՜վ աչք, որ խա­ւա­րիս,

Ո՜վ լե­զու, որ դա­դ­րիս,

Ո՜վ գիր, որ մնաս,

Ո՜վ մա­տունք, որ հո­ղա­նաս,

Ո՜վ եղ­բայր, որ կար­դաս,

Ո՜հ, թէ զգ­ծ­օ­ղս մո­ռա­նաս:

 Ա՛յն, որ ա­ռա­տն է ի տուրս բա­րեաց`

Յի­սուս Քրիս­տոս, Տէրն տէ­րանց,

Ձեզ` յի­շո­ղաց, մեզ` մե­ղա­ւո­րաց,

Պար­գե­ւես­ցէ վար­ձս բա­րեաց:

172բ Զմե­ղա­ւոր եւ զա­ն­ար­ժան գրի­չս` զՅո­հան­նէս ե­րէ­ցս յի­շե­ցէք ի Տէր, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ց­օղք:

2. 206բ (Մար­տի­րոս գր­չի) Եւ զեղ­կե­լի գրի­չս` զՄար­տի­րոս ե­րէց յի­շես­ջիք:

242բ Զթա­փուրս գր­չաց յի­շե­ցէք ի մի­տս բա­րիս, ո՜վ ըն­թեր­ց­օղք եւ գա­ղա­փա­ր­օղք եւ ընդ ա­ղօտ տե­սա­ն­օղ հարք եւ եղ­բարք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

551բ (Նա­հա­պետ կթղ-ի, նօ­տր­գիր) Փա՜ռք... Ի թուա­բե­րու­թեան տու­մա­րիս ՌՃԽԹ (1700) թուա­կա­նիս, որ յուն­վար ամ­սոյն Ժ էր, ես` տէր Նա­հա­պետ կա­թո­ղի­կոս Ա­մե­նայն Հա­յոց, ո­րում ի հա­լալ ըն­չից ի­մոց ստա­ցեալ էի զայս գե­ղեց­կա­տես եւ ոս­կէփ­թիթ Աս­տուա­ծա­շուն­չս` վա­յե­լու­մն ի յան­ձին ի­մոյ: Արդ, կա­մա­ւս եւ յօ­ժա­րու­թեամբ Սուրբ Հոգ­ւոյն, իբ­րեւ ի սի­րոյ ա­ռիթ, ե­տու Աս­տուա­ծա­շուն­չս զայս յի­շա­տակ ան­ջինջ եւ յա­ւի­տե­նա­կան զբ­նա­կան սի­րե­լոյն մե­րոյ` զԳող­թ­նեաց իշ­խե­ց­օ­ղին` Ա­գու­լեաց ա­ռաջ­նորդ Յո­հան վար­դա­պե­տին եւ աս­տուա­ծա­բան ա­հ­րի­ե­պիս­կո­պո­սին, զոր տէր Աս­տուած ընդ եր­կայն ա­մօք պա­հես­ցէ նմա եւ ու­րա­խու­թեամբ մե­ծաւ եւ բա­րեաւ վա­յել­մամբ ժա­ռան­գես­ցէ. ա­մէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3բ, 111ա, 263բ, 433բ, 448ա, 457բ, 551բ է: Շնոր­հօ­քն Աս­տու­ծոյ Նա­հա­պետ կա­թո­ղի­կոս Ա­մե­նայն Հա­յոց. ՌՃԽ (1691):

4ա, 26ա, 548բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա գր­քա­տա­նն է. 1813:

351

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉ

Ի­լով ՌԿԵ-ՌԿԸ -1616-1619

ԳՐԻՉ` Թո­րոս դպիր: ԽՄ­ԲԱ­ԳԻՐ, ՑԱՆ­ԿԵՐ ԿԱԶ­ՄՈՂ, ԾԱՂ­ԿՈՂ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ղա­զար վրդ. Բա­բեր­դա­ցի: ՍՐ­ԲԱ­Գ­ՐՈՂ` Հա[յ]րա­պետ տրց. Կա­ֆա­ցի: ԽԱ­ԶԱ­Գ­ՐՈՂ` Սրա­պի­ոն գրա­գիր: ԿԱԶ­ՄՈՂ` Ան­դ­րիյ դպիր:

ԹԵՐԹ` 600+1 (կրկ. 292). չգ­րուած` 1ա-2բ, 599բ-600բ: ՊՐԱԿ` 1 6+Ա-Ծ 12 (ԼԶ 10, ԼԹ, ԽԸ 14, ԽԶ 6, Ծ 11): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 26,5x20,4: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (3բ-564բ), ե­ռա­սիւն (565ա-599ա): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 279ա): ՏՈՂ` 46-59 (3բ-564բ), 65-67 (565ա-599ա): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ մե­տա­քս, ծած­կուած պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ­նե­րով:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ- Եօ­թն ճրա­գա­րան` 1ա (գծա­գիր), Ա­նուա­նա­թերթ` 3ա («Տէր զօ­րու­թեանց, Մով­սէս, Դա­ւիթ, Խա­չե­լու­թիւն, չորս ա­ւե­տա­րա­նիչ­ներ): Տե­սա­րան­ներ ի գրոց հն­գա­մա­տե­նից` 8բ (Ե­ղի­ցի լոյս, նա­խա­ստեղծք ի դրախ­տի, Գայ­թակ­ղու­թիւն Ե­ւա­յի, Նո­յեան տա­պան), 9ա (Հիւ­րա­սի­ու­թիւն Աբ­րա­հա­մու, Զո­հա­բե­րու­թիւն Ի­սա­հա­կայ, Տե­սիլ Յա­կո­բու, Ան­ցու­մն ի Կար­միր ծո­վէ), 9բ (Ըն­կա­լու­մն Մով­սի­սի զքա­րե­ղէն տախ­տա­կս, Սնա­նու­մն մա­նա­նա­յիւ, Գրա­ւու­մն Ե­րի­քո­վի): Յոբ` 280ա, Դա­ւիթ` 291բ ( Ա­զա­տու­մն ոչ­խա­րի, Սպա­նու­մն Գող­իա­թի, Զո­հա­բե­րու­թիւն, Գա­հի վրայ), Սո­ղո­մոն` 315բ, Յով­նան` 371բ (Բան Տեառն առ Յով­նան, Փախ­չի­լն ի Թար­սիս, Ան­կու­մն ի ծով, Թքու­մն կի­տին զՅով­նան ի ցա­մաք), Դա­նի­էլ` 406ա (Ե­րեք մա­ն­կունք ի մէջ հնո­ցին, Դա­նի­էլ ի գուբ ա­ռիւ­ծոց), Տե­սիլ Ե­զե­կի­է­լի` 415բ: Մատ­թէ­ոս` 440բ, Մար­կոս` 454բ, Ղու­կաս` 464բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 479բ: Յայ­տ­նու­թիւն Յով­հան­նու -«Որ­դի մար­դոյ ի մէջ եօ­թն ճրա­գա­րա­նա­ցն` 552բ, «Եօ­թն ե­կե­ղե­ցիք` 553բ, « Ա­թոռ... յեր­կի­նս... եւ շուրջ... ա­թոռք ԻԴ` 554ա, «Ե­բաց գառն զմի ի կն­քո­ցն` 554բ, «Հրեշ­տակ­քն, որ ու­նէ­ին փո­ղս, պատ­րաս­տե­ցին զին­քեա­նս առ ի հար­կա­նել` 555ա, « Աս­տղ մի ան­կա­նէր յեր­կ­նից յեր­կիր` 555բ, «Հրեշ­տակ... ի­ջա­նէր յեր­կ­նից... ի ձե­ռին իւ­րում գր­քոյկ մի բա­ցեալ` 556ա, «Կին մի ար­կեալ զիւ­րեւ զա­րե­գա­կա­նն` 556բ, « Այլ գա­զան... ե­լա­նէր յեր­կ­րէ եւ ուէր եղ­ջիւրս Բ` 557ա, «Գնաց ա­ռա­ջին հրեշ­տա­կն եւ ե­հեղ զս­կա­ւա­ռակ իւր յեր­կիր` 558ա, «Կին մի, զի նս­տէր ի վե­րայ կար­միր գա­զա­նի` 558բ, « Ա­հա ձի սպի­տա­կա­ւոր հե­ծեալ` 559բ, «Հրեշ­տակ... ի­ջա­նէր յեր­կ­նից եւ ու­նէր զփա­կա­նս դժո­խոց` 560ա, «Զքա­ղա­քն սուրբ զնորն Ե­րու­սա­ղէմ` 560բ: Խ ո ր ա ն` 434բ (Եւ­սե­բի­ո­սի նկա­րով), 435ա (Կարպ­իա­նո­սի նկա­րով) 435բ-9ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 10ա, 292ա, 441ա, 455ա, 465ա, 480ա, 492բ, 519բ: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 3բ, 5ա, 33բ, 50բ, 63ա, 79բ, 94բ, 105բ, 115բ, 118բ, 132ա, 143ա, 156բ, 168ա, 179ա, 192բ, 198բ, 202ա, 212բ, 217բ, 222բ, 228բ, 234ա, 249բ, 261ա, 266ա, 290ա, 293բ, 296բ, 299բ, 302ա, 308բ, 311բ, 326ա, 329բ, 332ա, 337բ, 344բ, 363ա, 368ա, 369բ, 372ա, 373բ, 374բ, 375ա, 376ա, 379ա, 381բ, 506ա, 507բ, 509բ, 510բ, 512ա, 512բ, 513ա, 525ա, 530բ, 534ա, 535ա, 537ա, 538բ, 540ա, 541ա, 542բ, 543բ, 547բ, 549բ, 550բ, 551ա, 561բ, 565բ, 579ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, կա­նաչ, վար­դա­գոյն, շա­գա­նա­կա­գոյն, ոս­կի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Ժ-ԺԱ­դդ.: 1 (Ա)+1 (Բ), ստա­ցուած 2 ա­ռան­ձին թեր­թե­րի ստո­րին մա­սե­րի ե­զ­րա­հա­տու­մից, Աա, Բբ է­ջե­րը սոսն­ձուած կազ­մաս­տա­ռին: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` աս­տառ Ա): Կար­դալ Աբ. «վա­ճա­ռի... ա­սեմ ձեզ, զի ա[մե­նայն] /// [ա]ռա­ջի մարդ­կան... մի՛ թող­ցի նմա (ԺԲ, 6-10), Բա. «եւ ոչ պատ­րաս­տե­ցի... ոչ ա­սեմ ձեզ (ԺԲ, 47-51):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, թի­կուն­քը փո­խա­րի­նուած այլ կաշ­ւով, եզ­րե­րը մա­շուած, փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉՔ ՍՈՒՐԲ. ԱՄՔ ԿԵ­ՆԱ­ՐԱ­ՐԻՆ ՌԶՃԺԹ, ՀԱ­ՅՈՑ Ո­ԿԸ (1619): ՇՆՈՐ­ՀԻՒ ՏԵԱՌՆ ՍԿ­ՍԱՅ ԵՒ Ո­ՂՈՐ­ՄՈՒ­ԹԵԱՄԲ ՆՈ­ՐԻՆ ԿԱ­ՏԱ­ՐԵ­ՑԻ Ի ՔԱ­ՂԱ­ՔՍ ԼՈՎ, Ի ԴՈՒՌՆ ՀԱ­ՃԱՏ­ԿԱ­ՏԱՐ ՍՈՒՐԲ ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱԾ­ՆԻՆ [Ի ՀԱՅ­ՐԱ­ՊԵ­ՏՈՒ­ԹԵԱՆ ՏԵԱՌՆ ՄԵԼ­ՔԻ­ՍԷԴ ԿԱ­ԹՈ­ՂԻ­ԿՈ­ՍԻՆ]:

3բ-6բ տե՛ս Բ. 1-3:

1. ա. 7ա Յա­ռա­ջա­բան Ծն­ըն­դո­ցն -Զսուրբ եւ զաս­տուա­ծա­յին գիրս...

բ. 7ա-8ա Ցանգ գլ­խոյ Ծն­ըն­դո­ցն -Ա. Աս­տուա­ծա­խօ­սու­թիւն վե­ց­օ­րեայ...

գ. 10ա-31ա Ծնունդք եւ Ա­րա­րածք -Ի սկզ­բա­նէ ա­րար Աս­տուած զեր­կին...

2. ա. 31աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն Ե­լի­ցն -Գիրք Ե­լի­ցս...

բ. 31բ-3ա Ցանգ Ե­լի­ցն -Ա. Թուէ զսա­կա­ւու­թիւն...

գ. 33բ-49ա Ելք - Այս են ա­նունք որդ­ւո­ցն Իս­րա­յէ­լի...

3. ա. 49աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն Ղեւ­տա­կա­նին -Ղեւ­տա­կան գիր­քս վա­յել­չա­պէս...

բ. 49բ-50բ Ցանգ Ղեւ­տա­կա­նին -Ա. Հրա­մա­յէ Աս­տուած Մով­սէ­սի...

գ. 50բ-62ա Ղեւ­տա­կան -Եւ կո­չեաց Տէր զՄով­սէս...

4. ա. 62ա Նա­խա­դ­րու­թիւն Թուո­ցն -Որ­պէս որ նախ­քան...

բ. 62ա-3ա Ցանգ Թուո­ցն -Ա. Հրա­ման առ­նու Մով­սէս...

գ. 63ա-78բ Թիւք -Եւ խօ­սե­ցաւ Տէր ընդ Մով­սէ­սի...

5. ա. 78բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Եր­կ­րորդ 0րի­նաց - Այս է պատ­ճառ գրո­ցս...

բ. 78բ-9բ Գլուխք Եր­կ­րորդ 0րի­նա­ցն -Ա. Եր­կ­րոր­դե­լով մեկ­նէ...

գ. 79բ-93բ Եր­կ­րոր­դու­մն 0րի­նաց - Այս են պատ­գամք...

6. ա. 93բ Նա­խա­դ­րու­թիւն գրո­ցն Յե­սուայ որդ­ւոյ Նա­ւեայ -Յե­սու որ­դի Նա­ւեայ, ի ցե­ղէն Եփ­րե­մի...

բ. 93բ-4ա Գլուխք Յե­սուայ որդ­ւոյ Նա­ւեայ -Ա. Յան­ձն առ­նէ Աս­տուած...

գ. 94բ-105ա Գիրք Յե­սուայ որդ­ւոյ Նա­ւեայ -Եւ ե­ղեւ յետ վա­խ­ճա­նե­լոյն Մով­սէ­սի...

7. ա. 105ա Նա­խա­դ­րու­թիւն գրոց Դա­տա­ւո­րաց -Քան­զի յետ մա­հուն Յե­սուայ...

բ. 105աբ Գլուխք գրոց Դա­տա­ւո­րաց -Ա. Թէ յետ վա­խ­ճա­նին Յե­սուայ...

գ. 105բ Եւ այս են դա­տա­ւորք, որ կա­ցին յԻս­րա­յե­լի -Ա. Յե­սու որ­դի Նա­ւեայ` ա­մս ԻԷ...

դ. 105բ-15բ Դա­տա­ւորք -Եւ ե­ղեւ յետ վա­խ­ճա­նե­լոյն Յե­սուայ...

8. ա. 115բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Հռու­թայ -Պատ­ճառ գրո­ցս Հռու­թեայ...

բ. 115բ-7ա Գիրք Հռու­թայ -Եւ ե­ղեւ յետ այ­սո­րիկ...

9. ա. 117աբ Յա­ռա­ջա­բան Նա­խա­կար­գեալ Թա­գա­ւո­րու­թեանց -Վասն ի յեր­կուս գիրս առ ի հեբ­րա­յեց­ւոց...

բ. 117բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Թա­գա­ւո­րու­թեանց Դ գլ­խոյն -Սկիզ­բն գրոց թա­գա­ւո­րու­թեան­ցս...

գ. 117բ-8ա Գլուխք Ա­ռա­ջին Թա­գա­ւո­րու­թեանց -Ա. Վասն Եղ­կա­նայ...

դ. 118բ-31բ Թա­գա­ւո­րու­թեանց Ա­ռա­ջին -Եւ այր մի էր յԱ­րի­մա­թե­մայ...

10. ա. 131բ-2ա Գլուխք Եր­կ­րորդ Թա­գա­ւո­րու­թեանց -Ա. Զի սպան Դա­ւիթ...

բ. 132ա-42բ Թա­գա­ւո­րու­թեանց Եր­կ­րորդ -Եւ ե­ղեւ յետ մա­հուա­նն Սա­ւու­ղայ...

11. ա. 142բ-3ա Գլուխք Եր­րորդ Թա­գա­ւո­րու­թեանց -Ա. Զի ցուրտ ցա­ւով...

բ. 143ա-55բ Թա­գա­ւո­րու­թեանց Եր­րորդ -Եւ ար­քայ Դա­ւիթ ծե­րա­ցեալ...

12. ա. 155բ-6ա Գլուխք Չոր­րորդ Թա­գա­ւո­րու­թեանց -Ա. Թէ հի­ւան­դա­ցեալ Ո­քոզ­իա...

բ. 156բ-67բ Թա­գա­ւո­րու­թեանց Չոր­րորդ -Եւ նշ­կա­հեաց Մո­վաբ...

13. ա. 167բ Նա­խա­րու­թիւն Ա­ռա­ջին եւ Եր­կ­րորդ Մնա­ցոր­դաց -Իբ­րեւ ի գիրք Մնա­ցոր­դա­ցս...

բ. 167բ-8ա Գլուխք Ա­ռա­ջին Մնար­ցոր­դաց -Ա. ՅԱ­դա­մայ մին­չեւ ցՆոյ...

գ. 168ա-78բ Մնա­ցոր­դաց Ա­ռա­ջին - Ա­դամ, Սէթ, Ե­նո­վս...

14. ա. 178բ-9ա Գլուխք Եր­կ­րորդ Մնար­ցո­դաց -Ա. Թէ Ռ (1000) ող­ջա­կէ­զս...

բ. 179ա-92ա Մնա­ցոր­դաց Եր­կ­րորդ -Եւ զօ­րա­ցաւ Սո­ղո­մոն...

15. ա. 192ա Նա­խա­դ­րու­թիւն Եզ­րի Ա­ռա­ջին -Ե­զր ի քա­հա­նա­յի­ցն էր...

բ. 192աբ Գլուխք Ա­ռա­ջին գրո­ցն Եզ­րի -Ա. սկ­սա­նի յութ ու տասն ա­մէն Յո­վս­իայ...

գ. 192բ-8բ Գիրք Եզ­րի Ա­ռա­ջին -Եւ ա­րար Յո­վս­իա թա­գա­ւոր...

16. ա. 198բ Հան­գա­մանք գլ­խոց Եր­կ­րորդ Եզ­րայ -Գիրք Եզ­րի, որ ա­նուա­նեալ կո­չի Ե­զր Եր­կ­րորդ...

բ. 198բ-202ա Ե­զր Եր­կ­րորդ -Յա­ռաջ­նում ա­մի Կիւ­րո­սի...

17. 202ա-12ա Ե­զր Եր­կ­րորդ -Ես` Սա­ղա­թի­էլ, որ եւ Ե­զր...

18. ա. 212ա Նա­խա­դ­րու­թիւն Նէ­ե­մայ -Նէ­ե­մի թէ ի­ցէ ի քա­հա­նա­յի­ցն...

բ. 212աբ Գլուխք գրոց Նէ­ե­մայ -Ա. Յետ ե­րեք­տա­սան ա­մի ար­ձա­կե­լոյն Եզ­րի...

գ. 212բ-7բ Բանք Նէ­ե­մայ որդ­ւոյ Ա­քազ­իայ -Եւ ե­ղեւ յամ­սեա­նն Քաղ­սեւ...

19. ա. 217բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Ես­թե­րայ -Ժա­մա­նակ ի­րա­ցն Ես­թե­րայ...

բ. 217բ-22ա Ես­թեր -Յա­մի եր­կ­րորդ թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Ար­տա­շէ­սի...

20. ա. 222ա Նա­խա­դ­րու­թիւն Յու­դի­թայ -Զգործ քա­ջու­թեա­նն Յու­դի­թեայ...

բ. 222ա-8բ Յու­դիթ է գիր­քս այս -Յա­մին եր­կո­տա­սա­նե­րոր­դի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Նա­բու­քո­դո­նո­սո­րայ...

21. ա. 228բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Տով­բի­թայ -Տով­բիթ ի գե­րե­լո­ցն է Սաղ­մա­նա­սա­րայ...

բ. 228բ-32բ Տով­բիթ -Գիրք բա­նից Տով­բի­թայ...

22. ա. 232բ-3ա Նա­խա­դ­րու­թիւն Ա­ռա­ջին Մա­կա­բա­յեց­ւոց -ՅԱ­դա­մայ մին­չեւ ցկր­կին շի­նուած պար­սպին...

բ. 233ա-4ա Գլուխք Ա­ռա­ջին գրոց Մա­կա­բա­յեց­ւոց -Ա. Թէ յետ Ճ եւ Ծ ա­մի...

գ. 234ա-48բ Գիրք Ա­ռա­ջին Մա­կա­բա­յեց­ւոց -Եւ յետ հա­րուա­ծո­ցն Ա­ղէք­սան­դ­րի...

23. ա. 248բ-9ա Նա­խա­դ­րու­թիւն Եր­կ­րորդ Մա­կա­բա­յեց­ւոց -Բա­զումք ի հրէ­ից ի­ջին յԵ­գիպ­տոս...

բ. 249աբ Գլուխք Եր­կ­րորդ Մա­կա­բա­յեց­ւոց -Ա. Ա­ղօթք Հր­էաս­տա­նեայց...

գ. 249բ-60բ Գիրք Եր­կ­րորդ Մա­կա­բա­յեց­ւոց -Առ եղ­բարս Հր­էաս­տա­նեայս...

24. ա. 260բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Եր­րորդ Մա­կա­բա­յեց­ւոց -Ե­րե­ւի ի Եր­րորդ Մա­կա­բա­յե­ցիս...

բ. 260բ-1ա Գլուխք Եր­րորդ Մա­կա­բա­յեց­ւոց -Ա. Զի Փի­լո­պա­տո­վր թա­գա­ւորն...

գ. 261ա-6ա Գիրք Եր­րորդ Մա­կա­բա­յեց­ւոց - Ազդ ե­ղեւ Փի­լոյ­պա­տո­վ­րայ...

25. 266ա-79ա [Կտակ ԺԲ Նա­հա­պե­տա­ցն]

ա. 266ա-7ա Ա. Գիրք Մնա­ցոր­դաց: Խօսք Ռու­բե­նի: Կտակ ա­ռաջ­նոյն -Հրա­ման կտա­կի Ռու­բե­նի...

բ. 267ա-8ա Բ. Կտակ Շմա­ւո­նի: Վասն նա­խան­ձու: Եր­կ­րորդ -Հրա­ման բա­նից կտա­կի Շմա­ւո­նի...

գ. 268ա-70ա Գ. Կտակ Ղե­ւեայ: Վասն քա­հա­նա­յու­թեան եւ ամ­բար­տա­ւա­նու­թեան -Հրա­ման պա­տաս­խան­ւոյ բա­նից Ղե­ւեայ...

դ. 270ա-2ա Դ. Կտակ Յու­դայ: Չոր­րորդ: Վասն յա­րու­թեան եւ ար­ծա­թա­սի­րու­թեան եւ պո­ռ­ըն­կու­թեան -Հրա­ման պա­տաս­խան­ւոյ բա­նի­ցն Յու­դա­յի...

ե. 272աբ Ե. Կտակ Ի­սա­քա­րայ -Հրա­ման պա­տաս­խա­նեաց բա­նից Ի­սա­քա­րայ...

զ. 272բ-3ա Զ. Կտակ Զա­բու­ղո­նի -Հրա­ման պա­տաս­խա­նեաց բա­նի­ցն Զա­բու­ղո­նի...

է. 273ա-4ա Է. [Կտակ] Դա­նայ: Վասն ամ­բար­տա­ւա­նու­թեան եւ ա­տե­լու­թեան -Հրա­ման պա­տաս­խա­նեաց Դա­նայ...

ը. 274ա-5ա Ը. Կտակ Նեփ­թա­ղի­մայ: Վասն բա­նա­կան բա­րու­թեան -Հրա­ման պա­տաս­խա­նեաց կտա­կի Նեփ­թա­ղի­մայ...

թ. 275ա-6ա Թ. Կտակ Գա­դայ: Վասն տե­սու­թեա­նն -Հրա­ման պա­տաս­խա­նեաց կտա­կի Գա­դայ...

ժ. 276աբ Ժ. Կտակ Ա­սե­րայ: Վասն երկ­դի­մու­թեան եւ ա­ռա­քի­նու­թեան -Հրա­ման պա­տաս­խա­նեաց կտա­կի Ա­սե­րայ...

ժա. 276բ-8բ ԺԱ. Կտակ Յով­սէ­փայ: Վասն նա­խան­ձու -Հրա­ման պա­տաս­խա­նեաց կտա­կի Յով­սէ­փայ...

ժբ. 278բ-9ա ԺԲ. Կտակ Բեն­իա­մի­նի: Եր­կո­տա­սա­նե­րորդ -Հրա­ման կտա­կի Բեն­իա­մե­նի...

26. ա. 279աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն Յո­բայ -Զայրս զայս ո­մանք ըստ պատ­մու­թեան...

բ. 279բ Յուլ­իա­նեայ ե­պիս­կո­պո­սի Ա­ղի­կառ­նաց­ւոյ [Նա­խա­դ­րու­թիւն ի վե­րայ ան­ձին Յո­բայ] -Նշա­նակ է գիրք ե­լա­նել­ւոյս Յո­բայ...

գ. 280ա-90ա Գիրք Յո­բայ - Այր ո­մն էր յ0սիտ աշ­խար­հի...

27. ա. 290ա-1ա Ե­րա­նել­ւոյն Ե­պի­փա­նու ե­պիս­կո­պո­սի Կիպ­րաց­ւոյ Յա­ղա­գս եր­գոց Սաղ­մո­սա­րան[ի] -Զա­մե­նայն ինչ, զոր ա­սաց հայրն մեր Ա­թա­նաս...

բ. 292ա-314բ Գիրք Սաղ­մո­սաց: Սաղ­մոս ի Դա­ւիթ -Ե­րա­նեալ է այր... (Կից` «Փո­քր էի):

28. ա. 314բ-5ա Յա­ռա­ջա­բան Ա­ռա­կա­ցն Սո­ղո­մո­նի -Խոր­հուրդ փր­կե­լոյն Քրիս­տո­սի...

բ. 315աբ Գլուխք Ա­ռա­կա­ցն Սո­ղո­մո­նի -Ա. Զբա­նա­կան մասն հոգ­ւոյ...

գ. 315բ-25ա Ա­ռակք Սո­ղո­մո­նի -Ճա­նա­չել զի­մ­աս­տու­թիւն...

«Տզր­կի ե­րեք դս­տերք... եւ զտ­կարն (Լ, 15-ԼԱ, 9) հա­տուա­ծիհա­մար ծնթ. գր­չի` 323ա. « Այս խաչ նշա­նէն մին­չեւ ի միւսն` ա­ւե­լորդ է:

29. ա. 325ա Յա­ռա­ջա­բան Ժո­ղո­վո­ղին -Եւ Ժո­ղո­վ­օ­ղս...

բ. 325ա-6ա Գլուխք Ժո­ղո­վո­ղին -Ա. Թէ ըն­դու­նայն է ջանք...

գ. 326ա-9ա Բանք Ժո­ղո­վո­ղին` որդ­ւոյ Դաւ­թի թա­գա­ւո­րի Սո­ղո­մո­նի ար­քա­յի Իս­րա­յէ­լի յԵ­րու­սա­ղէմ: Ե­կէ­լես­իաս­տէս -Ու­նայ­նու­թիւն ու­նայ­նու­թեանց...

30. ա. 329աբ Յա­ռա­ջա­բան Եր­գոյ Եր­գո­ցն - Ա­նուն Եր­գոյ Եր­գո­ցս...

բ. 329բ-31ա Երգ Եր­գոց: Հասն ա­սէ -Համ­բու­րես­ցէ զիս ի համ­բու­րից...

31. ա. 331աբ Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն Ի­մ­աս­տու­թիւ­նն Սո­ղո­մո­նի -Բա­զում գիրս ե­րե­ւե­ցու­ցա­նեն...

բ. 331բ Գլուխք Ի­մ­աս­տու­թեա­նն Սո­ղո­մո­նի -Ա. Խրատ ար­դա­րու­թեան...

գ. 332ա-7բ Ի­մ­աս­տու­թիւն Սո­ղո­մո­նի -Սի­րե­ցէք զի­մ­աս­տու­թիւն...

32. 337բ-44ա Գիրք Սի­րա­քայ, որ կո­չե­ցաւ Յե­սու - Ա­մե­նայն ի­մ­աս­տու­թիւն ի Տեառ­նէ է...

33. ա. 344ա Յա­ռա­ջա­բանք մար­գա­րէի Ե­սա­յեայ -Հռ­չա­կա­ւորն ի մար­գա­րէս...

բ. 344բ Գլուխք գրոց Ե­սա­յայ մար­գա­րէի -Ա. Ամ­բաս­տա­նու­թիւն զԻս­րա­յէ­լէ...

գ. 344բ-62բ Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Ե­սա­յեայ: Տե­սիլ Ե­սա­յեայ... որք թա­գա­ւո­րե­ցին Հր­էաս­տա­նի -Լու՛ր, եր­կին...

34. ա. 362բ Յա­ռա­ջա­բան ԲԺ-ան մար­գա­րէ­ի­ցն -Մեծ են շնորհք...

բ. 362բ-3ա Գլուխք Ով­սէի մար­գա­րէի -Ա. Հրա­մա­յէ առ­նուլ կին պոռ­նիկ...

գ. 363ա-5բ Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Ով­սեայ: Բան Տեառն, որ ե­ղեւ առ Ով­սեէ... -Սկիզ­բն բա­նից Տեառն...

35. ա. 365բ Գլուխք Ա­մով­սայ մար­գա­րէի -Ա. Զա­ն­օ­րէ­նու­թիւ­նս Դա­մաս­կո­սի...

բ. 365բ-7բ Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Ա­մով­սայ: Պատ­գամ Ա­մով­սայ... -Տէր ի Սի­ո­նէ...

36. ա. 367բ-8ա Գլուխք Միք­իայ մար­գա­րէի -Ա. Զհան­դեր­ձեալ ա­ւերն Սա­մա­րեայ...

բ. 368ա-9բ Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Միք­իայ: Եւ ե­ղեւ բան Տեառն առ Մի­քիէ... -Լուա­րուք ժո­ղո­վուրդք...

37. ա. 369բ Յո­վէլ մար­գա­րէ (=Մահ) -Սա էր ի զա­ւա­կէ Ռու­բե­նի...

բ. 369բ Գլուխք Յո­վէ­լայ մար­գա­րէի -Ա. Զպէս­պէս պտ­ղոց...

գ. 369բ-70բ Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Յո­վէ­լայ: Պատ­գամ Տեառն, որ ե­ղեւ առ Յո­վէլ Բա­թուէ­լի -Լուա­րուք զայս...

38. ա. 370բ Աբ­դի­ու (Մա­հու) - Աբ­դի­ու էր յեր­կ­րէ Սիւ­քե­մայ...

բ. 370բ Գլուխք Աբ­դի­ու մար­գա­րէի -Ա. Զպատ­մո­ցն Ե­դո­սա­յեց­ւոց...

գ. 370բ-1ա Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Աբ­դի­ու: Տե­սիլ Աբ­դի­ու... - Այս­պէս ա­սէ Տէր ցԵ­դոմ...

39.ա. 371ա Յու­նան մար­գա­րէ (=Մահ) -Յով­նան էր ի Կար­իա­թա­րի­մայ...

բ. 371ա Գլուխք Յու­նա­նու մար­գա­րէի -Ա. Յով­նա­նու մար­գա­ր­է­ու­թիւն...

գ. 372աբ Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Յով­նա­նու, որ ե­ղեւ յա­ւուրս Ոզ­իայ Ա­քա­զա -Եւ ե­ղեւ բան Տէառն առ Յով­նան...

40. ա. 372բ Նա­ւում մար­գա­րէ (=Մահ) -Նա­ւում Եղ­կե­սա­ցի էր...

բ. 372բ Գլուխք Նա­ւու­մայ մար­գա­րէի -Ա. Վասն Աս­տու­ծոյ զօ­րու­թեան ճա­ռէ...

գ. 372բ-3ա Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Նա­ւու­մայ: Ա­ռած Նի­նուէի: Գիրք տես­լեան Նա­ւու­մայ Ել­կե­սաց­ւոյ - Աս­տուած նա­խան­ձոտ...

41. ա. 373աբ Ամ­բա­կում մար­գա­րէ (=Մահ) - Ամ­բա­կում էր յազ­գէ Շմա­ւո­նի...

բ. 373բ Գլուխք Ամ­բա­կու­մայ մար­գա­րէի -Ա. Զա­նի­րա­ւու­թեան ժո­ղո­վր­դեան...

գ. 373բ-4ա Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Ամ­բա­կու­մայ: Ա­ռած, զոր ե­տես... -Մին­չեւ յե՞րբ, Տէր...

42. ա. 374ա Սո­փօն­իա մար­գա­րէ (=Մահ) -Սօ­փօն­իա ազ­գէ Շմա­ւօ­նի էր...

բ. 374ա Գլուխք Սո­փոն­իայ մար­գա­րէի -Ա. Սպառ­նայ մե­ծա­մեծ սպառ­նա­լիս...

գ. 374բ-5ա Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Սո­փոն­իա: Բան Տեառն, որ ե­ղեւ առ Սօ­փոն­իայ... -Պա­կա­սե­լով պա­կա­սես­ցէս...

43. ա. 375ա Ան­կէ­ոս մար­գա­րէ (=Մահ) - Ան­գէ­ոս մա­նուկ ե­կն ի Բա­բե­լո­նէ...

բ. 375ա Յա­ռա­ջա­բան (=Գլուխք) Ան­գէի մար­գա­րէի -Սա յետ ե­լի­ցն ի Բա­բե­լո­նէ...

գ.375ա-6ա Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Ան­գեայ: Յա­մին եր­կ­րոր­դի Դա­րե­հի... -Խօ­սեաց ընդ Զօ­րա­բա­բե­լի...

44. ա. 376ա Գլուխք Զա­քար­իայ մար­գա­րէի -Ա. Եւ սա յետ ե­լի­ցն ի Բա­բե­լո­նէ...

բ. 376ա-9ա Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Զա­քա­րեայ: Յամ­սեա­նն ու­թե­րոր­դի... -Բար­կա­ցաւ Տէր...

45. ա. 379ա Մա­ղաք­իա մար­գա­րէ (=Մահ) -Մա­ղաք­իաս յետ դար­ձի...

բ. 379ա Գլուխք Մա­ղաք­իա մար­գա­րէի -Ա. Եւ սա յետ ե­լի­ցն ի Բա­բե­լո­նէ...

գ. 379ա-80ա Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Մա­ղաք­իայ: Ա­ռած բա­նի Տեառն... -Դիք ի սիր­տս ձեր...

46. ա. 380աբ Յա­ռա­ջա­բան Ե­րեմ­իայ մար­գա­րէի -Ե­րեմ­իաս սկ­սաւ մար­գար­էա­նալ...

բ. 380բ-1բ Գլուխք Ե­րեմ­իայ մար­գա­րէի -Ա. Սկիզ­բն մար­գա­ր­է­ու­թեան...

գ. 381բ-402ա Գիրք Ե­րեմ­իայ մար­գա­րէի -Պատ­գա­մն Աս­տու­ծոյ...

47. 402ա-3բ Թուղթ Բա­րու­քայ -Եւ այս են բանք թղ­թոյն...

48. 403բ-5բ Սր­բոյն Ե­րեմ­իա­յի Ողբք -Եւ ե­ղեւ յետ գե­րու­թեա­նն... (Կից` « Ա­ղօթք):

49. ա. 405բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Դա­նի­է­լի մար­գա­րէի - Ա­սի Դա­նի­էլ որ­դի գոլ Յով­հան­նու...

բ. 405բ-6ա Գլուխք Դա­նի­է­լի մար­գա­րէի -Ա. Մա­րր­գար­էա­նայ նախ վասն Շու­շա­նայ...

գ. 406ա-13բ Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Դա­նի­է­լի: Դա­նի­էլ Դա­տաս­տա­նաց -Եւ էր այր մի բնա­կեալ ի Բա­բե­լոն...

դ. 413բ-4ա Մահ Դա­նի­է­լի մար­գա­րէի -Դա­նի­էլ էր ի ցե­ղէ Յու­դայ...

50. ա. 414աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն Ե­զե­կի­է­լի մար­գա­րէի -Ե­զե­կի­էլ Նա­բու­քո­դո­նո­սո­րայ...

բ. 414բ-5ա Գլուխ գրոց Ե­զե­կի­է­լի մար­գա­րէի -Ա. Տե­սիլ գա­զա­նա­ցն...

գ. 415բ-34ա [Մար­գա­ր­է­ու­թիւն Ե­զե­կի­է­լի]: Տե­սիլ Ե­զե­կի­է­լի մար­գա­րէի -Եւ ե­ղեւ յա­մին ե­րե­ս­նե­րոր­դի...

51. 434բ-5ա Նա­խա­դ­րու­թիւն սր­բոյ Ա­ւե­տա­րա­նիս (=Թուղթ Եւ­սե­բի առ Կարպ­իա­նոս) -Եւ­սե­բի` Կարպ­իա­նո­սի սի­րե­լի եղ­բ­օր...

52. 435բ-9ա [Հա­մա­բար­բառ կա­նոնք` Ա-Ժ] -Կա­նոն Ա, յորս չո­րե­սին...

53. ա. 439բ Սկիզ­բն գլ­խոց Ա­ւե­տա­րա­նին, որ ըստ Մատ­թէ­ո­սի -Ա. Վասն մո­գու­ցն...

բ. 440ա Հա­մա­ձայ­նու­թիւն նա­խա­սա­ցեալ գլ­խո­ցս -Ի հինգ տեղ­ւոջ...

գ.440ա Նա­խա­դ­րու­թիւն ըստ Մատ­թէ­ո­սի Ա­ւե­տա­րա­նին - Ա­ւե­տա­րա­նն, որ ըստ Մատ­թէ­ո­սի...

դ. 441ա-54ա Ա­ւե­տա­րան ըստ Մատ­թէ­ո­սի -Գիրք ծն­ըն­դեան Յի­սու­սի...

54. ա. 454աբ Սկիզ­բն գլ­խոց Ա­ւե­տա­րա­նին, որ ըստ Մար­կո­սի -Ա. Վասն դի­ւա­հա­րին...

բ. 454բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Մար­կո­սի Ա­ւե­տա­րա­նիս - Ա­ւե­տա­րա­նն, որ ըստ Մար­կո­սի...

գ. 455ա-63բ Ա­ւե­տա­րան ըստ Մար­կո­սի -Սկիզ­բն Ա­ւե­տա­րա­նի Յի­սու­սի... (Կից` Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

55. ա. 463բ-4բ Սկիզ­բն գլ­խոց, որ ըստ Ղու­կայ Ա­ւե­տա­րա­նին -Ա. Վասն աշ­խար­հա­գ­րին...

բ. 464բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Ղու­կայ Ա­ւե­տա­րա­նիս - Ա­ւե­տա­րա­նս, որ ըստ Ղու­կայ գրեալ է...

գ. 465ա-79ա Ա­ւե­տա­րան ըստ Ղու­կա­սու -Քան­զի բա­զումք յաւ­ժա­րե­ցին...

56. ա. 479ա Գլուխք ըստ Յով­հան­նու Ա­ւե­տա­րա­նին (Ա-ԺԸ) -Ա. Վասն ի Կա­նա հար­սա­նեա­ցն...

բ. 479ա Նա­խա­դ­րու­թիւն Յով­հան­նու Ա­ւե­տա­րա­նին -Յով­հան­նու Ա­ւե­տա­րա­նն գրեալ է...

գ. 480ա-90բ Ա­ւե­տա­րան ըստ Յով­հան­նու -Ի սկզ­բա­նէ էր բա­նն... (Կից` Իրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

57. ա. 490բ [ Այս ինչ է ի գիր­սս (ցանկ)] -Յա­ռա­ջա­բան Գոր­ծոց...

բ. 490բ-1բ Յա­ռա­ջա­բան Գոր­ծոց ա­ռա­քե­լոց -Որք մի ան­գամ...

գ. 491բ Դիր գլ­խոց Գոր­ծոց ա­ռա­քե­լոց -Ի հար­ցն եւ ի վար­դա­պե­տաց... ( այ­լուր` «Գիր կամ «Յա­ռա­ջա­գիր փխ. «Դիր):

դ. 491բ-2բ Գլուխք Գոր­ծոց ա­ռա­քե­լոց -Ա. Վասն առ ի յա­րու­թե­նէ...

ե. 492բ Ի գիրս Գոր­ծոց ա­ռա­քե­լոց ըն­թեր­ցուածք ԺԶ -Ըն­թեր­ցուա­ծն Ա` տու­նս Խ...

զ. 492բ-505բ Գործք ա­ռա­քե­լոց Ղու­կա[յ] ա­ւե­տա­րան­չի -Զբա­նն ա­ռա­ջին, զոր ա­րա­րի...

58. ա. 505բ-6ա Յա­ռա­ջա­բան Եւ­թա­նե­ցունց Թղ­թո­ցն Կա­թ­ու­ղի­կեայց -Ի փո­քու­նս փո­քումբք...

բ. 506ա Գլուխք Թղ­թոյն Յա­կո­բայ -Ա. Վասն համ­բե­րու­թեան...

գ. 506ա-7բ Թուղթ Յա­կո­բու -Յա­կո­բոս Աս­տու­ծոյ եւ տեառն Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ...

59. ա. 507բ Գլուխք Ա­ռաջ­նոյ Թղ­թոյն Պե­տ­րո­սի -Ա. Վասն Քրիս­տո­սիւ...

բ. 507բ-9ա Թուղթ Պե­տ­րո­սի Ա­ռա­ջին -Պե­տ­րոս ա­ռա­քեալ... ընտ­րե­լոց նժ­դե­հից...

60. ա. 509աբ Գլուխք Եր­կ­րորդ Թղ­թոյն Պե­տ­րո­սի -Ա. Վասն կոչ­ման հա­ւա­տովք...

բ. 509բ-10բ Թուղթ Պե­տ­րո­սի Եր­կ­րորդ -Շմա­ւոն Պե­տ­րոս...

61. ա. 510բ Գլուխք Ա­ռաջ­նոյ Թղ­թոյն Յով­հան­նու -Ա. Ա­ւե­տա­րա­նա­կան աս­տուա­ծա­խօ­սու­թիւն...

բ. 510բ-2ա Թուղթ Յով­հան­նու Ա­ռա­ջին -Որ էրն ի սկզ­բա­նէ...

62. ա. 512ա Գլուխք Եր­կ­րորդ Թղ­թոյն Յօ­հա­նու -Ա. Յետ սկզ­բա­նն...

բ. 512ա Թուղթ Յով­հան­նու Եր­կ­րորդ -Յե­րի­ցուէ առ ընտ­րեալ Կիւ­րեա...

63. ա. 512ա Գլուխք Եր­րորդ Թղ­թոյն Յօ­հան­նու -Ա. Ա­ղօթք վասն կա­տար­ման...

բ. 512աբ Թուղթ Յով­հան­նու Եր­րորդ -Յե­րի­ցուէ առ Գա­յի­ոս...

64. ա. 512բ Գլուխք Թղ­թոյն Յու­դա­յի -Ա. Վասն զգու­շու­թեան...

բ. 512բ-3ա Թուղթ Յու­դա­յի` եղ­բ­օրն Յա­կո­բայ -Յու­դա` Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ...

65. 513ա Ա­ղերս Եւ­թա­ղի - Ա­մե­նայն ու­րեք, ա­մե­նայն ի­րիք...

66*. ա. 513ա-5ա Յա­ռա­ջա­բան Պօ­ղո­սի ա­ռա­քե­լոյ նա­խա­կար­գեալ ի Գլուխ գրոց -Ընդ ու­սու­մ­նա­սէր...

բ. 515աբ Վկա­յու­թիւն Պօ­ղո­սի ա­ռա­քե­լոյ -Առ Նե­րո­նիւ կայ­սերբ...

գ. 515բ-9ա Բո­վան­դա­կու­թիւն ըն­թեր­ցուա­ծոց... (եւ աս­տուա­ծե­ղէն վկա­յու­թեանց) -Ի Հռօ­մա­յեց­ւոց Թղ­թին` ըն­թեր­ցուածք Ե...

դ. 519ա Այս ինչ է ի գիրս Պօ­ղո­սի ա­ռա­քե­լոյ Թուղթ ԺԴ -Ա. Առ Հռով­մա­յե­ցիս...

66. ա. 519աբ Գլուխք Հռով­մա­յեց­ւոց Թղ­թոյն - Ա­ւե­տա­րա­նա­կան վար­դա­պե­տու­թիւն...

բ. 519բ-25ա Թուղթ առ Հռօ­մա­յե­ցիս -Պօ­ղոս ծա­ռայ Քրիս­տո­սի...

67. ա. 525ա Գլուխք Ա­ռա­ջին Թղ­թոյն Կորն­թաց­ւոց -Զբա­զում եւ պէս­պէս յան­ցուա­ծոց...

բ. 525ա-30ա Թուղթ առ Կորն­թա­ցիս Ա­ռա­ջին -Պաւ­ղոս կո­չե­ցեալ ա­ռա­քեալ...

68. ա. 530աբ Գլուխք Եր­կ­րորդ Թղ­թոյն Կորն­թաց­ւոց - Ա­մե­նայն բանք թղ­թոյս...

բ. 530բ-34ա Թուղթ առ Կորն­թա­ցիս Եր­կ­րորդ -Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ... ե­կե­ղեց­ւոյդ Աս­տու­ծոյ...

69. ա. 534ա Թուղթ Կորն­թաց­ւո­ցն առ սուրբ ա­ռա­քեա­լն Պօ­ղոս -Ստա­փա­նոս եւ որք ընդ նմա...

բ. 534աբ Թուղթ Եր­րորդ առ Կորն­թա­ցիսն սուրբ ա­ռա­քե­լոյն Պօ­ղո­սի -Պօ­ղոս կա­լա­նա­ւոր...

70. ա. 535ա Գլուխք Գա­ղա­տաց­ւոց Թղ­թոյն -Ա. Յետ սկզ­բա­նն...

բ. 535ա-6բ Առ Գա­ղա­տա­ցիս Թուղթ -Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ ոչ ի մարդ­կա­նէ...

71. ա. 536բ Գլուխք Ե­փե­սաց­ւոց Թղ­թոյն -Ա. Վասն Քրիս­տո­սիւ ընտ­րու­թեա­նն...

բ. 537ա-8բ Թուղթ առ Ե­փե­սա­ցիս -Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ... սր­բոց, որ են յԵ­փե­սոս...

72. ա. 538բ Գլուխք Փի­լի­պեց­ւոց Թղ­թոյն -Ա. Գո­հու­թիւն վասն Փի­լի­պեց­ւոց...

բ. 538բ-9բ [Թուղթ] առ Փի­լի­պե­ցիս -Պօ­ղոս եւ Տի­մո­թէ­ոս... ա­մե­նայն սր­բոց...

73. ա. 539բ-40ա Գլուխք Կո­ղո­սաց­ւոց Թղ­թոյն -Ա. Գո­հու­թիւն վասն Կո­ղո­սաց­ւոց...

բ. 540ա-1ա [Թուղթ] առ Կո­ղո­սա­ցիս -Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ... առ Կո­ղո­սա­ցիս...

74. ա. 541ա Գլուխք Ա­ռաջ­նոյ Թղ­թոյն Թե­սա­ղո­նի­կեց­ւոց -Ա. Գո­վու­թիւն վասն Թե­սա­ղո­նի­կեց­ւո­ցն...

բ. 541ա-2ա Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Թուղթ Ա­ռա­ջին -Պօ­ղոս եւ Սւ[ի]ղուա­նոս եւ Տի­մո­թէ­ոս... Գո­հա­նամք զԱս­տու­ծոյ...

75. ա. 542աբ Գլուխք Թե­սա­ղո­նի­կեց­ւոց Եր­կ­րորդ Թղ­թոյն -Ա. Գո­հու­թիւն վասն Թե­սա­ղո­նի­կեց­ւո­ցն...

բ. 542բ-3ա Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Թուղթ Եր­կ­րորդ -Պօ­ղոս եւ Սի­ղուա­նոս եւ Տի­մո­թէ­ոս... Գո­հա­նալ պար­տիմք...

76. ա. 543աբ Գլուխք Թղ­թոյն Եբ­րա­յեց­ւոց -Եբ­րա­յեց­ւոց Թուղ­թս թուի թէ չի­ցէ Պօ­ղո­սի...

բ. 543բ-7բ Թուղթ առ Եբ­րա­յե­ցիս -Բա­զում մա­սամբք...

77. ա. 547բ Գլուխք Տի­մո­թէ­ոս Ա­ռաջ­նոյ Թղ­թոյն -Ա. Վասն յԱս­տու­ծոյ սէրն...

բ. 547բ-9ա Առ Տի­մո­թէ­ոս Ա­ռա­ջին Թուղթ -Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ... ըստ հրա­մա­նի փրկ­չին մե­րոյ...

78. ա. 549աբ Գլուխք Եր­կ­րորդ Թղ­թոյն առ Տի­մո­թէ­ոս -Ա. Գո­վու­թիւն Տի­մո­թեայ...

բ. 549բ-50բ Առ Տի­մո­թէ­ոս Թուղթ Եր­կ­րորդ -Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ... ըստ ա­ւե­տեաց կե­նա­ցն...

79. ա. 550բ Գլուխք Թղ­թոյն, որ առ Տի­տոս -Ա. Վասն վար­դա­պե­տաց...

բ. 550բ-1ա Թուղթ առ Տի­տոս -Պօ­ղոս ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ...

80. ա. 551ա Գլուխք Թղ­թոյն որ առ Փի­լի­մովն -Ա. Գո­վու­թիւն Փի­լի­մօ­նի...

բ. 551աբ Առ Փի­լի­մոն եւ առ Ար­քիպ­պոս սար­կա­ւա­գու­հի եւ առ Ապփ­իա Թուղթ -Պօ­ղոս կա­պեալ Յի­սու­սի...

80*. ա. 551բ [Վա­րա­գիր գրո­ցս ցու­ցա­կի] -Գրե­ցի եւ կար­գե­ցի աստ կա­րի ստի­քի­րօն... (Խո­րա­գի­րը տե՛ս Լ0 2706, 634ա եւ Լ0 3604, 150բ: Այլ օ­րի­նակ­նե­րում` ընդ­հան­րա­պէս ան­խո­րա­գիր):

բ. 551բ Թե­լա­դ­րու­թիւն -Գլ­խա­ւոր եմ... Պա­տաս­խա­նի -Գանձ ու­նիմ...

գ. 551բ Նա­ւար­կու­թիւն Պօ­ղո­սի ա­ռա­քե­լոյ ի Հռօմ -Հա­րիւ­րա­պե­տին, որ տա­նէր զՊ­օ­ղոս...

81. ա. 552ա Գլուխք Յայ­տ­նու­թեա­նն Յով­հան­նու -Ա. Յայ­տ­նու­թիւն սր­բոյն...

բ. 552բ-61բ Յայ­տ­նու­թիւն սր­բոյն Յով­հան­նու Աս­տուա­ծա­բա­նի -Յայ­տ­նու­թիւն Յի­սու­սի...

82. 561բ-2բ Հան­գիստ սր­բոյն Յով­հան­նու ա­ռա­քե­լոյ եւ ա­ւե­տա­րան­չի -Էր ընդ եղ­բարս...

Լու­սանցք­նե­րում նշուած են բո­լոր գր­քե­րի տնա­հա­մար­նե­րը:

Բ. 1. 3բ-4բ [Ղա­զա­րայ Բա­բեր­դաց­ւոյ] Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն Աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ մա­տե­նիս - Շնոր­հիւ Տեառն սկ­սա... ի մարդ­կա­նէ հրեշ­տակ առ­նէ եւ Որ­դի յԱս­տու­ծոյ ա­նուա­նէ: Եւ Քրիս­տո­սի մար­դա­սի­րին փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Յա­ռա­ջա­բա­նու­թեան մէջ եր­կա­ր­օ­րէն խոս­ւում է Աս­տուա­ծա­շն­չիս գրու­թեան նպա­տակ­նե­րի, իր կազ­մած ցան­կե­րի, լու­սանցք­նե­րում նշա­նա­կուած Հա­յոց եւ Ֆրան­կաց հա­մա­րա­գ­րե­րի մա­սին. «...Ցան­կով եւ հա­մա­րա­գ­րով... զար­դա­րե­ցաք զսա` վասն դիւ­րա­գիւտ լի­նե­լոյ... զի թէ­պէտ գոյր մեզ յա­ռա­ջա­գոյն կար­ճա­ռօտ ցան­կեր` ի նախ­նեա­ցն մեր եւ ի տէր Դա­ւիթ ի­մ­աս­տուն քա­հա­նա­յէն, բայց ցիր ու ցան գո­լով յայլ եւ յայլ տե­ղիս: Բայց մեք... ժո­ղո­վե­ցաք ի մի տուբ... եւ ըստ այ­բու­բե­նից ի վե­րայ շա­րա­դ­րե­ցաք... Եւ զմիւս ցան­կն, որ զկ­նի նո­րին ա­րա­րի, ա­ռի զօ­րի­նա­կն ի լա­դի­նաց­ւոց... եւ զբազ­մ­աշ­խատ նուաստ Ղա­զարս յա­ղօ­թս մի՛ մո­ռա­նայք...:

2. 5ա Գրի­գո­րի ե­ռա­մե­ծի, որ այս­պէս շա­րա­հիւ­սեալ է զՀին եւ զՆոր կտա­կա­րա­նս -Ո՞ր­քան են եւ ո՞րք գիրք սուրբք Հին եւ Նոր կտա­կա­րանք... Զ[Մ]իա­հա­մուռ Հին եւ Նոր կտա­կա­րանք ԳՌ­ՉԻ (3720) տուն է:

3. 5բ-6բ Վա­նա­կան վար­դա­պե­տին [Հա­մե­մա­տու­թիւն Հին եւ Նոր Կտա­կա­րա­նա­ցն] -Եր­կինք` ե­կե­ղե­ցի... Եւ­թա­նա­սուն թարգ­ման­քն` աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պետք:

4. 562բ-5ա Ո­տա­նա­ւոր չա­փա­բե­րա­կան նուաստ բա­նա­սի­րէս (= Յի­շա­տա­կա­րան Ղա­զա­րայ Բա­բեր­դաց­ւոյ] -Փա՜ռք ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան ա­նե­ղա­կան... (տե՛ս «Յի­շա­տա­կա­րան բաժ­նում):

5. ա. 565բ-78բ [Ղա­զա­րայ Բա­բեր­դաց­ւոյ] Ցանկ ի վե­րայ այ­բու­բե­նից Աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ մա­տե­նիս ըստ հայ­կա­կան թուոց - Ա­բե­լի բանք...

բ. 578բ Ցանկ Աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ մա­տե­նիս, զոր ինչ որ ի Սուրբ գիր­քս ըն­թեր­ցեալ լի­նի... (Ցան­կե­րից օգ­տուե­լու մա­սին) -Ո՜վ ե­րի­ցս ե­րա­նեալք... ծա­նիք զցան­կիս զօ­րու­թիւն... եւ բազ­մ­աշ­խատ եւ զցայգ եւ զցե­րեկ ի վե­րայ սո­րին տք­ն­օղն եւ զջա­նա­ց­օղն` զՂա­զար նուաս­տս... մի՛ մո­ռա­նայք... յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

գ. 579ա-98բ Ցանկ ի վե­րայ այ­բու­բե­նից Աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ մա­տե­նիս ըստ լա­դի­նա­ցոց թուոց - Աբ­բա­հայր...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 10ա (Ղա­զա­րայ Բա­բեր­դաց­ւոյ).

 Աս­տուած, որ տէրդ ես ա­մե­նի

Եւ ա­րա­րողդ յա­մե­նայ­նի,

Որ հա­ճե­ցար ի հեզն ա­րի,

Ի մար­գա­րէ­ն­ըն հրա­շա­լի`

Մե­ծ­ըն Մով­սէս քոյդ սի­րե­լի,

Դէմ յան­դի­ման քեզ խօ­սո­ղի,

Ե­րե­ւե­լով ամ­պով մի­գի`

0րէ­ն­ըս տուեր զար­մա­նա­լի,

Պատ­մել զլի­նե­լու­թիւն նախ­կի,

Զինչ ա­պա­գայն պի­տի լի­նի:

 Արդ, ա­ղա­չեմք ար­տա­սուա­լի

Զթա­գա­ւորդ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի,

 Ա­ղա­չա­նօք քոյդ ծա­ռա­յի`

 Աս­տուա­ծա­խօս մար­գա­րէի:

Ի մեզ գթա, Աս­տուած բա­րի,

Եւ ո­ղոր­մեա յա­մե­նայ­նի

ԶԱս­տուա­ծա­շուն­չ­ըս լը­ման գր­օ­ղի`

Թո­րոս դպիր ե­րի­տա­ս­ար­դի,

Գրո­ցս ստա­ցո­ղի ու ծաղ­կ­օ­ղի

Եւ լոկ ա­նուամբ Ղա­զա­րո­սի:

Ի քեզ յան­ձին միշտ ե­ղի­ցի

Մին­չեւ ի յօր կա­տա­րա­ծի,

Յոր­ժամ դա­տողդ ա­տեան նըս­տի,

Քո­յին տես­լեանդ ար­ժա­նաս­ցի:

551բ. Ղա­զար` մե­ղօք մե­ռեալ ո­գի,

Ձեզ պա­ղա­տիմ ո­ղոր­մե­լի,

Որք հնի­դի­պիք այ­ս­ըմ տա­ռի

Եւ ը­զմայ­լիք սո­րին բա­նի,

Յիշ­ման առ­նել զմեզ ար­ժա­նի

Ծնո­ղօք, զար­միւք մե­րովք նախ­նի,

Եւ ա­մե­նայն ա­րեա­նա­ռուի

Բա­նիւ ա­սել Տէր ո­ղոր­մի:

Յա­ւէտ եւ ձեզ նոյ­ն­ըն լի­ցի,

Զի միա­բան յօ­ր­ըն վեր­ջի,

Յան­փո­խա­նոր­դն ա­ռա­ւօ­տի,

Մի­ում բնու­թեան ե­ռան­ձ­նէի`

Ե­րեք­սր­բեան փառսն եր­գես­ցի

Մե­ծաց ձրի­ցն պար­գե­ւո­ղի (Նոյ­նը` 479ա):

562բ Ո­տա­նա­ւոր չա­փա­բե­րա­կան նուաստ բա­նա­սի­րէս

Փա՜ռք ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան ա­նե­ղա­կան`

Հա­ւր եւ Որ­դոյ եւ Սուրբ Հոգ­ւոյն ան­քն­նա­կան,

Զի Հայր ան­ծին է, ա­նս­կիզ­բն եւ ան­վա­խ­ճան,

 Ան­պա­րա­գիր, ա­ներբ, ա­նուր, ան­զն­նա­կան...

(ե­ւս 111 քա­ռա­տող փա­ռա­բա­նու­թիւն, ա­պա` 565ա)

 Ա­ւարտ ե­ղեւ Աս­տուա­ծա­շուն­չս այս սի­րա­կան`

Հին եւ Նոր կտա­կա­րան­քն լիա­կան,

Թուա­կա­նիս Հա­յոց Մե­ծաց եւ ա­բե­թեան

ՌԿԸ (1619) յա­ւե­լի յա­րա­բար­դեան,

Ի յա­մի­ս­ըն ապ­րի­լի ըստ հռո­մա­կան,

Որ տաս­նու­վե­ցն ե­ղեւ Զատ­կի մեր հայ­կա­կան,

Ի յեր­կիրս յը­Ռու­զաց եւ Լէ­հաս­տան,

Ի քա­ղա­քս աս­տու­ծա­խ­նամ Լով կո­չա­կան:

Հայ­րա­պե­տին մե­րոյ ազ­գիս ա­բե­թա­կան

Տէր Մել­քի­սէթ կա­թո­ղի­կոսն Ա­րե­ւե­լեան,

Ի յա­րեւ­մու­տս Տա­ն­ըն Սը­սա ազ­նուա­կան`

Տէր Յո­վան­նէս կա­թո­ղի­կոս աս­տու­ծա­բան:

Որ­պէս լու­սին եւ ա­րե­գա­կն ի եր­կի­նս կան,

Սոյն­պէս սո­քայ են յեր­կիրս Հա­յաս­տան:

Սր­բա­զան քա­հա­նա­յի­ցն, որ այժ­մս կան,

Որ ան­դա­դար տիւ եւ գի­շեր առ Տէր կար­դան`

ԶՍ­տե­փան­նոս ե­պիս­կո­պոսն ծեր ա­լեան

Եւ տէր Գաս­պար ա­ւա­գե­րէ­ցն պա­տուա­կան,

Տէր Խա­չա­տուր Տէր-Զա­քա­րեան ազ­նուա­կան,

Տէր Թո­րոս, տէր Յով­հան­նէս վար­դա­պետք ման­կան,

Տէր Գրի­գոր կրօ­նա­ւորն վա­նա­կան

Եւ տէր Մար­գարն ի հետ նմին ըն­կե­րա­կան:

 Աս­տուա­ծա­սէր տա­նու­տէ­րա­ցն Լօ­վա­կան`

Բան Գաբ­րի­է­լն եւ Թո­րոսն ե­րե­ս­փո­խան:

Եւ հա­սա­րակ են դա­տա­ւորք եր­կո­տա­սան,

Որ ա­րա­րի­չն հաս­տատ պա­հէ եւ ան­սա­սան:

Ի ժա­մա­նա­կս սո­ցունց ե­ղեւ յայս յան­գա­կան,

Հոգ­իա­բուխ, աս­տուա­ծա­տունկ այս բու­րաս­տան:

Ես իմ ան­ձամ­բս ե­ղէ սո­րա աշ­խա­տա­կան

Եւ զնիւ­թն յա­ռաջ պատ­րաս­տե­ցի ա­նն­իա­զա­կան,

Ե­տու ի ձեռն Թո­րոս դպ­րի ե­րա­գա­գ­րեան`

Տա­լով զվար­ձս ձե­ռաց ա­ռա­տա­կան,

Բա­զում եղ­բարս յոր­դո­րե­ցի եւ ե­տու բան,

Զի եւ նո­ցա ջա­նիւ­քն առ­նել ա­ւար­տա­կան:

Մին­չեւ ի չորս տա­րին ե­ղաք աշ­խա­տա­կան,

Հա­զիւ հա­նաք զԱս­տուա­ծա­շուն­չս ա­ւար­տա­կան:

Ե­տու ի ձեռս Ան­դ­րիյ դպ­րին եղ­բայ­րա­կան,

Որ կա­պեաց զսա ի մի տու­բի հա­ւա­քա­կան,

Ո­րոց տա­ցէ տէր մեր Յի­սուս վար­ձս յա­ւի­տեան,

Զինչ որ աշ­խատ ե­ղեն նո­քա ե­րա­գա­կան:

Վասն ո­րոյ են կր­սեր ձեռ ծա­ռա­յա­կան,

 Ար­տա­սուա­լից հայ­ցեմ ի ձէնջ պա­ղա­տա­կան

Յա­ղօ­թս ձեր յի­շել զմեզ լի սր­տա­կան,

Ոչ մո­ռա­նալ հա­րե­ւան­ցի տե­սո­ղա­կան

Զիս` զՂա­զար Բա­բեր­թա­ցիս նշ­դե­հա­կան,

Նա­եւ սի­րուն ծն­օ­ղսն իմ հան­գու­ցա­կան,

 Այ­լեւ ազգ մեր ա­րեա­նա­ռու եւ մեր­ձա­կան

Եւ ու­սուց­չաց մե­րոց ա­մէն հա­սա­րա­կան:

Եւ որ յի­շէ զիս` զնուաս­տս եւ ան­պի­տան,

Եւ վե­րա­գ­րեա­լսն մեր ըստ մի­ո­ջէ ա­մե­նե­քեան,

Նա­եւ նոյն ինք յի­շեալ լի­նի օրն ա­հե­ղեան,

Յոր­ժամ նս­տի Քրիս­տոս ա­թոռ դա­տո­ղա­կան

Եւ նմա փա՜ռք յա­մե­նայ­նէ ան­լ­սա­կան,

Ընդ հօր հոգ­ւովն ճշ­մար­տի միան­գա­մայն,

 Այժմ եւ յա­ւէտ եւ յա­պա­գայն յա­րա­ձ­գա­կան

Եւ ան­սպառ եւ ի ան­կէտ միշտ յա­ւի­տեան:

598բ Փա՜ռք... Շնոր­հիւ ա­մե­նա­կա­րող զօ­րու­թեամ­բն Աս­տու­ծոյ ա­ւար­տեալ ե­ղեւ Աս­տուա­ծա­շունչ մա­տեա­նս ի յեր­կիրս Ռու­զաց, ի մայ­րա­քա­ղա­քս Ի­լով, ի դուռն Հա­ճատ­կա­տար Աս­տուա­ծած­նին վա­նու­ցս, ի հայ­րա­պե­տու­թեան Սուրբ Է­ջմ­իած­նա յա­թո­ռոյն տեառն տեառն Մել­քի­սեդ կա­թո­ղի­կո­սին Ա­րե­ւե­լեան գա­ւա­ռին, այ­լեւ Տա­նն Կի­լիկ­իա տեառն տէր Յով­հան­նէս կա­թո­ղի­կո­սին եւ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տին, ի ա­ռաջ­նոր­դու­թեան սուրբ Ե­րու­սա­ղե­մայ եւ ի տե­ղա­պա­հու­թեան մար­մ­նա­ռիկ սուրբ տն­օ­րի­նա­կա­նա­ցն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ տէր Գրի­գոր ար­հե­պիս­կո­պո­սին, ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Լե­հաց ազ­գին` բա­րե­պաշտ ար­քա­յին Եր­րորդ Զիկ­մուն­դին, եւ մեծ սպար­պե­տին եւ զօ­րա­վա­րին իւ­րոյ` Սթա­նիս­լաւ գանձ­լե­րին, ի ա­ւա­գի­րի­ցու­թեան Լո­վա քա­ղա­քին տէր Գաս­բար քա­հա­նա­յին, ի ե­րե­ս­փո­խա­նու­թեան բան Գաբ­րի­է­լին եւ բան Թո­րո­սա­ցն, ի ա­մս կե­նա­րա­րին տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ՌԶՃԺԹ (1619)-ին, ի թվա­կա­նին Հա­յոց մե­ծաց ՌԿԸ (1619)-ին:

Սմին` այսմ աս­տուա­ծա­ւանդ Աս­տուա­ծա­շունչ սուրբ մա­տե­նիս, ե­ռան­դոտ սի­րով, բաղ­ձա­լի տեն­ջա­նօք փա­փա­քե­ցայ ես` ա­ն­ար­ժա­նս, հո­ղս ու փո­շիս, հուս­կս եւ նուա­զս եւ տրու­պս, կր­սերս եւ ո­տից կո­խան եւ յետ­նեա­լս ա­մե­նայ­նի, գրել ե­տու զսեաւ գիրն Թո­րոս դպիր գրա­գ­րին, եւ զոս­կէ­գիրն եւ զծա­ղի­կսն եւ զո­մա­նս ի պատ­կե­րա­ցն ես իմ հո­ղա­նիւթ մա­տամ­բս գծա­գ­րե­ցի, ո­րում ի ման­կու­թե­նէս ի վեր խան­տա­կաթ սի­րով կու ցան­կա­յի, որ եւ շնոր­հիւ Փրկ­չին մե­րոյ ա­ւար­տեալ տե­սի մար­մ­նա­կան ա­չօք ի­մով, զոր սի­րեաց ան­ձն իմ, վասն նո­րոյ ցն­ծա­ցայ եւ ու­րա­խա­ցայ իբ­րեւ զու­նո­ղս ա­ւա­րաց բազ­մաց ա­կանց պա­տուա­կա­նաց: Այ­լեւ զա­նա­զան գու­նով ծաղ­կե­ցի եւ գե­ղեց­կա­ն­կար պատ­կե­րօք կեր­պա­գ­րեալ ե­տու եւ զա­նա­զան յօ­րի­նուա­ծօք շքե­ղա­ցու­ցի զհոգ­իա­բուխ Աս­տուա­ծա­շունչ մա­տեա­նս, զի մի լսե­լօք միայն, այ­լեւ ա­չաց տե­սո­ղու­թեամբ զուար­ճաս­ցին հան­դի­պեալ­քն տն­օ­րի­նու­թեա­նն Քրիս­տո­սի իբ­րու հա­յե­լեաւ ի­միք ան­մի­ջոց տե­սա­նե­լով ի նկարս կեն­դա­նա­գ­րեա­լս զփր­կա­րար գոր­ծսն Քրիս­տո­սի, եւ ի բա­րի օ­րի­նա­կէն բա­րե­մ­տու­թեամբ շա­հեալք, յօ­ժա­րա­միտք լի­ցին ի կցոր­դու­թիւն գոր­ծո­ցն եւ բա­նի­ցն Քրիս­տո­սի:

 Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­նե­սեա­նսդ, ար­տա­սուա­գին պա­ղա­տա­նօք, զհան­դի­պողքդ Աս­տուա­ծա­շունչ մա­տե­նիս` կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով եւ կամ հա­րե­ւան­ցի տե­սա­նե­լով, զա­ւե­լոր­դն բառ­նայք եւ զպա­կա­սու­թիւ­նն լնոյք եւ խո­շո­րու­թեան եւ ա­նար­հես­տու­թեան գրոյս եւ սղա­լա­նա­ցն ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, զի կար մեր այս­չափ էր: Վասն ո­րոյ ա­պա ե­կեալ սի­րե­ցեալ եղ­բարքդ մեր, զե­րե­սս եր­կ­րա­ծին ի հո­ղոյ ե­դեալ եւ ար­տա­սուա­լից ա­չօք հայ­ցեմ եւ խն­դ­րեմ ի ձե­զա­նէ, որ զիս` զնուաստ Ղա­զար Բա­բեր­դա­ցիս, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ եւ աս­տուա­ծա­հա­ճոյ ա­ղօ­թս ձեր եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք կամ Հայր մեր կամ Քրիս­տոս որ­դի Աս­տու­ծոյ: Նա­եւ զծ­նո­ղսն իմ` զՆի­կո­ղա­յոս, եւ զմայրն իմ` Շնո­ֆորն, եւ զհո­գէ­սէր զքոյրն իմ` զՂու­տ­րատ, եւ զհան­գու­ցեալ եղ­բայրս իմ առ Քրիս­տոս եւ զա­մե­նայն ա­րեա­նա­ռու մեր­ձա­ւորսն իմ, նա­եւ զբազ­մ­աշ­խատ գծա­գ­րող սո­րին` զդ­պիր Թո­րոսն, եւ զիւր ծնո­ղսն` զՄիթ­քոն, եւ զմայր իւր` զՄա­նու­շակ, եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորք իւր: Նա­եւ ու­սու­ցիչ վար­պե­տին մեր` թէ՛ հո­գե­ւոր, եւ թէ՛ մար­մ­նա­ւոր: Նա­եւ ե­րախ­տա­ւոր­քն մեր եւ կե­րա­կ­րող­քն եւ քնք­շող­քն զմեզ ի յայսմ ղա­րի­պու­թեան եւ նշ­դե­հու­թեա­նս մեր` զբան Խաչ­քոն, եւ զիւր եղ­բարսն եւ զիւր որ­դի­քն` զբան Ան­տ­րիյն, զբան Թո­րոսն եւ զբան Միս­քոն եւ զբան Խո­ճուն: Նա­եւ, որք ձեռն­տու եւ օգ­նա­կան ե­ղեն ստա­ցուա­ծովք իւ­րոց հոգ­իա­բուխ սուրբ մա­տե­նիս` զպա­րոն Յա­կոբ­շան, ||(599ա) եւ զիւր որ­դի­քն` զբան Վար­դան եւ զբան Սա­հա­կն, զպա­րոն Եա­նն, զբան Շիմ­քոն, զխո­ճա Ծէ­րի­կն, զխո­ճա Պե­տ­րոսն, որ տա­րա­ժամ մա­հուամբ ել ի յայսմ յաշ­խար­հէս: Նա­եւ ե­ր­ա­գա­հաս դի­տողն եւ նկա­րողն եւ զս­խա­լա­նսն շուտ ճա­նա­չողն` զտի­րա­ցու Հա­րա­պե­տն Կա­ֆա­ցի, որ հետ նո­րա սր­բա­գ­րե­ցի: Նա­եւ ձեռն­տու եւ ըն­կե­րա­կ­ցու­թիւն առ­նո­ղա­ցն մեզ զՍ­րա­պի­ոն գրա­գիրն, որ խա­զուած­քն քա­շեց: Այ­լեւ Խաչ­քո դպիրն եւ բան Գաբ­րուշն եւ բան Սդէց­քո­յի որ­դին` Խաչ­քոն, եւ բան Վա­սի­լն, որ ի վե­րայ ցան­կին սո­րա աշ­խա­տե­ցան: Նա­եւ զխո­ճա Պե­տ­րոսն եւ զեղ­բայրն իւր` զխո­ճա Ղա­զարն, զբան Հա­ճին, եւ զայ­լսն, որ ոչ գրե­ցաք ա­նուա­նէ, զի մի եր­կա­րաս­ցէ բա­նն, այլ գրես­ցի ա­նուանք նո­ցա ի դպ­րու­թիւն կե­նաց տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի: Որ ին­քն ի Տէր յա­մե­նայ­նի` բո­լո­րի եւ մա­սանց ե­րե­ւե­լեաց եւ ա­նե­րե­ւոյ­թից, զմեզ յի­շո­ղացդ եւ յի­շե­ցե­լո­ցս առ հա­սա­րակ պար­գե­ւես­ցէ զիւր ա­ռատ ո­ղոր­մու­թիւ­նն եւ մար­դա­սի­րու­թիւ­նն աստ եւ հան­դեր­ձեա­լն, նա­եւ լսել տա­ցէ ձեզ զե­րա­նա­կան ձայ­նն, որ ա­սէ. Ե­կայք, ա­ւր­հ­նեալքդ հօր ի­մոյ, ժա­ռան­գե­ցէք զան­սպառ եւ զա­ն­վաղ­ճան ու­րա­խու­թիւ­նսն: Եւ նմա փա՜ռք ընդ Հօր եւ Սուրբ Հո­գոյն այժմ եւ միշտ եւ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

Տե՛ս նա­եւ` Ա­նուա­նա­թերթ` 3ա, «Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն (Բ, ¢1), «Ցանկ (Բ, ¢5. բ):

2. 8ա (Թո­րոս գր­չի) Զըս­տա­ցող Աս­տու­ծա­շունչ սուրբ մա­տե­նիս` զՂա­զար վար­դա­պե­տն (նոյ­նը` 440ա):

62ա Զծ­ր­օ­ղս յի­շեշ­ջիք, ա­ղա­չեմ:

94ա Զմե­ղա­պարտ գրիչ զԹո­րոս սար­կա­ւագ բա­րի մտօք յի­շել ի Տէր, յե­րե­սս ան­կեալ ա­ղա­չեմ զըն­թեր­ց­օղդ:

118ա Զստա­ցող Աս­տուա­ծա­շունչ մա­տե­նիս` զՂա­զար վար­դա­պե­տն, եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­կ­այս իւր յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս, որք լու­սա­ւո­րիք ի սմա­նէ ըն­թերց­մամբ կամ օ­րի­նա­կե­լով: Նա­եւ զիս` զեղ­կե­լի գրի­չս զԹո­րոս դպիրս, բա­րի մտօք յի­շել ի Տէր, յե­րե­սս ան­կեալ ա­ղա­չեմ, եւ Աս­տուած, որ ա­ռա­տն է ի տուրս, մեզ եւ ձեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն (նման` 156ա, 329բ, 454բ):

192ա Զգ­րիչ տա­ռիս տէ­րու­նա­կան`

ԶԹո­րոս ո­մն ան­պի­տան,

Մաղ­թեմ ար­ժան ա­րէք յիշ­ման,

Ա՛ հարք եւ եղ­բարք իմ պա­տուա­կան:

222ա Զստա­ց­օղ Աս­տուա­ծա­շունչ մա­տե­նիս` զՂա­զար վար­դա­պե­տն, եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր` զհայրն իւր` զՆի­կ­օ­ղա­յոսն, եւ զմայր իւր` Շնօ­ֆորն, եւ զեղ­բայր­քն իւր, որ առ Աս­տուած են փո­խեալ, եւ զքոյրն իւր` զՂու­տ­րա­թն, եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­կ­այս իւր յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս, որք լու­սա­ւո­րիք ի սմա­նէ ըն­թերց­մամբ կամ օ­րի­նա­կե­լով: Նա­եւ զիս` զեղ­կե­լի գրի­չս զԹո­րոս դպիրս, եւ Աս­տուած, որ ա­ռա­տն է իր տուրս, մեզ եւ ձեզ ո­ղոր­մես­ցի (նոյ­նը` 434ա):

291ա Ո՜վ եղ­բայր, յի­շեա՛ զեղ­կե­լի զԹո­րոս նո­տարս Ա Հայր մե­րիւ (նման` 331բ, 510բ, 524ա, 525ա):

536բՈր կա­պե­ցար ի Պա­ղես­տին,

 Ար­ձա­կե­ցար ի Հռոմ կր­կին,

Լե՛ր բա­րե­խօս դու Թո­րո­սին`

Գծո­ղի տա­ռիս ըստ իւր կա­րին,

 Այ­լեւ ծնո­ղաց իւր եւ զար­մին,

Եւ որ ա­սէ թէ Ե­ղի­ցին:

Հայր մեր, որ յեր­կի­նս:

551բ Ես` նուաստ Թո­րոս դպիրս, ծա­ռայ Քրիս­տո­սի, օգ­նու­թեամ­բն ու կա­րո­ղու­թեամ­բն Աս­տու­ծոյ, սկ­սա գրել զայս Աս­տուա­ծա­շունչ տառս ի թուա­կա­նիս Հա­յոց ՌԿԵ (1616)-ին եւ փե­տր­վար ամ­սոյն ԺԳ-ին եւ ա­ւարտ հա­նե­ցի ի թվին ՌԿԸ (1619)-ին եւ ապ­րի­լի Զ-ին ի փառս Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն: Բայց ար­տա­սուա­գին պա­ղա­տա­նօք խն­դ­րեմ ի ձեզ­նէ, որ զիս եւ զիմ ծն­օղ­քն եւ զՂա­զար վար­դա­պե­տն` ստա­ցող սո­րին, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր սր­տի մտօք եւ կամ Հայր մեր ա­սե­լով, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն, ե­ղի­ցի:

578բ Ո՛վ եղ­բայր, յի­շեա զմե­ղա­ւոր եւ զա­ն­ար­ժան զհո­ղս եւ փո­շիս` զԹո­րոս դպիրս մին Հայր մե­րիւ: Ով որ զմեզ յի­շէ, յի­շեալ լի­ցի ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ:

Ո՜վ գիր, որ մնաս,

Ո՜վ ձեռք, որ հո­ղա­նաս,

Ո՜վ եղ­բայր, որ կար­դաս,

Ո՜հ թէ զմեզ մո­ռա­նաս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

599ա (ԺԷդ., շղա­գիր եւ բո­լոր­գիր) Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զՆի­կո­ղա­յոսն, զԿի­րա­կոսն, զՎար­դն, զԽան­փա­շան եւ որ­դի­քն իւր` զՄար­տի­րոսն, զՄար­կոսն, եւ դս­տերք իւր` զԽա­թուն­փա­շան, զՇա­հ­պէ­կն, զՄար­թայն, զԼու­սի­կն եւ իւր կո­ղա­կի­ցն` զԹուր­վան­տան: Ո՜վ եղ­բարք, թո­ղու­թիւն ա­րա­րէք ինձ` մե­ղա­ւո­րիս, յոր­ժամ ըն­թեռ­նուք զԱս­տու­ծա­շունչ:

352

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉ

Սուղ­տա-Սուր­ղաթ     ՊԺԶ-ՊԻ -1367-1371

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈՂ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գոր Թո­րո­սանց, ի վա­յե­լու­մն որդ­ւոյ իւ­րոյ Թո­րո­սի:

ԹԵՐԹ` 411+2 (կրկ. 84, 85).չգ­րուած` 286բ, 409բ-11բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԵ 12 (Ա, ԻԹ, ԼԵ 13, ԻԱ 11, ԻԵ թռիչք)+1 3: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31,5 22: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (միա­սիւն` 405բ-8բ, ե­ռա­սիւն` 2աբ): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 164): ՏՈՂ` 53 ( ա­ռան­ձին թեր­թեր` 55-78): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր եւ վար­դա­գոյն թա­ւիշ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը կար­միր եւ դրոշ­մա­զարդ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` սկզ­բից 1 թերթ չգ­րուած մա­գա­ղաթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ-Վե­ց­օ­րեայ ա­րար­չա­գոր­ծու­թիւն` 3բ: Ի լու­սան­ցս-Մով­սէս` 58ա, Դա­ւիթ` 95բ, 197ա, Սո­ղո­մոն` 133ա, Յով­նան` 243ա, Ամ­բա­կում` 244ա, Մա­ղաք­իա` 248բ, Ե­րեմ­իա` 250ա: Մատ­թէ­ոս` 312բ (եղ­ծուած), Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 340ա, ի լու­սան­ցս-Մար­կոս` 323ա, Ղու­կաս` 329բ, Յա­կո­բոս` 365բ, Պե­տ­րոս` 367բ, Պօ­ղոս` 375ա, Տի­մո­թէ­ոս` 382բ: Եօթ­նա­գ­լուխ վի­շապ` 407բ: Խ ո ր ա ն (ծաղ­կա­զարդ շր­ջա­նակ­ներ)` 311ա-12բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 4ա, 85բ: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ 20բ, 34ա, 44ա, 58ա, 70ա, 78ա, 124ա, 133ա, 143բ, 169ա, 177բ, 197ա, 215ա, 237ա, 250ա, 269բ, 313ա, 356ա, 375ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին, տա­ճար, բծա­ւոր եղ­ջե­րու (183բ): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, մար­դա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-3 թեր­թե­րի լու­սանցք­նե­րը վնա­սուած, 392-411 թր­ջուած, նկար­նե­րից մի քա­նի­սի կար­միր ներ­կը ճա­պա­ղած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րերն ու թի­կուն­քը կար­կա­տուած (ԺԹդ.):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. Ծնունդք -Նխ. 1բ: Գլ. 1բ (Ա-ԾԴ), 3ա (ԾԵ-ԾԷ): Գրք 4ա-20բ:

2. Ելք -Նխ. 2ա: Գլ. 2աբ: Գրք 20բ-34ա (Կից` 34աբ, տե՛ս Բ, ¢1. ա):

3. Ղեւ­տա­կանք -Նխ. 2բ: Գլ. 2բ, ա­պա` 3ա (10-րդ տո­ղից): Գրք 34ա-43ա (Կից` 43ա, տե՛ս Բ ¢1. բ):

«Նխ. եւ «Գլ. ¢1-3 հա­մա­խմ­բուած` 1բ-3ա:

4. Թիւք -Նխ. 43բ: Գլ. 43բ: Գրք 44ա-56բ:

5. Բ. 0րէնք -Նխ. 57ա: Գլ. 57աբ (Կից` 57բ, տե՛ս Բ ¢1. գ-զ): Գրք 58ա-69ա:

6. Յե­սու -Նխ. 69ա: Գլ. 69աբ (Կից` 69բ, տե՛ս Բ ¢1. է): Գրք 70ա-8բ:

7. Դա­տա­ւորք -Նխ. 78ա: Գլ. 78ա: Գրք 78ա-84դ:

8. Հռութ -Նխ. 84դ: Գրք 84դ-85դ (Կից` 85բ, տե՛ս Բ ¢1. ը-թ):

9. Թագ. Ա -Յռջբ. («Վասն) 85բ: Նխ. («Սկիզ­բն) 85գ: Գլ. 85գ: Գրք 85դ-95բ:

10. Թագ. Բ -Գլ. 95բ: Գրք 95բ-104ա:

11. Թագ. Գ -Գլ. 104բ-14ա:

12. Թագ. Դ -Գլ. 114բ-23բ:

13. Մնաց. Ա -Յռջբ. 123բ-4ա: Գլ. 124ա: Գրք 124ա-32բ:

14. Մնաց. Բ -Գլ. 132բ: Գրք 132բ-43ա:

15. Ե­զր Ա -Նխ. 143ա: Գլ. 143բ: Գրք 143բ-8բ:

16. Ե­զր Բ -Հան­գա­մանք 148բ: Գրք 148բ-51բ:

17. Նէ­ե­մի -Նխ. 151բ: Գլ. 151բ-2ա: Գրք 152ա-6ա:

18. Ես­թեր -Նխ. 156ա: Գրք 156բ:

19. Յու­դիթ -Նխ. 159բ: Գրք 159բ-64բ:

20. Տով­բիթ -Նխ. 164բ: Գրք 164բ-7բ:

21. Յոբ -Նխ. 168բ: Նխ. ( Ա­ղի­կառ­նա­ցի) 168բ: Գրք 169ա-76բ:

22. Ա­ռակք -Նխ. 177ա: Գլ. 177ա (Կից` 177ա, տե՛ս Բ ¢2): Գրք 177բ-84բ:

23. Ժո­ղո­վող -Նխ. 185ա: Գլ. 185աբ: Գրք 186ա-8ա:

24. Երգ Եր­գոց -Նխ. 185ա: Գրք 188ա-9բ (Կից` «Գի­տա­ցի):

25. Ի­մ­աս­տու­թիւն -Նխ. 185բ: Գլ. 185բ: Գրք 189բ-90բ (Ա, 1-Է, 24 «... յս­տա­կու­թեան):

«Նխ. ¢23-25 եւ «Գլ. ¢23, 25 հա­մա­խմ­բուած` 185աբ:

26. Սի­րաք -Գրք 191ա-6ա:

27. Սաղ­մոսք -Նխ. (Ե­պի­փան) 196ա-7ա: Գրք 197ա-214բ (Կից` «Փո­քր էի):

28. Ե­սա­յի -Նխ., Գլ. 168ա (¢21-ից ա­ռաջ): Մրգ. 214բ-30ա:

29. Դա­նի­էլ -Նխ. 230ա: Գլ. 230աբ: Մրգ. 230բ-6բ:

30. Ով­սէէ -Նխ. 236բ-7ա: Գլ. 237ա: Մրգ. 237ա-9ա:

31. Ա­մո­վս -Գլ. 239ա: Մրգ. 239ա-41ա:

32. Մի­քիէ -Գլ. 241ա: Մրգ. 241ա-2ա:

33. Յո­վէլ -Գլ. 242ա: Մրգ. 242ա-3ա:

34. Աբ­դի­ու -Գլ. 243ա: Մրգ. 243ա:

35. Յով­նան -Գլ. 243ա: Մրգ. 243աբ:

36. Նա­ւում -Գլ. 243բ: Մրգ. 243բ-4ա:

37. Ամ­բա­կում -Գլ. 244ա: Մրգ. 244ա-5ա:

38. Սո­փոն­իա -Գլ. 245ա: Մրգ. 245աբ:

39. Ան­գէ­ոս -Գլ. 245բ: Մրգ. 245բ-6ա:

40. Զա­քար­իա -Գլ. 246ա: Մրգ. 246ա-8բ:

41. Մա­ղաք­իա -Գլ. 248բ: Մրգ. 248բ-9ա:

42. Ե­րեմ­իա -Նխ. 249ա: Գլ. 249աբ: Մրգ. 250ա-66ա, 285բ-6ա:

Գրի­չը բաց է թո­ղել ԽԴ (=ԾԲ) գլու­խը եւ ծա­նօ­թա­գ­րել. «Ի Չոր­րորդ

Թա­գա­ւո­րու­թեան­ցն ՀԳ հա­մարն գտա­նես զՍե­դեկ­իա, ա­պա այն ըն­դ­օ­րի­նա­կել` 285բ-6ա «Ի յԵ­րեմ­իա­յի մար­գա­ր­է­ու­թե­նէ` յա­ռաջ քան զԲա­րու­քա Թուխ­տսն:

43. Բա­րուք -Թղթ 266ա-7բ:

44. Ողբք Ե­րեմ­իայ -Ող­բօ 267բ-9ա:

45. Ե­զե­կի­էլ -Նխ. 269ա: Գլ. 269աբ: Մրգ. 269բ-85բ: ( Աստ տե՛ս ծնթ. ¢42: Կից` 286ա, տե՛ս Բ ¢3):

46. Մա­կաբ. Ա -Նխ. 287ա: Գլ. 287աբ: Գրք 287բ-98ա:

47. Մա­կաբ. Բ -Նխ. 298աբ: Գլ. 298բ-9ա: Գրք 299ա-307ա:

48. Մա­կաբ. Գ -Նխ. 307ա: Գլ. 307ա: Գրք 307ա-10բ (Կից` 310բ, տե՛ս Բ ¢4):

49.Թուղթ Եւ­սե­բի -311ա:

50. Հա­մա­բար­բառ -Կա­նոնք 311ա-2ա (Կից` 312ա, տե՛ս Բ ¢5):

51. Մատ­թէ­ոս -Գլ. 312բ: Հա­մա­ձայ­նութ. 312բ: Նխ. 312բ: Աւ. 313ա-22բ:

52. Մար­կոս -Գլ. 322բ: Նխ. 322բ: Աւ. 322բ-9ա (Կից` Յա­րու­ցեալ):

53. Ղու­կաս -Գլ. 329ա: Նխ. 329ա: Աւ. 329բ-40ա:

54. Յով­հան -Գլ. (Ա-ԽԳ) 340ա: Նխ. 340ա: Աւ. 340բ-8ա (Կից` Իրք):

55. Յայ­տ­նութ. Յով­հան­նու -Նխ. 348բ: Գլ. 348բ: Գրք 349ա-53բ:

56. Հան­գիստ Յով­հան­նու -353բ-4ա:

57. Գործք Ա­ռա­քե­լոց -Ց. 354բ: Յռջբ. («Որք) 354բ-5ա: Դիր 355ա: Գլ. 355աբ: Ըն­թրց. ԺԶ 355բ: Գրք 356ա-66ա:

58. Թղթ Յա­կո­բայ -Յռջբ. 366ա: Գլ. 366ա: Թղթ 366բ-7բ:

59. Թղթ Պե­տ­րո­սի Ա -Գլ. 367բ: Թղթ 367բ-8բ:

60. Թղթ Պե­տ­րո­սի Բ -Գլ. 368բ: Թղթ 368բ-9ա:

61. Թղթ Յով­հան­նու Ա -Գլ. 369աբ: Թղթ 369բ-70բ:

62. Թղթ Յով­հան­նու Բ -Գլ. 370բ: Թղթ 370բ:

63. Թղթ Յով­հան­նու Գ -Գլ. 370բ: Թղթ 370բ:

64. Թղթ Յու­դա­յի -Գլ. 370բ: Թղթ 371ա:

65. Ա­ղերս Եւ­թա­ղի -371ա:

66*. ԺԴ Թղթ Պո­ղո­սի -Յռջբ. 371բ-2բ: Վկ. 372բ-3ա: Բո­վանդկթ. ըն­թրց. եւ վկթնց 373ա-5ա: Ց. 375ա:

66. Առ Հռո­մա­յե­ցիս -Գլ. 375ա: Թղթ 375ա-9ա:

67. Առ Կորն­թա­ցիս Ա -Գլ. 379ա: Թղթ 379ա-82բ:

68. Առ Կորն­թա­ցիս Բ -Գլ. 382բ: Թղթ 382բ-5ա (Թղթ Գ-տե՛ս ¢80):

69. Առ Գա­ղա­տա­ցիս -Գլ. 385ա: Թղթ 385ա-6ա:

70. Առ Ե­փե­սա­ցիս -Գլ. 386ա: Թղթ 386ա-7բ:

71. Առ Փի­լի­պե­ցիս -Գլ. 387բ: Թղթ 387բ-8ա:

72. Առ Կո­ղո­սա­ցիս -Գլ. 388ա: Թղթ 388ա-9ա:

73. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Ա -Գլ. 389ա: Թղթ 389ա-90ա:

74. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Բ -Գլ. 390ա: Թղթ 390ա:

75. Առ Եբ­րա­յե­ցիս -Գլ. 390աբ: Թղթ 390բ-3ա:

76. Առ Տի­մո­թէ­ոս Ա -Գլ. 393աբ: Թղթ 393բ-4բ:

77. Առ Տի­մո­թէ­ոս Բ -Գլ. 394բ: Թղթ 394բ-5ա:

78. Առ Տի­տոս -Գլ. 395ա: Թղթ 395աբ:

79. Առ Փի­լի­մոն -Գլ. 395բ: Թղթ 395բ-6ա:

79*. Վե­րա­գիր, Թե­լա­դրթ., Նա­ւարկթ. -396ա (տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢77*):

80. Առ Կորն­թա­ցիս Գ -Գլ. 396ա (տե՛ս Լ0 190, Ա, ¢59): Կորն­թաց­ւոց 396ա: Պօ­ղո­սի 396աբ:

397բ-408բ տե՛ս Բ ¢6-11:

Բ. 1. ա. 34աբ [Գէ­որ­գայ Սկեւ­ռաց­ւոյ Յի­շա­տա­կա­բան Ե­լի­ցն] -Տէ՛ր, որ ի տիպ մեծ փր­կու­թեա­նս...

բ. 43ա [Յի­շա­տա­կա­բան Ղեւ­տա­կա­նին] -Քրիս­տոս փր­կիչ, Աս­տուածդ Բան...

գ. 57բ Յի­շա­տա­կա­բան Եր­կ­րորդ Աւ­րի­նաց -Զար­հու­րիմ ի քոց փա­ռաց, տէր իմ Մով­սէս...

դ. 57բ Յի­շա­տա­կա­բան Թա­գա­ւո­րու­թեանց -Թա­գա­ւորք եբ­րա­յա­կանք, / Սուրբ եւ սգա­լի իւ­ղօք օ­ծեալք...

ե. 57բ Յի­շա­տա­կա­բան Մնա­ցոր­դաց -Շատ ինչ պիա­նի` /Ի յա­ռաջ­նո­ցն կարգ բա­նի...

զ. 57բ Յի­շա­տա­կա­բան Եզ­րի -Զայս խն­դիր ի գիրս Եզ­րի, /Թէ եր­կու գիրս է՞ր հա­տա­նի...

է. 69բ [Յի­շա­տա­կա­բան Յե­սուայ] -Յի­սուս փր­կիչ զար­մա­նա­գործ, տէր մեր Քրիս­տոս...

ը. 85բ Յի­շա­տա­կա­բան Դա­տա­ւո­րաց -Փր­կիչ ա­նուն եւ դա­տա­ւոր...

թ. 85բ Յի­շա­տա­կա­բան Հռու­թայ -Կի­նս այս Հռութ, ի դս­տե­րա­ցն Մո­վա­բու...

Հմմտ. Լ0 187, Բ, ¢1. ա-ժ:

2. 177ա Յի­շա­տա­կա­րան է (=Ներ­սի­սի Շնոր­հալ­ւոյ Յի­շա­տա­կա­րան Ա­ռա­կա­ցն Սո­ղո­մո­նի` Ա-Ք) - Աս­տուա­ծե­ղէն հո­գովն ի սմա, /Խա­ղա­ղու­թիւն ա­նուն ար­քայ...

3. 286ա [Ներ­սի­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ Ո­տա­նա­ւոր ի կա­տա­րա­ծի ԺԲ մար­գա­րէ­ից] -Զոր մար­գա­րէ­քս սպառ­նա­ցան, / Ե­րու­սա­ղէ­մի յոր­ժամ մե­ղան...

4. 310բ [Քա­նի՞­ցս ան­գամ խօ­սե­ցաւ Աս­տուած ընդ հարսն ա­մե­նայն] -Խաւ­սե­ցաւ Աս­տուած ընդ Ա­դա­մա Է ան­ժամ... || ընդ Մա­ղաք­իաս` ԻԲ:

Տար­բեր է Գր. Տա­թե­ւաց­ւոյ հա­մ­ա­նուն ցան­կից: Տե՛ս «Գիրք Հարց­մանց, հա­տոր Զ, պրակ 81:

5. 312ա [Տի­ե­զե­րա­լուր եւ աշ­խար­հա­լոյս վար­դա­պե­տի... Ներ­սէ­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Կլա­յեց­ւոյ ա­րա­րեալ Պատ­ճառս Ժ խո­րա­նաց...] - Ա­ռա­ւել հրա­շից ար­ժա­նի... եւ ի մար­գա­րէս առ նորս կա­տա­րեալ: (Խո­րա­գի­րը տե՛ս Լ045, 326ա):

6. 398ա-405ա [Գրի­գո­րի Թո­րո­սանց Ազ­գա­տո­հմ սուրբ հարց եւ գործք նո­ցա] -Զմի­տս Աս­տուա­ծա­շունչ գրոց... Ի Լ(30) ա­մի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Հէ­րով­դէ­սի, ի գի­շե­րի յա­ւուր կիր[ ա­կէի], ստո­յեն` ի հին­գ­շաբ­թի:

 Ա­պա` Ճիւ­ղա­գ­րու­թիւն, ո­րի վեր­ջին եր­կու շր­ջա­նակ­նե­րում` «Մա­տաթ­իա եւ «Բառ­նա­բաս:

7. 405բ [Գրի­գո­րի Թո­րո­սանց Թիւք Աս­տուա­ծա­շունչ գրոց (գծա­գիր)] - Աս­տուա­ծա­յին գիրք` Հին Կտա­կա­րանք... Նոր Կտա­կա­րանք...

8. 406ա [Գրի­գո­րի Թո­րո­սանց Ստո­րո­գե­լիք Աս­տու­ծոյ (գծա­գիր)] - Աս­տուած` ա­ռա­քի­նու­թիւն... հաս­տա­տու­թիւն, կա­տա­րու­մն:

9. 406ա [Գրի­գո­րի Թո­րո­սանց Ծառ գի­տու­թեան եւ ան­գի­տու­թեան] -Զգի­տու­թիւն ի գործ ա­ծել... Սա­տա­նայ` հեզ կամ քաղ­ցր:

10. 407բ [Հա­լա­ծանք ե­կե­ղեց­ւոյ] -... Ա­ռա­ջին հա­լա­ծու­մն հրէ­ի­ցն ի ժա­մա­նա­կս ա­ռա­քե­լոց... պարտ է նմա սա­կաւ ժա­մա­նա­կաւ կեալ եւ թա­գա­ւո­րել:

Գրուած կար­մ­րա­գ­րով` եօթ­նա­գ­լուխ վի­շապ պատ­կե­րող կի­սա­բո­լո­րա­կի մէջ: Սկզ­բ­նա­մասն եղ­ծուած:

11. 408բ [Վասն ա­հա­ւոր նշա­նին] -Եւ նշան մեծ ե­րե­ւե­ցաւ յեր­կի­նս... որք կայ­ցեն ընդ ծա­գս եր­կ­րի:

Գ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք ԺԷդ.]

ա. 1ա [Հա­նե­լուկ] -Ձեռք ա­մե­նա­կա­լին ստեղծ զիս, / Եւ ի բար­ձու­նս ըն­ծա­յեց զիս...

բ. 1ա Վասն ա­րար­չա­գոր­ծե­լոյ մար­դոյն -Գի­տե­լի է, զի ո­մանք այս­պէս կար­ծեն...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

1բ Հա­մար Ֆռան­կին, որ ջամ­բիս­տր կո­չեն, որ ի վե­րայ ա­մե­նայն Աս­տուա­ծա­շն­չին ճա­պա­ղած է, ես Հե­թու­մս, որ Յով­հան­նէս կո­չիմ, բա­զում [ աշ­խա]տու­թեամբ փո­խե­ցի առ ի դիւ­րաւ գտա­նե­լոյ, ե­թէ բան ինչ ի­ցէ յեր­կո­ցուն­ցն մի­ջի: Արդ, գլուխ ծնն­դո­ցն ու­նի հա­մարս Ծ(50): Ուր ՖԷ եւ ռա կա` ֆռան­գին է: 0գնեայ, Աս­տուած իմ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

114ա Թա­գա­ւոր թա­գա­ւո­րաց` Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մեա ան­պի­տան գր­չի` Գրի­գո­րի Թո­րո­սանց. ա­մէն (նման` 123բ, 176բ, 408բ):

302ա Յա­տորք կու գր­վի յօրն Բ թուխտ:

310բ Զբազ­մա­մեղ ան­ձն` զԳ­րի­գոր նուաստ քա­հա­նայ, եւ զծ­նաւ­ղսն իմ` զԹո­րոս քա­հա­նայ, եւ զմայրն իմ եւ զա­մու­սի­նն իմ յի­շես­ջիք ի Տէր:

348ա Քրիս­տոս Աս­տուած, քո սուրբ Մա­ւրդ բա­րե­խաւ­սու­թեամբ ո­ղոր­մեա Գրի­գո­րի ա­ն­ար­ժան քա­հա­նա­յի եւ հօրն իմ` Թո­րոս քա­հա­նա­յի, եւ կե­նա­կ­ցին ի­մոյ եւ զա­ւա­կսն իմ պա­հեա ընդ հո­վա­նեաւ սուրբ ա­ջոյդ` պա­տուի­րա­նա­պահ լի­նի քո սուրբ բա­նիդ Ա­ւե­տա­րա­նի, խն­դ­րուա­ծօք սուրբ ա­ռա­քե­լո­ցն քոց, ե­ւս սի­րե­ցեալ ա­շա­կեր­տիդ. ա­մէն: Ի թվին ՊԺԶ (1367), ի Սուղ­տա քա­ղա­քի:

396բ Ըստ ա­մե­նա­ռատ շնոր­հա­ցն Աս­տու­ծոյ, ան­բա­ւա­պէս հե­ղեալ ի մար­դիկ, բազ­մա­դի­մի են տե­սակք բա­րեաց ճա­նա­պարհք փր­կու­թեան... Ըստ որս եւ յո­րոց ի բա­րի մա­սան­ցն է եւ գիրս աս­տուա­ծա­յին ստա­նալ ի փառս Աս­տու­ծոյ, ի շահ ան­ձին եւ յաւ­գուտ հա­սա­րա­կաց... ||(397ա)... Արդ, սմին այս Աս­տուա­ծա­շունչ գրո­ցս փա­փա­գող ե­ղէ ե­ռան­դ­նոտ սի­րով ես` ա­ն­ար­ժան քա­հա­նա Գրի­գոր, որ եւ Թո­րո­սանց, եւ ի­մով ձե­ռամբ գրե­ցի զսա ի յի­շա­տակ ինձ եւ ծնո­ղա­ցն ի­մոց` Թո­րոս քա­հա­նա­յի, եւ մա­ւր ի­մոյ եւ զու­գա­կ­ցին ի­մոյ` Շա­քար­մե­լի­քին, եւ ա­մե­նայն ա­րեա­նա­ռու մեր­ձա­ւո­րաց ի­մոց: Արդ, գրե­ցաւ սա ի Սուր­ղաթ քա­ղա­քիս, յաշ­խար­հիս Հո­նաց, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նիս, ի մար­դե­ղու­թե­նէ կե­նա­րա­րին ՌՅՀԳ եւ ի Հա­յոց մե­ծի թուա­կա­նիս ՊԻ (1371), ի վա­յե­լու­մն զա­ւա­կին ի­մոյ` Թո­րո­սին: Արդ, յե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք կար­դայք եւ աւ­րի­նա­կէք, մե­ղաց թո­ղու­թիւն խն­դ­րե­ցէք յան­ցա­նաց ի­մոց եւ մե­րո­ցն ա­մե­նայն, եւ այն, որ ա­ռա­տն է ի տուրս պար­գե­ւաց, պար­գե­ւես­ցէ մեզ եւ ձեզ զիւր ան­ճառ բա­րիսն: Եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

409ա [Յ]ի­շա­տակ է սուրբ Աս­տուա­ծա­շուն­ջս Ա­նա­պատ­ցի խօ­ճայ Հախ­նա­զա­րին, հօրն` խօ­ճայ Մու­սէ­սին, եւ մօրն`... (բաց), եղ­բար­ցն` Յա­կո­բին, Յո­հան­նի­սին, եւ կո­ղա­կ­ցին... (բաց), եւ որ­դո­ցն` Սա­վ­ռա­զին, որ ետ իւր հա­լալ ար­դեամ­բն գնել զսուրբ Աս­տուա­ծա­շուն­ջս, ե­տուր յի­շա­տակ ի դուռն Նա­խավ­կա Սուրբ զՍ­տե­փա­նո­սին: Ոք ով զայս գիր­քս ի դրա­նէ դուրս հա­նէ կամ գրաւ դնէ կամ ծա­խէ, նայ ԳՃ­ԺԸ (318) հայ­րա­պե­տաց ա­նէց­քն ի վե­րայ նո­րա ե­ղի­ցի եւ ի պա­տի­ժս Յու­դա­յի առ­ցէ եւ դա­սա­կից սա­տա­նա­յի ե­ղի­ցի եւ ի գե­հեն հրոյն այ­րես­ցի: Եւ ոք զայս ան­խաղդ պա­հի­ցէ, եւ ի կեա­նս յա­ւի­տե­նա­կա­նս ժա­ռան­գես­ցէ. եւ մեզ մե­ղա­ւո­րիս ո­ղոր­մես­ցի մ՛ ար­ժան առ­նէք. ա­սա­ցէք` Ա­մէն: Հայր մեր:

Դար­ձեալ նո­րո­քե­ցաւ եւ կազ­մե­ցաւ զսուրբ Աս­տուա­ծա­շուն­ջս Կար­նոյ քա­ղա­քիս, որ այժմ Ար­զ­րում վե­րա­ձայ­նի, ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան եւ մո­լար, եղ­կե­լի Յո­վա­նէս դպ­րի, թվին ՌՃ­ԺԸ (1669) հան­դի­պե­ցաւ Կար­նոյ մի­ջի:

Դար­ձեալ Ո­ղոր­միմ ա­սա­ցէք Ա­նա­պատ­ցի [խօ­ճայ Հախ­նա­զա­րին, հօրն խօ­ճայ Մով­սե­սին] (լուա­ցուած), որ նա ե­ղեւ պատ­ճառ զսուրբ գրոյս, որ ա­ռաւ, ե­տուր յի­շա­տակ ան­ջն­ջին:

Կն­քա­դ­րոշմ` 397ա Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Մատ­թէ­ոս վար­դա­պետ Մշե­ցի. թիվ ՌՃ­ԽԷ (1698):

Գր­չա­փորձ` 1ա (Նօ­տր­գիր) Հաս­տա­տե­ցաւ սիրտ իմ... (Ա. Թագ., Բ, 1): Հայրն Մով­սի­սի` Ամ­րամ, եւ մայր` Յով­բութ...

353

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉ

[Գլա­ձոր]      ՉԿԶ -1317

ԳՐԻՉ` Կի­րա­կոս րա­բու­նի (ստա­ցո­ղը), Յով­հան­նէս սրկ., Կա­րա­պետ, Մով­սէս, Տի­րա­ցու, Թո­րոս կր. (ծաղ­կո­ղը), Ա­ն­ա­նուն (645բ-62ա, միւս մա­սե­րը դժուար զա­տ­ո­րո­շե­լի): ԾԱՂ­ԿՈՂ` Թո­րոս կր. [Տա­րօ­նա­ցի]: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Կի­րա­կոս րա­բու­նի:

ԹԵՐԹ` 663. չգ­րուած` 1ա-5ա, 296բ, 297բ, 492ա, 511բ-2ա, 526ա-7ա, 548ա, 636բ, 662բ-3բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԽԲ 16 (Ա, ԼԹ 14, Բ 15, Գ, ԺԶ, ԻԲ, ԼԲ 18, ԺԹ 8, ԼԳ 17, ԽԲ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ (մա­գա­ղաթ` 7-8): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 26 18: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 63ա): ՏՈՂ`47-50 (հիմ­նա­կա­նում` 50): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր թա­ւիշ, լու­սան­ցա­կող­մե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ-Մով­սէս մար­գա­րէ` 7բ, 34բ: Մատ­թէ­ոս` 492բ, Մար­կոս` 512բ, Ղու­կաս` 527բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 548բ: Խ ո ր ա ն` 488ա, 488բ, 489բ, 490ա, 490բ, 491ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 8ա, 121ա, 136ա, 493ա, 513ա, 528ա, 549ա, 567ա, 585ա, 602ա, 608ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 35ա, 56ա, 71ա, 90բ, 107բ, 120ա, 133ա, 163ա, 178ա, 191ա, 203ա, 257ա, 298ա, 310ա, 312բ, 316բ, 320բ, 324ա, 328ա, 331բ, 335ա, 341բ, 353բ, 357ա, 359բ, 366բ, 376ա, 427բ, 453բ, 462ա, 564ա: Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, մար­դա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին, շա­գա­նա­կա­գոյն, ոս­կի (միայն` 7բ, 8ա, 56ա, 492բ-3ա, 512բ-3ա, 527բ, 548բ, միւ­ս­նե­րը` միա­գոյն կար­միր):

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: Ժ-ԺԱ դդ.: 2(Ա-Բ)-2(Գ-Դ), ստա­ցուած 2 տար­բեր թեր­թե­րի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից, Դբ-ի վրայ` բազ­մա­գու­նի հիւ­սա­ծոյ լու­սան­ցա­զարդ: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աա): Կար­դալ Բբ-Աա, Բա-Աբ. «[իսկ դուք] ըն­դէ՞ր... եւ ոչ ի­մա­նայք ե­թէ (ԺԵ, 3-17), Դա-Գբ, Դբ-Գա. «[Փա­րի]սե­ցի­քն եւ Սա­դու­կե­ցիք... իսկ դուք զո՞ ա­սէք զի­նէն, (ԺԶ, 1-15):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի շարք թեր­թեր ցե­ցա­կեր եւ բամ­բա­կա­կա­լած, լու­սան­ցա­զար­դերն ու լու­սան­ցա­գ­րու­թիւն­նե­րը ե­զ­րա­հատ­ման հե­տե­ւան­քով վնա­սուած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը, դռ­նա­կն ու աս­տա­ռը մա­շուած: 1615 թ. Տա­թե­ւում նո­րո­գուած եւ լրա­ցուած հե­տե­ւյալ 44 թեր­թե­րը. 103, 114-6, 188-9, 193-4, 205-6, 228, 235, 282, 284, 292, 295,301, 303, 306-8, 386, 391, 394, 402, 405, 415, 424, 431, 440, 451-2, 454, 460, 463-4, 475, 482-5, 621, 626, 631:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. Ծնունդք -Նխ. 5բ-6ա: Գլ. 6աբ: Գրք 8ա-32բ:

2. Ելք-Գլ. 32բ-4բ: Նխ. 34բ: Գրք 35ա-54ա:

3. Ղեւ­տա­կանք-Գլ. 54ա-5բ: Նխ. 55բ: Գրք. 56ա-69բ:

4. Թիւք-Գլ. 69բ-70բ. Նխ. 70բ (կրկ. «Որ­պէս... եւ զ[ի աստ] 89ա):Գրք 71ա-89ա:

5. Բ. 0րէնք-Նխ. 89բ: Գլ. 89բ-90բ: Գրք 90բ-106բ:

6. Յե­սու-Նխ. 106բ: Գլ. 106բ-7բ: Գրք. 107բ-20ա:

7. Դա­տա­ւորք-Նխ. 120ա: Գլ. 120աբ: Գրք 121ա-33ա:

8. Հռութ-Նխ. 133ա: Գրք 133ա-4բ:

9. Թագ. Ա-Նխ. («Սկիզ­բն) 134բ-5ա: Յռջբ. («Վասն) 135ա-բ: Գլ. 135բ-6ա: Գրք 136ա-49բ:

10. Թագ. Բ-Գլ. 149բ-50բ: Գրք 150բ-62ա:

11. Թագ. Գ-Գլ. 162ա-3ա: Գրք 163ա-77ա:

12.Թագ. Դ-Գլ. 177ա-8ա: Գրք 178ա-90բ:

13. Մնաց. Ա-Գլ. 191ա (Ա-Դ կրկ. 190բ): Գրք 191ա-203ա:

14. Մնաց. Բ-Գրք 203ա-19ա:

15. Ե­զր Ա-Գրք 219ա-27բ:

16. Ե­զր Բ-Գրք 227բ-32բ:

17.Նէ­ե­մի-Գրք 232բ-9ա:

18. Ես­թեր-Գրք 239ա-44բ:

19. Յու­դիթ-Գրք 244բ-52ա:

20. Տով­բիթ-Գրք 252ա-57ա:

21. Մա­կաբ. Ա-Նխ. 257ա: Գրք 257ա-75ա:

22. Մա­կաբ. Բ-Գրք 275բ-89բ:

23. Մա­կաբ. Գ -Նխ. 275աբ (նշուած` «եր­կ­րորդ եւ դրուած ¢22-ից ա­ռաջ): Գրք 289բ-6ա (Կից` 296ա-7ա, տե՛ս Բ):

24. Յոբ-Գրք 298ա-310ա:

25. Սաղ­մոսք -Գրք 310ա-39ա (կից` «Փո­քր էի: Բա­ժա­նուած կա­նո­նա­գ­լուխ­նե­րի, ո­րոնց վեր­ջե­րում` 0րհ­նու­թիւնք. տե՛ս Լ0 182, Բ, ¢1. ա/չիք: բ/316աբ: գ/329աբ: դ/320բ: ե/323բ-4ա: զ/327բ-8ա: է/331աբ: ը/335ա: թ/335ա: ժ/338բ-9ա: ժա-ժե/չիք): Նխ. 339ա-40բ («Զա­մե­նայն): Նխ. 340բ-1ա ( ա­ն­ա­նուն. « Արդ ա­ռեալ, տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢ 24, բ):

26. Ա­ռակք -Նխ. 341աբ: Գրք. 341բ-52ա: Գլ. 366աբ (6 28-ից յե­տոյ):

27. Ժո­ղո­վող -Նխ. 352ա: Գլ. 352ա-3ա: Գրք. 353բ-6բ:

28. Երգ Եր­գոց -Նխ. 356բ-7ա: Գրք 357ա-9ա (Կից` «Գի­տա­ցի):

29. Ի­մ­աս­տու­թիւն -Նխ. 359ա: Գլ. 359աբ: Գրք 359բ-66ա:

30. Սի­րաք -Գրք 366բ-75ա:

31. Ե­սա­յի -Նխ. 375ա: Գլ. 375ա-6ա: Մրգ. 376ա-97բ:

32. Ով­սէէ -Մահ 397բ: Նխ. 397բ-8ա: Գլ.398ա: Մրգ. 398ա-401ա:

«Նխ. -ը բա­ժա­նուած է 2 հա­տուա­ծի` «Մեծ են... չեն յայ­տ­նի եւ «Իսկ եր­կո­տա­սան մար­գա­րէ­քս.... ա­ռա­ջի­նը խո­րա­գ­րուած է «Յռջբն ԺԲ մար­գա­րէ­ից, իսկ եր­կ­րոր­դը` «Նխ. ԺԲ մար­գա­րէ­ից:

33. Ա­մո­վս -Մահ 404ա: Գլ. 401աբ: Մրգ. 401բ-4ա:

34. Մի­քիէ -Մահ 404ա: Գլ. 404ա: Մրգ. 404ա-6ա:

35. Յո­վէլ -Մահ 406ա: Գլ. 406ա: Մրգ. 406ա-7ա:

36. Աբ­դի­ու -Մահ 407ա: Գլ. 407բ: Մրգ. 407բ:

37. Յով­նան -Մահ 407բ-8ա: Գլ. 408ա: Մրգ. 408աբ:

38. Նա­ւում -Մահ 408բ: Գլ. 408բ: Մրգ. 408բ-9բ:

39. Ամ­բա­կում -Մահ 409բ: Գլ. 409բ: Մրգ. 409բ-10բ:

40. Սո­փոն­իա -Մահ 410բ: Գլ. 410բ: Մրգ. 410բ-1բ:

41. Ան­գէ­ոս -Մահ 411բ: Գլ. 411բ: Մրգ. 411բ-2բ:

42. Զա­քար­իա -Մահ 412բ: Գլ. 412բ-3ա: Մրգ. 413ա-6բ:

43. Մա­ղաք­իա -Մահ 416բ: Գլ. 416բ: Մրգ. 416բ-7բ:

44. Դա­նի­էլ-Մրգ. 417բ-27բ: Մահ 427բ: Նխ. 458աբ (¢ 47-ից յե­տոյ):

45. Ե­րեմ­իա -Մրգ. 427բ-53բ: Նխ.458բ: Գլ. 458բ-60ա (¢ 48-ից ա­ռաջ):

46. Բա­րուք -Թղթ 453բ-5բ:

47. Ողբք Ե­րեմ­իայ -Ողբք 455բ-8ա:

«Նխ. ¢ 44, 45 եւ «Գլ. ¢ 45 հա­մա­խմ­բուած` 458ա-60ա:

48. Ե­զե­կի­էլ -Նխ. 460բ-1ա: Գլ. 461ա-2ա: Մրգ. 462ա-87բ:

49. Թղթ. Եւ­սե­բի -488ա:

50. Հա­մա­բար­բառ -Կա­նոնք 488բ-91ա (նա­եւ` լու­սան­ցա­յին):

51. Մատ­թէ­ոս -Գլ. 491աբ: Հա­մա­ձնթ. 491բ: Նխ. 491բ: Աւ.493ա-510ա:

52. Մար­կոս -Գլ. 510բ-11ա: Նխ. 511ա: Աւ. 513ա-24բ (Կից` Յա­րու­ցեալ):

53. Ղու­կաս -Գլ. 525աբ: Նխ. 525բ: Աւ. 528ա-47բ:

54. Յով­հան -Գլ. 547բ (Ա-ԺԸ): Նխ. 547բ: Աւ. 549ա-64ա:

55.Գործք Ա­ռա­քե­լոց -8.564ա: Յռջբ. (.«Որք) 564ա-5ա: Դիր 565աբ: Գլ. 565բ-6բ: Ըն­թրց. ԺԶ 566բ: Ըն­թաց­քն 566բ (տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢ 55, զ): Գրք 567ա-84ա:

56. Թղթ. Յա­կով­բայ -Յռջբ. 584բ: Նխ. 584բ: Գլ. 584բ-5ա: Թղթ 585ա-7ա:

57. Թղթ Պե­տ­րո­սի Ա -Գլ. 587ա: Նխ. 587ա: Թղթ 587ա-9ա:

58. Թղթ. Պե­տ­րո­սի Բ-Նխ. 589ա: Գլ. 589ա: Թղթ 589ա-90բ:

59. Թղթ. Յով­հան­նու Ա -Նխ. 590բ: Գլ. 590բ-1ա: Թղթ 591ա-2բ:

60. Թղթ. Յով­հան­նու Բ -Նխ. 592բ: Գլ. 592բ: Թղթ 592բ-3ա:

61. Թղթ Յով­հան­նու Գ -Նխ. 593ա: Գլ. 593ա: Թղթ 593ա:

62. Թղթ Յու­դա­յի -Նխ. 593աբ: Գլ. 593բ: Թղթ 593բ-4ա:

63. Ա­ղերս Եւ­թա­ղի -594ա:

64*. ԺԴ Թղթ Պօ­ղո­սի -Յռջբ. 594բ-6բ: Վկ. 596բ: Բո­վանդ. ըն­թրց. եւ վկթնց. 596բ-601ա: 8. 601ա:

64. Առ հռո­մա­յե­ցիս -Նխ. 601աբ: Գլ. 601բ: ԹՂԹ 602ա-7բ:

65. Առ Կորն­թա­ցիս Ա -Նխ. 607բ-8ա: Գլ. 608ա: Թղթ 608ա-13բ:

66. Առ Կորն­թա­ցիս Բ -Նխ. 613բ: Գլ. 613բ: Թղթ 614ա-7ա:

67. Առ Կորն­թա­ցիս Գ -Կորն­թաց­ւոց 617աբ: Պօ­ղո­սի 617բ-8ա:

68. Առ Գա­ղա­տա­ցիս -Նխ. 618ա: Գլ. 618ա: Թղթ 618բ-20ա:

69. Առ Ե­փե­սա­ցիս -Նխ. 620ա: Գլ. 620աբ: Թղթ 620բ-2ա:

70. Առ Փի­լի­պե­ցիս -Նխ. 622ա: Գլ. 622ա: Թղթ 622բ-3բ:

71. Առ Կո­ղո­սա­ցիս -Նխ. 623բ: Գլ. 623բ-4ա: Թղթ 624ա-5ա:

72. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Ա -Նխ. 625ա: Գլ. 625աբ: Թղթ 625բ-6բ:

73. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Բ -Թղթ 626բ-7ա:

74. Առ Եբ­րա­յե­ցիս -Նխ. 627աբ: Գլ. 627բ-8ա: Թղթ 628ա-32ա:

75. Առ Տի­մո­թէ­ոս Ա -Նխ. 632ա: Գլ. 632ա: Թղթ 632ա-3բ:

76. Առ Տի­մո­թէ­ոս Բ -Նխ. 633բ: Գլ. 633բ-4ա: Թղթ 634ա-5ա:

77. Առ Տի­տոս -Նխ. 635ա: Գլ. 635ա: Թղթ 635աբ:

78. Առ Փի­լի­մոն -Նխ. 635բ: Գլ. 635բ: Թղթ 635բ-6ա:

78*. Վե­րա­գիր, Թե­լա­դ­րութ., Նա­ւար­կութ. -636ա (տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢77*):

79. Յայ­տ­նութ. Յով­հան­նու -Գլ. 637աբ: Գրք 637բ-44բ:

80. Հան­գիստ Յով­հան­նու -644բ-5բ:

81. Կտակ ԺԲ նա­հա­պե­տա­ցն -645բ-62ա (տե՛ս Լ0 351, Ա, ¢25: Կտակ­նե­րի տե­ղե­րը. ա/645ա-6բ: բ/646բ-7բ: գ/647բ-50ա: դ/650ա-2բ: ե/625բ-3բ: զ/653բ-4ա: է/654ա-5ա: ը/655ա-6բ: թ/656բ-7բ: ժ/657բ-8բ: ժա/658բ-60բ: ժբ/660բ-2ա):

Բ. 296ա-7ա[Ծառ տրա­մա­բա­նա­կան հաս­կա­ցու­թեանց] -Խրատ` յոր­դո­րա­կան, հրա­մա­յա­կան, բա­ցա­սա­կան... Քա­նակ` տա­ր­ո­րոշ, շա­րու­նակ...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 6բ (Կի­րա­կոս գր­չի) Զգոր­ծս ձե­ռաց մե­րոց ուղ­ղեա, հո­գի Աս­տու­ծոյ, եւ խա­ղա­ղու­թեամբ եւ սր­բու­թեամբ հա­սոյ ի կա­տա­րու­մն:

32բ Զա­մե­նա­մեղ ո­գի` զԿի­րա­կոս գրիչ եւ ստա­ցող սուրբ կտա­կա­ցս, եւ զծաւ­ղսն իմ եւ զեր­ջա­նիկ րա­բու­նա­պե­տս մեր, որ զօ­րի­նա­կս շնոր­հեաց, յի­շել ա­ղա­չեմ, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ. ա­մէն: Գրե­ցաւ Ծնն­դոց գիր­քս ի թվին ՉԿԶ (1317)-իւ:

70բ Զան­պի­տան գծող եւ զստա­ցաւղ սուրբ տա­ռիս եւ զեղ­բաւ­րոր­դիս իմ` զՅով­հան­նէս սար­կա­ւագ, որ զան­ձն ի յաշ­խա­տա­նս եդ` ջա­նա­կից լի­նել մեզ, մա­նա­ւանդ թէ զյո­լով մասն սա գրէ, վասն ո­րոյ ա­ղա­չեմ յիշ[ել] ի Տէր զիս` զա­պի­կարս Կիւ­րակ[ոս], եւ զՅո­վան­նէս, եւ զծ­նաւ­ղսն մեր, եւ Աս­տուած յի­շո­ղսդ յի­շէ. ա­մէն: Եւ որ զԱ­մէ­նն ա­սէ. ա­մէն:

133ա ԶՅա­կո­բոս սր­բա­ս­նունդ կրաւ­նա­ւոր յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, որ զշի­քի­րո­նս շնոր­հեաց, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ. ա­մէն:

622ա Որ սպա­ներ զվի­շա­պն մեծ` զամ­բար­տա­ւան հայրն չա­րեաց, սպան եւ զիմ հոգ­ւոյս դր­ժողն` զի­մա­նա­լի եւ զգա­լին, դար­ձոյ զվ­նա­սա­կարս քո ծա­ռա­յի` Կի­րա­կո­սի վար­դա­պե­տի, եւ զան­մար­մի­նն ան­լոյծ կա­պեա ի շղ­թա­յի այժմ եւ յա­ւուրն ա­պա­գա­յի. ա­մէն:

Ես ի յեր­կ­րի զնա կա­պե­ցի

Ըստ հրա­մա­նին, որ ի քէն ա­ռի,

Եւ դու` ի յեր­կի­նս ան­լու­ծե­լի. ա­մէն:

Եւ մար­մ­նա­ւորք երբ զղ­ջա­ցին,

 Ար­ձա­կես­ցին, ար­ձա­կես­ցին

Եւ ա­պ­աշ­խար­հես­ցեն եւ կե­ց­ցեն,

Եւ ան­զեղջ­քն ի նոյն մի՛ կա­ց­ցեն,

 Այլ դարձ­ցին ո­ղոր­մու­թեամբ քո

Եւ ա­պ­աշ­խար­հես­ցեն եւ կե­ց­ցեն. ա­մէն:

2. 203ա (Յով­հան­նէս գր­չի)

 Ա­մե­նու­նակ Տէրդ բա­րի,

Պա­րու­նա­կողդ բո­լո­րի

Եւ խնա­մա­ծու մարդ­կան սե­ռի`

Րա­բու­նոյ Կի­րա­կո­սի

Եւ Յո­վան­նէս քար­տ­ու­ղի

Եւ Թո­րո­սի կրաւ­նա­ւո­րի

Յա­հեղ ա­ւուր դա­տաս­տա­նի,

Յոր­ժամ բազ­միս ի մեծ բե­մի

 Ար­դա­րա­դատ քո աւ­րի­նի,

Ոչ ա­րաս­ցես ի մեր դի­մի,

 Այլ շնոր­հաւք քո հրա­մա­նի

Մեր յան­ցա­նա­ցն ա­մե­նայ­նի

Լե՛ր դու քա­ւիչ յայս աշ­խար­հի

Եւ յա­հա­ւոր դա­տաս­տա­նի

 Ա­մէն, ա­մէն, եւ ե­ղի­ցի:

 

397բ. Մար­գա­րէս այս Ե­սա­յի

Հո­գով սր­բով բա­նս խաւ­սի

Ըս­տեղծ­մա­նէ այսմ աշ­խար­հի

Եւ ըզ­ց­րու­մն իւ­րոյ ազ­գի.

Ըզ­մար­մ­նա­նա­լն Քրիս­տո­սի

Եւ զբար­ձ­րա­նա­լն ի փայտ խա­չի,

Ը­զգա­լուս­տն Տեառն կր­կ­նա­կի

Եւ զբոր­բո­քու­մն հրոյ կիզ­չի:

Րա­բու­նոյ Կի­րա­կո­սի

Եւ Յով­հան­նէս ախ­մար գր­չի

Լե՛ր բա­րե­խա­ւս յայն ա­տե­նի.

Թե­րե­ւս Տէրն ինձ ո­ղոր­մի

Եւ հան­գուս­ցէ, ուր ինք կա­մի:

Նա­եւ ծնաւ­ղաց նո­ցա լի­ցի,

Եւ որ յԱ­մէ­նն ձայ­նա­կ­ցի,

Նո­ցայն` ոչ ե­ւս յի­շես­ցի

 Ա­մէն, ա­մէն, եւ ե­ղի­ցի:

417բ. Զա­մե­նա­մեղ ան­ձն իմ ա­ղա­չեմ յի­շել առ Աս­տուած:

427ա. Մար­դա­սէր եւ ո­ղոր­մած Աս­տուած, յի­շեա զրա­բու­նին մեր` զԿի­րա­կոս, եւ զիս` զա­ն­ար­ժան գրի­չս:

3. 219ա (Կա­րա­պետ գր­չի) Տէր ո­ղոր­մի գրո­ղին:

227բ Տէր Աս­տուած ո­ղոր­մի գծո­ղի տա­ռիս եւ ծնո­ղաց ի­մոց. ա­մէն:

232բ. Յոր­ժամ յա­ւէտ ե­զր կա­լ­ցի

Բանք մա­տե­նիս, զոր աստ գրե­ցի,

Յի­շեա զգ­ծող այս­մն տա­ռի,

Տէր իմ Յի­սուս` Դաւ­թեան որ­դի,

 Ա­նեղ բա­նիւ Հա­ւրն մե­ծի

Եւ դա­սե­ցո յա­ջեաց դա­սի

Ծնաւղք զար­միւք մեր հայ­րե­նի,

Եր­գել քեզ փառս ան­լ­ռե­լի`

 Ան­ձայն եր­գով, որ ոչ լսի,

 Այլ ի­մա­նալ միշտ ճա­նա­չի

Կա­րա­պե­տիս` այսմ գծո­ղի,

Թէ տէր Յի­սուս նմա ո­ղոր­մես­ցի:

252ա. Ո­ղոր­մեա՛, Տէ՜ր, Կա­րա­պետ ե­րի­ցու եւ ծնո­ղաց ի­մոց` Գրի­գո­րի եւ Հազ­րե­ւ­ար­դի:

257ա. Ի յի­շա­տակ Կիւ­րա­կոս վար­դա­պե­տի:

275ա. Տէր Աս­տուած, ի քո յա­հա­ւոր գա­լ­ըս­տեանդ ո­ղոր­մեայ գրիս գրող տւո­ղի` Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի, եւ ծնո­ղաց իւ­րոց եւ ար­ժա­նի ա­րայ լսել զե­րա­նա­ւէտ ձայ­նն, ե­թէ Ե­կայք, ա­ւր­հ­նեալք հա­ւր ի­մո: Ընդ նո­սին զմե­ղա­պարտ ան­ձս` զԿա­րա­պե­տս, եւ ծնո­ղս իմ:

289բ. Բա­րե­րար Տէր, ո­ղոր­մեա՛ Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի եւ ծնո­ղաց իւ­րոց եւ ինձ` մե­ղա­պարտ Կա­րա­պե­տի:

4. 564ա (Մով­սէս գր­չի) Զվի­րա­վո­րեալ ան­ձն իմ ի մե­ղաց ա­ղա­չեմ յի­շեք առ Փր­կի­չն մեր Յի­սուս Քրիս­տոս, ա­սե­լով, թէ` Ո­ղոր­մի: Ընդ որս եւ նոյ­նն ձեզ լի­ցի (Նման` 613բ, 622ա):

584ա Յի­սուս Քրիս­տոս, որ­դի Աս­տու­ծոյ, զար­քա­յու­թիւն քո պար­գե­ւեա՛ աշ­խա­տո­ղաց եւ ե­րախ­տա­ւո­րաց սո­րա: Եւ քեզ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս:

594ա. ԶՄով­սէս մե­ղաւք մե­ռեալ ո­գի,

Վըշ­տաւք բա­զում պա­տեալ գե­րի,

Յիշ­ման առ­նել միշտ ար­ժա­նի,

 Ա­սել` թէ Տէր ո­ղոր­մես­ցի,

Ընդ որս եւ նոյ­նն ձեզ լի­ցի:

Եւ Քրիս­տո­սի մար­դա­սի­րի

Փա՜ռք եւ պա­տիւ յա­մե­նայ­նի:

636ա. Որ կա­պե­ցար ի Պա­ղես­տին,

 Ար­ձա­կե­ցար ի Հռօմ կր­կին,

Լե՛ր բա­րե­խա­ւս Կիւ­րա­կո­սին

Եւ գծո­ղիս ըստ մեր կա­րիս,

 Այ­լեւ ծնո­ղաց մեր եւ զար­մին,

Եւ որ ա­սէ` թէ Ե­ղի­ցին:

5. 310ա (Տի­րա­ցու գր­չի) Զմեծ րա­բու­նա­պե­տն զԵ­սա­յի եւ զհե­տե­ւող նո­րին` զԿի­րա­կոս վար­դա­պե­տն, ընդ նո­ցին եւ զմե­ղա­ւոր հո­ղս` Տի­րա­ցու գրիչ, ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր:

312բ ԶՏի­րա­ցու գրիչ ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր:

458ա Զդա­տա­պար­տեա­լս մե­ղաւք ա­ղա­չեմ յի­շել առ տէր Աս­տուած (Նման` 491բ):

487բ Կա­տա­րու­մն Աւ­րի­նաց եւ Մար­գա­րէ­ից, տէր աս­տուած Յի­սուս Քրիս­տոս, շնոր­հեա մեզ կա­տար­մամբ պա­տուի­րա­նի քոյ ի վե­րինդ Ե­րու­սա­ղէմ ժա­ռան­կել զվա­յել­չու­թիւն ի­մա­նա­լի տա­ճա­րիդ եւ յա­րա­զուարճ բեր­կ­րա­նօք եւ մշ­տա­պայ­ծառ ու­րա­խու­թեամբ ա­ւր­հ­նել զա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւնդ յօ­ի­տեան:

6. 55բ (Թո­րոս գր­չի եւ ծաղ­կո­ղի)... Եւ զԹո­րոս նկա­րա­գ­րաւղ:

90բ (Կար­մ­րա­գիր) Ո՜վ սր­բա­ս­նեալ րա­բու­նի Կի­րա­կոս, ա­ն­ար­ժան նկար­չիս Թո­րո­սի յան­ցա­նաց թո­ղու­թիւն հայ­ցեա ի Քրիս­տո­սէ աս­տու­ծոյ:

359ա Տէր Աս­տուած, ի քո միւ­սան­գամ գա­լս­տեանդ ո­ղոր­մեա՛ Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի եւ Յո­վա­նի­սի եղ­բ­օ­րոր­դոյն իւ­րոյ եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց եւ Թո­րո­սի, որ զսա­կաւ գիրս գրե­ցի: Եւ քեզ փա՜ռք յա­ւի­տեան:

366ա. Տէր խը­նա­մ­օղ ա­մե­նայ­նի,

Որ պաշ­տ­պան ես մարդ­կան ազ­գի,

Լե՛ր ծա­ռա­յից քոց հո­վա­նի`

Գրիչ Թո­րո­սի եւ Յո­վա­նի­սի:

Զեր­ծո՛ յա­ւուրն դա­տաս­տա­նի

Ի գա­զա­նէն դառ­նա­մաղ­ձի,

Որ չար խոր­հի մարդ­կա­նս ազ­գի`

Քար­շել ի վիհ կո­ր­ըս­տե­նի:

Քեզ պա­ղա­տիմք միշտ անձ­կա­լի,

Կար­կա­ռեա՛ ձեռն օգ­նա­կա­նի,

Ձգեա՛ զբա­զու­կ­ըդ հայ­րե­նի,

Որ­պէս ար­ծուի թեւք տա­րա­ծի`

 Ա­ծել ըզ­գի­նս ա­րեանդ մե­ծի,

Ոչ ի զը­գա­լիս Պա­ղես­տի­նի,

 Այլ յեր­կ­նա­յինդ ա­ռա­գաս­տի,

Միայն գո­ռոզն ըն­կղ­մես­ցի,

Փր­կեալք եր­գեն զերգ նը­ւա­գի`

Ըզ­յաղ­թա­կա­նն օր­հ­նու­թե­նի:

427բ ԶԿի­րա­կոս վար­դա­պետ յի­շեա՛:

427բ Զա­ն­ար­ժան գրիչ Թո­րոս յի­շեա՛ ի տէր Յի­սուս Քրիս­տոս:

548բ Զսուրբ պատ­կե­րաց նկա­րա­գ­ր­օ­ղս` զԹո­րոս յի­շեա՛ ի տէր Յի­սուս Քրիս­տոս:

7. 662ա ( Ա­ն­ա­նուն գր­չի) Տէր Աս­տուած ա­մե­նայ­նի, որ փր­կե­ցեր զՅով­սէփ յեղ­բար­ցն սպա­ն­մա­նէ եւ ա­նա­րատ պա­հե­ցեր յե­գի­պ­տու­հոյն չար ցան­գու­թե­նէ, պա­հեա՛ զսուրբ րա­բու­նա­պե­տն Կի­րա­կոս եւ զմե­ղաւք դա­տա­պար­տեալ զգ­րի­չս ի կա­մս քո, նա­եւ զծ­նո­ղսն մեր, եւ յա­ւի­տե­նա­կան հրոյն ա­զա­տեա՛ զմեզ: Եւ քեզ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

662ա Արդ, ես յետ­նեա­լս ա­մե­նե­ցուն եւ վատ­թարս քան զա­մե­նայն կեն­դա­նիս, վեր­ջի­նս ի ծնուն­դս ե­կե­ղե­ցոյ` նուաստ Ռըս­տա­կէս, ա­նուամբ միայն գրոց ա­շա­կերտ եւ գոր­ծով յա­մե­նայ­նէ թա­փուր եւ ու­նայն, նո­րո­գել տուի Աս­տուա­ծա­շուն­չս թվին ՌԿԴ (1615), զի ան­շարժ կա­ց­ցէ սայ ի դուռն Մա­ղար­դա­վա­նից Սուրբ Ստե­փան­նոս Նա­խավ­կա­յին: Ե­թե ոք յանդ­գ­նի ծա­խե­լոյ կամ գրա­ւե­լոյ, ի սմա­նէ ան­մասն լի­ցի ա­ւուրն դա­տաս­տա­նին: Եւ ոք ըն­թեռ­նուք, վասն Քրիս­տո­սի խն­դ­րե­ցէք յԱս­տու­ծոյ` թո­ղու­թիւն բա­զում յան­ցա­նաց եղ­կե­լի Ռըս­տա­կէս նո­րո­գո­ղի եւ ծնո­ղաց ի­մոց, եւ դուք առ­նու­ցուք ո­ղոր­մու­թիւն ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ: Եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Նո­րո­գե­ցաւ Տա­թեւ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 7բ, 341բ, 548բ, 661բ Տեառն Աս­տու­ծոյ ծա­ռայ Ա­րիս­տա­կէս վար­դա­պետ (մօ­տը բո­լոր­գ­րով` «կազ­մող): 300բ Ա­վէ­տիս ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ:

354

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՇՈՒՆՉ

[ Ա­պա­րա­ներ]          ԺԴ -XIV

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր Ա­պա­րա­նե­րե­ցի կամ Գա­ւառ­ցի (11ա-25բ, 28ա-61բ, 64ա-82բ, 84ա-126բ, 129ա-89բ, 192ա-222բ, 224ա-70ա, 272ա-334բ, 449ա-524բ), Ղու­կաս (362ա-402բ, 404ա-38բ, 440ա-7բ, 530ա-52բ, 554ա-80բ, 582բ-89ա, 596ա-648ա): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ֆրա Մխի­թա­րիչ վրդ. (1-524), տէր Զա­քար­իա (525-648): Նո­րո­գող` Յա­կոբ (1635 թ.):

ԹԵՐԹ` 649+1 (կրկ. 42). չգ­րուած` 1ա, 27ա, 83բ, 127ա, 190բ, 361բ, 649աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԽԱ 12(Ա 10, Գ, Զ, Է, ԻԲ, ԼԱ, ԼԴ 13, ԺԱ, ԺԵ, ԻԶ 14, ԺԶ 15, ԽԱ 9)+2(12+15, ԻԷ-ԻԸ պրակ­նե­րի մի­ջեւ)+Ա-Ժ 12(Ե 13, Ժ6)+1 6(Ե-Զ պրակ­նե­րի մի­ջեւ): ՆԻՒԹ` թուղթ (1-71, 73-83, 85-361, 448-528, 649), մա­գա­ղաթ (72, 84, 362-447, 529-648): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 26,5 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 270ա): ՏՈՂ` 45-46: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­հիւս վար­դա­գոյն մե­տաք­սեայ հիւ­սուածք, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ-Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա (Մով­սէս մար­գա­րէի դի­ման­կա­րով, ԺԷդ.): Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (ԺԷդ. -3ա, ԺԴդ. -485ա, 492ա, 493բ, 498բ, 502բ, 503բ, 505ա): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (ԺԷդ. -3ա), հան­գու­ցա­գիր (ԺԴդ. -48ա, 488ա, 491բ, 502բ, 503բ): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, սեւ (ԺԴդ.), կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին, ոս­կի (ԺԷդ.):

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: ԺԱ-ԺԲ դդ.: 1(Ա)+1(Բ), ստա­ցուած 2 ա­ռան­ձին թեր­թե­րի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ) Աա, Աբ-ի վրայ բազ­մա­գու­նի լու­սան­ցա­զարդ: Կար­դալ Աա-բ «[նա պա]տաս­խա­նի ետ... մի՛ շն[ար] (Ժ, 3-19), Բա-բ «[մե­ռա]նել ե­ւս հա­սա­նի­ցէ... մատ­նե­լո­ցն է զիս (ԺԴ, 31-42):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թղ­թեայ մա­սի եզ­րե­րը թե­թե­ւա­կի բամ­բա­կա­կա­լած, 366-րդ թեր­թի ստո­րին լու­սանց­քը կտ­րուած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը ճեղ­քուած եւ ԺԹդ. մաս­նա­կի­օ­րէն նո­րո­գուած, դռ­նա­կն ու աս­տա­ռը վնա­սուած, փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. Ծնունդք -Գլ.* 1բ-2ա: Նխ.* 2աբ: Գրք 3ա-24ա:

 Այս եւ յա­ջորդ բո­լոր աս­տ­ղա­նիշ նիւ­թե­րը լրա­ցուած են 1635-ին նո­րո­գող Յա­կոբ գր­չի ձեռ­քով:

2. Ելք -Գլ. 24ա-6ա: Նխ.* 26աբ (Կրկ. 356ա: Կից` 26բ, տե՛ս Բ, ¢ 1. ա): Գրք 27բ-46ա:

3. Ղեւ­տա­կանք -Նխ.* 46ա(Կրկ. 356բ: Կից` 46ա, տե՛ս Բ, ¢1. բ): Գլ. 46ա-7բ: Գրք 48ա-61ա:

4. Թիւք -Գլ. 61ա-2ա: Նխ.* 62աբ (Կրկ. 356բ: Կից` 62բ, տե՛ս Բ, ¢1. գ): Գրք 63ա-81բ:

5. Բ. 0րէնք -Գլ. 82աբ: Նխ.* 83ա (Կրկ. 357ա: Կից` 83ա, տե՛ս Բ, ¢1. դ): Գրք 84ա-101ա:

6. Յե­սու -Նխ.* 101ա (Կրկ. 357բ): Գլ. 101աբ (Կից` 101բ, տե՛ս Բ, ¢1. ե): Գրք 102ա-13բ:

7. Դա­տա­ւորք -Գլ. 113բ-4ա: Նխ.* 114ա (Կրկ. 357բ-8ա): Գրք 114ա-25ա:

8. Հռութ -Նխ.* 125ա (Կրկ. 358ա): Գրք 125ա-6բ (Կից` 126բ, տե՛ս Բ, ¢1. զ):

9. Թագ. Ա -Յռջբ.* («Վասն) 127բ-8ա (Կրկ. 358աբ): Նխ.* («Սկիզ­բն) 128աբ: Գլ.* 128բ-9ա: Գրք 129բ-44բ:

10. Թագ. Բ -Գլ. 145աբ: Գրք 145բ-58ա:

11. Թագ. Գ -Գլ. 158ա-9ա: Գրք 159ա-74բ:

12. Թագ. Դ -Գլ. 174բ-5բ: Գրք 176ա-89բ:

13. Մնաց. Ա -Գլ. 189բ-90ա: Յռջբ.* 190ա: Գրք 191ա-205բ:

14. Մնաց. Բ -Գլ.* 205բ-6ա: Գրք 206ա-23ա:

15. Ե­զր Ա -Նխ.* 223բ: Գլ.* 223բ: Գրք 224ա-31ա:

16. Ե­զր Բ -Հան­գա­մանք* 231ա: Գրք 232ա-6ա («Գլ. ¢17-ից յե­տոյ):

17. Նէ­ե­մի -Նխ.* 231բ: Գլ.* 231բ: Գրք 236ա-42ա:

18. Ե­զր Գ -Գրք 242ա-52բ (տե՛ս Լ0 351, Ա, ¢17):

19. Ես­թեր -Նխ.* 253ա: Գրք 253ա-8ա:

20. Յու­դիթ -Նխ.* 258ա: Գրք 258բ-65բ:

21. Տով­բիթ -Նխ.* 265բ: Գրք 266ա-70ա:

22. Մա­կաբ. Ա -Նխ.* 270աբ: Գլ.* 270բ-1բ: Գրք 272ա-88բ:

23. Մա­կաբ. Բ -Գլ. 289աբ: Նխ. 289բ-90ա: Գրք 290ա-302բ:

24. Մա­կաբ. Գ -Գլ. 302բ: Նխ. 303ա: Գրք 303ա-8բ:

25. Կտակ ԺԲ նա­հա­պե­տա­ցն -308բ-22բ (տե՛ս Լ0 351, Ա, ¢25. ա/308բ-9բ: բ/309բ-10բ: գ/310բ-2բ: դ/312բ-5ա: ե/351աբ: զ/315բ-6ա: է/316բ-7ա: ը/317ա-8բ: թ/318բ-9ա: ժ/319ա-20ա: ժա/320ա-2ա: ժբ/322աբ):

26. Յոբ -Նխ. 323ա: Նխ. ( Ա­ղի­կառ­նա­ցի) 323աբ: Գրք 323բ-34բ: ( Այս­տեղ` 335ա-9բ, տե՛ս Բ, ¢2):

27. Ա­սա­նէթ -339բ-46բ (տե՛ս Բ, ¢3):

28. Սի­րաք* -Գրք 347ա-56ա:

 Այս­տեղ` 356ա-8բ, նո­րո­գող Յա­կոբ գր­չի կր­կ­նա­կի ըն­դ­օ­րի­նա­կու­թեամբհա­մա­խմ­բուած են «Նխ. Ա, ¢2-8, «Յռջբ. Ա, ¢9 եւ «Շա­րա­դ­րու­թիւն Բ, ¢1:

29. Սաղ­մոսք -Նխ. 259ա-60ա («Զա­մե­նայն): Նխ. 360ա-1ա (Ե­պի­փան « Արդ ա­ռեալ, տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢24. բ): Գրք 362ա-91բ (Կից` «Փո­քր էի: Բա­ժա­նուած է կա­նո­նա­գ­լուխ­նե­րի, ո­րոնց վեր­ջե­րում` 0րհ­նու­թիւնք: Տե՛ս Լ0 182, Բ, ¢1. ա/364բ-5ա: բ/368աբ: գ/372ա: դ/372աբ: ե/375բ: զ/379բ: է/382բ-3ա: ը/386բ: թ/386բ: ժ/390աբ: ժա/390բ-1ա: ժբ/391ա: ժգ/391ա: ժդ/391ա: ժե/391աբ):

30. Ա­ռակք -Գլ. 391բ-2ա: Նխ. 392ա: Գրք 392բ-402բ:

31. Ժո­ղո­վող -Նխ. 402բ-3ա: Գլ.* 403ա-4ա: Գրք 404ա-7ա:

32. Երգ Եր­գոց -Նխ.* 406բ-7ա: Գրք 407ա-9ա (Կից` «Գի­տա­ցի):

33. Ի­մ­աս­տու­թիւն -Նխ.* 408բ-9ա: Գլ. 409ա: Գրք 409ա-15բ:

34. Ե­սա­յի -Նխ.* 415բ-6ա: Գլ. 415բ-6ա: Մրգ. 416ա-38բ: Մահ* 438բ-9ա:

35. Ով­սէէ -Նխ.* 439աբ: Գլ.* 439բ-40ա: Մրգ. 400ա-3ա:

36. Ա­մո­վս -Գլ. 443ա: Մրգ. 443ա-5բ:

37. Մի­քիէ -Գլ. 445բ: Մրգ. 445բ-7բ:

38. Յո­վէլ -Գլ. 447բ: Մրգ. 447բ-8բ: Մահ* 448բ:

39. Աբ­դի­ու -Գլ.* 448բ: Մրգ. 448բ-9ա: Մահ 449ա:

40. Յով­նան -Գլ. 449ա: Մրգ. 449աբ: Մահ 449բ (վրջ. «եւ օր­հ­նեաց զայ­րին):

41. Նա­ւում -Գլ. 450ա: Մրգ. 450աբ: Մահ 450բ:

42. Ամ­բա­կում -Գլ. 450բ: Մրգ. 451աբ: Մահ 451բ:

43. Սո­փոն­իա -Գլ. 452ա: Մրգ. 452ա-3ա: Մահ 453ա:

44. Ան­գէ­ոս -Գլ. 453ա: Մրգ. 453աբ: Մահ 454ա:

45. Զա­քար­իա -Գլ. 454ա: Մրգ. 454բ-8ա: Մահ 458ա:

46. Մա­ղաք­իա -Գլ. 458բ: Մրգ. 458բ-9բ: Մահ 459բ:

47. Ե­րեմ­իա -Գլ. 460ա-1ա: Նխ.* 461ա: Մրգ. 461ա-86ա:

48. Բա­րուք -Թղթ 486ա-8ա:

49. Ողբք Ե­րեմ­իայ -Ողբք 488ա-90բ: Մահ 490բ:

50. Դա­նի­էլ -Գլ. 490բ-1ա: Նխ.* 491ա: Մրգ. 491բ-500բ: Մահ 500բ-1ա:

51. Ե­զե­կի­էլ -Նխ. 501ա: Գլ. 501բ-2ա: Մրգ. 502բ-24բ: Մահ 524բ:

52. Թուղթ Եւ­սե­բի* -525ա:

53. Հա­մա­բար­բառ*-Կա­նոնք 525բ-7բ:

54. Մատ­թէ­ոս -Գլ.* 528աբ: Հա­մա­ձայ­նութ.* 528բ: Նխ.* 528բ: Աւ. 530ա-43բ:

55. Մար­կոս -Գլ.* 543բ: Նխ. * 543բ: Աւ. 544ա-53ա (Կից` Յա­րու­ցեալ):

56. Ղու­կաս -Նխ.* 553ա: Գլ. 553բ: Աւ. 554ա-69ա:

57. Յով­հան -Գլ.* (Ա-ԽԳ) 569ա: Նխ.* 569ա: Աւ. 569բ-80բ:

58. Հան­գիստ Յով­հան­նու* -581ա-2ա:

59. Յայ­տ­նութ. Յով­հան­նու -Գրք 582բ-89ա:

60.* ԺԴ Թղթ Պօ­ղո­սի -Յռջբ.* 589բ-91բ: Վկ.* 591բ: Բո­վանդկթ. ըն­թերց. եւ վկթնց* 591բ-5ա:

60. Առ Հռո­մա­յե­ցիս -Նխ.* 595աբ: Գլ.* 595բ: Թղթ 596ա-601բ:

61. Առ Կորն­թա­ցիս Ա -Նխ.* 601բ-2ա: Գլ. 601բ-2ա: Թղթ 602ա-7ա:

62. Առ Կորն­թա­ցիս Բ -Նխ.* 606բ-7ա: Գլ. 607ա: Գրք 607ա-10բ:

63. Առ Կորն­թա­ցիս Գ -Գլ. 610բ (տե՛ս Լ0 190, ա, ¢59): Կորն­թաց­ւոց 610բ-1ա: Պօ­ղո­սի 611աբ:

64. Առ Գա­ղա­տա­ցիս -Նխ.* 611բ-2ա: Գլ. 611բ: Թղթ 611բ-3ա:

65. Առ Ե­փե­սա­ցիս -Նխ.* 612բ-3ա: Գլ. 613ա: Թղթ 613ա-5ա:

66. Առ Փի­լի­պե­ցիս -Նխ.* 614բ-5ա: Գլ. 615ա: Թղթ 615ա-6ա:

67. Առ Կո­ղո­սա­ցիս -Նխ.* 615բ-6ա: Գլ. 616ա: Թղթ 616ա-7ա:

68. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Ա -Գլ. 617աբ: Նխ.* 617բ-8ա: Թղթ 617բ-8բ:

69. Առ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցիս Բ -Նխ.* 618բ-9ա: Գլ. 618բ: Թղթ 618բ-9ա:

70. Առ Եբ­րա­յե­ցիս -Նխ.* 619աբ: Գլ. 619աբ: Թղթ 619բ-23բ:

71. Առ Տի­մո­թէ­ոս Ա -Նխ.* 623բ-4ա: Գլ. 623բ: Թղթ 623բ-5ա:

72. Առ Տի­մո­թէ­ոս Բ -Նխ.* 624բ-5ա: Գլ. 625ա: Թղթ 625ա-6ա:

73. Առ Տի­տոս -Նխ.* 625բ-6ա: Գլ. 626ա: Թղթ 626աբ:

74. Առ Փի­լի­մոն -Նխ.* 626բ-7ա: Գլ. 626բ: Թղթ 626բ-7ա:

74.* Վե­րա­գիր, Թե­լադ­թութ., Նա­ւար­կութ. -627ա (տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢77*):

75. Գործք Ա­ռա­քե­լոց -Գլ. 627ա-8ա: Ըն­թրց. ԺԶ 628ա: Նխ.* («Գործք) 627բ-8ա: Ըն­թաց­քն* 589ա (Ա, ¢59-ից յե­տոյ): Գրք 628ա-41բ (տե՛ս Լ0 187, Ա, ¢55):

76. Թղթ Յա­կո­բայ -Նխ.* 641բ-2ա: Գլ. 641բ: Թղթ 641բ-3ա:

77. Թղթ Պե­տ­րո­սի Ա -ՆԽ.* 643ա: Գլ. 643ա: Թղթ 643ա-4բ:

78. Թղթ Պե­տ­րո­սի Բ -Նխ.* 644բ-5ա: Գլ. 644բ: Թղթ 644բ-5բ:

79. Թղթ Յով­հան­նու Ա -Նխ.* 645բ-6ա: Գլ. 645բ: Թղթ 645բ-7ա:

80. Թղթ Յով­հան­նու Բ -Նխ.* 647ա: Գլ. 647ա: Թղթ 647ա:

81. Թղթ Յով­հան­նու Գ -Նխ.* 647ա: Գլ. 647ա: Թղթ 647աբ:

82. Թղթ Յու­դա­յի -Նխ.* 647բ: Գլ. 647բ: Թղթ 647բ-8ա:

83. Ա­ղերս Եւ­թա­ղի -648ա:

Բ. 1. ա. 26բ [Գէ­որ­գայ Սկեւ­ռաց­ւոյ] Շա­րա­դ­րու­թիւն [Ե­լից*] -Տէ՛ր, որ ի տիպ մեծ փր­կու­թեա­նս, որ ի վեր­ջոյ / Լուար յԵ­գիպ­տոս լըլ­կե­ցե­լո­ցն գո­չե­լոյ... (Կրկ. 356ա):

բ. 46ա [Շա­րա­դ­րու­թիւն Ղեւ­տա­կա­նին*] -Քրիս­տոս փր­կիչ Աս­տուա­ծ­ըդ Բան, /0ծեալ մար­մ­նով յեւղ ցն­ծու­թեան... (Կրկ. 356բ):

գ. 62բ Շա­րա­դ­րու­թիւն [Թուո­ցն*] -Զրոյց Թուո­ցս մա­տե­նի, /Լրում խոստ­մա­նն, որ է յայ­տ­նի... (Կրկ. 357ա):

դ. 83ա Շա­րա­դ­րու­թիւն վասն Եր­կ­րորդ 0րի­նաց* -Զար­հու­րիմ ի քո փա­ռացդ, տէր իմ Մով­սէս, / Ան­կա­նիմ առ ո­տ­ըս քո ծա­ռա­յա­պէս... (Կրկ. 357ա):

ե.101բ Շա­րա­դ­րու­թիւն [Վասն գրո­ցն Յե­սուայ*] -Որ ես փր­կիչ զար­մա­նա­գործ, տէր մեր Քրիս­տոս, /Դրոշ­մե­ցեր քեզ գծա­գիր զՆա­ւեայն Յի­սուս... (Կրկ. 357բ):

զ.126բ [Շա­րա­դ­րու­թիւն վասն գրո­ցն Հռու­թայ*] -Կի­նս այս Հը­ռութ` ի դս­տե­րա­ց­ըն Մո­վա­բու, /Ու­րա­ցեալ ի կռոց ան­տի յազ­գի իւ­րոյ... (Կրկ. 358ա):

է. 358ա Շա­րա­դ­րու­թիւն [վասն գրո­ցն Դա­տա­ւո­րաց*] -փր­կիչ ա­նուն եւ դա­տա­ւոր, /Որ Քրիս­տո­սի են բնա­կա­ւոր...

2. 335ա-9բ Սր­բոյն Եփ­րե­մի ի Յօ­սէփ: Եօթ վա­հան­գի* - Աս­տուած Աբ­րա­հա­մու, Աս­տուած Սա­հա­կայ, Աս­տուած Յա­կո­բայ... մին զայս առ­նէ Յօ­սէփ եղ­բար­ցն ի բա­ժա­կէ [...]:

Նա­խ­օ­րի­նա­կից թերթ ըն­կած լի­նե­լով` ¢2-ը («ի բա­ժա­կէ) միա­կ­ցուել է ¢ 3-ին («ի գի­շե­րի): Հմմտ. Լ0 349, Բ, ¢ 5-6:

3. 339բ-46բ [Պատ­մու­թիւն Ա­սա­նէ­թի, զոր խօ­սե­ցաւ* -Եւ ե­ղեւ յա­մին յա­ռաջ­նու­մն, որ օր էր եւթ­նե­րորդ ամ­սոյն... հա­սա­կաւ ի մի­ում] ի գի­շե­րի ընդ Ա­սա­նե­թայ ծնեալ... Եւ յեր­րոր­դում ա­ւուր մե­ռաւ որ­դին Փա­րա­ւո­նի: Փա՜ռք Աս­տու­ծոյն մե­րոյ. ա­մէն (տե՛ս Լ0 346, Բ, ¢ 1):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 16ա (Գրի­գոր գր­չի) Սուրբ Աս­տուա­ծա­շունչ ինձ շնորհ տայ: (Նման` 322ա, 502ա, 502բ):

83ա Զծ­րո­ղս յի­շե­ցէք ի Տէր: (Նման` 113բ, 145բ, 174բ, 231ա, 270ա, 322բ, 323բ):

101ա Զթար­մա­տար եւ զփ­ցուն եւ զբազ­մա­ներկ մե­ղաւք մա­կար­դեալ ո­գի Գրի­գոր դպիր գծող յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս հան­դերձ ծնո­ղաւք եւ եղ­բարբք եւ ա­մե­նայն զար­միւք եւ ե­րախ­տա­ւոր[ո]վք, ո՜վ աս­տուա­ծա­սէր պա­տա­հողք սմին, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ առ­հա­սա­րակ. ա­մէն: Ո՜հ:

175բ ԶԳ­րի­գոր գծող յի­շես­ջիք:

189բ Զնուաստ ստա­ցող սմին` զֆ­րա Մխի­թա­րիչ վար­դա­պետ յի­շես­ջիք ի Տէր կր­կին ծն­օ­ղօք եւ հա­մայն զար­միւք, ո՜վ պա­տա­հողք սմին, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ առ­հա­սա­րակ: Ընդ նմին եւ զփ­ցուն գր­չի­կս` զԳ­րի­գոր սար­կա­ւագ, յի­շել ա­ղա­չեմ ի Տէր հան­դերձ ա­մե­նայն ազ­գա­կա­նօք եւ ե­րախ­տա­ւո­րօք, նա­եւ զՅո­հա­նէս պա­տա­նեա­կս մեր, որ կու սպա­սա­ւո­րէ մեզ (Նման` 258ա):

205բ Զգ­ծո­ղս յի­շեա՛ եւ ան­մե­ղա­դի՛ր լեր, զի թա­նա­քս վատ էր եւ կու սփ­ռէր: Ո՜հ:

252բ Զգ­ծաւղ սուրբ եւ աս­տուա­ծե­ղէն տա­ռիս` զԳ­րի­գոր դպիր Գա­ւա­ռե­ցիս յի­շես­ջիք ի տէ­րու­նիս, զի եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ընդ Տեառն սի­րե­լիս:

265բ Զտա­ռա­պեալ ո­գի եւ զմե­ղօք լցեալ չա­րին, զթաղ­ծեալ ան­ձն Գրի­գոր դպիր Գա­ւա­ռե­ցի ա­նար­հեստ գր­չակ յի­շե­ցէք ի տէր Յի­սուս, ո՜վ պա­տա­հողք այսմ սուրբ եւ աս­տուա­ծե­ղէն զան­ձիս, եւ որ ա­ռա­տն է ի տուրս, պար­գե­ւես­ցէ մեզ` յի­շել­ւո­ցս, եւ ձեզ` յի­շո­ղացդ, զիւր եր­կ­նից ար­քա­յու­թիւ­նն. ա­մէն: Ա­ւա՜խ մե­ղա­ւո­րիս:

288բ Զթաղ­ծեալ ո­գի`

ԶԳ­րի­գոր դպիր Գա­ւա­ռե­ցի

Եւ զծ­րող այսմ տա­ռի

Յի­շես­ջիք ի Տէր բա­րի,

Ո՜վ պա­տա­հողք այսմ գան­ձի,

եւ զծ­նո­ղս իմ, եւ Աս­տուած ձեզ յի­շէ:

501ա Զաշ­խա­տող սո­րին` զփ­ցուն գր­չա­կս զԳ­րի­գոր մա­նուկ Ա­պա­րա­նե­րեա­ցի, յի­շես­ջիք ի տէր Յի­սուս ա­մե­նայն ազ­գա­կա­նաւք եւ ե­րախ­տա­ւո­րաւք, ո՜վ պա­տա­հողք այսմ նշա­նա­խե­ծի, եւ որ ա­ռա­տն է ի տուրս բա­րեաց, պար­գե­ւես­ցէ մեզ` յի­շել­ւո­ցս եւ ձեզ` յի­շո­ղացդ առ հա­սա­րակ զիւր եր­կ­նից ար­քա­ու­թիւ­նն. ա­մէն:

2. 392ա (Ղու­կաս գր­չի) Զնուաստ գծող Ղու­կաս յի­շեա՛ ի տէր Յի­սուս Քրիս­տոս (Նման` 401ա):

409ա Ընդ [նմին] եւ ես` գծող սո­րին (Նման` 580բ, 625ա):

641բ Զգե­րա­հռ­չա­կեալ եւ զեր­ջա­նիկ զարհ­իա­կան գլուխն մեր` զտէր Զա­քար­իա` ստա­ց­օղ սուրբ Կտա­կիս Նո­րոյ յի­շե­ցէք յա­ղօ­թս: Ընդ նմին եւ զնուաստ գծո­ղս` զՂու­կաս եւ զծ­նո­ղսն իմ:

3. 589ա (ֆրա Մխի­թա­րի­չի` քե­րուած գրու­թեան վրայ) Զստա­ց­օղ սո­րին` զտա­ռա­պեալ եւ զնուաստ ո­գիս զֆ­րա Մխի­թա­րի­չս սպա­սա­ւոր բա­նի, յի­շե­ցէք առ Քրիս­տոս բա­րի մտօք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 26ա (Նո­րո­գող Յա­կոբ գր­չի) Զգ­ծո­ղս յի­շեա՛ ի Տէր, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ:

62բ Զմեղ­սա­թա­ւալ եւ բազ­մա­ներկ եւ զմե­ղօք մա­կար­դեալ ո­գի` զԳ­րի­գոր դպիր` գծող Իս­րա­յե­լեան Հին Կտա­կա­րա­նիս, յի­շես­ջիք ի Տէր, եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն: Ընդ նմին եւ զվեր­ջին նո­րո­գո­ղի տա­ռիս` զաս­տուա­ծա­սէր խօ­ջա Սա­րա­տն, որ վերս­տին ետ նո­րո­գել եւ լու­ցու­ցա­նել զթե­րի սո­րին, եւ ինձ` Յա­կոբ ա­ն­ար­ժա­նիս, որ վեր­ջին գիրս գրե­ցի:

83ա Յի­շե­ցէք յեր­կ­նա­թ­ռիչ յա­ղօ­թս ձեր զպա­տուա­կան եւ զհան­ճա­րա­շատ զխօ[ջ]ա Սա­րա­տն, որ փա­փա­գա­նօք ետ վե­ր­ըս­տին նո­րո­գել զան­կո­ղոպ­տե­լի գան­ձս, որ կո­չի Աս­տուա­ծա­շունչ, յի­շա­տակ ան­ձին իւ­րոյ եւ իւր ծնո­ղա­ցն, հօրն` խօ­ջա Վա­լուն, մօրն` [Սո­ղո*]մէ­ին, կե­նա­կ­ցին իւ­րոյ` Գուլ­փա­րէ, եւ որ­դո­ցն իւ­րոյ` Յո­հա­նին... (1 տող բաց) եւ զա­մե­նայն մեր­ձա­ւո­րա­ցն, զոր պա­հես­ցէ զսո­սա Տէր Աս­տուած ի յո­րո­գայ­թից թշ­նա­մոյն, եւ յետ աս­տեա­ցս` ընդ ար­դա­րո­ցն եւ ընդ սր­բո­ցն դա­սա­կից եւ պսա­կա­կից ա­րաս­ցէ, որ է օր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Ի թվին ՌՁԴ (1635) նո­րո­գե­ցաւ ձե­ռամբ թար­մա­տար Յա­կոբ գր­չի:

190ա Զվեր­ջին նո­րո­գ­օղ սո­րին` զբա­րե­սէր [Սա­րա­տն*] յի­շե­ցէք ի Տէր:

223ա Նո­րո­գե­ցաւ եւ կազ­մե­ցաւ Աս­տուա­ծա­շունչ գիր­քս ի թվա­կա­նիս ՌՁԴ (1635) ի վա­յե­լու­մն [խօ­ջա Սա­րա­տին*]. ա­մէն:

265բ [Զխօ­ջայ Սա­րա­տն*] յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս. ա­մէն:

529ա [Զխօ­ջայ Սա­րա­տն*] յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ իւր ծն­օղ­քն եւ իւր­քն ա­մե­նայն, եւ Քրիս­տոս զձեզ իւր միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն ընդ սուրբ ա­ւե­տա­րան­չա­ցն դա­սես­ցէ: Ընդ նմին Յա­կոբ ա­ն­ար­ժան գծո­ղս. ա­մէն:

543բ [Զպա­րոն Սա­րա­տն*] եւ իւր­քն ա­մե­նայն­քն հան­դերձ նըն­ջե­ցե­լով­քն իւ­րովք յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս Աս­տուած, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մես­ցի: Ընդ նմին [Յա­կոբ*] ա­ն­ար­ժան վերս­տին գծո­ղիս եւ հօրն ի­մոյ` Ստե­փա­նոս քա­հա­նա­յին. ա­մէն: Ե­ղի­ցի:

2. 648բ (Վե­րա­կազ­մող­նե­րի` քե­րուած եւ եղ­ծուած) Արդ, ես` [զ]վե[ր]ջ[ին ստաց] աւղ սուրբ [ Աս­տուա­ծա­շուն]չ [մա­տե­նիս] զխաւ­ջա Նուրվ[ալ]իս, [որ ստա­ցա զս]ա ի հ[ալ]ալ ըն­չից ի[մ]ո[ց յ]իշ[ ա­տակ ինձ] եւ ծնաւղ[ա]ցն եւ [կո­ղակ]ց[ոյն] իմ[ո]յ եւ ննջ[ե]ց[ե­լոց] ի­մոյ... ի­մոյ... եւ....ն....: Դ[ արձ]եալ յի­շե[ցէ]ք... [հան­գուց]եալ ի Քրիս­տոս զխօջ[ա Վա­լի] եւ [դուս­տրն] իւր` Ու­լու[խա­նն, եւ եղ­բա]յրն իւր` Ա­ւետ[ի­կն, Բա­բա]քն: Դար­ձեալ [յի]շ[ե­ցէք] խ[օ­ջա] Վ[ ա­լուն]....լ.... [Սար] ա­տն.... [ Աս­տուա]ծ[ ա­տուրն], Յո­վա­նէսն.... եւ դս­տեր­քն իւր` [զ]Եմ[էն]փա­շէ[ն], զՔ[չ]ի­խա­նն: Դար­ձեալ [յի­շե]ց[էք] զ[խա]ւջա Վա­լի եւ կո­ղա­կ­ցոյն ի[ւ]ր` Սո­ղո­մէ­ին, ե[ւ] որ­դի­քն իւր` [ Աս­տուա]ծա­տուրն, Սա­րա­տն, եւ դս­տեր­քն իւր` [զ]Ոս­կի եւ զՈւ[լու]խա­նն: Դ[ արձ]եա[լ] յի­շեց[էք զՍա­րա]տն եւ կող[ ա­կի­ցն] ի[ւր` Գուլ­փա­րէ] եւ որ­դին իւ[ր`Յո­հա­նն]: Դ[ար]ձեալ յի­շե­ցէք Ա[ւ]ե­տի­կն եւ կո­ղա­կի­ցն ի[ւ]ր` Ե­մէն­փա[շ]էն եւ որ­դի[ն] իւր` Յա­կոբ[ջ]ա[ն]ն, եւ քւեր[ք]ն [իւր զ]Թե­րի­փա­շէն, [...] հա­նեն, Զա­տեն, Խան[զա]տէն: Յի[շ]ե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղո[րմ]ի ա­սաց[է]ք. յի­շողք[դ] յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի ան­մահ գա­ռին Աս­տու­ծոյ: Կազ­մեց[ա]ւ ձե­ռամբ Յո­վա­նէ­սի, Ըռս­տա­կի­սի թվին ՌԽԹ(1600):

[Ա]րդ, [յի­շես­ջիք] ի սուրբ յա­ղօ­թս ձեր զխօ­ջայ [Ս]ար[ ա­տն, զոր] վերս­տին [ետ] նո­րո­գել եւ լ[ցու­ցա­նել զթեր]ի սո[ր]ին ի թվա­կա­նին [Ռ]ՁԵ (1636), ի վ[այ]ել[ու­մն ան]ձին իւրւյ եւ կո­ղա­կ­ցին իւր[ոյ`] Գուլ­փա[րէ, եւ ո]րդ­ւո­ցն [ի]ւրոյ` Յո[հա]նի­սին, Աս­տուա­ծա­տու­րին... եւ դս­տե­րա­ցն իւ­րոյ` [Սո]ղոմ[է­ին,...]վի­նին, Ե­ղի­սաբ[ե]թին, Իս­թե­րին, Եղ...ին եւ այլ, զոր Տէր Աս­տուած պար­գե­ւես­ցէ [եւ պ] ա­հես­ցէ զսո­սա յան­կար­ծից չար[եաց, որ]չափ ի մար­մ­նի են խա­ղա­ղա­կան կե­նոք [բնա]կես­ցէ եւ յետ աս­տե[ ա­ցս] ընդ ե­րա­նե­լեա[ցն] դա­սա­ւո­րես­ցէ. [ա]մէն, ա­մէն:

Դար­ձեալ [ Աս­տուած] ո­ղոր­մի [ ա­սաց]էք խօ­ջայ Նուր­վա­լուն, որդ­ւոյն` Սար[ ա­տի]ն, որ ստա­ցաւ եւ այն[պ]էս հան­գաւ խա­ղա­ղու­թեամբ առ Քրիս­տոս:

Ընդ ն[ոս]ին եւ զ[իս` զ]թա[րմա­տար] Ռը[ստա]կէս կազ­մո­ղս եւ.... զտէր Յո­վա­նէսն յիշ[ե]ցէ[ք], որ կազ­մե­ցաք ի գիւ­ղա­քա­ղա­քս Ջու­ղայ, ի դուռն Սուրբ Յո[վ] ան­նէ[ս Մկրտ]չի:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զխ[ աւ­ջայ Ն]ուր­վա­լի եւ եղբ[ա]րք իւր` հանգ[ու­ցեա]լ ի Քրիս­տոս Բա­բա­քն, Ս[....]թա­վա­լի, Խ[աւ]ջա Վա­լի, որ տուին զԱս­տուա­ծա[շունչ գիր]քս ի դուռն Սուրբ [Յո­վան­նէս Մկրտ­չի]ն: Յի­շե­ցէ՛ք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի [ ա­սա­ցէ՛ք], եւ Աս­տուած ձեզ [ո]ղոր­մես­ցի իւր միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեա­նն. ա­մէն:

* փա­կա­գ­ծե­րի մէջ առ­նուած բա­ռե­րը քե­րուած եւ հա­զիւ նշ­մա­րե­լի:

3. 529ա Բող­բոջ բու­սեալ գար­նա­նա­յին,

Փը­թ­ը­թեալ ծա­ղիկ բու­րաս­տա­նին,

Դու զարդ փա­ռաց յա­ռա­գաս­տին,

Սուրբդ Ո­հան` այր լու­սա­ծին:

Յո­հան, դու զարթ ո­գոց մարդ­կան,

Որ­պէս ծա­ղիկ եր­փ­նա­գոյ­նեան,

Թէ ոք լի­նի քեզ յան­դի­ման,

Զմայ­լի հո­գով քո ան­ն­ման:

Եր­կու ի­րօք դու զար­դա­րեալ,

Լու­սա­ւոր­չուն ես նմա­նեալ,

Մար­մ­նով` դու ծառ յեր­կ­րի ան­կեալ,

Հո­գովդ` զմեզ պտ­ղա­բե­րեալ:

[Ե]թե­րա[յ]ին լու­սով ծաղ­կիս,

 Աս­տ­ղա­կայ­ճառ պայ­ծա­ռին­ցիս,

 Ա­րե­գա­կան նման փայ­լիս,

Ծաղ­կեալ ճա­ռա­գայ­թիս:

[Բ]ըղ­խես ըզ­հո­տն քոյ[ոյն],

Յո­հա­ն­ըդ սուրբ` Տէրն հան­գոյն,

Նմա­նեալ մա­քուր հո­գոյն,

Յար­ձա­կե­ցար նա­խավ­կոյն,

Բե­րի հո­տն ա­նուշ սուրբ մե­ռո­նոյն:

Դու ես բա­րի եւ հիւ­րա­սէր,

 Ա­տող չա­րեաց եւ բա­րե­սէր,

Ե­պիս­կո­պոս եւ Հո­հան տէր,

Եւ մեր հո­գոյն ճա­րակ եւ մէլ:

Դու հայր ես իմ քա­չա­զան,

Միշտ կա­միս ձե­ռ­ըս տա­րած­ման,

Զի ար­ժա­նի առ­նես յիշ­ման

Մէջ ա­ղօ­թի­ցն ար­տա­սուա­կան:

Ո՜վ պա­տուա­կան հարտ իմ լու­սա­ծին,

Հո­գիս ե­տու ձե­ռ­ըս քո­յին,

Փա­րաս ա­նուն իմ եղ­կե­լի`

Դուստ[ր] կո­չե­ցայ հայր Ո­հա­նին:

Դու վար­դա­պետ աս­տուա­ծա­յին,

Ի յո­տ­ըտ ան­կեալ քո ա­ղա­չեմ,

Զի ե­տու գիր­ք­ըս այս ձեռն քո­յին,

Զի ոչ ոք լի­նի սո­րա վնա­սին

Կամ զ[յ]ի­շա­տա­կ­ըն ջն­ջես­ցին

Կամ ա­ւա­զա­կն գո­ղաս­ցին:

 Արդ, տուաք ձեռս քո­յին,

Պա­հեա ըզ­դա ի քում ծո­ցին,

Զի օգ­նա­կան լի­նի ի­մոյ հո­գին

Վեր­ջին ա­ւուրն դա­տաս­տա­նին:

Սի­ր­օղ բա­նի­ցս եւ ըն­դեր­ց­օղք

Եւ ան­նա­խանձ օ­րի­նա­կ­օղք,

Զստա­ցո­ղս յի­շէք ի­մով ըն­տա­նօք

Ի սուրբ յա­ղօ­թս ձեր ար­տա­սուօք:

Ո՜վ բա­րե­միտ ըն­թեր­ց­օղք, յի­շե­ցէք առ Տէր զհայրն իմ` Դի­լան­ջին, Վա­րաղն` իմ մայր, զի մեծ եղ­բարն իմ` Միր­զա­բէկ եւ զհո­գա­յոր­դին իմ` Ոս­կա­նն, եւ զքուրն իմ` Նազ­լու­խա­նն, Մա­լա­յե­քն եւ զՇամ­շի­կն. ա­ղեր­սէ՛ք առ Տէր, ո՜վ ընտ­րեալ վար­դա­պետք` մտօք բա­նա­սէր:

Ի թուա­կա­նիս մեր Հայ­կա­զեան

ՌՃԻ եւ Զ(1677)-եան

Դա­մայ ամ­սոյ Ժ եւ Ե-եան

Ստա­ցաւ Փա­րասն զսա ի նոյն ա­մեան:

Ո­ղոր­մի Տէրն ա­մե­նայ­նի:

Հո­գոյ սո­րին ըս­տա­ցո­ղի`

Փա­րասն սա Ջու­ղա­ե­ցի,

Որ է սա դուս­տր Դի­լա[ն]ջի:

Յոր­ժամ որ գայ Տէրն եր­կ­նա­յին

 Ան­ճառ փա­ռօք իւր հայ­րե­նին,

Նս­տի ա­թոռ դա­տաս­տա­նին

Ի դատ առ­նել ազ­գս մարդ­կա­յին,

Յայ­ն­ժամ ա­չօ­քն քաղ­ց­րա­գին

Նա­յի սի­րով յան­ձս սո­ցին

Եւ բար­բա­ռով­քն աս­տուա­ծա­յին

Կո­չէ ի վերհ ընդ հօ­տա­պե­տին,

Խառ­նէ ի դա­սս յա­չա­կող­մին,

Լսել տա­ցէ զձայն եր­հա­նին,

Ե­թէ` Ե­կայք, ա­ւր­հ­նեալք Հօր ի­մոյ,

Ժա­ռան­գե­ցէք զան­ճառ բա­րին:

Ընդ ար­դա­րոց սուրբ կա­մին

Կամ ա­րա­րա­ծն ի հրա­մա­նին

Վա­յե­լե­ցէք զար­քա­յու­թիւն

Միշտ ա­ն­ըս­պառ յա­ւի­տե­նին:

 Այ­լեւ || (529բ) ծն­օղ­քն Փա­րա­սին`

Պա­րոն Դի­լան­ջին, զՎա­րա­ղին,

Ծաղ­կեալ ուս­տերք եւ դս­տերք սո­ցին

Կե­նան ան­փորձ, ոչ սա­սա­նին:

Յա­ռաջ Միր­զա­բէ­կն ան­դ­րան­կա­ծին

Եւ զՈս­կան իւր որ­դին,

 Այ­լեւ կրտ­սեր որ­դիք սո­ցին

 Ան­բողջ [պա­հէ] աղ­բից չա­րին:

 Աս­տէն ա­մօգ յոյժ եր­կա­րին,

Մին­չեւ զոր­դիս որ­դոց տես­ցեն,

Խա­ղա­ղա­կան կե­նօք վա­րին:

 Արդ, ա­ղա­չեմ յի­շե­ցէ՛ք զԱ­ւե­տու­մն հե­զա­հո­գին,

Որ կե­նա­կի­ցն է Փա­րա­սին,

Յի­շե­ցէք վասն հո­գոյ նո­րին,

 Ար­քա­յու­թեան ար­ժա­նաս­ցին:

 Արդ, ա­ղա­չեմ, ըն­դեր­ց­օղք գրոյց,

Զի կա­րօտ էր որ­դոց, դս­տե­րոց,

Յի­շե­ցէք զԱ­ւե­տու­մն ձեր ա­ղօ­թոց,

 Ար­ժա­նաս­ցի լու­սոյն պսա­կոց:

Յո­տս ան­կեալ քո, ա­ղա­չեմ,

Բայց գոր­ծով եմ յոյժ աղ­տե­ղի,

Եւ դու ա­սա` Ո­ղոր­մես­ցի:

Որ­պէս սա­տարն ոս­տա­նի,

Որ յորս առ­նէ նա մժղ­կի,

Տա­րեալ ի յորջ իւր կե­րա­կ­րի,

Բայց ՛ւ ի ծա­կաց նա պա­տա­ռի:

 Այս­պէս եւ ես` նոյն օ­րի­նի

Կա­միմ որ­սալ ինձ յա­գե­լի,

Բայց թշ­նա­մին, որ ի գաղ­տ­նի,

Զիս պա­տա­ռէ ան­բու­ժե­լի:

 Արդ, տէր Աս­տուած ա­մե­նայ­նի,

Յի­սուս Քրիս­տոս ա­մե­նայ­նի,

Մի՛ մատ­ներ զիս չար տան­ջ­օ­ղի

Յա­ւուրն ա­հեղ ա­նե­րե­կի:

Ով ոք որ զայս գրիս հան­դի­պի,

Մէկ Հայր մե­րիւ մե­ղա­ւորս յի­շի,

Յին­քն յի­շեալ` Տեառն ա­րար­չի:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զկես­րարն Փա­րա­սին`

ԶՀայ­րա­պե­տն հե­զա­հո­գին,

Զկո­ղա­կի­ցն իւր` Ե­ղի­սա­բեթ[ի]ն,

 Ար­քա­յու­թեան ար­ժա­նաս­ցի[ն]:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զՓա­րասն, իւր կո­ղա­կի­ցն` Ա­ւե­տի­կն, լէւ դուս­տրն, իւր հայր Դի­լան­ջին եւ կո­ղա­կի­ցն իւր Վա­րա­դն եւ միւսն Մար­գա­րի­տն եւ ի[ւր] որ­դին` Միր­զա­բէ­կն, կո­ղա­կի­ցն իւր Մա­րա­մն եւ որ­դին իւր սար­կա­ւագ Ոս­կա­նն, Սի­նա­նն, Ա­միր­ջա­նն, Ը­ռու­ստա­մն, իւր պապ Ա­միր­ջա­նն, կո­ղա­կի­ցն իւր Ա­ղա­բէ­կն, մօ­րէ պապ Մար­տի­րոսն:

Յի­շա­տակ է Աս­տուա­ծա­շուն­չն Փա­րա­սին եւ իւր քոյր­քն` Նազ­լու­խա­նն, Մա­լա­ե­քն, Շամ­շի­կն, Հայ­րա­պե­տն, իւր կո­ղա­կի­ցն` Ե­ղի­սա­բեր­թն: Որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կինք:

Կն­քա­դ­րոշմ` 44ա ԿՆՎ («Յի­սուս):

Գր­չա­փորձ` 245ա (Նօ­տր­գիր, մեկ­նու­թիւն նշա­նա­գ­րի) լա­ւա­տես:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Աա (նոյն ձեռ­քով) Ա­ռաւ[օ]տ լու­սոյ... Գանձ զ, Բա ||||. /. /: ||: («Ռա­բի):

355

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Ս. Գէ­որգ      ՉԻԹ-1280

 

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈ՞Ղ` Սի­մէ­ոն: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յա­կո­բոս:

ԹԵՐԹ` 308+1 (կրկ. 91). չգ­րուած` 227ա: ՊՐԱԿ` 26(Ա-Պ) 12(Ա 10, Պ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 29,7 22: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 58ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ շեր­տա­ւոր կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+1, սպի­տակ թուղթ (ԺԸդ. յա­ւե­լում):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մար­կոս` 79բ, Յով­հան­նէս` 227բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 133ա, 288ա: Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին, ե­կե­ղե­ցի (210ա), խաչ (213ա, 279ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին, շա­գա­նա­կա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Նա­խա­պէս ե­ղել է խիստ քայ­քա­յուած. 1726-ին նո­րո­գուել է, ա­ւե­լա­ցուել 151, 153, 299 թեր­թե­րը, լրա­ցուել թա­փուած բա­ռերն ու տո­ղե­րը եւ վե­րա­կազ­մուել: Վե­րա­կազ­մե­լիս ե­զ­րա­հա­տուել է. վնա­սուել են լու­սան­ցա­զար­դե­րը: Ու­նի սե­ւա­ցած, գու­նա­փո­խուած եւ կեղ­տո­տուած թեր­թեր: Նկար­նե­րի ներ­կե­րը տեղ-տեղ թա­փուել են, իսկ լու­սան­ցա­զար­դե­րը` դրոշ­մուել հան­դի­պա­կաց է­ջե­րին:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1ա-79ա [ Ա­ւե]տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 80ա-132բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 133ա-226բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 228ա-307բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու

(307աբ Գիրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ): «Գիրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ հա­տուա­ծի հա­մար ծնթ. գր­չի` 307բ., «Յաւ­րի­նա­կն հայնց էր գրած, թէ այս սքան­չե­լի գրու­թեան շնոր­հն ի Քրիս­տո­սէ ի հեբ­րա­յե­ցի Ա­ւե­տա­րա­նէն աստ ե­դաւ, որ­պէս ա­սէ Եւ­սե­բի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 86բ (Սի­մէ­ոն գր­չի).

 Ա­ւա՜ղ մտա­ցս սխա­լե­լոյ,

Եւ թո­ղու­թիւն ձեզ` մեզ առ­նե­լոյ:

123 (Ե­զ­րա­հա­տուած) Ա­ւաք հին­գշ[աբ] ա­թին, եւ զմե­ղաւ[որ] Սի­մէ­ոն [յիշ]է՛, ա­ղաչ[եմ]:

132բ Զտա­ռա­պեա­լս ի բա­րեաց ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր, ո՜վ մա­ն­կունք ե­կե­ղե­ցոյ:

148ա (Ե­զ­րա­հա­տուած) Ա­ւա՜ղ տղա­ո­ցս բար­բաջ­մա­նս, /Եւ իմ մտա­ցս սխա­լե­լոյս:/ Եւ այ­սա­ւր տաւն եր Բար­ս­ղի հայ­րա­պե­տին: ||||նա­կս կա­ւոյ տա­նե­ին:

307բ Փա՜ռք... ա­մէն:.... (1 թերթ ըն­կած) || (308ա) սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս յա­ղա­գս ի­մոյ Յա­կո­բո­սիս` նուաս­տի հոգ­ւոյ եւ մար­մ­նո փր­կու­թեան, եւ ծնո­ղաց ի­մոց` Մել­քի­սէ­դեկ քա­հա­նա­յի եւ Ը­ռի­հա­նայ, եւ եղ­բարց ի­մոց միշտ յի­շա­տակ սա ե­ղի­ցի ի դրան Սուրբ Գէ­որ­գա Զաւ­րա­ւա­րի, տղա Մար­տի­րո­սի, զոր եւ ես` նուաստ ծա­ռ­այս Աս­տու­ծոյ Յա­կո­բո­սս, ա­ւան­դե­ցի զսայ իմ հայ­րէ­նի ե­կե­ղե­ցի­ոյս Սուրբ Գէ­որ[գայ]:

 Արդ, գրե­ցաւ այս սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ձե­ռամբ Սի­մէ­ո­նի մե­ղա­ւո­րի, ի յըն­տիր աւ­րի­նա­կէ, առ դրան Սուրբ Զաւ[ր] ա­վա­րիս Գէ­որ­գայ, ի թվա­բե­րու­թեան Հա­յոց ՉԻԹ (1280), ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Յա­կո­բայ եւ յե­պիս­կո­պո­սու­թեան տէր Հա­մա­զաս­պայ` ա­ռաջ­նոր­դի մե­ծա­փառ Տա­նն Յով­հա­նու:

2. 210ա Զն­կա­րող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս յի­շեա` ա­սե­լով. Տէր Աս­տուած, ո­ղոր­մեա ծաղ­կո­ղի սո­րա. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 307բ (ԺԷ՞դ., բո­լոր­գիր) Ես Փի­լի­պոս ե­պիս­կո­պոս, կազ­մե­ցի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, հաս­տա­տե­ցի ի դուռն Սուրբ Ա­ռա­քե­լո­ցն:

308ա (Նոյն ձեռ­քով, կի­սով չափ լուա­ցուած) Ես Ա­տոմ ե­պիս­կո­պոս, Խա­չայ­տուրս ե­պիս­կո­պոս տուի[նք զսուրբ Ա­ւե­տա]րան[ս ի դուռն] Սուրբ Ա[ռա­քե­լո­ցն] յի­շա[տակ] /// ո­գոյ ///.

2. 308ա (Նօ­տր­գիր, նա­խոր­դի «ո­գոյ բա­ռից յե­տոյ) Յի­շա­տակ է սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս Ու­ղուզ­լուէ­ցի Փի­լի­կի որ­դի բա­րե­պաշտ Սարգ­սին եւ որ­դո­ցն` բա­րե­պաշտ Նա­ւուռ­զին, հան­գու­ցեալ Յո­վա­նէ­սին, Պա­րոն տի­րա­ցուին, || (308բ) Միա[ն]սա­րին, Մի­նա­սին, Ա­սա­տու­րին: Ես` Նա­ւուռ­զ­ըս, յօ­ժա­րու­թեամբ ի­մով յե­տու յի­շա­տակ ան­ջինջ հո­գոյ ի­մոյ եւ ծնո­ղաց ի­մոց` Սարգ­սին, մօրն ի­մոյ` Գուլ­զա­տին, քու­րեր­ց­ըն, Շահ­զա­տին, Մար­դա­յին, Ար­զու­խա­նին, Թուր­վան­դին, հին եւ նոր նն­ջե­ցե­լոց ի­մոց, ի դուռն Ախ­նու Սուրբ Գէ­որ­քայ: Ով ոք որ հա­նել ջա­նա կամ ծա­խել, ԳՃ­ԺԸ հայ­րա­պե­տա­ցն նզո­վեալ ե­ղի­ցի, մասն եւ բա­ժին Յուդ[այ]ի եւ խաչ­հա­նո­ղա­ց­ըն առ­ցէ: Ո՜վ դասք լու­սե­րամ քա­հա­նա­յից, յի­շե­ցէ՛ք [ի] մաք­րա­փայլ զա­ղօ­թս ձեր զՓի­լի­կն, Սար­գիսն, որ­դի­ք­ըն` բա­րե­պաշտ Նա­ւուռ­զ­ըն, հան­գու­ցեալ Յո­վա­նէսն, Պա­րոն­նը, Մալ­խասն, Ղա­զարն, Մի­տի­չն, Հա­ճա­թն, հար­սու[ն]քըն եւ դս­տեր­քն, թու­ռուն­ք­ըն, եւ ա­մե­նայն ա­ռու ա­րեան մեր­ձա­ւոր­քն մէկ Հայր մե­ղա­յիւ, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի ա­հեղ ա­տե­նին Քրիս­տո­սի. ա­մէն: Մի լի բե­րան Ո­ղոր­մի ա­սէք, որ շատ ջա­նս կրե­ցի ես` ո­ղոր­մե­լի, սու­տ­ա­նուն Սար­գի­սս ե­պիս­կո­պոս ի [յ]որ­դո­րե­լն: Որ ա­ռա­տն է ի տուրս ո­ղոր­մու­թեա­նն, նայ ձեզ ո­ղոր­մի ի մի­ու­սան­գամ գա­լս­տեա­նն իւ­րում. ուր տ[ի]ե­զե­րա­կան հրա­պա­րա­կն է, անդ յի­շես­ջիք Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն: Թվին ՌՃ­ՀԵ (1726), մա­յի­սի մու­տն:

356

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Ե­ղի­վարդ     ՉԿԷ -1318

ԳՐԻՉ` Ներ­սէս քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Պա­րոն Ա­զիզ­պէկ, եւ կի­նը` Վա­խախ:

ԹԵՐԹ` 253. չգ­րուած` 1աբ,253աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԱ 8(Ա 12, ԼԱ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31 23: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 19ա, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր` 2ա-3ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր մե­տա­քս: Ա փեղ­կին` 1 կա­նաչ եւ 2 կար­միր ա­կով ար­ծա­թէ խաչ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2ա, 70ա, 114ա, 189ա:Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, եր­կ­րա­չա­փա­կան:Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­պոյտ, կար­միր, մա­նի­շա­կա­գոյն, դե­ղին, կա­նաչ, ոս­կի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Ժ-ԺԱ դդ.: 1 (Ա) թերթ սկզ­բում, ստա­ցուած 1 թեր­թի վե­րին մա­սի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ), 22-25 տող, Աբ է­ջում` լու­սան­ցա­զարդ-խաչ: Կար­դալ Աաբ. «[ե­րե­ւե­ցաւ] Սի­մով­նի... եւ ա­ւր­հ­նէ­ին զԱս­տուած (ԻԴ, 34-53):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խու­նա­ցած եւ ցե­ցա­կեր, լու­սանցք­նե­րը մա­շուած, քա­նի­ցս նո­րո­գուած, 189 եւ 252 թեր­թե­րը փո­խա­րի­նուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-69ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 70ա-113բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 114ա-88ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 189ա-244բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

69բ Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մեա՛յ ա­ն­ար­ժան գր­չի Ներ­սէ­սի. ա­մէն:

113բ Տէ՛ր Աս­տուած, ո­ղոր­մեա՛ ստա­ցո­ղի սո­րա պա­րոն Վա­խա­խին եւ մե­ղա­ւոր գր­չիս Ներ­սի­սի` պար­տա­կա­նի բա­զում քան­քա­րաց Տեառն իւ­րում: Տէ՜ր Աս­տուած, ո­ղոր­մի՛ պա­րոն Ա­զիզ­պէ­կին եւ ա­մուս­նոյ իւ­րոյ Վա­խա­խին` ստա­ցո­ղաց սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս. ա­մէն:

244բ Փա՜ռք... Ես` պա­րոն Ա­զիզ­բէ­կս, վե­ր­ըս­տին նո­րո­գե­ցի զմեծ մե­նաս­տա­նս Ե­ղի­վարդ[այ] եւ լը­ցի ծայ­րէ­ծայր շի­նուա­ծովք, այ­գաւք եւ բիւ­րաս­տա­նաւք: Եւ գայր ի­ջա­նէր չո­րից վտա­կեաց աղ­բիւ­րեաց ի լեռ­նէն Թե­ղե­նոյ աղ­բիւրն վա­նից, աղ­բիւրն Սպի­տակ, աղ­բիւրն Գո­մայ­ձո­րոյ, աղ­բիւրն Գան­ձա­կայ եւ զջուրն ձո­րո­ցն, որ ա­սի Քա­րա­շամ, եւ ոչ ե­ղեւ բա­ւա­կան: Եւ ա­պայ յե­տոյ բա­զում ջա­նիւ եւ աշ­խա­տու­թեամբ եւ ծա­խիւք ըն­չից բե­րաք զջուրն ի Քա­սաղ գե­տոյ եւ հա­սու­ցաք ի մե­նաս­տա­նս Ե­ղի­վարդ վասն հո­գոյ ի­մոյ եւ ա­մուս­նուն ի­մոյ պա­րոն Վա­խա­խին` վասն շի­նու­թեան տե­ղոյս եւ ա­րեւ­շա­տու­թեան որ­դոց ի­մոց:

245ա Փա՜ռք ա­մե­նա­սուրբ եր­րոր­դու­թեա­նն,

Ե­րիս ան­ձ­նա­ւո­րու­թեա­նն

Եւ մի կա­տա­րեալ իս­կու­թեա­նն`

Հա­ւր եւ Որ­դոյ եւ Սուրբ Հոգ­ւոյն:

Շնոր­հիւ Տեառն սկ­սայ եւ ո­ղոր­մու­թեամբ նո­րին կա­տա­րե­ցի ըզ­քա­ռա­վ­տակ աղ­բիւրս ի լու­սա­ւո­րու­թիւն ման­գանց ե­կե­ղեց­ւոյ:

Քան­զի սի­րոյն ա­րար­չա­կան,

Որ սեր­մա­նեալ ի քեզ բնա­կան,

Սայ զար­թու­ցիչ ներ­բաւ­սա­կան,

Հա­սող յա­ճու­մն ար­դիւ­նա­կան:

Զհո­գին մթին նսե­մա­կան

Զան­կե­լս ի հո­ղս այս նիւ­թա­կան.

Սայ փո­փո­խէ լոյս պար­զա­կան,

Խառ­նէ ի գուն­դն ան­մար­մ­նա­կան:

Զմի­տս ան­մա­քուր աշ­խար­հա­կան,

Որ ըստ ծո­վու ա­լեաց ծը­փան,

Սայ վեր­բե­րէ հը­րոց նը­ման,

Որ­պէս բը­նու­թիւ­նն է վեր­նա­կան:

Զան­ձն սգա­ծեալ եւ հո­գե­կան

Ի պատ­ճա­ռէ ինչ տրտ­մա­կան

Սայ ներ­գոր­ծէ ու­րախ || (245բ) ա­կան,

Ի թաղ­ծու­թեան­ցն հիւ­ծա­կան:

Եւ որ ար­բեա­լն է թըմ­րա­կան,

Ըմ­բող գի­նոյն յի­մա­րա­կան,

Սո­վաւ զար­թ­նուն եւ սգաս­տա­նան,

Թէ ըն­թեռ­նուն մը­տա­ռակ[ան]:

Որք Աս­տու­ծոյ սի­րոյն բաղ­ձան,

Գե­րա­գու­նոյ լու­սոյն ցան­կան,

Սո­րին թե­ւաւք վե­րաս­լա­նան,

Մեր­ձին ի տի­պն ան­տե­սա­կան:

Եւ զփոք­րա­գոյն ան­ձն մարդ­կան,

Որ է բնու­թիւն ծա­ռա­յա­կան

 Ան­տա­նե­լոյն եւ տի­րա­կան

Բնու­թեա­նն առ­նէ սա աւ­դա­րան:

Ըզ­ծայ­րա­գոյ­նն բար­ձ­րու­թեան,

Որ ի յեր­կ­նից եր­կին բը­նա­կան,

Սայ վեր­բե­րէ խո­նար­հա­կան,

Որք յիւր ա­նուն ժո­ղո­վե­ցան:

Եւ զԱ­րա­րի­չն հան­րա­կան,

Ո­րով բո­լոր էակք ստեղ­ծան,

Սո­վաւ կո­չել որ­դիք մարդ­կան,

Հայր ըստ շնոր­հի ար­ժա­նա­ցան:

 Արդ, գը­րե­ցաւ սայ ի թվա­բե­րու­թեա­նս Հայ­կա­զեան տո­մա­րիս եաւ­թն հա­րիւր եւ վաթ­սուն եւ եաւ­թն (1318), ի խըն­դ­րոյ հրա­շա­փառ եւ հա­ւա­տա­րիմ ծա­ռա­յի­ցն Քրիս­տո­սի` պա­րո||(246ա)ն Ա­զիզ­պէ­կին, եւ ա­մուս­նոյ իւ­րոյ` պա­րոն Վա­խա­խին: Սո­քայ է­ին բա­րե­պաշտ ծնո­ղաց զա­ւակ եւ յազ­նուա­կան ա­զգաց եւ տոհ­մից, կա­մա­րարք եւ հա­ճո­յա­րարք Ա­րար­չին ա­մե­նայն ե­ղա­նա­կաց: Եւ սո­քա, բա­րե­պաշտ տեար­քս մեր, քաջ զաւ­րա­վարն ընդ­դէմ թշ­նա­մեաց խա­չին Քրիս­տո­սի` պա­րոն Ա­զիզ­պէ­կն, եւ բա­րե­միտ տի­կի­նն մեր` բար­ձ­րա­վիզն ի ցան­կու­թիւն Վաղ­խախ, ի ման­գու­թե­նէ իւ­րեանց սնեալ եւ վար­ժեալք ա­մե­նայն բա­րե­պաշ­տու­թեամբ, բը­խէ­ին ի բե­րա­նոյ իւ­րեանց զբա­նս քաղ[ց]րա­ճա­շա­կս ի լըս[ել]իս մարդ­կան, եւ զո­ղոր­մու­թիւ­նս առ ա­մե­նայն աղ­քա­տս եւ զար­դիւ­նս մե­ծա­գի­նս եւ գե­ղեց­կա­տե­սի­լս առ ա­մե­նայն ե­կե­ղե­ցիս: Եւ ա­ջովն ամ­րա­ծա­ծուկ եւ սի­րովն հայ­րա­խ­նամ վա­րէ­ին զկեա­նս իւ­րեայնց, որ­պէս զի հա­ճոյ թվէր ի յա­չս ե­պիս­կո­պո­սաց եւ վար­դա­պե­տաց, քա­հա­նա­ից եւ աս­տուա­ծա­սէր իշ­խա­նաց, ա­ւր­հ­նու­թիւն, գո­վու­թիւն եւ փառս մա­տու­ցա­նէ­ին || (246բ) տվո­ղին այն­պի­սի [ի]մաս­տու­թեան մարդ­կան: Եւ վի­շա­պն ա­հա­գին բար­ձ­րա­ցու­ցեալ զգ­լու­խս իւր եւ պշու­ցեալ հա­յէր ընդ յան­հաս բա­րե­պաշ­տու­թիւ­նն նո­ցա, ճմ­լե­ցաւ սիրտ նո­րա եւ դէ­մս ա­րա­րել, գայր սառ­ս­ը­մամբ ի վե­րայ նո­ցայ` կլա­նել զնո­սա: Եւ հա­յե­ցեալ ի հե­ռաս­տա­նէ զհինք ա­խս ե­տես եւ փա­կա­ղա­կս ի վե­րա հինգ դրան­ցն, որ ի վե­րա մար­մ­նո նո­ցա եւ զհինգ սգ­աա­րա­նս նո­ցայ բե­ւե­ռեա­լս ի սէրն Քրիս­տո­սի, ոչ կա­րաց մեր­ձե­նալ առ նո­սայ: Ե­տես զա­չս նո­ցա, որ միշտ հո­սէ­ին զվ­ը­տա­կս ար­տա­սուաց ի ժա­մա­նա­կս ա­ղաւ­թից եւ պա­տա­րա­գաց եւ միշտ ի վեր հա­յել ի գլուխն իւ­րեանց ի տէր Յի­սուս, եւ ոչ կա­րաց մը­տա­նել ընդ նայ: Ե­տես բե­րա­նս նո­ցա պար­կեշ­տս յա­ւե­լորդ ու­տե­լոյ եւ ի խմե­լոյ, եւ ո­րո­շեալ յա­մե­նայն խեղ­կա­տա­կա­նաց, [յ]ի­շո­ցաց եւ ի բամ­բա­սա­նաց, եւ զձեռս նո­ցա` ար­գե­լեա­լս ի զր­կե­լոյ եւ ի ծե­ծե­լոյ, այլ միշտ եւ ան­խա­փան ա­ռատ յո­ղոր­մու­թիւ­նս աղ­քա­տաց, եւ զո­տս նո­ցայ` յեր­թե­ւե­կս ա­ղաւ­թից, եւ || (247ա) զա­ւա­կաց նո­ցա ի լսել ըզ­պա­տուի­րա­նն Աս­տու­ծոյ: Եւ դար­ձու­ցեալ զդէ­մս իւր ի նո­ցա պեղ­ծն խե­նեշ եւ ա­սէ` Վա՜յ ինձ, բազ­մա­դի­մի սպառ­նա­լեաւք ե­կեալ յաղ­թե­ցա ա­մաւթ­իա­լից: Եւ ա­սէ պեղծ թշուա­ռա­կան[ն]` Արդ գի­տեմ զինչ ա­րա­րից. ար­կից զա­գա­հու­թիւն ի սիր[տ]ս ըն­դա­նեաց սո­ցայ, զի ո­րո­շես­ցեն զսո­սայ յար­կաց իւ­րեանց: Եւ ա­րար այն­պէս. տն­կե­ցէ առ նո­սայ նա­խանձ եւ պա­տ­ե­րազմ յա­րոյց ի մէջ եղ­բարց նո­ցայ եւ հող­մով դի­ւա­կան տա­րու­բե­րէր զնո­սայ իբ­րեւ զնա­ւս ի հող­մա­հար ա­լեաց: Եւ նո­ցայ նա­խանձ ար­կել բա­նիւք բազ­մա­դիմ[ի] խո­խո­ղէ­ին զնո­սայ: Եւ նո­քայ զմ­տաւ ա­ծեա­լս զայն, որ ա­ռա­քեա­լն հրա­մա­յէ, թէ` Ո՞վ մեկ­նես­ցէ զմեզ ի սի­րոյն Քրիս­տո­սի նե­ղու­թիւն, թէ՛ անձ­կու­թիւն, թէ՛ սով, թէ՛ հա­լա­ծանք, թէ՛ մեր­կու­թիւն, զի սո­վո­րու­թիւն է Աս­տու­ծոյ փոր­ձել զմար­դիկ` թէ հարս­տու­թեամ­բն կու սի­րէ զԱս­տուած, թէ՞ աղ­քա­տու­թեամ­բն այլ կու սի­րէ, որ­պէս զ[Յ]ոբ: Եւ սո­քայ` աս­տուա­ծա­հա­ճոյ տեար­քս մեր ո­րո­շել || (247բ) եալ յա­մե­նայն ըն­չից եւ ոչ հա­տան յու­սոյն, որ առ Քրիս­տոս, եւ համ­բե­րել ա­մե­նայն հնա­րի­ցն սա­տա­նա­յի եւ ու­ռամբ հոգ­ւոյն ջա­խե­ցին զգ­լուխն Բել­իա­րայ: Եւ հա­յե­ցեալ ո­ղոր­մա­ծին Աս­տու­ծոյ, զի գը­տան յաղ­թողք ընդ­դէմ թշ­նա­մոյն, ա­պա ո­ղոր­մա­գին ա­ղե­տիւք ժո­ղո­վեաց զնոս[ա] ի խնամ­քն ա­րար­չա­կան եւ եդ զթշ­նա­միս նո­ցա պա­տուան­դան ո­տից նո­ցա:

Ե­կեալ տե­սին զբ­նա­կու­թիւն նո­ցայ ա­ւե­րեալ եւ կոր­ծա­նեալ, եւ զա­ւա­նս իւ­րեանց զԵ­ղի­վարդ` բնա­կու­թիւն ա­ւա­զա­կաց: Եւ կա­մա­կ­ցու­թեամբ ա­մե­նա­կա­լին Աս­տու­ծոյ զա­մե­նայն զպար­տսն հա­տու­ցին եւ վերս­տին նո­րո­գե­ցին ը­սզ­սայ բա­զում տգ­նու­թեամբ եւ չա­րա­չար վը­տա­կաւք, մի մի ժո­ղո­վել զց­րուեա­լսն, բա­զում եւ յո­լով աշ­խա­տու­թեամբ ծա­ռա­յու­թիւն կա­տա­րե­լով մե­ծա­փառ տէ­րանց իւ­րեանց` մե­ծին Շա­հին­շա­հի եւ Խո­յան­դ­զա­յին, եւ հե­զա­բար եւ հնա­զան­դա­բար շր­ջէ­ին ընդ նո­սայ, մին­չեւ ա­մե­նայն դի­մօք հաս­տա­տե­ցին զմեծ մե­նաս­տա­նս` զԵ­ղի­վարդ, շի­նել զա­մե­նայն քան­դեա­լսն: ||(248ա) Եւ յետ այ­սր ա­մե­նայ­նի Հո­գին Սուրբ շար­ժեաց ըզ­նո­սայ, եւ սկ­սան ար­դիւ­նս մե­ծա­մե­ծս մի մի յա­ւե­լոյր աս­տուա­ծա­տիպ շնորհ ո­ղոր­մա­ծու­թեա­նն եւ կամք շի­նու­թեան զտու­նս հոգ­ւոյ եւ մար­մ­նոյ: Քաղ­ց­րա­տես եւ ո­ղոր­մա­ծա­գութ պա­րո­նէ­քս մեր` Ա­զիզ­պէ­կն եւ Վա­խախն սկ­սան շի­նել վա­նս ի Կոր­դոյ` զուխ­տն Սր­բոյն Յա­կո­բայ յա­նուն սուրբ ա­ռա­քե­լո­ցն եւ զար­դա­րե­ցին զնայ մե­ծա­մեծ վա­ել­ջու­թեամբ, ստա­ցան բա­զում այ­գիս շուրջ զբ­նա­կու­թեամ­բն ուխ­տին: Եւ զներ­քս ե­կե­ղե­ցոյն զար­դա­րե­ցին քան­դա­կով, նա­ղա­շու­թեամբ ձե­ւա­ցու­ցին զպատ­կեր ա­մե­նա­փրկ­չին եւ զմա­տն իւ­րոյ` Աս­տուա­ծած­նին եւ զա­ռա­քե­լոց եւ զմար­գա­րէ­ից`միջ­նորդ ա­րա­րել զնո­սա առ բա­րե­գու­թն Աս­տուած: Եւ մա­ծա­գին գրեա­նս ազ­գի ազ­գի եւ մե­ծա­գին սգես­տիւք զար­դա­րե­ցին զնայ եւ ա­րա­րին զնայ բնա­կու­թիւ­նս կու­սա­նաց եւ ե­տուն զա­մե­նայն պէ­տս սգես­տից եւ կե­րա­կ­րոց եւ ո­չինչ կա­րաւտք եղ[եալ] յա­մե­նայ­նէ, զոր ինչ պի­տո էր` հո­գե­ւոր եւ մար­մ­նա­ւոր: || (248բ) Եւ բա­րե­պաշտ Ա­զիզ­պէկ եւ աս­տուա­ծա­սէր տի­կի­նն մեր Վա­խախն ու­րա­խու­թիւն եւ ցն­ծու­թիւն մեծ ա­րա­րին բա­զում գա­ւա­ռաց եւ մեծ մե­նաս­տա­նիս Ե­ղի­վար­դայ:

Գնա­ցեալ ի սուրբ ուխ­տն Աս­տուա­ծ­ըն­կալ եւ տե­սեալ զգ­նա­ցս ջրոյն Ե­ղի­վար­դա ա­ւա­րեա­լս եւ խո­պա­նա­ցեալ, որ­պէս զի թե­րե­ւս ե­րե­ւէ­ին հետք նո­րայ, եւ ա­ջովն ա­պեն­իազ թա­գա­ւո­րին Քրիս­տո­սի զաւ­րա­ցան եւ պն­դեան` ի­բր այր զմ­էջ ի[ւր եւ] ար­իա­ցան, եւ ոչ հաշ­վե­լով զծա­խսն, որ­պէս զուար­դուն հրե­ղէն, տա­գ­նա­պէ­ին` ոչ ու­նե­լով զհան­գիստ եւ զքուն ի տվէ եւ ի գի­շե­րի: Եւ շր­ջա­պա­տել զլեառն Ա­րա­րա­տեան` հա­սու­ցին զջուրն յոր­դա­ռատ վը­տա­կաւք փոյ­թ­ըն­թաց յԵ­ղի­վարդ: Եւ զդժ­վա­րու­թիւն սահ­մա­նա­ցն եւ զ[յ]ո­լով աշ­խա­տու­թիւ­նս եւ զտուրս ար­վես­տա­ւո­րա­ցն եւ զա­մե­նայն ծա­խսն ո՞վ կա­րէ ընդ գրով ար­կա­նել: Եւ զան­հա­սա­նե­լի եր­կ­րա­չափ զհե­ռա­ւո­րու­թիւն տե­ղոյ, որ ի քա­ղա­քէն Բըջ­նոյ մին­չեւ Կար­բի ոչ գը||(249ա)տա­նէ­ին ջուր յար­բու­մն մարդ­կան, եւ պա­պա­կէ­ին ան­ցորդք ճա­նա­պար­հաց ի տա­պոյ յա­ւուրս ա­մա­րայ­նոյ: Եւ ի գալ եւ ի մտա­նել ջրոյն յան­տաս­տա­նս մեր, վերս­տին նո­րո­գե­ցան ա­մե­նայն ար­մատք եւ նո­րա­փե­տուր զար­դա­րե­ցան եւ զը­ւար­ճա­ցան ա­մե­նայն կեն­դա­նիք` մարդ եւ ա­նա­սուն, թռ­չունք եր­կ­նից եւ գա­զանք, զո­վա­նա­յին, զուար­ճա­նա­յին եւ ու­րախ լի­նէ­ին, ա­ւր­հ­նէ­ին, գո­վէ­ին եւ փա­ռա­ւոր առ­նէ­ին զԱս­տուած եւ բազ­կա­տա­րած ձե­ռաւք եւ մատ­նա­ղերս պա­ղա­տա­նաւք խն­դ­րէ­ին տուո­ղէն բա­րեաց ի Քրիս­տո­սէ շնոր­հել զեր­կայն ա­ւուրս, հան­դերձ ա­մե­նայն ու­րա­խու­թեամբ բա­րե­պաշտ պա­րո­նա­ցն մե­րոյ Ա­զիզ­պէ­կին եւ Վա­խա­խին, կր­կին կե­նաւք եւ եր­կու աշ­խար­հաւք պա­հել զնո­սա ամ­բողջ եւ ան­խ­ռով ի կա­մս ո­ղոր­մու­թեան նո­րայ, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Եւ յետ այ­սո­րիկ զաւ­րու­թիւն բար­ձ­րե­լոյն շր­ջա­պա­տել պա­հէր զնո­սա || (249բ) յա­մե­նայն հնա­րից սա­տա­նա­յի:

 Արդ, վասն այ­սո­րիկ գրե­ցաք զգ­նա­ցս վա­րուց նո­ցա, զի բա­րի աւ­րի­նակ է­ին բազ­մաց, նոյն­պէս եւ ոյք յառ­նեն ի սո­ցա­նէ ծա­ղիկ դե­ռա­բոյսք` ա­րաս­ցեն զվարս նո­ցայ եւ դար­ձե[ա]լ պատ­մես­ցեն որ­դոց իւ­րեանց, զի մի կո­րի­ցէ բա­րե­պաշ­տու­թեան վարք նո­ցայ յաշ­խար­հէ:

 Արդ, գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ձե­ռամբ մեղ­սա­սէր քա­հա­նա­յի Ներ­սէ­սի ի յԱյ­րա­րա­տեան գա­ւա­ռիս, ի մեծ մե­նաս­տա­նիս յԵ­ղի­վարդ, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նիս եւ Սուրբ Գրի­գո­րիս եւ Սուրբ Յա­կո­բիս եւ այլ միա­հա­մուռ սր­բոց ա­ռա­քել[ոց], հրա­մա­նաւ եւ ար­դեամբ պա­րոն Ա­զիզ­պե­կին եւ Վա­խա­խին, յի­շա­տակ ին­քեանց եւ ծնո­ղաց իւ­րեանց` Ա­ւագ­պա­րո­նին եւ Թա­մա­րին, Խար- Աս­լա­նին եւ Ըռ­զու­քա­նայ, եւ զա­ւա­կաց իւ­րեանց ի ժա­ռան­գու­թիւն եւ բա­րե­խա­ւս կե­նաց առ Քրիս­տոս Թուխ­թա­նէ եւ ան­դ­րա­նիկ որ­դոյ իւ­րեանց` Ա­ւա­գին, Յո­հա­նի­սին || (250ա), Սա­րան­դի­նօ­սին, ե­ւս Ա­սան­թա­նէ եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­կա­յից` կեն­դա­նեաց եւ մե­ռե­լոց: Որ ե­տուն գրել ը­սզ­սայ մե­ծաւ փա­փա­քա­նաւք ի հա­լալ ար­դեանց իւ­րեանց եւ պա­տուե­ցին զսայ ոս­կով եւ ար­ծա­թով եւ ըն­ձա­յե­ցին ըզ­սայ սուրբ ա­ռա­քե­լո­ցն, զի լի­ցի բա­րե­խա­ւս եւ յոյս պար­ծա­նաց առ Քրիս­տոս յա­ւուր մե­ծի հրա­պա­րա­կին, զի ըն­կա­լ­ցին զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի գիր­գս իւ­րեանց բա­րե­պաշտ իշ­խե­ցող­քն մեր եւ տա­րե[ա]լ ըն­ձա­յե­ցեն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, եւ նայ տա­րե[ա]լ ըն­ձա­յես­ցէ զնո­սայ եր­կ­նա­ւոր Հա­ւրն ա­սե­լով, ե­թէ Ու­նին զբա­նս իմ ընդ յիւ­րեա­նս. եւ նայ դա­սե­ցուս­ցէ զնո­սայ յան­սպառ ու­րա­խու­թիւ­նսն, զի գրեալ է, թէ Ուր ես եմ, անդ եւ պաշ­տաւ­նեան իմ ե­ղի­ցի: Արդ, ա­ւար­տու­մն ա­րա­րից, զի ոչ նե­րէ բա­նս բազ­մի:

 Արդ, ուն­կն­դիր լե­րուք սա­կաւ բա­նից տեառն ի­մոյ Վա­խա­խին, լու­սոյ որ­դիք Սի­ով­նի, զի ու­նի ինչ ա­սել ձեզ: || (250բ) Արդ, ես` Վա­խա­խս, ծա­ռայ ծա­ռա­յիցդ Քրիս­տո­սի, պար­տա­կա­նս բիւր քան­քա­րաց տեառն ի­մոյ Յի­սու­սի, զմ­տաւ ա­ծի զսէր ար­քա­յու­թեա­նն եւ զըս­պառն[ալ]իսն դը­ժո­խոց, եւ հա­ե­ցա ընդ յիս, զի ոչ ու­նէի թո­շակ պատ­րաս­տել այն եր­կայն ճա­նա­պար­հին եւ եմ թա­փուր յա­մե­նայրն բա­րե­գոր­ծու­թեանց, զմ­տաւ ա­ծի զա­նա­չառ դա­տաս­տան Քրիս­տո­սի, եւ զի միայն եմ գտա­նե­լոյ անտ, ա­ռանց զաւ­րաց, զոր այժմ ու­նիմ, զի անդ աղ­քատք թա­գա­ւո­րին, եւ մե­ծա­տունք հե­ռա­ցեալ լի­նին ի տե­սոյն Քրիս­տո­սի, եւ կա­պին ձեռք այ­նո­ցիկ, որք ի յաղ­քա­տս ոչ ար­ձա­կին: Արդ, զի՞նչ ա­րա­րից, զի սար­սել դո­ղա­ցաւ ան­ձն իմ, զի թէ մայրն իմ Ե­ւա զմի պա­տուի­րա­նս ան­ցաւ եւ դա­տա­պար­տե­ցաւ, իսկ ինձ, որ բա­զու­մս քա­րո­զին, եւ ես ան­ցայ զա­մե­նե­քում[բ]ք, քա­նի՞ քան­քարս պար­տիմ Տեառն ի­մում: Արդ, ո՞վ հա­նի­ցէ զիս ի ծո­վէս մե­ղաց, որ տա­րա­բե­րեալ ծը­փիմ իբ­րեւ զնա­ւս հող­մա­կո­ծեա­լս ա­լեաց մե­ղաց, զի ա­մե­նե­քեան ըն­ձա­յեն Աս­տու­ծոյ զիւ­րեանց ան­ձին գոր­ծեալ բա­րին, եւ ես զր­կեալ || (251ա) բո­լո­րո­վին յա­ռա[տա]ձիր պար­գե­ւա­ցն Քրիս­տո­սի: Արդ, յոյս եւ ա­պա­ւէն Աս­տուա­ծա­ծի­նն ու­նիմ եւ իւր Միա­ծի­նն, որ զա­նա­ռակ որ­դին ըն­կա­լաւ, որ ա­ւա­զա­կին զդ­րախ­տն է­բաց, որ զմաք­սա­ւո­րին զա­ղա­չա­նսն ըն­կա­լաւ, զնայ ա­րա­րի ինձ յոյս եւ տե­ղի ա­պա­ւի­նի, զի գրեալ է, թէ Որ ըն­դու­նի զբա­նս եւ խոս­տո­վա­նես­ցի զիս ա­ռա­ջի մարդ­կան, խոս­տո­վա­նե­ցայց եւ ես զնայ ա­ռա­ջի Հա­ւր ի­մոյ, որ յեր­կի­նս է: Եւ ես վասն յու­սոյն, որ առ Քրիս­տոս, խոս­տո­վա­նե­ցայ զնա հա­ւա­տով յա­մե­նայն սր­տէ եւ յա­մե­նայն մտաց եւ յա­մե­նայն զաւ­րու­թե­նէ իմ[մ]է եւ ե­տու գրել գը­րել զԱ­ւե­տա­րա­նս ի հա­լալ ար­դեանց ի­մոց բա­զում յու­սով եւ փա­փա­քա­նաւք յի­շա­տակ ինձ եւ առն ի­մում եւ բա­րի լծա­կ­ցին ի­մո պա­րոն Ա­զիզ­պէ­կին եւ ծնո­ղաց ի­մոց եւ զա­ւա­կաց:

 Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սե[ա]ն բո­լո­րիւ սր­տիւ, զի ա­սաս­ջիք այս­պէս` Տէր Յի­սուս, զեր­ծո՛յ զծա­ռայ­քն քո` զԱ­զիզ­պէ­կն եւ զՎա­խախն յան­նե­րե­լի տան­ջա­նա­ցն, եւ Քրիս­տոս, որ ա­ռա­տն է [ի] տուրս բա­րեաց, մեզ եւ ձեզ ո­ղոր­մես­ցի, եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: ||(251բ) Ըստ նմին եւ ես` ա­ն­ար­ժան ծա­ռ­այս Քրիս­տո­սի Ներ­սէս գրի­չս, ար­ժա­նի ե­ղայց մտա­նել ի պա­տիւս տէ­րանց ի­մոց, որ ե­լեալ ի գա­ւա­ռաց ի­մոյ` մո­լո­րա­կան շր­ջէի տա­ր­աշ­խար­հիկ ի վե­րա ա­մե­նայն եր­կ­րի, ո­րո­շեալ ի ծա­նաւ­թից եւ ազ­գա­կա­նաց ի­մոց վայ­րա­պար եւ թա­փառ­նա­կի վա­րիւք, որ­պէս զի ոչ էի հա­ճոյ յա­չս յի­մաս­տ­նոց: Եւ բա­րե­պաշտ իշ­խե­ցող­քս իմ` մե­ծա­փառ պա­րո­նս Ա­զիս­պէ­կն եւ ծնո­ղա­գութ տի­կի­նն իմ Վա­խախն, տե­սեալ զվայ­րա­պար կայս իմ, ա­ծին զիս առ իւ­րեա­նս` գը­թա­ցեալ ի վե­րայ իմ եւ ա­րա­րին զիս խե­լա­մուտ, ու­սու­ցին ինձ զա­մե­նայն հան­ճարս ի­մ­աս­տու­թեան եւ բա­րի մասն ցու­ցին ինձ եւ ա­նար­գիս պա­տիւ ե­դին եւ ըն­կա­լան զիս յար­կս իւ­րեանց, որ­պէս հաւ, որ ժո­ղո­վես­ցէ զձագ իւր ընդ թե­ւաւք իւ­րովք, այն­պէս ծնո­ղա­գութ ա­ղէ­տիւք սի­րէ­ին զիս սր­տի մտաւք, որ­պէս զի մար­դա­սէրն Աս­տուած ըն­կա­լ­ցէ զնո­սայ յար­կսն յա­ւի­տե­նից: Եւ ես ուխտ ա­րա­րի միջ­նոր­դու­թեամբ Ա­ւե­տա­րա­նիս ծա­ռա­յել զնո­սա ||(252ա)* մին­չեւ հաս­ցէ առ իս կո­չու­մն ի վե­րին կո­չո­ղէն, զի յետ Աս­տու­ծոյ ե­ղեն ինձ խնա­մա­ծոյք եւ բազ­մա­դի­մի պատ­ւով ըն­կա­լան զիս: Եւ ես ա­ղա­չեմ զեր­կ­նա­ւոր քա­հա­նա­յա­պե­տն Քրիս­տոս` տալ ինձ ա­րի­ու­թիւն եւ ի­մ­աս­տու­թիւն ծա­ռա­յել ա­նվ­րէպ եւ ան­փորձ եր­կուց տէ­րանց` հո­գե­ւո­րի եւ մար­մ­նա­ւո­րի: Հո­գե­ւոր ծա­ռա­յու­թեամ­բն ծա­ռա­յել զՔ­րիս­տոս, զի կո­չեաց զիս կարգ քա­հա­նա­յա­գոր­ծու­թեան, եւ պա­ղա­տա­նօք խն­դ­րեմ յին­քեան ա­նա­մօթ գոր­ծով հա­սու­ցա­նել զկար­գս իմ ա­մե­նայն գոր­ծովք առ ա­ռա­քի­նու­թեամբ ի տէր իմ Յի­սուս Քրիս­տոս, զի մի՛ խո­տան գտայց ա­ռա­ջի ա­հեղ ա­տե­նին, եւ մար­մ­նա­ւոր ծա­ռա­յու­թեամբ ծա­ռա­յել զեր­կու քրիս­տո­սապ­սակ իշ­խե­ցող­քս` զպա­րոն Ա­զի­զիզ­պէ­կն եւ քաղ­ց­րա­գութ տի­կի­նն իմ զՎա­խախն ան­խար­դախ եւ ա­ներկ­միտ սր­տիւք:

Եւ ես ե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, զսր­բա­սէր որ­դիքդ Սի­ո­նի, յի­շե­ցէ՛ք զիս զա­ն­ար­ժան քա­հա­ն­այս` զՆեր­սէս գրիչ, եւ զծ­նո­ղսն իմ եւ զայ­նո­սիկ, ոյք յոյս եւ ա­կն­կա­լու­թիւն ու­նին ի մեզ, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ, որ ես ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 252ա (Բո­լո­րո­գիր) Շնոր­հօք... վերս­տին նո­րո­գեալ կազ­մե­ցաւ կեն­սու­նակ Ա­ւե­տա­րա­նս ձե­ռամբ ա­պի­կար ջա­հ­ըն­կա­լիս Ե­սա­յեայ, գո­լով տե­ղեաւ եւ կա­յիւ Բջ­նե­ցի, որ­դի տէր Ստե­փան­նո­սի: Բայց, տեարք կեն­դա­նա­գիր եւ ճշ­մար­տա­գիծ սըր­բոյ տա­ռիս են Ե­ղե­վար­դայ գեղ­ջէ, յազ­նուա­կան ազ­գէ, որ­պէս ի նա||(252բ) խա­գ­րեալ յի­շա­տա­կա­րա­նի աստ յայ­տ­նի է: Յո­րոյ զար­մէ եւ յար­մա­տոյ սե­րունդ­քս այ­սո­քիկ` Քրիս­տո­սա­տուր, Պե­տ­րոս, Ա­տի­բէկ, Ա­ղա­բէկ, Ու­լու­խան, Ու­լու­բէկ, Ա­ռա­քել, Հա­խում, Սար­գիս, Վի­րապ, Ա­զի­բէկ, որ­դիք եւ թո­ռունք Շմա­ւոն քա­հա­նա­յի, իւ­րեանց սեպ­հա­կան եւ հայ­րե­նա­կան հո­գե­ւո­րա­կան գանձ ու­նե­լով զմա­տեա­նս սուրբ, վասն ո­րոյ եւ նո­րո­գել եւ կազ­մել ե­տուն գո­յիւք իւ­րեանց բազ­մա­տենջ փա­փա­քա­նօք` առ ի յի­շա­տակ հոգ­ւոց իւ­րեանց, զի միջ­նոր­դու­թեամբ աս­տուա­ծա­խօս կտա­կիս յան­ցանք նո­ցին քա­ւես­ցին եւ սր­բես­ցին: Եւ արդ, որք պա­տա­հի­ցիք ըն­թերց­մամբ, եւ ոյք ժա­ռան­գի­ցէք զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս վա­յել­մամբ, յի­շել յօ­ժա­րես­ջիք բա­րի մտօք առ Աս­տուած, զի կեն­դա­նեաց եւ ծն­ըն­դոց նո­ցին յեր­կա­րա­կե­ցու­թիւն կե­նաց տա­ցի եւ նն­ջե­ցե­լոց իւ­րեանց ար­քա­յու­թիւն պար­գե­ւես­ցէ ա­մէ­նա­ռատ գթու­թեանց Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն:

 Այլ նո­րո­գու­մն ըն­կա­լաւ կեն­սա­կիր տառս այս յա­մի հա­զա­րե­րոր­դի հա­րիւ­րե­րոր­դի քսան եւ վե­ցե­րոր­դի (1677) թուա­կա­նու­թեան հայ­կա­կան տօ­մա­րի, ի թա­գա­ւո­րու­թեան պար­սից Շահ-Սու­լէ­մա­նի եւ ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Յա­կո­բայ, ընդ հո­վա­նեաւ ա­մե­նա­սր­բուհ­ւոյ Աս­տուա­ծած­նի նա­խա­պա­տիւ վա­նի­ցն, որ ի Բջ­նի հաս­տա­տեալ է, ա­ռաջ­նոր­դու­թեան սմին ա­թո­ռոյ քաջ հռե­տո­րի եւ ան­յաղթ Փի­լի­սո­փա­յի տեառն Մով­սէ­սի րա­բու­նա­պե­տի եւ ար­հե­պիս­կո­պո­սի, որ փայ­լէ իբ­րեւ զա­րե­գա­կն ի մե­րում մի­ջի, տա­ն­ըս Ա­րա­րա­տեան նա­հան­գի, յո­րում գոյ այ­ցե­լու եւ հո­գե­բար­ձու այժ­մուս քա­ջա­ջան վար­դա­պե­տն Վար­դան կոչ­մամբ: Վերջ:

* Շա­րու­նա­կու­թիւ­նը` Ե­սա­յի Բջ­նե­ցու ձեռ­քով (1677 թ.):

2. 252բ (ԺԷդ., նօ­տր­գիր) Եւ թո­ռունք սո­ցին` զ[Յ] ա­կոբ սար­կա­ւա­գն, եւ զեղ­բայր սո­րայ զՅա­րու­թիւն յի­շե­ցէ՛ք ի Քրիս­տոս, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի Քրիս­տո­սի:

3. 113բ (ԺԸ դ., շղա­գիր) Ես` պա­րոն Ուլ­քես Նո­րայ­գայ­թե­ցի տու­վի ի դուռն լու­սայ­տու Սուրբ Նշա­նիս Ա զա[ն]կակ:

357

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

 Ա­ւագ վանք  ՋԼԶ-1487

ԳՐԻՉ` Ա­ռա­քել ա­բղյ:

ԹԵՐԹ` 304. չգ­րուած` 1ա-5բ, 7ա, 92ա, 300ա-4բ: ՊՐԱԿ` 2(2+6)+Ա-ԻԵ 12(ԻԵ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27 18: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 82ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­զարդ թուղթ: Ա փեղ­կին` մե­տա­ղէ 20 վար­դեակ, Բ փեղ­կին` 3 ար­ծա­թեայ խաչ, 1-ը մա­կա­գ­րու­թեամբ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 10բ, Մար­կոս` 92բ, Ղու­կաս` 146բ, Յով­հան­նէս` 234բ: Խ ո ր ա ն` 6ա, 7բ, 8ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 11ա, 93ա, 147ա, 235ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­րան­նե­րը կի­սով չափ պատ­ռուած եւ նո­րո­գուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 8բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 9ա-10ա Գլուխք 11ա-89բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 90ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 90ա-1ա Գլուխք: 93ա-144ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (143ա-4ա Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

3. 144ա-6ա Գլուխք: 147ա-233ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 233աբ Նա­խա­դ­րու­թիւն («Թե­լա­դ­րու­թիւն): 233բ-234ա Գլուխք, 235ա-298ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

90ա Զան­պի­տան գրի­չս յի­շեա՛ զԱ­ռա­քե­լս, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցող:

298ա Փա՜ռք... ||(299բ) Գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի սուրբ ա­նա­պա­տս, որ կո­չի Ա­ւագ վանք, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նիս եւ Սուրբ Կա­րա­պե­տիս եւ Սուրբ Ա­ռա­քե­լո­ցս Քրիս­տո­սի ի թվին ՋԼԶ (1487), առ ո­տս եր­ջա­նիկ րա­բու­նա­պե­տին Յո­վան­նէ­սի, ի յա­ռաջ­նոր­դու­թեան տէր Յո­հան­նէս ե­պիս­կո­պո­սի եւ այլք կրօ­նա­ւո­րա­ցն, որք աստ կան: Արդ ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք հան­դի­պիք սմա տե­սա­նե­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ ա­ղաւ­թս ձեր զա­ն­ար­ժան, սու­տ­ա­նուն ա­բե­ղ­այս, որ ա­ն­ար­ժան ձե­ռաւք ի­մովք գրե­ցի զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, եւ ծն­օղ­քն իմ եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն իմ, եւ որք յի­շէք, յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի ա­հեղ ա­տե­նին Քրիս­տո­սի: Եւ խո­շո­րու­թեան եւ սղա­լա­նաց սո­րա ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, ա­ղա­չեմ, ա­ղա­չեմ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 91ա Աս­տուած օր­հ­նէ զԱս­տուա­ծայ­տ­րին, կո­ղա­կի­ցն եւ զիւ­րեանց ծն­օղ­քն` զՊ­աղ­տատ­մե­լի­քն, որ տվին զիւ­րեանց խա­ւու­նն Ա­ւե­տա­րա­նիս յի­շա­տակ թվին ՋԽ (1491):

2. 91բ (ԺԵ դ., բո­լոր­գիր) Քրիս­տոս Աս­տուած, քո միւ­սան­գամ գա­լս­տեանդ յի­շեա՛յ զստա­ցող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` զԷլ­մէ­լի­քն, եւ զկո­ղա­կի­ցն իւր` զնա­ղա­րա­ճի Ա­մի­նա­տի­նն, եւ զիւ­րեա[ն]ց ծն­օ­ղսն եւ զիւ­րեա[ն]ց զա­ւա­կն` զկեն­դա­նին եւ զմե­ռեա­լն եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն: Վասն ո­րոյ ետ գնել զսայ ի հա­լալ ըն­չից իւ­րոց եւ ետ ի գիւղն, որ կո­չի Հան­դեր­ձիք, ի դուռն Սուրբ Սի­ո­նի եւ այլ սր­բոց, որ աստ կան հան­գու­ցեալ: Ա­ղա­չեմ զձ[եզ], քա­հա­նայք եւ սար­կա­ւագ եւ ը­ռա­յիս եւ ա­մե­նայն ժո­ղո­վուրդք, մեծ եւ փո­քր, լաւ պա­հե­ցէք ի կա­թի­լէ, ի յու­ղոյ եւ ի գո­ղէ: Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, մի ոք իշ­խես­ցէ գրաւ դնել կամ ծա­խել կամ գո­ղա­նալ, կամ ով յանտ­գ­նի, զխա­չա­հա­նուա­ցն առ­ցէ եւ զմասն [Յ]ու­դա­յի, եւ ա­մե­նայն սր­բոց ա­նի­ծեալ լի­նի, ով որ խնամ չտա­նի: Յոր­ժամ զմասն ի վեր կալ­նուք, Ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մի. ա­մէն, ա­մէն եւ Ե­ղի­ցի:

358

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Մե­ծո՞փ        ՊՂԱ-1442

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈՂ, ԿԱԶ­ՄՈՂ` Կի­րա­կոս քհյ:

ԹԵՐԹ` 308+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1աբ, 2բ-3բ, 4բ, 5ա, 17բ-8ա, 151ա, 240բ-1ա: ՊՐԱԿ` 2 (8+10)+Ա-ԻԵ 12 (ԺԱ, Ի, ԻԴ 11, ԻԵ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 26,5 17,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 126ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դե­ղին կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ո­տն­լուայ` 2ա-9բ, Ըն­ծա­յու­մն` 4ա, 6բ, Զո­հա­բե­րու­մն Իս­հա­կայ, Յայ­տ­նու­թիւն` 5բ, Ծնունդ` 6ա, Մկր­տու­թիւն` 6բ, Այ­լա­կեր­պու­թիւն` 7ա, Հար­սա­նիք ի Կա­նայ, Պե­տ­րոս ըն­կղ­մի ի ծովն` 7բ, Բժշ­կու­մն ան­դա­մա­լոյ­ծի` 8ա, Քրիս­տոս բաշ­խէ զն­կա­նա­կս եւ զձ­կու­նս, Յա­րու­թիւն Ղա­զա­րու` 8բ, Մուտք յԵ­րու­սա­ղէմ` 9ա, Վեր­ջին ընթ­րիք` 9բ, Մատ­նու­թիւն, Պի­ղա­տոս լուա­նայ զձեռն` 10ա, Խա­չե­լու­թիւն` 10բ, Յա­րու­թիւն` 11ա, Համ­բար­ձու­մն` 11բ, Չո­րեք­կեր­պեան ա­թոռ, Հո­գե­գա­լուստ` 12ա (նկար­նե­րը ծաղ­կո­ղի կող­մից ա­նուա­նա­կո­չուած են): Մատ­թէ­ոս` 18բ, Մար­կոս` 97բ, Ղու­կաս` 151բ, Յով­հան­նէս` 241բ: Խ ո ր ա ն` 12բ, 13աբ, 14աբ, 15աբ, 16աբ, 17ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 19ա, 98ա, 152ա, 242ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` դե­ղին, կա­նաչ, կար­միր, կա­պոյտ, սեւ, մա­նի­շա­կա­գոյն:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` Բար­ս­ղի Կե­սա­րաց­ւոյ Գիրք հար­ցո­ղաց: ԺԱ-ԺԲդդ.: 1(Ա)+1(Բ), ստա­ցուած եր­կու թեր­թե­րի ե­զ­րա­հա­տու­մից, սե­ւա­ցած եւ հա­զիւ նշ­մա­րե­լի: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աա), 20-21 տող: Կար­դալ Աա «/// յա­ռա/// ան­չա­փս ի­ջուց/// բան: Ա­սեմ/// Ա­սաւ­ղին. Այղ զայ­սո­սիկ... եւ առ զծա­ռա­յի կեր­պա­րա­նս որ­պէս, Աբ «/// մար­գա­ր­է­ու­թեան են հո­գի տուեալ... չա­փուց փոք­րա///, Բա «/// հրեշ­տա/// մար­դոյ/// քան­զի ին­քն/// եւ զփառսն իւր` զներ­գոր­ծու­թիւ­նն նմա հե­տե­ւե­ցու­ցեալ, քան­զի... տե­սա­նե­լն զա­նա­պա­կան փա­ռա­ցն գե­րու­նա­կու­թիւն, ոչ որ­պէս, Բբ «Բան. Ա­սի­ցեն արդ///:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խու­նա­ցած եւ ցե­ցա­կեր: Դռ­նա­կը կի­սա­մաշ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 12բ-3ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 13բ-7ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ` լու­սան­ցա­յին):

3. 19ա-97ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: 97ա Նա­խա­դ­րու­թիւն:

4. 99ա-150ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: 150բ Նա­խա­դ­րու­թիւն:

5. 152ա-239բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: 240ա Նա­խա­դ­րու­թիւն:

6. 242ա-305ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու: 305ա Նա­խա­դ­րու­թիւն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

305բ Փա՜ռք... Շնոր­հիւն Աս­տու­ծոյ եւ նո­րին աւ­գ­նա­կա­նու­թեամ­բն ա­ւար­տե­ցաւ հոգ­իա­զարդ եւ ծաղ­կա­ւէտ բու­րաս­տա­նս` ե­ռա­հ­րաշ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, որ է շաղ­կա­պեալ ա­ւե­տա­րան­չա­ցն... ||(306բ) Եւ արդ, ես` կրտ­սերս յոր­դիս ե­կե­ղե­ցոյ եւ ան­պի­տա­նս ի քա­հա­ն­այս /// ( ա­նու­նը քե­րուած) ա­ն­ի­մաստ եւ ախ­մար գրիչ եւ իմ ա­ն­ըն­դու­նակ գո­լով յա­րուեստ գր­չու­թեան եւ բա­զում մե­ղաց ցնո­րիւք պա­շա­րեալ, այլ ըստ կա­րի մե­րում, զոր պար­գե­ւեաց մեզ մար­դա­սէր հո­գին, գրե­ցի ա­ն­ար­ժան ձե­ռաւք ի­մովք ի յըն­տիր եւ ստոյգ աւ­րի­նա­կէ ի մեծ թուիս ի յե­ղա­նակ շր­ջա­գա­յու­թեան ա­րե­գա­կան ստո­րի­ջիւք եր­կ­նա­չու ճա­նա­պար­հաւ յեր­կ­նից յեր­կիր հա­յե­լով, ըստ ա­րար­չու­թեան` չա­փեալ յԱ­դա­մայ մին­չեւ ցայ­սր ամք ՑՊ­ԿԷ (6867), իսկ ի Հա­յոց թուա­կա­նիս ՊՂԱ (1442) /// (3,5 տող քե­րուած):

13ա (Ծաղ­կո­ղի) Զծաղ­կող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս եւ զկազ­մող եւ զգ­րող` զԿի­րա­կոս ա­մե­նա­մեղ ան­ձն եւ զծ­ն­օ­ղսն իմ` զԷ­լեք­սան քա­հա­նայ եւ զԵ­ղի­սա­բեթ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 97ա (ԺԷ դ., բո­լոր­գիր) Յի­շե­ցէք հե­զայ­հո­գի եւ բա­րէ­միտ տէր Յո­վա­նէսն, որ հան­գու­ցեալ է առ Քրիս­տոս: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք նո­րայ­բող­բոջ որ­դին իւր` տէր Ա­ռա­քե­լն, եւ յա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն. ա­մէն:

150բ Յի­շե­ցէք զտէր Յո­վա­նէսն եւ կե­նայ­կից իւր` Հե­ղի­նէն, եւ որ­դի­քն իւ­րեանց` Պո­ղոսն, Պե­տ­րոսն եւ զտէր Ա­ռա­քե­լն, Հե­րայ­պե­տն, եւ դս­տեր­քն իւ­րեանց` Զա­նա­զա­նն, Զար­մա­նայ­զա­նն, եւ յա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն. ա­մէն (Նոյ­նը` 240ա, 307ա):

2. 307ա Փա՜ռք... Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՜վ լու­սե­րամ դասք քա­հա­նա­յից եւ որ­դիք սուրբ Սի­ով­նի, Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի Քա­լա­րի ե­կե­ղեց­ւոյ, կող­կո­ղա­գին սր­տիւ ա­ղա­չեմ յի­շել եւ յի­շա­տա­կել զԱ­ղէկ ա­նուն քրիս­տո­նեայ, որ ԵՌ (5000) դի[ա]ն ե­տուր զՍուրբ Աս­տուա­ծած­նի ե­կե­ղե­ցոյ հիմ­նար­կէ­քն, զոր տէր Աս­տուած Յի­սուս Քրիս­տոս զիւր ա­նու­նն ընդ վի­մին հա­ւա­տոյ եւ հի­ման սուրբ ա­ռա­քե­լո­ցն ընդ Պե­տ­րո­սի եւ ընդ որդ­ւո­ցն Զե­բե­թեայ դա­սա­կից եւ պսա­կա­կից ա­րաս­ցէ իւր միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ է օր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս ա­մէն: Հայր մեր, որ...: Թվին ՌՃԺ (1661) ա­մի:

359

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Ճան­ճի գիւղ  ՌԽԴ -1595

ԳՐԻՉ` տէր Ա­ռա­քել:

ԹԵՐԹ` 223. չգ­րուած` 1ա, 107ա, 173ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԹ 12 (ԺԲ 11, ԺԹ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 28ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` գծա­ւոր կտաւ: Ա փեղ­կին` 11 ար­ծա­թէ խաչ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 6բ,, Մար­կոս` 66բ, Ղու­կաս` 107բ, Յով­հան­նէս` 173բ:: Խ ո ր ա ն` 1բ, 2աբ, 3աբ, 4աբ, 5աբ, 6ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 7ա, 67ա, 108ա, 174ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­պոյտ, դե­ղին, կար­միր, կա­նաչ, մա­նի­շա­կա­գոյն:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: Ժ-ԺԱ դդ.: 1(Ա)+2 (Բ-Գ), ստա­ցուած 3 թեր­թե­րի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Գա): Կար­դալ Գաբ, Աաբ. «Նս­տաւ, լու­ծէք զնա... այղ ե­թե ա­սեմք (ԺԱ, 2-32), Բաբ. «Մի եւ արկ եր­կուս լու­մ­այս... Այղ յոր­ժամ տա­նի­ցեն զձեզ (ԺԲ, 42-ԺԳ, 11):

ՎԻ­ՃԱԿ` թեր­թե­րը բամ­բա­կա­կա­լած, եզ­րե­րը մա­շուած, տեղ-տեղ խու­նա­ցած եւ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի թի­կուն­քը ճաքճ­քած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1բ-2ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 2բ-6ա Հա­մա­բար­բառ:

3. 7ա-66ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 67ա-106բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: (105բ-6բ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

5. 108ա-72բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 174ա-222ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

222ա Փա՜ռք... Արդ, գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ձե­ռամբ մե­ղաւք տկար եւ ցրուա­միտ, խոր­հր­դա­կո­րոյս եւ ա­ն­ի­մաստ տէր Ա­ռա­քե­լիս գր­չի, ի գա­ւա­ռիս Սե­բաս­տի­ու, ի գիւ­ղս, որ կո­չի Ճան­ճի, թվին Ռ եւ ԽԴ (1595): Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք հան­դի­պիք սմա կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, յի­շես­ջիք յա­ղաւ­թս ձեր զգ­ծող սո­րա եւ զծ­նաւ­ղսն մեր եւ զու­սու­ցի­չսն մեր եւ զե­րեխ­տա­ւորսն, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի սր­բոց:

Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ || (222բ) զձեզ, որ հան­դի­պիք սմա, յի­շե­ցէ՛ք յա­ղաւ­թս ձեր զստա­ցող տա­ռիս աս­տուա­ծա­յին` հա­ւա­տա­րիմ ծա­ռայ Տեառն, հո­գի ան­պա­տու­մն եւ բա­րէ­սեր, զվե­րի­նն խոր­հե­լով... զոր­պէսն եւ զիար­դն ծա­նու­ցեալ զստո­րա­կա­յիս, փա­փա­քող ե­ղեալ աս­տուա­ծու­նակ կտա­կիս եւ տի­րա­ւանդ գան­ձիս, կեն­սա­ձիր սե­բե­րիս եւ լու­սայ­նո­րոգ սո­փե­րիս եւ աս­տուա­ծայ­բուխ աղ­բիւ­րիս, որ եւ ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ... (նոյն ո­ճով շա­րու­նակ­ւում է մին­չեւ 223ա, մերթ ընդ մերթ տեղ թող­նե­լով ա­պա­գայ գնոր­դի ա­նուան հա­մար):

360

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Թո­խաթ ՌՃԾԲ -ՌՃԾԳ -1703-1704

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈՂ` Եղ­իա Մար­ս­ը­ւան­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ`Նա­զար Գե­տա­թաղ­ցի:

ԹԵՐԹ` 235. չգ­րուած` 1ա-5ա, 9ա, 14բ, 15ա, 16բ, 17ա, 77ա, 179ա, 229ա-35բ: ՊՐԱԿ` 1 10 + Ա-Ի 12 (Ա, Բ, Գ, Է 10, Ժ 13, ԺԵ 8, ԺԹ 14, Ի 6): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 29 21,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 30ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դե­ղին կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ա­ւե­տու­մն 5ա, Ծնունդ` 6ա, Ծաղ­կա­ն­կար` 6բ, 7ա, 10բ, 11ա, 12բ, 13ա, Խա­չե­լու­թիւն` 7բ, Յա­րու­թիւն` 8ա, Տի­րա­մայ­րը` մա­նուկ Յի­սու­սը գր­կին (դի­մա­ցը` Նա­զար ստա­ցո­ղը)` 8բ: Մատ­թէ­ոս` 21բ, Մար­կոս` 77բ, Ղու­կաս` 115բ, Յով­հան­նէս` 179բ: Խ ո ր ա ն` 9բ, 10ա, 11բ, 12ա, 13բ, 14ա, 15բ, 16ա, 17բ, 18ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 22ա, 78ա, 116ա, 180ա:: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­պոյտ, կար­միր, դե­ղին, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 9բ-10ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 11բ-8ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ` լու­սան­ցա­յին):

3. 19ա-20ա Գլուխք: 22ա-75բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 76աբ Գլուխք: 78ա-113բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

5. 113բ-5ա Գլուխք: 116ա-78ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 178աբ Գլուխք: 180ա-227բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

8բ Գե­տա­թա­ղե­ցի Յետ­կե­րի որ­դի Նա­զարս եւ իւր ծնո­ղա­ցն հո­գոյն այս Ա­տե­նի Ա­ւե­տա­րա­նս յի­շա­տակ տը­ւաւ Աս­տուա­ծած­նի թը­ւին ՋԱՄ­ԲԻԼ (900 -1+200 + 2 + 20 + 30 + 551= 1704), ամ­սոյն օ­գոս­տո­սին: Այս սե­ղա­նն ե­կե­ղեց­ւոյն կեր­պն է, պատ­կերն` Աս­տուա­ծած­նի, նս­տ­օղն Նա­զարն է, իւր ձե­ռաց Ա­ւե­տա­րա­նն Աս­տուա­ծած­նի կու յան­ձ­նէ:

20բ Փա՜ռք... Ես` մե­ղա­պարտ տի­րա­ցուս Եղ­իաս, սկ­սա զայս Ա­ւե­տա­րա­նս ի թուա­կա­նու­թեան ա­մի Փրկ­չին հա­զա­րոր­դի ԷՃ-որդ եր­րոր­դի (1703), ըստ մե­րոյ Հայ­կա­զու­թեան թվին հա­զա­րոր­դի հա­րիւ­րոր­դի յի­ս­ներ­կ­րոր­դի (1703): Զայս Ա­ւե­տա­րան ա­ւարտ ե­ղեւ ա­մի Փրկ­չին հա­զա­րոր­դի ԷՃ-որ­դի հին­գե­րոր­դի (1705), ըստ մե­րոյ թվին` հա­զա­րոր­դի Ճ-որ­դի յի­ս­նե­րոր­դի (= յի­ս­նե­րոր­դի եր­րոր­դի) (1704): Եւ տա­նու­տէրն Կա­րի­ճն էր, նա­հանջ եւ ա­մե­նայ­նի ա­ռատ Աս­տու­ծոյ պար­գե­ւա­ցն, եւ ըստ հայ­րա­պե­տու­թեան մե­րոյ Ա­րա­մեան տա­ռա­պեալ ազ­գիս Սուր­բն Է­ջմ­իած­նայ տեառն Նա­հա­պետ կա­թ­օ­ղի­կո­սին եւ ա­ռաջ­նոր­դու­թեան մե­ծն ի Սիւ­նեաց Ըստ­թա­դէի Ա­թո­ռոյ տէր Յո­վա­սափ վար­դա­պե­տն, ի Պար­սից թա­գա­ւորն Շահ-Սուլ­թան Հու­սէ­ին եւ մե­րոյ գա­ւա­ռի իշ­խո­ղի Իբ­րա­հիմ ա­ղէն, որ էր վե­րա­կա­ցու գա­ւա­ռին մե­րոյ, եւ ի գե­ղի­ցն Գե­տա­թա­ղի Սուրբ Աս­տուա­ծած­նայ ե­կե­ղե­ցոյ ե­ղեալ քա­հա­նա­յի­ցն տէր Մի­նասն, տէր Ա­զար­իան, տէր Փի­լի­պոսն, տէր Կա­րա­պե­տն, տէր Փի­լի­պոսն: Սո­ցա ժա­մա­նա­կիս եւ Նա­զարս, որ եմ յեր­կ­րէն Սիւ­նեաց եւ Ո­րոտ­նոյ ձո­րէն, զայս Ա­ւե­տա­րա­նս ստա­ցայ հա­լալ ըն­չից եւ վաս­տա­կոց ի­մոց` ծաղ­կեալ եւ կոս­տ­ղե[ա]լ, եւ գոյ­նզ­գոյն զար­դա­րե­ցի ա­մե­նայ­նի ան­թե­րի եւ ան­պա­կաս: Բայց բա­զում ժա­մա­նա­կաց ցան­կա­յի զայս­պի­սի յի­շա­տակ ստա­նալ ինձ եւ ծն­օ­ղաց եւ ազ­գա­կա­նաց ի­մոց, որ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից ան­ջն­ջե­լի մնա ըստ մար­գա­րէ­ին, որ ա­սէ. Ե­րա­նի, որ ու­նի­ցի յի­շա­տակ ի Սի­ոն, որ է ե­կե­ղե­ցի Աս­տու­ծոյ: Ար­դար յի­շա­տա­կա­ցն է բա­րի, որ հո­գե­ւոր լի­նի, ոչ թէ մար­մ­նա­ւոր: Եւ հա­յե­ցա` ի ներ­քոյ ա­րե­գա­կա­նն ա­մե­նայն ըն­դու­նայ­նու­թիւն է, ըստ Սո­ղո­մո­նի: Միայն յոյսն իմ զայս ե­դի ի մտի ի­մոյ, թէ զայն ճշ­մա­րիտ է, ոչ յԷն` յէ­ու­թիւն էած եւ գո­յա­ցոյց եւ մեզ ա­րար: Նմա պար­տիմք ա­կն ու­նել վերս­տին նո­րոգ­ման: Եւ ես` Նա­զարս, տե­սեալ զա­նա­զան յի­շա­տակ ե­կե­ղե­ցոյ, բայց ես փրկ­չա­կան Ա­ւե­տա­րա­նին ցան­կա­ցայ եւ ստա­ցայ, ե­տու մեր գե­ղին` Գե­տա­թա­ղի Սուրբ Աս­տուա­ծած­նայ ե­կե­ղե­ցին:

Զայս Ա­ւե­տա­րա­նս || (21ա) ով ոք խե­թիւ հա­յես­ցի` գո­ղա­նա­լով կամ գրաւ դնե­լով, ոչ ի քա­հա­նա­յից եւ ոչ ժո­ղո­վր­դոց եւ ոչ ազ­գա­կա­նաց ի­մոց, ոչ մարդ ի­լա­խէ ու­նի, միայն Աս­տուա­ծած­նայ եմ տը­ւեալ: Ո՛վ ոք յի­շա­տա­կն ջն­ջէ, մասն Յու­դա­յի, ի պա­տի­ժս Կա­յե­նէ առ­ցէ: Եւ մեք, գրողք զայս բան, ան­պարտ լի­ցուք եւ ստա­ցո­ղի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս ո­ղոր­մի տա­ցուք: Յետ­կե­րի որ­դի Նա­զա­րին եւ ծնո­ղա­ցն` Սե­լի­ին, եւ որ­դո­ցն` Ա­ղա­խա­նին եւ Ե­սայ­խա­նին եւ մահ­տի­սի Յո­վան­նէ­սին եւ Ը­ռու­ստա­մին եւ Թու­մա­յին, Շահ­նի­սէ­ին եւ Ա­ղա­սուլ­թա­նին (յա­ւե­լում), Մար­իա­մին եւ զար­մից նո­ցին հո­գոյն Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէ՛ք յօ­ժար սր­տիւք: Բայց զայս յի­շա­տա­կս առ­նել ըստ տէ­րու­նա­կան հրա­մա­նին, որ ա­սէ. Բա­զումք ցան­կա­ցան տե­սա­նել եւ լսել եւ ոչ կա­րա­ցին, ոչ էր ժա­մա­նակ լցեալ: Ա­պայ պար­տիմք ի­մա­նալ եւ ոչ զանց առ­նել, թէ ով ոք էր, որք ցան­կա­ցան տե­սա­նել զՔ­րիս­տոս եւ ոչ կա­րա­ցին: Յե­տոյ մար­գա­րէ­քն, նա­հա­պետք եւ այլ­քն` սո­քա կա­րօտ մնա­ցին գա­լս­տեան Քրիս­տո­սի` լսել զա­ւե­տա­րա­նա­կան բա­նս նո­րա, թէ` Փո­քուն հա­ւա­տա­րիմ է եւ ի բազ­մին հա­ւա­տա­րիմ է:

Ես` վե­րո­գ­րեալ Նա­զարս, փո­քուն ե­ղէ հա­ւա­տա­րիմ եւ ոչ մե­ծին ե­ղէ, որ եւ այլ եւ այլ յի­շա­տակ ե­կե­ղե­ցոյ, եւ լուա ըստ մար­գա­րէ­ին Դաւ­թի նուա­գա­րա­նին, թէ` Մե­ծա­մեծք աղ­քա­տա­ցան եւ քաղ­ցեան, բայց ոյք խն­դ­րեն զՏէր, մի՛ պա­կա­սես­ցի ա­մե­նայն բա­րու­թիւն ըստ համ­բե­րու­թեան Յո­բայ, որ մե­ծա­տու­նն յա­ռաջ ա­սէ ի բա­նս իւ­րում` Մերկ ե­կի աշ­խար­հս եւ մերկ գնա­լոց եմք ի հող տա­պա­նի: Զայս ա­մե­նայն խոր­հէի եւ զմ­տաւ ա­ծէի, որ ա­մե­նայն սուտ է կեն­ցա­ղս աշ­խար­հիս: Ո՞ւր է մե­ծու­թիւն Սո­ղո­մո­նի եւ թա­գա­ւո­րու­թիւն նո­րա, ու՞ր է Ա­ղէք­սան­դր թա­գա­ւորն, որ տի­րեալ ու­նէր չորս կող­մն աշ­խար­հիս. ո­չինչ ե­ղեւ մե­ծու­թիւն նո­րա, որ փո­քր ինչ կտաւ տա­րեալ ե­ղեւ ընդ իւր: Մար­դոյ փառ­քն նման է խո­տոյ, ըստ ա­ռա­քե­լոյն Յա­կո­բայ, թէ` Այ­ս­օր դա­լար է, վաղն ի հնոց ար­կա­նե­լի է:Յի­րա­ւի է, որ մար­դոյս կեան­քն նման է խո­տոյ, որ այ­ս­օր կայ` ոչ ու­նի ա­կն­կա­լու­թեան վա­ղուեան: Ես` Նա­զարս, յա­ռաջ յի­շեալ ե­ղեւ, չու­նէի հայ­րե­նեաց ծնո­ղաց ի­մոց մե­ծու­թիւն եւ փար­թա­մու­թիւն, այլ էի ես վաս­տա­կա­ւոր ըստ ա­ռաջ­նո­ցն հրա­մա­նին, թէ` Քր­տամբք յե­րե­սաց քոց կե­րի­ցես: Եւ ես զնոյն կա­տա­րե­ցի, քր­տ­նե­ցի, տք­նե­ցայ, ջա­նա­ցի ի մէջ ղա­րի­պու­թեան, վաս­տա­կե­ցի, տե­սի ա­մե­նայն ոք` մե­ծա­մեծք եւ փո­քունք առ ստեղ­ծողն իւր ըն­թա[նա]յ: Ա­հայ զայս լուայ, հա­մա­րե­ցայ, որ յետ շն­չոյս ե­լա­նե­լոյ յետ­նա­մ­նայ­քն հա­ւա­տա­ցեալ­քն մտաւ ա­ծեն եւ ո­ղոր­մի ա­սաս­ցեն զմե­ղա­ւոր[ի]ս` Նա­զա­րիս, ծն­օ­ղա­ցն եւ ազ­գա­կա­նա­ցն: Խն­դ­րեմք եւ ա­ղա­չեմք ե­րես ան­կեալ, ես` Նա­զարս, հայրք եւ եղ­բայրք, քա­հա­նայք, ե­կե­ղե­ցա­կանք, աշ­խար­հա­կանք եւ մե­ծա­մեծք եւ փո­քունք, ե­րի­տա­սարդք եւ կու­սանք, ով ոք հան­դի­պիք զայս փրկ­չա­կան Ա­ւե­տա­րա­նիս ըն­թեռ­նե­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, Հայր մե­ղա­յիւ յի­շես­ջիք զբազ­մա­մեղ Նա­զարս, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի Քրիս­տո­սի: Հայր:

227բ Փա՜ռք...որ ետ կա­րո­ղու­թիւն տար­տամ եւ սու­տ­ա­նուն Եղ­իայ գր­չի, զոր սկ­սայ շնոր­հիւ իւ­րով հա­սա­նել եւ յա­ւարտ սր­բոյ Ա­ւե­տա­րա­նիս եւ ի գծա­գ­րել զյի­շա­տա­կս ի յաս­տուա­ծա­յի­նս խրա­խու­սո­ղաց... || (228ա) Եւ ըս­տա­ցաւ զսա Գե­տա­թա­ղե­ցի Յետ­կե­րի որ­դի Նա­զարս, եւ իւր ծն­օ­ղա­ցն, մօրն` Սե­լի­ին, եւ իւր որ­դո­ցն` Ա­ղա­խա­նին, Ե­սա­խա­նին, եւ մահ­տե­սի Յով­հան­նէ­սին եւ Ը­ռու­ստա­մին եւ Մար­իա­մին եւ Շահ­նի­սէ­ին, Ա­ղ­այ­սուլ­թա­նին եւ Թու­մա­յին եւ այլ ա­մե­նայն զար­մի­ցն, եւ ետ յի­շա­տակ Գե­տա­թա­ղի Սուրբ Աս­տուա­ծած­նայ ե­կե­ղե­ցին եւ վասն իւր ծն­օ­ղա­ցն հոգ­ւոյն: Եւ յի­շա­տա­կն օր­հ­նու­թեամբ ե­ղի­ցի:

Եւ արդ, գրեալ ա­ւար­տե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի քա­ղա­քն Թո­խաթ, ընդ հո­վա­նեաւ եօթ­նից սուրբ ե­կե­ղե­ցեա­ցն եւ հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Նա­հա­պետ կա­թո­ղի­կո­սին եւ ա­ռաջ­նորդ[ի]ն մե­ծն ի Սիւ­նեաց Ըստ­թա­դէի Ա­թո­ռոյ տէր Յո­վա­սափ վար­դա­պե­տի, ի թը­ւա­կա­նի կե­նա­րա­րին ՌԷՃ[Դ] (1704) եւ Հա­յոց ՌՃԾԳ (1704) թը­ւին: Արդ, ե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ ըզ­հան­դի­պ­օղքդ սր­բոյ Ա­ւե­տա­րա­նիս, խն­դ­րել մա­քուր ա­ղօ­թիւք զթո­ղու­թիւն մե­ղաց ստա­ցո­ղաց սուրբ տա­ռիս` Կուլ­նա­զա­րին, եւ ծն­օ­ղա­ցն` Յետ­կե­րին եւ Սէ­լի­ին, եւ որ­դո­ցն` Ա­ղա­խա­նին, Ե­սա­խա­նին եւ մահ­տե­սի Յով­հան­նէս[ին] եւ Ը­ռու­ստա­մին, եւ քրո­չն` Շահ­նի­սէ­ին եւ Մար­իա­մին, որ­դո­ցն` Թու­մա­յին || (228բ) եւ հա­մայն ա­զան­ցն: Ե­ւս եւ ա­ն­ի­մաստ գը­ծո­ղիս եւ ծաղ­կո­ղի` Եղ­իա­յի, ա­մե­նայն զար­մօք եւ զա­ւա­կօ­քն: Եւ ա­ռա­տա­պար­գեւն Աս­տուած վար­ձա բա­րեաց տա­ցէ նախ ձեզ` ար­ժա­նա­ւո­րացդ ան­ձանց, եւ ձեր միջ­նոր­դե­լովն` մեզ եւ մե­րոց նախ­նեաց, եւ որք ե­րախ­տա­ւո­րե­ցին ի գիրս այս, եւ այ­նո­ցիկ, որք սր­տի մտօք ա­սի­ցեն Ա­մէն: Հայր մեր, որ:

Ո՜վ քա­հա­նայք եւ սպա­սա­ւորք ե­կե­ղեց­ւոյ, ով ոք սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս կամ գրաւ դնէ կամ ե­կե­ղեց­ւոյն հա­նէ, ոչ ազ­գա­կան եւ ոչ օ­տարս, ով ոք դուրս հա­նէ, մաս [Յ]ու­դա­յէ առ­ցէ, ի պա­տիժն Կա­յէ­նի, ի խա­չա­հան լի­նի, եւ ով ոք սո­րա յի­շա­տա­կա­րա­նն կտ­րէ կամ կեղ­տոտ կամ թաց ձե­ռօք թուղ­թ­ըն բռ­նէ կամ զայ ա­նէ, մասն Յու­դէ եւ պա­տիժն ի Կա­յէ­նէ առ­ցէ: Լաւ պա­հ­օղն օր­հ­նեալ է եւ օր­հ­նեալ ե­ղի­ցի Յի­սու­սէ Քրիս­տո­սէ. ա­մէն:

Ես` մե­ղա­պարտ Մար­ս­ը­ւան­ցի,

Եւ­դօկ­իայ ե­կեալ մնա­ցի

Սուրբ Պար­սա­մայ ե­կե­ղե­ցի,

 Ա­ւե­տա­րա­նս ա­ւար­տե­ցի,

Եւ վատ ձե­ռամ­բս Եղ­իայ դպ­րի,

Ի վա­յե­լու­մն Նա­զա­րի,

Թվին ՌՃԾԳ (1704) ա­մի:

Սը­ղալ գրո­ցս եմ ա­մօ­թա­լի,

Ով ոք յի­շէ Հայր մե­ղա­յիւ,

Տէրն Քրիս­տոս ձեզ ո­ղոր­մի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 2բ (նօ­տր­գիր) թուին ՌՄ­ԿԱ (1812)-ին ես` տէր 0հա­նն գրե­ցի:

2. 230բ (Շղա­գիր) 1830 հոկ­տեմ[բեր] 25 Բա­յեազտ­ցի Ա­ւա­գենց տէր Յո­հա­նի կին Մար­իա­մի հո­գե­բա­ժին է յետ սր­բոյ Ա­թո­ռոյն Է­ջմ­իած­նայ` ձե­ռամբ կա­ւա­լէր Կար­բե­ցի Վե­հա­պե­տեան Յով­սէփ վար­դա­պետ Մա­թէ­ո­սեան Տէր-Մա­րու­քո­վեանց:

361

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Ուռ­հա՞         ՌԻԱ -1572

ԳՐԻՉ` Յով­հան­նէս ե­րէց Ուր­հա­յե­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յով­հան­նէս Քաւ­չիկ:

ԹԵՐԹ` 223.չգ­րուած` 1ա-5ա, 56բ, 57ա, 92բ, 93ա, 162ա, 221ա-3բ: ՊՐԱԿ`1 4 + Ա-ԺԸ 12 (Է 11) + 1 4: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 26,7 17: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 28ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 5բ, Մար­կոս` 57բ, Ղու­կաս` 93բ, Յով­հան­նէս` 162բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 6ա, 58ա, 94ա, 163ա:,: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­պոյտ, կար­միր, վար­դա­գոյն, դե­ղին, կա­նաչ, սր­ճա­գոյն:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: Ժ-ԺԱ դդ.: 2(Ա-Բ) + 2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 2 թեր­թե­րի ըն­դ­լայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա): Կար­դալ Դա, Գբ, Դբ, Գա. «[ծա]ռա­յից իւ­րոց... փոր­ձէ­ին զնա եւ ա­սէ­ին (ԺԸ, 23-ԺԹ, 3), Բա, Աբ, Բբ, Աբ. «մեզ որ­դի Դաւ­թի... Գրեալ է տուն իմ (Ի, 31-ԻԱ, 13):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խու­նա­ցած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 6ա-56ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի (խա­զա­գ­րուած` ԻԸ, 16-20):

2. 58ա-92ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 94ա-161բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 163ա-218բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Ստո­րին լու­սանց­նե­րում` Հա­մա­բար­բառ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

219ա Փա՜ռք... Ա­ւար­տե­ցաւ աս­տուա­ծա­խօս սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, որ է չո­րեք յա­թոռ ա­նե­ղին... աս­տուա­ծա­սէր || (219բ) եւ փա­ռա­ւոր քահ[ան] այն Քաւ­չի­կն, զոր տէր Յո­հան­նէս մա­կա­դ­րեալ, ըս­տա­ցաւ զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի հա­լալ ար­դեանց իւ­րոց` յի­շա­տակ ան­ջ­ըն­ջե­լի իւրն եւ ծաղ­կեալ զա­ւա­կա­ցն` Աս­լի պա­րո­նին եւ Վար­դա­նին եւ Թո­րո­սին, եւ դս­տե­րա­ցն` Թու­րուան­տին եւ Մար­գար­տին, Շնո­ֆո­րին, եւ կո­ղա­կ­ցուն իւ­րոյ` Տօ­նա­մե­լի­քին, եւ տա­լո­չն` Նսե­ֆին, զոր տէր Աս­տուած բա­րով վա­յե­լել տա­ցէ ազ­գէ յազգ եւ ի յոր­դոց որ­դիս: Ի թուա­կա­նիս Հայ­կա­զան տո­մա­րիս ՌԻԱ (1572) ա­մին ա­ւար­տե­ցաւ սուրբ գիրս ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան եւ ան­պի­տան, յետ­նեալ եւ փը­ցուն գըր­չի` Յո­վան­նէս ի­րի­ցուս յՈւր­հա­յե­ցուս, ի վա­յե­լու­մն տէր Յո­հա­նի­սին: Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեանդ, ո՜վ դասք լու­սե­րամ սուրբ քա­հա­նա­յիցդ, որք հան­դի­պիք սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ եւ յեր­կ­նա­թ­ռիչ սուրբ յա­ղօ­թս ձեր զվե­րա­գ­րեա­լս ի սմայ, եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք եւ մե­ղաց թո­ղու­թիւն խն­դ­րե­ցէք ի յա­ռա­տա­տուր պար­գե­ւո­ղէն` ի Փրկ­չէն մեր­մէ Յի­սու­սէ Քրիս­տո­սէ: Եւ այն, որ ա­ռա­տն է ի տուրս բա­րեաց, մեզ` յի­շե­լո­ցս, եւ ձեզ` յի­շո­ղացդ, առ հա­սա­րակ ո­ղոր­մես­ցի ո­ղոր­մա­ծն Աս­տուած աստ եւ ի հան­դեր­ձեալ դա­տաս­տա­նին. ա­մէն:

220ա Փա՜ռք... Արդ, որք հան­դի­պիք սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, յի­շե­ցէք յեր­կ­նա­գ­նաց յա­ղօ­թս ձեր զհե­զա­հո­գի քա­հա­նայն` զտէր Ղու­կասն, եւ զկո­ղա­կի­ցն իւր` Շահ­մի­րան եւ զոր­դի­քն իւ­րեանց Թա­դէ­ոսն եւ զեղ­բայրն իւր Բա­դիրն եւ զկո­ղա­կի­ցն իւր Ծա­մէրն եւ զոր­դի­քն իւ­րեանց, որ հան­գու­ցեալ են առ Քրիս­տոս, եւ զդս­տեր­քն իւ­րեանց Հաս­րա­թն, Խա­նու­մն եւ միւս եղ­բայրն Թա­մուրն եւ զկո­ղա­կի­ցն իւր Խա­նա­ղէն եւ զոր­դի­քն իւ­րեանց` զՊ­օ­ղոս սար­կա­ւա­գն, Յա­խու­մն, Կի­րա­կոսն, Յու­սի­կն, եւ զդս­տեր­քն իւ­րեանց Թա­մա­մն, Մար­իան եւ ծն­օղ­քն իւ­րեանց զԱ­ղու­պն, եւ զկո­ղա­կի­ցն իւր Հաս­րա­թն, Հա­ման­գու­լն եւ զդուս­տր Փա­րի­խան. յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք նո­ցայ հո­գո­ցն. ա­մէն: Որ ըս­տա­ցան զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս || (220բ) ի հա­լալ եւ յար­դար վաս­տա­կոց իւ­րեանց` յի­շա­տակ հոգ­ւոց իւ­րեանց եւ ի վա­յե­լու­մն ան­ձանց իւ­րեանց: Ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌՀԳ (1624), որ ստա­ցաք զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս յի­շա­տակ մեզ եւ որ­դոց մե­րոց. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նսդ:

Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զԳու­լիս­տա­նն եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք նո­րայ, հո­գոյն. ա­մէն: Խօս­րո­վին, Ղու­լին` Աս­տուած ո­ղոր­մի իւ­րեանց հո­գոյն, ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 161բ (ԺԶ-ԺԷ դդ., բո­լոր­գիր) Աս­տուած ո­ղոր­մի խո­ճայ Ա­ղու­պին, կո­ղա­կ­ցին` Մա­րա­նէ հո­գոյն, որ Ա ֆլո­րի տւեց ի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս գի­նն: Աս­տուած լու­սա­ւո­րէ զիւր հո­գին: Ե շա­հին թո­ռա­նն է Ա­ղու­պին, եւ Գ շա­հին մեծ մօրն` Մա­րա­նէ է: Աս­տուած ո­ղոր­մի իւ­րեանց հո­գոյն. ա­մէն:

2. 161բ (ԺԸ դ., շղա­գիր) Աս­տուած ո­ղոր­մի Ծա­ծու­լի[ն], Գրի­գո­րին,իր կո­ղայ­կ­ցին` Տթ­խա­լին, Շա­հ­րիս­տան[ին], Խեչ­տ­րին, Նի­նի­ֆա­րին, Պո­ղո­սին, Սա­հա­կին, Հա­մայ­ջա­նին, Պա­հայ­տու­րին, Ղա­զա­րո­սին, Փա­նո­սին. Աս­տուած ո­ղոր­մէ իւր[եան]ց հո­գոյն:

362

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ՌՃԷ -1656

ԳՐԻՉ` Ա­ւե­տիս:

ԹԵՐԹ` 142: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԳ 12 (Ա, Զ 11, Գ, Թ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 28 21: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 58ա): ՏՈՂ` 30-34: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­զարդ կար­միր կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 (սկզ­բում), մա­գա­ղաթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խու­նա­ցած եւ ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. 1 ա-40բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 41ա-64բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 65ա-109բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 110ա-42ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Բ. (պահ­պա­նակ Աբ) Սուրբ Կա­րա­պե­տի գո­վա­սանք է, Աս­տու­ծոյ է - Ա՜յ ա­ղայ­լար, բօ­կուն բան բիր գօ­նայ է­լայ­դում... (ԺԸ դ. յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

142ա Փա՜ռք... || (142բ) Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զա­նարգ եւ զա­ն­ար­ժան Ա­ւե­տիս գրիչ եւ զհայրն իմ:

Որ մե­ղա­ւոր եմ յի­րա­ւի,

Եւ ես չու­նեմ գործ մի բա­րի,

Քան­զի ծնեալ եմ յաշ­խար­հի,

Մեղք եմ գոր­ծեր ան­թող­նե­լի:

Զկար­գս ա­ռի, յուխ­տի ոչ կա­ցի,

Եւ զհայ­րե­նի ցան­կն պա­տա­ռե­ցի,

Զի կա­տա­րի բան մար­գա­րէի,

Որ վկա­յէ մեկ­նի­չն Ե­սա­յի,

Թէ` Ո՜վ քա­կէ զցանկ հայ­րե­նի,

Զնա խա­ծա­նէ օ­ձն ա­նա­պա­տի:

Եւ ուխտ ե­դեալ եմ ես ի մտի

Է­րու­սա­ղե­մայ վե­րին քա­ղա­քի

Սուրբ գե­րեզ­մա­նն, որ լոյսն ցա­թի,

Տրտ­մեալ հո­գի­քն անդ լու­սա­ւո­րի:

Առ ո­տս ան­կեալ ձեզ ա­մե­նայ­նի`

Քա­հա­նա­յի եւ աշ­խար­հա­կա­նի,

Որք հան­դի­պիք այս ախ­մար գր­չի,

Միա­բան ա­սէք, թէ Աս­տուած ո­ղո­ղի (ո­ղոր­մի)

Գրո­ղի եւ ստա­ցո­ղի:

 Այն, որ ա­ռա­տն է յա­մե­նայ­նի,

Մեզ եւ ձեզ Աս­տուած ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

Առ ո­տս ան­կեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՜վ դաս քա­հա­նա­յից, յոր­ժամ ըն­թեռ­նոյք զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զա­ն­ար­ժան Ա­ւե­տիս գրի­չս եւ զհայրն իմ Հա­սան եւ մայրն իմ Սա­ռի­կն եւ որ­դին իմ Մար­տի­րոսն, որ փո­խեալ են առ Տէր, եւ զկո­ղա­կի­ցն իմ Թա­ն­կուն, որ­դի­քն իմ Մար­գա­րէն, Ո­վան­նէս, Մկր­տի­չն, դս­տեր­քն իմք Մա­րի­եան, Սա­ռէն, Նազ­լուն, Հռում­սի­մէն: Ա­ղա­չեմ զձեզ, ան­մե­ղա­դիր լե­րուք սխա­նա­նաց սո­րայ, զի կար մեր այս էր: Ի թվին ՌՃԵ (1656):

Կն­քա­դ­րոշմ` 32բ, 141բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ 0հա­նէս:

363

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԵ-XV

ԳՐԻՉ` Յո­վա­նէս ե­րէց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մի­նա­ւաշ:

ԹԵՐԹ` 312. չգ­րուած` 103ա: ՊՐԱԿ` 1 12+Ա-ԻԵ 12(Ա 13, ԻԵ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27 18: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 43ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, կոս­տ­ղա­պատ, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր կտաւ, երփ­ն­ե­րանգ շեր­տա­ւոր մե­տա­քս:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ա­ւե­տու­մն` 1բ, Ծնունդ` 2ա, Գա­լուս­տն ի տա­ճար` 2բ, Մկր­տու­թիւն` 3ա, Այ­լա­կեր­պու­թիւն` 3բ, Յա­րու­թիւն Ղա­զա­րու` 4ա, Մուտք յԵ­րու­սա­ղեմ` 4բ, Ո­տն­լուայ` 5ա, Խա­չե­լու­թիւն` 5բ, Թա­ղու­մն` 6ա, Ա­ւե­րու­մն դժո­խոց` 6բ, Յա­րու­թիւն` 7ա, Համ­բար­ձու­մն` 7բ, Հո­գե­գա­լուստ` 8ա, Խաչ` 8բ (պա­տուան­դա­նի մօտ` այր ու կին. նախ­կին մա­կա­գ­րու­թիւ­նն եղ­ծուած եւ գրուած է. «... զհո­տն եւ տղայ­քն իւ­րեանց), Եր­կ­րորդ գա­լուս­տն` 9ա: Մատ­թէ­ոս` 14բ, Մար­կոս` 103բ, Ղու­կաս` 157բ, Յով­հան­նէս` 246բ: Մար­իամ Մա­գ­դա­ղի­նա­ցի` 101ա, 305ա, Յով­սէփ Ա­րե­մա­թա­ցի` 242ա: Խ ո ր ա ն` 4բ, 10ա, 10բ, 11ա, 11բ, 12ա, 12բ, 13ա, 13բ, 14ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 15ա, 104ա, 158ա, 247ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, եր­կ­րա­չա­փա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ, կա­պոյտ, դե­ղին, մա­նի­շա­կա­գոյն, սեւ, նարն­ջա­գոյն:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Թուղթք Պօ­ղո­սի: Թ-Ժ դդ.: 1(Ա)+1(Բ), ստա­ցուած 2 ան­ջատ թեր­թե­րի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լոր­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ): Կար­դալ Բաբ. «[յետ]ին: Քան[զի փող հ] ար­կա­նի... ժամ[ ա­նակ ինչ առ]նել (Ա. Կորնթ., ԺԵ, 52-ԺԶ, 7), Աաբ «[ ա­մե­նայ]նի որ ա­նուա­նեալ ի­ցէ Աս­տուած... Այ­սու­հե­տեւ եղ­բարք ա­ղաւ­թս ա­րա­րէք (Բ. Թես., Բ, 4-Գ, 1):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի թի­կուն­քն ու եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. 9բ-10ա Թուղթ Եւ­սե­բեո­սի:

2. 10բ-4ա Հա­մա­բար­բառ:

3. 15ա-102բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 104ա-55ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

5. 158ա-246ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 247ա-310ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Բ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք` ԺԸ դ.]

1. 3ա [Հարց­մունք Բար­ս­ղի եւ պա­տաս­խա­նիք Գրի­գո­րի] -Բար­սեղ ա­սէ առ սուր­բն Գրի­գորն. Յոր­ժամ ոչ եր­կինք կար... ի նմա­նէ ե­ղեն ան­ցա­ւո­րու­թիւնք Ադ[ամ]այ:

2. 312ա [ Ան­ձին զղ­ջա­ցե­լոց խոս­տո­վա­նու­թիւն յան­ցա­նաց Ներ­սէ­սի Կլա­յեց­ւոյ (Ա-Ք)] - Աշ­խարհ ա­մե­նայն /Առ իս նա­յե­ցեալ...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

310ա (Յո­վա­նէս գր­չի) Փա՜ռք... որ տրա­մա­դ­րեաց զմա­տու­նս վեր­ջա­ցեալ տկար ո­գի Յո­վա­նէս ա­ն­ար­ժան || (310բ) ե­րի­ցու, որ զա­նու­նս ու­նիմ զե­րի­ցու­թեան եւ գոր­ծովք թա­փուր եւ ու­նայն յա­մե­նայն ար­դա­րու­թեանց, գրել զճա­ռ­ըս ե­րախ­տեաց աս­տուա­ծա­գործ սքան­չե­լեա­ցն...: Զոր տե­սեալ զայս վա­յե­լուջ դրախ­տս, որ տն­կեալ է յա­նե­ղա­կան ա­ջոյն եւ զպա­տուա­կան ա­կ­նս շա­փիւ­ղայ, որ կայ հան­գու­ցեալ Աս­տուա­ծն... (յա­ջոր­դող թեր­թը փո­խա­րի­նուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 311ա (ԺԶդ., բո­լոր­գիր, սկիզ­բը յար­մա­րե­ցուած նա­խոր­դին)... հան[գ]ու­ցեա­լն: Զոր տե­սեալ հո­գե­ւոր գան­ձս բա­րե­պաշտ եւ աս­տու­ծա­սէր կին Մի­նա­ւա­շէն, եւ ստա­ցաւ զսա յի­շատ[ակ] իւր, հա­ւրն` Մա­թո­սին, եւ կե­նա­կ­ցին իւ­րոյ` Ղա­րիպ­խա­թու­նին, եւ Բէ­կի­խա­թու­նին եւ Մկրտ­չին, որ կա­մա­կից ե­ղեւ այսմ բա­րի գան­ձու­ցս: Եւ բո­լոր հա­ւա­տով եւ ու­ղիղ սր­տիւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք. ա­մէն: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղաւ­թս ձեր զԲէ­կի­խա­թուն եւ զՄ­կր­տի­չն, որ ստա­ցան զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս յի­շա­տակ իւր եւ ծնաւ­ղա­ցն իւ­րոց եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն` կեն­դա­նեա­ցն եւ հան[գ]ու­ցե­լո­ցն. ա­մէն:

 Ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցող, որ լի բե­րա­նով եւ ու­ղիղ սր­տիւ Աս­տուած [ո­ղոր­մի] ա­սա­ցէք Բէ­կի­խա­թու­նին եւ Մկրտ­չին, որ ստա­ցան զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս եւ ե­դին ի դուռն Սուրբ Կի­րա­կո­սին... ան­ջինջ յի­շա­տակ, եւ մի ոք իշ­խես­ցէ հե­ռա­ցե­նել զսա ի դրա­նէ սուրբ տա­ճա­րա­ցս: Եւ թէ ոք յան­դ­ը­գ­նի, ա­նի­ծեալ ե­ղի­ցի. ա­մէն:

2. 311բ (ԺԷդ., ան­վ­արժ բո­լոր­գիր) Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, հայրք իմ եւ եղ­բայրք, քորք իմ եւ մայ[ր]ք, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղաւ­թս ձեր զվեր­ջին ստա­ցաւղ Ա­ւե­տա­րա­նիս զան­զա­ւակ Մխի­թարն` զՍար­խո­շի հաւ­րեղ­բայ[ր]ն, որ գնեաց զսայ ի յա­նաւ­րէն գե­րո­ղա­ցն` յի­շա­տակ իւրն եւ ծնաւ­ղա­ցն եւ կո­ղա­կ­ցին եւ իւր զա­ւա­կաց` Սար­խո­շին, եւ իւր ծնաւ­ղին` Սաւլ­թա­նին: Լի բե­րա­նով եւ ու­ղիղ սր­տիւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք. ա­մէն: Դար­ձեալ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք Մխի­թա­րին, որ ետ [զ]սայ իւրն յի­շա­տակ ի դուռն սուրբ... (ընդ­հա­տուած):

-(Նոյն ձեռ­քով ստո­րին լու­սանց­քում) Ծնաւ Գրի­գո­րէն թվին ՌՃԲ (1653):

364

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԶ-XVI

ԳՐԻՉ` Ղու­կաս:

ԹԵՐԹ` 220:.չգ­րուած` 1ա-3ա, 59բ-60ա, 166բ, 219ա-20բ: ՊՐԱԿ` 1 2 + Ա-ԺԹ 12 (Ա, ԺԵ 11, ԺԴ 9, ԺԸ 10, ԺԹ 7) + 1 2:ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27 17: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 139ա): ՏՈՂ`24: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ բաց շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 3բ, Մար­կոս` 60բ, Ղու­կաս` 98բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 4ա, 61ա, 99ա, 167ա,: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` կեն­դա­նա­կան, բու­սա­կան, եր­կ­րա­չա­փա­կան:: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, մար­դա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­պոյտ, կար­միր, մա­նի­շա­կա­գոյն, դե­ղին, եր­կ­նա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 4ա-58ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 58բ-9ա Գլուխք: 59ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 61ա-96բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (96աբ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

3. 96բ-8ա Գլուխք (ընդ­մի­ջար­կուած նա­խա­դ­րու­թեամբ): 96բ-7ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 99ա-165ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 165աբ Գլուխք: 165բ-6ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 167ա-218բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Ստո­րին լու­սանց­նե­րում` հա­մա­բար­բառ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

3բ Կա­մաւն Աս­տու­ծոյ սկ­սայ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս գրել մար­գաց ամ­սո Ա: [Զ]գոր­ծս ձե­ռաց մե­րոց ու­ղիղ ա­րայ ի մեզ եւ զգոր­ծս ձե­ռաց մե­րոց յա­ջո­ղի մեզ, Աս­տուած:

9ա Աս­տուած ո­ղոր­մի քո հո­գոյդ, Շար­պաթ, որ ե­կիր, մեզ խո­րո­վու ճաշ բե­րիր:

11ա Աս­տուած ո­ղոր­մի քո հո­գոյդ, ո՜ տէր Դա­ւիթ, որ ե­կիր, մեզ Ա գաւ գին[ի] բե­րիր. մար­գաց ամ­սո Ը էր:

15բ Աս­տուած ընդ երկ[ այն] ա­ւուրս պա­հէ Յե­սաւն, որ ե­րեկ, մեզ Է ձու, Դ հաց ե­բեր: Ին­քն դե­ռե­ւս մա­նուկ էր` Ե ա­մաց, որ առ մեզ ե­րեկ:

32ա Յի­շե­ցէք զՍաւլ­թան դպիրն, որ ե­րեկ, մեզ Գ ճիթ սեւ խա­ղող, Բ սպի­տակ լոշ ե­բեր:

59ա Ով դասք լու­սե­րա­մից, զա­ն­ար­ժան եւ զան­պի­տան Ղու­կաս գրիչ [յ] ա­ղաւ­թս յի­շե­ցէք հան­դերձ ծնաւ­ղաւ­քն ի­մով, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ. ա­մէն (նոյ­նը` 96բ):

78բ Ո՜վ եղ­բարք լու­սե­րամ քա­հա­նա­յից, յի­շե­ցէք զՓա­րի­խան եւ լիա­բե­րան յԱս­տուած ո­ղոր­մի || (79ա) ա­սէք: Շատ բա­զում ան­գամ կե­րա­կ­րեաց զմեզ Ա­ւե­տա­րա­նս գրե­լիս` ու­ղիղ սր­տիւ, հաս­տա­տուն հա­ւա­տով: Աս­տուած ա­ռատ է ի տուրս բար[ե]աց ձեզ եւ մեզ ա­մէ­նե­ցուն:

95բ Զմե­ղաւք զա­ռա­ծեալ եւ զա­ն­ար­ժան գրիչ Ղու­կա­սս յի­շե­ցէք, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ իւր միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեան. ա­մէն:

106բ Զայս է­ջս տէր Դա­ւիթ գրեց, ո­ղոր­մի ա­սէք, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մի:

118ա Քու­նս տա­րաւ, զայս Զ կար­գս լաւ չգ­րե­ցի, ան­մե­ղա­դիր լեր:

164բ Զայս կէս է­ջս Ա­ռա­քել վար­դա­պետ գրեց: Ո­ղոր­մի ա­սէք, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մի. ա­մէն:

166ա Զա­ռա­ծեալ մե­ղաւք, զա­ն­ար­ժան եւ զան­պի­տան, ե­րա­մայ ջոկ ՁՇՑԾ-աս (եղ­բայ­րա­գիր` «Ղու­կաս, սիւ­նա­կա­մ­էջ լու­սանց­քում կար­մ­րա­գիր փա­կա­գ­րով «Ղու­կաս) յի­շե­ցէք ի սուրբ ա­ղաւ­թս ձեր. յի­շողք յի­շեա[լ] լի­ցի[ք] ի Քրիս­տո­սէ յԱս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեան. ա­մէն: Հայր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

60ա (ԺԷ դ., բո­լոր­գիր) Այլ եւ յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս զուս­թա Մար­տի­րոսն եւ զկո­ղա­կի­ցն Ջան­զա­դէն եւ զդուս­տրն իւր` զՆազն. յի­շե­ցէք, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ. ա­մէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա (փա­կա­գիր) Վար­դան: Աբ­րա­հա՞մ:

4ա Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

365

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Քա­մալ գիւղ (Թա­ւուշ)           ՌՃ­ԺԷ -1668

ԳՐԻՉ` Ա­ւե­տիս ե­րէց:

ԹԵՐԹ` 238.չգ­րուած` 1աբ, 238աբ: ՊՐԱԿ` Ա-Ի 12 (Ի 10): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25 17: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ 74ա`): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` վան­դա­կա­զարդ կտաւ, կա­նաչ մե­տա­քս:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 4բ, Մար­կոս` 71բ, Ղու­կաս` 114բ, Յով­հան­նէս` 184բ:Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 5ա, 72ա, 115ա, 185ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, դե­ղին, վար­դա­գոյն, կա­պոյտ, կա­նաչ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -1. Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: ԺԷ դ., 1. (Ա-Բ), սկզ­բում, ստա­ցուած 2 կից թեր­թե­րի բա­ցուած­քից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լոր­գիր (նմուշ` Աա, Բբ), 19 տող: Կար­դալ Աաբ, Բաբ. «[Յով]սէ­փու եւ ա­սէ... յայս­ցա­նէ յա­րու­ցա­նել որ­դիս Աբ[րա­հա­մու] (Բ, 13-Գ, 9): 2. Մաշ­տոց: ԺԴ-ԺԵ դդ.: 1 (Գ-Դ), վեր­ջում, ստա­ցուած 2 կից թեր­թե­րի բա­ցուած­քից: Մա­գա­ղաթ (կր­կ­նա­գիր, հի­նը` ուղ­ղա­գիծ մա­նր եր­կա­թա­գիր, ա­ն­ը­թեռն­լի), միա­սիւն, բո­լոր­գիր, 22 տող: Կար­դալ Գաբ. «[Ո­տն­լուայ]: Յո­հա­նու ա­ռա­քե­լոյ ի Կա­թո­ղի[կեայ]ց. Սի­րե­լիք, սի­րե­ցա­րուք զմի­մեա­նս... զԱս­տուած զոր ոչ կա­րէ տես[ ա­նել], Դաբ. «[Տա­ճա­րի սի­րել... Եւ ե­պիս­կո­պոսն ա­սէ զա­ղօ­թս...] նի ծա­ռա­յի քո, որ ար­ժա­նի ա­րա­րէր... Արդ, Տէ՛ր, ոչ ե­թէ ըստ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից եւ վեր­ջից ո­րոշ թեր­թեր ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 2բ-3բ Գլուխք: 4ա Հա­մա­ձայ­նու­թիւն գլ­խո­ցս: 5ա-69ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 69բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 70ա-1ա Գլուխք: 72ա-112ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 112ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 112բ-4ա Գլուխք: 115ա-82բ: Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 183ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 185ա-235ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

235բ Փա՜ռք... || (236ա) Որ ետ կա­րո­ղու­թիւն տկար եւ տար­տամ, յան[յ] ար­մար եւ մեղ­սա­մա­կարթ գր­չի` սու­տ­ա­նուն Ա­ւե­տիս ե­րի­ցու հա­սա­նել ա­ւարտ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս: Եւ արդ, գրե­ցաւ զսա ի յեր­կիրս Թա­ւու­շու, ի գ[ե]ա[ւ]ղս Քա­մալ կո­չե­ցեալ, ի դուռն Սուրբ Աս­տուա­ծած­նիս, ընդ հո­վա­նեաւ սուրբ ման­դո­ռիս (= մա­տու­ռիս), ի թուին Հայ­կազ­նեա || (236բ) ՌՃ­ԺԷ (1668), ի հայ­րա­պե­տու­թեան տէր Պե­տ­րո­սի, ի յԱ­թոռն Խո­րա­նա­շա­տու, ի յա­թո­ռա­կա­լն Յո­վան­նէս ար­հե­պիս­կո­պո­սին: Ա­ղա­չեմ զձեզ, յոր­ժամ պա­տա­հիք, յի­շե­ցէք զիս եւ ծն­օղք իմ Հա­սան եւ մայրն իմ Սա­ռի­կն եւ որ­դին իմ Մար­տի­րոսն եւ դուս­տր իմ Սա­ռի­կն, որ հան­գու­ցեալ են առ Տէր, եւ կե­նա­կի­ցն իմ Թան­կա­զիզն եւ որ­դին իմ Մար­գա­րա քա­հա­նայն, կո­ղա­կի­ցն իւր` Մա­րի­եան եւ որ­դի­քն Մար­տի­րոսն, Վա­նա­կա­նն եւ միւս որ­դի­քն Յո­վան­նէս, Մկր­տի­չն, դե­ռա­բուս ծա­ղի­կն` Ներ­սէսն, դս­տերք իմ Հռիփ­սի­մեն, Ե­ղի­սա­բե­թն, Հե­ղի­նարն: Եւ զիս` մե­ղա­պար­տս յի­շե­ցէք եւ ան­մե­ղա­դիր լե­րուք սղա­լա­նաց սո­րա եւ խո­շո­րու­թեան եւ ա­մե­նայ­նի, որ ի սմա պա­կա­սու­թիւն կա, քան­զի ոչ ե­թէ ա­ներ­կիւ­ղու­թեամբ ա­րա­րաք, ա­պա կար մեր այս­չափ էր:

Դար­ձեալ ան­կա­նիմ առ ո­տս ձեր, ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, եւ ե­թէ թո­ղէք ինձ եւ ոչ ծա­ղր առ­նեք, թող­ցէ եւ ձեզ Հայրն ձեր երկ[ն] ա­ւոր զզան­ցա­նս ձեր. ա­մէն: Որ եւ ա­ւր­հ­նու­թիւն... ի յա­ւարտ բա­նի ա­սաս­ցուք Հայր մեր, որ յեր­կի­նս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 237ա (ԺԷ-ԺԸ դդ., բո­լոր­գիր) Փա՜ռք... Ես` Ա­ւա­քս գնե­ցի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս յի­շա­տակ հո­գոյ ի­մոյ, եւ կո­ղա­կի­ցն իմ Նազ­լու­խան եւ ծնաւղն իմ Ո­վա­նէս եւ իւր կո­ղա­կի­ցն Հու­ռու­մն եւ եղ­բայրն իմ Յու­հա­նն եւ իւր կո­ղա­կի­ցն Խոս­տ­րովն եւ իւր դս­տեր­քն Զա­րի­պն, Շի­րազն եւ Հու­ռու­մն ( այլ ձեռ­քով), մեր որ­դին` տէր Սար­գի[ս]ն, իւր կո­ղա­կի­ցն Զա­րի­փն, իւր դս­տեր­քն` Խա­նում Շա­քարն, Փա­րին, Դաւ­լա­թն: [ Աս­տուած] ո­ղոր­մի կար­դա­ցաւ­ղաց եւ լսո­ղաց, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն: Հայր մեր, որ [յ]երկ[ի­նս]:

Ես` Ա­ւա­քս, Յու­հա­նս, Նազ­լուխ[ա]նս, Խոս­տ­րո­վս, ես` Շի­րա­զս, ես` Հու­ռու­մս գիր տվինք տէր Սարգ­սին: Աս­տուած վկայ, մեք Նա­ւուս ճամ­իա­թս վկայ, որ տուն եւ ապ­րան­քն, հողն եւ մահ­լէն եւ գի­րանք: Ես` Մէ­լիք­ղուրխ­մա­զս վկայ, ես` Ա­թէս վկայ, ես` Մա­յի­լս վկայ, Ա­րու­թի­նս վկայ, Նա­պին վկայ, ես` Սար­հա­թս վկայ, Տու­րո­խան վկայ, Մար­տի­րոսն, Ղա­րայ­խան, Պա­լա­ման վկայ, Խէ­չու­մն, տէր Ղա­զարն վկայ: Ես` Ո­վա­նէս է­րէ­ցս գրե­ցի. մեր ապ­րան­քն տվինք Ղուկ[ ա­սու] || (237բ) որ­դոյն` տէր Սարգ­սին: Ով ետ ու ա­ռաջ տայ, Գ հա­րիւր ԾԸ հայ­րա­պե­տաց նզո­ված լի­նի, տէ­ղի հա­գի­մին` ԺԲ թու­ման տայ:

2. 237բ (Նօ­տր­գիր) Յի­շայ­դակ է սուրբ Ա­վե­դա­րա­նս Ղարս­ցի մուղ­տու­սի Թան­կու որ­դի Սի­մո­նին, ի դուռն Ախ­չուց վա­նուց Սուրբ Ըս­տե­փա­նո­սին: 0վ օք ըն­դեր­նու, Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէ իմ Սի­մո­նիս, տէր Սար­գի­սին, Սո­ղո­մո­նին, իմ Սի­մո­նիս կո­ղա­կից Ա­նայ­խա­սին: Ի թվին ՌՃՁԶ (1737)-ին, հո­գոս­դո­սի ամ­սին ԻԲ օրն:

366

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս  ՌՃ­ԼԸ -1689

ԳՐԻՉ` Յո­վան­նէս ե­րէց:

ԹԵՐԹ` 276,.չգ­րուած` 1ա, 2բ-3ա, 4բ, 5բ-6ա, 7բ-8ա, 88ա, 139ա, 216բ-7ա, 276բ: ՊՐԱԿ` 1 7 + Ա-ԻԳ 12(ԻԳ 5):ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25 18: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 20ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ եւ դե­ղին գծե­րով մե­տա­քս::

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 11բ, Մար­կոս` 88բ, Ղու­կաս` 139բ, Յով­հան­նէս` 217բ: Խ ո ր ա ն` 1բ, 2ա, 3բ, 4ա, 5ա, 6բ, 7ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 12ա, 89ա, 140ա, 218ա:: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ, վար­դա­գոյն, կա­պոյտ, եր­կ­նա­գոյն, սեւ, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1բ-2ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 8բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 9ա-10բ Գլուխք: 10բ-1ա Հա­մա­ձայ­նու­թիւն նա­խա­սա­ցեալ գլ­խո­ցս: 12ա-85բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

3. 85բ-6ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 86բ-7բ Գլուխք: 89ա-136ա: Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (135բ-6ա Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

4. 138բ-9բ Նա­խա­դ­րու­թիւն: 137ա-8բ Գլուխք: 140ա-214բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կայ:

5. 214բ-5ա Նա­խա­դ­րու­թիւն: 215բ-6ա Գլուխք: 218ա-75ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Ստո­րին լու­սանց­նե­րում` հա­մա­բար­բառ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

275ա Փա՜ռք... || (257բ) Արդ, գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի մայ­րա­քա­ղա­քն Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս, ի թվա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՌՃԼ եւ ու­թին (1689) եւ ի հայ­րա­պե­տու­թեան սուրբ Է­ջմ­իած­նի տեառն տէր Եղ­իա­զար կա­թո­ղի­կո­սի, ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան եւ մեղ­սա­ներկ փծուն գր­չի` Յո­վան­նէս է­րէ­ցս: Արդ, յե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեանդ զմա­ն­կու­նս սուրբ Սի­օ­նի, զի որք հան­դի­պիք սուրբ եւ պա­տուա­կան Ա­ւե­տա­րա­նիս կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, զա­ւե­լոր­դն բառ­նայք եւ զպա­կա­սու­թիւն լնուք եւ սխա­լա­նա­ցս գրիս ան­մե­ղա­դիր լե­րուք... ա­ն­ար­ժան գծող Յո­վան­նէս է­րէ­ցս Աս­տուած ո­ղոր­մի­սիւ յի­շե­ցէք եւ մե­ղաց թո­ղու­թիւն հայ­ցե­ցէք ինձ եւ ծն­օ­ղաց ի­մոց... Շնոր­հօք տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ա­ւար­տե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս Սուրբ Գէ­որգ ե­կե­ղե­ցոյն, որ կո­չիւր Սու­լու Մա­նաս­տր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 276ա (Նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ է սուրբ Ա­վե­տա­րա­նս Պա­պա­խա­նի որ­դի 0ղու­լին, որ եդ ի դուռն Ճահ­կայ Սուրբ Շո­ղա­կաթ Աս­տուա­ծա­ծի­նն ՌՃՀԳ (1724) թվին: Ա­ռի ի ձե­ռած դաճ­կաց: Այն ա­մին էր, որ եր­կիրս ա­մէն թա­լան ե­ղեւ. յօս­ման­ցին ե­կաւ, մնա­ցեալ շէն կօ­ղերն (գիւ­ղերն) է­լիւ­քն ա­վար ա­ռաւ: Այս Ա­վե­տա­րա­նս ղը­զ­ըլ­պա­շի թա­լա­նի­ցն ա­ռի, որ Սու­նեաց եր­կիրն ա­մէն կո­տո­րե­ցին, ե­կե­ղե­ցի­քն թա­լա­նե­ցին: Այս սուրբ գիր­քս տե­սի ղա­րա­չի կը­նոչ ձե­ռաց, իմ հա­լալ հն­չի­ցն տվի Ռ (1000) տին[ար], ա­ռի յի­շա­տակ ինձ եւ իմ ծը­ն­օ­ղա­ցն: 0վ օք հան­դի­պի, մէկ Ո­ղոր­մի ա­սի. ա­մէն:

2. 276ա (Բո­լոր­գիր) Յի­շա­տակ է սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս Ճահ­կու­ցի Ան­դր­իա­սի որ­դի Դօլ­վա­թին, որ ա­ռի իմ հա­լալ ար­դի­օք եւ ե­տու յի­շա­տակ ի դուռն սուրբ Խոր Վի­րապ Լու­սա­ւոր­չի վա­նից: 0վ ոք ըն­թեռ­նու, յի­շես­ցէ զծ­ն­օ­ղս իմ` զՅու­րին, եւ զկո­ղա­կի­ցն իմ` զՎար­դե­նին, եւ զոր­դին իմ` Ան­դր­իասն եւ զՄա­թօսն եւ զ0սէ­փն, եւ զդուս­տր իմ` զՅու­րին եւ զԻս­կու­հին: 0վ ոք զայս Ա­ւե­տա­րա­նս ծա­խի­ցէ կամ գրաւ դի­ցէ, զպա­տի­ջն Կա­ե­նի առ­ցէ եւ զա­նէ­ծն Յու­դա­յի: Գրե­ցաւ ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌՄԺԴ (1765)-ին:

367

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

ԺԶ-XVI

 

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մար­տի­րոս ե­պս:

ԹԵՐԹ` 294. չգ­րուած` 14բ-6ա, 95բ-6ա, 147բ-8ա, 232ա, 294բ: ՊՐԱԿ` 1 14+Ա-ԻԴ 12(ԻԴ 4): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,5 17,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 72ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ծնունդ` 2ա, Քա­ռա­ս­ն­օ­րեայ գա­լուստ` 2բ, Մկր­տու­թիւն` 3ա, Պայ­ծա­ռա­կեր­պու­թիւն` 3բ, Յա­րու­թիւն Ղա­զա­րու` 4ա, Մուտք յԵ­րու­սա­ղէմ` 4բ, Ո­տն­լուայ` 5ա, Խա­չե­լու­թիւն` 5բ, Թա­ղու­մն` 6ա, Ա­ւե­րու­մն դժո­խոց` 6բ, Յա­րու­թիւն` 7ա, Համ­բար­ձու­մն` 7բ, Հո­գե­գա­լուստ` 8ա, Փող­հա­րու­թիւն (նա­եւ ստա­ցող)` 8բ, Վեր­ջին դա­տաս­տան` 9ա: Մատ­թէ­ոս` 16բ, Մար­կոս` 96բ, Ղու­կաս` 148բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 232բ: Խ ո ր ա ն` ( ա­ռանց Եւ­սե­բի­ո­սի թղ­թի եւ Հա­մա­բար­բա­ռի) 9բ, 10ա, 10բ, 11ա, 11բ, 12ա, 12բ, 13ա, 13բ, 14ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 17ա, 97ա, 149ա, 233ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, ճար­տա­րա­պե­տա­կան, կեն­դա­նա­կան (նա­եւ յուշ­կա­պա­րիկ), տէ­րու­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` մար­դա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, բու­սա­գիր, գա­զա­նա­գիր,: Գ ո յ ն ե ր` կա­պոյտ, դե­ղին, մա­նի­շա­կա­գոյն, կա­նաչ, կար­միր, մո­խ­րա­գոյն, շա­գա­նա­կա­գոյն, նարն­ջա­գոյն, սեւ, սպի­տակ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր` 1-22, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած: Ա փեղ­կի վրայ` հա­նուած խա­չի հետք: 1665-ին նո­րո­գուած եւ լրա­ցուած 28-9, 36-7, 46 եւ այլ թեր­թե­րի թա­փուած մա­սե­րը:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 17ա-95ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի (թեր­թե­րը խառ­նուած: Կար­դալ` 17-26, 39-50, 27-38, 51-95):

2. 97ա-147ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (146բ Յա­րու­ցեալ Յի­սուս):

3. 149ա-231բ Ա­ւե­տա­րան Ղուակ­սու:

4. 233ա-92բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (292ա Գիրք կնո­ջն շնա­ցե­լոյ):

Ու­նի լու­սան­ցա­յին Հա­մա­բար­բառ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

8բ (ման­րա­ն­կա­րի մօտ, եղ­ծուած) Գրի­գոր: Մար­տի­րոս ե­պիս­կո­պոսն է` ստա­ցողն:

38բ Ո՜հ, ո՜հ, զմե­ղա­ւոր հո­գիս ե­կեր ի ձեռն սա­տա­նա­յի, ի յա­ւուրն ի դա­տաս­տա­նի:

122բ Զմե­ղա­ւոր Գրի­գոր գծո­ղս յի­շեա ի Տէր:

182բ Քրիս­տոս Աս­տ­ված, ո­ղոր­մի Բր­կու­թեանց Յո­վա­նէս վար­դա­պե­տին,/ Եւ հանկ­չի ի յիւր հո­գին,/որ հան­գանք ի նո­րին տա­ղա­ւա­րին:

231բ (Դժուա­ր­ըն­թեռ­նե­լի) ԶԳ­րի­գոր գրի­չս մի մո­ռա­նար, այլ կար­դա եւ ա­ղա­չեա վասն իմ. զթո­ղու­թիւն շնոր­հես­ցէ բա­զում յան­ցա­նաց ի­մոց եւ ծնո­ղաց` Կա­րա­պետ [ընդ նմին Մար­իա­մին] եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց ի­մոց եւ ստա­ցո­ղի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 293ա (1665 թ., կազ­մո­ղի) Արդ, կազ­մե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի դուռն Ե­րին­ջա­կայ Սուրբ Կա­րա­պե­տին, ձե­ռամբ Մա­թէ­ոս վար­դա­պե­տին եւ կու­սա­կ­րօն տէր Յա­կո­բին, ի յա­ռաջ­նոր­դու­թիւն սուրբ ուխ­տիս տեառն Ե­սա­յեայ վար­դա­պե­տին եւ յա­ջորդ սո­րին Ա­ռա­քել վար­դա­պե­տն, ի հայ­րա­պե­տու­թիւն Սուրբ Էջ­մի[ա]ծնայ Յա­կոբ սր­բա­զան կա­թ­ու­ղի­կո­սին: Նո­րո­գե­ցաւ թվին Հա­յոց ՌՃԺ եւ Դ (1665):

Զկազ­մել տուօղ սո­րին զտէր Զա­քար­իայ ա­բե­ղայն յի­շե­ցէք:

2.293բ (Ստա­ցո­ղի) Փա՜ռք... Յի­շե­ցէք ըս­տա­ցող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս ըզ­Շա­հում տը­տեսն, որ ըս­տա­ցայ զսայ ի հա­լալ ին­չից յի­շա­տակ հո­գոյ ի­մոյ եւ ծը­նաւ­ղա­ցն ի­մոց եւ որ­դո­ցն ի­մոց` Սա­հա­կին, Փա­նո­սին, Է­վա­զին, Կի­րա­կո­սին, եւ դս­տե­րաց ի­մոց` Գու­լուն, Թուխ­ծա­մին, Մար­գա­րի­տին: Եւ դար­ձեալ յի­շե­ցէք Աս­տա­տուրն եւ կո­ղա­կի­ցն իւր Շա­հին եւ հան­գու­ցեալ որ­դի­քն` Սա­հա­կն, Փա­նոսն, Է­վազն, Կի­րա­կոսն, եւ դս­տեր­քն իմ` Գու­լին, Թուխ­ծա­մն, Մար­գա­րի­տն, Ե­ղի­սա­պե­տն, եւ ծնաւղ­քն իմ` Ա­միր­բէ­կն, Ա­ղա­ճա­նն. ա­մէն: Եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւոր­քն իմ յի­շե­ցէք ի Տէր եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ ո­ղոր­մի. ա­մէն:

Եւ ե­տու զսայ ի դուռն վա­նի­ցս Սուրբ Նշա­նիս, որ կո­չի Հա­զար եւ բիւրք, ի ձեռն տէր Զա­քար­իա­յին, որ ա­ռաջ­նորդ էր վա­նի­ցս բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ: Եւ ով ոք կար­դայ եւ վա­յե­լէ, յի­շա­տա­կէ եւ Ող||(294ա)որ­մի ա­սէ զվե­րո­յա­սա­ցեա­լս զՇա­հում տն­տեսն եւ զիւր ա­մե­նայն զնն­ջե­ցեա­լսն եւ Ո­վա­նէսն` փե­սայ Շա­հու­մին, որ իւր որ­դոց տեղ նա է յի­շա­տակ նո­ցայ, եւ լիա­ռատ բե­րա­նով Ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք. ա­մէն:

3. 1ա (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Աս­տուած ո­ղոր­մի Ա­զ­տայ­պա­տե­ցի Վար­դա­նին. ա­մէն: Աս­տուած ո­ղոր­մի Ա­զ­տայ­պա­տե­ցի խու­սայ Վէլ­տի­կին, Նազ­լու­վին: Աս­տուած ո­ղոր­մի Աս­տա­պա­տեց[ի] Նա­ւա­ս­ար­դին: Աս­տուած ո­ղոր­մի Շոր­սա­ղայ փա­շա­յի տուս­տր Հռու­մին: Աս­տուած ո­ղոր­մի Աս­տա­պա­տե­ցի Զա­քա­րին, Սու­փի­կին եւ իւ­րեանց ծնո­ղա­ցն: Աս­տուած ո­ղոր­մի Նեչ­սի դուս­տրն Մայ­րա­մին եւ իւ­րեանց ն[ն]ջե­ցե­լո­ցն: Աս­տուած ո­ղոր­մի Աս­տայ­պատ­ցի Թա­թու­շին եւ ծնո­ղա­ցն Նուն[ու]ֆա­րին: Աս­տուած ո­ղոր­մի Փի­րի դուս­տր Թա­մա­մին եւ իւ­րեանց նն­ջեց[ե­լո­ցն]: Աս­տուած ո­ղոր­մի Գրի­քո­րի որ­դի Սարք­սին եւ իւր ծնո­ղա­ցն Ե­ղի­նա­րին: Աս­տուած ո­ղոր­մի Աս­տա­պա­տե­ցի Գրի­քո­րի տուս­տրն Ան­թա­ռա­մին: Աս­տուած ո­ղոր­մի Ղու­լի­ջա­նին եւ իւր ծնո­ղա­ցն ա­մէ­նի­եց[ու]նք: Աս­տուած ո­ղոր­մի Սան­դու[խ]տին եւ իւր տուս­տրն Հռիմ­սի­մին: Աս­տուած ո­ղո­ղոր­մի Կի­րայ­կո­սին եւ իւրն ծնող­նա­ցն: Աս­տուած ո­ղոր­մի Ա­զա­րու­կին եւ իւ­րան ծնո­ղա­ցն: Աս­տուած ո­ղոր­մի Վար­դա­նին եւ իւր ծնո­ղա­ցն Խա­չի­կին: Աս­տուած ո­ղոր­մի Յա­կօ­բի որ­դի Սար[գ]ը­սին: Աս­տուած ո­ղոր­մի Վէ­լի թոռն Ա­րա­մին:

368

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԵ -XV

ԹԵՐԹ` 231. չգ­րուած` 61ա, 104ա: ՊՐԱԿ` Ա-Ի 12 (Ա 10, Զ 11, Ի 6): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,5 19: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 82): ՏՈՂ` 19-24 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ ծաղ­կա­ւոր կտաւ, դռ­նա­կի­նը` դե­ղին մե­տա­քս:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Ժ-ԺԱ դդ.: 1 (Ա) 1 (Բ), 2 ա­ռան­ձին թեր­թեր, ե­զ­րա­հա­տուած: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բբ): Կար­դալ Բաբ, Աաբ. «Սաս­տեաց Յի­սուս այ­սոյն պղ­ծոյ... ի քա­ղա­քէ ձեր­մէ, յորս մեր (Թ, 43-Ժ, 11):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մար­կոս` 61բ, Ղու­կաս` 104բ, Յով­հան­նէս եւ Պրո­խո­րոն` 180բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 1ա, 62ա, 105ա, 181: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` տէ­րու­նա­կան, բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, ճար­տա­րա­պե­տա­կան, սա­փոր: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, բու­սա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, դե­ղին, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թեր­թե­րը բամ­բա­կա­կա­լած, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր եւ պրա­կա­հան: Մատ­թէ­ո­սի նկա­րը եւ Յով­հան­նու Ա­ւե­տա­րա­նի վեր­ջը թա­փուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1ա-60բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 62ա-103բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 105ա-80ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4.181ա-231բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (վերջ`ԺԹ, 31. «զի խոր­տակ[ես­ցեն]...: Շար. թա­փուած):

369

ՅԱ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆ Ա­ՂԱ­ՆՈՒ­ՐԵԱՆՑ, ՏԱ­ՂԱ­ՉԱ­ՓԵԱԼ Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

 

Բում­բայ       ՌՄ­ԿԱ-1812

ԳՐԻՉ` հե­ղի­նա­կը: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Աբ­րա­համ (հե­ղի­նա­կի որ­դին):

ԹԵՐԹ` 314. չգ­րուած` 1ա-2բ, 3բ, 4բ, 9բ, 52բ, 237բ, 312ա-4բ: ՊՐԱԿ` 1 1+Ա-ԼԱ (Ա 12)+1 1: ՆԻՒԹ` թուղթ «վ սջմվլ 1800 լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 29 19: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (միա­սիւն` 3ա, 4ա, 5ա-7ա, 9ա, 271բ-3բ): ԳԻՐ` շղա­գիր (նմուշ` 11ա): ՏՈՂ` 26-31 (հիմ­նա­կա­նում` 26): ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կա­նաչ եւ կա­պոյտ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱկ` 1+1, թուղթ, թեր­թա­կա­լուած` 1,314:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 10ա, 11բ, 13ա, 51բ, 53ա, 78բ, 80ա, 236բ, 238ա, 274ա (սեւ թա­նա­քով ուղ­ղան­կիւն քա­ռան­կիւ­նի­ներ):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած եւ ցե­ցա­կեր, թի­կուն­քը ճեղ­քուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

3ա Գիրք Կտակ Տեառն կո­չե­ցեալ, որ է սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, որ ըստ Մատ­թէ­ո­սի, Մար­կո­սի, Ղու­կա­սու եւ Յով­հան­նու: Յօ­րի­նեալ եւ ի լոյս ըն­ծա­յեալ հո­մե­րա­կան տա­ղա­չա­փու­թեամբ ի յետ­նորդ բա­նա­սի­րէ ման­կանց սր­բոյ ե­կե­ղեց­ւոյս Հա­յաս­տա­նեայց` ի Յա­րու­թիւ­նէ Սա­հա­կեան Նոր Ջու­ղա­յեց­ւոյ Ա­ղա­նու­րեանց կո­չե­ցե­լոյ, ի փառս ե­ռան­ձ­նեայ աս­տուա­ծու­թեա­նն եւ ի վա­յե­լս որդ­ւոց Սի­ով­նի մօրն լու­սոյ: Ի հո­վուա­պե­տու­թեան լու­սա­ն­կար Ա­թո­ռոյն Սր­բոյ Է­ջմ­իած­նի տեառն Եփ­րե­մի գե­ր­ըն­տիր եւ սր­բա­զան կա­թո­ղի­կո­սի Ա­մե­նայն Հա­յոց, յա­մի կե­նա­րա­րին մե­րոյ 1812 եւ ի թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՌՄ­ԿԱ, ի հռ­չա­կա­ւոր աշ­խար­հն Հնդ­կաց, ի Բում­բա­յի, որ ընդ իշ­խա­նու­թեամբ Բրի­տա­նաց­ւոց

-4ա [Բան առ որ­դին իմ Աբ­րա­համ: Ծայ­րա­կապ` « Աբ­րա­համ] - Ա­նանց Բար­ւոյն Րա­բուն Ա­րիդ, /Բա­րեաց Րա­խ­ճան Առ ի Հո­գիդ... (4տող):

-5աբ Բան խրա­տու եւ իբ­րեւ կտա­կ­օ­րէն: Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն յա­ղա­գս յօ­րի­ն­ման սր­բա­զան գրո­ցս Ա­ւե­տա­րա­նի տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ո­տա­նա­ւոր չափ­մամբ, ի խն­դ­րոյ ան­դ­րա­նիկ որ­դոյն Աբ­րա­հա­մին` ըղ­ձա­կեր­տի ուս­ման գրոց -Զգե­րա­գոյն խն­դ­րոյն զկա­տա­րու­մն առ ըն­կա­լայ... Ծա­ռայ Տեառն, ա­ն­ար­ժան հայր քո ըստ մար­մ­նոյ` Յա­րու­թիւն Ի­սա­հա­կեան Նոր Ջու­ղա­յե­ցի Ա­ղա­նու­րեանց:

-6ա-7ա Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն առ սր­բա­զան հարս եւ այլ բա­րե­միտ ըն­թեր­ց­օ­ղս - Ա­մէ­նա­րուեստ ճար­տա­րա­պե­տն եր­կ­նա­յին... Մնամ վասն ձեր պատ­րաս­տա­կան ծա­ռայ` Յա­րու­թիւն Սա­հա­կեան Նոր Ջու­ղա­յե­ցի Ա­ղա­նու­րեանց:

-7բ-8բ Բան առ վեր­ծա­ն­օղ սուրբ մա­տե­նիս - Ա­մե­նե­ցուն է ցան­կա­լի /Են­թա­լուս­նեայ յայսմ աշ­խար­հի... Յետ­նեալ ծա­ռայ ըստ ա­մե­նայ­նի` / Նուաստ Յա­րու­թիւն Ջու­ղա­յե­ցի:

-9ա Առ սր­բա­զան ե­րա­նա­կան ա­ռա­քե­լո­ցն եր­կո­տա­սան (ծայ­րա­կապ` «Յա­րու­թիւն) -Յա­ւէտ Ա­նե­ղին` Րա­բուն Ո­գե­ւորք, / Ան­ճա­ռին Րե­տորք` Ո­գե­կիրք Ի­իւ­թա­ւորք... (6 տող):

-10ա-1ա Բաղ­դա­տու­թիւն չո­րե­ցունց ա­ւե­տա­րան­չա­ցն` առ չո­րե­սին գե­տսն յե­դե­մա­բու­ղխ -Յոյժ գե­րա­զանց քան ըզ­Բան, / Խոր­հուրդ Բա­նին մար­մ­նա­տուու­թեան...

1. ա. 11ա Ի Մատ­թէ­ոս (ծայ­րա­կապ` «Մատ­թէ­ոս) -Մատ­թէ Ան­շուշտ Տեառն Թարգ­ման, / Ազ­դիչ Տոհ­մին Թուով Էա­կան... (4 տող):

բ. 11բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Մատ­թէ­ո­սի Ա­ւե­տա­րա­նին - Ա­ւե­տա­րա­նս ըստ Մատ­թէի, / Որ զվա­րու­ցն գրէ Յի­սու­սի...

գ. 12աբ Սկիզ­բն գլ­խոց Ա­ւե­տա­րա­նին, որ ըստ Մատ­թէ­ո­սի -Վասն մո­գու­ցն...

դ. 13ա-50բ Ա­ւե­տա­րան ըստ Մատ­թէի, / Որ զվա­րու­ցն գրէ Յի­սու­սի: Գլուխ Ա -Գիրք ծնն­դեան տեառն Յի­սու­սին, / Ըստ մար­մ­նա­տուու­թեան Աս­տուած Բա­նին...

2. ա. 51ա Ի Մար­կոս (ծայ­րա­կապ` «Ի Մար­կոս) -Ին­քն Մար­կոս Ա­ջող Րե­տոր, / Մէն Ա­րար­չին Րամ Կա­մա­ւոր... (4 տող):

բ. 51բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Մար­կո­սի Ա­ւե­տա­րա­նին - Ա­ւե­տա­րան ըստ Մար­կո­սին, / Որ զվա­րու­ցն գրէ Յի­սու­սին...

գ. 52ա Սկիզ­բն գլ­խոց Ա­ւե­տա­րա­նին, որ ըստ Մար­կո­սի -Վասն դի­ւա­հա­րին...

դ. 53ա-77բ Ա­ւե­տա­րան ըստ Մար­կո­սին, / Որ զվա­րու­ցն գրէ Յի­սու­սին: Գլուխ Ա -Սկիզ­բն ա­ւե­տեաց գրո­ցս Յի­սու­սին` / Տեառն Աս­տու­ծոյ որդ­ւոյ Բա­նին...

3. ա. 78ա Ի Ղու­կաս (ծայ­րա­կապ` «Ի Ղու­կաս) -Ի Տէր Ղու­կաս Ոգ­ւոյ Ւիւ­սեալ, / Ղամ­բար Ոգ­ւոյն Ւիւծ­մամբ Կա­լեալ... (4 տող):

բ. 78բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Ղու­կայ Ա­ւե­տա­րա­նին - Ա­ւե­տա­րա­նս տեառն Յի­սու­սի, / Որ Ղու­կա­սու ձե­ռամբ գրի...

գ. 79աբ Սկիզ­բն գլ­խոց Ա­ւե­տա­րա­նին, որ ըստ Ղու­կայ -Վասն աշ­խար­հա­գ­րին...

դ. 80ա-235բ Պատ­մող վա­րուց տեառն Յի­սու­սի` /Ղու­կաս նօ­տար յոյժ սքան­չե­լի: Գլուխ Ա -Բան. Քան­զի բա­զումք յօ­ժա­րե­ցին/ Կար­գել զբա­նն մեզ վե­ր­ըս­տին... Մե­կն[ու­թիւն]. Զի կան­խա­գոյն բա­զումք է­ին, / ԶՅի­սու­սէ, որ պատ­մե­ցին...

 Այս­տեղ չա­փա­բե­րուած է Ղու­կա­սու Ա­ւե­տա­րա­նի մեկ­նու­թիւ­նը`ըստ Ի­գ­նա­տի­ո­սի: Այդ մա­սին` «Բան առ վեր­ծա­ն­օղ սուրբմա­տե­նիս խօս­քում (7բ-8բ) ա­սուած է.

Ոչ իշ­խե­ցաք մեք իւ­րո­վի

Տալ մեկ­նու­թիւն ըստ մե­րում կա­րի...

 Այլ` ի սր­բոց հար­ցն նախ­նի...

Ե­րա­նել­ւոյն Ի­գ­նա­տի­ո­սի`

Հա­ւա­քե­լով ըստ ի­մում կա­րի:

4. ա. 236ա Ի Յով­հան­նէս (ծայ­րա­կապ` «Յով­հան­նէս) -Յով­հան Ո­րոտ Վե­րուստ Հըն­չի, /Ոգ­ւով վա­ռեա­լն Հռե­տոր Ա­րի... (6 տող):

բ. 236բ Նա­խա­դ­րու­թիւն Յով­հան­նու Ա­ւե­տա­րա­նին - Ա­ւե­տա­րա­նս վասն Յի­սու­սին /Գրէ Յով­հան­նէս հոգ­ւով վե­րին...

գ. 237ա Սկիզ­բն գլ­խոց Ա­ւե­տա­րա­նին, որ ըստ Յով­հան­նու -Վասն զի ա­նս­կիզ­բն է Բա­նն Աս­տուած` Ա, 1...

դ. 238ա-71ա Սուրբ Յով­հան­նէս` հոգ­ւով վե­րին /ԶԱ­ւե­տա­րա­նս գրէ Յի­սու­սին: Գլուխ Ա -Ի սկզ­բա­նէ Բա­նն եր­կ­նա­յին, /Էր ի Հօ­րէ լու­սոյ վե­րին... /Սուր­բն Յով­հան­նէս` հոգ­ւով վե­րին / Ա­ւարտ հա­սոյց զվարս Յի­սու­սին:

-271բ-3բ Ցու­ցակ Ա­ւե­տա­րա­նաց Հան­գս­տեան, Տա­ճա­րի, Իւ­ղա­բե­րից, Բժշ­կու­թեան եւ Ան­դաս­տա­նի, որ ըն­թեր­ցեալ լի­նին ի կար­գա­ւո­րու­թեան հա­սա­րա­կաց ա­ղօ­թից` ըստ ձայ­նին: Ա­ւե­տա­րան Հան­գս­տեան -Ի Մատ­թէ­ոս գլ. ԺԱ, 25 «Յայ­նմ ժա­մա­նա­կի, վերջ 30. «իմ փոք­րո­գի:

Նշուած են հա­մա­պա­տաս­խան Ա­ւե­տա­րան­նե­րի գլուխ­նե­րը, տնե­րը, սկզ­բ­նա­բա­ռերն ու վեր­ջ­նա­բա­ռե­րը:

-274ա-311բ Նո­րին ա­րա­րեալ Ցանկ ըստ կար­գի այ­բու­բե­նից վասն նշա­նա­ւոր բա­նից ի յա­տուկ ա­նուանց` ե­ղե­լոց ի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, որ ըստ Մատ­թէ­ո­սի, Մար­կո­սի, Ղու­կա­սու եւ Յով­հան­նու - Աբ­բա, Հայր, ա­մե­նայն ինչ քեզ հնա­րա­ւոր է. Մար­կոս, ԺԴ, 36...0րս տա­րա­մեր­ժեալ ար­ձա­կեա՛ զժո­ղո­վուր­դդ. Մատ­թէ­ոս, ԺԴ, 15: Վա­խ­ճան բո­վան­դակ մա­տե­նիս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

Տե՛ս 3ա, 4ա, 5աբ, 6ա-7ա, 7բ-8բ:

370

ՅԱԿ0ԲՈՍ, ԲԱՂ­ԴԱ­ՏՈՒ­ԹԻՒՆ ՇԱ­ՐԱԿ­ՆՈ­ՑԱՑ

ԺԷ-XVII

ԳՐԻՉ` հե­ղի­նա­կը: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մա­նուէլ րա­բու­նի:

ԹԵՐԹ` 32. չգ­րուած` 1աբ, 3ա, 24բ-5բ, 31ա-2բ: ՊՐԱԿ` 4 8 (Ա նա­խա­պէս` 12): ՆԻՒԹ` թուղթ, «ՋՀ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25 18: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն (երկ­սիւն` 2աբ, 26ա-30բ): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 2ա նօ­տր­գիր` 2աբ, 26ա-30բ): ՏՈՂ` 21-33 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` չգ­րուած սպի­տակ թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, սպի­տակ թուղթ, մասն կազ­մաս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-2ա Առ խն­դ­րող եղ­բայրդ զե­կու­ցու­մն -Ըստ խն­դ­րոյ մտա­վ­արժ քեր­թո­ղի եղ­բ­օրդ իմ` տեառնդ Մա­նուէ­լի քա­ջա­բան րա­բուն­ւոյ... ի մի հա­ւա­քեալ զՇա­րակ­նո­ցս վեշ­տա­սա­նս... մնամ միշտ պատ­րաստ ի կա­տա­րու­մն հրա­մա­նաց քոց, յե­տին եւ կրտ­սէր եղ­բայր քո Յա­կօբ[ո]ս:

1. 2աբ Արդ, այ­սո­քիկ են ձե­ռա­գիր Շա­րակ­նոց­քն վեշ­տա­սանք -1. Ի ԶԾԳ (1304) թուին գրեալ ի Պաղ­տա­սար դպ­րէ...

Թուար­կում է 16 ձե­ռա­գիր Շա­րակ­նոց. 11-ը թուա­կիր` 1304, 1380, 1461, 1541, 1592, 1598, 1643, 1644, 1651, 1652, 1673, 5-ը` ան­թուա­կան:

2. 3բ-24ա [Բաղ­դա­տու­թիւն շա­րա­կա­նաց] -Ի ՌՃՂԲ (1743) թուա­կա­նիս տպե­ցեալ Ձայ­նա­քաղ Շա­րակ­նո­ցն -1. Որ բար­ձ­րա­ցոյց զան­կեալ բնու­թիւ­նս ի քէն ծնն­դեամբ...

1-139 հեր­թա­կան թուա­հա­մար­նե­րի տակ բե­րուած են Աս­տուա­ծա­տուր Կ. պօ­լ­սե­ցու կող­մից 1743 թ. Կ. Պօ­լ­սում հրա­տա­րա­կուած «Ձայ­նա­քաղ Շա­րակ­նո­ցից ա­ռան­ձին հա­տուած­ներ եւ յա­ջոր­դա­կան սիւ­նակ­նե­րում ցոյց տրուած, թէ դրա­նից ո­րոնք են առ­կայ («է), եւ ո­րոնք բա­ցա­կայ («չ) վե­րը յի­շա­տա­կուած 16 ձե­ռա­գիր Շա­րակ­նոց­նե­րից իւ­րա­քան­չիւ­րում:

3. 26ա Եւ միա­սին բանք ո­մանք տա­րա­կու­սա­կանք ի վեր­լու­ծե­լն, որք եւ ի ձե­ռա­գիրսն իսկ նոյն­պէս է­ին ե­ղեալք -Ի 11 թղ­թա­հա­մարն. Նոր Սի­օն ծնեալ մա­ն­կունք...

4. 26ա-7ա Թէ­պէտ բա­զումք գո­յին շա­րա­կանք ան­ծա­նօթք ի ձե­ռա­գիրս ո­մա­նս, բայց յո­լով­քն է­ին ի ստո­րին ո­ճի, վասն ո­րոյ զորս ի նո­ցա­նէ պատ­շա­ճս դա­տե­ցաք, ե­դաք աստ: Մե­ծա­ցուս­ցէ ի Մե­ծի ուր­բա­թու ա­ւուր Յա­հե­ղա­ւուր ուր­բա­թուն...

5. 27բ-30բ Եւ արդ, սկիզ­բն ա­րաս­ցուք փո­քր ի շա­տէ ծա­նու­ցա­նել զայնց, զորս բո­վան­դա­կե­ցաք ի խո­րա­նսդ, զհա­մա­ռօ­տն ճա­հա­ւո­րեալ -1. Որ բար­ձ­րա­ցոյ­ցն զան­կեալ բնու­թիւ­նս (մեր), ե­լից զկա­րօ­տեալ­քս (զմեզ) հա­ցիւ...

6. 30բ Ի ՊՀԸ (1429) թուին գրե­ցեալ ի Յով­հան­նէս քա­հա­նա­յէ ի յԱ­մաս­իա ի Ճա­շո­ցն, ի ճառ Հոգ­ւոյ գա­լս­տեան ի Լամբ­րօ­նաց­ւոյն ա­սա­ցեալ ի ստի­պիմ[ա]նէ - Այ­ս­օր զգա­լի պա­տա­րա­գի, զոր ա­ռա­քեաց աշ­խարհ... ի ձեւ պատ­կե­րի ան­նիւթ քա­ղա­քի: Սուրբ Յա­կօ­բայ ե­կե­ղեց­ւոյն է:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

2ա (Տե՛ս):

371

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 98.չգ­րուած` 90ա-8բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԱ 8 (Ա 12, Զ 6, Ժ 9, ԺԱ 15): ՆԻՒԹ` թուղթ«Հ ՉՋՒՉՋՍՒՎ ԲՄ ՀՋ­Ս­ԸՒԴ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 22 17: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 4ա): ՏՈՂ` 31-38: ԿԱԶՄ` մո­խ­րա­գոյն լաթ, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 5 + 1, թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Պահ­պա­նակ Ա-Գ, 1-5 թր­ջուա­ծու­թեան հետ­քեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-83բ, 88ա-9բ Ի Բա­նից ոսկ­իա­կան գրո­ցն ծաղ­կա­քա­ղ­օ­րէն գրե­ցու­ցեալք

Տե՛ս Լ0 404, 1ա-279ա: Ու­նի միայն 78 գլուխ` բ, դ-ե, է-ժ,ժբէժդ, ժգէ­ժէ, իբ, ի­գէ­իէ, իթ, լգէլդ, լէ, լթէ­խը, ծա, ծե-կ, կգ, կե, կթ, հբ, հէ, ձ, ձե-ձէ, ղ, ղբէ­ղէ, ճէ­ճա, ճդ-ճե, ճէ-ճր, ճժ-ճժբ, ճժե, ճիբ-ճիգ, ճիե-ճիէ, ճիթ-ճլ, ճլդ-ճլե, ճլթ, ճխդ-ճթե, ճխր-ճխթ,ճծա, ճծե, խառն դա­սա­ւո­րու­թեամբ, նոր (ոչ ճիշտ) հա­մա­րա­կա­լու­մով: Գլուխ­նե­րի բո­վան­դա­կու­թիւ­նը հա­մա­ռօ­տուած: Սկ. ¢ ճծե, վերջ ¢ ճծա: Ցանկ /88ա-9բ:

Բ. 83բ-7բ [Քա­րոզք]

1. 89բ-4ա [Ի] բա­նն Յո­բայ. Զի՞նչ եր­կիր ի­ցէ, յո­րում լոյսն ա­գա­նի­ցէ -Բա­զում է տե­սու­թիւն, այլ ես ա­սեմ Ժ կեր­պիւ...

2. 84աբ Վասն հար­սա­նեաց, [ի բա­նն Սաղ­մո­սի]. Տէ՛ր, ի զո­րու­թեան քում ու­րախ ե­ղի­ցի թա­գա­ւորն -Վասն է՞ր ի հար­սա­նիսն...

3. 85ա-7բ Տի­րա­տուր վար­դա­պե­տի ա­րա­րեալ Քա­րոզ վասն յա­րու­թեան, ի բա­նն, որ ա­սէ. Եւ ա­հա շար­ժու­մն մեծ ե­ղեւ, զի հրեշ­տակ Տեառն ի­ջեալ յեր­կ­նից, մա­տու­ցեալ ի բաց թա­ւա­լե­ցոյց զվէ­մն եւ նս­տէր ի վե­րայ նո­րա - Ա­սէ ու­րե­մն ի բա­նս իւր ի թուղ­թսն... ի­բր զի մի ե­կեալք ան­պա­տաս­խան մնայ­ցեն:

372

ԲԺԻՇԿ ՂՈՒԼ-ՅՈՎ­ՀԱՆ­ՆԷՍ, ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

Սու­րաթ Բան­դար      ՌՄԷ -1758

ԳՐԻՉ` հե­ղի­նա­կը: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Խա­տին Թիֆ­լի­զե­ցի:

ԹԵՐԹ` 167. չգ­րուած` 124ա, 133ա-4բ, 139ա-43բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԴ 12 (Ա 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, «ԱՍ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 28,8 17,5-12,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: (ե­ռա­սիւն` 144ա-65ա):ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ`4ա): ՏՈՂ` 34-52 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` սկզ­բում 2 թերթ կա­պոյտ թուղթ (Ա-Բ):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր` պահ­պա­նակ Ա, Բ, 1-2, թա­նա­քի ճա­պա­ղում` 50ա, 65ա, 71բ, 130ա եւ այ­լուր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, մի եր­կու տեղ ցե­ցա­կեր, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-Պահ­պա­նակ Բբ Ցանկ գր­քիս այբ­բե­նի վե­րայ -Ա. ԻԳ նօխ­սայ այ գրած...Ֆ. ԼԹ նօխ­սայ այ գրած: ԱՌՃՁԳ նօխ­սայ այ. ջա­մն այ` 1683

Չու­նի Ի, Ճ, Յ, Ռ, Ր, Ց, Ւ գրե­րով բա­ռեր:

ա. 1ա-3ա [Յի­շեմ այբ-ին բա­ռերն] - Ա­հա­րիճ լօ­ղայզ­իայ, որ օգ­տի մա­լի­խուլ­իայ...

բ. 3աբ [Յի­շեմ բեն-ին բա­ռերն] -Բարշ­իա­զայ, որ օգ­տի ղու­լին­ջին...

գ. 3բ Վասն գօլ­ղան­դէ­րին եւ ուր հաս­իա­թն -Գօլ­ղան­դի աֆ­տայ­բի ըս­տա­մուն­քի ղուաթ տայ...

դ. 4ա-5ա Հի­շենք դվալ մուշ­կա­նին ի բա­րին -Դա­վայ էլ -Սի­նայ, որ օգ­տի ոս­կ­ռա­ցա­ւու­թեան...

ե. 6ա-7բ Հի­շենք եա­ղու­թի մու­ֆա­րէ­քն -Եա­ղու­թի մու­ֆա­ռայ, որ օգ­տի սր­տին...

զ. 7բ-8ա Հի­շենք զա­րու­րի­քն, ու­րէնց գոր­ծն -Զա­րու­րի մուլք­իայ օգ­տի ը­ռայ­մա­տին...

է. 8ա-9ա Հի­շեմ ա­մե­նայն կերպ է­րա­ղին չօ­րու­թիւ­նն -Է­րաղ դառ­չի­նի յին­քն տաք է...

ը. 9ա-10ա Հի­շեմ ա­մե­նայն կերպ ը­ռու­պին գործ­քն -Ը­ռու­բա­նի շի­նե­լէն թա­րեղն է սայ...

թ. 10բ-4բ Հի­շեմ թրա­քին խաս­իա­թէրն -Թր­իաք ֆա­ռուխ, որ կո­չի ա­ւաք թր­իաք...

ժ. 15ա Հի­շեմ ժէ-ին բառն -Ժեն­տէրն, որ կխալ­վի ուր դե­ղէրն սէ-ին բա­ռու­մն` սնու­նու­մն գրած այ...

ժա. 15ա-7բ Հի­շեմ լուն-ի բառն, որ է -Լուուղ, որ օգ­տի յա­րա­խէ­քոնց...

ժբ. 18աբ Հի­շեմ խզա­բին եւ ուր գործ­քն -Խզաբ, որ մազն սէ­վա­ցա­նի...

ժգ. 18բ-9բ Կո­յէլ, որ է աչ­կի ծա­րիր -Ծա­րիր զաֆ­րա­նի, որ աչ­կին քոր գոլ է...

ժդ. 19բ-20ա [Յի­շեմ կեն-ին բառն] -Կաս­պար Ան­դու­նուն շի­նել է նօխ­սէն այ...

ժե. 20բ-37ա Հի­շեմ ա­մե­նայն կերպ հա­բէրն -Հաբ ջադ­վար, որ օգ­տի մեր­ձա­յո­րու­թեան...

ժզ. 38բ-41ա Վասն ձէթ­րա­նին, որ գրած այ -Ձէթ դուս­տի, որ օգ­տի ֆա­լի­ջին...

ժէ. 41ա-51ա Հա­ղա­կս վասն ա­մե­նայն կեր­պիվ դուռ­սէ­րի... Հա­ռաջ յի­շենք քար­բա­րին -Ղուռ­սի քար­բար, որ տա­քու­թիւն լու­ծի...

ժը. 51ա ճէ-ին բառն -Ո՛վ եղ­բայր, չուն որ փար­սե­րէն կամ ա­րապ­նե­րէն ճէ-ին բառ չկէր, ջէ-ին կէր, որ ջէ-ու­մն կու գր­վի:

ժը. 51բ-71բ Յի­շեմ ա­մե­նայն կերպ մա­ջու­մա­նին -Մա­ջու­մի սղան­ղար, նօխ­սէի յա­քիմ Ի­սայ­ղու­լի, որ շի­նէց Սա­դաթ­խա­նին հա­մար Հն­դս­տան քա­ղա­քում...

ժթ. 72աբ Հի­շեմ ա­մե­նայն կերպ նթու­լա­նի -Նթու­լի, որ բխուր տալ է...

ի.73ա-84բ Հի­շեմ շա-յին բառն Շաֆ, որ մա­րա­րա­թին զօ­րու­թիւ­նն ու­նի...

իա. 85ա-6ա Հի­շեմ ա­մե­նայն կերպ ու­ղէրն -Ուղ, որ Ջա­լի­նոսն շի­նէց Ա­ղէք­սան­դր ար­քա­յին ժա­մա­նա­կօվն...

իբ. 86բ-7բ Չօփ­չի­նու խրա­տն այ գրե­ցի -Պի­տի յա­ռ­էջ ա­րուն ա­ռու...

իգ. 88ա-9բ Հի­շեմ ա­մե­նայն կերպ պատ­րու­քն -Պատ­րուք, որ օգ­տի քըն­թիւն ա­րու­նին...

իդ. 90ա-7ա Հի­շեմ ա­մե­նայն կերպ ջուա­րէշն -Ջուա­րէշ խու­զիի, որ զխի­բից­նան վե­ռէլ օգ­տի...

իե. 97բ-118ա Հի­շեմ սէ-ին բառն, որ է սքան­ջա­մի­քն, սֆու­ֆա­նին եւ այ­լն -Սքան­ջա­մի­նի սա­դէ, որ օգ­տի յամ­իա­թին...

իզ. 118բ-23բ Հի­շեմ վեւ-ին բառն -Վա­ջու­րի, որ բի­ուշ մար­դի բե­րան ա­ծես` ուշ գոյ...

իէ. 124բ-6բ Հի­շեմ տուն-ի բառն -Տի­մէնթ, որ օգ­տի փէ­ծա­ղին...

իը. 126բ-7ա [Յի­շեմ փիւր-ի բառն] -Փուխ­տա­նի ղառն­իա­րուխ յուլ­բէն կաթ­նօվ...

իթ. 127աբ Հի­շեմ քէ-ին բառն -Քէլ­քէ­լա­ն­էջ զա­րու­րի, որ օգ­տի սիս­խին...

լ. 127բ-30բ Հի­շեմ օ-ին բառն -0ղցի խա­շու, որ օգ­տի ջու­զա­մի ա­զա­րա­նո­ցն...

լա. 130բ-2բ Հի­շեմ ֆէ-ին բառն -ֆար­զա­ջայ, որ օգ­տի ը­ռէ­ի­մին... ֆլա­լին, որ օ­գի­տի նա­սու­րի... բա­նա­ցուր, օգ­տի Աս­տուա­ծո­վի բա­րին:

2. 135ա Յի­շենք հա­քիմ­նոց գոր­ծա­ծել է քարն քշեռ­քն -Գի­տա­ցիր, որ հա­քի­մին դի­տրն ԱՃՁ (180) մս­խալ այ... որ ա­մե­նայն հա­քիմ­նոց պէտկ այ. բավ է գի­տա­ցո­ղաց:

136ա «Գիր­քս մին­չի տե­ղս վերջ ե­ղաւ, ա­պայ ներ­քոյ գրեա­լս այլ նօխ­սէք այ, որ ու­րիշ տե­ղա­րէն­քից հա­ւա­քած:

3. 136ա Վասն գան­դա­քին. ըսպ­րի­տն խառ­նես, որ օգ­տի թան­կ­նա­ֆա­սին. յոյժ փոր­ձած այ, պատ­րի Ջօ­վա­կեմ Կա­փու­չի­նին տված նօխ­սէն ա­յԷս­պէս այ, որ ա­ծես մին խո­ղէ ա­ման... Շատ զար­մանք բա­նէր ամ տե­սէլ, էս­տի քիչ գրե­ցի. օգ­տի Աս­տու­ծով (Կից` 136ա, օ­ղե­թոր­ման հար­մա­րան­քի գծա­գիր):

136բ «Գիրք, որ կո­չի Ղա­րա­բա­դին, այս­տե­ղս վերջ ե­ղաւ ԺԲ տետ­րու­մս: ԺԳ տետ­րու­մն գրեմ Բառ­գիրք դե­ղէ­րոց:

4. 137բ-8բ Հի­շեմ զդե­ղե­րու­մն փո­խա­նն, որ զին­քն բժշ­կա­պետ­քն շի­նել են վասն այն պատ­ճա­ռօվն, որ զին­քն հաս­տա­տեն ի­մ­աս­տու­թեամբ, որ թէ մին դեղն չգա­վի (չբա­վի) վասն ի­րաց մն, որ առ­նեն եւ պա­կաս լի­նի, նայ զայն փո­խա­նակ դնեն, որ բա­նն կա­տա­րի եւ պա­կաս չի մնա եւ զօ­րու­թիւն առ­նէ - Աֆ­սան­թին եւ իր փո­խա­նն ճօ­տայն է... Ա­հա­րիջ Ջա­լի­նոս եւ ուր փոխն լու­ղաս­իան է:

5. 144ա-65ա Բառ­գիրք պար­սից` ա­րա­բե­ւար մեկ­նած. հա­յե­ւար` չուն հա­յոց բառն հաս­տա­տն տեղ­իակ չի, աշ­խար­հ­օ­րէն գրե­ցի - Աթ­րի լալ - Ա­յի­տի լալ - Ա­յի­թի լալ... Ֆաշ­րայ-Ֆաշ­րայ -... (հա­մ­ար­ժէք հա­յե­րէ­նը չի նշուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՂԻ­ՆԱ­ԿԻ

1ա Ա­նուն Աս­տու­ծոյ, շն­հորք Հո­գուն Սր­բուն քաղ­ց­րու­թեան, բժիշկ Որ­դին միա­ծին տա­ցեն օգ­նու­թիւն եւ զկա­րո­ղու­թիւն, ցող յի­մ­աս­տու­թեան, շն­հորք բժշ­կու­թեան, զոր լրու­մն լի­ցի գր­քիս, որ կո­չե­ցաւ Ղա­րայ­բա­դին ղֆա­յի` այ­բէն մին­չի օն, ֆէն մու­րա­քաբ դե­ղա­րէ­քոնց ծաղ­կա­լից գրոյս, զոր Տէրն տա­ցէ աշ­խա­տա­ւո­րաց վա­յե­լում. մեկ­նու­թեան գրոյս աշ­խա­տող` մե­ղա­ւոր սպա­սա­ւոր գի­տուն վար­պե­տաց յի­մաս­տ­նա­սէր

Ինչ­պէս կա­սեն, ինչ­պէս կու ար­կեն,

Բա­նա­կան բա­նէրն ինչ­պէս կու կար­գեն,

Ղար­ղու ղա­միշ բե­րեն ձեռ­նե­րուս զար­կեն:

Տես Ղուլ Յո­հան­նէսն ինչ­պէս ծե­րա­ցաւ,

Որ սէրն ա­ս­նա­ւո­րին վե­րա­ցաւ,

Ճակ­տին գիրն որ սե­վով գրե­ցաւ:

Ով ոք որ հան­դի­պի կար­դա­լով, մին բե­րան Հայր մե­ղայ յի­շես­ցէ զիս եւ իմ ծնող­քն` Մէլ­քում, Կիլ­կի­լէն: Գիր­քս եդ­գա­րա­նայ տվի Թիֆ­լի­զե­ցի լու­սա­հո­գի Տէր Մկր­տի­չէնց Յա­րու­թիւ­նի որ­դի պա­րոն Խա­տի­նին: Գիր­քս գր­վե­ցաւ Հնդ­կաց Բան­դա­րի Սու­րա­թու­մն թվին փրկ­չին Ա­ՌԷՃ­ԾԸ (1758) յու­նի­սի մին սուր­թն:

Ով որ բա­նա­ցա­նի գիր­քս, տա­րէն Ե նա­վայ­կա­տեկ օրն ժմուց կամ յի­շենք տայ աշ­խա­տայ­վոր գր­քիս, յի­շել տայ մե­ղայ­վոր Յօ­վա­նէս` որ­դի Մէլ­քու­մի, որ սո­րայ դատ­մուն­քն յուրն խա­լալ լի­նի, յի­շայլ լի­նի ա­ռա­ջի Քրիս­տո­սի ա­յեղ ա­տե­նին, թէ յի­շ­այ­լն կա­տա­րու­մն տայ` օռ­նել լի­ցի, թէ չտայ` պար­տայ­կան լի­նի դա­տաս­տա­նին օրն ինձ:

Խրա­տս մտիտ պա­խիր.

Ում դեղ տաս, որ փա­րէզ չէ պա­խի` նո­րայ­նէ փա­խիր:

Քոյ մնա­թն շա­խել ա Ռում,

Բդ­նամ կել­նես, ա­նումտ, շարմտ պա­խիր:

Ով յա­րուստ այ` յինք առ լէվ յախտ,

Ով չու­նի` քեզ­նէ տուր դեղն,

Որ դրախ­տու­մն ու­նես դու տեղն:

Նշան գրե­ցի թխ­տիս յե­րե­սին,

Նշան մնայ իմ սէվ յե­րե­սին:

Թէ խար­ցա­նէն Սէ­վե­րեսն յուր գնաց,

Ջու­ղաբ ա­սայ` Յե­րեսն սէ­վէ­րէս աշ­խա­րէն դուրս գնաց:

Հող 0վա­նէս, մի՛ պառ­ծա­նար, քոյ մեխ­կն լաց,

Էս աշ­խա­րէս բա­զում գի­տուն վար­պե­տա­նի ե­կան եւ գնա­ցին,

Բար[ի] գործ նայ մար­դի յե­տոյ մնաց:

Տէր ո­ղոր­մի կար­դա­ցո­ղաց, յի­շո­ղաց: Ա­մէն:

20ա Աշ­կերտ Յօ­վա­նէս, միշտ վար­պե­տիտ ա­րուես­տին ա­կա­նէ:

41ա Ո՜վ եղ­բայր, չուն մե­ղա­յորս բա­զում ժա­մա­նակ

թա­բա­բա­թի բա­նում գոր­ծած ի,

Շա­րա­դ­րեա­լս ըստ ժա­մա­նա­կի փոր­ձած ի:

Վայ տվէք մե­ղա­յոր Յօ­վա­նէ­սիս. խօ­րէ, մօ­րէ հե­ռու

Հնդ­կաց եր­կ­րու­մն կո­րած ի:

Չուն որ մեղ­քս բա­զում էր, տար­տամ սր­տօվ նս­տե­ցայ, լա­ցի:

Տէրն թող­ցէ մե­ղս իմ եւ Հայր մե­ղայ, ձեզ խրատ ա­սա­ցի:

Յի­շեալ լի­ցուք ի Տէր:

135ա. Ոչ Ա­րիս­տո­տէ­լն, ոչ Լօղ­մա­նն հա­յեաթ այ,

Պղու­տո­նն խել­քօվ մա­խին մաթ այ:

Ի­մաս­տ­նա­սէր­քն քն­նե­ցին դեղն մա­խին,

Ի­լաջ չգ­տան, որ հո­գին պի­տի տան հա­խին:

Ղուլ Յօ­վա­նէս, յու­սա­ցիր ա­ջն, մո­ռա­ցիր ձա­խին,

Ե­րա­նի ար­դա­րոց, զի նո­քայ ժա­ռան­գես­ցեն զար­քա­յու­թիւ­նն:

136բ Վար­պետ հե­քիմ­նոց ա­շա­կեր­տե­ցայ եւ փար­սե­ւար կար­դա­ցէլ ի. յոյժ սի­րե­լի թվաց ծաղ­կա­լի գիր­քս, մեկ­նե­ցի հա­յոց գրօվ: Հնդ­կաց Շա­հի Ջա­նա­պետ եւ Մահ­մուտ-շա­հի թա­գա­ւո­րու­թիւ­նն հաս­տատ: Վասն ո­րոյ կէր ոչ մեր ազ­գին մէ­ջն: Ա­մե­նայն ժա­մա­նա­կի մար­դիս բնու­թիւ­նն տկար այ, վասն ո­րոյ հար­կա­յոր նօխ­սի­նին գոր­ծա­ծեալ տե­սի, յուժ գե­ղե­ցիկ զար­դա­րե­ցի, ա­մե­նայն ցա­վոց հա­մար ըն­դիր նօխ­սի­նին` այ­բէն մին­չի օն, ֆէն կար­գաւ շա­րա­դ­րու­թեամբ գրե­ցի վասն ա­ռող­ջու­թեան գր­քիս աշ­խա­տո­ղաց, որ ա­մե­նայն ցա­ւին դեղն` գլ­խէն մին­չի ո­տն, յի­շեալ կայ նօխ­սի­նու­մն. որն` մա­ջում­նում, որն` շար­բաթ­նում, որն` հա­բե­րում, որն` ղուռ­սէ­րում, որն` լու­ծե­լէ, որն` կա­պե­լէ, որն` օ­ծե­լէ. ա­մե­նայն ինչ, որ հաք­մին պի­տոյ է, ժա­մա­նա­կին հեշ­տու­թեամբ գդա­նի, շի­նի եւ բան տայ:

Նախ, ա­ղա­չեմ զձեզ, եղ­բարք բա­րե­միտ, հան­ճար եւ ի­մաս­տ­նա­սէրք, ով որ կար­դայ, թէ հան­դի­պի գր­ճա­գ­րու­թեան, բա­ռի ու վան­կի սղալ հան­դի­պի, թո­ղու­թիւն շնոր­հես­ցէ, վասն որ բառն քօ­լն փար­սե­ւար այ, քիչ է մեր լե­զուաւն գրեալ: Եւ յի­շե­ցէք ա­ն­ար­ժան եւ սպա­սա­յոր վար­պե­տաց` ա­ն­ար­ժան Հա­քիմ Յօ­վա­նէս` որ­դի Մէլ­քու­մի. յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի Քրիս­տո­սի ա­հեղ ա­տե­նին:

Հող Յօ­վա­նէս, չու՞մ քե­զի գօ­վես,

Մին բուռ խող ես, մկամ դու օ՞վ ես,

Պահ մի դառն, ա­ղու, լե­ղի,

Պահ մի քաղ­ցր, ա­նուշ, պահ մի խռօվ ես,

 Աղ­բե­րաց մխ­ճատ ես` որ­չափ դու ծօվ ես,

Չու՞մ քե­զի գո­վես, մին կթան կօվ ես:

Գիր­քս որ կո­չի Ղա­րա­բա­դին, այս տե­ղս ե­լաւ ԺԲ տետ­րու­մս: ԺԳ տետ­րու­մն գրեմ Բառ­գիրք դե­ղէ­րոց:

Թվին փրկ­չին Ա­ՌԷՃ­ԾԸ (1758), թիվն փո­քր Ա­ՃԽԳ (143+1615=1758), Ղա­մար Ջ ա­ւարտ Սու­րաթ քա­ղա­քու­մն:

138բ. Բա­րի մարդ­կէր, բա­ռի փոխ դե­ղի յա­վա­սի,

Պա­րոն Խա­տի, որ է Քէ­շիշ նվա­սի,

Բա­զում ան­գամ էս­տուր ղա­լա­տն ա­սի,

Բա­նն խա­սաւ ի մէջ մեծ բա­սի:

Ով որ Յօ­վա­նէ­սս բամ­բա­սի,

Ես ան­պարտ ամ. բա­զում ան­գամ

Ղա­լա­տն ուրն ա­սի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

Պահ­պա­նակ Աա (Ին­ք­նա­գիր Եփ­րեմ կթղ.-ի) Եփ­րեմ կա­թո­ղի­կոս, [18]21, հոկ[տեմ­բեր] 26:

Նոյ­նի տակ այլ ձեռ­քով գր­չա­փորձ. Եփ­րեմ կ[ ա­թո­ղի­կոս] 1821,հոկ[տեմ­բեր] 26: Եփ­րեմ կա­թ­ու­ղի­կոս 18[21] կա­թու­ղօ­կո­սինհե­քի­մա­րա­նն է այս:

 Աս­տառ Ա (կտա­ւի վրայ) Փե­տր­վա­րի յԻ-ին է­լաւ ԻԱ:

Գր­չա­փորձ` 166ա Բա­ռա­րան խիստ լավն...:

373

ՊԵ­Տ­ՐՈՍ ԲԵՐ­ԹՈՒ­ՄԵԱՆ, Ա­Պ­ԱՇ­ԽԱ­ՐԱՆ

ՌՄՀ-1821

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր վրդ. Աշ­տա­րա­կ­ցի:

ԹԵՐԹ` 147.չգ­րուած` 1աբ, 146ա-7բ: ՊՐԱԿ` 12 18 (Ա, Ը 9, Գ 16, Ե 14, Է 12, Թ 13, Ժ 4, ԺԱ-ԺԲ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31 19,6: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 14ա): ՏՈՂ` 30-50: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ թաւ­շա­կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` բազ­մա­գու­նի ծաղ­կա­թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1, սկզ­բից, աս­տա­ռի ծաղ­կա­թղ­թից` վրան սոսն­ձուած Ա պրա­կի ա­ռա­ջին թեր­թը:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Պե­տ­րոս Բեր­թու­մեան` 6ա (մա­տի­տա­ն­կար, լու­սանց­քում): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (միայն` 2ա-29բ, մա­տի­տով):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քի կա­շին փո­խա­րի­նուած կար­մ­րա­գոյն կաշ­ւով:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

2ա-145բ [ Ա­պ­աշ­խա­րան Պե­տ­րոս Բեր­թու­մեան]

-2ա-3ա Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն հե­ղի­նա­կին ա­ղօ­թա­կան մա­տե­նիս -Ըստ ի­մաս­տ­նոց` ա­մե­նայն առ­ն­օղ ջա­նայ զգոր­ծս իւր...

-3բ-5բ Ազ­դե­ցու­թիւն ինչ յա­ղա­գս ա­ղօ­թից Բա­նա­լի ար­քա­յու­թեան ա­նուա­նեալ -Փե­սայն եր­կ­նա­ւոր անձ­կա­նօք հայ­ցէ ի հար­ս­նէն...

-6ա-7բ [Նա­խեր­գան] -Ի քեզ յու­սով յու­սա­ցայ, Տէ՜ր...

1. 7բ-45ա. [Մասն ա­ռա­ջին. Ա­ղօթք առ Աս­տուած. Գլուխք Ա-ԻԶ]. Երբ առ ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն: Գլուխ Ա (ծայ­րա­կապ` « Աս­տուած)

- Ա­մե­նաս­քանչ խո­րու­թիւն ան­քն­նին եւ ան­մա­տոյց...

2. 45ա-85բ Մասն եր­կ­րորդ. Ա­ղօթք առ մար­դե­ղու­թիւ­նն Բա­նին Աս­տու­ծոյ: [Գլուխք Ա-ԼԵ]: Աստ խօ­սի ընդ Քրիս­տո­սի, ցու­ցա­նե­լով զին­քն պար­տա­ւոր սի­րոյ նո­րայ եւ խն­դ­րե­լով զսէր: Գլուխ ա­ռա­ջին -[Ս]ի­րեա զիս, տէր Յի­սուս Հօրդ եր­կ­նա­ւո­րի...

3. 85բ-95ա Մասն եր­րորդ. Ա­ղօթք առ Հո­գին Սուրբ: [Գլուխք Ա-ԺԳ] - Աստ ա­ղեր­սէ առ Հո­գին սուրբ, օգ­նել ինձ նա­յեաց...

4. 95ա-107բ Մասն չոր­րորդ. Ա­ղօթք վասն ա­ռա­քի­նու­թեանց: [Գլուխք -Ա-ԺԴ]: Աստ հայ­ցէ ի Հօ­րէ յա­ւե­լուլ ին­քեան զհա­ւատ: Գլուխ Ա -[Յ] այ­տ­նեա ինձ` ա­ն­ար­ժա­նիս, Հայր եր­կ­նա­ւոր...

5. 107բ-15ա Մասն հին­գե­րորդ. Ա­ղօթք ժա­մա­դի­տակք: [Գլուխք Ա-Ը]: Ա­ղօթք ի մէջ գի­շե­րի: Գլուխ ա­ռա­ջին -[Ի] մէջ գի­շե­րի զար­թո զիս...

6.115բ-32ա Մասն վե­ցե­րորդ. Ա­ղօթք աս­տի­ճա­նա­ւո­րաց ե­կե­ղեց­ւոյ [Գլուխք Թ-ի] Նախ` Ներ­բո­ղեան ա­ղօ­թա­կերպ առ լու­սա­ն­կար մայրն հա­ւա­տոյ Սուրբ Է­ջմ­իած­նի Կա­թո­ղի­կէ ե­կե­ղե­ցին` գլուխն ա­մե­նայն Հա­յոց ե­կե­ղե­ցեաց -[Խ]նդա եւ ու­րախ լեր, դուս­տր Սի­օ­նի...

7. 132ա-40 Մասն եօթ­նե­րորդ. [ Ա­ղօթք զա­նա­զանք: Գլուխք ԻԱ-ԼԱ]:

ա. 132աբ Ա­ղօթք առ հա­մ­օ­րէն դա­սս սր­բոց: Գլուխ ԻԱ -Եւ արդ, առ ձեզ այ­սու­հե­տեւ, ո՜վ ե­րամք սր­բոց...

բ. 132բ-4բ Ա­ղօթք առ Աս­տուա­ծա­ծին մայրն ո­ղոր­մու­թեան: Գլուխ ԻԲ -[Պ] ա­ղա­տիմ առ քեզ թախ­ծա­գին սր­տիւ...

գ. 134բ-5բ Ա­ղերս առ ին­նեակ դա­սա­կար­գու­թիւ­նս եր­կ­նա­յին զօ­րաց: Գլուխ ԻԳ -[Հ] այ­ցեմ ի ձէնջ` ի մեծ ճա­կա­տիս փուշ­տի­պան լի­նիլ...

դ. 135բ-6ա Ա­ղերս առ սուրբ գուն­դս եր­կո­տա­սան ա­ռա­քե­լոց: Գլուխ ԻԴ -[Ե]ւ արդ, առ ձեզ ա­ղա­ղա­կեմ...

ե. 136բ-7ա Ա­ղերս առ հոյ­լս նա­հա­պե­տաց եւ մար­գա­րէ­ից: Գլուխ ԻԵ -Առ ձեզ ա­ղեր­սեմ նուի­րել բա­նս իմ...

զ. 137աբ Ա­ղերս առ սուրբ վար­դա­պե­տս ե­կե­ղեց­ւոյ: Գլուխ ԻԶ -[Ա]ռ ձեզ դի­մեմ, վար­դա­պետք ճշ­մար­տու­թեան...

է. 137բ-8ա Ա­ղերս առ սուրբ նա­հա­տա­կսն եւ մար­տի­րոս[ս]ն Քրիս­տո­սի: Գլուխ ԻԷ -[Զ]ձեզ ա­ղա­չեմ...

ը. 138ա Ա­ղերս առ սուրբ ե­րա­մս ճգ­նա­ւո­րաց եւ կու­սա­նաց: Գլուխ ԻԸ -[Հ] ամ­բառ­նամ առ ձեզ պա­ղա­տա­նս իմ...

թ. 138բ-9ա Աստ հայ­ցէ ի Քրիս­տո­սէ զնե­րու­մն թշ­նա­մեաց եւ յան­ցա­ւո­րաց: Գլուխ ԻԹ -[Ո՜], Տէր ա­նո­խա­կալ եւ եր­կայ­նա­միտ...

ժ. 139աբ Աստ հայ­ցէ ի Քրիս­տո­սէ զխա­ղա­ղու­թիւն ե­կե­ղեց­ւոյ եւ զշ­նոր­հս ըն­թեր­ցո­ղաց այսմ մա­տե­նիս: Գլուխ Լ -[Բ] աշ­խեմ զդուռն ո­ղոր­մու­թեան քո...

ժա. 139բ-40ա Ի յա­ւարտ մա­տե­նիս գո­հա­նայ զՏեառ­նէ` ըն­դար­ձա­կե­լով զՏէ­րու­նա­կան ա­ղօ­թսն: Գլուխ ԼԱ -[Հ] այր մեր, որ յեր­կի­նսդ ես նկատ­մամբ ա­նա­պա­կան եւ կա­տա­րեալ ստեղ­ծուա­ծոց քոց...

8. 140ա-5բ [Կարգ կա­նո­նա­կան ա­ղօ­թից]

-140ա-1բ Ազ­դե­ցու­թիւն ինչ վասն ա­ռա­ջի­կայ կա­նօ­նա­կան ա­ղօ­թի­ցս -[Ա]ստա­ն­օր յետ յօ­րի­նե­լոյ զմա­տեա­նս ա­ղօ­թից... ե­կն ի մի­տս... որ­պէս­զի գրեմ զհա­մա­ռօտ սահ­ման ա­ղօ­թից կա­նո­նա­կան առ հա­սա­րակ...

ա. 141բ-3ա Կարգ ա­ղօ­թից աշ­խար­հա­կա­նաց ա­ռա­ւօ­տեան ժա­մուն -Նախ ուղ­ղես­ցէ զդէ­մս իւր ի յա­րե­ւե­լս...

բ. 143ա-4բ Կարգ ա­ղօ­թից աշ­խար­հա­կա­նաց հա­սա­րակ ա­ւուրն ի կան­գուն 0րհ­նեալ տէր մեր Յի­սուս Քրիս­տոս, ա­մէն: Հայր մեր... Յա­նուն հօր խոս­տո­վա­նիմ... ի գու­ճս ան­կեալ...

գ.144բ-5բ Կարգ ա­ղօ­թից աշ­խար­հա­կա­նաց ե­րե­կո­յեան ժա­մուն -0րհ­նեալ տէր մեր Յի­սուս Քրիս­տոս... ա­մէն: Հայր մեր... Յա­նուն Հօր... Խոս­տո­վա­նիմ... Ի ծուն­կս ի­ջեալ ի նմա­նէ մե­ղան­չելդ հա­մար­ձակ: Վերջ:

Գլուխ­նե­րի վեր­ջե­րում` չա­փա­ծոյ հա­տուած­ներ, « Ա­ղերսշա­րա­կա­նա­կերպ, իսկ եր­բե­մն էլ` «երգ: Տես ստո­րեւ, ¢ 9:

9.[Երգք յա­ւարտ ա­ղօ­թից]

ա. 11բ-2ա Երգ առ Հայրն եր­կ­նա­ւոր («Պե­տ­րո­սի է) -Պատ­ճառ ես դու հա­նուրց է­ից...

բ. 13աբ Երգ առ Որ­դին Աս­տու­ծոյ ստեղ­ծա­գործ («Ի Պե­տ­րո­սէ) -Ի հզ­օր ա­ջոյ Հօրդ ա­նե­ղի...

գ. 15ա Երգ առ Հո­գին Սուրբ Աս­տուած («Պե­տ­րոս) -Պան­ծա­լի ան­բիծ ա­ղաւ­նի...

դ. 17բ Երգ առ սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն («Պե­տ­րոս) -Պայ­ծառ ա­րեւ հա­սա­րա­կաց...

ե. 22ա Երգ առ ան­հուն բա­րին Աս­տուած («Պե­տ­րո­սի) -Պար­տա­ւո­րիս հան­դէպ հն­չեալ...

զ. 25ա Ա­ղէտ ան­ձին («Պե­ե­ե­եե) -Պա­տա­ղե­լով ի յզբաղ­մու­նս...

է. 31բ-2ա Իղձ առ բժշ­կա­պե­տն Յի­սուս -Դի­մեմ առ քեզ խո­ցեալ հոգ­ւով...

ը. 34աբ Հա­ռա­չանք առ եր­կ­նա­յին հայ­րե­նին («Ի Պե­տ­րո­սէ) -Ի յան­սահ­ման խն­դու­թե­նէդ...

թ. 37աբ Երգ առ նա­ւա­պե­տն հոգ­ւոց Յի­սուս («Ի Պե­տ­րո­սէ) -Ի մէջ մե­ղաց ծո­վուս նա­ւոր­դս դի­պե­ցայ...

ժ. 44բ-5ա Երգ առ փե­սայն հոգ­ւոց ըղ­ձա­տո­չոր սր­տիւ -Համ­բու­րեա զիս, փե­սայդ հոգ­ւոց...

ժա. 47բ-8ա Երգ Ծնն­դեան Քրիս­տո­սի, որ­պէս Ա­ռա­ւօտ լու­սոյ (Ա-Ք) - Աս­տղ ա­ռա­ւօ­տու, ա­րե­գա­կն ար­դար...

ժբ. 48աբ Երգ ի տօ­նի Մար­իա­մու Աս­տուա­ծած­նին, որ­պէս Ա­ռա­ւօտ լու­սոյ (Ա-Ք) - Ա­րե­ւելք արփ­ւոյն, ա­րե­գա­կն քո...

ժգ. 50բ Ձայն Յի­սու­սի առ հարսն իւր սի­րե­լի («Պե­տ­րոս) -Պայ­ծա­ռա­դէմ չք­նա­ղա­տես ազ­նիւ թռ­չուն իմ...

ժդ. 52ա Գո­չու­մն ա­նա­ռակ որդ­ւոց -Մե­ծա­մ­տեալ` ես ի յիս հպար­տա­ցայ...

ժե. 53բ-5ա Ձայն ոչ­խա­րին առ հո­վիւն քաջ -Մո­լո­րե­ցայ որ­պէս ոչ­խար...

ժզ. 55աբ Առ վէ­մն -Մինչ ու­նիմ զքեզ...

ժէ. 56բ Գրե­լի է -Հայր եր­կա­ւոր, ան­քուն մշակ...

ժը. 58ա [ Ան­խո­րա­գիր] -Հայր եր­կ­նա­ւոր, Տէր բա­ւա­կան...

ժթ. 59ա [ Ան­խո­րա­գիր] -Լոյս տուր ա­չա­ցս արփ­ւոյն նման...

ի. 60բ-1ա Բանք առ Յի­սուս -Յի­սուս` ան­մեղ գառն Աս­տու­ծոյ...

իա. 62բ [ Ան­խո­րա­գիր] -Ներ ծաղ­կաց կաս­իա­կան...

իբ. 69ա Երգ առ սր­բու­հի կոյսն Մար­իամ -Պայ­ծա­ռա­ցար, ով ա­ղաւ­նի իմ...

իգ. 73աբ Ողբ կու­սին առ մահ միած­նին -Էմ­մա­նուէ­լն բնու­թեամբ հս­կ­օղ եւ ար­թուն...

իդ. 74աբ Երգ Ա­ւագ ուր­բա­թին: Եր­գի որ­պէս Ա­ռա­ւօտ լու­սոյ (Ա-Ք) - Աս­տուած իմ Յի­սուս, ա­րա­րիչ հոգ­ւոյս...

իե. 77ա Երգ առ աղ­բիւրն կե­նաց Քրիս­տոս («Ի Պե­տ­րո­սէ) -Ի­մա­նա­լի ջրոյն բղ­խու­մն ան­սպառ...

իզ. 79բ-80ա Ողբ ի դի­մաց Տի­րա­մ­օրն առ Որ­դին -Ես ու­նիմ ինձ մէկ սի­րե­լի...

իէ. 80ա Երգ Յա­րու­թեան գի­շե­րին, որ­պէս Ա­ռա­ւօտ լու­սոյ (Ա-Ք) - Աս­տուած մար­դա­ցեալ, ան­ձամբ զան­ձն ե­ղեալ...

իը. 95բ-5ա [ Ան­խո­րա­գիր` Ա-Ք] - Աս­տուած իմ հո­գի, ան­ճառ քո շնոր­հի...

իթ. 134աբ Երգ առ Վե­րա­փո­խու­մն սր­բուհ­ւոյ կու­սին («Պե­տ­րո­սէ) -Պայ­ծա­ռա­ցեալ հոգ­ւով սուրբ կոյս Տի­րա­մայր Աս­տուա­ծա­ծին...

-140ա [Յի­շա­տա­կա­րան հե­ղի­նա­կի]

Զտ­րի­տուր քոց պար­գե­ւաց

Ըստ ար­ժան­ւոյն չու­նիմ, թէ տաց,

Վասն այն ե­տու զբան մաղ­թա­նաց,

0րհ­նու­թեանց եւ պա­ղա­տա­նաց...

Բանք մա­տե­նիս ու­նի վկայ.

Ո­մանց ազ­դու­մն ի լու­սանց կայ,

Զո­մա­նս ի մէ­ջն ըստ գրոյն ի­մա՛,

Իսկ այլք գիտ­նոց յա­րօտ մնայ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

145բ Փա՜ռք քեզ, Աս­տուած, յա­մե­նայն ժա­մու: 0րի­նա­կեալ յԱշ­տա­րա­կ­ցի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ ի 1821 թուին Քրիս­տո­սի:

------------------------- Աս­տառ Ա ( Ան­գ­լե­րէն տպ. պի­տակ) Ըսգ­բ­սվ ե­ըս մնբ Բբջվմ՜ Փբվմ Կլգկբվ՞ Բդբչւմբգ ըլ մնբ`ըվմ սբ­ջ­վ­ըլ­ջզհբ Մբս`վ՞ Ի­նը Աս­բ­բ­լնկ­հհ Վմ­ջմ­կ­ըլ­բս, Լ0 օշ սջչբչն վմսբբմ, Հըլ­գ­ըլ՞ "ջտբվ "բսչնջլմվ Զը­ը­տվ ըե Ջչ­չ­ըւ­լ­մվ՜ Վբհհվ ջհհ ը­մն­բս Վմ­ջմ­կ­ըլջ­սո Ջսմկչհբվ Փն­ըհ­բվջհբ՜ Սբմջկհ՞

374

ՀԵՐ0ՆԻ­ՄՈՍ Լ0ՐԷՆ­ՑԻ­ՈՍ, ԱՆ­ՏԱՌ ԱՅ­ԼԱ­ԲԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆՑ (ՀԱ­ՏՈՐ Ա)

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս   ՌՃ­ՀԸ-1729

ԳՐԻՉ, ԹԱՐԳ­ՄԱ­ՆԻՉ` Ղու­կաս վրդ. Խար­բեր­թա­ցի Աբ­րա­հա­մեան:

ԹԵՐԹ` 1013 (3-1012 թեր­թե­րը գր­չի է­ջա­կալ­մամբ` 1-2021).չգ­րուած` 1ա-2բ, 501ա, 653բ, 706բ, 1012բ-3բ: ՊՐԱԿ` 1 1+Ա-ՁԵ (Ը-ՁԵ ա­ռանց պրա­կա­նիշ­նե­րի) 12 (Ա 7, ԾԴ, ԿԸ, Ձ 10, ԿԹ 16, Հ 8, ՁԲ 14)+1 1: ՆԻՒԹ` թուղթ, «ՀՋ­ԼԱՑԲ­Գ­ԸՉ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32,5 21,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` շղա­գիր (նմուշ` 306բ): ՏՈՂ` 31-33 (եր­բե­մն` 29-30): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, սպի­տակ թուղթ, հա­շուած թեր­թա­քա­նա­կի մէջ` 1, 1013:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

3ա-1012ա Ան­տառ այ­լա­բա­նու­թեանց բո­լոր Սուրբ Գրոց: Ա­ծեալ ի ցանկ ի հե­ղի­նա­կէ` ի հօ­րէ Հե­րօ­նի­մո­սէ Լօ­րէն­ցի­ո­սէ Կէր­վա­րէն­սի­ոյ, կրօ­նա­ւո­րէ Պէն[է]տիք­տո­սի - Ա­հա­րոն -թարգ­մա­նի տա­պան կամ լեառ­նա­յին... Քնարն ի չարն -կա­րէ նշա­նա­կել զհեշ­տու­թիւ­նսն ուն­կանց եւ զձայ­նսն սի­նա­կօ­կա­յին ոչ հա­ճոք Աս­տու­ծո-Ե­սա­յեա, 5, գ, Ա­մո­վս, 3, զ: Վեր­ջն ա­ռաջ­նոյ հա­տո­րին:

Եր­կ­րորդ հա­տո­րը տես Լ0 375: Թարգ­մա­նու­թեան ժա­մա­նակ բա­ռա­ցան­կը ոչ Ա, եւ ոչ Բ հա­տո­րում չի վե­րա­դա­սա­ւո­րուած ըստ հայ­կա­կան այ­բու­բե­նի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԹԱՐԳ­ՄԱՆ­ՉԻ

1012ա Գիրք, որ կո­չի Ան­տառ այ­լա­բա­նու­թեանց, հա­ւա­քե­ցեալ ի բազ­մա­զան հե­ղի­նա­կաց սր­բոց լա­թի­նա­կան լե­զուաւ եւ ան­տի թարգ­մա­նե­ցեալ ի հայ բար­բառ (ի խն­դ­րոյ տեառն Յով­հան­նէ­սի արհ­իա­պա­տիւ աս­տուա­ծա­բա­նի եւ պա­տր­իար­գի մե­ծին Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սոյ, որ է տե­ղեաւ Բա­ղի­շե­ցի, միջ­նոր­դու­թեամբ Սար­գիս վար­դա­պի­տի իւ­րոյ ա­շա­կեր­տի), ի Ղու­կա­սէ վար­դա­պի­տէ Խար­բեր­թաց­ւոյ Աբ­րա­հա­մեան, ներ թվում փրկ­չա­կա­նի 1728, իսկ ի Հա­յոց թվա­կա­նու­թեա­նն ՌՃ­ՀԸ (1729), ընդ հո­վա­նա­ւո­րու­թեան Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի ե­կե­ղեց­ւոյ, որ ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս:

Ըստ Բ հա­տո­րի (Լ0 375, 264բ) Ա հա­տո­րը ա­ւարտ­ւել է 1733-ին:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա, 1012բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նի է:

375

ՀԵՐ0ՆԻ­ՄՈՍ Լ0ՐԷՆ­ՑԻ­ՈՍ, ԱՆ­ՏԱՌ ԱՅ­ԼԱ­ԲԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆՑ (ՀԱ­ՏՈՐ Բ)

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս   ՌՃՁՋ -1737

ԳՐԻՉ, ԹԱՐԳ­ՄԱ­ՆԻՉ` Ղու­կաս վրդ. Խար­բեր­թա­ցի [ Աբ­րա­հա­մեան]:

ԹԵՐԹ` 865 (2-802 թեր­թե­րը գր­չի է­ջա­կալ­մամբ` 2022-3632). չգ­րուած` 1աբ, 84բ, 865աբ: ՊՐԱԿ` 1 1 + Ա -ՀԳ 12 (Ա, ԻԲ 10, ՀԳ 3) + 1 1: ՆԻՒԹ` թուղթ, «ՀՋ­ԼԱՑԲ­Գ­ԸՉ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32,5 21,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` շղա­գիր: ՏՈՂ` 33 (եր­բե­մն` 32-34): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, սպի­տակ թուղթ, հա­շուած թեր­թա­քա­նա­կի մեջ` 1,865:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ թա­նա­քից գրա­դաշ­տը թե­թե­ւա­կի գու­նա­փո­խուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-799բ Ան­տառ այ­լա­բա­նու­թեանց բո­լոր Սուրբ Գրոց: Հա­տոր եր­կ­րորդ: Ի ցանկ եւ ի ցու­ցակ ա­րա­րեալ ի հե­ղի­նա­կէ` հհ­օր Հե­րօ­նի­մո­սէ մա­կա­նուամբ Լա­ու­ռէ­թոս Չէր­վա­րէն­սի­ոյ, կրօ­նա­ւո­րէ ի կար­գէն Պէն[է] -տ[ի]քտո­սի ի Վնէ­ժում, յա­մի փրկ­չին 1575 -Մաա­ղա. այ­սին­քն` դաս կամ քնար, կամ տկա­րու­թիւն... եւ Քրիս­տո­սս ծնաւ ի Բա­բի­լով­նի այ­սո­րիկ աշ­խար­հի: Վեր­ջն Ան­տա­ռի այ­լա­բա­նու­թեան:

 Ա­ռա­ջին հա­տո­րը տե՛ս Լ0 374:

2.800ա-64բ Կցո[ր]դ Ան­տա­ռի այ­լա­բա­նու­թեանց ըստ թուոց -Ի մէջ ա­մե­նից, որք առ նկա­տու­մն եւ հա­յե­ցու­մն փի­լի­սո­փա­յա­կան... ի յեր­կ­րի պիղծ եւ զգար­շե­լիս գոր­ծո­ղաց զե­տե­ղե­ցաւ: Գո­հու­թիւն Աս­տու­ծոյ: Ա­րա­րեալ ի Ջե­րո­նի­մոս հօ­րէ Լաւ­րեն­տի­նոս ա­նուա­նե­լոյ, յա­մի փրկ­չի 1575, ի Վնէ­ժում քա­ղա­քի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԹԱՐԳ­ՄԱՆ­ՉԻ

864բ Թարգ­մա­նե­ցեալ եր­կ­րորդ մասն Ան­տա­ռի այ­լա­բա­նու­թեանց ի նոյ­նոյ Ղու­կա­սու վար­դա­պի­տէ Խար­բեր­թաց­ւոյ, ո­րոյ ա­ռա­ջին մասն սոյն գր­գոյս կա­տա­րե­ցաւ ի թվին Քրիս­տո­սի 1733: Արդ, սա (որ է եր­կ­րորդ մասն նոյ­նոյ գր­գոյն Ան­տա­ռի այ­լա­բա­նու­թեան) ե­զե­րե­ցաւ յա­մի Տեառն 1737 եւ ի թվին Հա­յոց ՌՃՁՋ, ի խն­դ­րոյ եւ ի հար­կե­ցու­ցիչ հրա­մա­նէ տեառն տեառն Յօ­հան­նու մե­ծի պա­տր­իար­գին Կոս­տան­դ­նու­բօ­լ­սոյ Բա­ղի­շեց­ւոյ: Արդ, ան­դ­րա­զե­ղու­մն սո­րին, որ ի լա­տի­նա­կա­նէ առ հայ­կա­կա­նն բար­բառ. ե­ղեւ ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի ե­կե­ղեց­ւոյ, ի թաղն, որ Ա­ւա­զա­դուռն յոր­ջոր­ջեն, եւ այ­լ­ազ­գա­բար` Ղու­մ­ղա­փու:

376

Ա­ՂԷՔ­ՍԱՆ­ԴՐ ԳԱ­ԼԱ­ՄԱԹ0, ԱՆ­ՏԱՌ ՆՈ­ՐԱ­ԳՈՅՆ ՄՏԱԾ­ՄԱՆՑ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս ՌՄԻԹ-1780

ԳՐԻՉ` Սո­ղո­մոն ա­բղյ Խե­չու­մենց Է­ջմ­իած­նե­ցի, ա­ն­ա­նուն (82ա-129բ): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սո­ղո­մոն գրի­չը:

ԹԵՐԹ` 219. չգ­րուած` 1աբ, 2բ, 207բ, 214ա-9բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԹ 12(Է 9, ԺԲ 4, ԺԹ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 34,5 21,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 26ա), շղա­գիր (82ա-129բ): ՏՈՂ` 45: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 1, սպի­տակ թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ր ե ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

2ա-374բ Գիրք, որ կո­չի Ան­տառ նո­րա­գոյն մտած­մանց, հիմ­նեալ ի հե­ղի­նա­կու­թեան Սուրբ Գրոց, ի սր­բոց հարց եւ յայ­լոց վար­դա­պե­տաց ե­կե­ղեց­ւոյ, յար­մա­րե­ցու­ցա­նե­լի ա­մե­նից լուր ա­ւուր­ցն կիւ­րա­կէ­ից ի մէջ տար­ւոյն հա­սա­րակ տօ­նից, ի յար­գե­լի տէր Ա­ղէք­սան­դր Գա­լա­մա­թօ կո­չե­ցեալ Մէ­սի­նաց­ւոյ, ի Պըա­տուայ: Թարգ­մա­նեալ յե­տա­լա­կան լե­զուէ ի հայ­կա­կան բար­բառ ի Ղու­կաս վար­դա­պե­տէ Խար­բերթց­ւոյ յա­մի փրկ­չին 1741, ըստ խն­դ­րոյ ար­հի եւ պան­ծա­լի ե­պիս­կո­պո­սին` տէր Յո­հան­նու պա­տր­իար­գին Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սոյ, ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս:

Տե՛ս Լ0 90, 2ա-408ա: Գլուխ­նե­րի յա­ջոր­դա­կա­նու­թիւ­նը` տար­բեր: Յա­ւե­լեալու­նի.

ա. 170բ-3բ ԿԳ. Յա­ղա­գս ու­ժա­թա­փու­թեան եւ ա­ղ­օ­թել­ւոյն Աս­տու­ծոյն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ի պար­տի­զին... -Պայ­ծա­ռա­գու­նեղ եւ սր­բա­գու­նեղ մար­գա­րէն Դա­ւիթ...

բ. 173բ-5ա ԿԴ. Յա­ղա­գս խս­տա­գու­նից ձա­ղեց­մանց եւ բա­նի­ցն Քրիս­տո­սի... -Դա­ւիթ մար­գա­րէն նա­խա­տես ե­ղեալ...

գ. 176ա-7բ ԿԵ. Յա­ղա­գս ցա­ւա­գ­նոյ փշապ­սակ­ման Քրիս­տո­սի... ի յա­ն­օ­րէն յու­դա­յեան­ցն -Հրա­ւի­րէ հարսն ի սր­բազ­նում Եր­գոց Եր­գոյն Սօ­ղօ­մօ­նի...

դ. 177բ-80բ ԿՋ. Յա­ղա­գս աշ­խա­տա­ծի ճա­նա­պար­հին, յոր խա­չն ի յուսն գնաց... եւ յա­ղա­գս հան­դիպ­ման Մար­իա­մուն կու­սին... եւ մա­հուան իւ­րոյ որդ­ւոյն ի մէջ եր­կուց ա­ւա­զա­կաց -Փա­ռա­ւոր սուրբ հայրն 0գոս­տի­նոս...

-208բ-13բ Այբ­բե­նա­կան կար­գաւ ցանկ գր­քոյս բա­նից... - Ա­բի­մե­լի­քայ յա­փշ­տա­կե­լն զՍա­ռայ... 0րհ­նու­թիւն­քն գան ի Հօ­րէ Աս­տու­ծոյ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

2ա Կր­կին ես` Սուրբ Է­ջմ­իած­նի միա­բան եւ ի սոյն գիւ­ղե­ցի Խե­չու­մենց Գրի­գո­րի որ­դի տէր Սո­ղո­մոն ա­բե­ղ­այս գրե­ցի եւ գրել ե­տու զայս պատ­ւա­կան գիր­քս, որ կո­չի Ան­տառ նո­րա­գոյն եւ ա­սի Սէր Աս­տու­ծոյ, թուին Հա­յոց 1229 (1780), ի մե­ծն Պօ­լիս:

377

Ա­ՂԷՔ­ՍԱՆ­ԴՐ ԳԱ­ԼԱ­ՄԱԹ0, ԱՆ­ՏԱՌ ՆՈ­ՐԱ­ԳՈՅՆ ՄՏԱԾ­ՄԱՆՑ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս   ՌՄԻԲ -1773

ԳՐԻՉ` Բրա­բի­ոն գրա­գ­րու­հի:

ԹԵՐԹ` 393. չգ­րուած` 1ա-2բ, 390ա-3բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԳ 12 (ԺԴ 11, ԼԲ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ` լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32 21: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 208ա): ՏՈՂ` 32: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը փո­քր-ինչ մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-389բ Գիրք, որ կո­չի Ան­տառ նո­րա­գոյն մտած­մանց, հիմ­նեալ ի հե­ղի­նա­կու­թեան Սուրբ Գրո­ցս, ի սր­բոց հարց եւ ի յայ­լոց ծայ­րա­գոյն վար­դա­պե­տա­ցն ե­կե­ղեց­ւոյ, յար­մա­րե­ցու­ցա­նե­լի ա­մե­նից լուր ա­ւուր­ցն կիւ­րա­կէ­ից ի մէջ տար­ւոյն եւ հա­սա­րակ տօ­նից, ի յար­գե­լի տեառն Ա­ղեք­սան­դր Գա­լա­մա­թօ կո­չե­ցե­լոյ Մէ­սի­նաց­ւոյ, ի Պա­տուայ: Թարգ­մա­նե­ցեալ յի­տա­լա­կան լե­զուէ ի հայ­կա­կան բար­բառ ի Ղու­կա­սու վար­դա­պե­տէ Խար­բեր­թաց­ւոյ յա­մի ներ­մար­մ­նու­թեան Տեառն 1741, ըստ խն­դ­րոյ ար­հի ու պան­ծա­լի ե­պիս­կո­պո­սին` տեառն պա­տր­իար­գին Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սոյ, ի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս:

Եւ այժմ օ­րի­նա­կե­ցաւ յա­մի Տեառն 1770, ձե­ռամբ ու­րու­մն բա­նա­սի­րի, ի ման­կա­տան Սր­բոյ Խա­չին` ա­հե­ղա­հ­րաշ մեծ նշա­նին

Տե՛ս Լ0 90, 2ա-408ա: Գլուխ­նե­րի յա­ջոր­դա­կա­նու­թիւ­նըտար­բեր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

389ա Գա­ղա­փա­րե­ցաւ Փո­քր Ան­տառ թուին Հա­յոց ՌՄԻԲ (1773), սեպ­տեմ­բե­րի 17, ձե­ռամբ Բրա­բի­ոն գրա­գ­րուհ­ւոյս:

389բ Կտակ­ներն ի Վե­նե­տիկ պաս­մա ե­ղեալ են ի վեր­ջին ծայրն ճշ­մար­տու­թեան յԱ­տե­նա­կան գր­գին: Վասն այ­սո­րիկ ոչ գրի գր­չաւ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

389բ (Ջն­ջուած եւ հա­զիւ ըն­թեռն­լի) Գիր­քս այս կո­չի Փո­քր Ան­տառ այ­լա­բա­նու­թեան /// վար­դա­պե­տը շնոր­հէ /// Հայ­րա­պե­տի որ­դի սուրբ Սիմ[ո՞ն] վար­դա­պե­տին: Բա­րեաւ վա­յե­լես­ցէ. ա­մէն: Վերջ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2ա Մար­տի­րոս վար­դա­պետ. 1775:

378

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

«Սուրբ Ա­թոռն Ա­ղուա­նից (Գան­ձա­սար)          ԺԳ -XIII

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈՂ` Թո­րոս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Վախ­տանգ եւ Խո­րի­շահ:

ԹԵՐԹ` 308+3 (կրկ. 22, 164, 185). չգ­րուած` 1ա, 2բ-3ա, 4բ, 6բ, 10բ: ՊՐԱԿ` 1+15 (Ա-Կ) 10 (Թ 14)+Ա-Ժ 10 (Թ 8, Ժ 9)+Ա-Զ 10 (Բ 6, Զ 4): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 34 24,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր ( ա­ռո­գա­նու­թեան նշան­նե­րով: Նմուշ` 123ա): ՏՈՂ` 17: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դե­ղին մե­տա­քս, դռ­նա­կի­նը` կար­միր կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Տի­րա­մայ­րը` մա­նուկ Յի­սու­սը գր­կին, Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կա­պետ եւ 2 ա­ւե­տա­րա­նիչք` 5ա, Ա­ւե­տա­րա­նիչ (նկար­չա­փորձ)` 6բ: Խ ո ր ա ն` 1բ, 2ա, 3բ, 4ա, 5բ, 6ա, 7բ, 8ա, 9բ, 10ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 11ա, 104ա, 259ա (Յի­սու­սի եւ 4 հրեշ­տակ­նե­րի պատ­կե­րով): Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, տէ­րու­նա­կան, խաչ: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, մա­նի­շա­կա­գոյն, դե­ղին, վար­դա­գոյն, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Յով­հան­նու Ա­ւե­տա­րա­նը թե­րի, Ղու­կա­սու Ա­ւե­տա­րա­նի սկզ­բ­նա­թեր­թը հա­նուած, ա­պա` ԺԵ դ. լրա­ցուած 163բ է­ջի ա­զատ մա­սում:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1բ-2ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 3բ-10ա Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

3. 11ա-103բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 104ա-63ա Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի (նշուած «Մատ­թէ­ո­սի):

5. 163բ-258բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 259ա-307բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու (թա­փուած` ԺԲ, 37 -ԺԹ, 20. «Զայս խօ­սե­ցաւ... ըն[թեր­ցան], ԺԹ, 29-Ի, 8. «եւ նո­ցա... ա­շա­կեր[տն], Ի, 19-ԻԱ, 7. «Եւ էր ե­րե­կոյ... ա­շա­կեր­տն այն, ԻԱ, 16-25. « Ա­սէ ցնա... գրեալ է­ին):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

2ա ԶԹո­րոս նուաստ գրիչ յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս:

3բ Թո­րոս նկա­րի­չս յի­շե­ցէք ի Տէր:

6ա Տէր Աս­տուած, զՎախ­տանգ եւ զԽո­րի­շահ յի­շեա ո­ղոր­մու­թեամբ քո եւ ո­ղոր­մեա:

9բ Քրիս­տոս Աս­տուած, յոր­ժամ գաս հայ­րա­կան փա­ռաւք, զԽո­րի­շահ եւ զՎախ­տանգ ընդ սուրբ քո դա­սեա. ա­մէն: Թո­րոս նկա­րիչ:

258բ Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մեա Թո­րոս գր­չի. ա­մէն: Եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց եւ ազ­գա­կա­նաց:

308ա (Ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր) Աս­տա­նա­ւր յանկ ե­լեալ կա­տա­րե­ցաւ հրա­շա­պա­տում մա­տե­նիս այ­սո­րիկ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս հրա­մա­նաւ եւ ծա­խիւք բա­րե­սէր եւ աս­տուա­ծա­հա­ճոյ առն Վախ­տանգ որդ­ւոյ Հա­սա­նա որդ­ւոյ Վախ­տան­գա եւ քրիս­տո­սա­սէր ա­մուս­նոյ նո­րա Խո­րի­շա­հի` դուս­տր մեծ սպա­րա­պե­տին Սարգ­սի:

 Արդ, ես` Վախ­տանգ, եւ լծա­կից իմ Խո­րի­շահ, ըստ կա­մա­ցն Աս­տու­ծոյ քա­ղա­քա­վա­րեալ` ծնաք ե­րիս ուս­տերս եւ ե­րիս դս­տերս` ժա­ռանկ մար­մ­նա­ւոր եւ յի­շա­տակ հո­գե­ւոր:

 Այսմ ա­ռա­ւել նա­խան­ձա­խն­դիր ե­ղեալ` բա­զում փա­փա­գա­նաւք եւ յո­ժա­րու­թեամբ սր­տից մե­րոց շի­նե­ցաք զե­կե­ղե­ցիս եւ ե­րե­ւե­լի սպա­սիւք զար­դա­րեալ ներ­քո եւ ար­տա­քո եւ հա­ստա­հե­ղուն յաւ­րի­նուա­ծովք: ||(308բ) Աս­տա­նա­ւր հոգ­ւոյ ա­կամբ նա­ե­ցեալ ի փառսն, զոր խոս­տա­ցեալ է սի­րե­լեաց իւ­րոց ան­սու­տն Աս­տուած, ն[մ]ա[ն] ա­պէս եւ մեք կա­մե­ցաք գրել զա­նուա­նս մեր ի գիրն կեն­դա­նի` վս­տահ ե­ղեալ ի մար­դա­սի­րու­թիւն Աս­տու­ծոյ, զկեն­դա­նա­րար եւ զցան­կա­լի ըզ­սուրբ զայս զԱ­ւե­տա­րան ե­տաք գրել` բա­զում դե­ղովք զար­դա­րեալ զՀա­մա­բար­բառս եւ ոս­կէ­դեղ գրով զա­ռա­ջս Ա­ւե­տա­րա­նե­րոյն զար­դա­րեալ եւ յի­շա­տակ յա­ւի­տե­նից լի­նել ի տան Տեառն եւ ի գա­ւիթ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, զմ­տաւ ա­ծեալ զբան մար­գա­րէ­ին, որ ա­սէ. Պա­տուի­րանք Տեառն լոյս են եւ լոյս տան ա­չաց, եւ եր­կիւղն Աս­տու­ծոյ մնա յա­ւի­տեան:

 Արդ, ես` Վախ­տանգ, եւ զու­գա­կից իմ Խո­րի­շահ, ցան­կա­ցող ե­ղաք սր­բո Ա­ւե­տա­րա­նիս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 8բ (1261 թ., խո­շոր բո­լոր­գիր) Ես` Ջա­լալ /// (4 տող քե­րուած, ա­ն­ըն­թեռն­լի: Յ. 0րբե­լին այս հա­տուա­ծի սկզ­բի մա­սը կար­դա­ցել է այս­պէս. «Ես` Հա­սան Ջա­լալ Դաւ­լայ... գնա­ցի (Տե՛ս Կ. Ը­սզբհկ, Կժ­զս­ջլ­լոբ մսւ­գո, Բսբցջլ 1963, էջ 155) յա­րե­ւե­լս առ ար­քայն նե­տո­ղաց եւ ի կող­մն հիւ­սիւ­սոյ տոհ­միւ աղ­խա­ւորն ի­մով ան­ձամ­բս վասն խա­ղա­ղու­թեան ե­կե­ղե­ցոյ: Ես եւ ա­մու­սին իմ Մամ­քան եւ տեառ­նա­տուր մա­նու­կս իմ Ա­թա­բակ չո­գաք ընդ ա­րե­ւե­լս հիւ­սիւ­սոյ, եւ ես ընդ ե­զր աշ­խար­հի գնա­ցի առ թա­գա­ւորն, որ Ման­գու խա­նն: Եւ յա­մեալ զա­մս հինգ, դար­ձա ի տուն: Նոյն[պէս Մամ­քան] եւ Ա­թա­բա­կն [դարձ]ան, եւ նո­քա ժա­մա­նեալ ի տե­ղի իւ­րեանց, եւ ես ի Թավ­րէժ յա­մեալ, յորւմ ռեւ ա­ւր­հա­սա­կան մահ ի վե­րա հա­սեալ փո[խի Մամ­քա­նն] ի Քրիս­տոս, եւ ես ե­կեալ գտի զպայ­ծառ տուն իմ լի սգով եւ ար­տա­սուաւք ան­մ­խի­թա­րե­լի, զի նա էր ա­մե­նայն զաւ­րաց եւ հե­ծե­լոց, նա­եւ ե­կե­ղե­ցոյ եւ քա­հա­նա­ից սփո­փիչ եւ մխի­թա­րու­թիւն:

 Արդ, ի թվին || (9ա) Հա­յոց ՉԺ (1261) ե­տուն զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ծաղ­կա­զարդ յի­շա­տակ աս­տուա­ծա­սէր տի­կ­նո­ջն [Մամ­քա­նայ] ի մեր Լու­սա­ւո­րիչ սուրբ Ա­թոռն Ա­ղուա­նից, ի հո­գե­ւոր տէրն Ներ­սէս, որ ա[յ]ժմ բա­րե­համ­բու­րիւ ու­նի զԱ­թոռն սուր­բն եւ ա­ռա­ւել քան զսուր­բս:

 Արդ, ա­ղա­չեմք զձեզ, սուրբ հայրք եւ ըն­թեր­ցողք, որք զյի­շա­տա­կս կար­դայք, լի բե­րա­նով ա­սաս­ջիք. Քրիս­տոս Աս­տուած, յոր­ժամ գաս ի նո­րո­գել եւ ի փո­խա­դ­րել զտի­ե­զերս, նո­րո­գէ եւ միա­ւո­րէ զաս­տուա­ծա­սէրն [Մամ­քան] եւ դա­սէ ի դա­սս ընտ­րե­լոց քոց բա­րե­խաւ­սու­թեամբ ա­րար­չա­գործ կա­մաց քոց եւ ա­ղա­չա­նաւք սր­բոյ Աս­տուա­ծած­նիդ եւ ա­մե­նայն սր­բոց, դա­սէ եւ պայ­ծա­ռա­ցոյ ընդ սուր­բս քո, ընդ նմին /// (1 բառ) պար­գե­ւէ զխա­ղա­ղու­թիւն հոգ­ւոյ եւ մար­մ­նոյ եւ մի­ոյ ման­կա­նս ի­մոյ Ի­վա­նին /// (կէս տող) պար­գե­ւէ զքո զա­ռած ո­ղոր­մու­թիւնդ եւ զա­մե­նայն թշ­նա­միս, որ ըն­կր­կեալ սա­տա­կէ եւ յա­մաւթ ա­րա. ա­մէն, ա­մէն:

163բ (նոյն խո­շոր բո­լոր­գ­րով) Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մե Մամ­քա­նին եւ գրե զնա ի դպ­րու­թիւն կե­նաց ընդ սուր­բս քո յար­քա­ու­թեան քում. ա­մեն:

2. 7ա (1589 թ., բո­լոր­գիր) Փա՜ռք... Արդ, ըս­տա­ցայ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի գե­րու­թեան ես` Ճա­լալ, որ­դի մե­ծին Մե­հ­րապ պէ­կին, եւ որ­դոց ի­մոց Պա­յին­դո­րին, եւ դէս­դե­րաց Կի­չի­խա­նին եւ Սալ­վա­րին եւ ա­մե­նայն յա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց ի­մոց եւ յի­շա­տակ ծնաւ­ղաց ի­մոց: Ա­ռայ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ի հա­լալ ին­չից ի­մոց ի­դառն եւ ի նեղ ժա­մա­նա­կս, որ դի­րե­ցաւ ա­ւս­ման­լուն ի տե­ղիս, որ կո­չի Խա­չէն, թա­գա­ւո­րու­թեան մե­ծին Ճա­լա­լին եւ կա­թու­ղէ­կո­սու­թեան տե­ղիս տէր Սի­մա­ւո­նին, ի սուրբ ուխ­տիս Գան­ձ­այ­սա­րայ, ի տէր Յո­հա­նէս կա­թո­ղի­կոս եւ տէր Դա­ւիթ կա­թո­ղի­կոս: Ո՜վ եղ­բայրք, որ հան­դի­պէք սմայ, Ա մէկ մի լի բե­րա­նով Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք:

Ի թվիս Հա­յոց ՌԼԸ (1589) էր:

3. 304բ (1897 թ., շղա­գիր) Հե­տե­ւեալ չո­րե­քին մա­գա­ղա­թեայ թերթ­քն (305-8), յո­րոց վեր­ջի­նն է Յի­շա­տա­կա­րան սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, գտան ի Լ0 1497 Յայս­մա­ւուր­սի, ( ար­դի Լ0 1508) որք եւ ե­դեալ է­ին ի կո­ղս նո­րին իբ­րեւ պահ­պա­նակք: 1897: Սա­հակ վար­դա­պետ Ա­մա­տու­նի:

 

Կն­քա­դ­րոշմ` 11ա, 154բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

379

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

ԺԲ-ԺԳ -XII-XIII

ԳՐԻՉ` Պե­տ­րոս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Պե­տ­րոս կր. (գրի՞­չը):

ԹԵՐԹ` 190: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԳ 8 (Ա, Է, ԺԱ, ԺԹ 9, ԻԳ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ (1, 54, 88, 149 կր­կ­նա­գիր մա­գա­ղաթ, մասն Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նա­կի): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 34 24: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (ու­շա­գ­րաւ: նմուշ` 32ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` բաց շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` մասն Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նա­կի (Ա փեղկ), սպի­տակ թուղթ (Բ փեղկ): ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` թուղթ 1, վեր­ջից, մասն աս­տա­ռի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ճա­շոց: Թ-Ժ դդ.: 1 (Ա) + 2 (Բ-Գ) + 4 (թեր­թեր 1, 54, 88, 149), ստա­ցուած 7 ամ­բող­ջա­կան թեր­թե­րից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` աս­տառ Ա): Կար­դալ Աա (սոսն­ձուած Ա փեղ­կին): Աբ. «նար­դեան... հա­ւա­տա­յին ի Յի­սուս (Յովհ., ԺԲ, 3-11), « Ա­ւր­հ­նեալ Աս­տուած... եւ ա­նա­րա[տս] (Ե­փես., Ա, 3-4): Բա. ( ա­ն­ըն­թեռն­լի. վրան 1601 թ. յի­շա­տա­կա­գ­րու­թիւն): Բբ. (Ա սիւ­նա­կն ա­ն­ըն­թառն­լի. վրան յի­շա­տա­կա­գ­րու­թիւն) «մե­ծա­մե­ծս... զքեզ յեր[ե­սաց եր­կ­րէ] (Բ 0րէնք, Զ, 10-15): Գա. «[ճնշ]ե­ին զնո­սա... իւ­րում եւ ա[սէ] (Ելք, Ա, 12-22): Գբ. «[Զա­մե­նայն... ո­մն] յազ­գէ Ղե­ւեայ... ած զնա առ [դուս­տրն փա­րա­ւո­նի] (Ելք, Ա, 22-Բ, 9): 1ա. «[զայս ա­րա­րէք... նոյն­պէս] եւ զբա­ժա­կն... դա­տա­պար­տես­ցուք (Ա Կորնթ., ԺԱ, 24-32), «[ի բաց թաւ­թա­փել... զի նո­վաւ ա­ճի­ցէք] (Ա Պե­տր., Բ, 1-2): 1բ. (քե­րուած եւ վրան նկա­րուած Մատ­թէ­ոս): 54ա. «Եւ ա­պա ե­րե­ւես­ցի նշան... մի ան­ց­ցեն (Մատթ., ԻԴ, 30-35), «Ընդ ժա­մա­նա­կսն... ա­ծել զնա (Գործք, ԺԲ, 1-4): 54բ. (քե­րուած եւ վրան նկա­րուած Մար­կոս): 88ա. ( ա­ն­ըն­թեռն­լի. վրան գրուած յի­շա­տա­կա­գ­րու­թիւն): 88բ. (քե­րուած եւ վրան նկա­րուած Ղու­կաս): 149ա. ( ա­ն­ըն­թեռն­լի. վրան գրուած յի­շա­տա­կա­գ­րու­թիւն): 149բ. (քե­րուած եւ վրան նկա­րուած Յով­հան­նէս):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Մատ­թէ­ոս` 1բ, Մար­կոս` 54բ, Ղու­կաս` 88բ, Յով­հան­նէս` եւ Պրո­խո­րոն` 149բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2ա, 55ա, 89ա, 150ա:: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, խաչ: Զ ա ր դ ա գ ի ր` սո­վո­րա­կան մե­ծա­տա­ռեր, եր­բե­մն զար­դա­գ­րե­րով: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, նարն­ջա­գոյն, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Վե­րին ձախ ան­կիւն­նե­րին թր­ջուա­ծու­թեան հետ­քեր, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին քե­րուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-53բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 55ա-87բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 89ա-148բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 150ա-90բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Ու­նի լու­սան­ցա­յին Հա­մա­բար­բառ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

18ա Յի­շեայ զան­յի­շե­լիս զՊե­տ­րոս, ո՜վ սուրբ եղ­բարք, եւ զայլ աւ­գ­նաւղն:

53բ Զստա­ցող սո­րա զՊե­տ­րոս կրաւ­նա­ւոր յա­ղաւթք յի­շե­ցէք:

148ա Ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սին, մե­ղա­դիր մի՛ լի­նիք սխա­լա­նա­ցս, զի չէի շատ գրել եւ էի ե­րի­տա­սարդ եւ ան­հաս­տատ:

190բ Ա­ւր­հ­նեալ է ան­մա­հն Աս­տուած:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 53բ (1355 թ., բո­լոր­գիր) Զվեր­ջին զստա­ցող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` զՈ­վան­նէս քա­հա­նայ, եւ զեղ­բայրն իմ` զՍի­մէ­ոն, եւ զհա­րա­զատ որ­դին իւր` զԿա­րա­պետ քա­հա­նայ, զոր փո­խե­ցաւ առ Քրիս­տոս, եւ մեծ կոծ ե­ղեւ մեզ եւ ըն­դա­նեաց մե­րոց: Եւ ըս­տա­ցայ զսայ ի հա­լալ ըն­չից ի­մոց յի­շա­տակ հո­գոյ ի­մոյ եւ ըն­դա­նեաց ի­մոց եւ զա­ւա­կաց ի­մոց, զոր տէր Աս­տուած վա­յե­լել տա­ցէ. ա­մէն: Թվ. Հա­յոց ՊԴ (1355):

2.Պահ­պա­նակ -Բա (կազ­մո­ղի, 1601 թ., բո­լոր­գիր) Փա՜ռք... Յի­շե­ցէք զհե­զա­հո­գի տէր Հա­րա­պե­տն, որ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս գնեց հա­լալ վաս­տա­կոց իւ­րոց յի­շա­տակ իւրն եւ ծնաւ­ղա­ցն, հա­ւրն` Փաւ­լա­տին, մա­ւրն` Գաւ­զի­տին, որ­դոյն` Յէտ­կա­րին, Միր­զին, դս­տէրն` Ղա­րի­պին, տէր Հա­րա­պե­տին, Ա­վա­քին եւ իւր հան­գու­ցեալ կո­ղա­կ­ցին` Պա­հ­ր­ըս­տա­նին, եւ իւր որ­դոյն` Թո­րո­սին, Շա­հու­մին, իւր եղ­բա­ւրն` Յո­հա­նի­սին, Գու­լիս­տա­նին, որ­դոյն` Հախ­նա­զա­րին: Ար[դ], ով ոք կար­դայք զսուրբ Ա­ւե­տա­րան, միայ­բե­րան Աս­տուած ո­ղորմ[ի] ա­սէք իւ­րե[ն]ցն հո­գոյն. ա­մէն:

 Արդ, յի­շե­ցէք զհե­զայ­հո­գի տէր Հա­րա­պե­տն եւ զիւր կո­ղա­կի­ցն Խա­թու­նն եւ իւ­րեանց զա­ւա­կն` Մար­իա­նն, Մա­գի­տն, Ա­ւե­տիսն, հան­գու­ցեալ Կի­րա­կոսն, Խա­չայ­տուրն, դս­տերն` Շա­ղի­կն եւ իւր տէր Հա­րա­պե­տին ա­ներն` Հա­սա­նն, Ար­զու­քա­նն, եւ իւր որ­դո­ցն` Սար­գիսն, Վար­դա­նա­նն, Մար­գա­րի­տին, Մար­իա­նին: Ով ոք կար­դայք սուրբ Ա­ւե­տա­րան, Աս­տուած ո­ղորմ­իա­սէք Հա­րա­պետ ի­րի­ցուն յա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն: Աս­տուած ո­ղոր­մի Խոս­տ­րով Աւ­րան­ցեց հին ու նոր նն­ջե­ցե­լո­ցն. ա­մէն: Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք: Հայր մեր, որ յերկ[ի­նս]:

 Արդ, յի­շեց[էք] զկազ­մող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս Խչա­տուր է­րէ­ցս:

Թվա­կա­նն Հա­յոց ՌԾ (1601) էր, որ Սի­մո­նն բռ­նե­ցին: Հայր մեր, [յ]եր­կի­նս: || (Բբ) Աս­տուած ո­ղոր­մի Վար­դ­խա­թու­նին. Ա­ւե­տա­րա­նին մի լա­չակ ե­րետ: Աս­տուած ո­ղոր­մի Տի­րա­տու­րին. նու­կի մի ձէթ ե­րետ:

87բ (Նոյն ձեռ­քով) Արդ, յի­շե­ցէք զՍ­տե­փա­նոսն, իւր կո­ղա­կի­ցն Շու­շա­նն, հայրն իւր Իվլ­իա­նն եւ մայրն Սա­ւզ­պարն, Կի­րա­կոսն, Մխի­թարն, Գի­նոսն, Ք[ր]իս­տոս­տուրն, Պլի­կն, Ճաւ­հարն, Ա­նէն, Թո­րոսն, Հո­ռոմ­սի­մէն, Դի­լա­նն, Խա­թուն­փա­շէն, Է­թարն, Սուլ­թա­նն, Ա­պի­սո­նն, Խա­չա­տուրն, Յէաւ­սո­նն, Ըս­տե­փա­նն, Ա­մի­րա­րեւն, իւր պա­պն` Գիր­կաւ­լն:

 Ա­ղա­չեմ զձեզ, լու­սե­րամ դասք քա­հա­նա­յից, ով ոք հան­դի­պիք կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, յի­շե­ցէք զՍ­տե­փան­նոսն. Լ շա­հի ու Բ կաւճ է­րէտ Ա­ւետ[ար] ա­նիս զնե­լոյն, կա­մայ­կից ե­ղաւ, ե­րետ ի ձեռն Հէ­րա­պետ քա­հա­նա­յին: Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք զՍ­տե­փան­նո­սի նն­ջե­ցե­լո­ցն. ա­մէն: Ով որ լսէք, միա­բե­րան Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէք իւ­րեանց հո­գոյն. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս:

 Աս­տուած ո­ղոր­մի Խա­թու­նի հո­գոյն, որ Խ շա­հի ե­րետ Ա­ւետ[ար] ա­նիս Ըս­տեփ[ ա­նն]ո­սին ձե­ռաւ­քն: Ով ոք կար­դայք, Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէք Խա­թու­նին եւ իւր ննջ[եց]ե­լո­ցն. ա­մէն: Հայր մեր: || (88ա) Արդ, յա­մե­նայ­նի Հա­ւր եւ Որ­դոյ եւ Հո­գոյն Սր­բոյ է: Աս­տուած ո­ղոր­մի Խի­կա­րի հո­գոյն, որ Գ շա­հի ետ: Աս­տուած ո­ղոր­մի Ա­նին. Բ շա­հի ու կէս է­րետ: Աս­տուած ո­ղոր­մի Ծո­վիկ[ի] հո­գոյն. Բ շա­հի ու կէս ե­րետ: Աս­տուած ո­ղոր­մի Ա­միր­բե­կի­կին, Աս­տուած ո­ղոր­մի Ե­լէ­նէ, Աս­տուած ո­ղոր­մի Մսոր­շա­հին, Պաւ­տա­խին, Վար­դ­խա­թուն, որ Ա­ւե­տա­րա­նիս առ­նե­լոյն կա­մա­կից ե­ղեւ: Արդ, ա­ղա­չեմ ձեզ, ով որ կար­դայք սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէք իւ­րեանց հո­գոյն` ա­մէն: Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէք Ա­միր­խա­նին, Խառ­շի­շին. ա­մէն: Հայր մեր:

3. 88ա (ԺԷ-ԺԸ դդ., շղա­գիր) Աս­տուած ո­ղոր­մի Թո­ղու­մին ձնո­ղաց. Ա փա­թոց ե­րետ:

4. 88ա (ԺԷ-ԺԸ դդ., շղա­գիր, այլ) Դար­ձեալ շյի­շե­ցէք զԴով­լաթ եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք իւր մի[ւ]սան­գամ գա­լստ[ե] ա­նն. ա­մէն: Աս­տուած ո­ղոր­մի Խան­զա­տին. ա­մէն: Աս­տուած ո­ղոր­մի Խա­նու­մին. ա­սէք Ա­մէն, ե­ղի­ցի: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զպա­րոն Ճոռ­նաղն, իւր թոռն զԹա­թոսն: Աս­տուած իւր ա­ռող­ջու­թիւն տա­ցէ. Ա յաղ­լուղ ե­րետ Ա­ւե­տա­րա­նին: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զնա­ղաշ Հէ­րի­քին, Շա­տա­րե­ւին, Ծա­մի­կին եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէք լի սր­տով. ա­մէն: Աս­տուած ո­ղոր­մի Յայ­տա­նի հո­գոյն: Դարձ[եալ յ]ի­շե­ցէք Մի­քան, Յուստ­իա­նէն, դուս­տր Մար­ջա­նին, Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք. ա­մէն, ե­ղի­ցի: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք Կա­կո­սին եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէք:

5. 148բ (ԺԷ-ԺԸ դդ., շղա­գիր) Զվեր­ջին ըս­տա­ցող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս եւ իւր կո­ղայ­կի­ցն Հու­րի­խան, եւ իւր դուս­տրն` Շա­հու­մն, Խա­թուն, եւ իւր որ­դի­քն` Վի­րապ, Թո­րոս, Խա­չայ­տոր, Ղա­զար, զմի­ուս կո­ղայ­կի­ցն` Զա­րի­խան, իւր որ­դի Մկր­տի­չն:

6. 148բ (1707 թ., շղա­գիր) Զվեր­ջին ըս­տա­ցող սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` Թո­րո­սին, կո­ղա­կ­ցին` Գայ­րա­նի, որ­դի Սա­հա­կին, կո­ղա­կ­ցին` Ասլ­խա­նին, դու[ստ]րն Մա­րա­նին, Ե­թա­րին, Գա­րակ­մազ[ին], Դավ­լա­թի­ին, եր­պար Սա[ր]գի­սին, կո­ղա­կից Դավ­լա­թի որ­դի Գիր­սո­ին, կո­ղա­կից Սա­սու­նա­նին, Հո­ռու­մին, եղ­բար [Ա]բո­վին` հա[ն]գու­ցեալ առ Քրիս­տոս: Թիվ ՌՃԾԶ (1707) էր:

7. 149ա (ԺԸ դ., շղա­գիր) Աս­տուած ո­ղոր­մի Վար­դայ­թու­բին. Ա լա­չակ [ե­րետ]:

8. 190բ (ԺԸ դ., շղա­գիր) Մա­սում­փա­շա­յին, Խա­չայ­տո­րին, տէր Հայ­րա­պետ[ին] Բ ու Գ /// եւ իւ­րա­ից:

9. Բա (ԺԸ դ., շղա­գիր) Աս­տուած ո­ղոր­մի, Աս­տուած ո­ղոր­մի Սար­քո հո­գամ Տուտ­կա­նին, ով լսողմ ա­սի Ա­մեն: Իւր կո­ղայ­կի­ցին` Գոլ­զա­տին:

10. Բբ (ԺԸ դ., շղա­գիր) Աս­տուած ո­ղոր­մի, Գու­լու­մին. Ա լա­չաք ե­րեդ:

-(ԺԸ դ., շղա­գիր) Աս­տուայ­ծա­տու­րին, Դուլ­վա­թին, որ­դոյն` Ա­կո­բին, կո­ղա­կի­ցին` Թա­մա­մին, կար­դա­ցո­ղաց եւ լսո­ղաց. ա­մէն: Ա ա­մա­րի ետ, ով որ կարդ[ա], Ո­ղորմ[ի]: Աս­տուած ո­ղոր­մի Եղ­սայ­պե­տի հո­գոյն. Բ շա­հի ե­րետ Ա­ւե­տար[ան]ին, ծա­ռա­յիս Աս­տու­ծոյ Սար­գի­սին. Ա­ւե­տա­րան ին­քն պա­հի:

-(ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Աս­տուած ո­ղոր­մի Ե­թա­րին, որ մին նու­կի ձէթ ե­տուր Ա­ւե­տա­րա­նիս:

-(ԺԸ դ., շղա­գիր) Աս­տուած ո­ղոր­մի Զա­րի­խա­նի հո­գոյն. Դ շա­հի ե­տուր Ա­ւե­տա­րա­նիս ղ///կա­նի հմար:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2ա Շա­տի­կին է:

380

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

Յո­հա­նա­վանք           ՉԾԹ -1310

ԳՐԻՉ` ԿԱԶ­ՄՈՂ` Սար­կա­ւագ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մա­մա­խա­թուն իշ­խա­նու­հի:

ԹԵՐԹ` 313 + 2 (կրկ. 1, 31). չգ­րուած` 4ա, 7ա, 93ա, 240բ: ՊՐԱԿ` 1 7 + Ա -ԻԷ 12 (Ա, ԻԶ 10, Դ 8, ԺԳ 11, ԻԷ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32 23,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 50ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Մեկ­նու­թիւն Սաղ­մո­սաց (ՃԸ-ՃԹ): Ժ-ԺԱ դդ.: 2 (Ա-Բ) + 2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 4 ամ­բող­ջա­կան թեր­թե­րից, ե­զ­րա­հա­տուած: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Դբ): Կար­դալ Բբ, Բա, Գա-Դբ, Աաբ. «մայ­րա­քա­ղա­քա­ցն եւ ոչ ըստ աւ­րի­նա­ցն կա­տա­րեն... վար­դա­պե­տե­լով, թէ նոյն եւ որ ե­տին (հմմտ. ձեռ. Լ0 Լ0 32, 238):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Խ ո ր ա ն` 1գ, 1դ, 2ա, 2բ, 3ա, 3բ, 4բ, 5ա, 5բ, 6ա, 6բ, 7բ (կի­սա­ւարտ): Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 8ա, 94ա, 148ա, 241ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` մար­դա­գիր, հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ, կա­պոյտ, դե­ղին, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Նո­րո­գուած եւ թե­րին լրա­ցուած: Խո­նա­ւու­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած: Ցե­ցա­կեր` 251-8, 278-312: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րերն ու թի­կուն­քը մա­շուած, դռ­նա­կր վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1գ-2ա Թուղթ Եւ­սե­բեայ:

2. 2բ-6բ Հա­մա­բար­բառ (նա­եւ լու­սան­ցա­յին):

3. 8ա-93ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

4. 94ա-147բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

5. 148ա-240ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

6. 241ա-309ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

65ա (մա­նր բո­լոր­գիր) Քրիս­տոս Աս­տուած, յի­շէ զԳ­րի­գոր քա­հա­նայն, մա­կ­ա­նուն` Կեց. ա­մէն:

93ա Քրիս­տոս Աս­տուած, քո սուրբ յա­րու­թեանդ եւ սուրբ ա­ռա­քե­լո­ցն բա­րե­խաւ­սու­թեամբ ո­ղոր­մու­թիւն պար­գե­ւեա ստա­ցաւ­ղի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս` բա­րե­տոհ­միկ իշ­խա­նու­հոյն Մա­մա­խա­թու­նին, եւ վար­դա­պե­տին Պե­տ­րո­սի, որ ա­ռաջ­նորդ ե­ղեւ. ա­մէն եւ ե­ղի­ցի:

148ա Յի­շեա, Քրիս­տոս Աս­տուած, զըս­տա­ցող սո­րա:

309ա Փա՜ռք... ||(309բ...) ո­րոց փա­փագ ըղ­ձի­ցն աս­տուա­ծա­ի­նսն բե­րին, նո­ցա եւ հուրն սի­րոյ միշտ եւ հա­նա­պազ բոր­բո­քի ա­ւրս­տաւ­րէ աճ­մամբ եւ այ­սո­ցիկ պատ­րաս­տեալ կա­մա­յաւ­ժար մտաց ըն­ծա­յե­լոց զին­քեա­նս Աս­տու­ծոյ, որ­պէս եւ ես` ա­ն­ար­ժան ա­ղա­խի­նս Քրիս­տո­սի Մա­մա­խա­թու­նս, ա­զա­տա­զարմ եւ իշ­խա­նու­հի գո­լով այ­սու կե­նաւ­քս, մտա­բե­րե­ցի զան­ցա­ւոր եւ զու­նայն կեն­ցա­ղս եւ ստա­ցա զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս ա­ռաջ­նորդ ինձ ա­նանց կե­նա­ցն եւ բա­րե­խա­ւս ա­նա­չառ եւ ան­կա­շառ դա­տաս­տա­նին Քրիս­տո­սի եւ յի­շա­տակ հոգ­ւոյ ի­մո յետ ե­լից ի­մոց եւ ծնաւ­ղաց ի­մոց եւ եղ­բարց` ա­զա­տաց եւ ա­զա­տա­զար­մաց, || (310ա) եւ ի լու­սա­ւո­րու­թիւն ման­կանց նո­րա­ծ­ը­նե­լոց նոր Սի­ով­նի:

 Արդ, ո՜վ սուրբ հարք եւ ա­ռա­քե­լա­գու­մար դասք քա­հա­նա­յից, յոր­ժամ վա­ե­լէք ի քաղ­ց­րա­ճա­շակ յե­դե­մա­տունկ աս­տուա­ծա­ռոյգ վտա­կաց քա­ռա­ռա­ջեա հո­սա­նաց կեն­դա­նա­կան աս­տուա­ծա­յին ա­ւե­տա­րա­նա­կան բա­նի­ցս, մա­նա­ւանդ յոր­ժամ բառ­նայք ի վե­րայ ու­սոց ի ժամ սոս­կա­լի պա­տա­րա­գին, յոր­ժամ խա­ղան ի վե­րուստ յող­ջոյն ձեր զա­ւրք հրեշ­տա­կաց եւ թեւ սքաւ­ղեալ ա­հիւ խառ­նին ընդ ձեզ, յայ­ն­ժամ սո­վիմբ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նա­ւս եւ միջ­նոր­դա­կան հրա­շիւք կեն­դա­նա­րար սուրբ պա­տա­րա­գին, յի­շես­ջիք զա­ղա­խի­նս Քրիս­տո­սի զՄա­մա­խա­թու­նս եւ զբա­րե­պաշտ ա­մու­սին իմ` զպա­տուե­լի իշ­խա­նն Ջա­ջուռ, որ թէ­պէտ ազ­գաւ վի­րա­ցի գո­լով, այլ կա­մաւք բա­րե­կամ || (310բ) ա­մե­նայն ե­կե­ղե­ցեաց, եւ զծ­նաւ­ղա­ցսն իմ` զՍու­պայն եւ զՏիկ­նան­ցն, եւ զեղ­բարսն իմ զՀա­զար­բէ­կն, զԿու­կորն եւ զԱ­միրն, եւ զքոյրն իմ եւ զզա­ւա­կ­սս իմ եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն հան­դերձ ա­մե­նայն զար­միւք` կեն­դա­նեաւք եւ նն­ջե­ցե­լովք, զի կեն­դա­նի­քն պա­րա­գայց ա­մաւք ան­փորձ պա­հես­ցին եւ հան­գու­ցե­լո­ցն հան­դիստ եւ ո­ղոր­մու­թիւն շնոր­հես­ցի յա­մե­նա­ռատ բա­րե­րա­րէն Աս­տու­ծոյ, զի ձեզ` յի­շո­ղացտ, եւ մեզ` յի­շե­լո­ցս, առ հա­սա­րակ ո­ղոր­մես­ցի բա­րե­գու­թն Աս­տուած. ա­մէն:

 Արդ, գրե­ցաւ գիրս ձե­ռամբ ա­մե­նա­մեղ ան­ձին Սար­կա­ւա­գիս, յն­տիր եւ յս­տոյգ աւ­րի­նա­կէ, ա­ռաջ­նոր­դու­թեամբ եր­ջա­նիկ եւ ընտ­րեալ րա­բու­նոյն Պե­տ­րո­սի, զի յոյժ աշ­խատ ե­ղեւ աւ­գ­նա­կա­նու­թեամբ || (311ա) եւ ծա­խիւք մինչ ի վերջ բա­նիս, ո­րոյ Քրիս­տոս Աս­տուած ա­ղաւ­թիւք ա­մե­նայն սր­բոց վար­ձս բա­րիս պար­գե­ւես­ցէ: Ի թուա­կա­նիս Հա­յոց ՉԾԹ (1310), յաշ­խար­հա­կա­լու­թեան ազ­գին նե­տո­ղաց Ղար­պան­տա ղա­նին եւ Հա­յոց թա­գաւ[ո­րու­թեան] Ա­լի­նա­խին եւ ի դա­սա­պե­տու­թեան մեծ ի­մաս­տ­նոյ Ե­սա­յոյն, ի գա­ւառս Այ­րա­րա­դու` Ան­բերդ կո­չե­ցե­լոյ, ի սուրբ եւ յաս­տուա­ծա­բ­նակ հան­դի­սա­րա­նիս Յո­հա­նա­վանք, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Կա­րա­պե­տիս եւ մե­ծա­փառ Կա­թ­ու­ղի­կէ­իս գրե­ցաւ, յե­պիս­կո­պո­սու­թեան եւ յա­ռաջ­նոր­դու­թեան Ա­թո­ռոյս տեառն Ներ­սէ­սի սր­բա­փայլ եւ ճգ­ն­ազ­գեաց զուար­թ­նոյ եւ յիշ­խա­նու­թեան մե­րոյ գա­ւա­ռիս Քր­դին` որ­դոյ Տա­յի­րին, թոռն մե­ծին եւ բա­րե­պաշտ Քր­դին:

Բայց զա­ղէտ եւ զողբ տա­րա­կու­սա­նա­ցս ո՞||(311բ) պատ­մես­ցէ, զի ի խիստ եւ յան­հ­նա­րին հար­կա­պա­հան­ջու­թե­նէ ծա­խեա[լ] լի­նին ուս­տերք եւ դս­տերք աշ­խար­հիս մեր, եւ բա­զում գեղք եւ վա­նո­րայք ա­ւեր ան­հան­գիստ, եւ քա­հա­նայք տա­ր­աշ­խար­հիկ լի­նի: Եւ այս ա­մե­նայն վասն մե­ղաց մե­րոց:

Եւ դար­ձեալ կր­կին ա­ղա­չեմ զձեզ, ով դասք սր­բա­զա­նից, վերս­տին յիշ­ման ար­ժա­նի առ­նել զվե­րոյ­գ­րեալ­քս ի սմա` զա­մե­նա­ւր­հ­նեալ բա­րի տի­կի­նն զՄա­մա­խա­թու­նն` ստա­ցող գրո­ցս, եւ զծ­նաւ­ղսն նո­րին եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն եւ զվար­դա­պե­տն Պե­տ­րոս Ու­շոյ վա­նա­ցն, որ ա­ռաջ­նորդ եւ կա­տա­րու­մն ե­ղեւ բա­նիս, եւ զիս` զը­Սար­կա­ւա­գս, ա­պի­կար եւ յե­տին գր­չաւ­ղա­կս եւ կազ­մող, եւ զսպա­սա­ւորս իմ, որ յոյժ յու­սով սպա­սա­ւո­րեաց, եւ || (312ա) խո­շո­րու­թեան եւ սխա­լա­նա­ցն ան­մե­ղա­դիր լի­նիք, զի յոյժ ի տա­գ­նապ ժա­մա­նակ էաք: Եւ Քրիս­տոս, որ տէր է պար­գե­ւաց եւ տուող ո­ղոր­մու­թեան, ձեզ` յի­շո­ղացտ, եւ մեզ` յի­շե­լո­ցս, ո­ղոր­մու­թիւն պար­գե­ւես­ցէ. ա­մէն:

Յի­շես­ջիք եւ զվար­դա­պե­տն իմ զԿի­րա­կոս:

 Արդ, գրե­ցաւ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս հրա­մա­նաւ եւ ար[դ]եամբք ա­մե­նա­ւր­հ­նեալ Մա­մա­խա­թու­նին եւ ըն­ծա­ե­ցաւ Ու­շոյ Սուրբ Զաւ­րա­վա­րին Սարգ­սի: Մի ոք իշ­խես­ցէ հա­նել եւ հե­ռա­ցու­ցա­նել ի վկա­յա­րա­նէ Սուրբ Ջաւ­րա­վա­րին: Եւ թէ ոք յանդ­գ­նի գո­ղա­նալ կամ ծա­խել կամ այլ ինչ պատ­ճառ, դա­տի յԱս­տու­ծոյ եւ մեր մե­ղա­ցն տէր լի­նի:

(Մա­նր բո­լոր­գիր) Յի­շես­ջիք եւ զբա­րե­բա­րու եղ­բայրս մեր Յո­վա­նէս հոյ­րա­տես:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 312բ (1443 թ., բո­լոր­գիր) Ա­նուամբ ա­նե­ղին Աս­տու­ծոյ Հա­ւր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ: Ի թուա­բե­րու­թեա­նս Հայ­կա­զեան տաւ­մա­րի ՊՂԲ (1443) ա­մի, ի դառն եւ ի նուրբ եւ յան­բա­րի ժա­մա­նա­կիս, վասն ո­րոյ ազ­գս քրիս­տո­նէ­ից սա­ռու­ցեալ, տա­տա­նեալ եւ վա­րա­տեալ ի ձե­ռաց իս­մա­յէ­լա­կան ա­զգաց, ի կա­թ­ու­ղի­կո­սու­թեան Կի­րա­կո­սի, ի նո­րո­գու­թեան Վա­ղար­շա­պա­տու, Բ ա­մաւ յե­տոյ, եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեան քրիս­տո­նէ­ից Վախ­տան­գի` որ­դոյ Ա­ղէկ­սան­դ­րի, եւ ի ղա­նու­թեան Ջա­հան­շա­հի` որ­դոյ Ու­սու­ֆի, եւ իշ­խա­նու­թեան տե­ղոյս պա­րոն [Շալ]ի­կին (քե­րուած)` որ­դոյ Ջա­ջու­ռին (քե­րուած), քրիս­տո­սա­սէր եւ ա­մե­նայն ա­ւր­հ­նու­թեանց ար­ժա­նա­ւորք սր­բա­սէր կրաւ­նա­ւոր եղ­բարք սուրբ ուխ­տիս դամ­բա­րա­նաց Սր­բոյ Սարգ­սի Զաւ­րա­վա­րիս` Յո­վա­նէս փա­կա­կալ սուրբ տա­ճա­րիս, Բար­սեղ բնա­կան հայր, եւ Մով­սէս եղ­բայր հե­զա­հո­գի եւ սպա­սա­ւոր սո­ցին: Զմ­տաւ ա­ծաք, որ ա­սէ. Ե­րա­նի, որ ու­նի­ցի զա­ւակ ի Սի­ովն եւ ըն­դա­նի յԵ­րու­սա­ղէմ, ա­պա­ւի­նե­ցաք ի բա­րե­խաւ­սու­թիւն սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս, որ ու­նի հա­մար­ձա­կու­թիւն առ Քրիս­տոս` յոյսն ա­մե­նե­ցուն, եւ տվաք վերս­տին նո­րո­գել եւ զար­դա­րել զսա ի հա­լալ ըն­չից մե­րոց յի­շա­տակ մեզ եւ ծնո­ղաց մե­րոց եւ ա­մե­նայն ա­րեա­նա­ռու մեր­ձա­ւո­րաց:

Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր զիս` զկազ­մող սո­րա զԿա­րա­պետ ա­ն­ար­ժան ա­բե­ղայ, եւ որ յի­շէ զմեզ եւ լի սր­տով զԱս­տուած ո­ղոր­մին ա­սէ, ին­քն, որ ա­ռա­տն է ի տուրս պար­գե­ւաց, ո­ղոր­մես­ցի ձեզ եւ մեզ առ հա­սա­րակ եւ ա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցե­լոց Աս­տուա­ծն ա­մե­նայ­նի, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Տէր Աս­տուած Յի­սուս Քրիս­տոս, բա­րե­խաւ­սու­թեամբ սուրբ Աս­տուա­ծած­նիդ եւ սուրբ մար­գա­րէ­ից, սուրբ ա­ռա­քե­լոց եւ սուրբ ա­ւե­տա­րան­չա­ցս Մա­թէ­ո­սի, Մար­կո­սի, Ղու­կա­սու եւ Յո­հան­նու աս­տուա­ծա­բա­նի եւ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չի, ո­ղոր­մեա, տէր Աս­տուած, նո­րո­գո­ղի սո­ցա տէր Յո­վա­նի­սի` սպա­սա­ւոր սուրբ տա­ճա­րի եւ ա­շա­կեր­տին իւ­րոյ /// (2 բառ քե­րուած) Բար­ս­ղի եւ Մով­սէ­սի եւ ա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցեալ քրիս­տո­նէ­ից եւ ինձ` բազ­մա­մեղ եւ ա­ն­ար­ժան Կա­րա­պե­տի, փըր­կեա զմեզ յա­ւի­տե­նա­կան եւ ա­ն­շիջ հրոյն եւ դառն դժո­խոց եւ ար­ժա­նի ա­րա ան­մահ կե­նա­ցն եւ յեր­կ­նից սուրբ ար­քա­յու­թեանդ. ա­մէն: Ե­ղի­ցի, ե­ղի­ցի:

313ա (1443 թ., նօ­տր­գիր) Ա­նուամբ ա­նե­ղին Աս­տու­ծոյ Հօր եւ Որ­դոյ եւ Հո­գուն Սր­բոյ, ի թուա­բե­րու­թեա­նս Հայ­կա­զեան տաւ­մա­րի ՊՂԲ (1443) ա­մի ի տան (նոյ­նը ԺԸ դ. գր­չա­փորձ` 313ա):

2. 89ա (1495 թ., նօ­տր­գիր) Ի թվ. ՋԽԴ (1495), որ Մկր­տի­չն ա­բե­ղայ ա­ւր­հ­նե­ցին:

381

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

ԺԳ-XIII

ԳՐԻՉ` Յա­կոբ կր.: ՍՏԱ­ՑՈՂ` ո­մն քա­հա­նայ:

ԹԵՐԹ` 299+ 1 (կրկ. 161). չգ­րուած` 1ա-3բ, 86բ, 228բ, 298բ-9բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ք, վե­րա­հա­մա­րա­կա­լուած` Ա-ԼԷ 8 (Ա, ԼԲ 7, Բ, ԼԶ 9, ԺԶ, ԺԷ, ԷԵ 10, ԼԷ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ (նո­րո­գո­ղի` 1-3, 141, 297-8, ԺԶ դ.): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32 24,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 140ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 87ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (5ա, 6ա, 24ա, 52բ, 87ա): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր (4ա, 87ա, 229ա` ԺԳ դ., 141ա, 297ա` ԺԶ դ.): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Մեկ­նու­թիւն Սաղ­մո­սաց: Ժ-ԺԱ դդ.: 1(Ա), վեր­ջից վնա­սուած: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ), 31 տող: Կար­դալ` Աաբ. «[Վաթ­ս­նե­րորդ յա­ռաջ­նե­րորդ...] Աս­տուած նա­խան­ձոտ եմ ես ա­սէ... սի­րե­լեաց ի­մոց: Վաթ­ս­նե­րորդ յեր­կ­րորդ. Սաղ­մոս ի Դա­ւիթ. Յոր­ժամ էր նա յա­նա­պա­տի Հր­էաս­տա­նի: Փա­խու­ցեալ Դա­ւիթ ի Շա­ւո­ղայ եր­թայր... յայժմ պար­ծա­նս եւ ու­րա­խու­թիւն ///ց զնա նա­ուա­նեն: Ի վաթ­ս­նե­րորդ /// ի Դա­ւիթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր` 276-96, փա­կա­նա­գա­մե­րի ճն­շու­մից ծա­կուած` 4-9, ձե­թո­տուած` 71-89: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, Ա փեղ­կի կա­շին պատ­ռուած, թի­կուն­քը վնա­սուած: ԺԶ-ԺԷ դդ. նո­րո­գուած եւ լրա­ցուած` 141:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 4ա-86ա Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 87ա-140բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 141ա-228ա Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 229ա-96բ Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

Ու­նի լու­սան­ցա­յին Հա­մա­բար­բառ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

296բ Փա՜ռք... Գծա­գ­րե­ցաւ վսե­մա­կան, ան­բաղ­դա­տե­լի, աս­տուա­ծու­նակ, ար­գա­սա­ւոր եւ արփ­իա­փայլ սուրբ կտա­կս ձե­ռամբ յոգ­նա­մե­ղի եւ փց­նա­մա­տին գր­չի` Յա­կոբ կրօ­նա­ւո­րի, ի խն­դ­րոյ ե­րի­ցս ե­րա­նեալ սուրբ եւ պա­տուա­կան ըն­դ­րեալ քա­հա­նա­յի||... (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 297ա (ԺԶ դ., բո­լոր­գիր) Ա­ւր­հ­նու­թիւն... || (297բ) Ո­րոյ ցան­կա­ցող ե­ղեալ եր­ջա­նիկ եւ սր­բա­ս­նեալ քա­հա­նայն Յո­վա­նէս եւ ջա­նաց ստա­նալ զա­նա­ռիկ մե­ծու­թիւ­նս եւ զգան­ձս ան­կո­ղոպ­տե­լի ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ ծաղ­կեալ զա­ւա­կաց իւ­րոց` տէր Ստե­փա­նոս քա­հա­նա­յին եւ Վար­դա­նի­սին, յո­րոյ ա­նուն ստա­ցաւ զսուրբ Ա­ւե­տա­րա­նս, զոր վա­յե­լել տա­ցէ տէր Աս­տուած ընդ եր­կայն ա­ւուրս. ա­մէն: Եւ յետ աս­տեա­ցս ե­լա­նե­լոյ` յի­շա­տակ բա­րի հո­գոյ իւ­րո եւ ծն­օ­ղաց իւ­րոց, հօրն` Ներ­սէ­սին, եւ մօրն` Սի­րա­մար­գին, եւ եղ­բ­օրն` Շա­ղու­բա­թին, եւ որ­դոյ նո­րա` Ա­հա­րո­նին, եւ կե­նա­կ­ցի տէր Յո­վա­նի­սին` Է­թար­փա­շին, եւ զա­ւա­կաց իւ­րեանց` տէր Ստե­փա­նոս քա­հա­նա­յին եւ Վար­դա­նի­սին եւ Ներ­սէ­սին, եւ դս­տե­րա­ցն` Նաւ­նու­ֆար խա­թու­նին եւ Բէ­կի խա­թու­նին, եւ քը­ւեր­ցն` Նար­գիզ խա­թու­նին եւ Նսէֆ խա­թու­նին, եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն իւ­րոց եւ կե­նա­կ­ցի տէր Ստե­փա­նո­սին` Մար­գա­րիտ խա­թու­նին եւ դե||(298ա)ռա­բոյս պա­տա­նե­կի նո­ցա` Աս­տուա­ծա­տ­րուն (2,5 տող բաց): Եւ դուք լի բե­րա­նով եւ ու­ղիղ սր­տիւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք վե­րա­գ­րե­լո­ցս ի սմա, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մես­ցի յիւր միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեա­նն. ա­մէն:

2. 298ա (1580 թ., բո­լոր­գիր, այլ ձեռք) Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ զձեզ յի­շեց[էք] ի Քրիս­տոս եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք Գուլ­գու­նին եւ տղա­յո­ցն, առ հա­սա­րակ ա­մե­նե­ցուն. ա­մէն: ՌԻԹ (1580):

50բ (Նոյն ձեռ­քով) ԶԱ­նան յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս:

3. 298ա (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր, ջն­ջուած) Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զմաք­րա­փայլ ա­ղաւ­թ­ըս:

Կն­քա­դ­րոշմ` 4բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

Գր­չա­փորձ` 296բ Դարձ դու մե­ղա­ցն, մե­ղայ տվէք, / Որ փո­շի­ման քան զիս չմ­նէք:

382

Ա­ՒԵ­ՏԱ­ՐԱՆ

 Աս­տա­պատ ՉԺԸ-1269

ԳՐԻՉ` Ա­ռա­քեալ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ա­ռա­քեալ քհյ:

ԹԵՐԹ` 367. չգ­րուած` 1ա, 365ա-6բ, 367բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԷ 10 (Ա, ԼԷ 9, Ի 8, ԻԸ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 34,5 25,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` խո­շոր բո­լոր­գիր (նմուշ` 208ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` զար­դա­հիւս մե­տա­քս: Կոս­տ­ղա­պատ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Խաչ` 1բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2ա, 102ա, 166ա, 279ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան, խաչ: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` դե­ղին, կա­պոյտ, կա­նաչ, սր­ճա­գոյն:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ե­ղի­շէի Վասն Վար­դա­նայ եւ Հա­յոց պա­տ­ե­րազ­մին: Ժ-ԺԱ դդ.: 33,5 4,5 սմ չա­փի 2 (Ա-Բ) ե­րիզ, բա­ժա­նուած 4 մա­սի եւ օգ­տա­գոր­ծուած Ա պրա­կի վե­րա­նո­րոգ­ման հա­մար: Մի շարք այլ թեր­թեր ե­ւս նո­րո­գուած նոյ­նի ա­ւե­լի փո­քր բե­կոր­նե­րով: Մա­գա­ղաթ, միա­սիւն, ուղ­ղա­գիծ մա­նր եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ): Կար­դալ` Աբ. «[Վե­ցե­րորդ յե­ղա­նակ... Իբ]րեւ զայս լու[ան...] ե­ին եւ ցրու[եալք... տե­ղի]ս, գա­յին [... զիւ­րա­քանչ­յիւ]ր ա­րարս [...] յա­մուրս աշ[խար­հին... հե­ռա]ւոր աւ­տա­րո[ւթեան... ք] ա­ջա­լե­րե­ցան... տպ. Ե­րե­ւան, 1957, էջ 131-32):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր: Ժե դ. նո­րո­գուած եւ լրա­ցուած` 8:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-101բ Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի:

2. 102բ-65բ Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի:

3. 166ա-278բ Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու:

4. 279ա-362ա Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1բ. Վա­շա զքեզ, խաչդ դե­ղին,

Որ փա­ռա­ւո­րէ քո տե­ղին,

Զքեզ տե­սեալ հեր­ձ­ւա­ծո­ղի

Թող պա­տա­ռի լեր­դն եւ լե­ղին:

101բ Զստա­ցող գրոց սր­բո Ա­ւե­տա­րա­նիս` զպատ­ւեալ քա­հա­նա Ա­ռա­քեալ կո­չե­ցեալ յի­շե­ցէք, ա­ղա­չեմ, նա­եւ զծ­նաւ­ղսն իւր:

362ա Փա՜ռք... Յա­մին, յո­րում ա­ռաւ քա­ղա­քն, որ Թի­ո­դո­պաւ­լիս կո­չի, որ է Կար­նո, ի ձեռս այ­լա­սե­ռի­ցն, որ Թա­թարն կո­չի, բա­րե­զարդ մա­նուկ մի գե­րի ա­ռեալ բե­րաւ ի Պար­սի­կս, ի քա­ղա­քն Թաւ­րէժ: Եւ մայր|| (362բ) սո­րա, ծնաւ­ղա­կան գթովն ա­ղե­խար­շեալ, զկա­նա­ցի տկա­րու­թիւ­նն ի բաց ե­դեալ, խու­զար­կեալ գտա­նէ եւ զա­մե­նայն զինչ եւ մ[ն] ա­ցեալ ին­չս, որ ու­նէր, վա­ճա­ռեալ գնէ զոր­դին` խոս­տա­ցեալ Աս­տու­ծոյ նւի­րել, եւ բե­րեալ ի Հայս, ի գե­ղա­քա­ղա­քն Գե­ղա­մի, ո­րո ա­սի Գառ­նի, տա զսա յու­սու­մն դպ­րու­թեան: Եւ սա վար­ժեալ առ ո­տս բա­րե­շուք ծե­րո Սար­գիս քա­հա­նա­յի, ո­րո ա­սի Մո­զոնց, եւ գայ ի յաս­տի­ճան քա­հա­նա­ու­թեան: Եւ յետ ա­մաց ինչ ան­ցե­լո գա բնա­կէ ի սահ­մա­նս Նա­խի­ջա­ւան քա­ղա­քի, ի գե­ղի մի Աս­տա­պատ կո­չե­ցեալ, առ ա­փն գե­տոյն Ե­րաս­խա: Եւ կե­ցեալ ա­ւո[ւ]րք ինչ` մնաց յա­մուս­նոյն ոչ ու­նե­լով զա­ւակ եւ զայս ա­ծեալ զմ­տաւ, որ ա­սէ Գիր, || (363ա) թէ. Ե­րա­նի, որ ու­նի զա­ւակ ի Սի­ոն եւ կամ ըն­տա­նեա­կս յԵ­րու­սա­ղէմ, ստա­նա զա­ւե­տա­բեր քա­րո­զս եւ զլու­սա­ւո­րի­չս տի­ե­զե­րաց, զի ա­րե­գա­կն լու­սա­ւո­րէ զա­չս տե­սաւ­ղաց եւ մնա տե­սաւղն նոյն­պէս, որ­պէս էրն, եւ սա զո­գիս լսաւ­ղա­ցն լու­սա­ւո­րէ եւ ի խա­ւա­րայ­նո­ցս եւ ի ստ[ո]րնայ­նո­ցս ի վեր ա­ծէ եւ զմար­դն հրեշ[տ] ա­կս առ­նէ եւ բնա­կե­ցու­ցա­նէ ի վե­րի­նն Ե­րու­սա­ղէմ եւ տե­սո­ղս փա­ռա­ցն Աս­տու­ծոյ առ­նէ: Եւ սա վա­ճա­ռա­կան ե­ղեալ որ­պէս որ­պէս (վեր­ջին բա­ռը կար­միր թա­նա­քով ջն­ջած) այն, որ գտեալ մի պատ­ւա­կան մար­գա­րիտ եւ զա­մե­նայն, զոր ինչ ու­նէր, վա­ճա­ռեաց եւ գնեաց զայն մար­գա­րիտ սաա­պէս: Եւ սա զա­մե­նայն զին­չս իւր, զոր ու­նէր, վա­ճա­ռեալ` զսա ստա­ցաւ զա­ւակ եւ ըն||(363բ)տա­նեա­կս ի դրան Տեառն ի կե­նաց վա­յե­լու­մն եւ յի­շա­տակ ան­ջինջ ա­ռա­ջի Քրիս­տո­սի իւրն եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց Հրա­հատ քա­հա­նաի եւ Լի­տիկ­նա եւ այլ ա­մե­նայն ազ­գա­տոհ­մին իւ­րոյ, զի ստա­ցաւ զսա ի յար­դար եւ ի քրտ­նա­խոնջ վաս­տա­կոց ոչ յղ­փու­թե­նէ, այլ որ­պէս խե­րե­ւեշ այ­րոյն զա­մե­նայն գո­յիւ չափ զկեա­նս իւր, զոր ու­նէր, արկ զսա ան­ւա­նե­լով գանձ հո­գե­ւոր, զի ուր գանձ է, եւ անդ է սիր­տն:

Եւ ես` մեղ­սա­մա­կարթ գրի­չս Ա­ռա­քեալ, յա­ղերս ան­կեալ հայ­ցեմ զըն­թեր­ցաւ­ղսդ լիա­բե­րան ա­սել, թէ. Տէր Աս­տուած, քո ա­րար­չա­կան սի­րովդ ո­ղոր­մեա ստա­ցո­ղի սո­րա` Ա­ռա­քեալ քա­հա­նաի եւ հան մասն եւ բաժ||(364ա)ին ընդ քո­ոց սր­բոց ա­ռա­քե­լո­ցն եւ մար­տի­րո­սա­ցն, որք վկ­աա­կան ա­րեամբ նա­հա­տա­կեալ պսա­կե­ցան ի քէն: Ընդ նո­սին պսա­կեալ խառ­նեա եւ կա­ցո ա­ռա­ջի ա­հա­ւոր բե­մի քո եւ քեզ ընդ Հա­ւր եւ Սուրբ Հո­գոյդ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս:

Եւ որք յի­շէք, յի­շեալ լի­ջիք եւ դուք, եւ զիս` զեղ­կե­լի գրի­չս մի՛ ան­տես առ­նէք, այլ յա­րար­չէն խն­դ­րել թո­ղու­թիւն բազ­մու­թեան յան­ցա­նաց իմ, որ որ ա­ռա­ւե­լեալ է, քան զա­ւա­զս եւ քան զբոյ­սս եր­կ­րի եւ քան զշի­թս ան­ձ­րե­ւաց: Եւ ես, յու­սա­ցեալ յա­ղաւ­թս ձեր, մի թե լսէ գթա­ծն հայ­ց­ւա­ծոց ձե­րոց եւ ե­թէ սխա­լա­նս ինչ գտա­նէք կամ այլ ինչ խո­շո­րու­թիւն, թո­ղու­թեան ար­ժա­նի առ­նէք, զի ոչ գոյր տե­ղի խնա­մով, այլ ժա­մա­տուն եւ ժխորս շատ: ||(364բ) Ա­ղա­չեմ յի­շել զՇահ­տի­կին եւ զծ­նաւ­ղսն իւր` զՆեր­սէսն եւ զՄա­մ­թու­թն, եւ զոր­դին Ստե­փա­նոս, զի մի­ով դա­հե­կա­նաւ սա­տար ե­ղեւ գրո­ցս, նա­եւ զՇ­նոր­հա­ւո­րի­կն եւ զՈւ­մե­կն, զԻ­նա­թն:

Գրե­ցաւ ի յԱս­տա­պատ, ի հո­վա­նեաւ Սուրբ Վար­դա­նիս, յա­ւուրս գար­նայ­նոյ, որ գայր գե­տս դա­րիւ եւ դա­րիւ, լի փխա­ցեալ, ի թւա­կա­նու­թեա­նս Հա­յազ­նեա­ցս աւ­թն հա­րիւր եւ տասն եւ ութ (1269), սկ­սեալ ի տրէ եւ ա­ւարտ սո­րա ի նոյն: Եւ ա­ւար­տո­ղին Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

101բ (ԺԵ դ., բո­լոր­գիր) Ո՜վ դասք լոյ­սե­րա­մից եւ պաշ­տաւ­նայք Քրիս­տո­սի, որք հան­դի­պիք այսմ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով կամ տե­տա­նե­լով, յի­շե­ցէք ի սուրբ եւ ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր զվեր­ջին կազ­մո­ղս սո­րա զԳ­րի­գոր տրուպ քա­հա­ն­այս եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն, եւ Աս­տուած զձեզ յիշ­ման ար­ժան առ­նէ. ա­մէն:

367ա (ԺԶ դ., բո­լոր­գիր) Ո՜վ սուրբ եւ աս­տուա­ծա­հա­ճո քա­հա­նայք եւ կրօ­նա­ւորք եւ ման­գունք ե­կե­ղե­ցո, որք հան­դի­պիք այս խո­շոր գծիս, յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զկազ­մող սո­րա զԳ­րի­գոր մե­ղա­պար­տս, զհայրն իմ եւ զմայրն իմ, որ բա­զում աշ­խա­տա­նս կրեաց ի վե­րա սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նիս ի կազ­մե­լն:

.........

Դատ ոտ ւուտ մատ իտ ատ սատ ետ լատ

.........

թատ էտ ետ սատ ետ մատ դատ ոտ ւուտ

....... ...

էտ լաս չատ լատ իտ նատ իտ սատ իտ նատ

-----------* Ձե­ռա­գ­րի 1ա է­ջում փակ­ց­րած ԺԹ դ. բա­ցա­տ­րա­կա­նում «ՊԺԸ թուա­կա­նը Մես­րոպ Մա­գիս­տ­րո­սի ձեռ­քով ուղ­ղուած է «ՉԺԸ:

չար ետ սատ ետ մատ ետ սատ էտ լ ա[տ]

ստ ցատ իս թատ էտ ետ սատ ետ մատ

ես կատ ետ սատ թատ էտ յատ ին

Նատ չատ իտ նատ ետ սատ ետ մատ:

Գր­չի ձեռ­քով բա­ցուած եւ գրուած է նոյն է­ջի ձա­խա­կող­մեան լու­սանց­քում:Կար­դալ իւ­րա­քան­չիւր վան­կի ա­ռա­ջին գի­րը:

Դու մի ա­սել, թէ ես եմ,

Դու[ն] այլ [էլ] չլի­նիս, ինչ ես եմ,

Ես այլ [էլ] աս­ցի, թէ ես եմ,

Եկ տես, թէ յին­չին ես եմ:

383

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Փո­քր Ղա­րա­քի­լի­սէ     ՌՄՀԳ -1824

ԳՐԻՉ` Պե­տ­րոս դպիր Տէր-Բար­սե­ղեան Շի­րակ­վան­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ստե­փան­նոս վրդ. Ե­նօ­քեան:

ԹԵՐԹ` 254. չգ­րուած` 1ա-5բ, 7աբ, 219բ, 249ա-54ա: ՊՐԱԿ` 1 4 + Ա -ԻԲ 12 (Բ, Դ 10, Թ 14, Ի թռիչք): ՆԻՒԹ` թուղթ, կապ­տա­գոյն, «Ե. Տ. Ն., «1823 եւ ար­ջա­ն­շան լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 33 21,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 59ա): ՏՈՂ` 30-34: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` բազ­մա­գու­նի ծաղ­կա­դ­րոշմ չիթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 8ա ( ա­նա­ւարտ): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, բու­սա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար. տեղ-տեղ թա­նա­քից (ցրիվ) գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած, շա­գա­նա­կա­գոյն բծեր, կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, կա­շին մի քա­նի տեղ ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 6ա-216ա Բանք ոսկ­իա­կանք են գե­ղեց­կա­գոյնք` յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ զա­նա­զան վար­դա­պե­տու­թեամբ Սուրբ Գրոց քա­րո­զաւ­թեան բո­լոր տար­ւոյն, ա­րա­րե­ցեալ եւ շա­րա­դ­րե­ցեալ ի գե­րա­զանց սր­բա­զան աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռէ­ճի­նոյ, ի կար­գէ քա­րո­զո­ղաց եւ յե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէ­սի­ոյ, որ եւ սկ­սա­նի եր­ջան­կա­պէս: Թարք­մա­նե­ցեալ ի լա­տի­նա­կան լե­զուէ ի բար­բառ հայ­կա­կան ի Ղու­կա­սու վար­դա­պե­տէ Խար­բեր­թեց­ւոյ` խն­դ­րա­նօք եւ ծա­խիւք տեառն Յա­րու­թիւն յոգ­նա­յարգ վար­դա­պե­տի եւ գե­րա­մե­ծար ե­պիս­կո­պո­սի եւ ա­շա­կեր­տի տեառն Յո­հան աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տի եւ մե­ծի ար­դիւ­նա­ւո­րի պա­տր­իար­գի Բա­ղի­շեց­ւոյ եւ սր­բոյ տե­ղեա­ցն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ այ­ցե­լուի եւ ա­ն­ար­ժան ծա­ռա­յի, Յա­մի Տեառն 1733, ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս քա­ղա­քի:

6ա Արդ, վերս­տին ար­տա­գ­րե­ցաւ աշ­խա­տու­թեամբ յու­մեմ­նէ Պե­տ­րոս չն­չին դպ­րէ, խն­դ­րա­նօք եւ ծա­խիւք տեառն Ստե­փան­նոս աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տի Ե­նօ­քեան կո­չե­ցե­լոյ, որ ի միա­բա­նու­թե­նէ Սր­բոյ Կա­թ­ու­ղի­կէ Է­ջմ­իած­նի եւ յա­ջոր­դի Շի­րա­կա­վա­նու եւ Փամ­բա­կու տէ­րու­նի ժո­ղո­վր­դոց: Այլ եւ ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն տէր Եփ­րե­մայ աս­տուա­ծ­ըն­տիր կա­թ­ու­ղի­կո­սի, որ ի Վա­ղար­շա­պատ քա­ղա­քի եւ աս­տուած[ութ]եան տա­ճա­րի, նա­եւ ի յա­ւուրս ին­ք­նա­կալ կայ­սե­րու­թեան ա­մե­նայն Ռու­սաց եւ այ­լոց Ա­լէք­սան­դր քրիս­տո­սապ­սակ օ­գոս­տա­փայլ թա­գա­ւո­րի եւ միա­հե­ծան բռ­նա­կա­լի կող­մա­նն հիւ­սի­սոյ: Յա­մի Տեառն 1824 եւ սեպ­տեմ­բե­րի 8, ի Շի­րակ գա­ւա­ռի, ի գիւղն Փո­քր Ղա­րա­քի­լի­սէ ա­նուա­նեալ

Տե՛ս Լ0 404, 1-279: 0րի­նա­կս բաղ­կա­ցած է 120 գլուխ­նե­րից. չու­նի ¢ ձբ-ձդ, ճժե-ճժէ, ճիա-ճիգ, ճիէ-ճիթ, ճլթ-ճծթ եւ նման է Լ0 402-ին:

 Առ­կա գլուխ­նե­րը հա­մա­պա­տաս­խան են. 1-81 = Ա-ՁԱ, 82-111 = ՁԵ-ՃԺԴ, 112-114 = ՃԺԸ-ՃԻ, 115-117 = ՃԻԴ-ՃԻԶ, 118-120 = ՃԼ-ՃԼԲ: Յռջբ. / 6բ-8ա: Ցանկ / 216ա-9ա:

Բ. 220ա-8ա Հա­մա­ռօտ վար­դա­պե­տու­թիւն կա­ռա­վա­րե­լոյ զպաշ­տօ­նեայս ե­կե­ղեց­ւոյն Քրիս­տո­սի եւ տն­տե­սե­լոյ զսր­բազ­նու­թիւն ա­պ­աշ­խա­րու­թեան -Ո­րով­հե­տեւ մա­նա­ւան­դա­կա­նն փոյթ, զոր ար­քե­պիս­կո­պո­սուն­քն... յե­նեալք առ քա­նա­կու­թեան` տե­ւեն (տե՛ս Լ0 402. 249ա-58ա):

Գ. 228ա-48բ [Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ] Ընդ­դէմ կո­րու­սեալ ազ­գին տաճ­կաց, որք կա­րա­պետ են նե­ռի­նն եւ նոր հե­թա­նոսք հեր­ցուա­ծով Ա­րի­ո­սի եւ Կե­րին­թո­սի... Եւ նախ ա­ռա­ջի­նն` ու­րա­նան զեր­րոր­դու­թիւն ան­ձանց, որ­պէս Սա­բէլ... եւ բան առ բան պա­տաս­խա­նե­ցէք եւ մի յաղ­թի­ցիք: Այս­քան առ այս: Ի փառս Աս­տու­ծոյ... ա­մէն (տե՛ս Լ0 402, 258բ-80ա: Ցան­կը` խո­րա­գ­րից յե­տոյ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

6ա (տե՛ս):

150բ Ա­ղա­չեմ յի­շել զստա­ց­օղ գր­գոյս` զբ­նիկ միա­բան սր­բոյ կա­թ­ու­ղի­կէ լու­սա­կեր­տին, զՆա­խի­չե­ւան­ցի Ե­նօ­քեան Ստե­փա­նա­նոս հե­զա­հո­գի, սր­բա­կ­րօն վար­դա­պե­տն` յա­ջոր­դն Տաշ­րայ եւ ար­գա­ւան­դա­հող եր­կ­րին Շի­րակ­վա­նայ: Նա­եւ մե­ղօք զա­ռա­ծեալ Տէր-Բար­սե­ղեան Պե­տ­րոս փծուն գրի­չս, որ եմ ծա­ռա­յից ծա­ռայ: Եւ յի­շ­օղքդ յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի գա­ռին, որ կայ ի վե­րայ լե­րի­նն Սի­ով­նի, որ դպ­րու­թիւնք բա­նին նմա ա­ռա­ջի:

288ա ԶՇի­րակ­վան­ցի չն­չին գրիչ Պե­տ­րոս դպիրս յի­շել մաղ­թեմ:

384

ՅԱ­ԿՈԲ Վ0ՌԱ­ՃԻ­ՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

ԺԸ-XVIII

 

ԹԵՐԹ` 55+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1աբ, 53բ-5բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ե (խառն` Ա, Գ 10, Բ, Դ 14, Ե 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32,5 22,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 31ա): ՏՈՂ` 38: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Վեր­ջից պո­կուած է չգ­րուած 2 թերթ: Կազ­մի Բ փեղ­կը ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1գ-53ա Բանք ոսկ­իա­կանք եւ գե­ղեց­կա­գոյնք` զա­նա­զան Սուրբ Գրոց վար­դա­պե­տու­թեամբ յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ ի բո­լոր ժա­մա­նա­կս տար­ւոյն, շա­րա­դ­րեալ եւ ա­րա­րեալ ի գե­րա­զանց աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռա­ճի­ոյ, կար­գէն քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ. եր­ջան­կա­պէս սկ­սա­նին

Տե՛ս Լ0 404, 1ա-286ա: Միայն Ա-ԽԱ գլուխ­նե­րը: Յռջբ.` 1գ: Չու­նի յի­շա­տա­կա­րանթարգ­մա­նու­թեան եւ ցան­կեր:

385

ՌՈՒՏ0ԼՖՈՍ ԿԼՈՒ­ԴՈՍ, ՔԱ­ՐՈԶ­ԳԻՐՔ

ԺԸ-XVIII

ԹԵՐԹ` 125 (գր­չի է­ջա­կալ­մամբ` 1-258). չգ­րուած` 1աբ, 100ա-4բ, 124բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԶ 8 (Զ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32 21: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 30ա): ՏՈՂ` 39-44: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած, տեղ-տեղ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր: Սկզ­բից եւ վեր­ջից չգ­րուած մի շարք թեր­թեր կտ­րուած-հա­նուած: 4-րդ եւ 5-րդ թեր­թե­րից մնա­ցել են մա­սունք­ներ: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, Բ փեղ­կի տախ­տա­կը կոտ­րուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

2ա-125բ Բանք եւ Ճառք սր­բոց տօ­նա­խմ­բու­թեանց գեր­յար­գե­լի Յա­կոբ կրօ­նա­ւո­րի ար­հի­ե­պիս­կո­պո­սին, ի կար­գէն քա­րո­զո­ղաց. Բանք ոսկ­իա­կանք յա­ղա­գս գըլ­խա­ւոր սր­բոց տօ­նա­խմ­բու­թեանց, զորս հռ­չա­կէ ե­կե­ղե­ցին ի հնու­թե­նէ, եւ յան­թիւ սղա­լա­նաց սր­բա­գ­րեալք ե­ղեն ի ձեռն այլ գեր­յար­գե­լի կրօ­նա­ւո­րի, որ կո­չի Ու­տօլ­ֆոս, մա­կա­նուամբ Կը­լու­դոս... Հա­տոր ա­ռա­ջին: Ի տպա­րա­նի Յո­հան Մար­թի­նի, ի ներ­քոյ նշա­նի Ոսկ­իակ­իա­կան գր­քոյս, 1687: Ի սոյն գր­քոյս հա­ւա­քե­ցեալք պի­տա­նա­գոյն­քն մե­րոյս ե­կե­ղեց­ւոյ ի յեր­կուց հա­տո­րի­ցն

1. 2ա-7բ Յա­ղա­գս ծնն­դեան սր­բոյ կու­սին (բանք 1-5)...-Ցան­կայր Որ­դին Աս­տու­ծոյ մարդ­կա­յին բնու­թեամբ... (թա­փուած` բան 3 եւ 4):

2. 7բ-20ա Յա­ղա­գս վե­րա­փոխ­ման ա­մե­նա­փա­ռա­ւոր կու­սի (բանք 1-9)...-Յայտ իսկ է ա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցե­լոց...

3. 20ա-31ա Յա­ղա­գս Ա­ւետ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին (ճառք Ա-Է)... -Բան­քս այ­սո­քիկ են բանք նա­հա­պե­տաց...

4. 31ա-6բ Ի հսկ­ման կամ ի ճրա­գա­լու­ցի ծնն­դեան Տեառն (ճառք Ա-Ե)...-Շուրջ զգա­լս­տեամբ Փրկ­չին մե­րոյ յաշ­խարհ...

5. 36բ-43բ Ի ծնն­դեան տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի (ճառք Ա-Թ)...- Ա­սէ 0գոս­տի­նոս ի գիրս եր­րոր­դու­թե­նէ...

6. 43բ-8ա Յա­ղա­գս յայ­տ­նու­թեան Տեառն մե­րոյ (ճառք Ա-Զ)...-Քրիս­տոս ե­կն յաշ­խարհ առ ի ստա­նալ զթա­գա­ւո­րու­թիւն...

7. 48ա-52բ Յա­ղա­գս թլ­փա­տու­թեան Տեառն մե­րոյ (ճառք Ա-Ե)...-Թէ­պէտ Յի­սուս էր ու­թ­օ­րեայ...

8. 52բ-8ա Ի Մաք­րա­գոր­ծու­թեան կու­սին Մար­իա­մու (ճառք Ա-Ե)...- Արդ, ի հնու­մն սուրբ նա­հա­պետք սպա­սէ­ին միշտ գա­լս­տեան Մես­իա­յին...

9. 58ա-64բ Յա­ղա­գս ընթ­րեաց Տեառն (ճառք Ա-Զ)...- Այ­սո­քիկ բանք, զորս ա­սաց Աբ­րա­համ հրեշ­տա­կաց...

10. 64բ-72ա Ի յԱ­ւագ ուր­բա­թու չար­չա­րա­նաց Տեառն (ճառք Ա-Է)...-Կա­մե­լով հր­էայ­քն չար­չա­րեալ զՔ­րիս­տոս...

11. 72ա-3բ Ի յԱ­ւագ շա­բա­թի շա­բա­թու ա­ւուրն (ճառք Ա-Բ)...-Քրիս­տոս, որ ի սկզ­բան ստեղծ­ման ա­րա­րա­ծոց...

12. 73բ-8բ Ի տօ­նի սր­բոյ Զատ­կին (ճառք Ա-Ե)...-[Զ]որ յա­ւուր չար­չա­րա­նա­ցն Քրիս­տո­սի ցու­ցա­նէր զսուգ եւ զկոծ իւր...

13. 78բ-9բ Յա­ղա­գս յեր­կ­րոր­դում ա­ւուր սր­բոյ Զատ­կին: Ճառ Ա...-Կա­մե­լով Քրիս­տոս տէրն մեր ի­բր ան­ցա­ւոր ան­ցա­նել...

14. 79բ-80բ Յեր­րոր­դում ա­ւուր սր­բոյ Զատ­կին: Ճառ Ա...-Որ­պէս ե­րե­ւի ի բնա­բա­նէս...

15. 80բ-50բ Ի Համ­բարձ­ման Տեա[ռ]ն (ճառք Ա-Զ)...-Քան­զի խո­նար­հու­թե­նէ ճա­նա­պարհ առ փառս...

16. 85բ-92ա Յա­ւուր տօ­նի Պեն­տէ­կոս­տէ­ին (ճառք Ա-Է)...-Կա­մե­լով մար­գա­րէն ըն­դու­նիլ զշ­նոր­հս Հոգ­ւոյն Սր­բոյ...

17. 92ա-6ա Տօն Սր­բոյ Եր­րոր­դու­թեան զա­նա­զան կեր­պիւ հռ­չա­կի (բանք Ա-Դ)...-Ո­մանք առ­նեն զտօ­նա­խմ­բու­թիւն...

18. 96ա-9բ Յա­ղա­գս Վե­րաց­ման սր­բոյ խա­չին (բանք Ա-Դ)...- Աս­տուստ դնին եր­կու տար­բե­րու­թիւն փայ­տի...

19. 105ա-10ա Յա­ղա­գս սր­բոյն Յօ­հան­նու Մկրտ­չի (բանք 1-5)...-Մեծ իսկ է լի­նի­լն ա­ռա­քեալ Աս­տու­ծոյ...

20. 110ա-2բ Յա­ղա­գս գլ­խատ­ման սր­բոյն Յօ­հան­նու Մկրտ­չի (բանք Ա-Գ)...-Գրեալ է, զի թէ­պէտ ե­րա­նե­լին Յո­հա­նէս...

21. 112բ-6բ Յա­ղա­գս սր­բոյն Ստե­փան­նո­սի եւ հաս­տա­տու­թեան նո­րին (ճառք Ա-Ե)...- Աս­տի սկ­սեալ գրէ ա­ւե­տա­րա­նի­չն Ղու­կաս...

22. 116բ-21բ Յա­ղա­գս սր­բոյն Յօ­հան­նու ա­ւե­տա­րան­չին (ճառք Ա-Ե)... -Եւ զի չո­րիւք կեն­դա­նեօք նշա­նա­կին ա­ւե­տա­րա­նիչ­քն...

23. 121բ-3բ [Յա­ղա­գս Յա­կո­բայ ա­ռա­քե­լոյն /բանք Ա-Գ/...- Արդ, ոչ միայն մա­հն ե­րա­նե­լի Յա­կո­բո­սի...

24. 123բ-4ա Յա­ղա­գս սր­բոյ ա­ռա­քե­լոյն Յա­կո­բայ փո­քու: Ճառ Ա...- Այ­սո­քիկ բանք, որք ա­սա­ցան զնա­հա­պե­տէն Յա­կո­բայ... թող սո­ցա, զի ոչ գի­տեն զինչ գոր­ծեն:

-125աբ Ցանգ Քա­րոզ­գր­քիս -Յա­ղա­գս ծնն­դեան սր­բոյ կու­սին Մար­իա­մու` [ե­րես] 1... Յա­կո­բայ ա­ռա­քե­լոյն փո­քու` [ե­րես] 244:

Լու­սանցք­նե­րում նշուած են բնա­բան­նե­րի աղ­բիւր­նե­րը:

386

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ ՅԱ­ՏՈՒԿ Ա­ՆՈՒԱՆՑ

ԺԸ-XVIII

ԹԵՐԹ` 134. չգ­րուած` 1աբ, 33աբ, 134աբ: ՊՐԱԿ` 1 1+17 8 (ԺԷ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32,5 20,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 51ա): ՏՈՂ` 53: ԿԱԶՄ` կա­պոյտ խոր­քով ծաղ­կա­թուղթ, թի­կուն­քը` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` թուղթ 1, սկզ­բում, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի եզ­րերն ու թի­կուն­քը մա­շուած, ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-32բ Բա­ռա­րան Նոր Աշ­խար­հի, որ ա­սի Ա­մէ­րի­գա

ա. 2ա-29ա Հա­տոր ա­ռա­ջին - Ա­բէլ Թաս­մա­նեան ծոց. Է ծոց ինչ յա­րե­ւե­լից կող­մա­նէ Նոր Զե­լան­դի­ոյ. լայ­նու­թիւն նո­րին Ի փար­սախ եւ եր­կայ­նու­թիւն` ԻԵ փար­սախ... Ֆ օ բ ի շ ր ի. Է տե­ղի ինչ ի Հին Գրեն­լանդ­իայ, ի ծո­վե­զե­րին, ի ԳՃ լայ[նու­թեան] եւ ի ԿԵ եր[կայ­նու­թեան] հիւ­սի­սոյ:

 Ամ­փո­փում է 940 բառ-յօ­դուած:

բ. 29ա-32բ [Հա­տոր եր­կ­րորդ] -Ա մ ա ր ա մ ա. տե­՛ս 0րօ­նօ­քէ: Ա ն թ ի ք ու. Է կղ­զի ինչ փո­քր ի ԳՃ­ԺԷ լայ[նու­թեան] եւ ի Ժէ եր[կայ­նու­թեան]... 0խա. Է քա­րափ ինչ ի կող­մա­նէ յա­րե[ւ]մտից Սուրբ Խաչ կղզ­ւոյն, յաշ­խար­հին Փո­քր Սպա­նի­ոյ, ի ծո­վե­զե­րին, ի ԳՃԹ լայ[նու­թեան] եւ ի ԺԸ եր[կայ­նու­թեան] հիւ­սի­սոյ: Եւ աստ ե­դաւ օ եւ խէ տառս ի վեր­ջոյ ան­կարգ, որ ե­ղեւ վրիպ­մամբ, ուս­տի մի՛ ե­պե­րի­ցէք զգ­ր­օ­ղս:

 Ամ­փո­փում է 91 բառ-յօ­դուած:

Բ. 34ա-133բ Բա­ռա­րան յա­տուկ ա­նուանց Աս­տուա­ծա­շունչ գրոց Հին եւ Նոր Կտա­կա­րա­նաց -Ա բ ա ս թ է. ըստ յու­նաց գրի` Դա­բաս­թէ-Մեղ­րա­բուխ. Է ա­նուն քա­ղա­քի, որ էր ցեղն Զա­բու­ղօ­նի, մերձ ե­զր Ծո­վուն Մե­ծի 30 աս­պա­րէզ... 0 ր օ ն ա յ ի մ. տե­՛ս Ո­րո­նա­իմ կամ Ո­րո­նա­յիմ: Ե­րեմ­իայ, 48. 3: Վերջ:

 Ամ­փո­փում է Հին եւ Նոր Կտա­կա­րան­նե­րի բո­լոր տե­ղ­ա­նուն­նե­րը` ըն­դար­ձակ բա­ցա­տ­րու­թիւն­նե­րով եւ աղ­բիւր­նե­րի մատ­նա­նշ­մամբ:

387

ՆԵՐ­ՍԷՍ ԼԱՄԲ­ՐՈ­ՆԱ­ՑԻ ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆՔ Ի ԿԱՐ­ԳՍ Ե­ԿԵ­ՂԵՑ­ՒՈՅ

ԺԹ -XIX

ԹԵՐԹ` 54. չգ­րուած` 1ա-2բ, 3բ, 51բ-4բ: ՊՐԱԿ` 8 8 (Ա 2, Բ, Ը 6): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 35 21,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 16ա): ՏՈՂ` 44: ԿԱԶՄ` ծաղ­կա­թուղթ, թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ: Ա փեղ­կի կեն­տ­րո­նում դեղ­նա­ւուն պի­տակ. «Խոր­հր­դա­ծու­թիւն սր­բոյն Ներ­սէ­սի: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, սպի­տակ թուղթ, «Կ"Չ լու­սա­դ­րոշ­մով, մասն աս­տա­ռի:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -3ա (սիւ­նակ­նե­րից իւ­րա­քան­չիւ­րի վե­րե­ւում կար­միր թա­նա­քով մէ­կա­կան խաչ):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

4ա-51ա Տեառն Ներ­սէ­սի ե­պիս­կո­պո­սի Կի­լի­կեց­ւոյ Տար­սո­նի Խոր­հր­դա­ծու­թիւն վասն ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ ե­կե­ղեց­ւոյ, որ ի սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն եւ ի տն­օ­րէ­նու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի

Տե՛ս Լ0 441, 1ա-45ա: Չու­նի Գլ­խա­կար­գու­թիւն: Յի­շա­տա­կա­րան հե­ղի­նա­կի` 3ա(տե՛ս անդ 122բ):

388

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

ԺԷ -XVII

ՍՏԱ­ՑՈՂ` Պօ­ղոս:

ԹԵՐԹ` 49. չգ­րուած` 1ա-2ա, 47բ-9բ: ՊՐԱԿ` 4 12 (Ա 11) + 1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ, «Բվթկչ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 34 21,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 22ա): ՏՈՂ` 16: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գույն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­նաչ թա­ւիշ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Տե­սա­րան­ներ պա­տա­րա­գի ա­րա­րո­ղու­թիւ­նից` 2բ, 7բ, 12ա, 15բ, 17բ, 21ա, 23ա է­ջե­րի լու­սանցք­նե­րում: Խոր­հր­դա­ւոր ընթ­րիք` 3ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, մար­դա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, կա­նաչ, սեւ, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ թա­նա­քի ճա­պա­ղում: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

3ա-47ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Լ0 444, 2ա-19ա. ¢ 1/ 3ա-5բ (ա թա­փուած): 2/ 5բ-12բ: 3/ 12բ-20բ 4/ 20բ-2բ: 5/ 23ա-47ա:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

47ա ( Այլ ձեռ­քով) Շնոր­հօք եւ օ­ժան­դա­կու­թեամբ Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ ես` նուաստ եւ ա­ն­ար­ժան Պօ­ղո­սս, գնե­ցի զայս Խոր­հուր­դա­տե­տրս ի վաս­տա­կոց ի­մոց վասն յի­շա­տա­կի հոգ­ւոյ ի­մոյ եւ հոգ­ւոյ ծն­օ­ղա­ցն ի­մոց` հօ­ր­ըն ի­մոյ` Գրի­գո­րին, եւ մօրն ի­մոյ` Նազ­լու­խա­նին, եւ կո­ղա­կ­ցին ի­մոյ` Սի­րի­թ­ըխ­տին` հան­գու­ցե­լոյ առ Քրիս­տոս, եւ եղ­բ­օրն ի­մոյ` Ա­զար­իա­յին, եւ այլ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն ի­մոց` կեն­դա­նեա­ցն եւ հա­նեա­ցն եւ հան­գու­ցե­լո­ցն, եւ ա­մե­նայն աշ­խա­տա­ւո­րաց սո­րա: Եւ ե­ւս ա­ղա­չեմ ըզ­քեզ, ով սր­բա­ն­ը­ւէր պա[տա]րա­գիչդ Քրիս­տո­սի, զի յի­շես­ցես ըզ­վե­րոյ­գ­րեալ­քն ա­ռա­ջի ան­մահ Գա­ռի­նն Աս­տու­ծոյ: Եւ որք յի­շէք, յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի ա­հեղ ա­տե­նին Քրիս­տո­սի ի միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեա­նն իւ­րոյ: Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, ով դասք քա­հա­նա­յից եւ մա­ն­կունք սր­բոյ ե­կե­ղեց­ւոյ, զի մի ոք իշ­խես­ցէ հա­նել զսա ի դրա­նէ Բջ­նոյ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նէն: Ե­թէ ոք յանդ­գ­նի եւ ոչ լուի­ցէ ա­ղա[չա]նաց մե­րոց, գո­ղա­նալ, ծա­խել եւ գրա­ւել կա­մե­նա, այն­պի­սին պա­տիժն ընդ Յու­դա­յի առ­ցէ եւ ա­նէծ­քն ընդ Կա­յե­նի կրես­ցէ եւ ԳՃ եւ ԺԸ հայ­րա­պե­տաց նզո­վից ներ­քոյ ե­ղի­ցի. ա­մէն: Ե­ղի­ցի, ե­ղի­ցի:

389

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

 Աս­պա­հան   ՌՂԶ-1647

ԳՐԻՉ` Աս­տուա­ծա­տուր: ԾԱՂ­ԿՈՂ` Հայ­րա­պետ Ջու­ղա­յե­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` 0նոփ­րի­ոս կր.:

ԹԵՐԹ` 30+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1ա, 2ա, 13ա, 29բ-30բ: ՊՐԱԿ` 1 1+5 6: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 29,5 23: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 17ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ կար­միր կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Աս­տուա­ծա­ծին` 2բ, Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն` 4բ, 23բ, Ա­նա­ռակ որ­դի` 6բ, 14բ, Դա­ւիթ մար­գա­րէ` 7բ, Գառն Աս­տու­ծոյ` 13բ, Հրեշ­տակք փա­ռա­բա­նեն զԱս­տուած` 16ա, Խոր­հր­դա­ւոր ընթ­րիք` 16բ, Փր­կա­գործ չար­չա­րանք` 17ա, Խա­չե­լու­թիւն, Թա­ղու­մն, Յա­րու­թիւն, Համ­բար­ձու­մն` 17բ, Նս­տի­լն ընդ աջ­մէ Հօր, Վեր­ջին դա­տաս­տան` 18ա, Տի­րա­մայ­րը մա­նուկ Յի­սու­սը գր­կին` 19բ, Յայ­տ­նու­թիւն` 22բ, Սուրբ Հո­գի, Քրիս­տոս ի վե­րայ քա­ռա­կեր­պեան ա­թո­ռոյն` 24ա, Մկր­տու­թիւն` 24բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա, 14ա, 18բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, մար­դա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գրա­դաշ­տը շր­ջա­գ­ծուած, վե­րին մա­սե­րը` ծաղ­կա­զարդ: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, կա­նաչ, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1դ-28բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Լ0 444, 2ա-19ա. ¢ 1/ 1դ-4ա: 2/ 4ա-7ա, 3/ 7ա-11բ: 4/ 11բ-2բ: 5/12բ-28բ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

28բ [Փ] ա՜ռք... [Ա]րդ, գրե­ցաւ սուրբ Խոր­հր­դա­տե­տրս ի յեր­կիրս Պար­սից, ի քա­ղա­քս Աս­պա­հան, ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Փի­լիպ­պո­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի, ձե­ռամբ ա­ն­ար­ժան գծո­ղի Աս­տուա­ծա­տ­րի, թվին ՌՂԶ (1647) ա­մի, ի խն­դ­րոյ բա­րե­միտ եւ աս­տուա­ծա­սէր կրօ­նա­ւո­րի 0նոփ­րի­ո­ին: Եւ յի­շա­տակ է հո­գոյ իւ­րոյ եւ ծն­օ­ղա­ցն, հօրն` մահ­դա­սի Խա­չա­տ­րին, եւ մօրն` Խա­նու­մա­ղին, եւ հօ­րեղ­բար­ցն` Մի­րի­ջա­նին եւ Միր­զա­խա­նին (քե­րուած), եւ եղ­բար­ցն եւ քը­ւեր­ցն եւ ա­մե­նայն ա­րեան ||(29ա) մեր­ձա­ւո­րա­ցն. ա­մէն:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զծաղ­կող եւ զն­կա­րող սո­րա` զՋու­ղա­յե­ցի Հայ­րա­պե­տն, եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն: Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ ի միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեան իւ­րոյ. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր[կի­նս]:

390

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

 Աս­պա­հա՞ն  ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 18. չգ­րուած` 1ա: ՊՐԱԿ` 2 (10+8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31 24: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 12ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` ոս­կե­դ­րոշմ կար­միր կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը խու­նա­ցած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած:

Ծնթ. Հմմտ. Լ0 389 (գր­չու­թեամբ յար եւ նման):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1բ-18բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տես Լ0 444, 2ա-19ա. ¢ 1/1բ-3ա: 2/3ա-5բ: 3/5ա-9ա: 4/9ա-10ա:

5/10ա-18բ:

391

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

ՌՃԽԹ -1700

ԳՐԻՉ` Յո­հա­նէս քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` տէր Մի­նաս կր.: ԹԵՐԹ` 25 + 1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1ա-2ա, 23ա-5բ: ՊՐԱԿ` 4 6 + 1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 29 21,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 14բ): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ կար­միր կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Տե­սա­րան­ներ պա­տա­րա­գի ա­րա­րո­ղու­թիւ­նից` 2բ, 12ա, վեր­ջին ընթ­րիք` 14բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա: Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, հաւք, հրեշ­տակ: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին, սր­ճա­գոյն, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

3ա-22բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Լ0 444, 2ա-19. ¢ 1/3ա-4բ (ա չիք): 2/4բ-8ա: 3/8ա-11բ: 4/11բ-2բ,5/12բ-22բ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

22բ Ո՜վ պա­տա­րա­գող, ա­ռա­ջի զե­ն­ման ան­մահ գա­ռինդ յի­շեա զստա­ցող սո­րա` զտէր Մի­նաս կրօ­նա­ւորն եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր, նա­եւ մե­ղա­պարտ, սու­տ­ա­նուն Յո­հա­նէս քա­հա­նայ գրի­չս յի­շեա, եւ դուք յի­շեալ (ԺԹ դ. շղա­գ­րով լրա­ցում` «լի­ջիք ա­ռա­ջի ան­մահ Գա­ռի­նն Աս­տու­ծոյ: Ա­շա­կերտ Սր­բոյ Է­ջմ­իած­նի):

Թվին ՌՃԽԹ (1700), Փե­տր­վար ԺԶ:

392

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիսՌՃԾԲ -1708

ԳՐԻՉ` Պե­տ­րոս դպիր: ԾԱՂ­ԿՈՂ` Գաբ­րի­էլ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Կա­րա­պետ վրդ. Զէյ­թուն­ցի:

ԹԵՐԹ` 29. չգ­րուած` 1ա-2բ, 4ա, 28ա-9բ: ՊՐԱԿ` 1 1 + 8 (12 +10,4) + 1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31,5 23,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 20ա): Տող` 24: ԿԱԶՄ` ոս­կե­դ­րոշմ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: Ա փեղ­կին` խա­չե­լու­թիւն, Բ փեղ­կին` Տի­րա­մայ­րը մա­նուկ Յի­սու­սը գր­կին: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 +1, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Տե­սա­րան­ներ պա­տա­րա­գի ա­րա­րո­ղու­թիւ­նից` 4բ, 7բ, 14բ, 18ա, Սուրբ եր­րորդ­դու­թիւն` 12բ, Խոր­հր­դա­ւոր ընթ­րիք` 17բ, Խա­չե­լու­թիւն` 22բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 5ա: Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, տոհ­մա­ծառ (5ա), քե­րով­բէ: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, մար­դա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Լու­սանցք­նե­րը վնա­սուած: Կազ­մի կա­շին կի­սա­մաշ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

3ա-27ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Լ0 444, 2ա-19ա. ¢ 1/3ա-6բ (սկ. «Քա­հա­նայք քոզգե­ց­ցին): 2/6բ-10ա: 3/10ա-4ա: 4/14ա-5բ: 5/15բ-27ա:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

27բ Փա՜ռք... Արդ, ես` Կա­րա­պետ վար­դա­պե­տս, որ եմ տե­ղեաւ Զեյ­թուն­ցի եւ վե­րա­տե­սուչ Գա­լա­տի­ոյ քա­ղա­քին եւ բո­լոր նա­հան­գի նո­րին ՌՃԾԲ (1703) թվին, ամ­սեա­նն սեպ­տեմ­բե­րի ԺԶ, պատ­կեր ա­ւուրն չո­րեք­շաբ­թի ե­կի ի կայ­ս­ր­ա­գահ եւ ծո­վա­հա­յեաց քա­ղա­քն Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս եւ գը­տայ ո­մն ծաղ­կա­րար Գաբ­րի­էլ ա­նուն յոյժ ա­րուես­տա­բան նկա­րիչ, որ­պէս աստ տե­սա­նի ա­րուես­տա­գոր­ծու­թիւն ի պատ­կե­րաց եւ ծաղ­կանց: Վասն ո­րոյ ե­ռայ հո­գի իմ, եւ փա­փա­քեաց ան­ձն իմ, որ­պէս ծա­րա­ւի եղ­ջիւր ի գնա­ցս զե­տոց, եւ ե­տու զայս Խոր­հր­դա­տե­տրս գրել Պե­տ­րոս ա­նուն դպ­րի մի­ոյ, այլ եւ ըստ տե­ղոյն եւ ըստ պատ­շա­ճին պատ­կեր եւ ծա­ղիկ նկա­րել զան­զան [յ]օ­րի­նա­ծովք պէս­պէս եւ գոյ­նզ­գոյն ե­րան­գօք վասն վա­յել­ման ան­ձին ի­մոյ եւ մա­նա­ւանդ հոգ­ւոյս յի­շա­տակ ի դուռն Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի վա­նի­ցս, որ է հան­դէպ Գա­լա­տիո: Եւ մնաս­ցէ ան­ջինջ ի դուռն սուրբ քա­ւա­րա­նիս` բազ­մա­մեղ հոգ­ւոյն ի­մոյ յի­շա­տակ եւ ծն­օ­ղա­ցն ի­մոց` մահ­տե­սի Մար­տի­րո­սին եւ Մար­իա­մին, այլ եւ եղ­բար­ցն ի­մոց` տէր Ստե­փան­նո­սին եւ մահ­տե­սի Յո­վան­նէ­սին, Մկրտ­չին եւ Կա­րա­պետ վար­դա­պե­տին, որ ի տիս հա­սա­կին փո­խե­ցե­լոյն առ Քրիս­տոս: Դար­ձեալ յի­շես­ջիք զվա­նի­ցս միա­բան­քն, որք այժմ ընդ ձեզ կեն­ցա­ղա­վա­րին ի սուրբ կրօ­նաս­տա­նս` զհո­գե­ւոր եղ­բայր մեր զՅո­վա­նէս վար­դա­պետ, զձեռ­նա­սուն ա­շա­կեր­տն մեր զՄով­սէս վար­դա­պե­տն, որ է ի քա­ղա­քէս Գա­լա­տի­ոյ, զՄի­նաս վար­դա­պե­տն, զտէր Ներ­սէսն զվար­դա­պե­տն եւ զՄար­տի­րոս վար­դա­պետ­քն, զտէր Յա­կոբ եւ զտէր Մատ­թէ­ոս ա­բե­ղայն: Այլ եւ զխօ­ճայ Սար­գիսն ե­ւս յի­շես­ջիք, որ բա­զում աշ­խա­տա­նս կրեաց եր­թե­ւե­կս առ­նե­լով գրա­գ­րին եւ ծաղ­կա­րա­րին: Այլ եւ զԶա­քար­իայ տի­րա­ցուն, որ եւ զկա­պն սուրբ Խոր­հր­դա­տետ­րիս կա­պել ե­տուր իւր հոգ­ւոյն եւ ծն­օ­ղա­ցն յի­շա­տակ: Եւ լի սր­տիւ յի­շո­ղա­ցն եւ ո­ղոր­մի ա­սա­ցո­ղա­ցն տէր Յի­սուս ո­ղոր­մես­ցի ըստ մե­ծի ո­ղոր­մու­թեան իւ­րում եւ իւր սուրբ ար­քա­յու­թեա­նն ար­ժա­նի ա­րաս­ցէ, ուր ան­ճառ ցն­ծու­թիւն է եւ ան­սպառ ու­րա­խու­թիւն, որ է օր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն: Հայր մեր:

393

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

ԺԸ-XVIII

ԹԵՐԹ` 21+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1աբ, 1գ, 20բ-1բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ե 4 (Գ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32,5 24: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 17ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջուկ եւ աս­տառ` չիք:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի քա­նի թեր­թեր եւ կազ­մի կա­շին` ցե­ցա­կեր: Ման­րա­ն­կար­նե­րի տե­ղը` բաց:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1դ-20ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Լ0 444, 2ա-19ա. ¢ 1/1դ-3ա: 2/3ա-6ա: 3/6ա-9բ: 4/9բ-10բ:5/10բ-20ա:

394

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Հաշ­տար­խան           ՌԲՃ-1751

ԳՐԻՉ` Կոս­տանդ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` տէր Սի­մօն:

ԹԵՐԹ` 16. չգ­րուած` 1ա, 2բ, 15բ-6բ: ՊՐԱԿ` 2 8: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31,5 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 14բ): ՏՈՂ` 36-40: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 (սկզ­բից), թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ` Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` նարն­ջա­գոյն, մա­նի­շա­կա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մա­սամբ մկն­կեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած եւ ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1բ-14բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Լ0 444, 2ա-19ա. ¢ 1 /1բ-9բ: 2 /3բ-5բ: 3 /5բ-8ա: 4 /8աբ:5/8բ-14ա:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

14բ Փա՜ռք... Որ ետ կա­ր­օ­ղու­թիւն հա­ւա­տա­ցե­լոյ ծա­ռա­յիս իւ­րոյ` յա­ւարտ հա­սու­ցա­նել զաս­տուա­ծա­յին եւ զհո­գէ­նո­րոգ, սար­սա­փե­լի փր­կա­կան խոր­հուրդ պա­տա­րա­գի, ի հայ­րա­պե­տու­թեան Սր­բոյն Է­ջմ­իած­նի ընդ­հան­րա­կան Ա­թօ­ռոյն տեառն Ղա­զա­րու ||(15ա) եր[ի]ցս ե­րա­նեալ սր­բա­զան գե­ր­ըն­դիր կա­թո­ղի­կո­սին Ա­մե­նայն Հա­յոց, ի աս­տուա­ծայ­պահ եւ ի­րա­ւայ­դատ, պան­ձա­լի մայ­րա­քա­ղա­քն Հաշ­տար­խան, ձե­ռամբ Այ­գու­լե­ցի առ Տէր հան[գ]ու­ցեալ Բար­սե­ղի որ­դի մե­ղա­ս­ներկ, եղ­կե­լի, հող եւ մո­խիր Կոս­տան­դիս, ի թուա­կա­նիս մե­րում ՌԲՃ (1751) եւ յամ­սեա­նն մար­տի Ի, որ ի­մով ձե­ռամբ գրե­ցի, տվի յի­շա­տակ Ղզ­լար­ցի առ Տէր յան­գու­ցեալ Յու­նա­նի որ­դի տէր Սի­մօն մե­ղայ­քա­ւիչ եւ ծե­րա­գուն քա­հա­նա­յին: Արդ, ե­րե­ս­ըս ան­կեալ ի գետ­նին ի խոր սր­տէ ա­ղա­չեմ ձե­րին սր­բու­թե­նէտ, օ՜վ քրիս­տո­սա­մա­տուց եւ աս­տուա­ծա­բար քա­հա­նայք, յոր­ժամ զՔ­րիս­տոս Աս­տուած պա­տա­րա­քէք, յի­շես­ջիք եւ զմեզ ա­ռա­ջի ան­մահ Գա­ռին Աս­տու­ծոյ, զհայ­ր­ըն իմ Բար­սեղ եւ զմայրն իմ Ե­ղի­սա­պետ եւ հ[ա]րա­զատ եխ­պայր­քն իմ` ե­րի­տա­սար­դա­կան հա­սա­կի առ Տէր հան­գու­ցեալ զՇ­մա­ւոն եւ զԱ­դամ, եւ ընդ նո­սին զթշ­վառ եւ եղ­կե­լի Կոս­տանդ գր­չիս, եւ թէ գի­րի­չ­այ­ս­ը­ղալ ինչ գը­տա­նի այս փր­կա­կան Խոր­հուր­դայ­տէղ­րիս մե­ջն, այլ եւ ա­ղեր­սա­նօք խն­դ­րեմ, որ զնե­րու­մն շնոր­հեք, քան[զի] ոչ է­ինք հմուտ քե­րայ­կա­նու­թեամբ բա­ռից, մա­նա­ւանդ տա­կար ե­ւս. ու­րե­մն ոչ է մեր կա­մա­ցն, ար­ժան է ան­մե­ղայ­դիր առ­նել զմեզ, եւ յի­շո­ղացդ վար­ձս բա­րեաց շնոր­հաս­ցէ տէր Աս­տուած մեր, ո­րում փա՜ռք, պա­տիւ եւ եր­կր­պա­գու­թիւն յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս ես, սուրբ ե­ղի­ցի ա­նուն քո:

395

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Կեօզ­լով       ՌՃԿ-1711

ԳՐԻՉ, ԾԱՂ­ԿՈՂ` Ե­զե­կի­էլ ե­րէց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գա­լուստ վրդ.:

ԹԵՐԹ` 27. չգ­րուած` 26բ-7բ: ՊՐԱԿ` 1 27: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 28,5 19,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 7ա): ՏՈՂ` 22(1ա-3բ), 23(5ա-26ա): ԿԱԶՄ` մո­խ­րա­գոյն մոմ­լաթ, թի­կուն­քը` սեւ գոր­ծուածք, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, ծաղ­կա­թուղթ (հին կազ­մից), 1+1 թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Խա­չե­լու­թիւն` 4բ, Հո­գե­գա­լուստ` 10բ, տե­սա­րան­ներ պա­տա­րա­գի ա­րա­րո­ղու­թիւ­նից` 12ա-24ա լու­սանցք­նե­րում: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, սե­րով­բէ, սկիհ: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ե­զ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­զար­դե­րը վնա­սուած: Թեր­թե­րը խառ­նուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

4ա-7ա, 1ա-3բ, 7ա-24բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Լ0 444, 2ա-19ա. ¢ 1/4ա-6բ: 2/6բ-7ա, 1ա-3բ, 7աբ: 3/8ա-12ա: 4/12ա-3ա: 5/13ա-24բ: Յա­ւե­լեալ ու­նի.

-25աբ Այլ ա­ղօթք, որ ա­սի նախ­քան զճա­շա­կե­լն խոր­հր­դոյն, ի բա­նից Թու­մա­յի ա­ռա­քե­լոյն -Մար­մին քո ա­նա­պա­կան լի­ցի ինձ ի կեա­նս... յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

25բ Ո՜վ սր­բա­զան պա­տա­րա­գիչ, յի­շեա ա­ռա­ջի ան­մահ գա­ռի­նն զտէր Ե­զե­կի­է­լն հան­դերձ ծն­օ­ղիւ­քն. ա­մէն:

26ա Գրե­ցաւ եւ ծաղ­կե­ցաւ Խոր­հուրդ­տե­տրս ձե­ռամբ մեղ­սա­մած եւ թար­մա­տար յե­տին գր­չի` Ե­զե­կի­էլ կո­չեալ ե­րի­ցու, ի թվա­կա­նիս Հայ­կազ[ե]ան սե­ռի եւ Ա­բե­թա­կան տու­մա­րի ՌՃԿ (1711)-ին, ի մարտ ամ­սոյ Է-ին, ի քա­ղա­քս Կեօզ­լով, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Նի­կո­ղա­յոս ե­կե­ղեց­ւոյն. ա­մէն:

Բայց ես` ա­ն­ար­ժան տէր Ե­զե­կի­է­լս, ե­տու զայս պա­տա­րա­գի Խոր­հուրդ­տե­տրս ըն­ծայ Գա­լուստ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տին, զոր տէր Յի­սուս բա­րով վա­յե­լել տա­ցէ, եւ իւր օր­հ­նու­թիւն ի մէնջ ան­պա­կաս լի­ցի. ա­մէն: Եւ է յի­շա­տակ վասն հան­գու­ցեալ հօրն ի­մոյ` տէր Սար­գիս քա­հա­նա­յին, եւ յետ փոխ­ման յաշ­խար­հէս` Գա­լուստ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տին: Յի­շա­տակ է Նա­խավ­կա­յի վա­նու­ցն: Վասն ո­րոյ խն­դ­րեմք սի­րե­լեացդ ի­մոց` ինձ եւ իմ ծն­օ­ղա­ցն քա­ւու­թիւն եւ թո­ղու­թիւն ձեր սուրբ ա­ղօ­թիւ­քն պար­գե­ւես­ցէ. ա­մէն:

396

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 28+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1աբ, 28բ: ՊՐԱԿ` 3 (Ա 11, Բ 12, Գ 6):ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 28 21: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 14ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` վար­դա­գոյն մոմ­լաթ, թի­կուն­քը` սեւ գոր­ծուածք: Աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 +1, ծաղ­կա­թուղթ (հին կազ­մից), 1 + 1, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 1գ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, սե­րով­բէ, սկիհ, հաւք: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խու­նա­ցած, ե­զ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­զար­դե­րը վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1գ-28ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Լ0 444, 2ա-19ա. ¢ 1/1գ-3ա (ա չիք): 2/3ա-8ա: 3/8ա-13ա: 4/13ա-4բ: 5/14բ-28ա:

397

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

ՌՃ­ԿԱ -1712

ԳՐԻՉ`Նա­ղաշ Խօ­ջա­սար: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ա­զար­իա:

ԹԵՐԹ` 20. չգ­րուած` 1ա, 2ա, 20բ: ՊՐԱԿ` 1 20: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 28,5 19,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 11ա): ՏՈՂ` 26: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Տե­սա­րան­ներ պա­տա­րա­գի ա­րա­րո­ղու­թիւ­նից` 2բ, 5ա, 6բ, 8ա, 9ա, 10բ, 11աբ, խոր­հր­դա­ւոր ընթ­րիք` 12բ, 13ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա, 14ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, սե­րով­բէ, հաւք: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, վար­դա­գոյն, դե­ղին, սպի­տակ, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խու­նա­ցած, լու­սանցք­նե­րը մա­շուած: Կազ­մի կա­շին մկն­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1բ-19բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Լ0 444, 2ա-19ա. ¢ 1/1բ-4ա: 2/4ա-7ա: 3/7ա-10ա: 4/10ա-1ա:5/11ա-19բ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

15բ (Լու­սան­ցա­զ­ար­դի մէջ) Ո՜վ սըր­բա­զան պա­տա­րա­գիչ, յի­շես­ջիր զըս­տա­ցող սուրբ մա­տեն[իս]` զԱ­զար­ի­այս, եւ զի[մ] ծն­օ­ղսն եւ զեղ­բայրն իմ` ը­զ­տէր Մար­գարն, եւ դու յի­շե[ա]լ լի­ցիս առ[ա]ջի Քրիս­տո­սի:

19բ Ո՜վ սուրբ պա­տա­րա­գիչ, ա­ղա­չեմ զքեզ, զա­ն­ար­ժան գրի­չս` զՆա­ղաշ Խօ­ջա­սարս յի­շեա: Թվին ՌՃ­ԿԱ (1712), փե­տր­վա­րի Դ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

20ա Ո­րոյ ա­մէ­նա­ռատ ո­ղոր­մու­թեամբ Տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի, ըստ ո­րում փառք եւ պա­տիւ եւ եր­կր­պա­գու­թիւն մա­տուս­ցի միշտ ի մէնջ ի յա­րա­րա­ծո­ցս. ա­մէն: Ուս­տի ա­ղա­չեմ զսր­բա­զան հարցդ եւ պա­տուա­կան եղ­բարցդ, յոր­ժամ մա­տու­ցա­նի­ցէք զհաշ­տա­րար եւ մեղ­սա­քա­ւիչ սուրբ պա­տա­րա­գս, յի­շես­ջիք զստա­ցող պա­տուա­կան տա­ռիս` զԱ­զար­ի­այս, զոր հա­լալ նար­դեանց ի­մոց ե­տու կա­տա­րել զսա, նա­եւ ծն­օ­ղսն իմ` Ա­նան­իայն եւ զԾա­ղի­կն, եւ զեղ­բարսն իմ:

 Արդ, ես` Ա­զար­ի­այս, զստա­ցող սուրբ տա­ռիս, ե­տու զսա յի­շա­տակ հա­րա­զատ եղ­բ­օրն ի­մոյ` զտէր Մար­գա­րին, ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ յի­շա­տակ իմ եւ ի­մայ­նո­ցն ա­մե­նայ­նի: Վասն ո­րոյ ա­ղա­չեմ զհան­դի­պո­ղացդ ի սմա, յի­շես­ջիք զմեզ, զի զմեզ եւ զձեզ յի­շո­ղացդ (կէս սիւ­նակ բաց) առ հա­սա­րակ տէրն Քրիս­տոս ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

Դար­ձեալ կր­կին ան­գամ յի­շե­ցէք զԱ­զար­ի­այս` ստա­ցող սո­րին, զոր կա­մաւ եւ յօ­ժա­րու­թեամբ ե­տու զսա յի­շա­տակ զեղ­բ­օրն ի­մոյ` զտէր Մար­գա­րին, ի զմայ­լու­մն հոգ­ւոյն իւ­րոյ, ի փառս եւ ի խրա­խ­ճա­նս սր­տից մե­րոյ. ա­մէն: Հայր:

Շնոր­հօ­քն Քրիս­տո­սի նո­ր­ըն­ծայ Մար­գարս ձեռ­նա­դ­րե­ցայ քա­հա­նայ ՌՃ­ԿԸ (1719), փե­տր­վա­րի Է:

398

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս   ՌՄԻԷ -1778

ԳՐԻՉ` 0նոփ­րի­ոս ա­ւագ սրկ. Իւս­կիւ­տար­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Զա­քար­իա վրդ.:

ԹԵՐԹ` 19. չգ­րուած` 2բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ե 4 (Ա 6, Ե 1): ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան եւ «"ԲԺՋԼՋ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27,7 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 10ա): ՏՈՂ` 26: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 3ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը` մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-9բ Խոր­հր­դա­տե­տր սր­բա­զան Պա­տա­րա­գի ըստ ա­րա­րո­ղու­թեան ե­կե­ղե­ցեա­ցս Հա­յաս­տա­նեայց:

Գրեալ յու­մեմ­նէ տէր Զա­քար­իա­յի որ­դի Իւս­կիւ­տար­ցի ա­ն­ար­ժան 0նոփ­րի­ո­սէ եւ յա­ւագ սար­կա­ւա­գէ, ի հայ­րա­պե­տու­թեան Է­ջմ­իած­նի գե­ր­ա­գահ Ա­թո­ռոյ սր­բոյ տեառն Սի­մէ­օ­նի գե­րեր­ջա­նիկ սր­բա­զան կա­թ­ու­ղի­կո­սի Ա­մե­նայն Հա­յոց եւ ի պա­տր­իար­գու­թեան սր­բոյ Ե­րու­սա­ղէ­մայ տեառն Յո­վա­կի­մայ վե­հա­փառ վար­դա­պե­տի, ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս, հրա­մա­նաւ նո­րին սըր­բա­զան պա­տր­իար­գի եւ ար­հի ե­պիս­կո­պո­սի տեառն Զա­քար­իայ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տի, յա­մի Փրկ­չին մե­րոյ 1778 եւ ի Հա­յոց թուա­կա­նին մե­րոյ ՌՄԻԷ (1778) ի նո­յեմ­բե­րի 29: Եւ Քրիս­տո­սի մար­դա­սի­րին փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: 0գնեա, Սուրբ Հո­գի, եւ հա­սո յա­ւարտ. ա­մէն:

Տե՛ս Լ0444, 2ա-19ա. ¢ 1/1բ-4ա: 2/4ա-7ա: 3/7ա-10բ: 4/10բ-1ա: 5/11ա-19բ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1ա (Տե՛ս):

2բ Ո՜վ սր­բա­զան պա­տա­րա­գիչ, յի­շեա յա­ղօ­թս քոյս զմա­տա­կա­րար գծա­գ­րո­ղիս եւ զհո­գիս նն­ջե­ցե­լոց նո­րին ի Քրիս­տոս Յի­սուս:

399

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Է­ջմ­իա­ծին     ՌՃ­ԼԸ-1689

ԳՐԻՉ` [Գրի­գոր Ե­րե­ւան­ցի]:

ԹԵՐԹ` 20. չգ­րուած` 1ա, 2աբ, 20աբ: ՊՐԱԿ` 3 6 (Գ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27,5 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 16ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` մասն պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նա­կի (Աա, Դդ):

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: ԺԱ-ԺԲ դդ.: 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 4 ա­ռան­ձին թեր­թե­րի մաս­նա­կի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Թուղթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա), 22 տող, ու­նի բազ­մա­գու­նի լու­սան­ցա­զարդ` Բա, Գբ եւ լու­սան­ցա­յին հա­մա­բար­բառ: Կար­դալ` Գաբ «[տեր]եւն ար­ձա­կե­ցի... զի գործ մի [բա­րի] գոր­ծեաց դա (ԺԳ, 28-ԺԴ, 6), Բաբ «[գրեալ է] վասն նո­րա... Տրտ[ո]ւմ ան­ձն իմ մ[ին­չեւ] (ԺԴ, 21-34), Աբ (Աա սոսն­ձուած աս­տա­ռին) «եւ ոչ գի­տէ­ին... եւ կա[լան] (ԺԴ, 40-46): Դա (Դբ սոսն­ձուած աս­տա­ռին) «որ­դի ա­ւրհ[նե­լո]յն... Յի­սու­սի Նա­զով­րաց­ւոյ է­իր (ԺԴ, 62-67):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 1բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ: Գրա­դաշ­տը շր­ջա­գ­ծուած: Նկար­նե­րի հա­մար տեղ է թող­նուած:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած եւ ցե­ցա­կեր:

Ծնթ. Գր­չու­թիւ­նը հմմտ. Լ0 444:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1բ-19բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Լ0 444, 2ա-19ա. ¢ 1/ 1բ-4ա: 2/4ա-6բ: 3/7ա-10ա: 4/10ա-10բ: 5/10-19բ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

19բ Շնոր­հօք եւ օ­ժան­դա­կու­թեամբ ա­մե­նա­զ­օ­րին Աս­տու­ծոյ եւ պար­գե­ւա­տուին բո­լոր բա­րեաց... գծա­գ­րեալ ա­ւար­տե­ցաւ հո­գե­կե­ցոյց եւ ծաղ­կափ­թիթ բու­րաս­տա­նս ի թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց հա­զա­րե­րոր­դի, հա­րիւ­րոր­դի ե­րից տա­սանց եւ ու­թից թուոց ա­ռա­ւե­լեալ (1689), ընդ հո­վա­նեաւ սր­բոյ եւ մե­ծի Ա­թո­ռոյս Է­ջմ­իած­նի:

 Արդ, ցան­կա­ց­օղ ե­ղեւ յայսմ հո­գե­նո­րոգ բու­րաս­տա­նիս հե­զա­հո­գի եւ բա­րե­միտ... ( ա­նա­ւարտ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

20բ (Շղա­գիր) 1879, 19 յու­լի­սի ( ա­ն­ըն­թեռն­լի ստո­րա­գ­րու­թիւն):

Կն­քա­դ­րոշմ` 4բ Գիրք Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

400

ՅԱ­ԿՈԲ ՆԱ­ԼԵԱՆ, ԿՐ­ԹՈՒ­ԹԻՒՆ ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ԲԱ­ՆԱ­ԿԱՆ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս   ՌՄ­ԻԱ-1772

ԳՐԻՉ` Թո­րոս:

ԹԵՐԹ` 502. չգ­րուած` 1ա-3բ, 288բ-91բ, 498բ-502բ: ՊՐԱԿ` 1 3 + Ա-ԻԴ 12 (Ա, Բ, Գ, ԺԵ 14, ԺԸ 10, ԻԴ 6) + 1-18 12 (Ա, Բ, Գ, ԺԵ 14, ԺԸ 10, ԻԴ 6) + 1 1: ՆԻՒԹ` թուղթ, «ՉՄ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 29,5 20,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` շղա­գիր (նօ­տ­րա­ն­ման, նմուշ` 304ա): ՏՈՂ` 34: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կա­նաչ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 3-1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի, հա­շուած թեր­թա­քա­նա­կի մէջ` 1-3, 502:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի քա­նի տեղ դե­ղին բծեր, թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

4ա-497բ [Յա­կո­բայ վար­դա­պի­տի Նա­լեան Կր­թու­թիւն աս­տուա­ծա­բա­նա­կան զԽոր­հր­դո­ցն ե­կե­ղեց­ւոյ]

4ա Յա­նուն Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ (նա­խա­դ­րու­թիւն) -Ոչ միայն Քրիս­տոս մինչ էր ի յաշ­խար­հի... իսկ հե­ռի պատ­ճառ­քն` յա­ւի­տե­նա­կան կեան­քն, զո­րոց ի տե­ղիս իւ­րեանց ա­սե­լիք են:

1. 4ա-16բ Գլուխ ա­ռաջ­նե­րորդ. Յա­ղա­գս սահ­մա­նի խոր­հր­դոց -Առ այս նախ գի­տե­լի է, թէ սահ­մա­նն է բան կար­ճա­ռօտ...

2. 16բ-51բ Գլուխ եր­կ­րորդ. Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ մկր­տու­թեան... -Մկր­տու­թիւն ըստ ան­ւան իւ­րոյ նշա­նա­կէ զլուա­ցու­մն ջրով...

 Այս եւ յա­ջորդ գլուխ­նե­րի խո­րա­գ­րե­րից յե­տոյ` իւ­րա­քան­չիւր գլ­խի խն­դիր­նե­րի, պրակ­նե­րի եւ մա­սե­րի ցան­կը:

3. 51բ-61բ Գլուխ եր­րորդ. Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ դրոշ­մին... Դրոշ­մն, ըստ սահ­մա­նի, է խոր­հուրդ հաս­տա­տու­թեան...

4. 61բ-150բ Գլուխ Դ. Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ պա­տա­րա­գին... Հա­ղոր­դու­թիւն է ճշ­մա­րիտ եւ գե­րա­զանց խոր­հուրդ...

5. 150բ Գլուխ հինգ. Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ ա­պ­աշ­խա­րու­թեան (Նա­խա­դ­րու­թիւն) - Ա­նուամբ ա­պ­աշ­խա­րու­թեա­նն ի­մա­նամք ըստ ստու­գա­բա­նու­թեան...

ա. 151ա-178ա [Մասն ա­ռա­ջին]: Պրակ Ա. Յա­ղա­գս սահ­մա­նի ա­պ­աշ­խա­րու­թեան եւ թէ զինչ ի­ցէ - Ա­պ­աշ­խա­րու­թիւն, ըստ ո­րում խոր­հուդ ե­կե­ղեց­ւոյ...

բ. 178ա-210ա Գլուխ եր­րորդ (= Մասն եր­կ­րորդ). Յա­ղա­գս ներ­գոր­ծու­թեան ա­պ­աշ­խա­րու­թեան... Ոչ եր­բէք լի­նէ խոր­հուրդ ինչ...

գ. 210ա-68բ Հե­տե­ւի չոր­րորդ (= եր­րորդ) Յա­ղա­գս մա­սան­ցն ա­պ­աշ­խա­րու­թեան հա­սա­րա­կ­օ­րէն... -Զղ­ջու­մն է ցաւ...

դ. 268բ-88ա Գլուխ (= Մասն չոր­րորդ) Յա­ղա­գս բա­ւա­րա­րու­թեան, թէ զինչ ի­ցէ... -Բա­ւա­րա­րու­թիւն, որ եւ փո­խա­րէն եւ հա­տու­ցու­մն ա­սէ... մինչ տա­պա­լի­չն էր շին­ւա­ծոյ ե­կե­ղեց­ւոյ Քրիս­տո­սի: Աս­տու­ծով ա­ւարտ ա­ռա­ջին հա­տո­րի սր­բոյ գր­գոյս:

Հա­տո­րա­բաժ­նու­մն այս­տեղ ձե­ւա­կան բնոյթ է կրում եւ կա­տա­րուած է, հա­ւա­նա­բար, ծա­ւա­լը նկա­տի ու­նե­նա­լով:

ե. 292ա-339ա Գլուխ (= Մասն հին­գե­րորդ) Յա­ղա­գս փա­կա­նա­ցն ե­կե­ղեց­ւոյ... -Ե­կե­ղե­ցին Քրիս­տո­սի ու­նի ըզ­փա­կա­նս` զիշ­խա­նու­թիւն կա­պե­լոյ եւ ար­ձա­կե­լոյ...

6. 339ա-51բ Գլուխ վեց. ||Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ վեր­ջ­նոյ օծ­ման... Վեր­ջին օ­ծու­մն է խոր­հուրդ, ուս­տի կե­նաց չուո­ղաց մա­հուամբ...

7. 351բ-93ա Գլուխ եօ­թն. Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ կար­գին... Քան­զի ե­կե­ղե­ցին է հո­գե­ւոր թա­գա­ւո­րու­թիւն Աս­տու­ծոյ...

8. 393ա-497բ Գլուխ ու­թն. Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ պսա­կին... Մինչ խոր­հուրդ պսա­կին` յա­ճու­մն բնու­թեան... այլ ըստ կեր­պի ա­ղ­օր­ւոյ, զինչ եւ գտա­նէ` ա­ղայ եւ ման­րէ: Վերջ եր­կ­րոր­դի հա­տո­րի սր­բոյ գր­քոյս:

-497բ [Յի­շա­տա­կա­րան հե­ղի­նա­կի] -Փա՜ռք քեզ, Աս­տուած, յա­ղա­գս ա­մե­նայ­նի, որ ի ծո­վա­հան­գոյն ո­ղոր­մու­թե­նէ քում­մէ կա­թիլ մի շնոր­հաց ներ­հե­ղեալ ի միտ վեր­ջ­նոյս քո­յոյ ծա­ռա­յի, հա­սու­ցեր յա­ւարտ եւ զայս մի ծա­ղիկ ի բազ­մաց տե­րե­ւոց ի փառս ա­նուան քոյ ե­ռան­ձ­նեայ տե­րու­թեանց եւ ան­բա­ժա­նել ի միա­ս­նա­կան աս­տուա­ծու­թեանդ եւ ի պա­տիւ տի­րուհ­ւոյ ա­մէ­ն­օր­հ­նեալ Աս­տուա­ծած­նի` ի­մոյ պաշ­տ­պա­նի: Վերս­տին փա՜ռք քեզ:

 Ա­ւար­տե­ցաւ գիր­քս Եօ­թն խոր­հր­դոց յա­մի 1754 եւ Հա­յոց ՌՄԳ, յու­նի­սի Ժ, յեր­կ­րոր­դի ա­մի պա­տր­իար­քու­թեան մե­րում մե­ծի մայ­րա­քա­ղա­քիս Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սոյ, յեր­րոր­դու­մին նոր սկ­սե­ցէ­լոյ: Յա­կօբ ա­ն­ար­ժան ծա­ռայ` պա­տր­իարք մե­ծին Բիւ­զան­դեայ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

497բ Գո­հու­թիւն, փառք եւ պա­տիւ մա­տուս­ցուք ա­մե­նա­քաղ­ցր, յոր­դա­զե­ղուն եւ ան­չա­փե­լի բա­րե­րա­րու­թեան Տեառն, հան­դերձ օր­հ­նու­թեամբ եւ աս­տուա­ծա­վա­յե­լուչ եր­կր­պա­գու­թեամբ, ե­ռա­հիւ­սակ տէ­րու­թեա­նն եւ միա­ս­նա­կան ան­բա­ժա­նե­լի աս­տուա­ծու­թեա­նն` Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ, որ ըստ իւ­րում ան­չափ գթու­թեա­նն եւ ան­հուն կա­րո­ղու­թեա­նն եւ ա­ռատ մար­դա­սի­րու­թեա­նն ար­ժա­նա­ցոյց զմեզ տե­սա­նել զա­ւար­տու­մն սր­բոյ մա­տե­նիս ցան­կա­լոյ, զչ­ք­նաղ գիրս աս­տուա­ծա­բա­նա­կան զԵօ­թանց խոր­հր­դո­ցն ե­կե­ղեց­ւոյ, զոր գե­ղեց­կա­հիւս եւ վա­յել­չա­պէս յօ­րին­էաց եւ շա­րա­մա­նեաց եր­ջան­կա­փառ, ե­րա­նե­լի սր­բա­զան պա­տր­իար­քն Կոստ[ա]նդ­նու­պօ­սոյ Յա­կոբ մեծ վար­դա­պե­տն աս­տուա­ծա­բան:

Գրե­ցեալ ե­ղեւ յո­մանց փոք­րիկ ժա­մա­նա­կաց ընդ հո­վա­նեաւ Սր­բոյ ե­կե­ղեց­ւոյն Հրեշ­տա­կա­պի­տաց, ի հո­վուա­պե­տու­թեան տեառն Սի­մէ­օ­նի Ա­ռաջ­նոյ տի­ե­զե­րա­կան քա­հա­նա­յա­պի­տի Ա­մե­նայն Հա­յոց եւ ի պա­տր­իար­քու­թեան սր­բոյ Ե­րու­սա­ղէ­մի տեառն Կա­րա­պի­տի գե­րա­մե­ծար ե­պիս­կո­պո­սի, իսկ ի պա­տր­իար­գու­թեան մե­ծի Պօ­լ­սոյ տեառն Գրի­գո­րի գերզ­գօն եւ ա­ռա­տա­հան­ճար վար­դա­պի­տի եւ յա­ջոր||(498ա)դի յօ­րի­ն­օ­ղի գր­քոյս, ի ման­կա­տան սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տի` մե­րոյ պաշ­տ­պա­նի, յա­մի Տեառն 1767 եւ Հա­յոց ՌՄԺԶ, յամ­սեա­նն յու­նի­սի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

288ա Գրե­ցաւ թուին ՌՄ­ԻԱ (1772), հոկ­տեմ­բե­րի ԻԸ, ձե­ռամբ հան­գու­ցեալ Ա­կն­ցի տո­ղ­ռա­մա­ճի Ղու­կա­սի որ­դի Թո­րո­սի, ծա­ռայ ձեր, ի Կոստ[ա]նդի­նու­պօ­լիս, ի դուռն Այ­վա­սար, ի մա­հալ­լէն Լօն­ճա, ի ման­կա­տա­նն Սր­բոյ Խա­չի, ա­պա­ւի­նեալ եւ ա­հե­ղա­հ­րաշ մեծ նշա­նէ պաշ­տ­պա­նե­ցեալ:

401

ՅԱԿ0Բ Վ0ՌԱ­ՃԻ­ՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 269 + 1 (կրկ. 25).չգ­րուած` 1աբ, 3աբ, 264բ-9բ: ՊՐԱԿ` 22 12 (ԻԲ 18): ՆԻՒԹ` թուղթ, «Թ Ե­Ջ­ԶՍԲ... լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32 21: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 106ա): ՏՈՂ` 41: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 սկզ­բից, թուղթ, ե­ռա­մա­հիկ լու­սա­դ­րոշ­մով:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

2ա-264ա Բանք ոսկ­իա­կանք եւ գե­ղեց­կա­գոյնք` զա­նա­զան սուրբ գրոց վար­դա­պե­տու­թեամ­բն յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ ի բո­լոր ժա­մա­նա­կս տար­ւոյն, շա­րա­դ­րեալ եւ ա­րա­րեալ ի գե­րա­զանց սր­բա­զան աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կօ­բէ Վօ­ռա­ճի­նոյ, կար­գին քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ. եր­ջան­կա­պէս ը­սկ­սա­նին...

Տե՛ս Լ0 404, 1ա-286ա. Առջ­բն/2բ: ¢¢ ա-ճծթ/4ա-253բ: Ցանկ /254ա-8ա (լրիւ): Ու­նի.

-258ա-64ա Ցանկ այբ­բե­նա­կան նշա­նա­ւոր ի­րաց գըր­քոյս -Ա. Աբ­րա­հա­մու գո­գն զինչ ի­ցէ... օրն այ­լա­պէս ի հրէ­ից, ի Հռո­մա­յեց­ւոց եւ ի յե­կե­ղեց­ւոյն ա­նուա­նի:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2բ (լուա­ցուած, հա­ւա­նա­բար` «Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա էր):

402

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

[ Աս­տ­րա­խա՞ն]        ԺԸ -XVIII

ԳՐԻՉ` Կի­րա­կոս ե­րէց (2ա-246բ), տի­րա­ցու Գրի­գո­րիս (249ա-80ա): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յա­րու­թիւն վար­դա­պետ:

ԹԵՐԹ` 283. չգ­րուած` 1աբ, 247ա-8բ, 280բ-3բ: ՊՐԱԿ` 24 12 (Ա, ԺԷ, Ի, ԻԱ, ԻԴ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, «Ի՞ Ն՜ ԺԸ­ԸԼ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31,5 24: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 54ա): ՏՈՂ` 31: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի (Ա փեղ­կին Խա­չե­լու­թիւն, Բ փեղ­կին Տե­սիլ Դա­նի­է­լի, սլա­ւո­նե­րէն մա­կա­գ­րու­թիւն­նե­րով), մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 3+3, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, սպի­տակ, դե­ղին, կա­նաչ, ոս­կե­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած: Պահ­պա­նակ Ա-Գ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը վնա­սուած, ճար­մանդ­ներն ըն­կած:

ԾՆԹ. Դա­տե­լով կազ­մի ռու­սա­կան դրոշ­մա­զար­դե­րից, ձե­ռա­գիրս կազ­մուած է Աս­տ­րա­խա­նում, ուր եւ հա­ւա­նա­բար ըն­դ­օ­րի­նա­կուած: Հմմտ. Լ0 403:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-246բ Բանք ոսկ­իա­կանք եւ գե­ղեց­կա­գոյնք` յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ զա­նա­զան վար­դա­պե­տու­թեամբ Սուրբ Գրոց սա­կս քա­րո­զու­թեան բո­լոր տար­ւոյն, ա­րա­րե­ցեալ եւ շա­րա­դ­րե­ցեալ ի գե­րա­զանց սր­բա­զան աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռէ­ճի­նոյ, ի կար­գէ քա­րո­զո­ղաց եւ յե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէ­սի­ոյ, որ եւ սկ­սա­նի եր­ջան­կա­պէս: Թարք­մա­նե­ցեալ ի լա­տի­նա­կա­նէ լե­զուէ ի բար­բառ հայ­կա­կան ի Ղու­կա­սու վար­դա­պե­տէ Խար­բեր­թեց­ւոյ` խն­դ­րա­նօք եւ ծա­խիւք տեառն Յա­րու­թիւն յոգ­նա­յարգ վար­դա­պե­տի եւ գե­րա­մե­ծար ե­պիս­կո­պո­սի եւ ա­շա­կեր­տի տեառն Յո­հան աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տի եւ մե­ծի ար­դիւ­նա­ւո­րի պա­տր­իար­գի Բա­ղի­շեց­ւոյ եւ սր­բոց տե­ղեա­ցն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ այ­ցե­լուի եւ ա­ն­ար­ժան ծա­ռա­յի, յա­մի Տեառն 1733, ի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս քա­ղա­քի

Տե՛ս Լ0 404, 1ա-286ա: Չու­նի 39 գլուխ (¢¢ ձբ-ձդ, ճժե-ճժէ, ճիա-ճիգ, ճիէ-ճիթ, ճլգ-ճծթ), իսկ առ­կայ 120 գլուխ­նե­րը (¢¢ ա-ձա, ձե-ճժդ, ճժը-ճի, ճիդ-ճիգ, ճլ-ճլբ) հա­մա­րա­կա­լուած են Ա-ՃԻ: Առջ­բն /2աբ: Գլ. Ա-ՃԻ/3ա-243բ: Ցանկ /244ա-6բ ( առ­կայ գլուխ­նե­րի):

Բ. 1. 249ա-252բ Հա­մա­ռօտ վար­դա­պե­տու­թիւն կա­ռա­վա­րե­լոյ զպաշ­տօ­նեաց ե­կե­ղեց­ւոյն Քրիս­տո­սի եւ ան­տե­սե­լոյ զսր­բազ­նու­թիւն ա­պ­աշ­խա­րու­թեան (Հար­ցա­փոր­ձու­թիւն ա-զ) -Ո­րով­հե­տեւ մա­նա­ւան­դա­կա­նն փոյթ, զոր ար­քե­պիս­կո­պո­սունք...

2. 252բ-8ա Յա­ղա­գս սր­բազ­նու­թեան ա­պ­աշ­խա­րու­թեան (ա-ժը) -Զսր­բազ­նու­թիւն ա­պ­աշ­խա­րու­թեան հաս­տա­տեաց Տէր մեր...

Գ. ա. 258բ-60բ Ընդ­դէմ կո­րու­սեալ ազ­գին տաճ­կաց, որք կա­րա­պե­տին Նե­ռի­նն եւ նոր հե­թա­նոսք հեր­ձուա­ծով Ա­րի­ո­սի եւ Կե­րին­թո­սի. [Ի Հարց­մանց գրոց Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ] -Նախ զի ու­րա­նան զԵր­րոր­դու­թիւ­նն...

բ. 261ա-3ա Եր­կ­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց, որ զբա­րին եւ զչարն յԱս­տու­ծոյ ա­սեն բա­ւա­կա­նա­պէս ա­սա­ցեալ ե­ղեւ յա­ռա­ջին գլուխ -Ե­կես­ցուք յեր­կ­րորդ գլուխն, որք յու­րա­նան...

գ. 263ա-5ա Չոր­րորդ ու­րա­ցու­մն տաճ­կանց, որ զՔ­րիս­տոս աս­տուած ոչ խոս­տո­վա­նին, այլ մարդ եւ փա­ղամ­բար, այ­սին­քն մար­գա­րէ -Որք ընդ­դէմ լու­սոյն ճշ­մար­տու­թեան...

դ. 265ա-6ա Հին­կե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց -Ար ա­մե­նայն սուրբ գիրս ոչ ըն­դու­նին զՀին եւ զՆոր Կտա­կա­րա­նս...

ե. 266ա-7բ Վե­ցե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց, որ զՄահ­մետ բե­ղամ­բար կո­չեն, որ է մար­գա­րէ կամ պատ­գա­մա­բեր -Զոր ցու­ցա­նեմք սուտ գոլ բա­զում կեր­պիւ...

զ. 267բ-9բ Է [մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց] -Որք զյա­րու­թիւն մարդ­կան ա­սեն կե­րա­կուր եւ յեշ­տու­թիւն...

է. 269բ-70բ Ու­թե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց -Ա. Որ զհ­րեշ­տա­կաց եւ մարդ­կան հո­գիք...

ը. 270բ-2բ Ին­նե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց -Որք ա­նար­գեն զն­շան խա­չին եւ զպատ­կերս...

թ. 272բ-3բ Տաս­նե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց -Որ զպիղծ կեն­դա­նի ոչ խրա­տեն...

ժ. 273բ-4բ Մե­տա­սա­նե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց -Որ գի­նին հա­րամ ըմ­պեն...

ժա. 274բ-6ա Եր­կո­տա­սա­նե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց -Զի միշտ ջրով ո­ղո­ղեն...

ժբ. 276աբ Ե­րեք­տա­սա­նե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց -Որ է սու­նա­թն....

ժգ. 277բ-8ա Չո­րեք­տա­սա­նե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց -Զի պահք ոչ ու­նին...

ժդ. 278ա-9ա Հն­գե­տա­սա­նե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց -Որ զհա­յու զե­նս ոչ ու­տեն...

ժե. 279ա-80ա Վեշ­տա­սա­նե­րորդ մո­լո­րու­թիւն տաճ­կաց -Որք ա­ն­օ­րէն են եւ կար­ծեն զին­քեա­նս... եւ բան առ բան պա­տաս­խա­նե­ցէք եւ մի յաղ­թի­ցիք: Այս­քան առ այս ի փառս Աս­տու­ծոյ եւ ի պա­տիւ ա­մե­նա­կա­րող Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

173ա Ա­ղա­չեմ յի­շել զստա­ց­օղ գր­գո­չս` զՅա­րու­թիւն սր­բա­կ­րօն վար­դա­պե­տն, նա­եւ զմե­ղօք զա­ռա­ծեալ Կի­րա­կոս է­րէ­ցս` յետ­նորդ կղ­կ­ղան, սուրբ գր­գոյս օ­րի­նա­դ­ր­օղ, եւ զբազ­մա­ջան զդ­րոշ­մ­օղ Գա­լուստ ա­ն­ար­ժան պաշ­տօն[ե] ա­յէ:

258ա Մեղ­սա­քա­ւիչ գր­չիս` Պա­լա­թե­ցի տէր Սի­մէ­օ­նի ա­շա­կերտ տի­րա­ցու Գրի­գո­րիս. ա­մէն:

Ես օ­րի­նա­դ­րե­ցի Ջու­ղա­յե­ցի վար­պետ տէր Խա­չա­տու­րի որ­դի ա­ն­ար­ժան դպիր Ա­վե­տի­ս­ըս:

279ա Այս­քան վասն զե­ն­մանց եւ զայլ պա­տաս­խա­նին ման­րա­քն­նիս վասն զե­ն­ման կեն­դա­նեաց տես­ցես պաս­մա Հարց­ման­ցն, որ է Տա­թե­ւա­ցուն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

280ա 1816 եւ մա­յի­սի 1, ի գա­լն հրա­մա­նաւ Եփ­րե­մայ սր­բա­զան կա­թո­ղի­կո­սին եւ հա­մա­կա­մու­թեամբ սր­բա­զան ե­պիս­կո­պո­սաց սի­նօ­թա­կա­նա­ցն բար­ձ­րա­գոյն խոր­հր­դա­րա­նի կա­թ­ու­ղի­կէ Սր­բոյ Է­ջմ­իած­նի, ի պան­ծա­լի մայ­րա­քա­ղա­քս Զմիւռն­իա, ի գործ նուի­րա­կու­թեան եւ ա­ռաջ­նոր­դու­թեան ես` նո­րին սուրբ ժո­ղո­վոյ ան­դամ Փի­լիպ­պոս ար­քե­պիս­կո­պոս, տե­ղեաւ Շա­հր­իար­ցի եւ բնիկ միա­բան նո­րին մայր Սուրբ Ա­թո­ռոյ, զայս գան­ձա­րան հո­գե­լի կո­չե­ցեալ Բանք ոսկ­իա­կանք շնոր­հեալ ե­տու հո­գե­ծին որ­դե­կի ի­մոյ` Ղու­կա­սու խո­հե­մա­միտ վար­դա­պե­տի, ի յի­շա­տակ ինձ եւ ի բա­րեաւ վա­յե­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ: Ի սոյն նպա­տա­կեալ մեր մայ­րա­քա­ղա­քս ծո­վա­հա­յեաց, որ եւ եր­բե­մն էի քէր­վան­բա­շի, եր­բե­մն նուի­րակ Գա­ղա­տի­ոյ, եր­բե­մն նուի­րակ Կար­նոյ, եր­բե­մն նուի­րակ եւ ի­մ­տատ­իա­ճի Տի­գ­րա­նա­կերտ­ցու եւ նար­դեա­նս իսկ նուի­րակ եւ ա­ն­ար­ժան դէտ սոյն բա­րե­հռ­չակ քա­ղա­քիս Զմիւռ­նի­ոյ: Ուս­տի, խն­դ­րի յեղ­բարցդ ա­ղեր­սիւ Ո­ղոր­մես, որ եւ Տէրն գթա­ծա­գոյն ձեզ` յի­շո­ղացդ, ո­ղոր­մես­ցի եւ յի­շես­ցէ ի միւ­սան­գամ գա­լս­տեան իւ­րոյ. ա­մէն: 1819, ի 19 յու­լի­սի, յԻզ­միր:

Գր­չա­փորձ` պահ­պա­նակ Բբ (նօ­տր­գիր) Տէր Աս­տուած, դու բա­րի ար­ձա­կու­մն տաս: Դբ (հրեշ­տա­կի գլուխ):

403

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

[ Աս­տ­րա­խա՞ն]        ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 260. չգ­րուած` 1ա-9բ, 209ա-10բ, 252բ, 254բ-60բ: ՊՐԱԿ` 1 6+22 (1-22) 12 (Ա, ԺԱ, ԺԸ 14, Ե, Ը, ԺԳ-ԺԴ 10, ԻԱ 6, ԻԲ 4)+1 6: ՆԻՒԹ` թուղթ, «Գ՞ Վ Չ՞ ԶՀՋՒՓ, «Չ՞ Վ Կ՞ ՆԸԼ­ԿԱ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 138ա): ՏՈՂ` 38 (10ա-191բ), 34 (191բ-5բ), 41 (196ա-253ա): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի (Ա փեղ­կին` Խա­չե­լու­թիւն, Բ փեղ­կին` Տե­սիլ Դա­նի­է­լի, սլա­ւո­նե­րէն մա­կա­գ­րու­թիւն­նե­րով), մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` ոս­կե­գոյն: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 6 (1-6)+6 (255-60), թուղթ, «ե. Տ, «Թ Ս լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Խ ո ր ա ն` 207բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 11ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, սեւ, ոս­կե­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր (250-60) եւ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր: Ե­զ­րա­հա­տու­մից պրա­կա­նի­շե­րը թա­փուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, ճար­մանդ­ներն ըն­կա

ԾՆԹ Դա­տե­լով կազ­մի ռու­սա­կան դրոշ­մա­զար­դե­րից, ձե­ռա­գիրս կազ­մուած է Աս­տ­րա­խա­նում, ուր եւ հա­ւա­նա­բար ըն­դ­օ­րի­նա­կուած է: Հմմտ. Լ0 402

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 10ա-211բ Բանք ոսկ­իա­կանք են գե­ղեց­կա­գոյնք` յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ զա­նա­զան վար­դա­պե­տու­թեամբ Սուրբ Գրոց սա­կս քա­րո­զու­թեա­նն բո­լոր տար­ւոյն, ա­րա­րե­ցեալ եւ շա­րա­դ­րե­ցեալ ի գե­րա­զանց սր­բա­զան աս­տուա­ծա­բա­նու­թեա­նն վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռէ­ճի­նոյ, ի կար­գէ քա­րո­զո­ղաց եւ յե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վե­սի­ոյ, որ եւ սկ­սա­նի եր­ջան­կա­պէս: Թարգ­մա­նե­ցեալ ի լա­թի­նա­կան լե­զուէ ի բար­բառ հայ­կա­կան ի Ղու­կա­սու վար­դա­պե­տէ Խար­բերթց­ւոյ` խն­դ­րա­նօք եւ ծա­խիւք տեառն Յա­րու­թիւն յոգ­նա­յարգ վար­դա­պե­տի եւ գե­րա­մե­ծար ե­պիս­կո­պո­սի եւ ա­շա­կեր­տի տեառն Յո­հան աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տի եւ մե­ծի ար­դիւ­նա­ւոր պա­տր­իար­գի Բա­ղէ­շաց­ւոյ եւ սր­բոց տե­ղեա­ցն Քրիս­տո­սի աս­տու­ծոյ մե­րոյ այ­ցե­լուի եւ ա­ն­ար­ժան ծա­ռա­յի, ա­մի Տեառն 1733, ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս քա­ղա­քի

Տե՛ս Լ0 404, 1ա-286ա: Չու­նի 39 գլուխ (¢¢ ձբ-ձդ, ճժե-ճժէ, ճիա-ճիգ, ճիէ-ճիթ, ճլգ-ճծթ), իսկ առ­կայ 120 գլուխ­նե­րը (¢¢ ա-ձա, ձե-ճժդ, ճժը-ճի, ճիդ-ճիգ, ճլ-ճլբ) հա­մա­րա­կա­լուած են` Ա-ՃԻ: Առջ­բն/10աբ: Գլ. Ա-ՃԻ/ 11ա-207բ: Ցանկ /208աբ, 211աբ ( առ­կայ գլուխ­նե­րի):

Բ. [Քա­րոզք Բար­թո­ղի­մէ­ո­սի Մա­րա­ղաց­ւոյ]

1. 211բ-3բ Քա­րոզ վասն ծնն­դեա­նն ի բա­նն, որ ա­սէ. Բա­նն մար­մին ե­ղեւ... - Ա­սեն ի­մ­աս­տուն­քն, թէ յոր­ժամ պա­տ­ե­րազմ լի­նի ի մէջ մե­ծա­մե­ծաց...

2. 213բ-7ա Քա­րոզ Թա­թո­սի եւ Սի­մո­նի ա­ռա­քե­լո­ցն: Որ­պէս ա­սէ մար­գա­րէն. Որ­դիք քո որ­պէս նո­րա­տունք ձի­թե­նու... - Ա­սէ Սող­մոն. Է դուս­տր, որ լաւ է քան զժ որ­դիս...

3. 217ա-20բ Քա­րոզ ի բա­նն, որ ա­սէ. Ճրագ մար­մ­նոյ ա­կն է -Ե­ղի­սէ մար­գա­րէն գնաց առ Մո­մ­նա­ցի կնո­ջն...

4. 220բ-1ա Քա­րոզ. Ես եմ հո­վիւն քաջ -Վար­դա­պետք ա­սեն, թէ Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին նը­ման է ոչ­խա­րի...

5. 221աբ Քա­րոզ վասն յա­րու­թեա­նն Քրիս­տո­սի. Ար­դա­րեւ յա­րեաւ Տէր... - Ա­սեն ի­մ­աս­տունք, թէ Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծի­նն նման է արծ­ւոյ...

6. 221բ-2ա Քա­րոզ համ­բարձ­մա­նն Քրիս­տո­սի... ի բա­նն, որ ա­սէ. Տէր մեր Յի­սուս համ­բար­ձաւ... - Ա­սեն ի­մ­աս­տուն­քն, թէ Թա­գա­ւոր ո­մն շի­նեաց դար­բաս...

7. 222աբ Քա­րոզ վասն գա­լս­տեան Հո­գոյ Սր­բոյ, ի բա­նն... Հուր ե­կի ար­կա­նել յեր­կիր... - Ա­սեն ի­մ­աս­տուն­քն, թէ Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին նման է կար­միր ոսկ­ւոյ...

8. 222բ-5բ Քա­րոզ Յով­հան­նու Կա­րա­պե­տին, ի բա­նն Ե­սա­յեա... Ես ձայն բար­բա­ռոյ ա­նա­պա­տի... -Հո­գի Տեառն վե­րա­ցաւ ի Սա­ւու­ղայ...

9. 225բ-9բ Քա­րոզ վասն Է կն­քոյն. Տե­սի ա­ջոյ ձե­ռին... - Ա­սէ ա­ւե­տա­րա­նի­չն Յով­հան­նէս, թէ Յի­սուս...

10. 229բ-32ա Քա­րոզ ե­կե­ղե­ցոյ Բար­դ­ու­ղի­մէ­ո­սի, ի բա­նն... Սր­բե­ցի զտուն իմ... - Աս­տու­ծոյ ի­մ­աս­տու­թեան ոչ գոյ բաւ...

Գ. 332ա-3ա [Քա­ղուածք զա­նա­զանք]

ա. 232աբ Բար­սե­ղի Կե­սա­րու հայ­րա­պե­տի ա­սա­ցեալ Վասն այ­սա­հա­րու­թեան, որ է լուս­նոտ - Այ­սա­հա­րու­թիւ­նն ոչ ե­թէ բնու­թեամբ հան­դի­պի մար­դոյս...

բ. 232բ [Խրատ վասն պա­տա­րա­գի] - Ա­սեն վար­դա­պետք, թէ մարդ, որ եր­թայ ի պա­տա­րա­գն...

գ. 232բ Այս են կեր­պա­րանք սր­բոց ա­ռա­քե­լո­ցն -Պե­տ­րոս` սպի­տա­կա­մո­րուս...

դ. 232բ Քրիս­տոս Է մար­դոյ նմա­նու­թիւն ու­նէր մի մի մա­սամբ -Հա­սա­կաւն` Ա­դա­մայ...

ե. 232բ Սուրբ վար­դա­պե­տն Ե­ղի­շէ ա­սէ -Գի­տե­լի է, թէ որ­քան մարդ միա­բան ե­ղեն ընդ Յու­դա­յի...

զ. 232բ-3ա Գիր ա­պա­հար­զա­նի այս­պէս է ի մէջ հրէ­ից -Ես` րա­բու­նի Սի­մէ­ո­նս, որ­դի րա­բու­նոյ Աբ­րա­հա­մու...

է. 233ա Շնոր­հա­ւո­րու­մն թա­գա­ւո­րա­ցն եբ­րա­յեց­ւոց -Բազ­մե­ցու­ցա­նէ­ին ի գա­հոյս...

ը. 233ա Վասն տա­ճա­րին Սո­ղո­մո­նի -Շի­նե­ցաւ տա­ճարն նախ ի Սո­ղո­մո­նէ...

թ. 233ա [Յա­ղա­գս Յի­սու­սի] -Յղու­թիւն Տեառն մե­րոյ ե­ղեւ ի բուն թվա­կա­նին Ե­ՌԵ­ՃԺԹ (5519)...

Դ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 233ա-4բ [Տի­րա­տուր վար­դա­պե­տի. Լ0 2178, 171ա] Քա­րոզ Վար­դա­վա­ռի. Եւ մինչ դեռ նա խօ­սէր... Դայ է որ­դի իմ սի­րե­լի, ընդ որ հա­ճե­ցայ -Ե­կե­ղե­ցին պատ­կեր է աս­տուա­ծա­յին փա­ռա­ցն...

2. 234բ-5բ Վար­դա­պե­տու­թիւն, ո­րով ծա­նու­ցեալ լի­նի մո­լո­րու­թիւն նո­ցա, որ մե­ղան­չեն եւ առ ի ան­մե­ղա­դիր լի­նիլ ին­քեանք զմեղ­քն դնեն ի վե­րայ սա­տա­նա­յի եւ ա­սեն - Ա­սէ սուրբ Թօ­մաս, թէ ոչ գոր­ծին ա­մե­նայն մեղք թե­լա­դ­րու­թեամբ...

3. 236ա-47բ Ե­րա­նել­ւոյն Յօ­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սի ե­պիս­կո­պո­սի ներ­բո­ղեան, ա­սա­ցեալ ի վարս եւ ի նա­հա­տա­կու­թիւն սր­բոյն Գրի­գո­րի Հա­յոց Մե­ծաց հայ­րա­պե­տի եւ Լու­սա­ւոր­չի, եւ խն­դ­րոյ... Դեոս­կո­րոս ա­նուն կո­չե­ցեալ... -Հրա­շա­լի է մեզ տօ­նս այ­ս­օր...

4. 247բ-8ա Ե­րա­նել­ւոյն Պրոկ­ղի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սի ե­պիս­կո­պո­սի Խօսք ի յա­ւե­տիս սուրբ Աս­տուա­ծած­նին -Այ[ս]օր ա­րե­գա­կն ար­դա­րու­թեան ծա­գեաց...

5. ա. 248աբ Վե­ցե­րորդ ա­ւուրն յԸն­թեր­ցուա­ծոց մեկ­նու­թե­նէ - Արդ, ի վե­ցե­րորդ ա­ւուրն հրա­մա­յեաց Աս­տուած` ե­ղի­ցին ցա­մա­քին կեն­դա­նիք ա­մե­նայն...

բ. 248բ-9ա Եօթ­նե­րորդ ա­ւուրն յ[Ը]նթեր­ցուա­ծոց մեկ­նու­թե­նէ -Յեօթ­նե­րորդ օ­րէն գրեալ է. 0րհ­նեաց Աս­տուած զօրն...

6. 249ա-52ա Ե­րա­նել­ւոյն Յով­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նին Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սի ե­պիս­կո­պո­սի ի Մա­թէ­ո­սի Ա­ւե­տա­րա­նին մեկ­նու­թե­նէ -Եւ իբ­րեւ ե­ղա­նէր Յի­սուս յԵ­րու­սա­ղէմ, առ զեր­կո­տա­սա­նսն... Ոչ վաղ­վա­ղա­կի ե­լա­նէ...

7. 252ա Ե­րա­նել­ւոյն Գրի­գո­րի Սքան­չե­լա­գոր­ծին Ի յա­րու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ -Էր Աս­տուած եւ ե­ղեւ մարդ...

8. 252ա ԲԺ վար­դա­պե­տաց ա­նունք այս են -Սուրբ Դէ­ո­նէ­սի­ոս Ա­րիս­պա­քա­ցին, սուրբ Յը­ռէ­թէ­ոս... ի սուրբ Ե­րու­սա­ղէմ, ի Սուրբ Յա­կո­բայ Հա­յոց վան­քն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 14բ (1782 թ., Վար­դան վար­դա­պե­տի, շղա­գիր) Յի­շա­տակ է գիր­քս պա­րոն Դաւ­թին Փա­ռա­կե­ցոյ, որ ետ ինձ` Վար­դան վար­դա­պե­տիս, որ եմ յե­տին միա­բան սուրբ եւ մե­ծի Ա­թո­ռոյն Է­ջմ­իած­նի, ի Հաշ­տար­խան քա­ղա­քո­ջս, ի 1781 օ­գոս­տո­սի 13-ու­մն, ի յա­ռաջ­նոր­դու­թեա­նն տեառն Յով­սէփ ար­քե­պիս­կո­պո­սին հօրն ի­մոյ:

59ա (Նոյն ձեռ­քով) Ի վա­յե­լու­մն Վար­դան ի­բր վար­դա­պե­տիս, որ ետ յի­շա­տակ Փա­ռա­կե­ցի Դա­ւի­թն ի Հաշ­տար­խան քա­ղա­քո­ջս, ի 1781 օ­գոս­տո­սի 13: Եւ ես ուխ­տե­ցի ա­ռա­ջի Աս­տու­ծոյ զա­մե­նայն պա­տա­րա­գոջ յի­շա­տա­կել զին­քն:

253ա ( Այլ ձեռ­քով, նօ­տր­գիր) Ի թուա­բե­րու­թեա­նն Ա­րա­մեա­նս տոհ­մի եւ շր­ջա­բե­րու­թեա­նն մե­րոյ տօ­մա­րի ԵՌԲՃ եւ ի ե­րե­սուն (5230) եւ յա­մի կե­նա­րա­րին մե­րոյ ի 1781 եւ յամ­սեա­նն օ­գոս­տո­սի եւ ի հայ­րա­պե­տու­թեա­նն սր­բոյ եւ աս­տուա­ծա­էջ մե­ծի Ա­թո­ռոյն տեառն Ղու­կա­սու գե­րեր­ճա­նիկ հայ­րա­պե­տին եւ յա­ռաջ­նոր­դու­թեա­նն տա­նս Ը­ռու­ստաց ա­մե­նայն Հա­յոց ազ­գին, որ աստ, Յով­սէփ ար­քե­պիս­կո­պո­սին եւ թա­գա­ւո­րու­թեան ո­ղոր­մած մօրն հա­սա­րա­կաց Ե­կա­տ­րի­նէ­ին եւ տի­րա­խ­նամ ժա­ռան­գին իւ­րոյ մե­ծի քնեա­զին Պաւլ Պե­տ­րո­վի­չին, որ եւ մեք ե­լեալ ի Սուրբ Է­ջմ­իած­նայ սա­կս նուի­րա­կու­թեա­նն ե­կաք ի Հաշ­տար­խան եւ դի­պեալ մեր մօտ բա­րե­պաշ­տին մի­ոյ եւ տե­սաք զգիր­քս զայս, եւ էր ին­քն բա­րու­քն ո­ղոր­մած եւ հո­գե­սէր ի տա­նէն Նա­խի­չե­ւա­նու, ի գեօ­ղա­քա­ղա­քէն Փա­ռա­կու, եւ յօ­ժա­րու­թեամբ իւ­րով ետ մեզ յի­շա­տակ վասն իւր եւ ծն­օ­ղա­ցն: Արդ, որք հան­դի­պիք սմա, յի­շե­ցէք զբա­րե­պաշտ պա­րոն Դա­ւի­թն եւ զհան­գու­ցեալ ծն­օղն իւր` Գէ­որ­քն եւ զՄայր­իա­նն, եւ զպա­պն իւր` Բուն­իա­թն, եւ հան­գու­ցեալ Մար­տի­րոսն եւ զմա­մն իւր` Ե­ղի­սա­բե­թն եւ զՔիշ­միշն, եւ զհ­օ­րեղ­բ­օ­րոր­դին` զտէր Սուք­իասն, եւ զքե­ռին իւր` զՍար­գիսն, եւ զկե­նա­կից նո­րա` զՀ­ռիփ­սի­մէն, եւ զոր­դիսն նո­րա եւ զփե­սայն նո­րին` զԿա­րա­պե­տն, եւ զկե­նա­կից նո­րա` զՄար­իա­մն, եւ զհան­գու­ցեալ ծն­օ­ղս նո­րին` զտէր Յա­րու­թիւ­նն եւ զՄար­թայն, եւ զհան­գու­ցեալ եղ­բայրն Կա­րա­պե­տին` զՅո­հա­նն, զոր տէր Աս­տուած հան­գու­ցե­լոց զհո­գիսն լու­սա­ւո­րես­ցէ եւ զկեն­դա­նիսն ի չա­րեաց եւ փոր­ձա­նաց ա­զա­տես­ցէ, ե­ւս ա­ռա­ւել վե­րոյ­յի­շեալ պա­րոն Դա­ւի­թն իւ­րով ո­ղոր­մու­թեամ­բն պա­հես­ցէ եւ յետ աս­տեա­ցս իւր սուրբ եւ փա­ռա­ւոր տե­սոյն ար­ժա­նա­ցուս­ցէ եւ վար­ձս ի Քրիս­տո­սէ առ­ցէ:

 Արդ, որք հան­դի­պիք սմա, մի­ով Ո­ղոր­մեա­յիւ յի­շե­ցէք զհո­գիս զա­մե­նայն նն­ջե­ցե­լոց, ե­ւս ա­ռա­ւէլ պա­րոն Դա­ւի­թին, որ ին­քն իւ­րով կա­մաւն ետ ինձ զայս Բանք ոսկ­իա­կանք քա­րոզ­գիր­քս յի­շա­տակ իւր եւ հա­մայն նն­ջե­ցե­լոց իւ­րոց, զոր Տէր լու­սա­ւո­րես­ցէ զհո­գիս նո­ցին ի վա­յե­լս ան­ձին ի­մոյ: Եւ ես ուխ­տե­ցի ա­ռա­ջի Աս­տու­ծոյ զա­մե­նայն պա­տա­րա­գոջ յի­շել զա­մե­նայն նն­ջե­ցեա­լսն պա­րոն Դա­ւի­թին, եւ ա­սաց ին­քն. Եւ դու, հայր վար­դա­պետ, վա­յե­լեա եւ յետ կե­նացդ լի­ցի Սուրբ Է­ջմ­իած­նի:

Եւ ես` Վար­դան մե­ղա­ւոր ի­բր վար­դա­պե­տս, յօ­ժա­րու­թեամբ յան­ձի ա­ռի կա­տա­րել զխն­դիրս նո­րին, զոր Տէր տա­ցէ զկեա­նս եր­կարս եւ յետ աս­տեա­ցս ընդ ար­դա­րո­ցն դա­սա­կ­ցու­թիւ­նն ընդ աջ­մէ իւր­մէ. ա­մէն:

Գրե­ցաւ ի 1781 նո­յեմ­բե­րի 10-ու­մն, ի Հաշ­տար­խան քա­ղա­քո­ջս ե­ղեւ:

2. 211բ (1782 թ., նօ­տր­գիր) Արդ, գծա­գ­րե­ցաւ ձե­ռամբ ի­մով ի վա­յե­լու­մն ան­ձին ի­մոյ: Միայն զայս ա­ղա­չեմ, զի մի ի յըն­թեռ­նու­լն ձեր ըմ­պի­րի­ցէք զիս եւ զգ­րեա­լն իմ, քան­զի կար իմ այս­քան զօ­րեաց, եւ լե­րուք ողջ ի պար­ծա­նս իմ. ա­մէն: 17 -93-82: Նուաս­տա­գու­նեղ ծա­ռա­յից ծա­ռայ Աբ­րա­համ դպիր Դաւ­թեանց:

Ժտեմ ըն­թեռ­նուլ ա­ռանց խոն­ջի

Բա­ցա­յա­տեա­լս զայս քար­տի­զի,

Նա­եւ նե­րել սխա­լա­նա­ցս:

404

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

(Բաղ­կա­ցած է 2 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 388: ԿԱԶՄ` ոս­կե­գոյն ճն­շա­դ­րոշմ ե­րի­զա­զար­դով շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած: Ե­զ­րա­հա­տուած եւ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

ԺԸ-XVIII

ԹԵՐԹ` 287 (1-287). չգ­րուած` 1բ-2բ, 279բ-85ա, 286բ-7բ: ՊՐԱԿ` 24 12 (ԻԲ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լուս­գ­ծե­րով եւ «1742 լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 30,5 19,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 63ա: Տար­բեր` 276ա-9ա, 285բ-6ա): ՏՈՂ` 41:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ Ո Յ Ն Ե Ր` կար­միր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-286ա Բանք ոսկ­իա­կանք եւ գե­ղեց­կա­գոյնք` զա­նա­զան Սուրբ Գրոց վար­դա­պե­տու­թեամ­բն յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ ի բո­լոր ժա­մա­նա­կս տար­ւոյն, շա­րա­դ­րեալ եւ ա­րա­րեալ ի գե­րա­զանց սր­բա­զան աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կօ­բէ Վօ­ռա­ճի­նոյ, կար­գին քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ: Եւ ի լա­տի­նա­կան լե­ցուէ թարգ­մա­նե­ցեալ ի հայ­կա­կան բար­բառ ի Ղու­կա­սու բազ­մա­թարգ­ման եւ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տէ Խար­բերդց­ւոյ, հրա­մա­նաւ եւ ար­դեամբ Յա­րու­թիւն աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տի եւ ար­քե­պիս­կո­պո­սին, թվին փրկ­չին 1739

-2ա Ա­ռա­ջա­բա­նու­թիւ­նն նոյ­նոյ եղ­բ­օրն Յա­կօ­բու` բանք իւ­րոյ ին­քեան ժա­մա­նա­կի -Մարդ­կայ­նոյ սա­հա­կան կե­նի ըն­թա­ցն...

ա. 3ա-4բ Ա. Մեկ­նի Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն: Ա­ռա­ջին կիւ­րա­կի գա­լս­տեան Տեառն: Բան ա­ռա­ջին. Զե­րից պատ­գա­մա­ւո­րա­ցն, զորս այ­ս­օր ա­ռա­քէ ե­կե­ղե­ցին մեզ ըզՔ­րիս­տո­սէ գա­լս­տե­նէ հո­գու­նա­կա­պէս գու­շա­կո­ղաց: Պատ­րաս­տեաց ընդ­դէմ տեառն Աս­տու­ծոյ քոյ Իս­րա­յէ­լի -Յոր­ժամ թա­գա­ւոր կամ իշ­խան ոք...: բ. 4բ-5բ Բ. Բան եր­կ­րորդ. Զըն­կալ­մա­նէ Քրիս­տո­սի յոր­ժամ այ­սին­քն հինկ պատ­ճառք զնա ըն­կալ­նուլ պար­տիմք...: գ. 5բ-7ա Գ. Բան եր­րորդ. Զնոյ­նոյ կիւ­րա­կէէ, յո­րում ամ­բոխն գո­վա­բա­նէ. 0րհ­նեալ գայ եւ այ­լն...:

դ. 7ա-8բ Դ. Եր­կ­րորդ կիւ­րա­կէի գա­լս­տեան Տեառն: Բան ա­ռա­ջին. Զշարժ­մա­նէ քա­ռա­կի ստեղ­ծուա­ծոց, այ­սին­քն եր­կ­նայ­նոց, եր­կ­րայ­նոց, բա­նա­կա­նաց եւ ի­մա­ցա­կա­նաց...: ե. 8բ-9բ Ե. Բան եր­կ­րորդ. Զնոյ­նոյ նիւ­թոյ...: զ. 9բ-10բ Զ. Բան եր­րորդ. Ուս­տի ի վե­րոյ...:

է. 11ա-2ա Է. Եր­րորդ կիւ­րա­կէի գա­լս­տեան Տեառն: Բան ա­ռա­ջին.... Ի վե­րայ Ա­ւե­տա­րա­նին. Մինչ լուաւ Յով­հան­նէս ի բան­տին զգոր­ծսն Քրիս­տո­սի: ը. 12ա-3ա Ը. Եր­րորդ կիւ­րա­կէի գա­լս­տեա­նն Տեառն: Բան եր­կ­րորդ. Ի վե­րայ Ա­ւե­տա­րա­նին. Զչո­րից մեծ ա­ռա­քի­նու­թեանց գտա­նե­ցեալ ի Յով­հան­նէս: թ. 13բ-4բ Թ. Բան եր­րորդ. Զքա­ռա­պա­տիկ բան­տէ, զոր յայս­միկ աշ­խար­հի ու­նե­ցաւ Յով­հան­նէս...:

ժ. 15ա-6ա Ժ. Չոր­րորդ կիւ­րա­կէի: Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում ու­թն գե­ղեց­կա­գոյն տա­րա­կ­ու­սու­թիւնք ի վե­րայ Ա­ւե­տա­րա­նին տա­րա­լու­ծեն...: ժա. 16ա-7բ ԺԱ. Բան եր­կ­րորդ. Զնոյ­նոյ, որ­պէս Յով­հան­նէս վասն ե­րից ա­ռա­քե­ցաւ, այ­սին­քն առ ի նա­խ­ըն­թա­նալ առ ի ա­ղա­ղա­կել եւ առ ի ուղ­ղել բա­ցա­յայ­տի...: ժբ. 17բ-9ա ԺԲ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս Քրիս­տո­սի գա­լս­տեան մեր ա­պառ­նի ըս­պա­սեալ պար­տիմք բա­ցա­յայ­տի...:

ժգ. 19ա-20ա ԺԳ. Բան ա­ռա­ջին. Ի վե­րայ Ա­ւե­տա­րա­նին, յո­րում ի վար­ժու­մն մեր եւ ի տե­ղե­կու­թիւն զբազ­մաց ան­ձանց լի­նի յի­շու­մն...: ժդ. 20ա-1ա ԺԴ. Բան եր­կ­րորդ. Զնոյ­նոյ, յո­րում բա­խու­մն մե­ծի եր­կիւ­ղի առ մեզ պատ­կա­նի մա­կա­գիր մե­ծի պա­տուոյ, իղձ մե­ծի սի­րոյ եւ սուր մե­ծի ցա­ւոյ առ մայրն Աս­տու­ծոյ պատ­կա­նել առ նշա­նա­դ­րին...: ժե. 21ա-2բ ԺԵ. Բան եր­րորդ. Զնոյ­նոյ, յո­րում Աս­տու­ծոյ ար­դա­րու­թիւն­քն դնին նո­րին ո­ղոր­մու­թիւ­նն գո­վի եւ չա­րու­թիւն մար­դոյն ցու­ցա­նի...:

ժզ. 22բ-4ա ԺԶ. Կիւ­րա­կէ ի մէջ ու­թ­օ­րէ­ից յայ­տ­նու­թեան Տեառն: Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում զինչ մար­քն առ որ­դիս, զինչ որ­դի­քն առ ծն­օ­ղսն եւ որ­պէս իւ­րա­քան­չիւր ոք առ յին­քն իւր ու­նիլ պար­տի ցու­ցա­նի...: ժէ. 24ա-5ա ԺԷ. Բան եր­կ­րորդ. Զնոյ­նոյ, յո­րում ցու­ցա­նի, թէ որ­պէս Քրիս­տոս կո­րու­սա­նի, որ­պէս գտա­նի եւ որ­պէս պա­հի...: ժը. 25ա-6բ ԺԸ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս ի վե­րոյ, որ­պէս Քրիս­տոս խն­դ­րե­լի է ըստ իւ­րում ժա­մա­նա­կի, ըստ իւ­րում տեղ­ւոջ եւ ըստ կեր­պի իւ­րում...:

ժթ. 26բ-8ա ԺԹ. Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում այ­սո­քիկ հար­սա­նի­քս գո­վին ի տեղ­ւոյ, ի խրա­խ­ճա­նէ, ի խրա­խ­ճա­նա­րա­րաց եւ ի սպա­սա­ւո­րաց...: ի. 28ա-9բ Ի. Բան եր­կ­րորդ. Զեր­րեա­կէ ա­մուս­նու­թե­նէ...: իա. 29բ-31ա ԻԱ. Բան եր­րորդ. Զո­մանց առ ա­մուս­նու­թիւ­նն պատ­կա­նո­ղաց...:

իբ. 31ա-2բ ԻԲ. Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում տե­սա­կան խօ­թու­թեան բժշ­կե­լոյ կեր­պն եւ հմ­տու­թիւն բժշ­կին բա­ցա­յայ­տի...: իգ. 32բ-4ա ԻԳ. Բան եր­կ­րորդ. Որ­պէս ի վե­րոյ ցու­ցա­նի, թէ զինչ առ հի­ւան­դն, զինչ առ բժիշ­կն եւ զինչ առ իւ­րա­քան­չիւրն ի միա­սին պատ­կա­նի...: իդ. 34ա-5ա ԻԴ. Բան եր­րորդ. Յո­րում հի­ւան­դին թշուա­ռու­թիւ­նն, հա­րիւ­րա­պե­տին թա­խան­ձու­մն եւ բժշ­կին մեծ բժշ­կու­թեան կա­րո­ղու­թիւ­նն բա­ցա­յայ­տի...:

իե. 35ա-6բ ԻԵ. Բան ա­ռա­ջին. Զայնց, որք զա­պ­աշ­խա­րու­թիւ­նն ը­սկ­սա­նին, թէ ի կող­մա­նէ ին­քեան ա­պ­աշ­խա­ր­օ­ղին եւ թէ ի կող­մա­նէ Աս­տու­ծոյ ո­ղոր­մո­ղին պա­տա­հիլ սո­վորք են...: իզ. 36բ-8ա ԻԶ. Բան եր­կ­րորդ. Զնոյ­նոյ նիւ­թոյ զպատ­կա­նա­ւոր նմա­նու­թե­նէ առ զի­նուո­րեալ ե­կե­ղե­ցին հե­ղի­նա­կու­թեամբ սր­բոյն Յօ­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նին, որ­քան առ ու­թն...: իէ. 38բ-9բ ԻԷ. Բան եր­րորդ. Զնա­ւա­կէ խա­չին, զինչ պատ­ճառն, զինչ ծառն ա­ռա­գաս­տն, ով վա­ճա­ռօ­ոն եւ զինչ վա­ճա­ռե­լի, զինչ գնի...:

իը. 39բ-41ա ԻԸ. Կի­րա­կէ չոր­րորդ. Բան ա­ռա­ջին. Բա­ցա­յա­տէ, թէ ով է, որ սեր­մա­նէ, զինչ է ա­գա­րա­կն, ինչ ցո­րեա­նն, ինչ ո­րո­մն, ոյք նն­ջ­օղ­քն, ով է այր թշ­նա­մին, ով սեր­մա­նեաց եւ ոյք են հն­ձ­օղ­քն...: իթ. 41ա-2բ ԻԹ. Բան եր­կ­րորդ. Որ­պէս ի վե­րոյ. Զինչ ա­գա­րա­կն պատ­ճառք, յո­րոց ո­րո­մուն­քն բու­սա­նին, եւ ով զնո­սա վե­րա­սեր­մա­նեաց բա­ցա­յայ­տէ...: լ. 42բ-4բ Լ. Բան եր­րորդ. Զպատ­ժոյ դա­տա­պար­տե­լոց եւ զփա­ռա­ցն Աս­տու­ծոյ ընտ­րե­ցե­լոց...:

լա. 44բ-6ա ԼԱ. Եօ­թա­նաս­նե­րորդ կի­րա­կէի: Բան ա­ռա­ջին. Ո՞րն է այս այ­գիս, ո՞վ տա­նու­տէրն, ո՞յք մշակ­քն, ո՞յք այ­սո­քիկ ժամ­քս, ի՞նչ այս դա­հե­կա­նս, ո՞վ տն­տեսն եւ ի՞նչ ամ­բաս­տա­նու­մն, այն ցու­ցա­նի...: լբ. 46բ-8ա ԼԲ. Բան եր­կ­րորդ. Զինչ այ­գեաւն նշա­նա­կի, վասն ոյր մշակ­քն ի նմա ար­կա­նին եւ զինչ վարձ նո­րա խոս­տա­նի...: լգ. 48ա-50ա ԼԳ. Բան եր­րորդ. Որ ա­ծէ զմեզ առ ա­պ­աշ­խա­րու­թիւն բա­նիւ, օ­րի­նա­կաւ եւ խոստ­մամբ...:

լդ. 50ա-1բ ԼԴ. Վաթ­ս­նե­րորդ կիւ­րա­կէի: Բան ա­ռա­ջին. Զչո­րից առ բա­րի սեր­մա­ն­օղն պա­հան­ջեալ, այ­սին­քն զգու­շու­թիւն, հմ­տու­թիւ­նն, նա­խա­տե­սու­թիւն եւ համ­բե­րու­թիւն...: լե. 51բ-3բ ԼԵ. Բան եր­կ­րորդ. Ուս­տի ի վե­րոյ զկր­կին սեր­մա­նէ մեզ հար­կա­ւո­րէ: Մի­նն է բա­նն Աս­տու­ծոյ եւ միւսն ո­ղոր­մու­թիւ­նն եւ ըն­դէր եր­կա­քան­չիւրն սեր­մն ա­սի...: լզ. 53բ-5ա ԼԶ. Բան եր­րորդ. Զկր­կ­նա­կէ միայ­նոյ, այ­սին­քն զբար­ւոյ եւ զչա­րէ, յորս սեր­մն սեր­մա­նի...:

լէ. 55ա-7ա ԼԷ. Կիւ­րա­կէ յի­սու­նե­րորդ. Բան ա­ռա­ջին. Զչար­չա­րա­նա­ցն Քրիս­տո­սի ըստ Ա­ւե­տա­րա­նի կար­գի, այ­սին­քն զի մատ­նես­ցի, այ­պա­նի­ցի, ձա­ղի­ցի, թքա­նի­ցի եւ սպան­ցի եւ զայ­րու­թե­նէ նո­րա մինչ ստո­րա­կ­ցի եւ յե­րիր ա­ւուր յա­րի­ցէ...: լը. 57ա-9ա ԼԸ. Բան եր­կ­րորդ. Զկու­րու­թե­նէ մարդ­կայ­նոյ ազ­գի, որ չար­չա­նօ­քն Քրիս­տո­սի լու­սա­ւո­րիլ ար­դիւ­նա­ւո­րե­ցաւ...: լթ. 59ա-61ա ԼԹ. Բան եր­րորդ. Յո­րում ցու­ցա­նի, թէ մինչ զԱս­տուած գո­վել պար­տիմք, զաշ­խարհ, զմար­մին եւ զսա­տա­նայն, նո­րին թշ­նա­միսն պա­տուեմք...:

խ. 61ա-3ա Խ. Կիւ­րա­կէ քա­ռա­ս­նոր­դա­կան պա­հոց: Բան ա­ռա­ջին. Զփոր­ձու­թե­նէ որ­պէս այ­սին­քն սա­տա­նայն զՔ­րիս­տոս ե­ռա­կա­բար փոր­ձեաց եւ ե­ռա­կա­բար յաղ­թեաց, յաղ­թեալ մնաց...: խա. 63ա-5բ ԽԱ. Բան եր­կ­րորդ. Զչո­րից ո­գեա­ցն, զո­րոց ի յԱ­ւե­տա­րա­նու­մն լի­նի յի­շու­մն, այ­սին­քն աս­տուա­ծա­յին, մարդ­կա­յին, չար եւ հրեշ­տա­կա­յին...: խբ. 65բ-7բ ԽԲ. Բան եր­րորդ. Զծո­մա­պա­հու­թե­նէ. ըն­դէր քա­ռա­սուն ծոմ պա­հեմք եւ յո­րոց ի բաց կալ պար­տիմք եւ զգոր­ծա­դ­րու­թե­նէ նո­րին, զսա­տա­նա­յէ փոր­ձո­ղէ եւ զհ­րեշ­տա­կաց ըս­պա­սա­ւո­րո­ղաց լի­նի լի­նու­մն...:

խգ. 67բ-9բ ԽԳ. Կիւ­րա­կէի եր­կ­րոր­դու­մն: Բան ա­ռա­ջին. ԶՔ­րիս­տո­սի ո­ղոր­մի­լն, Քա­նա­նաց­ւոյն խն­դ­րե­լն, զտան­ջու­մն դս­տերն, ըզ­սա­տա­նա­յի լըլ­կու­մն, ա­շա­կեր­տաց զցա­ւա­կ­ցու­մն ցու­ցա­նէ...: խդ. 69բ-71ա ԽԴ. Բան եր­կ­րորդ. Որ­պէս քա­նա­նա­ցի­քն զՔ­րիս­տոս խն­դ­րե­լով զխո­նար­հու­թիւն, զհամ­բե­րու­թիւն, զհա­ւատ եւ զցան­կու­թիւն ընդ ին­քեան էառ...: խե. 71ա-3ա ԽԵ. Բան եր­րորդ. Դնի քա­նա­նա­ցին ի յօ­րի­նակ պարզ ա­ղօ­թից, խո­րա­գու­նի խո­նար­հու­թեան, մե­ծի հա­ւա­տոյ հաս­տա­տու­թեան, նա­եւ ա­րի­ու­թեան...:

խզ. 73ա-5ա ԽԶ. Կիւ­րա­կէ եր­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Զհա­նեց­մա­նէ դի­ւին, զար­տա­հերք­մա­նէ բամ­բա­սո­ղաց, զո­րո­գայ­թա­ւոր վերս­տին անկ­մա­նէ առ կր­թու­մն մեր լի­նի յի­շու­մն...: խէ. 75ա-7ա ԽԷ. Բան եր­կ­րորդ. Զչորս բա­րե­րա­րու­թեան­ցն պար­գե­ւե­ցե­լոյ ար­դա­րա­ցեալ մե­ղա­ւո­րի, այ­սին­քն զհան­մա­նէ դի­ւին, զբաց­մա­նէ լե­զուին, զլու­սոյ տե­սու­թե­նէ եւ լսե­լոյ նո­րոգ­մա­նէ...: խը. 77ա-8բ ԽԸ. Բան եր­րորդ. Ոյք ի­ցեն իշ­խան­քն մեր եւ որ­պէս մեր­ժին բա­ցա­յայ­տէ...:

խթ. 78բ-80բ ԽԹ. Կիւ­րա­կէի չոր­րոր­դի: Բան ա­ռա­ջին. Ըն­դէր եր­կու ա­նուամբ, այ­սին­քն վար­դոյ եւ հա­ցի այս կիւ­րա­կէս կո­չի...: ծ. 80բ-2ա Ծ. Բան եր­կ­րորդ. ԶԱ­ւե­տա­րա­նէ, ի վե­րայ ո­րոյ Քրիս­տո­սի գթու­թիւ­նն, խո­նար­հու­թիւ­նն, նա­եւ կա­րո­ղու­թիւ­նն գո­վի, ա­շա­կեր­տաց ե­րեք տար­բե­րու­թիւ­նն, ամ­բո­խաց պատ­շա­ճա­ւոր նս­տու­մն, յա­գու­մն եւ զուարճ գա­հու­թիւ­նն բա­ցա­յայ­տին...: ծա. 82ա-3բ ԾԱ. Բան եր­րորդ. Զինչ հինգ հա­ցիւն հո­գե­ւոր ի­մա­նին...:

ծբ. 84ա-5բ ԾԲ. Կիւ­րա­կէ չար­չա­րա­նաց: Բան ա­ռա­ջին. Զհատ­ճա­ռէ չար­չա­րա­նա­ցն Քրիս­տո­սի ի վե­րայ Ա­ւե­տա­րա­նին, նա­եւ զպատ­ժոյ եւ զգոր­ծա­դ­րու­թե­նէ նոյ­նոյ ի վեր ըն­թեր­ցուա­ծոյն...: ծգ. 85բ-7բ ԾԳ. Բան եր­կ­րորդ. թէ որ­պէս Քրիս­տոս էր քա­հա­նյա­պետ, վասն բա­ռին եւ վասն զգես­տուն եւ վասն խոր­հր­դոյ օծ­ման եւ վասն պաշ­տօ­նին...: ծդ. 87բ-9բ ԾԴ Բան եր­րորդ. Յո­րում իւր օ­րի­նա­կաւն յա­ջո­ղու­թե­նէ աշ­խար­հի փախ­չիլ, զձա­խոր­դու­թիւն կրել եւ ի կռուէ խոյս տալ Քրիս­տոս ու­սու­ցա­նէ...:

ծե. 89բ-91բ ԾԵ. Կիւ­րա­կէ Ծաղ­կա­զ­ար­դին: Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում զմար­մի­նն մա­հա­ցու­ցա­նել, ի բա­րի գոր­ծս յա­րա­տե­ւել, զյա­ջո­ղու­թիւ­նս աշ­խար­հայ­նոյ փր­կա­ւէտ տրտ­մու­թեամբ բա­րե­խառ­նել ու­սա­նիմ...: ծզ. 91բ-3բ ԾԶ. Բան եր­կ­րորդ. Որ­պէս ի Քրիս­տոս ե­ղեւ աս­տուա­ծա­յին բար­ձ­րու­թիւ­նն ընդ մարդ­կայ­նոյ տկա­րու­թեան, այն­չափ սէրն ընդ մե­րոյ օգ­տու­թեան, հե­զու­թիւ­նն ընդ գթու­թեա­նն բա­ցա­յայ­տի...: ծէ. 93բ-6ա ԾԷ. Բան եր­րորդ. Զե­րից թա­փո­րից` եր­կու­քն Քրիս­տո­սի, եր­րոր­դն ե­կե­ղեց­ւոյ...:

ծը. 96ա-7բ ԾԸ. Յա­ւուր սր­բոյ Զատ­կի: Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում սուրբ կա­նանց ջեր­մե­ռան­դու­թիւ­նն, գե­րեզ­մա­նի փա­կու­մն, նա­եւ բա­ցու­մն եւ հրեշ­տա­կի տե­սա­նու­մն բա­ցա­յայ­տի...: ծթ. 97բ-9բ ԾԹ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում կա­նանց մեծ ջա­նն Քրիս­տո­սի տօ­նա­խումբ զուար­ճու­թիւ­նն, յառ­նո­ղին եր­ջան­կու­թիւ­նն բա­ցա­յայ­տի...: կ. 99բ-101բ Կ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս Քրիս­տո­սի օ­րի­նա­կաւն, որ ա­ր­ա­գա­պէս, ճշ­մար­տա­պէս, հզ­օ­րա­պէս եւ ամ­բող­ջա­պէս յա­րեաւ, յա­րու­ցա­նել, եւ մեք պար­տիմք, բա­ցա­յայ­տի...:

կա. 101բ-3ա ԿԱ. Կիւ­րա­կէի ա­ռա­ջին զկ­նի Զատ­կին: Բան ա­ռա­ջին. Որ­պէս Քրիս­տոս զկ­նի յա­րու­թեան զտրտ­մեալ ա­ռա­քեա­լսն ու­րա­խա­ցոյց, զերկ­չո­տս զօ­րա­ցոյց, զմո­լո­րեա­լսն ե­ւս ի հա­ւա­տն հաս­տա­տեաց...:

կբ. 103ա-5ա ԿԲ. Բան եր­կ­րորդ. Որ­պէս առ յա­րա­տե­ւ­օ­ղսն, առ հան­դար­տեա­լսն, առ փա­կեա­լսն եւ առ ժո­ղո­վեա­լսն Քրիս­տոս գայ...: կգ. 105ա-6բ ԿԳ. Բան եր­րորդ. Որ ի տգե­ղու­թիւն ի մար­մ­նում զըս­պի­հսն վի­րաց Քրիս­տոս պա­հեաց եւ որ­պէս զայ­սո­սիկ թօ­մա­յի շօ­շա­փե­լի ե­ցոյց եւ այս­պէս ի հա­ւա­տն հաս­տա­տեալ կազ­դու­րեաց...:

կդ. 106բ-8բ ԿԴ. Կիւ­րա­կէ եր­կ­րորդ. Բան ա­ռա­ջին. Ով ճշ­մա­րիտ հո­վիւ, ով վարձ­կան, ով գայլ եւ ով գգուօղ ոչ­խա­րաց...: կե. 108բ-10բ ԿԵ. Բան եր­կ­րորդ. Զպաշ­տօ­նէ հո­վուին, վարձ­կա­նին եւ գայ­լոյն...: կզ. 110բ-2ա ԿԶ. Բան եր­րորդ. Յո­րում ծա­ռայ­քն Աս­տու­ծոյ վասն վե­ցից, որք ոչ­խա­րաց պատ­կա­նին, բաղ­դա­տին...:

կէ. 112բ-4ա ԿԷ. Կիւ­րա­կէ եր­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Զքա­ռեակ կա­ցու­թե­նէ ծա­ռա­յի­ցն Աս­տու­ծոյ...: կը. 114ա-6ա ԿԸ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում ծնա­ն­օղն կնոջ օ­րի­նա­կաւն առ համ­բե­րու­թիւն զար­թու­ցա­նիմք, զի յե­տոյ առ փառսն ժա­մա­նի­ցեմք...: կթ. 116ա-8ա ԿԹ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս կա­նամբ ե­կե­ղե­ցին կամ իւ­րա­քան­չիւր հա­ւա­տա­ցեա­լն հո­գի նշա­նա­կի, որ ըստ Քրիս­տո­սի հար­ս­նա­ցեալ յղա­նայ եւ ծնա­նի...:

հ. 118ա-9բ Հ. Կիւ­րա­կէ չոր­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Զեօ­թանց ճա­նա­պար­հա­ցն Քրիս­տո­սի...: հա. 120ա-1բ ՀԱ. Բան եր­կ­րորդ. Որ­պէս Քրիս­տոս ա­ռա­քեաց զո­գին սուրբ ի մխի­թա­րիչ ընդ­դէմ տրտ­մու­թեան, ի պաշ­տ­պա­նիչ եւ յան­դի­մա­նիչ ընդ­դէմ չա­րու­թեա­նն աշ­խար­հի եւ ու­սու­ցա­նու­մն ընդ­դէմ տգի­տու­թեան...: հբ. 121բ-3բ ՀԲ. Բան եր­րորդ. Յո­րում ցու­ցա­նի, թէ լի­քն ոգ­ւովն Աս­տու­ծոյ պար­տին յան­դի­մա­նել զաշ­խարհ վասն մե­ղաց եւ վասն ար­դա­րու­թեան եւ վասն դա­տաս­տա­նի...:

հգ. 123բ-5բ ՀԳ. Կիւ­րա­կէ հին­գե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Զա­ղօ­թից, թէ որ­պէս ա­ղ­օ­թե­լի ի­ցէ, զի լուեալ լի­ցի...: հդ. 125բ-7բ ՀԴ. Բան եր­կ­րորդ. Զնոյ­նոյ նի­թոյ: Յա­դի­մա­նի մարդ­կա­յին հեղ­գու­թիւ­նն, եւ գո­վի աս­տուա­ծա­յին ա­ռա­տա­ձեռ­նու­թիւ­նն...: հե. 127բ-9ա ՀԵ. Բան եր­րորդ. Ո­րով հաս­տա­տէ զմեզ Քրիս­տոս լը­սիլ ի յա­ղօ­թս մեր. ի հօ­րէ սի­րիլ ժա­մա­նա­կա­ւոր եւ յա­ւի­տե­նա­կան ծնե­լու­թեամբ իւ­րով, նա­եւ զփա­ռա­ւոր դարձ­մա­նէ իւրս առ հայրն...:

հզ. 129ա-31ա ՀԶ. Կիւ­րա­կէ ի մէջ ու­թ­օ­րէ­ից համ­բարձ­մա­նն Տեառն: Բան ա­ռա­ջին. Ա­ռա­քեաց Քրիս­տոս զո­գին սուրբ ա­ռա­քե­լո­ցն, զի զնո­սա ան­մ­խի­թարս մխի­թա­րի­ցէր, զտ­գէ­տս ու­սու­ցա­նի­ցէր եւ զերկ­չո­տս զօ­րա­ցու­ցա­նի­ցէր...: հէ. 131ա-2բ ՀԷ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում զհ­օ­րէ փչո­ղէ, զոգ­ւոյն սր­բոյ մխի­թա­րի­չէ, զԱս­տու­ծոյ ե­ւս զվ­կա­յու­թիւն ա­ռա­քե­լոց տուո­ղէ լի­նի յի­շու­մն...: հը. 132բ-4բ ՀԸ. Բան եր­րորդ. Յո­րում զբա­ժա­ն­մա­նէ սի­նա­կօ­կա­յին, այ­սին­քն ժո­ղո­վա­րա­նին զվա­տա­համ­բա­ւու­թե­նէ եւ զսպա­ն­մա­նէ ա­ռա­քե­լո­ցն ի Քրիս­տո­սէ...:

հթ. 135ա-6բ ՀԹ. Մասն ա­մառ­նա­յին յա­ւուր սր­բոյ Պէն­տէ­կոս­տէ­ին: Բան ա­ռա­ջին. Զոգ­ւոյ սր­բոյ ա­ռաք­մա­նէ ի սիր­տ­ըս սր­բոյ, զհաս­տա­տու­թե­նէ եւ զնո­րին յայ­տ­նու­թե­նէ բա­ցա­յայ­տ­օղ...: ձ. 136բ-8ա Ձ. Բան եր­կ­րորդ. Առ որս ո­գին սուրբ գայ եւ առ որս չար ո­գին ցու­ցա­նէ...: ձա. 138ա-40ա ՁԱ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս ո­գին սուրբ փա­ստա­բան, մխի­թա­րիչ, սր­բա­ցու­ցիչ եւ ու­սու­ցիչ կամ հմ­տա­ցու­ցիչ մեր է, բա­ցա­յայ­տէ...:

ձբ. 140ա-2ա ՁԲ. Զսր­բոյ եր­րոր­դու­թե­նէ: Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում ըն­դէր հօր Աս­տու­ծոյ կա­րո­ղու­թիւն, Որդ­ւոյն ի­մ­աս­տու­թիւ­նն, Ոգ­ւոյն սր­բոյ բա­րու­թիւ­նն ստո­րո­գի բա­ցա­յայ­տէ...: ձգ. 142ա-4ա ՁԳ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում Նի­կո­դի­մոս մեծ Խո­հե­մու­թիւ­նն ի խն­դ­րե­լն եւ Քրիս­տո­սի մեծ ի­մ­աս­տու­թեամբ պա­տաս­խա­նե­լն բա­ցա­յայ­տի...: ձդ. 144ա-6ա ՁԴ. Բան եր­րորդ. Զա­մե­նա­սուրբ եւ զա­մե­նա­բա­ժա­նել­ւոյ եր­րոր­դու­թե­նէ...:

ձե. 146ա-8բ ՁԵ. Կիւ­րա­կէ ա­ռա­ջին զկ­նի եր­րոր­դու­թեան տօ­նի: Բան ա­ռա­ջին. Մե­ծա­տու­նն եւ աղ­քա­տն առ որ կա­ցու­թիւն ա­ծին ի կե­նի, ի մա­հուն եւ զկ­նի մա­հուն ա­ռա­գ­րին...: ձզ. 148բ-50բ ՁԶ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում կեան­քն մե­ծա­տան մե­ղա­դ­րե­լի եւ նո­րին պա­տիժն զար­հու­րե­լի ա­ռա­գ­րի...: ձէ. 150բ-2ա ՁԷ. Բան եր­րորդ. Յո­րում վաղ­ճա­նն մե­ծա­տան որ­քան առ առ քա­ռա­կի պա­տի­ժս բա­ցա­յայ­տի...:

ձը. 152ա-4բ ՁԸ. Կիւ­րա­կէ եր­կ­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Հրա­ւի­րո­ղին ա­ռա­տա­ձեռ­նու­թիւ­նն, պատ­գա­մա­ւո­րաց հա­ւա­տար­մու­թիւն եւ կո­չե­ցե­լոց մեծ զա­նա­զա­նու­թիւ­նն բա­ցա­յայ­տէ...: ձթ. 154բ-6բ ՁԹ. Բան եր­կ­րորդ. Որ զա­մուս­նու­թե­նէ ա­րանց եւ զկա­նո­նէ կա­նանց բա­ցա­յայ­տէ...: ղ. 156բ-8ա Ղ. Բան եր­րորդ. Զքա­ռա­կէ ընթ­րի­սի...:

ղա. 158ա-60ա ՂԱ. Կիւ­րա­կէ եր­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Զտար­բե­րու­թե­նէ եր­րա­կի տկա­րաց, ո­րոց ի մի­ջի Քրիս­տոս բժիշ­կն կա­ցու­ցաւ...: ղբ. 160ա-1բ ՂԲ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում հե­ղի­նա­կու­թեամբ առն Աս­տու­ծոյ սր­բոյն Ամբ ո­սի­ո­սի առ Քրիս­տոս մեր­ձե­նալ յոր­դո­րիմք...: ղգ. 161բ-3բ ՂԳ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս զա­պ­աշ­խա­ր­օղ մե­ղա­ւո­րէ ու­րա­խա­նան հրեշ­տակ­քն, նա­եւ բո­լոր ա­մե­նա­սուրբ եր­րոր­դու­թիւ­նն...:

ղդ. 163բ-5ա ՂԴ. Չոր­րորդ կիւ­րա­կէ: Բան ա­ռա­ջին. Զո­ղոր­մու­թե­նէն Աս­տու­ծոյ օ­րի­նա­կաւն զմեզ ա­ծէ Քրիս­տոս առ ո­ղոր­միլ, զո­րոց ե­րեք տե­սակք ին­քեանք ե­ւս պատ­ճառ­քն տե­սա­կաց աստ բա­ցա­յայ­տին...: ղե. 165ա-7ա ՂԵ. Բան եր­կ­րորդ. Զնոյ­նոյ նիւ­թոյ. Առ մար­մ­նա­ւոր, նա­եւ հո­գե­ւոր նիւ­թն ա­ծիմք...: ղզ. 167ա-8բ ՂԶ. Բան եր­րորդ. Որ­պի­սի պար­տին գոլ ա­ռաջ­նորդ­քն, որ­պիս[ի] ստո­րա­դ­րեալ­քն եւ որ­պի­սի ա­մե­նե­քեան բա­ցա­յայ­տին...:

ղէ. 169ա-70բ ՂԷ. Կիւ­րա­կէ հին­գե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Զլ­սե­լոյ բա­նին Աս­տու­ծոյ, որ­պի­սի, այ­սին­քն լս­օ­ղխն բա­նին Աս­տու­ծոյ պար­տին գոլ...: ղը. 170բ-2ա ՂԸ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում ըն­դէր ա­պ­աշ­խա­րու­թիւ­նն ա­սի նաւ եւ զինչ է այ­սո­րիկ նա­ւիս վարձ կամ վա­ճառ բա­ցա­յայ­տի...: ղթ. 172ա-3բ ՂԹ. Բան եր­րորդ. Քա­րո­զիչ­քն ձկ­նոր­սաց բաղ­դա­տեալ ոչ օգ­տին կամ մասն ինչ նո­ցին կամ լսո­ղաց ցու­ցա­նէ եւ բա­ցա­յայ­տէ...:

ճ. 173բ-5ա Ճ. Կիւ­րա­կէ վե­ցե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում առ կա­տա­րեալ ար­դա­րու­թիւ­նն հրա­ւի­րէ զմեզ Քրիս­տոս եւ որն ի­ցէ յայ­տ­նի եւ նշան­քն ցու­ցա­նին...: ճա. 175ա-6բ ՃԱ. Բան եր­կ­րորդ. Զքա­ռեակ ըն­ծա­յէ եւ ո­րում սե­ղա­նոջ պար­տի մա­տու­ցա­նիլ...: ճբ. 176բ-8ա ՃԲ. Բան եր­րորդ. Զչո­րից աս­տի­ճա­նաց բար­կու­թեան եւ զիւ­րա­քան­չիւր պատ­ժոյ...:

ճգ. 178ա-9բ ՃԳ. Կիւ­րա­կէ եօթ­նե­րորդ, զկ­նի տօ­նի ա­մե­նա­սր­բոյ եր­րոր­դու­թեա­նն: Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում ի կող­մա­նէ Քրիս­տո­սի, ի կող­մա­նէ ընթ­րեա­ցն, նա­եւ մա­տա­կա­րա­րո­ղա­ցն այս ընթ­րիս գո­վե­լի լի­նի...: ճդ. 179բ-81ա ՃԴ. Բան եր­կ­րորդ. Զո­ղոր­մու­թե­նէն, զյօ­ժա­րու­թե­նէ աս­տուա­ծայ­նոյ ո­ղոր­մու­թե­նէ շա­րա­ռիթ պատ­ճառն, նա­եւ նո­րին ներ­գոր­ծու­թիւն­քն դը­նին...: ճե. 181բ-3ա ՃԵ. Բան եր­րորդ. Քրիս­տո­սի մեծ ո­ղոր­մու­թիւ­նն, նա­եւ կա­րո­ղու­թիւ­նն, ամ­բո­խին խո­նար­հու­թիւ­նն, նա­եւ յա­գու­մն, ա­շա­կեր­տաց միջ­նոր­դու­թիւ­նն, հո­գն, նա­եւ ե­ւս յայս­միկ ընթ­րի­սի ցու­ցա­նի...:

ճզ. 183ա-4բ ՃԶ. Կիւ­րա­կէ ու­թե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Յե­րից սը­տա­բան­չաց, այ­սին­քն ի հե­րե­տի­կո­սաց եւ ի կեղ­ծա­ւո­րաց եւ ի չար քրիս­տո­սա­պաշ­տից Քրիս­տոս խրա­տէ զգու­շա­նալ...: ճէ. 184բ-6ա ՃԷ. Բան եր­կ­րորդ. Զե­րից սուտ մար­գա­րէ­ից, այ­սին­քն զսա­տա­նա­յէ, զմար­մ­նոյ եւ զաշ­խար­հէ...: ճը. 186ա-7բ ՃԸ. Բան եր­րորդ. Զեր­րեակ տար­բե­րու­թե­նէ ծա­ռոց եւ թէ հո­գե­ւո­րա­պէս զինչ նշա­նա­կեն...:

ճթ. 187բ-9ա ՃԹ. Կիւ­րա­կէ ին­նե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Զկա­ցու­թե­նէ մե­ղա­ւո­րին տն­տե­սիւն նշա­նա­կեալ...: ճժ. 189ա-90բ ՃԺ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում օ­րի­նա­կաւն տն­տե­սին մեզ նա­խա­տե­սա­նել հո­գու­նակ գոր­ծով, Աս­տու­ծոյ պա­տաս­խա­նել հնա­զան­դու­թեամբ եւ առ ո­ղոր­մու­թիւ­նն Աս­տու­ծոյ փախ­չիլ խրա­տիմք...: ճժա. 190բ-2ա ՃԺԱ. Բան եր­րորդ. Զբա­րե­կա­մու­թե­նէ, ընդ ո­րոյ պար­տի լի­նիլ բա­րե­կա­մու­թիւ­նն, որ­պի­սա­բար եւ վասն ոյր...:

ճժբ. 192ա-4ա ՃԺԲ. Կիւ­րա­կէ տաս­նե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Ըն­դէր Քրիս­տոս մեր­ձե­նա­լով ի յԵ­րու­սա­ղէմ ե­լաց եւ որ­պէս մեր­ժեաց ի տա­ճա­րէն զգ­ն­օ­ղսն եւ զվա­ճա­ռ­օ­ղսն...: ճժգ. 194ա-5բ ՃԺԳ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում ա­ռա­ջա­դ­րեալ բան­քն գը­րա­կա­նա­պէս, նա­եւ բա­րո­յա­կա­նա­պէս ար­տա­հայ­տին...: ճժդ. 195բ-7ա ՃԺԴ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս ե­կե­ղե­ցին Աս­տու­ծոյ առ ի բնա­կիլ, առ ի ա­ղ­օ­թել, առ ի օր­հ­նա­բա­նել եւ առ ի ու­սու­ցա­նել ե­ղեալ ի­ցէ, ցու­ցան...:

ճժե. 197բ-9ա ՃԺԵ. Կիւ­րա­կէ մե­տա­սա­նե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում փա­րի­սե­ցուոց բա­րի սկիզ­բն, չար յա­ռաջ­դի­մե­ցու­մն եւ վատ­թա­րա­գոյն ե­լն բա­ցա­յայ­տի...: ճժզ. 199ա-201ա ՃԺԶ. Բան եր­կ­րորդ. Որ­պէս մաք­սա­ւորն մե­ղան­չո­ղաց, ա­պ­աշ­խա­րո­ղաց եւ ար­դա­րոց զօր­նա­կան ու­նի...: ճժէ. 201ա-2բ ՃԺԷ. Բան եր­րորդ. Զչորս տե­սա­կաց հպար­տու­թեան, նա­եւ խո­նար­հու­թեան, որք, այ­սին­քն, առ խո­նար­հու­թիւ­նն ա­ծեն եւ առ բա­րիսն, որք ի նմա­նէ յա­ռա­ջա­գա­յին...:

ճժը. 202բ-4ա ՃԺԸ. Կիւ­րա­կէ եր­կո­տա­սա­նե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Որ­պէս առ ար­դա­րա­ցու­մն մե­ղա­ւո­րին ո­մանք հե­տե­ւին, եւ ո­մանք ստո­րա­հե­տե­ւին ցու­ցա­նէ...: ճժթ. 204ա-5բ ՃԺԹ. Բան եր­կ­րորդ. Որ­պի­սա­բար մե­ղա­ւորն խուլ եւ որ­պի­սա­բար հա­մր է ցու­ցա­նէ...: ճի. 205բ-7բ ՃԻ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս մարդ զԱս­տուած ա­րա­րիչ ա­մե­նայ­նից հա­ւա­տայ, զնո­րին պա­տուի­րա­նսն լսէ եւ զմե­ղսն իւր ճա­նա­չէ բա­ցա­յայ­տէ...:

ճիա. 207բ-9ա ՃԻԱ. Կիւ­րա­կէ ե­րեք­տա­սա­նե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Զտե­սու­թե­նէ ճա­նա­պար­հի եւ հայ­րեն­ւոյ...: Ճիբ. 209ա-11ա ՃԻԲ. Բան եր­կ­րորդ. Զսի­րե­լու­թե­նէ Աս­տու­ծոյ եւ ըն­կե­րին...: Ճիգ. 211ա-2բ ՃԻԳ. Բան եր­րորդ. Յո­րում զինչ առ մեղ­քն տրա­մա­դ­րէ, նե­ղու­թիւն­քն, որք ի նմա­նէ հե­տե­ւին եւ ընդ­դէմ այ­նմ դեղք ար­տա­հայ­տին...:

ճիդ. 212բ-4բ ՃԻԴ. Կիւ­րա­կէ ԺԴ: Բան ա­ռա­ջին. Զմե­ղաց որ­պէս բո­րո­տու­թեամ­բն սա­կս ե­րից պատ­ճա­ռաց նշա­նա­կի, ցու­ցա­նէ...: ճիե. 214բ-6ա ՃԻԵ. Բան եր­կ­րորդ. Հի­ւան­դու­թեան սեռն, բժշ­կու­թեան կեր­պն, նա­եւ ներ­գոր­ծու­թիւ­նն ա­ռա­գ­րի...: ճիզ. 216բ-8ա ՃԻԶ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս Քրիս­տոս ա­մե­նա­փր­կիչ վար­դա­պետ եւ ո­ղր­մած է բա­ցա­յայ­տէ...:

ճիէ. 218ա-20ա ՃԻԷ. Կիւ­րա­կէ հն­գե­տա­սա­նե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում ի բաց քար­շէ զմեզ Քրիս­տոս ի սի­րոյ եր­կ­նայ­նոց, զի ա­ծի­ցէ զմեզ առ սի­րե­լու­թիւ­նն եր­կ­նայ­նոց...: ճիը. 220ա-1բ ՃԻԸ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում ե­րից սե­ռից մարդ­կանց, որք ի յԱ­ւե­տա­րա­նու­մն շօ­շա­փին, լի­նի յի­շու­մն...: ճիթ. 221բ-3բ ՃԻԹ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս զմեծ ա­պա­ւի­նու­թիւն ի յԱս­տուած վասն նո­րին բա­րեգ­թու­թեա­նն ու­նիլ պար­տիմք եւ զի ու­նի ա­մե­նայ­նից զնա­խա­գի­տու­թիւն ա­պառ­նեաց եւ զոր­պի­սի ի մեզ կա­րօ­տու­թիւն ի­ցէ, գի­տէ...:

ճլ. 223բ-5ա ՃԼ. Կիւ­րա­կէ վեշ­տա­սա­նե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Որ­պէս այ­սու նն­ջե­ցե­լեաւ մե­ղա­ւորն նշա­նա­կի զինչ է գե­րեզ­մա­նն, յո­րում ներ­փա­կի, ոյք տա­ն­օղ­քն, յո­րոց տա­րեալ լի­նի, որն է այս դուռս, ար­տա­քոյ ո­րոյ տա­րեալ լի­նի, եւ ով է այ­րին, յոր­մէ լցեալ լի­նի, բա­ցա­յայ­տէ...: ճլա. 225ա-6բ ՃԼԱ. Բան եր­կ­րորդ. Զմե­ղա­ւո­րէ դար­ձե­լոյ այ­սու յա­րու­ցեալ նն­ջե­ցե­լոյն նշա­նա­կեալ...: ճլբ. 226բ-8բ ՃԼԲ. Բան եր­րորդ. Յո­րում ցաւն մօր մար­մ­նա­կան ման­կան ար­տա­հայ­տի, որ պատ­ճա­ռի, զի կին, զի մայր, զի այ­րի մայր եւ զի միակ որդ­ւոյ մայր...:

ճլգ. 228բ-30ա ՃԼԳ. Կիւ­րա­կէ ԺԷ: Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում փա­րի­սեց­ւոց մեծ չա­րու­թիւ­նն ջըր­գո­ղե­լոյ մեծ ո­ղոր­մու­թիւ­նն եւ Քրիս­տո­սի մեծ ո­ղոր­մա­ծու­թիւ­նն ար­տա­յայ­տի...: ճլդ. 230ա-2ա ՃԼԴ. Բան եր­կ­րորդ. Զինչ ջըր­գո­ղե­լեաւն նշա­նա­կի եւ ըն­դէր յատ­կա­պէս ա­գա­հն նշա­նա­կի, փա­ցա­յայ­տէ ման­րա­մաս­նա­բար...: ճլե. 232ա-3բ ՃԼԵ. Բան եր­րորդ. Զինչ են այ­սո­քիկ հար­սա­նիք է ճա­նա­պարհ­քն առ նոյ­նսն ժա­մա­նե­լոյ ցու­ցա­նին...:

ճլզ. 233բ-5ա ՃԼԶ. Կիւ­րա­կէ տաս­նե­ւութ­նե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Ե­րեք խն­դիր: Մի­նն Սա­դու­կե­ցուո­ցն, միւսն Փա­րի­սե­ցուոց եւ եր­րոր­դն Քրիս­տո­սի լու­ծա­նի...: ճլէ. 235ա-7ա ՃԼԷ. Բան եր­կ­րորդ. Զսի­րե­լու­թե­նէ Աս­տու­ծոյ եւ ըն­կե­րին...: ճլը. 237ա-9ա ՃԼԸ. Բան եր­րորդ. Զտասն պա­տուի­րա­նաց եւ որ­պէս շուրջ զիւ­րա­քան­չիւ­րովն մո­լո­րեալ լի­նի...:

ճլթ. 239ա-40բ ՃԼԹ. Կիւ­րա­կէ տաս­նե­ւին­նե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Որ­պէս նա­ւովն ա­պ­աշ­խա­րու­թիւ­նն կամ կրօ­նն ի­մա­նի, նո­րին ե­ւս բա­րի­քն ար­տա­յայ­տի...: ճխ. 241ա-2բ ՃԽ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում մա­տու­ցա­նո­ղաց մեծ ա­րի­ու­թիւ­նն հա­ւա­տոյ, տկա­րին մեծ թշուա­ռու­թիւ­նն, դպ­րաց յանդ­գ­նա­կան խոր­հուր­դն, Քրիս­տո­սի ո­ղոր­մու­թիւ­նն, ի­մ­աս­տու­թիւ­նն եւ մեծ կա­րո­ղու­թիւ­նն եւ ամ­բո­խաց աս­տուա­ծա­յին գո­վու­թիւ­նն բա­ցա­յայ­տի...: ճխա. 242բ-4ա ՃԽԱ. Բան եր­րորդ. Զծան­րու­թե­նէ խօ­թու­թեան, զբա­րեգ­թու­թե­նէ բժշ­կին եւ զներ­գոր­ծու­թե­նէ դե­ղոյն բա­ցա­յայ­տէ...:

ճխբ. 244ա-6ա ՃԽԲ. Կիւ­րա­կէ քսա­նե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Զինչ ար­քա­յու­թիւ­նն եր­կ­նից, ով է այս թա­գա­ւորս, զինչ այ­սո­քիկ հար­սա­նի­քս, ոյք հրա­ւի­րե­ցեալ­քն, զինչ հար­սա­նե­կան հան­դեր­ձն, զինչ ո­տից եւ ձե­ռաց կա­պու­մն եւ զինչ այ­սո­քիկ ար­տա­քին խա­ւար­քս բա­ցա­յայ­տէ...: ճխգ. 246ա-7բ ՃԽԳ. Բան եր­կ­րորդ. Զեր­կուց հար­սա­նեա­ցն մար­մ­նա­ւո­րէ, որ լի­նի ի ներ­կա­յում կե­նի եւ ըզ­յա­ւի­տե­նա­կա­նէ, որ լի­նի ի մէջ Աս­տու­ծոյ եւ եր­կ­նայ­նոյ քա­ղա­քաց­ւոյն...: ճխդ. 247բ-9բ ՃԽԴ. Բան եր­րորդ. Բա­նիւ սի­րե­լու­թիւ­նն, յանդ­գ­նա­կան հա­մար­ձա­կու­թիւ­նն եւ խս­տա­գոյն չա­րաց պատ­ժու­մն ա­ռա­գ­րի...:

ճխե. 249բ-51բ ՃԽԵ. Կիւ­րա­կէ քսա­նե­մի­ե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. թա­գա­ւո­րազ­նի ազ­նուու­թիւ­նն, նա­եւ հա­ւա­տն, որդ­ւոյ տկա­րու­թիւ­նն, Քրիս­տո­սի մեծ գթու­թիւ­նն ա­ռա­գ­րի...: ճխզ. 251բ-3բ ՃԽԶ. Բան եր­կ­րորդ. Զսե­ռէ տկա­րու­թե­նէ եւ զժա­մա­նա­կէ բժշ­կու­թեան...: ճխէ. 253բ-5բ ՃԽԷ. Բան եր­րորդ. Զեր­կո­տա­սան մա­սան­ցն հա­ւա­տոյ...:

ճխը. 255բ-7բ ՃԽԸ. Կիւ­րա­կէ քսա­նե­ւ­եր­կուե­րորդ. Բան ա­ռա­ջին. Յո­րում թա­գա­ւո­րին, նա­եւ ծա­ռա­յից ան­ձին­քն գրին եւ զինչ իւ­րա­քան­չիւ­րովն առ նշա­նա­գ­րի...: ճխթ. 257բ-9բ ՃԽԹ. Բան եր­կ­րորդ. Զընդ­հան­րա­կան դա­տաս­տա­նէն, որ­պէս, այ­սին­քն զա­մե­նայն առ իւր դա­տաս­տա­նէն, որ­պէս այ­սին­քն զա­մե­նայն առ իւր դա­տաս­տա­նս Քրիս­տոս կո­չէ, զկո­չեա­լսն քն­նէ, զքն­նեա­լսն յաղ­թէ եւ զյա­ղ­օ­թեա­լսն վճ­ռէ...: ճծ. 260ա-2ա ՃԾ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս վասն եր­կուց չա­րու­թեանց ի կր­կին պա­տի­ժս չար ծա­ռայն ան­կեալ ցու­ցա­նի...:

ճծա. 262ա-4ա ՃԾԱ. Կիւ­րա­կէ քսա­նե­ւե­րե­քե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Փա­րի­սե­ցուոց չա­րու­թիւ­նն ի խոր­հր­դա­կ­ցե­լն, խո­րա­ման­կու­թիւ­նն ի գո­վե­լն, նեն­գու­թիւ­նն ա­ն­օ­րի­նա­բար հար­ցա­նե­լն եւ Քրիս­տոս որ­պէս նա­խա­ծա­նեաւ զթիւր խոր­հուր­դն մեր­ժեաց զնո­ցին գո­վու­թիւ­նն եւ ա­ռանց ու­րուք վնա­սու պա­տաս­խա­նեաց հարց­մա­նն բա­ցա­յայ­տի...: ճծբ. 264ա-5բ ՃԾԲ. Բան եր­կ­րորդ. Յո­րում զլե­զուս պահ­պա­նել, ի շո­ղո­քոր­թաց փա­խիլ, զպատ­կերն Աս­տու­ծոյ պա­հել, աշ­խար­հի եւ Աս­տու­ծոյ զիւրն հա­տու­ցա­նել յոր­դո­րիմք...: ճծգ. 265բ-7բ ՃԾԳ. Բան եր­րորդ. Զինչ իշ­խա­նին եւ զինչ Աս­տու­ծոյ հա­տու­ցա­նել պա­րա­ւան­դիմք բա­ցա­յայ­տի...:

ճծդ. 267բ-9բ ՃԾԴ. Կիւ­րա­կէ քսա­նեւ­չոր­սե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Որ­պէս այ­սո­քի­կս եր­կու ի գօ­գս մի­ովն, այ­սին­քն ծան­րա­գոյն հի­ւան­դիւ, եւ միւ­սովն, այ­սին­քն մե­ռե­լեաւ մե­ղա­ւորն նշա­նա­կի բա­ցա­յայ­տի...: ճծե. 269բ-71ա ՃԾԵ. Բան եր­կ­րորդ. Որ­պէս Քրիս­տոս յայ­սո­րիկ կնոջ բժշ­կու­թեան ար­տա­բե­րեաց զբա­նս մե­ծի ըն­տա­նե­կ­ցու­թեան, հա­ւ­աս­տու­թեան, նա­եւ ու­րա­խու­թեան, զոր եւ իւ­րա­քան­չիւ­րոյ հա­ւա­տա­ցեալ հոգ­ւոյ առ­նէ...: ճծզ. 271բ-3ա ՃԾԶ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս մե­ռեալ կնաւն հո­գին մե­ռեալ մե­ղօք ցու­ցա­նի, այլ կր­կին կա­ցու­թիւն, այ­սին­քն ապ­ստամ­բու­թեան եւ ար­դա­րա­ցուց­ման դնի...:

ճծէ. 273ա-4բ ՃԾԷ. Կիւ­րա­կէ քսա­նեւ­հին­գե­րորդ: Բան ա­ռա­ջին. Որ­պէս Քրիս­տոս ի յԱ­ւե­տա­րա­նում հօր, բա­րե­կա­մի, տեառն եւ վար­դա­պե­տի զան­ձն կրէ ցու­ցա­նէ...: ճծը. 274բ-6ա ՃԾԸ. Բան եր­կ­րորդ. Որ­պէս ի յԱ­ւե­տա­րա­նու­մն տե­սա­կան­քն, գոր­ծ­նա­կան­քն, ա­ռաջ­նորդ­քն, քա­րո­զիչ­քն, լս­օղ­քն, բա­րե­րար­քն եւ բա­րե­րա­րու­թեանց ըն­կա­լ­օղ­քն նե­րեւ­մ­տա­ցեալ ու­սա­նին ցու­ցա­նէ...: ճծթ. 276ա-7բ ՃԾԹ. Բան եր­րորդ. Որ­պէս ի յաշ­խար­հի ո­չինչ յա­գում, ի դժո­խս մըշ­տ­ըն­ջե­նա­ւոր սով եւ ի յեր­կի­նս լի­նի լի յա­գու­մն ցու­ցա­նի: Եւ մինչ յա­գե­ցան այ­սու յա­գե­ցուց­մամ­բս Քրիս­տո­սի, ո­րով ա­մե­նե­քեան յա­գե­ցան ի­մա­նի եր­կ­նա­յին յա­գու­մն, ուր լի­նի լի յա­գու­մն յա­գե­ցե­լոց -Իսկ յա­գե­ցե­լոց ե­րեք են տե­ղիք... որ է սկիզ­բն եւ վաղ­ճան, որ ա­ռանց վաղ­ճա­նի կե­նայ եւ թա­գա­ւո­րէ ա­ն­վաղ­ճան յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

-278-9ա Ցանկ մա­տե­նիս որ կո­չի Բանք ոսկ­իա­կան... -Գլուխ 1. Զե­րից պատ­գա­մա­ւո­րա­ցն, զորս այ­ս­օր ա­ռա­քէ ե­կե­ղե­ցին...-թղ­թա­հա­մար 1... Գլուխ 60. Որ­պէս Քրիս­տո­սի օ­րի­նա­կան...-թղ­թա­հա­մար 192 (ընդ­հա­տուած):

Բ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք]

ա. 285բ [Քա­ղուածք յԱս­տուա­ծա­շունչ գրոց] -Ծնն. 14, 20. Եւ օր­հ­նեաց զԱբ­րա­համ եւ ա­սէ...

բ. 286ա [Ցանկ բնա­բա­նից Բանք ոսկ­իա­կանք գրոց] -Ա. Պատ­րաս­տեաց ընդ­դէմ Տեառն... ԽԸ. Բէ­ե­ղ­զէ­բու­ղաւ հա­նէ դա (ընդ­հա­տուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

 

244աԼուր այսմ գրոյս, ո՜վ սի­րե­լի

Եւ զբա­նս սո­րա պա­հեա ի սր­տի:

249բՈ՜վ դու մա­նուկ յոյժ մտա­ւոր,

Սո­վաւ կր­թիր, զի է եր­կ­նա­ւոր:

255բՈւ­շիմ մտօք ուն­կն­դիր լի­ցիս,

Զի ի հո­գի ուռ­ճաս­ցիս:

262բՈր կա­մի լսել այսմ հո­գե­լի բա­նի,

Նա այժմ եւ ա­պա­գայն յԱս­տու­ծոյ վա­րի:

267բՈ՜հ, ան­ձն իմ եղ­կե­լի, փու­թա՛ մաք­րել զքեզ սո­վաւ:

269բԼու՛ր այսմ խրա­տու, ո՜վ դու մա­նուկ,

Զի լի­ցիս յա­ւի­տե­նա­կան տունկ:

276աՈ՜վ վար­դա­պետ սուրբ եւ բա­րի,

Ժըտ­մամբդ ար­ժան լի­ցուք Տեառն շնոր­հի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

287բ (ԺԸ դ., շղա­գիր) Մու­րա­տի գե­ղին վե­րայ Իտ ա­նուն գիւղն մի գայր, ԻԱ օր նս­տանք, ա­ւուր մ՛ ճա­նա­պարհ գնա­ցինք:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

 Աշ­տար­խան            ՌՄԺ-1761

ԹԵՐԹ` 101 (288 -388). չգ­րուած` 288բ, 293ա-300ա, 328ա-53բ, 368բ-73բ, 383ա-8բ: ՊՐԱԿ` 11 (խառն` Ա, Ը 12, Բ-Դ-10, Ե-Է, Թ-Ժ 8, ԺԱ 7): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լուս­դ­րոշմ­նե­րով` «ԳԺ, «¡"ՋԺԽ, խՍ"Խ, խԻ՞ ՆԸԼ­ԿԱ Յ ԺԸ­ԸԼ եւ­լն: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 30,5 19,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 315ա: Տար­բեր` ա. 288ա, 289ա-92բ, բ. 300բ-27բ, 354ա-69ա, գ. 375ա-381բ, դ. 382աբ): ՏՈՂ` 51 (ա), 37-51 (բ), 49 (գ), 55 (դ):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (354ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ԾՆԹ. Գրուած է մաս առ մաս` ե­րեք տար­բեր ան­ձանց կող­մից: Պա­կա­սող հա­տուած­նե­րը լրաց­նե­լու հա­մար կան բազ­մա­թիւ ա­զատ թեր­թեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 288ա-327բ Քա­րոզ­գիրք նր­բա­ճառ, գե­ղե­ցիկ եւ յոյժ պի­տա­նի, ա­րա­րել եւ շա­րա­դ­րեալ տեառն Տի­րա­տ­րոյ բա­նի­բուն եւ աս­տուա­ծ­ի­մաստ վար­դա­պե­տի եւ փի­լի­սո­փա­յի Հա­յոց, ի փառս ա­նա­րատ հար­սի­նն Քրիս­տո­սի սր­բոյ ե­կե­ղեց­ւոյս Հա­յաս­տա­նեաց եւ ի յօ­գուտ ու­սու­մ­նա­սի­րաց ման­կանց նո­րին ի­բր սպե­ղա­նիս:

Ի հայ­րա­պե­տու­թեան լու­սա­հե­ղոյս Ա­թո­ռոյն Սր­բոյ Միած­նա­ի­ջի սր­բա­զան Յա­կոբ գե­ր­ըն­տիր կա­թո­ղի­կո­սի Ա­մե­նայն Հա­յոց, յա­մի փր­կու­թեան մե­րոյ հա­զա­րե­րորդ եօ­թն­հա­րիւ­րե­րոր­դի վաթ­սու­նե­րոր­դի եւ միա­կոջ եւ ի թուա­կա­նու­թեան Հա­յոց ՌՄԺ (1761), հո­գ­տեմ­բե­րի ամ­սոջ ին­նեւ­տա­սան, ըստ մա­սին ի կող­մն հիւ­սի­սոյ եւ ի քա­ղա­քն յԱշ­տար­խա­նու, ի դուռն Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի ե­կե­ղե­ցոյն Հա­յոց

ա. 289ա-92բ Քա­րոզ շա­րա­տ­րեալ մե­ծին Տի­րա­տ­րոյ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տի, ի բա­նն Սաղ­մո­սին, որ ա­սէ. Ե­րա­նե­լի է այր, որ եր­կն­չի ի Տեառ­նէ, զպա­տուի­րա­նս նո­րա նա կա­մի յոյժ: Գլուխ ա­ռաջ­նե­րորդ -Որ­պէս լուաք ու­րե­մն ի հո­գի­ըն­կալ եւ յաս­տուա­ծա­մերձ ա­րանց մա­տե­նից...

Չիք գլ. Բ-ԺԹ: Տե­ղը բաց:

բ. 300բ-10ա [Մե­ծի հռե­տո­րին Հա­յոց Ե­սա­յեայ, ի բան, որ ա­սէ. Լ0 2178, 19ա] Զորս եդ Աս­տուած յե­կե­ղեց­ւոջ, այս են. նախ` զա­ռա­քեա­լս, եր­կ­րորդ` զմար­գա­րէս: Գլուխ քսա­նե­րորդ -[Զ] աս­տուա­ծա­յի­նսն ճա­ռել զբան եւ զգոր­ծս...

գ. 310ա-4բ Դար­ձեալ ա­սեմ ձեզ, թէ Եր­կուք ի ձէնջ միա­բա­նես­ցին եր­կ­րի վասն ա­մե­նայն ի­րաց, զինչ եւ խն­դ­րես­ցեն, ե­ղի­ցի նո­ցա: Գլուխ քսա­նեւ­մի­ե­րորդ -[Ա]րդ, ճշ­մար­տիւ գի­տեմք, զի նախ ա­ռա­քե­լո­ցն խոս­տա­ցաւ Տէրն զպար­գե­ւս զայս...

դ. 314բ-20բ [Վա­հ­րա­մայ վար­դա­պե­տի. Լ0 734, 28ա] Քա­րոզ ի բա­նն. Ու­րախ լեր յոյժ, դուս­տր Սի­ո­նի, եւ քա­րո­զեա, դուս­տր Ե­րու­սա­ղէ­մի, ա­հա թա­գա­ւոր քո գա առ քեզ ար­դար եւ փր­կիչ նոյն հեզ եւ հե­ծեալ ի վե­րայ ի­շոյ եւ ա­ւա­նա­կի նո­րոյ: Գլուխ քսա­նե­ւ­եր­կուե­րորդ -[Պ] այ­ծառ եւ հրա­շա­լի է մեզ տօ­նս այս...

ե. 320բ-7բ [Մեծ վար­դա­պե­տին Ե­սա­յեայ «ի խն­դ­րոյ Սարգ­սի 735, 127ա] Ի խոր­հուրդ յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի, ի բան մար­գա­րէ­ին. Եւ ող­ջա­ցուս­ցէ զմեզ յետ եր­կուց ա­ւուրց... Գլուխ քսա­նե­րորդ եր­րորդ -[Ո]րք յան­դն­դա­կան խորս լայ­նա­տա­րած ծո­վու մխին... եւ ըստ այսմ աւ­րի­նա­կի` Աս­տուած ե­րիւք... ( ա­նա­ւարտ):

Բ. 354ա-69ա [Հա­մա­ռօտ հա­ւա­քու­մն Աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան Պե­տ­րո­սի Հռո­մկ­լա­յեց­ւոյ]

Տես Լ0 129, 3բ-92բ. Աստ միայն` ¢¢ զ/354ա-5բ: է/355բ-69ա: Յի­շա­տա­կա­րան հե­ղի­նա­կի` 369ա ( անդ` 55ա):

Գ. 374ա-81բ Տե­սու­թիւն Ա­ռա­կա­ցն Սո­ղո­մո­նի Ներ­սէ­սի ե­պիս­կո­պո­սի Տար­սո­նի Կի­լի­կե­ցոց, ա­ւար­տեալ ի թւին Հա­յոց ՈՒԶ (1197) -[Հ] ան­դեր­ձեալք Աս­տու­ծով մխիլ ի քն­նու­թիւն գրոց Ա­ռա­կա­ցս... եւ մո­ռա­ցեալ ի­ցէ զուխ­տն աս­տուա­ծե­ղեն ||...

 Աստ միայն` Նա­խեր­գան, գլ. Ա եւ Բ, 1-17: Շար. թա­փուած:

Դ. 382աբ [Յա­ղա­գս ող­ջոյ­նի, հա­ւա­քեալ լոկ ա­նուն Պե­տ­րոս ա­բե­ղա­յէ. Լ0 608, 96ա] Եւ իբ­րեւ մտա­նի­ցէք ի տու­նս, ող­ջոյն տա­ջիք նմա... -Եւ արդ, գի­տե­լի է, զի ող­ջու­նա­տ­րու­թիւ­նս այս... յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

288ա (տե՛ս):

405

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

ԺԸ-XVIII

 

ԹԵՐԹ` 279. չգ­րուած` 1ա-2բ, 4աբ, 263-70ա, 275ա-9բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԳ 12 (Ա 5)+Դ-Ե 8 (Դ 2): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ «Ե. «Հ լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31 20,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն (1աբ, 270բ, 272ա-4բ), երկ­սիւն (5ա-262բ, 271աբ): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 90ա): ՏՈՂ` 38-40 (5ա-262բ), 43-44 (270բ-4բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` հա­սա­րակ մե­ծա­տա­ռեր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 3-րդ թեր­թի ներ­քե­ւից մէկ քա­ռոր­դի չափ կտ­րած-հա­նած, ուր հա­ւա­նա­բար գրուած պի­տի լի­նէր թարգ­ման­չի յի­շա­տա­կա­րա­նը: 181-րդ թեր­թի ստո­րին լու­սանց­քի մի մա­սը այ­րած. բնա­գիրն ան­վ­նաս: 279-րդ թեր­թը կտ­րած -հա­նած. մնում է փոք­րիկ շերտ: Կազ­մի կա­շին մա­սամբ քե­րուած, մա­շուած, պո­կուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-262բ Գիրք, որ կո­չի Բանք ոսկ­իա­կանք եւ գե­ղեց­կա­գոյնք` ի զա­նա­զան Սուրբ Գրոց վար­դա­պե­տու­թեամբ յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ ի բո­լոր ժա­մա­նա­կս տար­ւոյն, շա­րա­դ­րեալ եւ ա­րա­րեալ ի գե­րա­զանց աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռա­ճի­ոյ, կար­գէն քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ. եր­ջան­կա­պէս սկ­սա­նի եւ մատ­չի

Տե՛ս Լ0 404, 1ա-286ա: Չու­նի ցան­կեր: Դրա փո­խա­րեն ու­նի.

-259ա-62բ Ցանկ գր­քոյս գլ­խա­ւոր ի­րաց - Ա­գա­հն ըն­դէր որ յար­գի... Քրիս­տոս դա­տա­ւոր ար­դար եւ ի­մ­աս­տուն:

Բ. Քա­րոզք եւ օր­հ­նու­թիւնք

1. ա. 270բ [Քա­րոզ] ի բա­նն Մով­սի­սի աս­տուա­ծա­խօս մար­գա­րէ­ին, որ ա­սէ. Ա­ւր­հ­նու­թիւն Տեառն ի վե­րայ լե­րանց մշ­տն­ջե­նա­ւո­րաց -Նախ մշ­տն­ջե­նա­ւոր լե­րինք ա­նուա­նին դասք...

բ. 271ա-բ [Քա­րոզ] -Յո­հան Ոս­կէ­բե­րա­նն ա­սէ, թէ Բա­ցան եր­կին­քն ոչ մար­մ­նա­ւոր տե­սու­թեամբ...

2. 271բ-4բ [0րհ­նու­թիւնք յետ քա­րո­զից] - Այլ եւ աս­տա­ն­օր պար­տիմք ըղձ­մամբ աշ­խար­հի... պայ­ծա­ռա­ցուս­ցէ... (շար. թա­փուած):

406

ՅԱ­ԿՈԲ Վ0ՌԱ­ՃԻ­ՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

Հինծ գիւղՌՄԻԶ-1777

ԳՐԻՉ` մահ­տե­սի Մա­կար: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գա­լուստ վար­դա­պետ:

ԹԵՐԹ` 322 (է­ջա­կա­լուած գր­չի կող­մից 1-623 եւ ա-ո­իգ). չգ­րուած` 1ա-3բ, 4բ-5բ, 318ա-22բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԷ 12 (Ա, ԻԷ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լուս­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 30,2 21,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 155ա): ՏՈՂ` 32-34: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` Ա եւ ԻԷ պրակ­նե­րի մէ­կա­կան թերթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 6ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` 6ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, բու­սա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` ոս­կի, կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ (միայն 6ա):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 287-387 թա­նա­քի ազ­դե­ցու­թիւ­նից մա­սամբ գու­նա­փո­խուած: Վե­րին կո­ղին խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր: Կազ­մի ներ­քե­ւի մա­սի կա­շին մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

4ա-317բ [Բանք ոսկ­իա­կանք Յա­կո­բայ Վօ­ռա­ճի­ոյ]

Տե՛ս Լ0 404, 1ա-286ա: Չու­նի կթ-ձթ գլուխ­նե­րը եւ ցան­կե­րը:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

317բ Փա՜ռք... Ո­րոյ յա­ջող­մամ­բն յանգ ե­լեալ ա­ւար­տե­ցաւ քա­րոզ­գիր­քս, որ կո­չի Բանք ոսկ­իա­կան առ ի վա­յե­լու­մն յոգ­նա­հան­ճար եւ ե­րա­նա­շ­նորհ Գա­լուստ զգօ­նա­միտ վար­դա­պե­տին, զորս կա­րի յոյժ ե­ռա­փա­փագ սի­րով ետ գրել յա­ղա­գս ան­ձին իւ­րոյ եւ հա­մայն բա­նա­սէր ըն­թեր­ցո­ղաց: Ուս­տի խն­դ­րի հան­դի­պո­ղացդ յի­շել զվե­րո­գ­րեալ քա­ջա­ջան եւ յոգ­ն­ի­մաստ Գա­լուստ վար­դա­պե­տին մի­ով Հայր մեր-իւ, զի յի­շ­օղք յի­շեալք լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ:

Հուսկ յե­տոյ յի­շես­ջիք ի մա­քուր յա­ղօ­թս ձեր ա­մե­նա­մեղ եւ խա­կա­կիրթ մահ­տե­սի Մա­կար գրի­չս, յորս յոյժ աշ­խա­տա­նօք գրե­ցի ի գիւղն Հինծ, ի թուին ՌՄԻԶ (1777) եւ սեպ­տեմ­բե­րի Ա:

Զի եմ որդ տղ­մա­լի

Եւ ոչ այր շնոր­հա­լի:

6ա 0գնեա Հո­գիդ Սուրբ Աս­տուած ճշ­մա­րիտ եւ հա­սո զսկ­սեա­լս իմ ի յա­ւարտ:

63ա Զորս խն­դ­րուա­ծովք քա­կո­ղին զմիջ­նոր­մն, որ ի մէջ բնու­թեա­նս մեր եւ Հօրն Աս­տու­ծոյ եւ շաւ­ղաց նո­րին ըն­թա­ցո­ղա­ցն տա­ցէ զիւր ար­քա­յու­թիւ­նն հա­մայն ուղ­ղա­փառ քրիս­տո­նէ­ի­ցս:

268բ Վեր­ջա­ցաւ ըզ­բա­նս սուրբ,

Դու ա՛ռ զսա մտօք նուրբ,

Որ ոչ այ­րիս ան­շ­էջ հուրբ,

Կեա­նս գտա­նես ան­կէտ ա­ւուրբ:

407

ՅԱ­ԿՈԲ Վ0ՌԱ­ՃԻ­ՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

Իզ­միւ­ռին      ՌՄ­ԺԷ-1768

ԳՐԻՉ` Սո­ղո­մոն ա­բղյ:

ԹԵՐԹ` 242. չգ­րուած` 1ա-3ա, 217աբ, 224ա-42բ: ՊՐԱԿ` 1 2+Ա-Ի 12(Ե 8, ԺԹ-Ի 13, ԺԵ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ, «Հ"Չ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 30 21,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 124ա): ՏՈՂ` 37: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 7ա: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Լւո­սան­ցա­յին մա­սե­րը խու­նա­ցած: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

6բ-216բ Գիրք` Բանք ոսկ­իա­կանք կո­չե­ցեալ եւ գե­ղեց­կա­գոյն ո­ճիւ` զա­նա­զան Սուրբ Գրոց վար­դա­պե­տու­թեամբ յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ ի բո­լոր ժա­մա­նա­կս տար­ւոյն, շա­րա­դ­րեալ, ա­րա­րեալ ի գե­րա­զանց աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռա­ճի­ոյ, ի կար­գէ քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ. եր­ջան­կա­պէս սկ­սա­նին:

Տե՛ս Լ0404, 1ա-286ա: Այս­տեղ ՃԺԵ-ՃԽԴ գլուխ­նե­րի

հեր­թա­կա­նու­թիւ­նն ու գլ­խա­հա­մար­նե­րը տար­բեր: Գլուխ­նե­րը

հա­մա­պա­տաս­խան են. ՃԺԵ -ՃԻԳ = ՃԺԸ -ՃԻԶ, ՃԻԴ -ՃԼԸ, ՃԼ -ՃԽԴ,ՃԼԹ -ՃԽԱ = ՃԺԵ -ՃԺԷ, ՃԽԲ -ՃԽԴ = ՃԻԷ -ՃԻԹ: «Ցան­մա­տե­նիս

վեր­ջից տե­ղա­փո­խուած սկիզբ` 4ա-5ա: Յռջբ.` 6բ: Չու­նի յի­շա­տա­կա­րան

թարգ­ման­չի: Լ0 404-ի 285բ, 286բ ցան­կե­րի փո­խա­րեն ու­նի 3 նոր

ցան­կեր.

ա. 218ա-22ա Ցանկ մա­տե­նիս այ­բու­բե­նիւ - Ա­գա­հն ըն­դէ՞ր ոչ յա­գի... Քրիս­տոս օ­ծաւ բա­զում կեր­պիւ:

բ. 222ա-8ա Ցանկ գլ­խոց բնա­բա­նից այ­բու­բե­նիւ -Քրիս­տո­սի գե­ղեց­կու­թիւն գե­րա­զանց է... 0րհ­նեալ որ գաս յա­նուն Տեառն:

գ. 223բ Ցանկ պատ­մու­թեանց եւ ա­ռա­կա­ւոր բա­նից խոր­հր­դա­ւորք - Ա­բի­սո­ղոմ 3 ամ ոչ կա­րաց... Փի­լի­սո­փա­յի փախ­չի­լն ի կա­նանց:

223բ (խո­րա­գ­րից ա­ռաջ) «Ո՜վ եղ­բարք ըն­թեր­ց­օղք գր­քոյս, յետ

 այ­բու­բե­նից ցանկ ժո­ղո­վե­լոյն այս­քան սր­բոց հարց պատ­մու­թեանց եւ

փի­լի­սո­փա­յից ա­սա­ցեալ խոր­հր­դա­ւոր բա­նից յե­տոյ ժո­ղո­վե­ցաք եւ ե­դաք

 աստ այս նշա­նա­ւս օ. ո­րո­նո­ղաց հեշ­տիւ գտա­նի­ցի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

3բ Շնոր­հիւ եւ օգ­նա­կա­նու­թեամբ ա­մե­նա­բար­ւոյն իս­կա­կա­նի ան­հ­նոյ յանկ ե­լեալ ա­ւար­տե­ցաւ գծա­գ­րու­թիւն սոյ­նոյ ար­գա­սա­լիր մա­տե­նիս, որ կո­չի Գիրք` Բանք ոսկ­իա­կան, յա­մի Տեառն 1768, յամ­սեա­նն յու­նա­կա­նի ապ­րե­լի 10, իսկ եւ մերս թիւ ի 1217 (1768), ներ­յամ­սեա­նն ա­րե­գի 3: Արդ, ե­ղեւ ի քա­հա­նա­յա­պե­տու­թեան Ա­մե­նայն Հա­յոց ի քրիս­տո­սա­կա­ռոյց Ա­թոռն Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին` տեառն Սի­մէ­օ­նի սր­բազ­նա­կա­տար կա­թո­ղի­կո­սին Ե­րե­ւանց­ւոյ, իսկ ընդ­հան­րա­կան մե­ծի եւ ան­յաղ­թե­լի Ա­թո­ռոյն Է­ջմ­իած­նի յոյժ հա­ւա­տա­րիմ եւ ծայ­րա­գոյն նուի­րակ տեառն Ղու­կա­սու խո­հե­մա­զարդ եւ գիտ­նա­ւոր վար­դա­պե­տի եւ ա­ռաջ­նոր­դի մե­ծի յԻզ­միւռ­նոյ քա­ղա­քի Լիկ­էաց­ւոց: Եւ էր սա ի Կար­նոյ նա­հան­գէն, ո­րոյ Տէր տա­ցէ զկեա­նս ընդ եր­կարս: Ա­ղա­գաւ ո­րոյ այս ինչ յայտ լի­ցի բա­րե­միտ սր­բա­զան հարցդ, յեղ­բարցդ եւ ման­կանցդ սր­բոյ ե­կե­ղեց­ւոյ, քան­զի հան­դի­պե­լով, ըն­թեռն­լով եւ կամ օ­րի­նա­կե­լով յի­շես­ջիք հո­գե­ւո­րա­կան սի­րով ի մա­քուր յա­ղօ­թս ձեր զպար­տա­կա­նս բիւր քան­քա­րոյ, յեղ­կե­լի պի­տակ զՍո­ղո­մոն ա­ն­ար­ժան ա­բե­ղ­այս եւ լոկ ա­նուամբ կրօ­նա­ւորս, որ յոյժ աշ­խա­տա­նօք գրե­ցի, ոչ տա­լով հան­գիստ եւ դիւ­րու­թիւն ան­ձին, թե­րե­ւս ո­ղոր­մես­ցի ա­մե­նա­գութ Տէրն բա­րե­խօ­սու­թեամբ ա­նա­րատ ծն­օ­ղին իւ­րոյ եւ սա­տա­րու­թեամբ ձերդ ա­ղօ­թից: Որ եւ ձեզ` յի­շո­ղացդ, եւ մեզ` յու­սո­ղա­ցս, այլ ե­ւս սր­բա­գ­րու­թեան օգ­նո­ղա­ցն առ հա­սա­րակ ո­ղոր­մես­ցի ա­ռա­տա­ձիր Տէրն փա­ռաց, ա­մէն: Ե­ւս հայ­ցեմ ի սր­բա­սէր ըն­թեր­ցո­ղաց հարցդ ի­մոց եւ եղ­բարցդ զնե­րու­մն տալ սխալ­ման ի­մոյ, որ եւ բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ ի­մով ձե­ռամբ գրե­ցի ի վե­րայ ե­տեալ հա­շուին ի յԻզ­միւ­ռին քա­ղա­քի, որ եմ ա­մե­նա­նուաստ ան­պի­տան ծա­ռայ ծա­ռա­յի­ցն Աս­տու­ծոյ: Ողջ լե­րուք ի Տէր` զար­գա­ցեալք շնոր­հիւ:

6բ 0րի­նա­կա­գ­րե­ցեալ յա­ւուրսն գե­ր­իշ­խա­նա­կան հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Սի­մէ­ո­նի ե­րի­ցս եր­ջա­նիկ գիտ­նա­կան եւ աս­տուա­ծա­բան կա­թո­ղի­կո­սի եւ ծայ­րա­գոյն քա­հա­նա­յա­պե­տի Ա­մե­նայն Հա­յոց, յա­մի կե­նա­րա­րին 1768 եւ ի Հա­յոց 1217 (1768), նամ­սեա­նն, ի ծո­վա­հա­յեաց քա­ղա­քն Իզ­միւ­ռին:

408

ՅԱ­ԿՈԲ Վ0ՌԱ­ՃԻ­ՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս   ՌՄԺԹ-1770

ԳՐԻՉ` Ա­բի­սո­ղոմ, Ար­սեն, Մատ­թէ­ոս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մատ­թէ­ոս վրդ.:

ԹԵՐԹ` 331+2 (ե­րեք­կ­նած 73). չգ­րուած` 100բ, 118բ, 149բ, 163բ, 201բ, 320բ, 328բ-31բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴ (խառն` Ա, ԺԱ, ԺԳ, Ի 14, Բ 17, Գ, Դ, ԺԲ, ԺԴ, ԺԷ-ԺԹ, ԻԲ, ԻԳ 12, Ե 7, Զ, Է, ԻԴ 20, Ը 18, Թ 16, Ժ 15, ԺԵ, ԻԱ 13, ԺԶ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լուս­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 30 20,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (միա­սիւն` 2ա-14բ, 32ա-43բ): ԳԻՐ` շղա­գիր (նմուշ` 73ա): ՏՈՂ` 36: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն ան­զարդ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

2ա-328ա Բանք ոսկ­իա­կանք... եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռա­ճի­նոյ, ի կար­գէն քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ...

Տե՛ս Լ0 404, թերթ 1ա-286ա: Այս­տեղ ՃԻԴ-ՃԾ գլուխ­նե­րը

հա­մա­րա­կա­լուած 1 թու­հա­մա­րով բար­ձր` ՃԻԵ-ՃԾԱ: Յա­ջորդ ՃԾԱ գլուխն

 ա­ռանց հա­մա­կալ­ման: Յռջբ.` 2ա: Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան`

328ա (տե՛ս Լ0 410, 318բ): Չու­նի ցան­կեր: Փո­խա­րե­նն ու­նի.

1բ [Ցանկ նիւ­թոց] -Ա. Գա­լս­տեան Տեառն... ԽԸ. Վասն հի­ւան­դին եւ մե­ղա­ւո­րին:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 1ա Գիրք քա­րո­զու­թեան վար­դա­պե­տաց, կո­չե­ցեալ Բանք ոսկ­իա­կանք, գա­ղա­փա­րիլ սկ­սան թուին Հա­յոց ՌՄԺԹ (1770), հու­նի­սի 14, ի Մատ­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ շնոր­հե­ցեալ: Գա­ղա­փա­րիլ սկ­սաւ ձե­ռամբ Սվա­ճի Յա­կո­բի որ­դի Ա­բի­սո­ղո­մի եւ Մա­ղաք խա­լի­ֆա­յի հո­գե­ւոր որ­դի Ար­սե­նի եւ այ­լոց ա­շա­կեր­տա­ցն` գրա­գիր Մատ­թէ­ո­սի, ի ման­կա­տան Սր­բոյ Խա­չին` ա­հե­ղա­հ­րաշ մեծ նշա­նին (Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս):

2. 328ա Վեր­ջի Բ տե­տրս գրե­ցաւ, ո­րով եւ ա­ւար­տե­ցաւ գիր­քս թուին Հա­յոց ՌՄԺԹ (1770), յու­լի­սի 20, ի վա­յե­լու­մն /// (ջն­ջուած կար­դաց­ւում է` «Մատ­թէ­ո­սի վար­դա­պե­տի) ձե­ռամբ գրա[գիր] Մատ­թէ­ո­սի:

409

ՅԱ­ԿՈԲ Վ0ՌԱ­ՃԻ­ՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

Իզ­միւ­ռին      ՌՃԺԶ-1767

ԳՐԻՉ` Սո­ղո­մո՞ն ա­բղյ (հմմտ. Լ0 407): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ղու­կաս Կար­նե­ցի:

ԹԵՐԹ` 207. չգ­րուած` 1աբ, 37աբ, 206ա, 207աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԷ 12 (Ա 11, Դ, ԺԷ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 30 19: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 35ա): ՏՈՂ` 41: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 5ա: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 36-րդ թեր­թը պի­տի լի­նէր 49-րդից յե­տոյ: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

4բ-205բ Գիրք` Բանք ոսկ­իա­կանք կո­չե­ցեալ եւ գե­ղեց­կա­գոյն ո­ճիւ` զա­նա­զան Սուրբ Գրոց վար­դա­պե­տու­թեամբ յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ ի բո­լոր ժա­մա­նա­կս տար­ւոյն, շա­րա­դ­րեալ, ա­րա­րեալ ի գե­րա­զանց աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վէ­ռա­ճի­ոյ, ի կար­գէ քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ. եր­ջան­կա­պէս սկ­սա­նին

Տե՛ս Լ0 404, 1ա-286ա: Գլուխ­նե­րի յա­ջոր­դա­կա­նու­թիւ­նն ու

հա­մա­րա­կա­լու­մը նման Լ0 407-ին: Յռջբ.` 4բ: Չու­նի յի­շա­տա­կա­րան

թարգ­ման­չի եւ ցան­կեր: Յա­ւե­լեալ ու­նի.

-206բ Ցանկ պատ­մու­թեանց եւ ա­ռա­կա­ւոր բա­նից խոր­հր­դա­ւորք - Ա­բի­սո­ղոմ 3 ամ ոչ կա­րաց... Փի­լի­սո­փա­յի փախ­չի­լն ի կա­նանց:

Տե՛ս Լ0 407, 223բ

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

4բ 0րի­նա­կա­գ­րե­ցեալ յա­ւուրսն գե­ր­իշ­խա­նա­կան հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Սի­մէ­օ­նի ե­րի­ցս եր­ջան­կի, գիտ­նա­կան եւ աս­տուա­ծա­բան կա­թո­ղի­կո­սի եւ ծայ­րա­գոյն քա­հա­նա­յա­պե­տի Ա­մե­նայն Հա­յոց, ի վա­յե­լու­մն Ղու­կա­սու հե­զա­միտ, քաղ­ց­ր­ի­մաստ եւ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տին եւ ար­հի­ե­պիս­կո­պո­սին Կար­նեց­ւոյ, յա­մի կե­նա­րա­րին 1767 եւ ի Հա­յոց 1215, համ­սեա­նն յուն­վա­րի մէկ, ի ծո­վա­հա­յեաց քա­ղա­քն Իզ­միւ­ռին:

410

ՅԱ­ԿՈԲ Վ0ՌԱ­ՃՈՅ, ԲԱՆՔ ՈՍԿ­ԻԱ­ԿԱՆՔ

ԺԸ-XVIII

ԹԵՐԹ` 326+1 (կրկ. 323): ՊՐԱԿ` Ա-ԻԷ 12 (ԻԴ 10, Ա 13, ԻԵ, ԻԷ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27,3 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 95ա): ՏՈՂ` 41: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-318բ Բանք ոսկ­իա­կանք եւ գե­ղեց­կա­գոյնք` զա­նա­զան Սուրբ Գրոց վար­դա­պե­տու­թեամբ յար­դա­րեալ եւ ճո­խա­ցու­ցեալ ի բո­լոր ժա­մա­նա­կս տար­ւոյն, շա­րա­դ­րեալ եւ ա­րա­րեալ ի գե­րա­զանց աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան վար­դա­պե­տէ եղ­բայր Յա­կո­բէ Վ[օ]յռա­ճի­ոյ, կար­գէն քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ. եր­ջան­կա­պէս սկ­սա­նին

Տե՛ս Լ0 404, 1ա-286ա: Գլուխ­նե­րի վեր­ջի հա­մա­ռօտ մաղ­թանք­նե­րը

հիմ­նա­կա­նում զեղ­ջուած: Յռջբ` 2ա: Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան`

318բ: Չու­նի Լ0 404-ի ցան­կե­րը: Դրանց փո­խա­րէն ու­նի.

ա. 1աբ Ցանկ գլ­խոց այ­բու­բե­նիւ - Ա­մէն ա­սեմ ձեզ... 0րհ­նեալ որ գաս յա­նուն Տեառն:

բ. 322բ-6բ Ցանկ մա­տե­նիս այ­բու­բե­նիւ - Ա­գա­հն ըն­դէ՞ր ոչ յա­գի... Զօ­րա­ցոյց զա­ռա­քեա­լս:

Բ.[Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք]

ա.( Աս­տառ Բ) Կլի­մա­քո­սի ըմ­բ­շա­մար­տին հար­ցաւ Ա­ղէք­սան­դր...

բ. ( Աս­տառ Բ) Սէմ կա­լաւ զԱս­իայ, Քամ` զԱփ­րի­կայ...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԹԱՐԳ­ՄԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ

318բ Թարգ­մա­նե­ցաւ Քա­րոզ­գիր­քս, որ կո­չի Բանք ոսկ­իա­կանք, ի լա­տի­նա­կա­նէ լե­զուէ ի հայ­կա­կան բար­բառ ար­դեամբ եւ գո­յիւք Յո­հան­նէս վե­հա­լուս տէր ար­հի եւ պան­ծա­լի աս­տուա­ծա­բան ե­պիս­կո­պո­սի եւ պա­տր­իար­գի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լ­սոյ Հայ­կա­զեան ազ­գի, ի փառս ա­մե­նա­մե­ծին Աս­տու­ծոյ եւ ի պա­տիւ ա­մե­ն­օր­հ­նե­ցեալ Աս­տուա­ծած­նի եւ ի յօ­գուտ հայ­կա­զեան ե­րա­մին, ի Ղու­կաս վար­դա­պե­տէ Խար­բերդց­ւոյ, յա­մի փրկ­չին 1730, իսկ Հա­յոց` ՌՃՀԹ (1730)-ին:

Նշում­ներ` ( Աս­տառ Ա) 1810: ( Աս­տառ Բ) Թվին ՌՃԲ (1653) Ըս­տամ­պօլ ա­ռեալ է Սուլ­թան Մու­հա­մա­տն:

Գր­չա­փորձ` ( Աս­տառ Ա) Րա­մեալ թուին...:

411

Ա­ՄԻՐ­ԴՈՎ­ԼԱԹ Ա­ՄԱՍ­ԻԱ­ՑԻ, ԱՆ­ԳԻ­ՏԱՑ ԱՆ­ՊԷՏ

Տփ­խիզ        ՌՃՂԴ-1745

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մկր­տում հա­քիմ:

ԹԵՐԹ` 207. չգ­րուած` 207աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԸ 12(ԺԷ 10, ԺԸ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ, թա­գա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31,7 21: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 61ա): ՏՈՂ` 37: Կազմ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` պրակ­նե­րը թու­լա­ցած եւ կազ­մա­հան, 1-34, 203-7 թեր­թե­րի լու­սանցք­նե­րը բամ­բա­կա­կա­լած, տեղ-տեղ մո­մի, թա­նա­քի եւ ձէ­թի բծեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-206ա [ Ա­միր­տով­լա­թի Ա­մաս­իաց­ւոյ Ան­գի­տաց Ան­պէտ]

Տե՛ս Լ0 457, 3ա-324ա. Յռջբ. /1ա-9ա: ¢ ա-լզ /9ա-206ա (չու­նի

«Ֆրիկ): Յի­շա­տա­կա­րան հե­ղի­նա­կի` չիք:

Բ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք]

ա. 206ա [Հա­նե­լուկ] -Ծառ հո­վա­նի զո­վա­ցու­ցեալ,/ Զվեց ծա­ռ­այս տա­պով հա­րեալ, /Ո­րոց այ­ս­օր յան­դի կա­ցեալ, /Ո­չինչ զին­քեամբ հան­դերձ ար­կեալ: Գրի ի ՌՄԼԹ (1790) թուին ի տէր Պե­տ­րո­սէ Թիֆ­լի­զեց­ւոյ:

բ. 206բ Դեղ վասն ծա­նր լս­օղ կամ խլա­ցեալ ա­կան­ջի -Կեն­դա­նի ա­րու նա­պաս­տա­կը մոր­թեն եւ նո­րին ծա­ծուկ մար­մի­նն հա­նեն... Մե­լիք Մի­նաս Կամ­սա­րա­կա­նն Ս[ա]տ[ա]դ[ո]ւբե­կեա­նն եւ Ար­շա­րու­նին գրեաց. 1814, մար­տի 3:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

206ա Փա՜ռք... Ա­ւար­տե­ցաւ գիր­քս, որ կո­չի Բժշ­կա­րան, ի ժա­մա­նա­կս հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն սր­բա­զան Ղա­զար կա­թո­ղի­կո­սին եւ թա­գա­ւո­րու­թեան ի Վրաց Թէ­մու­րազ-խա­նին, ի քա­ղա­քն Տփ­խիզ, որ է Փայ­տա­կա­րան, ընդ հօ­վա­նեաւ Մող­նու Սուրբ Գէ­որ­գայ բազ­մա­չար­չար Զօ­րա­ւա­րին: Գրե­ցաւ ձե­ռամբ մե­ղա­ւոր եւ ա­ն­ար­ժան տէր Գրի­գոր լո­կ­ա­նուն քա­հա­նա­յիս, ի խն­դ­րոյ հա­քիմ Մկր­տու­մի` որ­դի հա­քիմ Ով­սէ­փին: Աս­տուած իւ­րեան վա­յե­լեալ տա­ցէ որ­դոց մին­չեւ որ­դիս. ա­մէն:

 Արդ, ո՜վ ըն­թեր­ցողք, յոր­ժամ բա­նաք զայս գիրս` կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, մի բե­րան լի սր­տիւ յի­շե­ցէք եւ Ո­ղոր­մի ա­սա­ցէ[ք] զգ­ծ­օ­ղս սո­րին տէր Գրի­գոր քա­հա­ն­այս, եւ դուք յի­շեալ լի­նիք սոս­կա­լի օր դա­տաս­տա­նին Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն:

Թվին ՌՃՂԴ (1745)-ին, դեկ­տեմ­բեր Ժ:

Ո՜ գիր, որ մնաս,

Ո՜ ձեռն, որ հող դառ­նաս,

Ո՜վ եղ­բայր, որ կար­դաս,

Մե­ղա­ւո­րիս ո­ղոր­մի տաս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 1ա (Վրա­ցե­րեն).........(« Աս­տու­ծով այս բժշ­կա­րա­նը պատ­կա­նում է հէ­քիմ Մկր­տու­մի որ­դի Ստե­փա­նո­սին):

203բ (Նոյն ձեռ­քով)......... (« Այս բժշ­կա­րա­նը հաշ­ւե­ցէք 7 այս­քան ձեռ­քի փող. այս­քան):

2. Աս­տառ Ա. (ռու­սե­րեն, եղ­ծուած). Ջ վ մ ս ջ դ ջ լ ր նկգկհկ ջսր`բլկլր ¡տւեր Կցջլկճր ըմ:::`ըբ`ւ::: (« Աս­տ­րա­խա­նի բնա­կիչ հայ Յա­կոբ որ­դի Յով­հան­նի­սի...):

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` ( Աս­տառ Ա, շղա­գիր, եղ­ծուած)/// ա­նեմ բուշ­մա­նին ձեր­քն բա­րօվ ողջ կա­պօվ///:

412

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

ԺԷ-XVII

ՍՏԱ­ՑՈ՞Ղ եւ ՅԱ­ՒԵ­ԼԱ­Գ­ՐՈՂ` Ո­վա­նէս հե­քիմ:

ԹԵՐԹ` 242. չգ­րուած` 19ա-21բ, 84ա: ՊՐԱԿ` 2 10+Ա-Դ 12-15 12 (Դ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ, լուս­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31,5 20,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն (1ա-18բ), երկ­սիւն (22ա-242բ): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 92ա): ՏՈՂ` 34 (յա­ւե­լա­գ­րո­ղի` 39-50): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, սպի­տակ թուղթ (Ի դ.):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Պա­կա­սում են գր­չի է­ջա­կալ­մամբ 1-4, 23-24 է­ջե­րը եւ վեր­ջից մի ամ­բողջ պրակ: Ի դ. նո­րո­գուած եւ կազ­մը կար­կա­տուած թի­կուն­քը սեւ, եզ­րե­րը մո­խ­րա­գոյն լա­թով:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2բ-18բ Գիրք մի այլ այս է, որ կո­չի Մուֆ­րա­տաթ, այ­սին­քն` է որ յի­շէ զա­մե­նայն դե­ղե­րոյ ա­նու­նն Ե լե­զուով եւ որ­պի­սու­թիւ­նն, ա­ղե­կու­թիւ­նն, բնու­թիւ­նն եւ չա­փն եւ դե­ղե­րոյ զօ­րու­թիւ­նն` վկա­յու­թեամբ բժշ­կա­ցն (= ԻԳ գլուխ Ա­միր­դով­լա­թի Ա­մաս­իաց­ւոյ Ա­խ­րա­պա­տի­նի) - Ա­նի­սոն... նուռն:

Տե՛ս Լ0 413, 65բ-103ա: Ա­նա­ւարտ` վրջ. «Նուռն, ա­ռանց

«Մայ­րա­փայտ -«Նուռն դե­ղ­ա­նուն­նե­րի վկա­յուիւն­նե­րի: Չու­նի

նա­եւ «Խրտ­մա­նա -«Խուաթ լ-սայ­լապ դե­ղ­ա­նուն­ներն ու

«Ի­թուղ -«Խիար չամ­պար դե­ղ­ա­նուն­նե­րի վկա­յու­թիւն­նե­րը

(թա­փուած` 9բ-10ա է­ջե­րի մի­ջեւ):

Բ. 22ա-95ա [ Ա­խ­րա­պա­տին]

-22ա Ցանկ գրո­ջս, որ կո­չի Ա­խ­րա­պա­տին -Ա. Թէ որ­պէս պարտ է հա­քի­մին գնալ վե­րայ հի­ւան­դին... ԼԶ. Մար­դոյ, որ այ­րու­թիւ­նն պա­կաս լի­նի եւ չկա­րե­նայ կնոջ մօտ պառ­կի:

Ցան­կի եւ բնա­գ­րի գլ­խա­կարգ­ման մէջ կան տար­բե­րու­թիւն­ներ.

բնա­գ­րի մի շարք գլուխ­ներ ցան­կում չեն ար­տա­յայ­տուած

կամ միա­ցուած են մէկ խո­րա­գ­րի տակ:

ա. 22բ-3ա Ա. [Թէ որ­պէս պարտ է հա­քի­մին գնալ վե­րայ հի­ւան­դին: Ա]նուամբ Հօր... ա­մէն -Պարտ է հա­քի­մին, որ գնայ առ հի­ւան­դին...

բ. 23ա-4ա Բ. Նշան, թէ տա­րերց նիւ­թից որն է ա­ւե­լա­ցել ի մար­դն.զայս նշա­նո­վս ճա­նա­չեայ -Սաֆ­րան, որ է դե­ղին եւ հա­մն դառն...

գ. 24աբ Գ. Եր­րորդ գլուխ: Աստ միա­տեղ գրեմք չորս տա­րերց նիւ­թից նշա­նն եւ բնու­թիւ­նն, եւ ցաւն` ա­րեան, սաֆ­րին, սաւ­տին եւ պալ­ղա­մին -Ցա­ւերք ա­րեան ա­ւել­նա­լուն այ­սո­քիկ են...

դ. 24բ-6ա Դ. Դուռն չոր­րորդ: Յա­ղա­գս մա­ճին եւ կա­րու­րին ճա­նա­չե­լուն -Պարտ է հա­քի­մին, որ ա­ռաջ ե­րա­կն տես­նու...

ե. 26ա-8ա Ե. Մինչ ցաստ ճա­ռե­ցաք վասն ե­րա­կին: Այս­միկ խօ­սե­լոց եմք եւ գրե­լոց զկա­րու­րան, որ է գոզն: Հին­գե­րորդ դուռն - Աստ ծա­նու­ցա­նեմք զկա­րու­րան...

զ. 28աբ Զ. Դուռն Զ-ե­րորդ: Նշան ձե­ռի լուա­նա­լուն -Մինչ հի­ւան­դն յա­ռա­ւօ­տոյ ժա­մուն տես­նուս ձեռն լուայ...

է. 28-9ա Է. Դուռն եւ նշան դուրս գնա­ցա­ծին, որ է քա­քն -Ո­րոյ ստա­մո­քսն կա­պուի եւ դուրս պա­կաս ը­լի գնում...

Խո­րա­գի­րը գրուած է ¢ ը-ից յե­տոյ, ո­րի հա­մար ծա­նօ­թա­գ­րուած է`

28բ « Աստ ի­ցէ ըս­կիզ­բն Դուրս գնա­ցա­ծին, 29ա «Է-ե­րորդ վե­րէն

ըս­կիզ­բն ա­րայ:

ը. 29աբ Ը. Դուռն եւ նշան ճա­նա­չե­լուն եւ ի­մա­նա­լուն: Ու­թե­րորդ: Ի­մա­նա­լն եւ ճա­նա­չե­լն տես­նե­լով ե­րե­սս մար­դոյն -Մարդ, որ սե­ւա­գոյն լի­նի...

թ. 29բ-30բ Թ. Թ-ե­րորդ: Մահ տա­րա­ժա­մին նշա­նն - Ա­սաց Բա­գ­րա­տն, թէ երբ տես­նում հի­ւան­դին ե­րեսն ու­ռած ը­լի...

ժ. 30բ-1ա Ժ. Դուռն եւ նշան հի­ւան­դին, որ գոյ­նզ­գոյն ե­րազ տես­նու, այն որ նշա­նն: Տաս­նե­րորդ -Բժիշ­կն պարտ է, որ երբ եր­դայ առ հի­ւան­դն...

ժա. 31ա ԺԱ. Մե­տա­սա­նե­րորդ դուռն: Նշան, թէ քա­նի կեր­պիւ յի­մա­նալ պի­տի հա­քի­մն հի­ւան­դին եւ տես­նուլ եւ հար­ցա­նել -Յա­ռաջ այն, որ հար­ցա­նէ, թէ պատ­ճառն ինչ­պէս է հի­ւան­դու­թեա­նն...

ժբ. 31ա-3ա ԺԲ. Եր­կո­տա­սա­ներ­րորդ: Դուռն եւ նշան, որ մարդ բուր­հա­նն մտ­նու, որ է հա­րին­քն -Մարդ, որ բոր­հա­նն մտ­նու...

ժգ. 33աբ ԺԳ. Դուռն եւ նշան, որ մարդ հի­ւան­դու­թեան մէ­ջն թու­լա­նում ը­լի եւ շուն­չն չկա­րե­նայ առ­նուլ եւ ոչ տալ... Ե­րեք­տա­սա­ներ­րորդ -Գի­տա­ցիր, որ այս ցա­ւս Բ պատ­ճա­ռից կու­լի...

ժդ. 33բ-4բ ԺԴ. Չո­րէք­տա­սա­ներ­րորդ: Դուռն եւ նշան ճա­նա­չե­լուն եւ գի­տե­նա­լուն վասն տա­րոյն եւ ամ­սոյն եւ օ­րին եւ ժա­մույն -Ծա­նիր եւ զայս, զի տա­րին ըստ բնու­թեան...

ժե. 34բ ԺԵ. Դուռն կե­րա­կուր ու­տե­լոյ, թէ որն չէ պարտ միա­տեղ ու­տել կամ որն պի­տի ու­տել: Հն­գե­տա­սա­նե­րորդ -Ով որ գէճ ձու­կն եւ ձու միա­տեղ ու­տէ...

ժզ. 34բ-5բ ԺԶ. Դուռն եւ նշան, որ մար­դոյ յօ­դուած­քն խա­ղայ... Վեշ­տա­սա­ներ­րորդ -Թէ ան­կաս­կած մարդ գո­ռայ եւ ծի­կայ տա` թաւ­քէ­դի նշան է...

ժէ. 35բ ԺԷ. Դուռն եւ նշան, թէ քա­նի ցաւ կա, որ ո­չինչ չի օգ­տի... Եօթ­նեւ­տաս­նե­րորդ -Ջուլ­իա­նոս հա­քի­մն կա­սէ, թէ Ժ ցեղ ցաւ կայ...

ժը. 35բ-7ա ԺԸ. Դուռն եւ նշան դե­ղե­րոյ վեր առ­նե­լոյ եւ խմե­լոյ: Ու­թեւ­տա­սա­նե­րորդ -Հա­քի­մին պարտ է, որ ե­թէ մարդ եր­թայ կուշ­տն դեղ առ­նե­լոյ...

ժթ. 37բ ԺԹ. Ին­նեւ­տա­սա­նե­րորդ: Դուռն եւ նշան վասն դե­ղե­րուն, թէ... ո՞ր դեղն պարտ է տալ եւ ո՞ր­չափ պի­տի տալ -Գի­տա­ցիր, որ դե­ղին հա­լի­լան եւ Քա­բու­լի հա­լի­լան...

ի. 37բ-8ա Ի. Դուռն եւ նշան զա­հ­ը­ռա­ւոր դե­ղե­րուն, որ է թիւ­նա­ւորն... Քսա­նե­րորդ - Այս է թիւ­նա­ւոր դե­ղերն, որ պարտ է հա­քի­մին...

իա. 38ա-9ա ԻԱ. Քսա­նեւ­մի­ե­րորդ: Դուռն եւ նշան դե­ղի վե­րառ­նե­լոյ եւ տա­լոյ եւ ի­մա­նա­լոյ, թէ որ ցա­ւին որ դեղն է պէտ...-Երբ որ մարդ գայ մօտ առ քեզ...

իբ. 39ա-40ա ԻԲ. Դուռն եւ նշան մա­նր դե­ղե­րոյ բաց ա­նե­լոյ, որ փորն լու­ծէ, այս է: ԻԲ-ե­րորդ - Այս է մա­նր լու­ծե­լոյ դեղն...

իգ. 40ա-1ա ԻԲ. Դուռն եւ նշան ա­յա­րիճ­նե­րոյ եւ զօ­րու­թիւնք նո­ցին եւ շի­նե­լն եւ ըմ­պե­լի­քն... ԻԲ-ե­րորդ - Ա­ռա­ջին. ա­յա­րի­ճի փայ­ղա­րայ օգ­տայ­կար է գլ­խոյ ցա­ւին...

ԻԲ գլ­խա­հա­մա­րի կր­կ­նու­թիւ­նը` գա­ղա­փար օ­րի­նա­կից:

իդ. 41ա-4ա ԻԳ. ԻԳ-եր­րորդ: Դուռն եւ նշան մատ­բուղ­նե­րոյ եւ շի­նե­լի­քն նո­ցին...-Մատ­բու­խի բզուրգ, որ օգ­տա­կար է սաֆ­րին...

իե. 44աբ ԻԴ. Դուռն եւ նշան լհուղ­նե­րու, որ է լի­զե­լիք մա­տով... ԻԴ-եր­րորդ -Լհուղ եւ լի­զե­լիք ջալ­ղու­զա­յին...

իզ. 45ա-7ա ԻԵ-եր­րորդ: Դուռն եւ նշան հա­պե­րուն... -Հապ ա­ռա­ջին, որ օգ­տէ ա­մէն ցա­ւին...

իէ. 47ա-9ա ԻԵ. ԻԵ-եր­րորդ: Դուռն եւ նշան ղ[ու]րսե­րուն... -Ղու­րոս ա­ռա­ջին, որ օգ­տէ ա­մե­նայն փո­րա­ցա­ւին...

ԻԵ գլ­խա­հա­մա­րի կր­կ­նու­թիւ­նը` գա­ղա­փար օ­րի­նա­կից:

իը. 49աբ ԻԶ. Դուռն եւ նշան տլե­րուն, որ ա­սեն զամ­դա­հայ... ԻԶ-եր­րորդ -Տլէ ա­ռա­ջին, որ է տաք եւ օգ­տէ...

իթ. 49բ-51բ ԻԷ. Դուռն եւ նշան թր­իաք­նե­րոյ... ԻԷ-եր­րորդ -Թր­իա­քի ա­ւաք եւ զօ­րու­թիւ­նն այս է...

Լ. 51բ-6ա ԻԸ. Դուռն եւ նշան մա­ճու­նե­րոյ... -Մա­ճուն ա­ռա­ջին, որ է մա­ճուն ջա­զի­լայ...

լա. 56բ-8բ ԻԹ. ԻԹ-եր­րորդ: Դուռն եւ նշան ճուա­րիշ­նե­րոյ եւ ի­տ­րի­ֆիլ­նե­րոյ... -Ճուա­րիշ ի­տ­րի­ֆիլ մեծ, որ օգ­տէ եր­կա­մաց...

լբ. 58բ-65բ Լ. Դուռն եւ նշան շար­պաթ­նե­րոյ... Այս շար­պա­թս Դ տա­րոյն ե­տեւ այլ խաս­լիթ չու­նի: Ե­րե­ս­ներ­րորդ -Շար­պաթ բա­նա­ւա­շայ, որ է մա­նու­շա­կին շար­պա­թն...

լգ. 66ա-8ա ԼԱ. ԼԱ-եր­րորդ: Դուռն եւ նշան սքան­ջա­բի­նե­րոյ սա­դին...-Սքան­ջա­բին սա­դայ օգ­տէ լեր­դին...

Ցան­կում այս գլ­խին յա­ջոր­դում է «ԻԴ. ժա­մա­նա­կն բա­ժա­նած վե­րայ

մար­դոյ գլու­խը, ո­րը չու­նի բնա­գիրս: Յա­ջորդ գլուխ­նե­րը` ա­ռանց

գլ­խա­նի­շե­րի:

լդ. 68ա-83բ Դուռն եւ նշան ցխ­րօ­ին, որ է ջեր­մերն... -Քան­զի այս­պէս ա­սէ Մա­մադ Զա­քար­իա­յի որ­դին...

Կից` 83բ, նոյն ձեռ­քով գրուած բժշ­կու­թեան 2 ա­ղօթք.

ա. Չի­նու­րէ քե­սու­մն ջուր լից... եւ այս ա­ղօթ­քս ա­սայ - Ա­նուամբ Հօր...

չո­րէք­շաբ­թի ուր­բա­թոյ...

բ. Ա­ղօթք - Ա­նուամ­բն Աս­տու­ծոյ... որ նս­տի ի վե­րայ ա­թո­ռոյն

փա­ռա­ւո­րու­թեան...

լե. 84բ-6բ Դուռն եւ նշան, որ կին ար­մատ չը­լի­նի ը­ղա­նում. վասն է՞ր կամ ի՞նչ պատ­ճա­ռի. որ­պի­սու­թիւ­նն եւ դեղն կնոջ հայ­զին եւ դժուար ծնե­լոյն եւ ծը­ծաց­ւե­լոյն եւ կաթ­նին եւ ե­րե­խի պա­հե­լոյն եւ յղա­նա­լոյ ի­մա­նա­լն, ա­մէ­նն աստ է -Սա­ղօ­մոն ար­քա­յա­ծի­նն եւ մեծ ի­մ­աս­տու­նն եւ բուն ֆի­լի­սոյ­ֆայն ա­սաց Ժ ցաւ կայ...

Գա­ղա­փար օ­րի­նա­կն ե­ղել է պա­կա­սա­ւոր եւ թեր­թե­րը խառ­նուած:

Գրի­չը պա­կա­սը նկա­տել է եւ տեղ թող­նե­լով 84ա` ծա­նօ­թա­գ­րել.

« Ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, եղ­բայրք, զի օ­րի­նա­կն ոչ գոյր այ­սոր, սա­կայն

թեր­թե­րի խառ­նուած լի­նե­լը չի նկա­տել եւ ըն­դ­օ­րի­նա­կելէ խա­ռը

կեր­պով. կար­դալ` 85ա «Սա­ղօ­մոն ար­քա­յա­ծի­նն... -85բ «..Տաս­նե­րորդ`

զա­ւա­կա­տան մէ­ջն հո­վու­թիւ­նն յաղ­թէ, 84բ «... միսն վայր ը­լի

ըն­կ­նի... եւ ու­տե­լի­քն տաք, 85բ «... Այ­նոր նշա­նն, որ երբ մարդ կն­կան

մօտ մեր­ձե­նայ...: Կից` 85ա, նոյն գր­չի ձեռ­քով. Ա­ղօթք այ­սոր -Նս­տէր

Մար­իամ առ աղ­բիւրն Յոր­դա­նա­նոյ եւ դար­սէր սան­դր ոս­կոյ...

լզ. 86բ-9ա Դուռն եւ նշան դժուար ծնե­լոյն պատ­ճառն նո­րին եւ դեղն եւ ե­րե­խի մեռ­նե­լոյ նշա­նն փո­րու­մն եւ յղա­նա­լուն եւ չյ­ղա­նա­լուն -Կի­նար­մատ, որ դժուար ը­լի ծնա­նում...

լէ. 89բ-90ա Դուռն եւ նշան ջրով յղա­նա­լոյն... -Ջրով յղա­նալ թէ հան­դի­պի...

լը. 90 բ Դուռն եւ նշան վասն սնն­դեայն ե­րե­խա­յին, թէ որ­պէս պարտ է -Ե­րե­խի սնու­ցա­ն­օղ կի­նար­մա­տն...

լթ. 90 բ Դուռն նշան կնոջ, որ ան­զա­ւակ ը­լին կո­չում կամ ա­սում -Նս­տե­ցուր կի­նն ան­ծակ ա­թո­ռին վե­րայ...

խ. 90բ-1բ Դուռն եւ նշան կնոջ կար­գին, որ է հայ­տն եւ այ­նոր բա­նն -Կի­նար­մա­տին ը­ղոր­դն եւ ե­րե­սի ջրովն նա­յէ...

խա. 91բ-2ա Դուռն եւ նշան կնոջ, որ կար­գն ետ ը­լի ըն­կել, որ է հայզն -Յոր­ժամ որ կնոջ կար­գն յետ ըն­կ­նի...

խբ. 92ա-3ա Դուռն եւ նշան կնոջ կաթ­նին եւ ծը­ծա­ցա­ւին... -Կնո­ջն թէ կա­թն պա­կա­սի...

խգ. 93աբ Դուռն եւ նշան կնոջ, թէ զա­ւա­կա­տան մէ­ջն ու­ռեցք հան­դի­պի... -Կնոջ զա­ւա­կա­տան մէ­ջն թէ ու­ռեցք հան­դի­պի...

խդ. 93բ-4ա Դուռն եւ նշան կնոջ, որ զա­ւա­կա­տան մէ­ջն ցաւ մի կու­լի, որ ա­նու­նն ի­ո­բ­նաղ կա­սեն -Թէ այս ցա­ւս ու­նե­նայ...

խե. 94ա-5ա Դուռն եւ նշան, որ մարդ առ կի­նն չկա­րե­նայ մեր­ձե­նալ... -Մարդ, որ չկա­րե­նայ մեր­ձե­նալ առ կի­նն ցա­ւի­ցն...

Գ. 95բ-242բ [ Ա­խ­րա­պա­տին]

-95բ-6ա Յա­նուամբ Հօր... ա­մէն: Ցանկ եր­կ­րորդ Ա­խ­րա­պա­տի­նիս: 0գնեայ... ա­մէն -Ա. Ա­մէ[նա]յն գլ­խա­ցա­ւին... Վատ­սուն Բ. Մէ­նակ դե­ղե­րուն:

Ցան­կի եւ բնա­գ­րի գլ­խա­կարգ­ման մէջ կան տար­բե­րու­թիւն­ներ.

բնա­գ­րի մի շարք գլուխ­ներ ցան­կում կամ չկան, կամ դրուած են մէկ

խո­րա­գ­րի տակ:

ա. 96ա-106բ Ա. Դուռն եւ նշան յա­ռա­ջին: Վասն ա­մե­նայն գլ­խոյ ցա­ւին` քէ­դուն, որ է սար­սա­մն, բրուին, շա­կի­կին, եւ այլ ա­մէ­նն այս դռ­նու­մս է գրած -Յա­ռաջ նոզ­լայն եւ խար­բուխն...

բ. 106բ-7բ Բ. Դուռն եւ նշան մա­լա­խուլ­իա­յին... -Մա­լա­խուլ­իան այն է, որ մար­դոյ խել­քի­ցն կու փո­խէ...

գ. 107բ-8բ Գ. Դուռն եւ նշան սա­րին եւ սաք­թին... -Սա­րայ այ­նոր կա­սեն, որ մար­դոյ ո­չինչ չը­լի ցա­ւում... քաց­խով տլէ ա­նէ եւ գլ­խոյն ձգէ||...

Շար. եւ յա­ջորդ Դ գլու­խը, ըստ ցան­կի` «Չոր­րորդ. Ֆա­լի­ճի

լա­ղուին, րա­շին եւ թա­շա­նու­ճին, թա­փուած:

դ. 111ա-21ա Ե. Դուռ[ն] եւ նշան ա­մե­նայն ա­չից ցա­ւուն... -Գի­տա­ցիր, որ մեծ ը­ս­գ­աս­տու­թիւն եւ թա­տ­պիր եւ փա­հ­րէգ...

ե. 123ա-6բ Զ. Դուռն եւ նշան ա­մե­նայն ա­կան­ջի ցա­ւուն... -Բժիշկ­քն եւ յի­մ­աս­տուն­քն յա­ռա­ջին­քն զայս ա­սա­ցին...

զ. 127ա-9ա Է. Դուռն եւ նշան ա­մե­նայն քն­թին ցա­ւուն... -Նշան այ­նորն, ո­րոյ քին­թին ո­չինչ հոտ կա­րե­նայ առ­նել...

է. 129ա-31ա Ը. Դուռն եւ նշան սուր­դօ­յին, որ է խար­բուխն եւ նուզ­լայ... -Գի­տա­ցիր, որ սուր­դօ­ին եւ նուզ­լի ազ­գն մէկ է...

ը. 131ա-5ա Թ. Դուռն եւ նշան բե­րա­նին եւ պը­ռ­ըն­կա­ցն, ա­տա­մանց եւ լե­զուին... -Պռուն­կն, որ թան­ձ­րա­նայ կամ հաս­տա­նայ...

թ. 135բ-9բ Ժ. Դուռն եւ նշան ա­մե­նայն բգին եւ բօ­ղա­զի ցա­ւին... -Թէ մար­դոյ մա­լազն վայր գայ...

ժ. 139բ-40ա ԺԱ. Դուռն եւ նշան, որ մարդ ջրի խմե­լույ հե­տն տզ­րուկ մտ­նու... -Տզ­րուկ, որ մար­դոյ պո­ղազն մտ­նու...

ժա. 140ա-4ա ԺԲ. Սուր­բն Յա­կոբ եւ սուր­բն Վլա­սի հրա­մա­յեն: Դուռն զի­ղի նա­ֆա­զին եւ հա­զին... -Զիղ նա­ֆազ այ­նոր կա­սեն, որ մարդ (մարդ) հան­գիստ նս­տած լի­նի...

ժբ. 144ա-5բ ԺԳ. Դուռն եւ նշան սլին -Նշան սլին այս է, որ հա­նա­պազ հա­զաց­նում լի­նի...

ժգ. 145բ-53ա Դուռն եւ նշան ըս­տա­մոք­սի ցա­ւուն եւ բղ­կա­լուն եւ հեծ­կլ­տա­լուն եւ հայ­զին... -Ըս­տա­մոք­սի ցաւ բազ­մից կու լի­նի...

ժդ. 153բ-9ա ԺԵ. Դուռն եւ նշան ա­մե­նայն սր­տի ցա­ւին եւ խա­ֆա­ղա­նին... -Գի­տա­ցիր, սր­տին ցաւն բազ­մից կու լի­նի...

ժե. 159ա-63բ ԺԶ. Դուռն եւ նշան ա­մե­նայն լեր­դին ցա­ւուն... -Լեր­դին ցաւն բա­զում ազգ է...

ժզ. 163բ-4բ ԺԷ. Դուռն եւ նշան վա­րա­մին -Գի­տա­ցիր, որ վա­րամ ու­ռուց­քին կա­սեն ֆար­սե­րէն...

ժէ. 165ա-71ա ԺԸ. Դուռն եւ նշան սիս­խին, եա­րա­ղա­նին... -Նշան սիս­խա­յին այս է...

ժը. 171ա-3ա ԺԹ. Դուռն եւ նշան ա­մե­նայն փայ­ծ­ղան ցա­ւուն... -Փայ­ծ­ղան ցաւ­քն, գի­տա­ցիր, բազ­մից է...

ժթ. 173ա-9ա Ի. Դուռն եւ նշան սա­ջին, որ ար­տա­քս տա­նե­լոյն կա­սեն... - Այս ցա­ւս բազ­մից կու­լի­նի...

ի. 179ա-81բ ԻԱ. Դուռն եւ­ն­շան կո­լ­ըն­ճին... -Երբ որ մար­դոյ կու­լինճ հան­դի­պի...

իա. 182ա-4ա ԻԲ. Դուռն եւ նշան ե­րի­կա­մաց ցա­ուն, որ է պօ­լօ­ճի­կն... -Գի­տա­ցիր, որ ե­րի­կա­մաց ցաւն եր­կու ի­րից կու լի­նի...

իբ. 184ա-6ա ԻԳ. Դուռն եւ նշան բշ­տին, շի­րի­մին եւ թիա­քա­րին, որ է փի­տ­ղի քանթ­լի ցաւն... -Քան­թէլ գո­զի ճա­նա­պար­հին կա­սեն...

իգ. 186ա-90բ ԻԴ. Դուռն եւ նշան ծա­ծուկ մար­մ­նոյն եւ պլո­րին եւ յա­ղա­փին... -Ծա­ծուկ մար­մ­նոյն թէ եա­րայ հան­դի­պի...

իդ. 191ա-4ա ԻԵ. Դուռն եւ նշան նս­տոյ­տե­ղին, շա­ղի­ղին, բա­ւա­սի­րին... -Նս­տոյ­տեղն որ քոր լի­նի գա­լիս...

ԻԳ-ԻԵ գլ­խա­հա­մար­նե­րը կր­կ­նուած եւ շա­րու­նա­կուած:

իե. 194բ-5ա ԻԳ. Դուռն եւ նշան ճի­ճուն­ցն... -Ճի­ճուք, որ կու ծնա­նին փո­րու­մն...

իզ. 195բ-8բ ԻԴ. Դուռն եւ նշան երղն­իա­յին, մա­ֆա­սի­լին եւ նկ­րի­սին... Յա­ռաջ երղ­նի­սան գրենք -Երղ­նի­սայ այ­նոր կա­սեն, որ ճռ­ներն ցա­ւում լի­նի...

իէ. 198բ-201ա ԻԵ. Դուռն եւ նոր ը­սկ­սուած... գլ­խի­ցն մին­չեւ ո­տն ինչ որ դռ­սուց ցաւ հան­դի­պի, գլ­խոյ մա­զի­ցն մին­չեւ ը­ղուն­կան, ա­մէ­նն այս դռ­նու­մս է գրած -Յա­ռաջ մա­զի պա­հե­լն գրենք...

իը. 201աբ ԻԶ. Դուռն եւ նշան ե­րե­սի գոյ­նին եւ պէս­պէս դե­ղե­րուն եւ օծ­լի­քե­րուն եւ լուա­նա­լիք­նե­րուն -Ե­րե­սի գոյ­նն որ փո­խուի...

իթ. 202ա-3բ ԻԷ. Դուռն եւ նշան բա­հա­ղին, բա­րա­սին եւ սա­ֆին եւ շիր­նին եւ ջու­զա­մին, որ քա­լուե­թա­ւո­րին կա­սեն, որ է խա­լորն... -Նշան բա­հա­ղին եւ բա­րա­սին, գի­տա­ցիր, որ եր­կու ազգ է...

լ. 203բ-5ա ԻԸ. Դուռն եւ նշան մար­դոյ որ դուրս­թին խոց եւ ե­լունդ կամ ա­րեան խոց կամ մա­նր մղիէ դուրս գայ... - Այս ա­մէ­նս կու լի­նի սուբ­րի...

լա. 205բ-6բ ԻԹ. Դուռն եւ նշան պինդ ու­ռե­ցին, սա­րա­տա­նին, խա­նա­մզ­րին, սա­լին... -Նշան պինդ ու­ռե­ցին, որ ոչ սա­լի ազ­գն...

լբ. 206բ-7ա Լ. Դուռն եւ նշան շլն­քի ցա­ւուն... -Երբ որ մար­դոյ շլին­քն ցա­ւի...

լգ. 207ա-8ա ԼԱ. Դուռն եւ նշան յու­սայ­գլ­խին ցա­ւուն եւ միջ­կայն ցա­ւուն եւ կե­ռա­ցա­ծին եւ ե­րակ­նե­րոյ ուռ­չե­լուն... -Թէ ու­սերն ցա­ւիլ ը­սկ­սէ...

լդ. 208աբ ԼԲ. Դուռն եւ նշան այ­նմ, որ մար­դոյ ա­նու­զել, այ­սին­քն ան­կամ սեր­մն վա­թի... -Մար­դոյ, որ սեր­մն ան­կամ գնայ...

լե. 208բ-9ա ԼԶ. Դուռն եւ նշան կոտ­րա­ծին եւ դուրս ըն­կա­ծին դեղն աստ է -Թէ կոտ­րած լին[ի] ոս­կորն...

լզ. 209ա-10ա ԼԷ. Դուռն եւ նշան կրա­կով այ­րա­ծին եւ ե­ռա­ցեալ ջրով այ­րա­ծին եւ բար­ձր տե­ղաց ըն­կա­ծին եւ կոտ­րա­ծին... -Ինչ ազգ որ այ­րած լի­նի...

լէ. 210բ ԼԸ. Դուռն եւ նշան քա­մուն որ ան­ձու­մն կու լի­նի... - Այս ցա­ւս ե­րե­քից կու լի­նի...

լը. 210բ-1ա ԼԹ. Դուռն եւ նշան կտ­րա­ծին, որ ա­րիւն լի­նի գնում եւ չկան­գ­նի, եւ որ թու­նա­ւոր նե­տով մարդ խո­ցեն... -Թէ կա­մե­նաս, որ ա­րիւ­նն կան­գ­նեց­նես...

լթ. 211ա-2ա Խ. Դուռն եւ նշան փս­խե­լուն եւ բղ­կա­լուն... -Մար­դոյ, որ ըս­տա­մո­քսն խառ­նուի...

խ. 212ա ԽԱ. Դուռն եւ նշան պատ­րոյ­գին, այ­սին­քն` շա­ֆին, որ մարդ ղա­բզ լի­նի... -Մեծ լի­նի մարդ, թէ փո­քր...

խա. 212ա-3բ ԽԲ. Դուռն եւ նշան ծաղ­կին եւ մահ­տա­րա­ժա­մին... -Ճա­լի­նոզն կա­սէ, թէ ծաղ­կի պատ­ճառն...

խբ.213բ-4բ ԽԳ. Դուռն եւ նշան որ ան­ձ­նու­մն ու­ռեցք լոյս ըն­կ­նի... -Ո­րոյ ան­ձ­նու­մն ու­ռեցք լոյս ըն­կ­նի...

խգ. 214բ Խդ. Դուռն եւ նշան, ո­րոյ խտի­տն որ հո­տում լի­նի, եւ ոտ­ներն եւ ներսն ա­ղեց հո­տե­լուն... -Նշան խտ­ը­տին հո­տե­լուն եւ քր­տն­քե­լուն...

խդ. 214բ-5ա ԽԵ. Դուռն եւ նշան խա­դի­րին, որ է վատ ցաւ... -Խա­դիր այ­նոր կա­սեն, որ միջ­քից վայրն...

խե. 215աբ ԽԶ. Դուռն եւ նշան դա­ւալ ֆլին եւ դա­ւա­լին, որ է սե­ղան... -Դա­ւալ այ­նոր կա­սեն, որ ո­լո­քի ե­րակ­ներն հաս­տա­նայ...

խզ. 215բ-6ա ԽԷ. Դուռն եւ նշան կրն­կի,որ է գար­շպարն եւ ձեռ­նե­րուն ճղ­քուի­լուն եւ ձե­ռի ը­ղ­ըն­կան ցա­ւուն -Թէ ը­ղուն­կն ցա­ւի եւ քոր գայ...

խէ. 216աբ ԽԸ. Դուռն եւ նշան նե­տի բեր­նին եւ փշին եւ աս­խին հա­նե­լուն եւ փայ­տով եւ մաթ­րա­խով ծե­ծա­ծին... -Նե­տի բե­րա­նն հանց այլ կու լի­նի...

խը. 216բ-7ա ԽԹ Դուռն եւ նշան լա­ղա­ռա­նա­լուն եւ գի­րա­նա­լուն եւ մա­տին ճղ­քուե­լուն -Մարդ, որ գէր լի­նի եւ լա­ղա­ռա­նայ...

խթ. 217բ Ծ. Դուռն եւ նշան մա­հա­դեղ տուա­ծին եւ թի­նա­ւոր դե­ղա­ծին... -Մարդ, որ դե­ղե­լուց ահ ու­նե­նայ...

ծ. 218ա-20բ ԾԱ. Դուռն եւ նշան օ­ձի կծա­ծին եւ կար­ճի կծա­ծին եւ մօ­րի­ե­լի կծա­ծին... եւ կա­տա­ղած շան կծա­ծին -Երբ որ մար­դոյ յօ­ձն կծէ...

ծա. 221աբ Դուռն եւ նշան ե­րակ­նուն բա­նա­լուն եւ հա­ճա­մա­թին եւ տզ­րուկ դնե­լուն եւ լուս­նով ա­րիւն առ­նե­լուն -Բա­նա­լն կի­ֆա­լին օգ­տա­կար է վե­րի ցա­ւե­լուն...

 Ա­ռանց գլ­խա­հա­մա­րի: Ցան­կում` ԽԷ:

ծբ. 222բ ԾԲ. Դուռն եւ նշան բաղ­նի­սին լեղ[ա]նա­լուն... -Թէ մարդ ան­սաւ­րեալ լի­նի եւ այլ վախտ չլի­նի լե­ղա­ցել...

ծգ. 222բ-3ա ԾԳ. Դուռն եւ նշան ոչ­լին... լուին, մկան եւ մրջ­մա­նն զեռ­նոց -Պատ­ճառն այ­նոր այս է, որ բնու­թեան տա­քու­թիւն...

ծդ. 223աբ ԾԴ. Դուռն եւ նշան քնա­նա­լուն եւ ար­թ­նա­նա­լուն... -Գի­տա­ցիր, որ քու­նն ա­ռող­ջու­թե­նին ուժ տուող է...

ծե. 223բ-5ա ԾԵ. Դուռն եւ նշան կե­րա­կ­րե­րոյն թը­թուին, քաղ­ց­րին, դառ­նին եւ կծուին -Գի­տա­ցիր, որ ցո­րեա­նն, շա­բա­լու­թն...

ծզ. 225աբ ԾԶ. Դուռն եւ նշան հան­դեր­ձին եւ վե­րայ ա­ծե­լոյ մա­զե­ղէ­նին... -Ինչ հան­դերձ որ կտաւ­հա­տի­ցն կու յա­ռաջ գայ...

ծէ. 225բ-6ա ԾԷ. Դուռն եւ նշան նոր տուն շի­նե­լուն... -Երբ որ մարդ նոր տուն լի­նի դնում...

ծը. 226ա-8ա ԾԸ. Դուռն եւ նշան ա­մէն ազ­գի ձի­թե­րոյ շի­նե­լն եւ պա­հե­լն եւ բան տա­նե­լն... -Ձէթ մա­նու­շա­կի եւ խասլ­իա­թն այս է...

ծթ. 229ա-32ա ԾԹ. Դուռն եւ նշան ա­մե­նայն մսոց... -Գի­տա­ցիր, մսերն ա­մէն Բ յազգ է...

կ. 232աբ Կ. Դուռն եւ նշան ա­մե­նայն կաթ­նե­րոյ... - Ա­մէն ազգ կա­թն ժո­ղո­ված հով է եւ գէճ...

կա. 233ա-5բ ԿԱ. Դուռն եւ նշան ա­մէն ազգ հն­դե­րոյ... -Յա­ռաջ յի­շենք զցո­րեա­նն, որ է գլուխ եւ թա­գա­ւոր ա­մե­նայն հն­դոց...

կբ. 235բ-41ա ԿԲ. Դուռն եւ նշան եւ խասլ­իա­թն ա­մե­նայն պար­տէ­զայ­նոց ի­րաց` հն­դե­րոց եւ տա­կե­րոց եւ մա­նա­ւանդ վայ­րի ի­րայ­նոց... -Քան­զի որ է ճար­ճա­տու­կն պար­տե­զոց լի­նի...

կգ. 241ա-2բ ԿԳ. Դուռն եւ նշան ա­մեն ազ­գի մր­գե­րոյն` հնին եւ նո­րին, թա­ցին եւ չո­րին... - Ար­մաւն, որ եւ խուր­մայ ա­սի... սր­տին խառ­ն­վե­լուն եւ փս­խե­լուն հա­մար ||...

Շար. թա­փուած: Բա­ցա­կա­յում են նա­եւ հե­տե­ւյալ 3 գլուխ­նե­րը. ըստ

ցան­կի` ա. «Վատ­սու­նե­րորդ. Քաղ­ց­րունց եւ շաք­րոտ­նե­րունց: բ

«Վատ­սուն Ա. Գի­նուն եւ ջրին: գ. «Վատ­սուն Բ. Մէ­նակ դե­ղե­րուն:

Դ. Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք

Կա­տա­րուած են Ո­վա­նէս հե­քի­մի ձեռ­քով` ձե­ռա­գ­րիս տար­բեր է­ջե­րի

 ա­զատ մա­սե­րում եւ լու­սանցք­նե­րում, եր­բե­մն` ի լրա­ցում բնա­գ­րի

հա­մա­պա­տաս­խան բաժ­նի:

1. ա. Մու­ջատ մաադ -Զա­րա­ւու­նի դի­գար մա­նի բիա­զա­րադ... (կես էջ, հա­յա­տառ պարս­կե­րէն):

բ. 1ա Մու­սա­լա­ին գե­ղե­ցի­կն այն է... -Առ լա­լ­ը­ռանկ գի­նի Գ լի­տր...

գ. 1ա Վասն հալ եւ մաշ ցա­ւուն... -Առ յու­նապ, սպս­տան...

դ. 1բ Վասն սիս­խա­յի -Որ մար­մի­նն ու­ռած լի­նի...

ե. 2ա Հապ քի իս­հա­լի խուն բազ դա­րադ -Սֆա­թի մա­զու, զաջ... (9 տող, հա­յա­տառ պարս­կե­րեն):

զ. 2ա Հապ սն­կան -Առ ան­ծր ու թա­կիր... (14 դե­ղա­տո­մս):

է. 22ա Մռջ­ման բոյ­նի -Զկա­նաչ որ­դոյ ուռն այ­րէ... (11 դե­ղա­տո­մս):

ը. 83բ Վասն քր­տն­քին ետ ձգե­լոյն եւ քր­տունք բե­րե­լոյն -Զսա­մի­թն ե­ղով եռ­ցու է զան­ձն օ­ծէ (5 դե­ղա­տո­մս):

թ. 109ա-10բ Մե­ծին Ջա­լի­նո­սին, որ այժմ ի մեր լե­զուաւ Գալ­իա­նոս կո­չի, Գիրք եւ մուֆ­րա­տատ ըս­տոյգ եւ փոր­ձած` վասն ԽԵ դե­ղոց... 1. Ա­ռա­ջին, որ եւ Փե­նու­նայ ա­սի... 45. Քա­ռա­սուն եւ Ե դեղն` Խէ­ֆիլ յա­պուտ -Մու­րատ գե­տին մէ­ջն... զխայ­թող­նե­րուն ցաւն բժշ­կէ: Եւ Քրիս­տո­սի... փառք... ա­մէն:

ժ. 110բ Վասն իւ­ղոյն սքան­չե­լոյն -Իսկ իւղն, ո­րով օ­ծա­նէ­ին թա­գա­ւոր­քն...

ժա. 121բ-2բ Դուռն եւ նշան վասն տուզ­լու պալ­ղա­մին եւ ֆռանկ ցա­ւուն... -Որ մար­դուն ֆռանկ զահ­մաթ ու­նե­նայ...

ժբ 126բ [Դեղ] խլի -Բռ­նէ Ը հատ ճնճ­ղուկ...

ժգ. 129ա [Դեղ փռն­գ­տա­լու] -Առ ախ­ս­ըռ­ղաղն, որ տա­կ­ռիյ է...

ժդ. 190բ Մարդ, որ շատ ի ջր­վաթ ե­լա­նէ... -Առ մա­զ­տա­քի եւ կած­քար...

ժե. 190բ Եւ մար­դոյ, որ այր­կու­թիւ­նն շուտ վա­թի -Զպա­խ­րոյ լե­զուա­կն, որ է սը­ղր­տի­լին...

ժզ. 190բ Պէլ սա­ւ­ու­ղի -Պէլ սա­վ­ու­ղին լնո­ղին այս­պէս ա­րա. Առ բողկ մի... (10 դե­ղա­տո­մս):

ժէ. 194ա Սունկ, որ ի սիր­տն լնա -Առ լօշ­տա­կի քօք...

ժը. 195ա Տլէ, որ զճի­ճուն հա­նէ ի մար­դոյն... -Առ պա­խ­րի լե­ղու...

ժթ. 198բ Մա­ճուն նկր­սի -Առ սուրն­ջան Ի դրամ...

ի. 201ա Գլ­խոյն մազն բռ­նէ եւ ամ­րաց­նէ... -Առ մե­ղր ու օ­ծէ զգ­լուխն... (5 դե­ղա­տո­մս):

իա. 201բ [Դեղ ե­րե­սի] -Խում­րա­յէն, որ ե­րեսն եւ գլուխն բռ­նուի, զգ­լուխն գեր­ծէ... (18 դե­ղա­տո­մս):

իբ. 217ա [Դեղ] գի­րա(ու)դեան -Զառ­ջոյ ճրա­գոյն տուր...

իգ. 228բ Հապ տուզ­լու պալ­ղա­մին -Առ լաւ թու­թուն Բ դրամ...

(Ծնթ. յա­ւե­լա­գ­րո­ղի. «Կցորդ ֆռան­կի զահ­մա­թին...: Տե՛ս Դ, ¢ 1. ժա):

2. [Գաղ­տ­նա­գիր այ­բու­բեն]

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

10բ (Ձա­խա­կող­մեան լու­սանց­քում ա­րա­բա­տառ) ւջփՋ («Ո­վա­նէս: Նոյ­նը նա­եւ` 11բ, 17բ, 32բ, 37բ, 38ա, 116ա, 125ա, 126ա, 126բ, 127բ, 128ա, 129բ, 130ա, 132բ, 138ա, 139ա, 141ա, 144բ, 149ա, 149բ, 155ա, 158ա, 160ա, 161ա, 163բ, 164ա, 165բ, 166ա, 167ա, 167բ, 169ա, 170բ, 171ա, 174ա, 175բ, 180ա, 183ա, 187ա, 189բ, 215բ, 224ա, 227ա, 231ա, 234ա, 235բ, 239ա, 239բ, 242բ):

Կն­քա­դ­րոշմ` 110բ ( ա­ն­ըն­թռն­լի. նշ­մար­ւում են ա­րա­բա­կան տա­ռե­րի հետ­քեր. հա­ւա­նա­բար` «ւջփՋ):

413

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

Իզ­միր          ՌՁԴ-1635

ԳՐԻՉ` Սար­գիս ե­րէց Հա­լապ­ցի (10ա-102բ), Մար­գար դպիր (103ա-6բ, 109բ-89բ): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ա­ւե­տիք Ջու­ղա­յե­ցի:

ԹԵՐԹ` 200+1 (կրկ. 30). չգ­րուած` 1ա-3բ, 5աբ, 8ա-9ա, 109ա: ՊՐԱԿ` 1 8+1 1+Ա-ԺԲ 8 (Է, ԺԲ 7)+ԺԳ-ԺԹ 12 (ԺԳ 15)+1 6+1 5: ՆԻՒԹ` թուղթ (տար­բեր. 1-8, 196-200 ա­ռիւ­ծա­ն­շան, «ՋԼԱԲ­ՀԸ, «ԹԲԳԲ"Ը­ԼՄԲ լու­սա­դ­րոշ­մով, 9, 106-9 լու­սա­գ­ծե­րով, 10-102 ա­ռանց լու­սա­գ­ծե­րի, 103-5, 110-53 ա­ն­ո­րոշ լու­սա­դ­րոշ­մով, 154-95 ծաղ­կա­ն­շան եւ «ՋԱ լու­սա­դ­րոշ­մով): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 26,5 20,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (9բ-65բ, 103ա-94բ), միա­սիւն (4աբ, 6ա-7բ, 65բ-102բ, 195ա-200բ): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (9բ-193ա: Նմուշ` 42ա), շղա­գիր (4աբ, 6ա-7բ, 195ա-200բ): ՏՈՂ` 26-30 (Սար­գիս գր­չի), 25-26 (Մար­գար գր­չի), 25-44 (յա­ւե­լա­գ­րող­նե­րի): ԿԱԶՄ` պարզ ճն­շա­գ­ծե­րով շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 10ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր (10ա, 103ա, 178ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-12 թեր­թե­րը մկն­կեր, 58ա-ի վրայ` ջրի, 145ա-ի վրայ` կա­պոյտ թա­նա­քի, իսկ 189բ-90ա-ի վրայ` կար­միր ներ­կի բծեր, 104-8 թեր­թե­րի գրա­դաշ­տը թա­նա­քից գու­նա­փո­խուած, իսկ 117, 118, 141, 142, 167, 178, 191 թեր­թե­րը թի­կուն­քա­յին մա­սից պատ­ռուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, փա­կա­նա­զերծ:

Ծնթ. Վեր­ջին ստա­ցող Յա­կոբ Շա­մա­խե­ցիւ յի­շա­տա­կա­րան­նե­րից են­թա­դ­րե­լի է, որ ձե­ռա­գ­րիս 2 մա­սե­րը նա­խա­պէս ե­ղել են ի­րա­րից ան­ջատ: Ա­ռա­ջի­նը (10-102) ստա­ցել է 1729-ին, եր­կ­րոր­դը (103-95)` 1732-ին, միա­ց­րել, կր­կին պրա­կայ­կա­լել, է­ջա­կա­լել, դե­ղա­գ­րե­րը հա­մա­րա­կա­լել:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 10ա-35բ [ Ա­միր­տով­լա­թի Ա­մաս­իաց­ւոյ] Յու­սու­մն բժշ­կու­թեան ար­հես­տին

-10ա [Նա­խա­դ­րու­թիւն] -Գի­տա­ցիր, որ ա­ռա­ջն կու յի­շեմք զԲ­ժշ­կա­րա­նին զդռ­վին... եւ ե­տոյ զՄար­դա­կազ­մու­թիւն այլ գտաւ, եւ զպէ­տն ա­մե­նայն ան­ձին գտաւ:

-10ա-1ա Այս է ցանկ Մար­դա­կազ­մու­թեան -Ա. Յա­ռա­ջն յի­շեմք զբ­ժշ­կու­թեան ու­սու­մն... ԾԸ. Վասն զայս պեղծ խառ­նուա­ծո­ցն...

Ա-ԾԸ գլուխ­նե­րը հա­մա­պա­տաս­խա­նում են Լ0 414-ի Ա-ԺԵ

գլուխ­նե­րին. Ա-Գ=Ա-Գ, Դ-Ե=Դ, Զ-ԻԸ=Ե, ԻԹ=Զ, Լ-ԽԹ=Է, Ծ-ԾԴ=Ը-ԺԲ,

ԾԵ-ԾԶ=ԺԳ, ԾԷ=ԺԴ (տպա­գիր օ­րի­նա­կում միա­ցուած ԺԳ-ին), ԾԸ=ԺԵ:

ա. 11ա-2ա Ա. Յա­ռա­ջին դուռն. Յի­շեմք զբ­ժշ­կու­թեան զու­սու­մն եւ զշ­նոր­հն եւ զօ­րու­թիւն, եւ թէ որ­պէս է բժիշ­կն, եւ որ­պէս է փառ­քն բժշ­կին, եւ որ­պէս ճա­նա­չէ զմա­հա­ցու դե­ղերն - Այլ գի­տա­ցիր, որ ա­ռա­ջն այս ու­սու­մն ի հե­լե­նա­ցոց ա­զգաց մէ­ջն էր...

Չու­նի Լ0 414-ի այս գլ­խի սկզ­բ­նա­մա­սը. «Եւ այլ ի­մա­ցիր... (225բ):

բ. 12ա Բ. Եր­կ­րորդ, որ ցու­ցա­նէ զբ­ժշ­կու­թեան չա­փն եւ զբա­ժի­նն, թէ մին­չեւ ուր հա­սա­նի եւ քա­նի բա­ժա­նի -Գի­տա­ցիր, որ շատ ոք կան, որ զա­նուն­վին հէ­քիմ են դրել...

գ. 12բ-3ա [Գ.] Եր­րորդ, որ յի­շէ զնիւ­թն եւ զմի­զա­ճն, թէ որ­պէս է, եւ զչա­փն նիւ­թե­րուն -Գի­տա­ցիր, որ բժ­կա­պետ­քն շատ խօսք են ա­սա­ցեր...

դ. 13ա-4ա Դ. Չորսն, որ յի­շէ զխառ­ն­ւած­քն եւ զբ­նու­թիւն նո­ցա, թէ որ­պէս է -Եւ բժշ­կա­պետ­քն ախ­լատ ա­սեն, որ այ­սոք Դ են...

ե. 14ա-5ա Ե. Հին­գե­րորդ, որ յի­շեմք, թէ որ­պէս ըն­ծա­յի մա­նու­կն ի ո­րո­վայն մօրն -Գի­տա­ցիր, որ բժշ­կա­պետ­քն` ա­ռա­ջին­քն եւ վեր­ջին­քն...

զ. 15ա-6ա Զ. Վե­ցե­րորդ դուռն, որ յի­շէ զոս­կ­րան­քն, թէ որ­պէս գո­յա­ցոյց Տէր Աս­տուած -Գի­տա­ցիր, որ Աս­տուած զմար­դուն ոս­կ­րան­քն հի­մն եւ սիւն է ա­րել...

է. 16ա Է. Եւ­թն. Վասն ստեղծ­ման գլ­խոյն եւ դե­ղա­նն -Գի­տա­ցիր, որ Գ իրք ի մար­դուն ան­ձն մեծ եւ շնա­հա­ւոր եւ պա­տուա­կան է...

ը. 16աբ Ը. Վասն ստեղծ­ման սր­տին -[Գի­տա­ցիր], որ ին­քն է թա­գա­ւոր ան­ձին...

թ. 16բ Թ. Վասն ստեղծ­ման լեր­դին, որ է տա­նու­տէր ան­ձի­նն -Գի­տա­ցիր, որ լեր­թին բնու­թիւն տաք է...

ժ. 17ա Ժ. Վասն ստեղծ­ման փայ­ծ­ղան -Գի­տա­ցիր, որ Աս­տուած զփա­ծաղն հով եւ չոր է ստեղ­ծել...

ժա. 17աբ ԺԱ. Վասն ստեղծ­ման թո­քին -Գի­տա­ցիր, որ Աս­տուած զթո­քին բնու­թիւն հով եւ գէճ է...

ժբ. 17բ ԺԲ. Վասն ստեղծ­ման լե­ղուն -Գի­տա­ցիր, որ լե­ղուն բնու­թիւն տաք եւ չոր է...

ժգ. 17բ ԺԳ. Վասն ստեղծ­ման ի­րի­կա­մա­ցն -Գի­տա­ցիր, որ յի­րի­կամ­քն բնու­թիւն եւ զօ­րու­թիւն այն է...

ժդ. 17բ-8ա ԺԴ. Վասն ստեղծ­ման ստա­մո­քին եւ օ­րի­նա­ծո­ցն նո­րին -Գի­տա­ցիր, որ ստա­մո­քին տե­ղի­քն ի կր­ծոց ներ­քեւն է...

ժե. 18ա ԺԵ. Վասն ստեղծ­ման ա­ղե­ցն -Գի­տա­ցիր, որ ա­ղե­ցն կազ­մե­լի­քն որ­պէս ստա­մո­քին է...

ժզ. 18ա ԺԶ. Վասն ստեղծ­ման հա­լա­բշ­տին -Գի­տա­ցիր, որ հա­լա­բուշ­տն ի մար­դուն ա­ճու­կն է...

ժէ. 18ա-9ա ԺԷ. Վասն ստեղծ­ման եւ օ­րին­ւա­ծոց ա­զի­ցն -Գի­տա­ցիր, որ Աս­տուած զաջ­քն ի փոս տե­ղա­ցն այ­նոր է ստեղ­ծել... (կից` գծա­գիր. «Կեր­պն գլ­խոյն եւ ա­ջի­ցն այս է):

ժը. 19ա ԺԸ. Վասն ստեղծ­ման ա­կն­ճին - Աւ­րի­նեաց Աս­տուած զա­կան­ջն այ­նոր հա­մար...

ժթ. 19ա ԺԹ. Վասն ստեղծ­ման քթին -Գի­տա­ցիր, որ քի­թն ե­րե­սաց շնորհ­քն է...

ի. 19բ Ի. Վասն ստեղծ­ման պռ­ըն­կա­ցն եւ լեզ­ւին -Գի­տա­ցիր, որ պռուն­քն բեր­նին պա­հա­րա­նն է...

իա. 19բ Ի1. Վասն ստեղծ­ման ձե­ռա­ցն -Գի­տա­ցիր, որ Աս­տուած զշատ զօ­րու­թիւն ի ձեռ­քն է դրել...

իբ. 19բ 22. Վասն ստեղծ­ման ծծե­րուն -Գի­տա­ցիր, որ ծծերն թուլ միս է...

իգ. 19բ-20ա 23. Վասն ստեղծ­ման ձը­ւե­րուն -Գի­տա­ցիր, որ ձւերն սեր­ման տուն է...

իդ. 20ա ԻԴ. Վասն ստեղծ­ման ա­րան­քին -Գի­տա­ցիր, որ ա­րան­քն զօդ­ւած մն է...

իե. 20ա 25. Վասն ստեղծ­ման ոս­կ­րա­ցն եւ մսին եւ եր­կին եւ ջղին եւ կց­ւա­ծո­ցն մար­մ­նուն եւ ոս­կե­րա­ցն եւ ա­մե­նայն ան­ձի­նն -Եւ գի­տա­ցիր, որ մար­դուն ա­մե­նայն ոս­կրն ԲԽ­ՃԸ (248) ոս­կր է...

Լ0 414-ում բա­ժա­նուած 2 են­թա­գ­լուխ­նե­րի. «Ե­րե­ւու­մն ոս­կե­րա­ցն... (235բ-6ա) եւ «Թիւ եւ հի­մն ջղե­րուն... (236ա):

իզ. 20ա 26. Վասն ստեղծ­ման ա­զալ­նե­րուն, որ է կտոր մի միս -Միս, որ ի մար­դուն ոս­կրն, եւ ին­քն ԹՃԻԷ (927) ինք...

իէ. 20աբ ԻԷ. Վասն աւ­րի­նա­ծոց եւ ստեղծ­ման փայ­վանտ­նե­րուն -Գի­տա­ցիր, որ ի մար­դուն ան­ձն մեծ եւ փո­քր ԹՃԸ (908)...

իը. 20բ ԻԸ. Վասն ստեղծ­ման եր­կ­նուն, թէ քա­նի է եւ քա­նի բա­ժա­նի -Գի­տա­ցիր, որ յա­մե­նայն ե­րա­կն մար­դուն ԳՃԿ ե­րակ է...

իթ. 20բ ԻԹ. Վասն որ յի­շեմք զհինկ զգա­յու­թիւն մար­դոյն -Գի­տա­ցիր, որ Տէր Աս­տուած ի մար­դն Ե զգա­յա­րանք է ստեղ­ծել...

Լ0 414-ում այս գլ­խից յե­տոյ «Եւ մար­դա­կազ­մու­թիւն մի այլ գրո­ցն (236բ-49ա):

լ. 20բ-1ա Լ. Վասն թտ­պիր զա­ռող­ջու­թիւն պա­հե­լուն, կա­մօ­քն Աս­տու­ծոյ, թէ որ­պէս լի­նի եւ ինչ առ­նէ, [եւ] որ­պէս է - Ա­ռող­ջու­թեան նշա­նն այն է...

լա. 21աբ ԼԱ. Վասն թտ­պիր կե­րա­կուր ու­տե­լոյ -Գի­տա­ցիր, որ ա­ղողջ այն ժա­մն պա­հէ...

լբ. 21բ ԼԲ. Վասն թտ­պիր թաց միրգ ու­տե­լոյ - Ա­սէ Հա­նն­նա. Ով որ ու­զէ, որ միրգ ու­տէ...

լգ. 21բ-2ա 33. Վասն թտ­պիր ջուր խմե­լո - Ա­սէ Գեղ­իա­նոս, թէ յե­տեւն կե­րա­կ­րին ջուրն այն­չափ պի­տի...

ԼԱ-ԼԳ յօ­դուած­նե­րը Լ0 414-ում մտ­նում են Է գլ­խի նա­խա­բա­նի մէջ (240բ-1բ):

լդ. 22ա ԼԴ. Վասն թտ­պիր գի­նի խմե­լո -Գի­տա­ցիր, ա­ռա­ջին­քն ա­սա­ցել են, թէ գի­նի խմե­լն...

լե. 22բ ԼԵ. Վասն թտ­պիր քուն լի­նե­լու եւ ար­թ­նու­թեան - Ա­սէ Պուղ­րատ, թէ քուն լի­նա­լն...

լզ. 22բ ԼԶ. Վասն թտ­պիր, որ զմար­դուն բնու­թիւն կա­կուղ լի­նի - Ա­սէ Մա­տա­յին բժիշ­կն, թէ ին­քն քան զա­մե­նայն թտ­պիր լաւն այն է...

լէ. 22բ-3ա Վասն թտ­պիր ա­մուս­նու­թեան - Ա­սէ Մա­սր­ճուա­նն, թէ ի այն ա­տե­նն ա­ղէկ է...

լը. 23ա ԼԸ. Վասն թտ­պիր, որ զան­ձն ա­ճ­ռել տա - Ա­սէ Սա­հակ, թէ ա­ճռ­վի­լն զոս­կ­րան­քն եւ զօդ­ված­քն զօ­րա­ւոր առ­նէ...

լթ. 23ա ԼԹ. Վասն թտ­պիր ի բաղ­նիս լվաց­վե­լուն - Ա­սէ Գեղ­իա­նոս, թէ զան­ձն գի­ճաց­նէ...

խ. 23բ Խ. Վասն թտ­պիր, որ ի բաղ­նիսն ան­ձն կիր օ­ծէ եւ չայ­րէ զին­քն -Թէ այ­րէ, նա թտ­պիրն այն է...

խա. 23բ ԽԱ. Վասն աշ­խա­տե­լու թտ­պիրն - Ա­սէ Մու­հա­մատ Զա­քար­իա­յին որ­դին, թէ աշ­խա­տի­լն...

խբ. 23բ Վասն փս­խե­լու թտ­պիրն - Ա­սէ Մա­սր­ճուեան, թէ պա­տե­հն այն է...

խգ. 23բ-4բ ԽԳ. Վասն թտ­պիր լուծ­ման դեղ առ­նե­լոյ - Ա­սէ Գեղ­իա­նոս, թէ պա­տեհ է...

խդ. 24բ ԽԴ. Վասն թտ­պիր ե­րակ առ­նե­լու - Ա­սէ Պուղ­րա­տն, թէ ե­րակ առ­նու­լն...

խե. 24բ-5ա ԽԵ. Վասն հա­ճա­մաթ առ­նե­լո - Ա­սէ Սա­պիթ Կու­ռա­նն, թէ շա­հա­ւոր է...

խզ. 25ա ԽԶ. Վասն թտ­պիր տզ­րուկ դնե­լուն - Ա­սէ Մա­սր­ճուեան, թէ ին­քն խիստ զաւ­րու­թիւն կա...

-25աբ [«Զկեն­դա­նու­թիւն ա­ռողջ պա­հե­լոյ թտ­պիր այս է, Լ0 414, 244ա] - Ա­սէ Հան­նա բժ­շիշ­կն, թէ զա­ռող­ջու­թիւն ա­ռողջ պա­հե­լն այն է... (միա­ձու­լուած նա­խոր­դին: Ցան­կում` չիք):

խէ. 25բ ԽԷ. Վասն ի ճա­նա­պարհ գնա­լու թտ­պիրն - Ա­սէ Մու­համ­մատ Զա­քար­իա­յին որ­դին...

խը. 25բ-6ա ԽԸ. Վասն ի նաւ նս­տե­լու թտ­պիրն - Ա­սէ Մա­սր­ճուեան, թէ որ­ժամ ու­զե­նաս...

խթ. 26աբ ԽԹ. Վասն թտ­պիր ման­կա­նն սն­ըն­դեան - Ա­սէ Գեղ­իա­նոս, թէ որ­ժամ մա­նու­կն ծնի...

ծ. 62բ-7բ Ծ. Վասն թտ­պիր ե­րակ ճա­նա­չե­լուն, որ մու­ճաս ա­սեն - Ա­սէ Գեղ­իա­նոս, թէ զմար­դուն բնու­թեան ճա­նա­չե­լուն վկան ե­րա­կն է...

ծա. 27բ-30բ ԾԱ. Վասն զկա­րու­րա ճա­նա­չե­լն եւ զար­տա­քս ճա­նա­չե­լն -Գի­տա­ցիր, որ կա­րու­րա ճա­նա­չե­լն վկայ է հա­քմ­նին...

ծբ. 30բ-1ա ԾԲ. Խօսք վասն պհ­րա­նին եւ քր­տ­նա­ցն հի­ւ­ըն­դին -Գի­տա­ցիր, որ հե­քիմ­նին շատ խօսք են ա­սա­ցեր ի վե­րայ պհ­րա­նին...

ծգ. 31աբ ԾԳ. Վասն նշա­նա­ցն կե­նաց եւ մա­հու հի­ւ­ըն­դին -Գի­տա­ցիր, որ հի­ւ­ըն­դին ա­ղէկ նշա­նն այն է...

ծդ. 31բ-2ա ԾԴ. Վասն ա­ռա­ջա­գի­տու­թեան հի­ւ­ըն­դին -Գի­տա­ցիր, որ հէ­քիմ­նին պի­տի...

ծե. 32աբ ԾԵ. Յի­շեմք զօ­դն ա­մե­նայն քա­ղա­քին -Գի­տա­ցիր, որ օ­դն եւ քա­մին, որ չոր է...

ծզ. 32բ ԾԶ. Այլ յի­շեմք զօ­դն ա­մե­նայն քա­ղա­քի, թէ որ­պէս է -Եւ այն քա­ղա­քն, որ հիւ­սի­սոյ դի­հն է...

ծէ. 32բ-3բ ԾԷ. Վասն ի­մա­նա­լոյ զչորս ե­ղա­նա­կն եւ զբ­նու­թիւն նո­րա եւ զօ­րու­թիւն եւ զդեղն նո­րա -Գի­տա­ցիր, որ տա­րին չորս ե­ղա­նակ է...

ծը. 32բ-5ա ԾԸ. Խօսք հա­մար­ձակ եւ պա­տե­ւան եւ օգ­տա­կար, որ իր­մովն գի­տաց­ւի ա­մե­նայն խլ­տուն եւ ե­լու­մն եւ նշա­նն, եւ դեղ ա­մե­նայն խլ­տե­րուն, որ վնաս առ­նէ ան­ձի­նն -Գի­տա­ցիր, որ շատ մարդ­կան հի­ւ­ըն­դու­թիւն ի այս խառ­նուա­ծե­րուս լի­նի... եւ զա­յեա­րիճ հր­մու­զին խիստ օգ­տի, եւ որ սո­ցին նման են:

 Այս գլ­խի ա­ռան­ձին հա­տուած­ներ Յա­կոբ Շա­մա­խե­ցին նշա­նա­կել է ԾԹ-ԿԲ եւ շա­րու­նա­կել մին­չեւ ՄԿԳ` ընդ­գր­կե­լով նա­եւ յա­ջորդ նիւ­թե­րը /35ա-52ա/: 0րի­նա­կս չու­նի 414-ի ԺԵ գլ­խից մի ըն­դար­ձակ հա­տուած. «Եր­րորդ` որ յի­շէ զնիւ­թն... (253բ-6ա), ինչ­պէս եւ « Ա­նուանք դե­ղե­րոց -ը (256ա-7ա): Վեր­ջի­նս աստ` 101ա-3ա:

-35ա [Յի­շա­տա­կա­րան գր­քոյս] -Եւ կա­տա­րե­ցաւ Գիր­քն մար­դա­կազ­մու­թեան, ծնն­դեան եւ սնն­դեան տղա­յի ի մօր փորն եւ թիտ­պր­նի ա­ռող­ջու­թեան եւ զե­րակ ճա­նա­չե­լն եւ զպօ­հ­րա­նն հի­ւ­ըն­դին եւ զա­ռող­ջա­գի­տու­թիւ­նն եւ զփս­խու­մն ի ցա­ւէ ցաւ` ցաւ հի­ւ­ըն­դին եւ զօ­դերն եւ զե­ղա­նակ­քն եւ զքա­մի­քն եր­կո­տա­սան եւ զի­րանց բն0թիւն եւ զօգ­տու­թիւն եւ զվ­նասն, որ ան­ձի­նն կու հաս­ց­նէ, եւ այլ զքա­ղաք­նուն օ­դն եւ զօգ­տու­թիւն եւ զվ­նասն եւ զբ­նու­թիւն, որ ան­ձին կու հաս­ց­նէ, եւ զայլ զչորս խառ­նուա­ծն, որ ա­ւել­նա ի մար­դն եւ վնաս առ­նէ: Յի­շե­ցի զհի­ւ­ըն­դու­թեան նշա­նն եւ զայն խլ­տին նշա­նն եւ զպէ­տն եւ զպատ­ր­աս­տու­թիւն եւ զթ­տ­պիր, որ ի պէտք է նո­ցա, եւ լմն­ցու­ցի զխօս­քն ի­մաս­տա­սի­րա­ցն եւ բժշ­կա­պե­տա­ցն ա­ռա­ջին եւ վեր­ջին, եւ փո­քր եւ հա­մա­ռօտ ա­րի զին­քս: Ով որ կար­դա եւ օ­րի­նա­կէ, նա շատ օգ­տու­թիւն գտ­նու ի բա­նէս յայս­մա­նէ, որ գրեալ են զայս վասն օգ­տու­թեան մար­դոյ: Եւ որ օգ­տի ի սմա­նէ կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, ո­ղոր­մու­թիւն խն­դ­րե­ցէք շի­նո­ղիս հո­գոյն զգ­րո­ղս զայս, եւ տէր Աս­տուած յի­շէ զձեզ իւր միւ­սան­գամ գա­լուս­տն. ա­մէն: Եւ այլ ա­ւր­հ­նու­թիւն եւ փառք Հօր եւ Որ­դոյ եւ Հո­գոյն Սր­բոյ յայժմ եւ միշտ յա­ւի­տեա­նս ա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

Լ0 414-ը չու­նի սոյն յի­շա­տա­կա­րա­նը:

-35աբ Այլ կու յի­շեմ զջուրն գե­ղե­ցիկ, որ ին­քն պա­տուա­կան է քան զա­մե­նայն ջրեր... որ զխել­քն ա­ւել­ց­նէ եւ զմիտ­քն սրաց­նէ... -Առ սն­պու­լի հն­տի եւ ղա­րան­ֆուլ... ծխա­նե­լիք ա­րա, շատ զօ­րու­թիւն առ­նէ:

Բ. 35բ-106բ [ Ա­միր­տով­լաթ Ա­մաս­իաց­ւոյ Ա­խ­րա­պա­տին` ըստ Մու­սա ի­բն-Մայ­մու­նի]

-35բ-6ա [Նա­խա­դ­րու­թիւն եւ ցանկ գրո­ցս Ա­խ­րա­պա­տի­նի] -Յա­նուն Հօր եւ Որ­դոյ եւ Հո­գոյն սր­բոյ, որ է ա­ւր­հ­նեալ ա­ւի­տե­նից յա­ւի­տեան: Ցանկ գրոց Ա­խ­րա­պա­տի­նին, որ ա­ռի ես` ան­պի­տան եւ ա­ն­ար­ժան ծա­ռ­այս ի ա­րապ գրոց, ի մին­հա­ճի տու­քա­նէն, որ ժո­ղո­վեր է զին­քս Մու­սի պին-Մայ­մու­նն, եւ ես յի­շեմ զի­րենց խօս­քն եւ գրեմ ի հայ լե­զու: Բայց ի այս ա­րապ գիր­քս, որ Մու­սի պին-Մայ­մու­նն է շի­ներ եբ­րա­յե­ցո­ցն եւ զԴե­ղե­րուն զօ­րու­թիւ­նն չէր գրեր կա­տա­րե­լու­թեամբ, եւ ոչ զբ­նու­թիւ­նն, եւ ոչ զգոր­ծն: Եւ ես տե­սա, որ Ա­խ­րա­պա­տի­նն ա­ռանց մու­հ­րա­տա­թի չէր լի­նար, որ է մէկ-մէկ դե­ղերն, նա շի­նե­ցի զԽա­րա­պա­տի­նն ի լման եւ զմուֆ­րա­տա­թն ի լման եւ զան­ւան­քն դրի ի կար­գին հինկ լեզ­ւով. ա­ռա­ջին` հա­յե­րէն եւ ու­նա­րէն, դաղ­մա­տե­րէն եւ ա­րաբ­կե­րէն եւ եւ պարս­կե­րէն եւ զբ­նու­թիւն եւ զա­ղէ­կն եւ զառ­նե­լի­քն եւ զփո­խա­նն եւ զօգ­տու­թիւ­նն ա­մե­նայն ան­ձի­նն եւ շի­նե­ցի զգիր­քս զայս, հանց գիր, որ ով որ ա­տար լի­նի կամ յա­շէ­պպ, նա ի­րե­նն այս գիր­քս հե­րիք է, եւ ով զին­քս կար­դա եւ ու­սա­նի զա­մե­նայն գոր­ծն բժշ­կու­թեան եւ զմուֆ­րա­տաթ առ­նու­լն, նա լի­նի կա­տա­րե­լու­թեամբ գէտ այս ա­րուես­տիս եւ զայն առ­նէ, զինչ­պէս որ գրած է, նա իր բա­նն կա­տա­րի ան­ս­ղալ, եւ զա­նա­զան թար­քիպ­նին տես­նուս եւ զար­մա­նաս զդե­ղե­րուն զգոր­ծն Աս­տու­ծոյ ո­ղոր­մու­թեամ­բն: Բայց որ ի սո­ցա­նէ բան օկ­տի, նա գի­տե­նա, թէ ինչ­պէս է շի­նել ա­ն­ար­ժան ծա­ռայն Աս­տու­ծոյ Ա­միր­տօլ­վա­թն բժիշ­կն, եւ տես­նու, թէ ինչ­պէս ա­ւե­լ­ցու­ցել է զգիր­քս եւ ինչ­պէս է ձե­ւել զԴե­ղե­րուն զաւ­րու­թիւն եւ զայ­լն, որ ի կար­գին, որ պէտք է մեզ:

Բայց յի­շեմք զցան­կն Ա­խ­րա­պա­տի­նին այսմ­հե­տէ -Ա. Յա­ռաջ յի­շեմք վասն ա­մե­նայն ցեղ շա­րապ­նոյ եւ ըմ­պե­լոց... ԻԵ. Դուռն, որ յի­շէ զջ­րերն եւ զոր զմե­զի պէտք է եւ զգա­րէ եւ զայլ ջրեր, որ ի փռան հա­նեն եւ զմ­սին ջուրն, որ պէտք է:

ա. 36ա-7ա [Ա. Ա­ռա­ջին դուռն, որ յի­շէ ա­մե­նայն ցեղ շա­րապ­նոյ եւ ըմ­պե­լես­տա­նոյ Ա-ԺԵ] -Ա. Յա­ռա­ջն յի­շեմք զճու­լա­պն ի ա­ռա­ջին դուռն... Առ շա­քա­րի տպար­զատ...

բ. 37աբ Բ. Եր­կ­րորդ դուռն, որ յի­շէ զա­մե­նայն ցեղ ռու­պա­նին եւ զի­րենց զղ­վա­մն եւ զգործ­քն, թէ որ­պէս է (Ա-Ե) -Ա. Կու յի­շեմք ա­ռա­ջն զխա­ղո­ղին ը­ռու­պն... Առ հա­սուն խա­ղող...

գ. 37բ-8ա Գ. Եր­րորդ դուռն, որ յի­շէ զա­մե­նայն ցեղ փար­վար­տայ­նին, որ սնու­ցա­նեն, զինչ որ ի պէտ­քն է, ե ւ զե­փե­լն նո­ցա (Ա-Թ) Ա. Զան­ճա­պիլ սնու­ցա­նե­լոյ, որ է ին­քն զան­ճա­պի­լի փար­վար­տան... Առ զան­ճա­պիլ...

դ. 38ա-9ա Դ. Չոր­րորդ դուռն: Վասն ա­մե­նայն ցեղ ա­յեա­րիճ­նոյ, որ է լե­ղի դե­ղերն եւ օ­գի­ու­թիւն նո­ցին (Ա-Թ) -Ա. Ա­ռա­ջն ա­յեա­րիճ ֆի­գա­րան յի­շեմք, որ օգ­տէ ա­ջից ե ւ գլ­խոյ... Առ սն­պուլ...

ե. 39ա-41ա Ե. Հին­կեր­րորդ դուռն, որ յի­շէ զա­մե­նայն ցեղ մա­ճուն­նի, եւ ո­րոյ շաղ­ւա­ծուք են եւ զպա­հե­լն նո­ցա (Ա-ԺԹ) -Ա. Մա­ճուն աֆ­թի­մոն, որ օգ­տէ ա­մե­նայն ցեղ սավ­տա­յի ցա­ւո­ցն... Առ սեւ հա­լի­լա...

զ. 41ա-2բ Զ. Վե­ցե­րորդ դուռն, որ յի­շէ զխուռ­սերն ե ւ զկազ­մե­լի­քն եւ զպա­հե­լիք նո­ցա (Ա-ԺԹ) -Ա. Յի­շեմք զխուր­սի տա­պա­շուրն... Առ տա­պա­շիր...

է. 42բ-4ա Է. Եւ­թն /դուռն/, որ յի­շէ զա­նա­զան թր­իաք­նին, զօ­րու­թիւն եւ պա­հե­լի­քն, թէ որ­պէս է (Ա-ԺԱ) -Ա. Ա­ռա­ջն յի­շեմք զա­ւագ թր­իա­քն... Առ մկն­սո­խի խուռ­սէն...

ը. 44ա-6ա Ը. Ութ դուռն, որ յի­շէ զա­մե­նայն ցեղ ճուա­րիշ­նին եւ զղ­վա­մն եւ զպա­հե­լ­նն (Ա-ԺԹ) -Ա. Ա­ռա­ջն յի­շեմք զճուա­րիշ ու­ս­ղոֆ­նին... Առ թր­պութ եւ սաղ­մո­նի...

թ. 46ա-7բ Թ. Ի­նն դուռն, որ յի­շէ զզա­նա­զան սֆուֆ­նին եւ զծե­ծե­լի­քն եւ զպա­հե­լի­քն եւ զգոր­ծն (Ա-ԻԱ) -Ա. Սֆուֆ, որ զին­քն Ա­րիս­տո­տէ­լն է շի­ներ Ա­ղէք­սան­դ­րի ար­քա­յին... Առ ղուր­ֆա...

ժ. 47բ-8բ Ժ. Տասն դուռն, որ յի­շէ զա­նա­զան մա­տ­պուխ­նին եւ զլուծ­ման դե­ղերն եւ զե­փել նո­ցա (Ա-ԺԸ) -Ա. Մա­տ­պուխ, որ զսաֆ­րան հա­նէ. Առ դե­ղին հա­լի­լա...

ժա. 48բ-9բ ԺԱ. Մե­տա­սան դուռն, որ յի­շէ ըզլ­զե­լի­քն եւ զղ­վա­մն եւ զօ­րու­թիւ­նն (Ա-ԺԳ) -Ա. Լզե­լիք նռան, որ օգ­տէ նուզ­լա­յի եւ հա­զի. Առ նուռ թթու...

ժբ. 49բ-51բ [ԺԲ]. Հա­պս, որ է ԲԺ-ան դուռն, որ յի­շէ, եւ զօգ­տու­թիւն նո­րա (Ա-ԻԶ) -Ա. Հապ, որ օգ­տէ հա­զին, որ ա­նօ­թուց ներ­քեւ լեզ­վին դնէ... Առ զամխ ա­րա­պի...

ժգ. 51բ-3ա ԺԳ. Ե­րեք­տա­սան դուռն, որ յի­շէ զա­մե­նայն ցեղ ա­ջից դե­ղերն, զծե­ծե­լն եւ զհա­լե­լն (Ա-ԻԵ) -Ա. Ա­ռա­ջն յի­շեմք զքօ­հլ ը­ռօ­շի­նա­յին... Առ մա­մի­սա եւ մա­մի­րան...

ժդ. 53ա-4ա ԺԴ. Չո­րեք­տա­սան դուռն, որ յի­շէ զա­մե­նայն ցեղ ա­չից շիաֆ­նին եւ զշաշ­ւե­լն նո­ցա (Ա-ԺԸ, ուղ­ղե­լի` Ա-ԺԹ) -Ա. Շիաֆ ա­պար, որ օգ­տէ ա­չաց խո­ցի եւ տա­քու­թեան. Առ այ­րած ար­ճիճ...

ժե. 54բ-6բ ԺԵ. Հին­կէ­տա­սան դուռն, որ յի­շէ զա­մե­նայն ցեղ ձի­թերն եւ շի­նե­լի­քն եւ զօ­ծե­լի­քն եւ զպա­հե­լի­քն (Ա-ԼԲ) -Ա. Ձէթ օշն­տ­րի, որ զմազն սե­ւաց­նէ... Առ ա­ֆոն­դին եւ ա­տան...

ժզ. 56բ-8ա ԺԶ. Վեց­տա­սան դուռն, որ յի­շէ զտի­մէտ­նի եւ զօ­րու­թիւն, թէ որ­պէս առ­նես (Ա-ԻԸ) -Ա. Տի­մէտ մա­խի­կոն, որ օգ­տէ փայ­ծ­ղա­նն պն­տու­թեան... Առ զաֆ­րան եւ սա­պռ...

ժէ. 58աբ ԺԷ. Եւթ­տա­սան դուռն: Վասն սպե­ղա­նեց եւ օգ­տու­թիւն եւ զօ­րու­թիւ­նն (Ա-ԺԳ) -Ա. Սպե­ղա­նի, որ օգ­տէ սն­կան, որ օ­ծեն` զա­րիւ­նն կտ­րէ... Առ զու­կի ձէթ...

ժը. 58բ-9բ ԺԸ. Ութ­տասն դուռն, որ զհուկ­նայ­նին, որ է Հռոմ դե­ղերն եւ շա­ֆերն (= Հուկ­նա` Ա-Թ, Պատ­րուք` Ա-Ը) -Ա. Հո­ռոմ դեղ սուր, որ օգ­տէ թան­ձր քա­մուն... Առ հուլ­պա եւ կտա­ւատ...

ժթ. 59բ-60բ ԺԹ. Ին­տա­սան դուռն, որ յի­շէ զրուր­նեն եւ զցա­մաք դե­ղերն եւ զցա­նե­լի­քն ([Ա-ԺԷ]) -[Ա]. Զրուր, որ օգ­տէ հին խո­ցե­րու եւ փթած մսին. Առ սպառ եւ ան­ծ­րուր...

ի. 60բ-2բ Ի. Քսան դուռն, որ յի­շէ զմր­հա­նոյն եւ զիւ­րեանց գոր­ծա­ւո­րու­թիւ­նն (Ա-ԺԷ) -Ա. Ա­ռա­ջին յի­շեմք զա­ռա­քե­լա­կան մուր­հա­մն... Առ սպի­տակ մոմ...

իա. 62բ-4ա ԻԱ. Քսան եւ մէկ դուռն, որ յի­շէ զգե­ղե­րուն զփո­խա­նա­կն եւ զպի­տե­ւա­նն, (որ կայ ի վե­րայ այ­բու­բե­նի) -Ես կու յի­շեմ զդե­ղե­րուն զփո­խա­նա­կն...

իբ. 64ա-5ա ԻԲ. Քսան եւ եր­կու դուռն, որ ի­շէ զդե­ղե­րուն զդի­մա­նա­լն, զուժն եւ զմու­րա­քա­պն դե­ղե­րուն -Կու յի­շեմք զդե­ղե­րուն զուժն եւ զդի­մա­նա­լն եւ զան­ցա­նի­լն...

իգ. 65բ-100ա ԻԳ. Քսան եւ ե­րեք դուռն, որ յի­շէ զդե­ղե­րուն զօ­րու­թիւ­նն եւ զա­նուսն հինգ լե­ցուաւ, զոր գրեալ եմք աստ, զորս տե­սա­նես կար­գաւ ի վե­րայ այ­բու­բե­նից (բա­ժա­նուած 6 սիւ­նակ­նե­րի. Ա. « Ա­նուանք` հա­յե­րէն, հո­ռո­մոց, ֆռան­կի, յա­րա­պի, պար­սից: Բ. «Որ­պի­սու­թիւն: Գ. « Ա­ղէ­կն: Դ. «Բնու­թիւն: Ե. «Չա­քն: Զ. «Դե­ղե­րու զօ­րու­թիւն):

Կից ու­նի.

-100բ Պա­տեհ է, որ յի­շէմ զտա­րա­ճան, թէ որ­պէս է -Եւ ա­ռա­ջին բժիշկ­քն թէ զդե­ղե­րու զօ­րու­թիւն եւ զբ­նու­թիւն...

-101ա-3ա [ Ա­նու­ննք դե­ղե­րոց` խո­րա­նաւ]: Դեղ, որ զկա­լուա­ծն բա­նայ - Ախ­հա­ւան, հա­մա­նա...

-103ա [Խրատ բժշ­կաց] -Գի­տա­ցիր, որ կու պի­տի որ զայս տո­ղերս ա­ղէկ ի­մա­նաս... Եւ այլ պարտ է, որ ի­մա­նայ եւ զկ­շեռ­քն:

իդ. 103ա ԻԴ. Քսան եւ չորս դուռն, որ յի­շէ զկ­շեռ­քն եւ զլի­տրն եւ զնու­կես­տա­նն, զդ­րա­մն եւ զմ­թ­խա­լն եւ զկու­տն -Ի­մա­ցիր, որ մէկ լի­տրն բժշ­կե­րուն ու­նին հա­շիւն պաղ­տատ­ցի­քն ՃԻ դրամ է...

իե. 103ա-6բ ԻԵ. Քսան եւ հինգ դուռն, որ յի­շէ զա­մե­նայն ազգ ջրերն եւ զգա­րե­ջուրն: Ջուր մեղ­րի - Ա­սէ Սա­հակ բժիշ­կն, թէ հով է եւ մուհ­տա­տիլ է... Գա­րե­ջուր սա­տաճ - Ա­ղէ­կն այն է, որ գա­րին կտուած լի­նի... եւ տուր ա­նօ­թուց. օգ­տէ Աս­տու­ծով: Վերջ:

Գ. 107ա-41բ [Բժշ­կա­րան]

-107ա-8բ Ցանկ եր­րորդ Բժշ­կա­րա­նիս [Յա­կո­բայ Շա­մա­խեց­ւոյ] -Ա. Վասն վար­դա­պե­տաց բժշ­կաց... ՃԽԶ. Վասն մար­դոյ, որ ա­թա­շակ լի­նի...

ա. 109բ-10ա Ա. Խօսք վար­դա­պե­տա­ցն, որք ա­սա­ցեալ են խրատ ա­շա­կեր­տա­ցն, որք զայս ա­րուես­տս ու­սա­նին սր­տիւ - Ա­սէ Պուղ­րատ եւ Գեղ­իա­նոս, ե­թէ ով ու­զէ հի­ւան­դին պէտ առ­նու­լն... (հմմտ. Լ0 414, 221բ)

բ. 110ա-41բ Բ. Տա­վալ­մուշք լե­ղի - Ա­սէ Սա­պիթ Կու­ռա­նն, թէ օգ­տէ խա­ֆա­ղա­նին... (141բ) ՃԽԶ. [Վասն մար­դոյ, որ ա­թա­շակ լի­նի...] -Մարդ թէ ա­թա­շակ լի­նի կամ մէկ վա­րամ ցաւ ու­նե­նայ, Է օր ջու­լապ տուր... փոր­ձած է ստոյգ...

Բ-ՃԽԶ դե­ղա­գ­րե­րը մե­ծի մա­սամբ քա­ղուած Ա­միր­դով­լա­թի գոր­ծե­րից. Ա­թա­շա­կի, Այ­րա­ծի, Ան­մար­սո­ղու­թեան, Ա­չա­ցա­ւի, Ա­տա­մ­նա­ցա­ւի, Ար­գան­դի ու­ռուց­քի, Ար­գի­լա­ծի, Բալ­ղա­մի, Բե­րա­նի ջրի, Բո­րի, Գա­զա­նա­ռի, Գի­նե­հա­րի, Գի­րա­նա­լոյ, Գլ­խա­ցա­ւի, Գոզ­կա­պի, Դեղ­նախ­տի, Դո­ղի, Ե­լու­նի եւ շտի, Ե­րակ առ­նե­լոյ, Ե­րան­քա­ցա­ւի, Ե­րե­սի նշա­նի, Ըխ­տա­ւո­րու­թեան, Թա­րախ քա­շե­լոյ, Թուխ­մա­յի, Թու­նա­ւո­րուա­ծի, Լե­զուա­կա­պի, Լու­ծի, Խիա­րա­կի, Խո­ցե­րի, Ծաղ­կա­հա­րի, Կա­նա­ցի հի­ւան­դու­թեանց, Կա­րիճ փա­խս առ­նե­լոյ, Կար­ճա­հա­րի, Կո­լին­ճի, Կր­ծա­ցա­ւի, Հեշտ ծնա­նե­լոյ, Հուկ­նայ առ­նե­լոյ (125ա), Ձեռ­քի դո­ղի, Ձուն ու­ռա­ծի, Ճակ­տի ցա­ւի, Ճիճ­վի, Մազ բու­սու­ցա­նե­լոյ, Մա­յա­սի­լի, Ման­կա­մի­տի, Մի­ջա­ցա­ւի, Նուզ­լա­յի, Ոտ­քի ու­ռե­ցի,Ոտ­քի փու­քի, Որձ եւ էգ ծնա­նե­լոյ, Չբե­րու­թեան, Ջեր­մի, Ջի­լի կար­ճա­նա­լոյ, Ջիղ դեր­ձ­նի, Սն­կան, Սր­տ­խառ­նու­քի, Վա­շու­խա­մր ցա­ւոց, Վիժ­ման, Փայ­ծա­ղի, Փրա­ցա­ւի, Փոր­կա­պի, Փորն օձ մտա­ծի, Փուշ մտա­ծի, Քա­մոյ, Քա­չա­լի, Քթի ա­րեան, Քնա­բե­րու­թեան, Քո­րի, 0ձա­հա­րի: Ա­ռա­ւել կա­րե­ւոր յօ­դուած­ներն են. Բժշ­կա­կան տու­մար եւ մեկ­նու­թիւն չո­րից տա­րե­րա­ցն (123ա-4ա),... Դե­ղոց բնու­թիւ­նն (126բ, տե՛ս 100բ), Բնու­թիւն ե­րի­տա­սար­դաց (122բ), Բնու­թիւն ծե­րոց (122բ-3ա), Ծաղ­կանց եղն հա­նե­լն (138բ), Հի­ւան­դին զմա­հուն եւ զկե­նա­ցն գի­տե­նա­լուն (128աբ), Պատ­ճառ մազ եւ ե­ղունկ բու­սա­նե­լոյ (124բ-5ա), Պատ­ճառ մո­րուք գա­լուն (124բ), Պատ­մու­թիւն լօշ­տա­կին (118բ-22ա), Պատ­մու­թիւն խո­զի (118ա, չափ.), Պատ­մու­թիւն մահ­փար­վի­նին (127ա-8ա), Պատ­մու­թիւն փե­նո­նա­յին (138բ-40բ), Ջրոց ի­մա­նա­լոյ զա­խոր­ժա­կա­նն (130բ-1ա), 0գտու­թիւն Ա­ւագ թր­իա­քին (135բ-8ա), եւ մի շարք դե­ղա­բոյ­սեր` Ան­գի­տաց Ան­պէտ-ից:

Դ. 142ա-77բ [ Ա­սա­րայ Սե­բա­ստաց­ւոյ Գիրք բժշ­կա­կան ար­հես­տի]

-142ա-3բ [Ցանկ գրո­ցս] -Ա. Յա­ռա­ջա­բան գրո­ցս... ՃԽ. Կաւ­կե­րի եւ գոր­ծե­լի ու­տո­ղի դեղ... ( այլ ձեռ­քով շա­րու­նա­կուած` ՃԽԱ-ՃԾԳ, 178ա-93ա):

ա. 143բ-5ա Ա. Յա­նուն Աս­տու­ծոյ: Դուռն ա­ռա­ջին, որ ցու­ցա­նէ, թէ որ­պէս ու­սա­նին զա­րուես­տս -Գի­տե­լի է, զի ա­սա­ցին բժշ­կա­պետ­քն ա­մե­նայն...

բ. 145ա Բ. [Յի­շա­տա­կա­րան գրո­ցս] -Յա­նուն Աս­տու­ծոյ գթա­ծին եւ ո­ղոր­մա­ծին: Գիրք բժշ­կա­կան ար­հես­տի, զոր սահ­մա­նե­ցին ի­մ­աս­տուն փի­լի­սո­փայ­քն... իսկ այժմ, նուաստ ո­գիս, ծա­ռ­այս ծա­ռա­յիցդ Աս­տու­ծոյ, ա­ն­ի­մաստ Ա­սար Սե­բա­ստա­ցիս կա­մե­ցայ զըն­տիրսն հա­ւա­քել եւ զհա­մա­ռօ­տսն, եւ բա­ցա­յա­տել ըստ կա­րեաց փո­քր ի շա­տէ ի բա­նից ի­մաս­տա­սի­րաց եւ բժշ­կա­կան վար­դա­պե­տա­ցն եւ խնամ տա­նել ցա­ւա­գ­նեալ ան­ձանց` առ ի պէ­տս բժշ­կու­թեան... ա­մէն:

Կից եր­կու հա­տուած:

-145ա Ա­սա­ցեալ են ի­մ­աս­տուն­քն, թէ ի յաշ­խար­հս յԳ ցեղ մարդ ցաւն ան­բ­ժշ­կե­լի կու մնայ...

-145աբ Գի­տե­լի է եւ զայս, զի ա­սա­ցեալ են, թէ տղա­կու­թեան ցաւն շոյտ լա­ւա­նայ...

գ. 145բ-6ա Գ. Խրատ եւ նշան զբ­նու­թիւ­նն ա­ռողջ պա­հե­լոյ - Ա­սա­ցեալ մե­ծին Գաղ­իա­նո­սի եւ Բա­գա­րա­տայ...

դ. 146ա Դ. [Վասն] գլ­խա­ցա­ւու­թեան -Որ ի տա­քու­թե­նէ լի­նի, յա­ռաջ քան զա­մե­նայն իրք ե­րակ կտ­րէ... Վասն բե­րան­ցա­ւու­թեան -Ե­թէ բե­րա­նն ցա­ւի եւ ա­տա­մն ա­րիւ­նի...

ե. 146աբ Ե. Վասն ա­կան­ջա­ցա­ւու­թեան -Զբող­կն ձի­թով ե­ռա­ցուր... Վասն որ ի քի­թն [ ա­րիւն] կաթ­նի -Յոր­ժամ ա­րիւ­նն ի քթէն վա­զէ...

զ. 146բ Զ. Վասն լեր­դին -Յոր­ժամ մար­դոյ աջ կուշ­տն ցա­ւի... Վասն փայ­ծ­ղան -Յոր­ժամ տես­նուս, որ ի փայ­ծ­ղա­նն ջեր­մու­թիւն կայ...

է. 146բ-7ա Է. Վասն ե­րի­կա­մաց -Որ ե­րի­կա­մն ցա­ւի... Վասն որ ի մար­դն քար ըն­ծա­յի... Առ բող­կն ա­ռանց տե­րե­ւի...

ը. 147ա Ը. Հում­րայ, ո­րոյ ե­րեսն ի վեր տայ տա­նի... -Առ հայ­կաւ եւ մատ­նե­հար կաւ...

թ. 147աբ Թ. Այլ դեղ ցա­ւոյն, որ մար­մի­նն պա­լար-պա­լար ի վեր տայ -Առ բա­կ­լա­յի եւ թր­մ­զի ա­լուր...

ժ. 147բ Ժ. Շա­րապ ա­րա­ղա­նի, որ զդեղ­նու­թիւն տա­նի -Առ ան­նուխ եւ տո­րուն... Պրուտ ա­զո­խի... որ զաչ­քն հով­ց­նէ... -Առ թու­թեայ...

ժա. 147բ-8ա ԺԱ. Մա­տ­պուխ... -Առ հա­լի­լայ Քա­պու­լի...

ժբ. 148ա ԺԲ. Շա­րապ վար­դի... -Առ ա­ղէկ կար­միր վար­դի տե­րեւ...

ժգ. 148աբ ԺԳ. Իր­տի­ֆիլ ա­ւագ... -Առ դե­ղին հա­լի­լայ...

ժդ. 148ա-8ա ԺԴ. Մա­ճուն պղ­պե­ղի... Առ սա­զա­պի տե­րեւ...

ժե. 149աբ ԺԵ. Այլ թրեաք, որ օ­ձա­հա­րի... -Առ ա­նի­սոն Ժ դրամ...

ժզ. 149բ-51ա ԺԶ. Մա­ճուն, որ ա­սեն ղուր­պի Շի­րա­զի... -Առ ղա­րան­ֆուլ եւ պա­սպա­սայ...

ժէ. 151ա ԺԷ. Քա­պու­սին տէրն (ըստ ցան­կի` դեղն) -Զձի­ուն ա­տա­մն ի գլ­խուն տա­կն դնէ...

ժը. 151աբ ԺԸ. Մոր­համ, որ քար­շէ զս­լա­քն ի ոս­կ­րէն... -Առ սեւ ձոյթ...

ժթ. 151բ ԺԹ. Մոր­համ, որ օգ­տէ նս­տոյ տե­ղոյն... -Առ սատ­նէճ լուա­ցած...

ի. 151բ-2ա Ի. Նար­տի ձէթ... -Առ ղա­սապ ըլ-զա­րի­րայ...

իա. 152ա ԻԱ. Ղուլ­ղուլ, որ է շա­ճա­րի ռու­ման ի­պար­րին... -Իր տա­կն մու­ղասն է...

իբ. 152աբ ԻԲ. Հա­ճար ըլ-եա­հուտ -Ին­քն մօհ­թա­տիլ է...

իգ. 152բ ԻԳ. Շա­րապ սեր­կեւ­լի... -Առ սեր­կե­ւիլ զմե­ծն...

իդ. 152բ-3ա ԻԴ. Խրատք յա­ղա­գս ա­ռանց մու­խա­տ­րա­յի ծա­ռա­յե­լոյ զհի­ւան­դն -Ով որ կա­մի զգու­շու­թեամբ ստա­ծել...

իե. 153ա ԻԵ. Աւ­ծ­նե­լիք, որ ի ջղերն ցաւ կե­նայ... -Առ սպի­տակ մու­րու­ֆի տակ...

իզ. 153ա ԻԶ. Վասն մու­րա­քապ շի­նե­լոյ -Առ գղ­թոր Լ դրամ...

իէ. 153աբ ԻԷ. Մա­ճուն ֆէ­լէ­սօ­ֆա - Ա­սէ Հու­նա­նն, թէ ին­քն հի­մն է ա­ռող­ջու­թեան...

իը. 153բ ԻԸ. Այ­րել ար­ճ­ը­ճի -Առ յիս­տակ ար­ճիճ...

իթ. 153բ Սու­ն­կար ֆի­թի­լի... -Առ ղար[այ] պօ[ե]ա...

լ. 153բ-4ա Լ. Պա­լա­տու­րի մե­ղրն... -Առ պա­լա­տուր...

լա. 154ա ԼԱ. Խա­լի յուն­սուլ... -Առ իս­խիլ սպի­տակ...

լբ. 154ա-5ա ԼԲ. Վասն յա­պուր շի­նե­լոյ -Ա[ռ] այ­րա­սայ...

լգ. 155ա ԼԳ. Ղա­լայ միսք... -Առ հռոմ ձէթ...

լդ. 155աբ ԼԴ. Նշանք ը­ռե­ւանդ շի­նե­լոյ -Առ զխ­օրծ­լին տա­կն...

155բ «Եւ ա­ղա­չեմ զգիտ­նա­կանքդ չմե­ղա­դ­րել ինձ` մե­ղու­ցեալ ծա­ռա­յի Աս­տու­ծոյ Ստե­փա­նո­սի վեր­ջ­նու նվաստ ի­րի­ցու, հմուտ բժշ­կա[կա]ն ար­հես­տի, որ­դի Ա­հա­րոն բժշ­կա­պե­տի Ուր­հա­ցոյ. թող­ցէ Տէր զյան­ցա­նս իւր: Կից` «Ընդ սո­ցին եւ զմե­ղու­ցեալ ծա­ռ­այս` Ա­սար Սե­բա­ստա­ցիս, ա­ղա­չեմ յի­շել ա­ղօ­թիւք, զի ո­ղոր­մես­ցի մեզ Տէր եւ թող­ցէ զբա­զում յան­ցա­նս մեր. եւ նմա փառք:

լե. 155բ-6ա ԼԵ. Վասն հա­զի եւ նուզ­լա­յի -Յոր­ժամ մարդ շատ հա­զայ...

լզ. 156ա ԼԶ. Վասն որ... ձու­քն եռ ան­կա­նի - Այդ լի­նի ի սաֆ­րա­յէն...

լէ. 156ա ԼԷ. Կաւ­կե­րի դեղ -Առ խա­խու­լայ... (տե՛ս նա­եւ` ՃԽ):

լը. 156աբ ԼԸ. Վասն ա­չա­ցա­ւու­թեան -Յոր­ժամ աչ­քն ցա­ւի...

լթ. 156բ-7ա ԼԹ. Պատ­մու­թիւն ա­ւագ թր­իա­քին -Եւ իւր բա­զում օգ­տու­թեան­ցն մի­նն այս է...

խ. 157աբ Խ. Նշանք ե­լ­ըն­դ­նոյ եւ շտե­րոյ... -Յոր­ժամ տե­սա­նես...

խա. 157ա ԽԱ. Վասն ե­թէ որ գոյն է ա­չա­ցն օ­գուտ կամ որ է վնա­սա­կար -Սպի­տա­կն վնա­սա­կար է...

խբ. 157բ ԽԲ. Դեղ ղու­լն­ջի... -Առ թր­պութ Գ դրամ...

խգ. 158ա ԽԳ. Լուծ­ման դեղ... -Առ թր­պութ եւ սա­կա­մո­նի...

խդ. 158ա ԽԴ. Մա­ճուն, որ մար­դոյ բե­րա­նն ծռի... -Առ սա­կա­մո­նի...

խե. 158ա ԽԵ. Մա­ճուն սն­կան -Առ կա­ռի հունդ...

խզ. 158ա ԽԶ. [Հ]ապ լու­ծող, որ օգ­տէ տա­յու­սայ­լա­պին -Առ ա­յա­րիճ...

խէ. 158ա ԽԷ. Մոր­համ [վ] ա­րա­մի խո­ցի եւ խա­նա­զի­րա­յի -Առ սպի­տակ մոմ...

խը. 158բ ԽԸ. Հապ, որ ի տա­փո­ղէն ը­սկ­սա­նի եւ եր­թայ մին­չեւ ի կրուն­կն... -Առ սա­պռ եւ սօրն­ջան...

խթ. 158բ ԽԹ. Սիր­քայ մալ­հա­մի -Առ մուր­տա­սանկ...

ծ. 158բ Ծ. Մա­ճուն երկ­թի աղ­տով... -Առ սեւ հա­լի­լայ...

ծա. 158բ ԾԱ. Մա­ճուն, որ օգ­տէ ա­մե­նայն ցա­ւու, որ ի փորն լի­նի -Առ պղ­պեղ...

ծբ. 159ա ԾԲ. Պր­տու, որ ի ջրին մէ­ջն բուս­նի... - Այ­րէ եւ զմո­խիրն ի բան տար...

ծգ. 159ա ԾԳ. Վասն հում­րա­յին -Եւ իր նշա­նն այն է, որ... ու­ռի...

ծդ. 159ա ԾԴ. Յոր­ժամ կրա­կն է­րէ զմարդ... -Իր օգ­տա­կար դեղն... ձուի սպի­տա­կուց...

ծե. 159աբ ԾԵ. Վասն որ խիստ եւ շատ հի­ւան­դու­թիւնք լի­նի -Եւ պատ­ճառն այն է, որ օ­դն ա­ւե­րած լի­նի...

ծզ. 159բ ԾԶ. Վեց իրք մա­հա­բերք են... -Ա. Որ կե­րա­կուր մն կամ դեղ մն կե­րել է եւ իր զեն է ա­րել...

ծէ. 159բ-60ա ԾԷ. Վասն որ... ա­րիւն գայ ի վեր -Առ գխ­թոր եւ նռան ծա­ղիկ...

ծը. 160ա ԾԸ. Դեղ, որ օգ­տէ ա­չա­ցա­ւու­թեան նո­րոյ եւ հնի -Առ սա­պռ Զ դրամ...

ծթ. 160ա ԾԹ. Հապ լուծ­ման... զոր ես Ստե­փա­նոս փոր­ձե­ցի Պով­նով ա­բե­ղա­յի եւ ծե­րի եւ կտր­ճի -Առ դե­ղին հա­լի­լայ եւ ղա­րի­ղօն...

կ. 160ա-1ա Կ. Դեղ փո­րան­ցի եւ ա­րիւ­նա­բե­րի -Առ նռան կե­ղեւ...

կա. 161ա ԿԱ. Ղուրս քա­հ­րու­պա­րի -Հու­նայն ա­սէ, թէ օգ­տէ ա­րիւ­նա­բե­րին...

կբ. 161աբ ԿԲ. Մա­ճուն գի­րու­թեան -Սի­նա­յի որ­դին ա­սէ...

կգ. 161բ ԿԳ. Տլէ ղու­պա­յին, որ է հեր­քու­նն... -Առ սեւ խար­պախ...

կդ. 161բ ԿԴ. Ստա­ծու­մն ժան­գո­տած ա­տա­մն -Ե­հան­նայ ա­սէ, թէ զսե­ւա­ցած ա­կ­ռան...

կե. 161բ ԿԵ. Հապ, որ ի բե­րա­նն բռ­նեն -Առ կար­միր վարդ...

կզ. 162ա ԿԶ. Տլէ կու­զի եւ կռ­նա­կի ցա­ւուն -Առ մուռ եւ լե­ղի ղուստ...

կէ. 162ա ԿԷ. Սֆուֆ, որ զստա­մո­քսն ու­ժով­ց­նէ... -Առ քեա­պի­լի հա­լի­լայ...

կը. 162աբ ԿԸ. Սֆուֆ որ օգ­տէ փո­րա­ցա­ւի... -Առ ա­նի­սոն եւ քա­րաֆ­սի հունտ...

կթ. 162բ-3ա ԿԹ. Վասն ա­չաց, յոր­ժամ կարմ­րու­թիւն ըն­կ­նի յաչ­քն եւ ա­րիւն -Յա­ռաջ լուծ­ման դեղ տուր...

հ. 163աբ Հ. Վասն մնճ­ղե­խի փախ­ց­նե­լու -Առ զթ­զե­նոյ զփայ­տն...

հա. 163բ ՀԱ. Վասն հին մի­ջա­ցա­ւու­թեան... -Առ պա­նի ձէթ...

հբ. 163բ ՀԲ. Վասն փոշ­տան­կի, որ է ձուան­կն: Եւ գրէ Ստե­փա­նոս բժիշ­կն, թէ իմ հայրն` Ա­հա­րոն բժիշ­կն, ու­սուց զայս ինձ, որ այլ զօ­րա­ւոր է, քան զա­ռա­ջինդ -Առ ձկան սո­սինձ...

հգ. 163բ-4ա ՀԳ. Ղուրս, որ օգ­տէ ծա­րա­ւոյ եւ շո­ղոյ -Առ խիա­րի հունդ... Ղա­ս­նի փի­ճոյ խէժ -0շախ Ճ Ճ դրամ...

Գլ­խա­նի­շը` եր­կ­րորդ դե­ղա­գ­րի մօտ. ուղ­ղուած ըստ Լ0 9837 ձե­ռա­գ­րի:

հդ. 164աբ ՀԴ. Տու­հն մու­պա­րաք ֆար­ֆի­ոն, որ ա­սի եղ շնոր­հա­ւոր -Առ սխ­տոր Ի դրամ...

հե. 164բ ՀԵ. Հապ սրա­ճա­յի -Առ զի­պախ եւ քա­պա­պայ...

հզ. 165ա ՀԶ. Վասն ե­րի­կա­մա­ցա­ւի... -Եւ ցաւ մի այլ կայ, որ յե­րի­կա­մուն­քն լի­նի եւ իր ա­նու­նն դիա­հի­տոս ա­սեն, որ թարգ­մա­նի ան­ցա­ւո­րիկ...

հէ. 165աբ ՀԷ. Վասն խապ­լի­կի -Կան ո­մանք, որ երբ ի քուն լի­նին, նա հանց թուի, թէ ծա­նր իրք մի ի վե­րան նս­տաւ... Մա­ճուն սա­սա­լի­ոս, որ օգ­տէ քա­պու­սի... -Առ սա­սա­լի­ոս Ժ դրամ...

հը. 165բ-6ա ՀԸ. Կնիկ, որ ան­բաւ սպի­տակ ջուր տես­նու... -Առ սպի­տակ նաւթ...

հթ. 166ա ՀԹ. թտ­պիր, որ լու­ծու­մն առ­նեն օ­ծե­լով -Զա­քար­իա­յի որ­դին ա­սէ...

ձ. 166ա Ձ. Պատ­րոյգ, որ օգ­տէ սն­կան, զոր ա­րա­րի Ա­միր-Մո­մո­նի -Առ յս­տակ եւ ա­նուշ հռոմ ձէթ...

ձա. 166ա-7ա ՁԱ. Նշան տէ­կ­պար­տի­կին, որ օգ­տէ նա­սու­րի... -Առ զա­ւիկ դե­ղին եւ կար­միր... յոր­ժամ ի պալ­ղա­մէ լի­նի:

166բ « Ա­հա դեղ, որ փա­կած է եւ չէ գրած ի բժշ­կա­րա­նին, բայցգի­տուն մար­դի­քն ի­րե­րաց ու­սու­ցա­նեն, եւ մեր հայր Ա­հա­րոնբժիշ­կն մեզ էր ու­սու­ցել: Եւ ես` Ստե­փա­նոս մե­ղու­ցեալ ծա­ռայՅի­սու­սի Քրիս­տո­սի աս­տու­ծոյ մե­րոյ, եւ իմ հա­րա­զատ եղ­բայրն`Ճօ­շ­լին բժիշ­կն, գրե­ցաք զին­քս ի թվին Հա­յոց Ո­ՁԱ (1232), իյամ­սեա­նն հո­ռի, ի յօգ­տու­թիւն շատ բժշ­կաց եւ յա­ռող­ջու­թիւնբա­զում հի­ւան­դաց: Եւ որք օգ­տիք ի սմա­նէ եւ ու­սա­նիքզա­նյա­յատ դե­ղս, մեզ եւ մեր ծնո­ղա­ցս մե­ղաց թո­ղու­թիւնխն­դ­րե­ցէք յԱս­տու­ծոյ. նոյն || (167ա) եւ ձեզ ո­ղոր­մես­ցի Տէրնյա­ւի­տեան: Ընդ նմին եւ Սե­բա­ստա­ցի ա­ն­ի­մաստ Ա­սար գրի­չս:

ձբ. 167ա ՁԲ. Այլ բան պի­տե­ւան - Արդ, սկիզ­բն հի­ւան­դու­թեան եւ շարժ­մանց, որ ըն­ծա­յի, ի ստա­մոք­սին...

ձգ. 167աբ ՁԳ. Մա­ճուն, որ օգ­տէ այր­կան... - Այս յա­ւել­ց­նէ ի զօ­րու­թիւ­նն...

ձդ. 167բ-8ա ՁԴ. Վասն փշ­տան­գի... զոր չէ յի­շած, բայց ես` Մխի­թարս, յի­շեմ կար­ճա­ռօտ -Եւ ի յա­ռաջ զցայ­լան­գն յի­շեմ...

ձե. 168ա ՁԵ. Ա­րեան, որ ընդ բե­րա­նն գայ -Ե­թէ փս­խե­լով գայ...

ձզ. 168աբ ՁԶ. Ստա­ծու­մն, որ ի յա­ճուկ լի­նի -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ...

ձէ. 168բ-9բ ՁԷ. [Պատ­մու­թիւն քա­րանց] - Ա­խիխ. լաւն եա­մա­նին է...

ձը. 169բ-70բ ՁԸ. [Պատ­մու­թիւն բու­սոց եւ մսոց] - Ան­նուխն, որ յա­րա­պն նա­նայ ա­սէ...

ձթ. 170բ ՁԹ. Վասն հեշտ մուր­համ­նե­րու -Դու առ զշի­րիկ ձէ­թն...

ղ. 170բ Ղ. Ե­թէ ի յան­ձն... տեղ մի թու­լա­նայ... -Առ հռոմ ձէթ...

ղա. 170բ ՂԱ. Դեղ, որ երբ ջր­հե­ղէ... մի­զու­կն խիստ ցա­ւի... -Առ խար­պ­զա­կի ունդ...

ղբ. 171բ ՂԲ. Դեղ... որ նս­տոյ տեղն շատ կծի... -Առ ան­լուայ քթան կտաւ...

ղգ. 171բ ՂԳ. Մարդ, որ ծուն­կն այ­տոց է... -Առ տուղտ...

ղդ. 171բ ՂԴ. Որ կա­մե­նայ կիր օ­ծել յան­ձն -Առ կիր...

ղե. 171աբ ՂԵ. Տե­րե­ւա­տի բնու­թիւ­նն... -Առ տե­րե­ւատ...

ղզ. 171բ ՂԶ. Ով ու­զէ, որ զսո­վ­տան... հա­նէ -Առ զեզ­նա­լե­զու...

ղէ. 171բ-2ա ՂԷ. Ա­ռա­ջին յի­շեմք զճու­լա­պն... -Առ շա­քար Ա լի­տր...

ղը. 172ա ՂԸ. Շա­րապ խաշխ­շի... -Առ սպի­տակ խաշ­խաշ...

ղթ. 172աբ ՂԹ. Ա­յա­րիճ ֆէյ­ղա­րայ... -Առ զաֆ­րան...

ճ. 172բ-3ա Ճ. Մա­յ­ըլճ­պին, որ է պան­րին ջուրն... -Զկա­թն լից ի քա­րէ նոր պտուկ...

ճա. 173ա ՃԱ. Կակ­իայ այս­պէս ա­րա -Առ կա­նաչ գխ­տոր...

173ա «Ո՜վ ըն­թեր­ցողք եւ բա­նի­բուն եղ­բարք, յի­շե­ցէք զհա­ւա­քող

բա­նի­ցս զյոգ­նա­մեղ Սե­բա­ստա­ցի Ա­սար ծա­ռ­այս եւ Աս­տուած

ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք: Գրե­ցաւ թվին Հա­յոց ՌՀԱ (1622):

ճբ. 173բ ՃԲ. Մա­ճուն թուխ­մայ քա­մոյ... -Առ ստե­պղ­նի ունդ...

ճգ. 173բ ՃԳ. Ղուրս քեա­քու­նա­ժի, որ օգ­տէ բշ­տին... -Առ քեա­քու­նաճ...

ճդ. 173բ ՃԴ. Պէլ սո­վուխլ­ղի -Առ հա­սակ բուռ մի...

ճե. 174ա ՃԵ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն... եւ կամ կէս գլ­խա­ցա­ւու­թիւն -Դու տես, թէ ե­րե­սաց գոյ­նն կար­միր լի­նի...

ճզ. 174ա ՃԶ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, որ ի հո­վու­թե­նէ լի­նի -Նշա­նն այն է...

ճէ. 174աբ ՃԷ. Վասն, որ ի բե­րա­նն խա­ւարտ ե­լա­նէ... -Առ փեր­փե­րի ունդ...

ճը. 174բ ՃԸ. Ե­թէ բե­րա­նն հո­տի... -Առ ի յիր­մէն Ա բա­ժին...

ճթ. 174բ-5ա ՃԹ. Վասն օ­ձիկ ցա­ւուն... -Առ թպր հն­դի...

ճժ. 175աբ ՃԺ. Ե­թէ մո­լա­քոր դի­պի... -Յա­ռաջ ե­րակ կտ­րէ...

ճժա. 175բ ՃԺԱ. Դեղ ա­ղեց, որ գա­լար առ­նու... -Չա­ման գի­նով եռ­ցու...

ճժբ. 175բ ՃԺԲ. Թէ մար­դոյ նս­տոյ տեղն ժամ ժամ ցա­ւի -Մղուլ տուր...

ճժգ. 175բ ՃԺԳ. Ո­րոյ ոտ­քն ի ճա­նա­պար­հին խա­շի - Ար­ջաս­պն ջրե­ցո...

ճժդ. 175բ ՃԺԴ. Թէ մար­դոյ նս­տոյ տեղն թու­լա­նայ... -Առ գխ­թոր...

ճժե. 175բ ՃԺԵ. Կին, որ զայրն ի խե­լաց հա­նէ -Առ զսեւ ա­գ­ռա­ւոյ լե­ղին...

ճժզ. 175բ ՃԺԶ. Մարդ, որ ցուրտ առ­նու -Զէյթ ձէթ թող խմէ...

ճժէ. 175բ-6ա ՃԺԷ. Հապ գլ­խա­ցա­ւու­թեան -Առ օշ­նր­դի քա­մու­քս...

ճժը. 176ա ՃԺԸ. Բե­րան որ ցա­ւի եւ ա­տա­մն ա­րիւ­նի -Առ այ­րած շիպ...

ճժթ. 176ա ՃԺԹ. Մա­ճուն, որ զստա­մո­քին քա­մին կու հա­նէ -Առ սի­նա­մա­քի...

ճի. 176ա ՃԻ. Քի­թն որ [ ա­րիւն] կաթ­նի -Զքա­ֆուրն քաց­խով տրո­րէ...

ճիա. 176ա ՃԻԱ. Պա­տուշ­նա­յի -Տուր զյու­նա­պի շա­րա­պն...

ճիբ. 176աբ ՃԻԲ. Հի­ւանդ որ քուն չլի­նի -Առ խաշ­խաշ...

ճիգ. 176բ ՃԻԳ. Փայ­ծաղն, որ ու­ռե­ցել եւ պն­դել լի­նի -Առ մր­տի ծաղ­կի տակ...

ճիդ. 176բ ՃԻԴ. Վասն ե­րի­կա­մ­նա­ցա­ւի -Ե­թէ ի հո­վու­թե­նէ լի­նի, տուր ա­յա­րիճ...

ճիե. 176բ ՃԻԵ. Վասն մի­զա­գ­րա­ւի -Առ պա­խ­րոյ լե­ղի...

ճիզ. 176բ ՃԻԶ. Ե­թէ... զգոզն ար­գի­լել չկա­րէ -Առ հապ­լաս եւ խոզ­կա­ղին...

ճիէ. 177ա ՃԻԷ. Վասն քա­րի. մա­ճուն հա­ճար ըլ-եա­հուտ -Առ խիա­րի հունտ...

ճիը. 177ա ՃԻԸ. Թէ ա­րան­քն ու­ռի... -Դու տես զգոյ­նն...

ճիթ. 177ա ՃԻԹ. Վասն ճի­ճոյ -Առ զդեղ­ձե­նոյ տե­րեւն...

ճլ. 177ա ՃԼ. Յոր­ժամ ա­քի­լայ լի­նի... -Յա­ռաջ լու­ծու­մն ա­րա...

ճլա. 177ա ՃԼԱ. Թա­շու­նա­ճի կամ խոց, որ տա­վի­ճայ լի­նի -Զսոխն եռ­ցու...

ճլբ. 177ա ՃԼԲ. Մու­հա­լիլ ե­լն­դ­նոյ -Առ խու­պէյզ...

ճլգ. 177աբ ՃԼԳ. Վասն հեշտ մոր­համ­նոյ... -Զձէ­թն եւ զմո­մն հա­լէ...

ճլդ. 177բ ՃԼԴ. Զա­խ­մա­ծի -Մո­մեայ խմ­ցո տաք...

ճլե. 177բ ՃԼԵ. Ոջ­լի դեղ -Յա­ռաջ հա­պի ա­յա­րիճ տուր...

ճլզ. 177բ ՃԼԶ. Ջեղ, որ կար­ճ­նայ -Առ ղա­րա­յա­ղաճ...

ճլէ. 177բ ՃԼԷ. Հա­զի [դեղ -Առ] մա­տու­տակ, ե­փէ...

ճլը. 177բ ՃԼԸ. Փող­ցա­ւու­թեան -Թէ ի տա­քուէ լի­նի...

ճլթ. 177բ ՃԼԹ. Թէ մո­լա­քոր դի­պի մար­դոյ... -Առ ա­յա­րիճ ֆայ­ղա­րայ...

ճխ. 177բ ՃԽ. Ով կաւ ու­տէ -Առ ղա­ղու­լա, պաս ||... (շար. թա­փուած):

Սկ. տե՛ս Լ0 464, 81բ-95ա:

Ե. 1. 178ա-89ա ՃԽԱ. Բառ ի վե­րայ բժշ­կա­կան վար­դա­պե­տա­ցն: Պատ­մու­թիւն դե­ղե­րուն -[Ա]. Աղ­րաս, որ խն­դ­րեն, որ է պրուխն, որ է փայլկ­տուկ... Ֆ. Ֆլ­ֆուլ, որ է պղ­պեղն... Ֆի­ֆալ, որ նման ջա­վ­զի ( Այբ­բե­նա­կան կար­գից դուրս ե­ւս չորս բառ` 189ա. «Մայ­րա­փայ­տն... Հն­դի ջա­վզն... Ղան­դա­րի­ոն... Սաթ­նուկ, որ է սպունկ, որ թուխպ ա­սեն):

2. 189ա-91ա ՃԽԲ. Բառ եւ պատ­մու­թիւն մեկ­նած ա­մե­նայն ցա­ւոց (քա­ղուա­ծոյ)

ա. 189ա-90ա [Ա-Ֆ] - Ա­րա­ղա­նն` դեղ­նու­թիւն է... Ֆա­թ­ըխ, որ է ձուոց ու­ռե­ցն, կամ այն քա­մին է, որ յա­ղի­քն լի­նի կամ ի ձուերն:

բ. 190ա [ Ար­տա­քոյ այ­բու­բե­նից, խառն) -Տար­ֆայ, որ ի յաչ­քն զախ դի­պի... Ղա­ֆաղն, որ է սր­տին տրո­փա­լն, որ ի հո­վուց լի­նի սեւ մաղձ եւ սաֆ­րայ:

գ. 190բ-1ա Այլ ցեղ ( ար­տա­քոյ այ­բու­բե­նից, խառն) -Սա­հ­րատ ըխ­տա­ւո­րու­թիւն է... Սֆուֆ սղ­կած չոր դե­ղերն է:

 

Ը. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք]

1. 191բ-3ա [Յա­կոբ վրդ. Շա­մա­խեց­ւոյ` ՃԽԳ-ՃԾ (1732 թ.)]

ա. 191բ ՃԽԳ. Դեղ ջեր­մի, դո­ղի եւ տեն­դի -Առ զֆլ­ֆու­լն եւ ծե­ծէ...

բ. 191բ ՃԽԴ. Մար­դոյ գլուխն... որ ցա­ւի -Առ մե­խա­կն...

գ. 191բ-2ա ՃԽԵ. Այլ դեղ [գլ­խա­ցա­ւի] -Առ բխի փա­տն...

դ. 192ա ՃԽԶ. Դար­ձեալ ո­րոյ գլուխն քոր լի­նի -Առ Ա­րա­ղի սա­պո­նն...

ե. 192աբ ՃԽԷ. Դար­ձեալ գլուխն, որ թե­փուկ լի­նի -Զբամ­բա­կի հուն­դն այ­րէ...

զ. 192բ ՃԽԸ. Դեղ ան­ճար ղա­պ­զի -Առ մո­մն եւ աղ...

է. 192բ ՃԽԹ. Դար­ձեալ ղա­պ­զի եւ գոզ­կա­պի -Առ կա­նաչ քա­մօն...

ը. 192բ ՃԾ. Այլ դեղ ղա­պ­զի եւ քա­մու... -Ա մս­խալ շիպ ծե­ծած...

թ. 192բ-3ա ՃԾԱ. Դեղ վասն հա­զի -Առ կղ­մուխ ան­տուզն...

ժ. 193ա ՃԾԲ. Դար­ձեալ այլ դեղ հա­զի... -Զթի­րեա­քն եւ զքա­ցախն խառ­նէ...

ժա. 193ա ՃԾԳ. Դեղ ե­ւս վասն չոր հա­զի -Զգա­րե­ջուրն, որ գրե­ցեալ գոյ ի ԱՃ­ՂԷ (տե՛ս 106ա) թղ­թա­հա­մա­րու­մն... գա­րե­ջուրն շի­նեա: Եւ Քրիս­տո­սի փառք... ա­մէն:

2. [Եփ­րեմ կա­թո­ղի­կո­սի եւ այ­լոց (1813-1826 թթ.)]

ա. 4ա [Դեղ ա­չա­ցա­ւի] -Եր­կու մս­խալ գեօզ­դա­շի...

բ. 4ա [Դեղ գլ­խա­ցա­ւի] - Այլ եւ եր­կու բա­ժին լաւ զան­ճա­ֆիլ...

գ. 4աբ Վասն սաս­տիկ լու­ծե­լոյ հապ շի­նե­լոյ -Ե­րեք մս­խալ ա­պու­սա­լա­թի­նի մէ­ջն...

դ. 6ա Սպե­ղա­նի... լուծ­ման կա­պե­լոյ եւ... թը­թախ­տու­թեան -Մուլ­քի ազ­րախ...

ե. 6բ Դեղ վասն սր­տա­ցա­ւի... -Մին ար­մատ կայ... օտ­լ­ը­ղա­հար ա­սի...

զ. 6բ Վասն... այ­րա­ծի... -Գի­նին տա­քա­ցու­ցեալ...

է. 7աբ Խրատ մեծ հո­տի... - Ա­ռա­ջին` վասն սիս­իա­յին... Ա­ղա­ջա­նին բժիշք Ներ­սէ­սի ա­սու­թեամ­բն աս­տէն գրե­ցի... Յով­սէփ վար­դա­պետ Տէր-Մար­քա­րեան: 23. 1. [18]26, [Հաղ]բատ:

ը. 193ա Մա­ճուն ի­մե­պին -Առ չօփ չե­նի...

թ. 193ա Վասն... գոզ­կա­պի լու­ծից: Ան­տօն վար­դա­պետ բժիշկ ցու­ցեա­լն... -Ըշ­պանձ­կի մուխ ա­սեն... 1813, օ­գոս­տոս 6:

ժ. 193ա [Դեղ... ինչ տեղ որ ցա­ւում լի­նի] - Այլ եւ մին պտուղ գոյ մա­նր սեւ պղ­պե­ղի նման...

ժա. 193բ [Դեղ սան­ճուի, սր­տա­ցա­ւի եւ փո­րա­ցա­ւի] - Այլ եւ կէս բուռն պա­պու­նաճ...

ժբ. 193բ Այլ եւ վասն ի շա­կի­կայ... քա­մուց... -Հա­ւի ձուի դեղ­նու­ցով... Միր­զայ Թա­դէ­ոսն Մե­լիք Մի­նա­սեան Կամ­սա­րա­կա­նն Սա­տատ­բէ­կեան Ար­շա­րու­նին, յայ­լ­վէ ու­սեալ մեզ պատ­մեաց... 1814 յա­մի Տեառն, յուն­վա­րի 1-ին. Ե[փրեմ] կ[ ա­թո­ղի­կոս]:

ժգ. 193բ Փս­խո­ղա­կան փո­շի... թար­թա­րուս ե­մի­թէ­քուս... -Ղար­ղա­դուզ... բու­սոյ կա­թն... ( այլ բա­ղա­դ­րու­թիւն` 194ա):

ժդ. 194ա Իւղ քա­շուա­ծոց ձե­ռա­ցն կամ ո­տի­ցն մար­դոյ -Առ սող­լու­ճան... ի Թիֆ­լի­զու հմուտ բժիշկ Ստե­փան­նոսն հա­քիմ Շէ­հ­րի­մա­նեան նուղ­սայն յղեալ էր վասն իմ ո­տին: 1813, փե­տր[վար] 7 ստա­ցայ. Ե[փրեմ] կ[ ա­թո­ղի­կոս]:

ժե. 194ա Դեղ բա­ւա­սի­լի... գոզ­կա­պի քար փշ­ր­օղ -Գի­ոյ պտուղն...

ժզ. 194ա Դեղ սան­ճուի, սր­տա­ցա­ւի եւ փո­րա­ցա­ւի -Եր­կու լի­տր հին գի­նի...

ժէ. 194ա Վասն նուզ­լա­յի... ա­չա­ցն... -Կա­պա­րի սեր­մն...

ժը. 194բ Չոր հա­զին -Տուղ­տն չա­յի նման ե­փիր...

ժթ. 194բ [Դեղ լուծ­ման կա­պ­օղ] -Ղար­տա­շ­ղա­նին լաւ փո­շի ա­րա­րեալ...

ի. 194բ Վասն սա­թլ­ջա­մի... -Կէս դրամ ղր­մ­զի որ­դն ծե­ծեալ...

իա. 194բ-5ա Վասն ա­տա­մ­նա­ցա­ւի... -Առ Դ մս­խալ զաղ... 1822, մար­տի 16 ի Շու­շու դղե­կո­ջն գրե­ցի աստ...

իբ. 195ա [Դեղ գոզ­կա­պի] -Սպի­տակ սո­խի ջուրն...

իգ. 195ա Վասն ա­տա­մ­նա­ցա­ւի -Մին պճեղ սխ­տոր...

իդ. 195ա [Դեղ գո­թու­թեան] -Ե­ւս հում սխ­տորն...

իե. 195ա [Դեղ ու­ռուց­քի] - Ա­ղա­փն, այ­սին­քն ա­ղի­քն...

իզ. 195ա Ա­ղա­փն տղա­յի որ վայր գայ -Թուզն ծե­ծէ...

իէ. 195բ Մա­ճուն գո­վե­լի... -Տս­նա մա­զ­տա­քի... (21 դե­ղա­նիւթ): Սոյն մա­ճուն ի բժիշկ Ներ­սէս Ա­ղա­ջա­նեա­նէ Շու­շեց­ւոյ է յօ­րի­նեալ:

իը. 196ա Նուխ­սայ դե­ղո­րէ­ից թթախ­տու­թեան, որ տաճ­կե­րէն բա­բա­սիլ ա­սի: Վե­հա­փառ հրա­մա­նաւ սր­բա­զան կա­թո­ղի­կո­սի Ա­մե­նայն Հա­յոց տեառն Եփ­րե­մայ` թարգ­մա­նեալ ի զա­նա­զան լե­զուս ա­րե­ւե­լ­ցոց ի Ստե­փան­նո­սէ բժշ­կէ Շէ­հ­րի­մա­նեանց, յա­մի Տեառն 1814, ի 29 հոկ­տեմ­բե­րի: Են դե­ղո­րայք ԺԱ -Լ0 Ա. Լա­տին` տօ­լէս սուք­քօթ­րի­նում... Լ0 ԺԱ. Լա­տին` թա, հա­յե­րէն` թիւ­րա­կէս ան­դ­րո­մա­քեայ, եւ այ­լ­ազ­գա­բար` թէ­րեաք ֆա­րուղ, կշ­ռա­չափ սո­րայ` Բ դրամ ու կէս:

իթ. 196բ Մուղ­լին հա­պն է -Մուղլ, քա­րա­խունկ...

լ. 196բ Ե­ւս վասն ջլից կար­ճու­թեան -Չաղ ե­զան ո­լօ­քի ու­ղեղն...

լա. 197ա Խա­յէ­քն որ ուռ­չի -Մա­ղա­տա­նոսն ծե­ծեալ...

լբ. 197ա Ա­թէ­շա­կի... -Առ գեօզ­դա­շի...

լգ. 197ա Ո­տից կամ ձե­ռաց եւ մի­ջաց ջի­իլ­քն կար­ճա­նան -Սան­դ­րու­կի քօ­քն...

լդ. 197ա Փե­փե­նայ ա­սա­ցեա­լն - Ա­սեն, ե­թէ սա­տաֆ ա­սա­ցեալ խո­տն է...

լե. 197բ [«Կիպ­րո­ս­նի կիս­լա­տան] -Մին տե­սակ կա­թիլք կա...

լզ. 197բ Փոր­ձեալ... դեղ քա­չա­լի ի Բար­սեղ ե­պիս­կո­պո­սէ -Մէկ դրամ սու­լէյ­մա­նի... ( այլ բա­ղա­դ­րու­թիւն` 198ա):

լէ. 198ա Վասն մա­յա­սի­լի... -Ե­սամ մեղ­րի ծօրն...

լը. 198ա Թան­ձու խա­թա­յի լաւ եւ վա­տն փոր­ձե­լոյ կեր­պի այս է -Մին կտոր ոչ­խա­րի եւ կամ գա­ռան ա­ղիք...

լթ. 198բ Զօ­րեղ լուծ­ման կա­պ­օղ փո­շին, ո­րոյ յա­ռա­ջա­ցեալ է ի Տփ­խիս ե­ղեալ հան­գու­ցեալ Յա­րու­թիւն, ա­նուա­նեալ Թա­բուլ, ե­րե­ւե­լի բժշ­կէ եւ յորդ­ւոց նո­րա... -Կէս մս­խալ... սեր­կե­ւի­լի մա­ջու­նի հետ...

խ. 199ա-200ա Յա­ղա­գս զա­նա­զան օգ­տու­թեան մէ­լի­սէ ռու­հոյն, որ է ո­գի մեղ­րա­տե­րե­ւին, թարգ­մա­նեալ յի­տա­լա­կան լե­զուէ ի մեր բար­բառ -0գուտ այսմ ջրոյս, որ վասն ի­ջուա­ծոյն...

խա. 200ա Ռա­կի աչք կո­չե­ցեա­լն, թէ որ­քան օ­գուտ ու­նի... -1. 0գուտ է սա ջեր­մու­թիւն ու­նե­ցող մար­դոյ...

խբ. 200բ Հապ գո­վե­լի... յօ­րի­նեալ ի Լօղ­մա­նէ հէ­քի­մէն եւ ա­ւան­դեալ է մեզ ի Տի­գ­րա­նա­կերտ­ցի մայ­տե­սի բժիշկ Բաղ­դա­սար Ս[իւ]ք[իւ]րեա­նէն, որ պայ­ծա­ռա­ցու­ցա­նէ զգոյ­նն... -5 տրամ թօ­փա­լախ... Աս­տու­ծով ա­մե­նայն վե­րոյ­գ­րեալ ցա­ւոց օգ­տէ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

Դե­ղա­գ­րե­րին կից -Մխի­թա­րայ Հե­րաց­ւոյ` 167բ, Ստե­փա­նո­սի բժշ­կի` 155բ, 160ա, 163բ, 166բ, Ա­միր­դով­լա­թի Ա­մաս­իաց­ւոյ` 35ա, 35բ, Ա­սա­րայ Սե­բա­ստաց­ւոյ` 145ա, 155բ, 166ա, 167ա, 173ա:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 65ա (Սար­գիս գր­չի) Յի­շա­տա­կա­րան ա­ռա­ջին գրո­ղի եւ ստա­ցո­ղի գր­քոյս Բժշ­կա­րա­նի -Ո՜վ ըն­թեր­ցողք, որ­ժամ ըն­թեռ­նե­լով զցան­կն եւ զմար­դա­կազ­մու­թիւն եւ զճուա­րիշն եւ զս­ֆուֆ­ներն եւ զլուուխ­ներն եւ զհա­պերն եւ զհուկ­նա­ներն եւ զմա­ճու­ներն եւ զպատ­րոյ­գ­ներն եւ զայլ ազ­գի ազ­գի ա­րա­րո­ղու­թիւն, զոր ի­մ­աս­տուն­քն ա­ռա­ջին­քն եւ վեր­ջին­քն սահ­մա­նեալ են ի պէ­տս մարդ­կան, յի­շե­ցէք զսր­բա­գ­րողն սո­րա` զայս պա­տուա­կան մին­հա­ճիս զԱ­միր­տօլ­վա­թն, որ բա­զում աշ­խա­տեր է ի սա, եւ զգ­ծող սո­րա` զՀա­լապ­ցի զՍար­գիս է­րէ­ցն, որ ի գրե­լն աշ­խա­տե­ցաւ, եւ ան­մե­ղա­դիր լե­րուք սխա­լա­նաց եւ խո­շո­րու­թեան գրիս, զի միտք իմ ոչ է ի վե­րայ, այլ եմ իբ­րեւ զնաւ ա­լէ­կո­ծեալ ի հող­մոց, եւ ե­ւս որ բա­զում մե­ղօք ի լի եմ, եւ տա­րա­կու­սեալ եմ, թէ որ­պէս պա­տաս­խա­նի տաց քա­հա­նա­յա­պե­տին Քրիս­տո­սի, որ ա­սէ բե­րա­նաւ սր­բոց, թէ Որ­դի մար­դոյ, դէտ կա­ցու­ցի զքեզ: Վա՜յ ինձ հա­զար բե­րան, որ ես` ա­ն­ար­ժա­նս, որ սկ­սե­ցա ի գրել զսա, որ մին­չեւ ի կէսն գրե­ցի, նայ Աս­տու­ծոյ ո­ղոր­մու­թեամ­բն հո­գե­ւոր հայրն մեր եւ կեն­դա­նի նա­հա­տա­կն տէր Տըր­դատ ար­քե­պիս­կո­պոսն հրա­ւի­րեաց եւ կո­չեաց զմեզ աս­տի­ճան քա­հա­նա­յու­թեան ի ձեռ­նա­դ­րու­թիւն, եւ մենք ա­ն­ար­ժան գոլ, ա­պա­ւի­նե­ցաք ի Աս­տու­ծոյ ո­ղոր­մու­թիւն, որ ա­սէ. Ես եմ, ես եմ, որ քա­ւեմ զմե­ղս քո: Ե­լեալ գնա­ցաք յԻզ­մի­րու ի Կօ­զէլ­հի­սար, որ է վի­ճա­կն Ո­հան­նու ա­ւե­տա­րան­չին, եւ անդ ա­ռաք զկարգ եւ զպա­տիւ քա­հա­նա­յու­թեան, ե­կեաք ի յԻզ­միր եւ դար­ձեալ սկ­սե­ցաք զայս պա­տուա­կան բժշ­կա­կան հէ­քի­մա­րա­նս, որ մին­հաճ ա­սեն, եւ կա­տա­րե­ցաք, եւ ի կա­տա­րե­լն սո­րա էր թվին Հա­յոց ՌՁԴ (1635), ու­նիս Ժ, ի վա­յե­լու­մն խո­ճա Ա­ւե­տի­քին Ջու­ղա­յե­ցո. Աս­տուած զին­քն ան­փորց պա­հէ եւ ընդ եր­կայն ա­ւուրս պա­հես­ցէ. ա­մէն:

Գրե­ցաւ սա ի ժա­մա­նա­կս եւ ի կա­թ­ու­ղի­կո­սու­թեան տեառն տէր Փի­լի­փո­սին, որ այժմ եր­կ­րորդ լու­սա­ւո­րիչ է Հա­յոց, եւ ի ժա­մա­նա­կս Սուլ­թան Մու­րա­տին, որ ի Պարս ի պա­տ­ե­րազմ գնաց. Աս­տուած զվերջ­քն ի բա­րին կա­տա­րէ: Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, որ­ժամ ըն­թեռ­նոյք զգո­վե­լի եւ զբ­ժշ­կա­կան մին­հաճ գիրք, յի­շե­ցէք զմե­ղու­ցեալ եւ զա­ն­ար­ժան գրի­չս զՍար­գիս է­րէ­ցս, որ ղա­րիպ եւ ան­տէր եւ ա­ն­օգ­նա­կան եմ մնա­ցեր որ­պէս հաւ ի ե­րա­մէ զա­տած, ի սի­րե­լեաց բա­ժա­նած. մի­թէ Աս­տուած զմեզ ի մեր ծնած եւ սնած եր­կիրն տա­նի եւ կր­կին ու­րա­խաց­նէ: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք եւ զհայրն իմ` զտէր Յո­հա­նէսն, եւ զեղ­բայրն իմ` զտէր յԱբ­րա­հա­մն, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ իւր միւ­սան­գամ գա­լուս­տն. ա­մէն: Հայր մեր:

-(Ստո­րին լու­սանց­քում, ե­զ­րա­հա­տուած) Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք խո­ճա /// (հա­ւա­նա­բար` « Ա­ւե­տի­քին Ջու­ղա­յե­ցո):

2. 191ա (Մար­գար գր­չի) Եւ զդ­պիր Մար­գար գրի­չս յի­շեա, եւ ստա­ց­օղ սո­րին Ա­ւե­տի­կն յի­շե­ցէք, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք առ Քրիս­տոս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 9բ (Յա­կոբ Շա­մա­խեց­ւոյ) Խրատ վասն նա­խա­զե­կու­թեան ցան­կից գր­քիս այ­սո­րիկ Բժշ­կա­րա­նի, որ կո­չի Աղ­րա­պատ -Գի­տաս­ջիք, ո՜վ ըն­թեր­ց­օղ եւ բա­նա­սէր եղ­բարք, զի ի մէջ յայսմ գր­քո­ջս բժշ­կա­րա­նի, որ կո­չի Աղ­րա­պատ, ի չորս տեղ­ւոջ ցանկք կան գրե­ցեալք, քան­զի չորս բա­ժին է այս գիր­քս. ա­ռա­ջին ցան­կն յայս Ա թղ­թա­հա­մա­րում է (10ա), եր­կ­րորդ ցան­կն յայս ԾԴ թղ­թա­հա­մա­րու­մս է (35բ), եր­րորդ ցան­կն յայս Ա­ՃՂԹ թղ­թա­հա­մա­րու­մս է (107ա), չոր­րորդ ցան­կն յայս ԲՃԿԹ թղ­թա­հա­մա­րու­մս է (142ա): Արդ, ե­թէ կա­մի­ցիք զխն­դ­րե­լի իրն ձեր դիւ­րաւ գտա­նել, ու­րե­մն նախ պար­տիք զցան­կսն գտա­նել իւ­րա­քան­չիւր թղ­թա­հա­մա­րովն եւ ըն­թեռ­նուլ զնո­սա եւ տե­սա­նել, թէ զխն­դ­րե­լի իրն ձեր յոր ցան­կում կայ գրեալ եւ ա­պայ յայ­ն­ժամ այն ցան­կի յա­տուկ հա­մա­րովն գտա­նել զայն ձեր խն­դ­րե­լի իրն եւ զկա­մս ձեր կա­տա­րել դիւ­րաւ եւ փու­թով, եւ այ­նու շա­հիլ: Քան­զի գիր­քս այս յոյժ յոյժ պի­տա­նի գիրք է եւ շա­հ­օղ ի­մաս­տ­նոց եւ գիտ­նոց, եւ ա­պայ ի շա­հի­լն ձեր յօ­ժար սր­տիւք եւ կա­մօք ձե­րօվք զիս` զՅա­կոբ ա­նուամբ միայն վար­դա­պե­տս Շա­մա­խե­ցի կո­չե­ցեալ, զվեր­ջին ստա­ց­օ­ղս սո­րին յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս Աս­տուած մեր, որ ո­ղոր­մես­ցի յայ­նմ ա­ւուր ա­հե­ղին, զի եւ ձեզ ո­ղոր­մես­ցի յայ­նմ ա­ւուր. ա­մէն:

 Արդ, ստա­ցայ զայս յոյժ պի­տա­նի բժշ­կա­րա­նս ի ՌՃ­ՀԸ (1729) թուա­կա­նիս մե­րում, ի մայ­րա­քա­ղա­քն Սպա­հան եւ ի յօր­հ­նեալ թաղն Նոր Ջու­ղա, ի սուրբ եւ ի գե­ղե­ցիկ վան­քն Ա­մե­նա­փր­կիչ կո­չե­ցեալ, յա­ռաջ­նոր­դու­թեա­նն տեառն Աս­տուա­ծա­տ­րոյ աս­տուա­ծա­բա­նի եւ ա­ղաւ­նա­բա­րո­յի եւ արհ­ւոյ ե­պիս­կո­պո­սին եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն վեր­ջին Շահ Թահ­մա­զին, զոր եւ ե­բարձ Նա­տր Շա­հն, եւ զնո­րա­ծին զոր­դին նո­րին եդ չար մտօք, որ­դին ե­ւս բար­ձաւ: Յայ­ն­ժամ Նա­տր-Շա­հն ին­քն ե­ղեւ թա­գա­ւոր ի ՌՃ­ՁԵ (1736) թուա­կա­նին մե­րում:

191ա Նա­եւ զվեր­ջին ստա­ց­օղ սո­րին զՅա­կոբ մեղ­կա­սիրտ վար­դա­պե­տս Շա­մա­խե­ցի, հան­դերձ կր­կին ծնո­ղիւք յի­շես­ջիք ի Քրիս­տո­սի, ո՜ հան­դի­պ­օղք, զի եւ դուք յի­շես­ջիք ի նմա­նէ յա­ւուրն յե­տին. ա­մէն: Արդ, ստա­ցայ զսա ի ՌՃՁ եւ Ա (1732) թուին, ի մար­տի մու­տն, ի Սպա­հան եւ ի վա­նսն Ա­մե­նա­փր­կիչ:

Ո­րո­շա­կի կեր­պով ե­րե­ւում է, որ թուա­կա­նի միա­ւո­րը նա­խա­պէս ե­ղել է «Գ, ա­պա քե­րուել է եւ դար­ձուել «Ա:

2. 1ա Եփ­րեմ կ[ ա­թո­ղի­կոս], 1821, հոկ. 26:

65ա Ըստ վե­րոյ գրե­ցեալ յ1084 Հա­յոց թւոյն 236 տա­րի է, որ բժշ­կա­րա­նս գրեալ է, եւ այժմ է թիւն Հա­յոց նշ­մա­րե­ցի 1261 (1812):

Տե՛ս նա­եւ 193բ (1814 թ.), 194ա (1813 թ.), 195ա (1822 թ.), 196ա (1814 թ.), 198բ, 200բ ( ան­թուա­կան):

Կն­քա­դ­րոշմ` 191ա Յի­սու­սի ծա­ռայ Յա­կոբ վար­դա­պետ. ՌՃ­ՀԷ (1728):

414

Ա­ՄԻՐ­ԴՈՎ­ԼԱԹ Ա­ՄԱՍ­ԻԱ­ՑԻ, ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

Մար­զուան    Ո­ՀԵ-1626

ԳՐԻՉ` Կա­րա­պետ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Պուն­իաթ Սե­բա­ստա­ցի:

ԹԵՐԹ` 428+2 (կրկ. 8, 19). չգ­րուած` 1բ, 219բ, 428ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԶ 12 (Ա, ԻԶ, ԼԲ 11, ԼԶ 13): ՆԻՒԹ` թուղթ (բա­րակ եւ ա­նո­ղորկ` 1-177, ո­ղորկ եւ ա­ռանց լու­սա­գ­ծե­րի` 178-416, ո­ղորկ եւ լու­սա­գ­ծե­րով` 417-28): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 26 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 293ա): ՏՈՂ` 39 (2ա-255ա), 41 (255բ-426բ): ԿԱԶՄ` Ա փեղ­կը (ԺԸ դ.)` ճն­շա­գ­ծե­րով շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, մասն Ա պրա­կի, վրան սոսն­ձուած պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նա­կի Ա թեր­թը: Բ փեղ­կը (հին)` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սր­ճա­գոյն կտաւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Ժ-ԺԱ դդ.: 1 (Ա)+1 (Բ), ստա­ցուած 2 թեր­թե­րի ըն­դ­լայ­նա­կի հա­տուած վե­րին (Ա) եւ ստո­րին (Բ) մա­սե­րից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լոր­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` աս­տառ Ա): Կար­դալ Աբ (Աա սոսն­ձուած կազ­մաս­տա­ռին). «[ ա­նմ]իտք ոչ ա­պա­քէն... Վայ ձեզ փա­րի[սեց­ւոց] (ԺԱ, 40-42), «/// զայն[ու] ոչ ան­ցա­նել... իբ­րեւ զգե­րեզ[մա­նս] (ԺԱ, 42-44): Բբ «Եւ բազ­մե­ցին... լի­ցին յե­տինք (ԺԳ, 29-30), «/// բժշ­կու­թիւ­նս կա­տա­րեմ... եւ ի միւ­սում (ԺԳ, 32-33): Բա «[կա­մե]ցայ ժո­ղո­վել... ա­սեմ ձեզ, ե[թէ] (ԺԳ, 34-35), «/// սպա­սե­ին նմա... ցփա­րի­սե­ցիս ե[թէ] (ԺԴ, 1-3):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2ա, 364ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 10ա, 220ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ: 427ա մար­դու կազ­մա­խօ­սա­կան նկար:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ մո­մի, ձէ­թի, թա­նա­քի, խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած: 1-198 մկն­կեր, այժմ նո­րո­գուած

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-219ա [ Ա­միր­տով­լա­թի Ա­մաս­իաց­ւոյ Ան­գի­տաց ան­պէտ]

Տես Լ0 457, 3ա-324ա: Յռջբ./2ա-10ա: ¢¢ա-լզ/ 10ա-218 (չու­նի

«ֆրիկ բա­ռը): Յշտկրն /219ա (վեր­ջում այլ ձե­ռա­գ­րով.« Աստ գրած էր ի

յօ­րի­նա­կս, թէ այս մէկ տու­նս օ­րի­նա­կն չկա, բայց պի­տի գր­վի. Պղա­տոն` Կօն­իայ քա­ղա­քէն,/ Ա­րիս­տո­տէլ` Նիկ­սա­րա­ցի է, / Պուղ­րատ` Ա­մաս­իա­ցի է, / Սո­կ­րատ Զի­լա­ցի է):

Բ. 220ա-362բ Գիրք այս կո­չի Ստա­ծում (= Ա­միր­դով­լա­թի Ա­մաս­իաց­ւոյ 0գուտ բժշ­կու­թեան)

-220ա-1ա [Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն] -Յա­նուն Աս­տու­ծոյ գթա­ծին... ա­մէն: Եւ այս­պէս էր գրեալ գր­գիս շի­նողն, թէ յոր­ժամ ես այս ա­րուես­տիս հմուտ ե­ղայ եւ տե­սայ շատ գրեանք, որ շի­նած էր ի յայս ա­րուես­տն եւ շա­տա­բա­նած... յայս­պէս գիր մն շի­նե­ցի ես` ան­պի­տան եւ ա­ն­ար­ժան նուաստ ծա­ռ­այս Աս­տու­ծոյ Ա­միր­տով­լաթ բժիշ­կն Ա­մաս­իա­ցին, ի մայ­րա­քա­ղա­քն ի ֆի­լի­պայ, ի թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՋԺԵ (1466) ա­մին եւ ամ­սոյն ի դեկ­տեմ­բե­րի ԻԵ-ին, օրն հին­գ­շաբ­թին... Զայս գրո­ցս ա­նու­նն ա­նուա­նե­ցաք 0գուտ բժշ­կու­թեան, որ տա­ճի­կն Քի­ֆա­յէ­թի ի տիպ ա­սէ: Եւ ա­րա­րի զայս գիր­քս եր­կու բա­ժին. եւ ա­ռա­ջին բա­ժի­նն է Ու­սու­մն բժշ­կու­թեան... եւ Բ բա­ժին յի­շէ զկե­րա­կուրն եւ զդե­ղերն նո­րայ...... Եւ այլ ի­մա­ցիր, եղ­բայր, որ գիր­քս մեր խօս­քն չէ. ա­ռա­ջի ի­մաս­տա­սի­րա­ցն եւ բժշ­կա­կան ի­մաս­տա­սի­րա­ցն եւ վեր­ջին փի­լի­սո­փա­յի­ցն, եւ այս ա­մե­նայն բժշ­կա­ցն խօս­քն է, որ է Բա­գա­րա­տն եւ Գեղ­իա­նոսն եւ Ար­ճի­ճա­նիսն եւ Ֆլուսն եւ Արպ­իա­սա­ւսն եւ Ը­ռու­ֆօսն եւ Դէվ­ճա­նիսն եւ Մա­սր­ճուէն եւ Յե­սուն եւ Մա­սու­վա­յին որ­դին եւ Ա­պու­ճա­րե­հն եւ Մա­սե­հն եւ Մա­համ­մատ Զա­քար­իա­յին որ­դին եւ Սա­պիթ Կու­ռա­նն եւ Հու­նան եւ Ի­սաղն եւ Սի­նա­յին որ­դին եւ այլ բա­զում ժո­ղո­վուրդ, որ ի յայս ա­րուես­տս շատ աշ­խա­տել են: Մենք սո­ցայ զգիր­քն ընտ­րել ենք եւ գրել շատ աշ­խա­տա­նաւք եւ յայս­մն­հե­տէ գրե­ցի շատ աշ­խա­տա­նօք զայս ձե­ռամբ ի­մով:

Եւ շատ դժուա­րու­թիւն եւ պա­տահ­մունք եմ քա­շել ի յա­ն­օ­րի­նաց... եւ շատ գրեանք էի ժո­ղո­վել ի յա­րա­պաց եւ ի պար­սից եւ ի թուր­քաց... եւ ի յեր­կ­րէ ի յեր­կիր շատ բժշ­կու­թեան զա­րուես­տն էի գոր­ծել, եւ փոր­ձել էի ես իմ միտ­քն շատ դե­ղեր եւ թար­քիպ­նի... եւ ա­րա­րիչ տէր Աս­տուա­ծն ար­քա­յու­թիւն պատ­րաս­տէ ձեզ եւ մեր ծն­օ­ղա­ցն եւ ա­ն­ար­ժան եւ ան­պի­տան ծա­ռա­յիս Աս­տու­ծոյ Ա­միր­տոլ­վաթ բժշ­կին...

Թարգ­մա­նե­ցաւ պա­տուա­կան բժշ­կա­րա­նս ի մայ­րա­քա­ղա­քն ի Ը­ռում­իայ, որ թարգ­մա­նի Ֆի­լիպ­իայ, ի թուա­կա­նիս Հա­յոց ՋԺԸ (1469) ա­մին, ի դեկ­տեմ­բե­րի ԻԶ, որ ծնունդ էր փրկ­չին այ­լ­ա­զգաց հա­շուովն, ի կա­թ­ու­ղի­կո­սու­թեան տէր Ը­ռ­ըս­տա­գի­սի եւ ե­պիս­կո­պո­սու­թեան տէր Յո­վա­կի­մին: Որք կար­դայք կամ օ­րի­նա­կէք, թո­ղու­թիւն մե­ղաց խն­դ­րե­ցէք Քրիս­տո­սէ թարգ­մա­նո­ղի գրո­ցս Ա­միր­տոլ­վաթ բժշ­կին...

Կից` 221ա-բ Յի­շա­տա­կա­րան Պուն­իաթ Սե­բա­ստա­ցու (տե՛ս), ա­պա`

-221 բ [Խօսք Սի­րաք ի­մաս­տա­սի­րի] -Սի­րաք ի­մաս­տա­սէրն հրա­մա­յէ, թէ` Մի՛ ա­գա­հիր... զի ա­ջո­ղես­ցի գործ նո­ցա:

-221 բ Խա­ւսք վար­դա­պե­տաց, որ ա­սա­ցեր են ա­շա­կեր­տաց, որ կու ու­սա­նին - Ա­սէ Բու­կ­րատ եւ Գաղ­իա­նոս, թէ ով որ ու­զէ կա­տա­րեալ բժիշկ լի­նի եւ հի­ւան­դի պէտ առ­նէ, պարտ է յա­ռա­ջն ա­շա­կեր­տէ... որ­պէս հրա­մա­յէ Ա­միր­տով­լաթ բժիշ­կն, թէ` Ե­ղիր հե­տե­ւող ի­մ­աս­տու­թեան հետ, /ժ Ե­թէ չու­սա­նիս, բժիշկ ես ան­գէտ. / Լի­նիս դու ի­մ­աս­տուն, ա­րա բա­նիս պէտ, / Գրո­ցս ա­նու­նն է Ան­գի­տաց ան­պէտ:

-222ա-5ա [Ցանկ գլ­խոց` Ա-ՄԻԴ] -Ա. Յա­ռա­ջն ու­սա­նիլ զբ­ժշ­կու­թեան չա­քն... ՄԻԴ. Դե­ղեր մա­հա­ցու եւ սպա­նող:

Ա-ԺԵ յօ­դուած­նե­րը վե­րա­բե­րում են Ա մա­սին -«Ու­սու­մն բժշ­կու­թեան (225բ-56ա), ԺԶ-ՄԻԴ յօ­դուած­նե­րը` Բ -«Գիրք բժշ­կու­թեան տու­մա­րի (257բ-62ա): Վեր­ջի­նիս բնա­գի­րը չու­նի ցան­կի «ՄԺԶ. Ը­ռիպ ջեր­մա­նն յօ­դուա­ծը, իսկ ՄԺԷ-ՄԻԴ յօ­դուած­նե­րը նշա­նա­կուած են ՄԺԶ-ՄԻԳ: Ցան­կին կից` 225ա «Եւ զոր օ­րի­նակ հող­մն... սկ­սուա­ծով հա­տուած` քա­ղուած «Եւ մար­դա­կազ­մու­թիւն մի այլ գրո­ցն գլ­խի (236բ-40ա) «Վասն ե­ղա­նա­կաց մար­դուն են­թա­գլ­խից (240ա): 1940 թ. հրա­տա­րա­կու­թեան մէջ այն տե­ղա­փո­խուած է եւ կցուած «Խա­ւսք վար­դա­պե­տաց -ին (տես վե­րը` 221բ):

1. 225բ-7ա [Ու­սու­մն բժշ­կու­թեան]

ա. 225բ-6բ Ըս­կիզ­բն է Բժշ­կա­րան գր­գոյս: [Ա.] Ա­ռա­ջն ու­սա­նիլ զբ­ժշ­կու­թեան զչա­քն եւ խա­փա­նել զմա­հա­ցու դե­ղո­ցն զաւ­րու­թիւ­նն -Եւ այլ ի­մա­ցիր, որ զայս բժշ­կու­թիւ­նս պա­տեհ է...

բ. 226բ-7բ [Բ.] Յի­շենք զչա­քն եւ զբա­ժի­նին բժշ­կու­թեա­նն -Գի­տա­ցիր, որ շատ ոք կան, որ զա­նուն բժշ­կու­թեան յան­ձն են ա­ռել...

գ. 227բ [Գ.] Դուռն, որ յի­շէ զմի­զա­ճն եւ զբ­նու­թիւ­նն -Յի­մա­ցիր, որ բնու­թիւ­նն թէ չորսն մէկ մէկ է...

դ. 227բ-30ա [Դ.] Հաս­կա­նալ, թէ ինչ է զօ­րու­թիւ­նն եւ օգ­տու­թիւն խառ­նուա­ծին, եւ թէ որ­պէս է -Գի­տա­ցիր, որ այս խառ­նուա­ծո­ցն բժշ­կա­պետ­քն ախ­լատ ա­սեն...

ե. 230ա-6բ [Ե. Վասն ստեղծ­ման մար­դուն, թէ որ­պէս է. ցան­կից]: Վասն կազ­մու­թեան ոս­կե­րա­ցն -Գի­տա­ցիր, որ զոս­կեր­քն մար­դուն [որ­պէս] սուն է ա­րա­րեր ան­ձի­նն...

Ու­նի 24 են­թա­գ­լուխ. 230ա-1ա Վասն կազ­մու­թեան ոս­կե­րա­ցն: 231աբ Կերպ ստեղծ­ման գլ­խուն...: 231բ-2ա Կերպ ստեղծ­ման սր­տին: 232ա Կերպ յօ­րին­վա­ծոց լեր­դին...: 232ա Կերպըս­տեղծ­ման փայ­ծ­ղա­նն...: 232աբ Կերպ ըս­տեղծ­ման թո­քին...:232բ Կերպ ըս­տեղծ­ման լե­ղուին...: 232բ-3ա Կերպ ըս­տեղծ­մանե­րի­կա­մա­ցն...: 233աբ Կերպ եւ պատ­մու­թիւն ըս­տա­մոք­սին: 233բԿերպ ա­ղէ­ճոր­տե­րուն...: 233բ-4ա Կերպ... հա­լա­բշ­տին...: 234ա Կերպ վասն կազ­մու­թեան ա­չա­ցն...: 234բ-5ա Կերպ յօ­րին­վա­ծոց ա­կան­ջա­ցն...: 235ա Կերպ ըս­տեղծ­ման քթին...: 235ա Կերպ շըր­թ­նան­ցն...: 235ա Վասն ըս­տեղծ­ման ձե­ռա­ցն...: 235աբ Կերպ եւ յաւ­րին­վա­ծոց ծծե­րուն...: 235բ Կերպ ձվե­րուն...: 235բ Կերպ եւ ըս­տեղ­ծու­մն ծա­ծուկ մար­մ­նոյն: 235բ-6ա Ե­րե­ւու­մն ոս­կե­րա­ցն...: 236ա Թիւ եւ հի­մն ջղե­րուն... (Լ0 413-ում միա­ցուած նա­խոր­դին` 20ա Վասն ստեղծ­ման ոս­կե­րա­ցն): 236ա Թիւ մկա­նա­ցն...: 236ա Վասն փայ­վանթ­նե­րուն...: 236աբ Թիւ եր­կ­նուն...

զ. 236բ [Զ.] Եւ յի­շեմք զհինկ ը­ս­գա­յու­թիւ­նն, որ ի մար­դն լի­նի - Ա­րա­րի­չն Աս­տուած զհինգ ը­ս­գա­յու­թիւ­նն Ե ան­դա­մն ե­դիր...

է. 236բ-40ա Եւ մար­դա­կազ­մու­թիւն մի այլ գրո­ցն -Յա­ռա­ջին ա­ւուր­քն հրա­մա­յե­ցին բժշ­կա­կան վար­դա­պետ­քն ի­մա­նալ զբ­նու­թիւն մար­դոյն...

Ու­նի 13 են­թա­գ­լուխ. 237բ-8ա Վասն շի­նուա­ծոյ գլ­խուն եւ ը­ղե­ղան: 238ա Վասն շի­նուա­ծո ա­չի­ցն: 238աբ Վասն շի­նուա­ծոյ ա­կն­ջին: 238բ Վասն շի­նուա­ծոյ քթին է: 238բ Վասն շի­նուա­ծոյ բե­րա­նոյն: 239ա Վասն յօ­րին­վա­ծոյ սր­տին: 239աբ Վասն ստեղծ­ման թո­քին: 239բ Վասն ստեղծ­ման լեր­դին: 239բ Վասնըս­տեղծ­ման փայ­ծ­ղա­նն: 239բ-40ա Վասն ըս­տեղծ­ման ե­րի­կա­մա­ցն: 240ա Վասն ըս­տեղծ­ման լե­ղոյն: 240ա Վասն ըս­տեղծ­ման հա­լա­բշ­տին: 240ա Վասն ե­ղա­նա­կաց մար­դուն:

ը. 240բ-5բ Է. Վասն ա­ռող­ջու­թեան -Գի­տա­ցիր, որ նշան ա­ռող­ջու­թեա­նն այն է...

Ու­նի 17 են­թա­գ­լուխ. 241բ Վասն գի­նի խմե­լոյ...: 241բ-2ա Վասն քնոյ եւ ար­թ­նու­թեան: 242ա Վասն բնու­թիւն կակ­ղաց­նե­լն: 242ա Վասն մեր­ձա­ւո­րու­թեան: 242աբ Վասն ի բաղ­նիսն ա­ճռ­վե­լոյ: 242բ Վասն ի բաղ­նիսն լվաց­վե­լոյ: 242բ Վասն իբաղ­նիսն կիր օ­ծե­լոյ: 242բ-3ա Վասն աշ­խա­տե­լու մար­դոյն: 243ա Վասն վե­րայ­բե­րու­թեան: 243աբ Վասն լուծ­ման դեղ խմե­լոյ: 243բ-4ա Վասն ե­րակ առ­նե­լոյ: 244ա Վասն ա­պի­կիս ար­կա­նե­լոյ: 244ա Վասն տզ­րուկ դնե­լոյ: 244աբ Զկեն­դա­նու­թիւն ա­ռողջ պա­հե­լոյ...: 244բ Վասն ի ճա­նա­պարհ գնա­լու: 244բ-5ա Վասն ի նաւ նըս­տե­լոյ: 245աբ Վասն սն­ըն­դեան ման­կա­նն: Լ0 413-ում (21ա-2ա) նա­խա­բա­նից 3 հա­տուած­ներ խո­րա­գ­րուած են եւգլ­խա­կար­գուած ԼԱ-ԼԳ:

թ. 245բ-6բ Ը. Վասն ճա­նա­չե­լոյ զե­րա­կն, որ է նա­մզն - Ա­սէ Գեղ­իա­նոս, թէ զմար­դուն բնու­թիւ­նն ճա­նա­չե­լն ե­րա­կն է վկայ.. ժ. 246բ-9ա Թ. Վասն հաս­կա­նալ եւ ճա­նա­չել զգոզն եւ զձեռ­նալ­վան -Գի­տա­ցիր, որ զգոզն ճա­նա­չե­լն...

ժա. 249ա-50ա Ժ. Վասն որ յի­շէ զպօ­հ­րան -Եւ զքր­տին­քն եւ պօ­հ­րան հի­ւան­դին...

ժբ. 250աբ ԺԱ. Վասն նշան մա­հու եւ կե­նաց հի­ւան­դին այս է մար­դուն -Գի­տա­ցիր, որ հի­վան­դին ա­ղէկ նշան է այն...

ժգ. 250բ-1բ ԺԲ. Ա­ռա­ջա­գի­տու­թիւն հի­ւան­դին այս է -Գի­տա­ցիր, որ քիչ մն հի­ւան­դու­թիւն կայ...

ժդ. 251բ-2ա ԺԳ. Գի­տե­նալ զօ­դերն, թէ ինչ է, եւ քաղ­ք­նին, թէ ինչ է - Ա­սա­ցած է, թէ օ­դն գո­լո­շիկ մն է...

ժե. 252աբ ԺԴ. Եւ յի­շէ զչորս ե­ղա­նա­կաց կեր­պն, թէ որ­պէս է, բնու­թիւ­նն նո­ցա ինչ է -Գի­տա­ցիր, որ բնու­թիւն տա­րուն Դ ե­ղա­նա­կաւն է...

1940 թ. հրա­տա­րա­կու­թեան մէջ (էջ 84-86) սա միա­ցած է ԺԳ գլ­խին որ­պէս են­թա­գ­լուխ, իսկ ԺԴ գլուխ` չիք:

ժզ. 252բ-6ա ԺԵ. Խա­ւսք հա­մար­ձակ եւ պի­տա­նի եւ աւ­կ­տա­կար, որ իր­մովն գի­տա­ցիր ա­մէն խլ­տերն, եւ ան ա­մէն խլ­տե­րուն, որ վնաս առ­նէ ան­ձի­նն -Գի­տա­ցիր, որ մարդ­կան հի­ւան­դու­թիւ­նն, որ ի խառ­նուա­ծոց լի­նայ...

ժէ. 256ա-7ա [ Ա­նուանք դե­ղե­րոց]: Դե­ղեր, որ զկա­լուա­ծն բա­նայ - Ա­խա­ւա­նն... Դե­ղեր, որ փս­խեց­նէ եւ զստա­մո­քն սր­բէ -Խիա­րի տա­կն... Այ­րա­սայ: Յոր­ժամ շարժ­մունք լի­նի ցա­ւոց, /Եւ ստա­ծեմ ըստ պի­տո­յից,/ Եւ Աս­տուած տայ զա­ռող­ջու­թիւն ըստ հա­ճո­յից:

2. 257բ-362բ Գիրք բժշ­կու­թեան տու­մա­րի

ա. 257բ ԺԶ. Թե­փուկ, որ ի գլուխն լի­նի... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս ի սաֆ­րա­յին...

բ. 258ա ԺԷ. Որ գլուխն խոց լի­նայ եւ քա­չալ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Ին­քն Բ ցեղ է...

գ. 258բ ԺԸ. Որ մազն ի վայր գայ մար­դուն... -Բա­գ­րատ ա­սէ, թէ Այս Դ ի­րաց լի­նի...

դ. 259ա ԺԹ. Որ մազն ճղ­քի մար­դուն... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Ի յան­ձն չո­րու­թիւն յա­ւե­լ­ցել է...

ե. 259բ Ի. Տա­յու սայ­լապ, որ է աղ­վի­սա­ցաւն... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Այս ի յա­րեան ի սաֆ­րա­յին...

զ. 260ա ԻԱ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, որ ի տա­քու­թե­նէ լի­նի... -Եւ պատ­ճառն ի դե­սէն լի­նի...

է. 260բ ԻԲ. Գլ­խայ­ցա­ւու­թիւն կամ ի գի­ճու­թե­նէ լի­նի... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս Բ ցեղ է...

ը. 261ա ԻԳ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, որ ի յա­րե­նէ լի­նի... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Այն­կից լի­նի, որ միս եւ քաղ­ցր կե­րա­կուր շատ ու­տէ...

թ. 261բ ԻԴ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, որ ի սաֆ­րա­յէ լի­նի... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Ի տաք եւ ի չոր ու­տե­լուն...

ժ. 262ա ԻԵ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, որ ի տաք քա­մու լի­նի... -Բա­գ­րատ ա­սէ, թէ Ի սուր պու­խա­րէ լի­նի...

ժա. 262բ ԻԶ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, որ յղե­ղին ծած­կո­ցն ուռ­նա­լուն լի­նայ ի մարդ... -Հու­նան ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս ի տա­քէ լի­նի...

ժբ. 263ա ԻԷ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, որ յա­րա­պն պա­ղայ ա­սէ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Այս ցա­ւուս պարս­կե­րէն խու­տայ ա­սեն...

ժգ. 263բ ԻԸ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, որ ի զախ­մէ լի­նի... -Մաս­րու­ճուէն ա­սէ, թէ Զար­կուց լի­նի...

ժդ. 264ա ԻԹ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, որ ի գի­նու խու­մա­րէ լի­նի... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Ին­քն յա­ւել ու­տե­լու­մն լի­նայ...

ժե. 264բ Լ. Գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, որ ստա­մո­քին վա­տու­ժու­թե­նէն լի­նի... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Այս Բ ցեղ է...

ժզ. 265ա ԼԱ. Շա­ղի­ղայ, որ կէս գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, ի տա­քէ լի­նի... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Ին­քս կէս գլ­խա­ցա­ւու­թիւն է...

ժէ. 265բ ԼԲ. Ո­րոյ գլ­խուն կոտ­րի եւ կամ զախ­մի ան­ձն... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Ի գլ­խուն...

ժը. 266ա ԼԳ. Ո­րոյ գլ­խուն ի շուրջ գայ... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Յա­ռա­ջն այս ցա­ւուս...

ժթ. 266բ ԼԹ. Ա­չաց մթ­նա­լն, որ խել­քն ցր­վի... -Մա­տա­յին ա­սէ, թէ Սաֆ­րայ յղե­ղան առ­ջեւն է...

ի. 267ա ԼԵ. Սար­սամ, որ ին­քն ը­ղե­ղին ցա­վե­րուն է... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Ին­քն ու­ռէց մն է...

իա. 267բ ԼԶ. Սա­պաթ եւ սա­պա­թի սա­հա­րի... -Բա­գա­րատ ա­սէ, թէ Այն, որ պալ­ղա­մն ի յղեղն...

իբ. 268ա ԼԷ. Շխուս եւ ճմուտ... -Հու­նան ա­սէ, թէ Շխուսն եւ ճմու­տն մէկ հի­ւ­ըն­դու­թիւն է...

իգ. 268բ-9ա ԼԸ. Մա­նա­խուլ­իայ, որ ին­քն խե­լաց պա­կա­սու­թիւն... -Մա­սե­հն ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս ի սաֆ­րա­յին...

իդ. 269բ ԼԹ. Ղու­տ­րուպ եւ ման­իան... -Մա­սու­վա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս ի մա­լու­խուլ­իա­յէն...

իե. 270ա Խ. Որ քուն չի լի­նի եւ վաս­վա­սա... -Մաս­րու­ճուէն ա­սէ, թէ Տք­նու­թիւն եւ ձրի խոր­հի­լն...

իզ. 270բ ԽԱ. Ո­րոյ սի­րոյ տէր լի­նի վասն մեր­ձե­նա­լոյ... -Բա­գա­րա­տն ա­սէ, թէ Այս ցան­կու­թիւ­նս սր­տի է...

իէ. 271ա ԽԲ. Մո­ռաց­կո­տու­թիւն եւ միտ­քն չառ­նու... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Լի­նի, որ մո­րութ հանց է...

իը. 271բ ԽԳ. Քա­պուս, որ է խըպ­լի­կն... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս որ­պէս ըխ­տա­ւոր լի­նի...

իթ. 272ա ԽԴ. Ըխ­տա­ւո­րու­թիւն, որ տա­ճի­կն սա­րյայ ա­սէ... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս ի յա­րե­նէ...

լ. 272բ ԽԵ. Ըխ­տա­ւո­րու­թիւն ազգ մն այլ ի սավ­տա­յէ... -Մա­սուր­ճուէն ա­սէ, թէ Այն, որ ի սէվ­տա­յէ է...

լա. 273ա ԽԶ. Սք­թայ, որ յանկ[ա]սկած բռ­նէ... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Թան­ծր ա­րիւ­նն ի գլ­խուն է ժո­ղո­վել...

լբ. 273բ ԽԷ. Ֆա­լիճ, որ է կո­մ­նա­տարն... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Պալ­ղա­մին յա­ւել­նա­լուն է...

լգ. 274ա ԽԸ. Թու­լու­թիւն ան­դա­մո­ցն, որ տա­ճի­կն խա­տար ա­սէ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Ին­ք­նս թու­լու­թիւն է...

լդ. 274բ ԽԹ. Ո­րոյ ե­րեսն ծռի, որ տա­ճի­կն լա­կուայ ա­սէ... -Ֆօ­լօսն ա­սէ, թէ Ին­քն ի հով եւ ի թան­ծր խլ­տէ լի­նի...

լե. 275ա Ծ. Թա­շա­նուճ այն է, որ ա­մեն ան­դամ­քն չո­րա­նայ... -Ֆօ­լօսն ա­սէ, թէ Ի յա­րե­նէ լի­նի...

լզ. 275բ ԾԱ. Քու­զուզ, որ է թա­շա­նու­ճէն ազգ մն... - Ար­ճի­ճա­նիսն ա­սէ, թէ Այս լի­նի խամ խլ­տէ...

լէ. 276ա ԾԲ. Ը­ռահ­շայ, որ է ձե­ռա­ցն եւ գլ­խուն եւ ան­ձին դո­ղա­լն... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Քա­նի է...

լը. 276բ ԾԳ. Բոր եւ կիծ, որ ա­չա­ցն ի կո­պն լի­նայ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Ին­քն խո­շո­րու­թիւն մն է...

լթ. 277ա ԾԴ. Պուրտ եւ թա­հա­ճուր եւ շա­յի­րայ... -Ֆաւ­լօսն ա­սէ, թէ Թան­ծր պալ­ղա­մի խառ­նուա­ծէն լի­նի...

խ. 277բ ԾԵ. Շաթ­րայ եւ այն է, որ եր­կու կո­պն յի­րար կպ­չի... -Սի­նա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Շաթ­րան այն է...

խա. 278ա ԾԶ. Սայ­ֆայ եւ վար­տի­նաճ... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Սայ­ֆան ի հո­տած սավ­տա­յէ լի­նայ...

խբ. 278բ ԾԷ. Քա­մ­նայ եւ թու­թայ եւ ո­րայ ար­տե­ւ­ա­նուն­քն թա­փի... - Ար­ճի­ճա­նիսն ա­սէ, թէ Քա­մ­նան ի թան­ծր քա­մուն է...

խգ. 279ա ԾԸ. Սլահ եւ շր­նախ եւ սու­լախ, որ ա­չի­ցն ի կո­պն լի­նի... -Հու­նան ա­սէ, թէ Սլա­հն ի թան­ծր պալ­ղա­մէ լի­նի...

խդ. 279բ ԾԹ. Ղա­տայ եւ ղա­րապ եւ շի­պիշ... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Ղա­տան ի թան­ծր ա­րիւ­նէ...

խե. 280ա Կ. Ա­չա­ցա­ւու­թիւն, որ յա­րեան յա­ւել­նա­լուն... լի­նայ... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Լի­նի ին­քն ի նօ­սր ա­րեան...

խզ. 280բ ԿԱ. Ա­չա­ցա­ւու­թիւն, որ ի պալ­ղա­մին... լի­նայ... -Մաս­րու­ճէն ա­սէ, թէ Լի­նի ի հով կե­րա­կուր շատ ու­տե­լուն...

խէ. 281ա ԿԲ. Տար­ֆայ այն է, որ ի յաչ­քն զախ­մն լի­նի... -Դէվ­ճա­նիսն ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս ի ըն­կ­նե­լուն լի­նայ...

խը. 281բ ԿԳ. Ո­րոյ աչ­քն խոց­նայ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Այս շա­տն ի սուտ դե­ղե­րուն լի­նայ...

խթ. 282ա ԿԴ. Ա­պա­լին եւ ո­րայ աչ­քն շատ ար­ցուն է հա­նա­պազ մար­դուն... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Ին­քն ի թան­ձր ա­րե­նէ լի­նի...

ծ. 282բ ԿԵ. Ա­պի­լայ եւ պաղ­ղայ, որ ի յաչ­ք­նն է... -Եւ տաղ­ղին եւ պի­շա­յին պատ­ճառն այն է...

ծա. 283ա ԿԶ. Սա­րա­տան եւ տու­պա­լայ... - Ա­պու­ճա­րեհ ա­սէ, թէ Սա­րա­տան ի սուր սավ­տա­յի խառ­նուա­ծէն է...

ծբ. 283բ ԿԷ. Ո­րոյ աչ­քն ի դուրս գայ... -Մա­տա­յին ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս ա­րանց որ լի­նի...

ծգ. 284ա ԿԸ. Ա­չաց տե­սու­թիւն, որ է պտուղն կամ լան­նա եւ կամ նեղ­նայ... -Սա­հա­կն ա­սէ, ե­թէ Լի­նի այս Գ տա­պա­ղա­յին...

ծդ. 284բ ԿԹ. Ի­թի­շար այս է... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս ա­չա­ցն զախ­մն հաս­նե­լուն լի­նի...

ծե. 285ա Հ. Ո­րոյ ա­չա­ցն լուսն վա­տու­ժի... -Ֆօ­լօսն ա­սէ, թէ Լի­նի ին­քն սաֆ­րա­յին սրու­թե­նէն...

ծզ. 285բ ՀԱ. Ըս­կիզ­բն, որ ի յաչ­քն ջուր իջ­նուլ կա­մե­նայ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Այս սկիզ­բն եր­կու ի­րաց լի­նի...

ծէ. 286ա ՀԲ. Որ գի­շերն չի տես­նու... -Սա­պիթ կու­ռա­նն ա­սէ, թէ Ին­քն ի թան­ծր պու­խար է...

ծը. 286բ ՀԳ. Ո­րոյ ա­կան­ջն ի վեր տայ... -Մա­սու­վա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Թան­ծր ա­րիւն է...

ծթ. 287ա ՀԴ. Ա­կան­ջա­ցա­ւու­թիւն, որ ի տա­քէ լի­նի... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Ա­կան­ջա­ցա­ւու­թիւն...

կ. 287բ ՀԵ. Որ ա­կան­ջն ջուր մտէ... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Այ­նոց շատ լի­նի...

կա. 288ա ՀԶ. Ո­րոյ ա­կան­ջն խոց­նայ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Լի­նի հով...

կբ. 288բ ՀԷ. Ո­րոյ ա­կան­ջն ձայն հա­նէ... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Լի­նի ին­քն ի թան­ծր խառ­նուա­ծոց...

կգ. 289ա ՀԸ. Խլու­թիւն եւ ծան­տ­րու­թիւն ա­կան­ճին... -Բա­գա­րա­տն ա­սէ, թէ Սաֆ­րան յա­ւել­նայ...

կդ. 289բ ՀԹ. Վասն քթին խո­ցին եւ կամ մէ­ջն քթին վեր տայ ման­տր... - Ար­ճի­ճա­նիսն ա­սէ, թէ Ի թան­ծր եւ այ­րած...

կե. 290 Ձ. Ո­րոյ քի­թն հոտ չառ­նու... -Բա­գա­րա­տն ա­սէ, թէ Լի­նի այն ի շն­չա­հան...

կզ. 290աբ ՁԱ. Ո­րոյ քի­թն հո­տի... -Ֆաւ­լօսն ա­սէ, թէ Ան­կից լի­նի, որ քթին ծա­կն...

կէ. 291ա ՁԲ. Ո­րոյ քի­թն կաթ­նի եւ ա­րիւ­նի... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Քթին ա­րիւ­նի­լն...

կը. 291բ ՁԳ. Զու­գամ եւ նուզ­լայ, որ տա­քէ լի­նայ... - Այն է, որ ի տաք խառ­ն­վա­ծոց լի­նի...

կթ. 292ա ՁԴ. Ո­րի վեր տայ կամ ճղ­քի... պակ­ներն (=պռնկ­ներն) մար­դուն... -Դէվ­ճա­նիսն ա­սէ, թէ Այս ի սաֆ­րա­յին... լի­նայ...

հ. 292բ ՁԵ. Ա­կ­ռա­ցա­ւու­թիւն, որ ի տա­քէ լի­նի եւ կամ ի հո­վէ... - Արպ­իա­սուսն ա­սէ, թէ Լի­նի այս ա­ռե­ցն...

հա. 293ա ՁԶ. Ո­րոյ ա­կ­ռան փշ­րի եւ ժա­ժի... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Ի սուր խառ­նուա­ծոց լի­նայ...

հբ. 293բ. ՁԷ. Ո­րոյ ա­կ­ռատ­կերն հո­տի... -Ֆօ­լօսն ա­սէ, թէ Մէկ թթու պալ­ղա­մէն լի­նի...

հգ. 294ա ՁԸ. Ո­րոյ ա­կ­ռա­յին միսն ու­ռի... - Ար­ճի­ճա­նիսն ա­սէ, թէ Ա­րեան յա­ւել­վա­ծո­ցն լի­նայ...

հդ. 294բ ՁԹ. Բե­րան­ցա­ւու­թիւն կամ ու­ռի ա­մէն տե­ղի­քն խիստ... -Սա­պիթ Կու­ռա­նն ա­սէ, թէ Որ ի տա­քէ լի­նի...

հե. 295բ Ղ. Ո­րոյ բե­րա­նն հո­տի... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Շա­տն ի ստա­մո­քին տա­քու­թե­նէն լի­նայ...

հզ. 295բ ՂԱ. Որ գի­շերն ի քուն չի լի­նի... -Մա­տա­յին ա­սէ, թէ Ստա­մո­քին տա­քու­թե­նէն...

հէ. 296ա ՂԲ. Ո­րոյ լե­զուն ու­ռի... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Յա­րե­նէ լի­նայ...

հը. 296բ ՂԳ. Ո­րոյ լե­զուն ի վեր տայ... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Սուր սաֆ­րան յա­ւե­լ­ցել է...

հթ. 297ա ՂԴ. Ո­րոյ լեզ­վին բնու­թիւ­նն փո­խի... -Սա­պիթ Կու­ռա­նն ա­սէ, թէ Ա­րեան ա­ւել­վա­ծուն լի­նի...

ձ. 297բ ՂԵ. Ո­րոյ լե­զուն խոց­նայ եւ ծան­տ­րա­նայ... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Շա­տն ի վեր տա­լուն լի­նայ...

ձա. 298ա ՂԶ. Ո­րոյ խռ­չա­կն ու­ռի... -Ը­ռու­ֆօս ա­սէ, թէ Սուր եւ ա­ւե­լի տաք յա­րե­նէ լի­նայ...

ձբ. 298բ ՂԷ. Ո­րոյ փողն ու­ռի... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Ա­րեան ա­ւել­վա­ծուն... լի­նի...

ձգ. 299ա ՂԸ. Ո­րոյ պու­կն ցա­ւի... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Այս բռ­ն­վի­լն շատ յա­րե­նէ լի­նի...

ձդ. 299բ ՂԹ. Ո­րոյ խռ­չա­կն տզ­րուկ մնայ... - Արպ­իա­սա­ւսն ա­սէ, թէ Տզ­րու­կն, որ ի խռ­չա­կն մնայ...

ձե. 300ա Ճ. Ո­րոյ խռ­չա­կէն ա­րիւն գայ... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Բար­ձր տե­ղաց ըն­կ­նի...

ձզ. 300բ ՃԱ. Հազ, որ ի տա­քու­թե­նէ լի­նայ... -Բա­գա­րա­տն ա­սէ, թէ Հազ, որ ի տա­քու­թե­նէ լի­նայ...

ձէ. 301ա ՃԲ. Հազ, որ ի գի­ճու­թե­նէ լի­նի... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Այս այ­նոց լի­նայ...

ձը. 301բ ՃԳ. Ու­ռու­պու, որ ի տա­քէ լի­նայ... -Սա­պիթ Կու­ռա­նն ա­սէ, թէ Թան­ծր ա­րիւ­նն... ժո­ղո­վեր է...

ձթ. 302ա ՃԴ. Զաթ ըլ-ռիայ. ին­քն ու­ռեց մն է... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Ա­րեան յա­ւել­վա­ծուն է...

ղ. 302բ ՃԵ. Սիլ, որ է թո­քին խո­ցն... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Սուր գի­ճու­թիւն, որ ժո­ղո­վի ի թո­քն...

ղա. 303ա ՃԶ. Ո­րոյ զան­կի­կն ի վայր իջ­նու... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Գի­ճու­թիւ­նն ի յա­րիւ­նն խառ­նի...

ղբ. 303բ ՃԷ. Զաթ ըլ-ճամպ, որ է կո­ղին ներ­քե­ւի ցաւն... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Յա­ւե­լի սուր յա­րե­նէ... լի­նայ...

ղգ. 304ա ՃԸ. Պար­սամ, որ է շավ­սա­նն... - Արպ­իա­սա­ւսն ա­սէ, թէ Ա­րեան եւ սաֆ­րա­յին ա­ւել­վա­ծուն լի­նայ...

ղդ. 304բ ՃԹ. Խա­ֆա­խան, որ է սր­տին տր­փա­լն... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Կամ յա­րե­նէ...

ղե. 305ա ՃԺ. Ո­րոյ խել­քն ան­ց­նի... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Լի­նի ի տաք խառ­նուա­ծոց...

ղզ. 305բ ՃԺԱ. Որ զկե­րա­կուրն չկա­րէ մար­սել... -Զա­քար­իա­յի որ­դին ա­սէ, թէ Զ ի­րաց լի­նի...

ղէ. 306ա ՃԺԲ. Չհա­լի կե­րա­կուրն ի ստա­մո­քին... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Այն, որ Աս­տուած զստա­մո­քն տաք է ստեղ­ծել...

ղը. 306բ ՃԺԳ. Որ կե­րա­կուր չու­զէ ստա­մո­քն... -Մու­սա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Որ կե­րա­կուր չու­զէ...

ղթ. 307ա ՃԺԴ. Որ կե­րա­կուր չու­զե­նայ... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Այս ի սաֆ­րա­յին ա­ւել­վա­ծուն լի­նայ...

ճ. 307բ ՃԺԵ. Որ ու­տէ եւ չկշ­տա­նայ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Ստա­մո­քին տա­քու­թիւն ի սավ­տա­յէ լի­նայ...

ճա. 308ա ՃԺԶ. Որ կաւ ու­տէ եւ կամ հող... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Մէ­կն պա­տե­ղա­վոր կա­նանց լի­նայ...

ճբ. 308բ ՃԺԷ. Հայ­զայ, որ պար­սի­կն թուխ­ման ա­սէ... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Լի­նի շատ կե­րա­կուր ու­տե­լուն...

ճգ. 309ա ՃԺԸ. Զուրպ, որ է ին­քն փո­րուն լուծ­մա­նէն մէկ ազգ մն... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Լի­նի շատ կե­րա­կուր ու­տե­լուն...

ճդ. 309բ ՃԺԹ. Զա­լաղ ուլ-մա­տայ... -Ֆօ­լա­ւսն ա­սէ, թէ Զինչ ու­տէ նայ...

ճե. 310ա ՃԻ. Ղա­սա­յեան, որ է սր­տին պղ­տո­րի­լն... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Լի­նի ին­քն ի սաֆ­րայ խլ­տէն...

ճզ. 310բ ՃԻԱ. Ո­րոյ ստա­մո­քին բե­րա­նն խա­ղայ... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Սուր սաֆ­րան...

ճէ. 311 ՃԻԲ. Որ ծա­րա­վի եւ շատ ջուր խմէ մար­դն... -Մա­սու­վա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Տա­քու­թիւն եւ չո­րու­թիւն...

ճը. 311բ ՃԻԳ. Ո­րոյ ստա­մո­քէն եւ փո­րէն ա­րիւն գայ խիստ... -Ֆօ­լօսն ա­սէ, թէ Լի­նի ի սուր խառ­նուա­ծոց...

ճթ. 312ա ՃԻԴ. Որ փս­խէ եւ փորն չի լու­ծի... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Ի սաֆ­րա­յէ լի­նի...

ճժ. 312բ ՃԻԵ. Որ շատ թք­նու եւ կամ ի ստա­մո­քն քա­մի լի­նայ... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Այս ի սաֆ­րա­յի խառ­ն­վա­ծոց լի­նայ...

ճժա. 313ա ՃԻԶ. Ֆու­վախ, որ պար­սի­կն սակ­նակ ա­սէ... -Սա­պիթ Կու­ռա­նն ա­սէ, թէ Լի­նի ի ստա­մո­քին...

ճժբ. 313բ ՃԻԷ. Ստա­մո­քա­ցա­ւու­թիւն, որ ի տա­քէ լի­նայ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Ա այն, որ քաղ­ցե­լուն լի­նի...

ճժգ. 314ա ՃԻԸ. Խոց, որ ի ստա­մո­քն լի­նայ... -Մա­սուա­յին որ­դին ա­սէ. Ու­ռեց է...

ճժդ. 314բ ՃԻԹ. Սր­տա­ցա­ւու­թիւն, որ ի տա­քէ լի­նի... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Սր­տին բնու­թիւ­նն ի տա­քու­թե­նէ...

ճժե. 315ա ՃԼ. Ո­րոյ ստա­մո­քն ու­ռի... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Պատ­ճառն ի յա­րեան յա­ւել­վա­ծուն լի­նի...

ճժզ. 315բ ՃԼԱ. Որ խոխ ձգէ եւ բե­րա­նն շատ գի­ճու­թիւն լի­նայ... -Մա­սուր­ճուէն ա­սէ, թէ Այս ի ստա­մո­քին տա­քու­թե­նէն լի­նի...

ճժէ. 316ա ՃԼԲ. Ո­րոյ լեր­դն ու­ռի կամ ի տա­քէ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Լի­նի յա­ւե­լի յա­րե­նէ...

ճժը. 316բ ՃԼԳ. Ո­րոյ լեր­դն ու­ռի եր­կ­նուն կալ­վա­ծուն... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Թան­ծր խառ­ն­վա­ծէ...

ճժթ. 317աբ ՃԼԴ. Ըս­թս­խայ, որ է արծ­ւի­քն... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Փո­րուն ու­ռէ­ցն Գ ցեղ է...

ճի. 318ա ՃԼԵ. Սթա­խա­յի լահ­մի... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Լի­նի լեր­դին հո­վու­թե­նէն...

ճիա. 318բ ՃԼԶ. Ա­րա­ղան, որ է դեղ­նու­թիւն... Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Սաֆ­րա­յին յա­ւել­վա­ծուն լի­նայ...

ճիբ. 319ա ՃԼԷ. Փայ­ծ­ղան­ցա­ւու­թիւն... -Հու­նան ա­սէ, թէ Լի­նի ի պեղծ տա­քու­թե­նէ...

ճիգ. 319բ ՃԼԸ. Ո­րոյ փայ­ծաղն ու­ռի... -Մա­սուա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Փայ­ծ­ղան ու­ռէ­ցն շա­տն ի տաք ջեր­մե­րուն լի­նայ...

ճիդ. 320ա ՃԼԹ. Ո­րոյ ի փո­րուն ա­րիւն եր­թայ... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Սուր սաֆ­րա­յի խառ­ն­վա­ծոց լի­նայ...

ճիե. 320բ [ՃԽ.] Նիգ, որ է զը­խիրն... -Բա­գա­րա­տն ա­սէ, թէ Լի­նի սուր սաֆ­րա­յէ...

ճիզ. 321ա ՃԽԱ. Ո­րոյ փո­րուն ա­րիւն լու­ծի կամ լեր­դէն... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Յա­ւե­լի ա­րե­նէ լի­նայ...

ճիէ. 321բ ՃԽԲ. Մա­ղասն ցաւ մն է... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Ի սուր սաֆ­րա­յէ լի­նայ...

ճիը. 322ա ՃԽԳ. Խու­լինջ խիստ ցաւ մն է... -Մա­տա­յին ա­սէ, թէ Այս ցա­ւս ի յա­ղե­ցն ի ներ­քեւն շուրջ գայ...

ճիթ. 322բ ՃԽԴ. Է­լա­յա­ւս ցեղ մն ղու­լինճ է... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Սուր խառ­նուա­ծոց... լի­նայ...

ճլ. 323ա ՃԽԵ. Ճի­ճի յեր­կան եւ ման­տր... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Պալ­ղա­մի գի­ճու­թե­նէ...

ճլա. 323բ ՃԽԶ. Պա­վա­սիր, որ է սուն­կն... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Սուն­կն Գ ցեղ է...

ճլբ. 324ա ՃԽԷ. Նա­սուր, [որ] լի­նի նս­տա­տեղն... -Դէվ­ճա­նիսն ա­սէ, թէ Պատ­ճառն խո­ցն է...

ճլգ. 324բ ՃԽԸ. Ո­րոյ նս­տոյ տեղն խոց­նայ... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Սուր սաֆ­րա­յէ լի­նայ...

ճլդ. 325ա ՃԽԹ. Ո­րոյ նս­տոյ տեղն ու­ռի... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Այլ լի­նի ի տաք եւ ի սուր խառ­նուա­ծոց...

ճլե. 325բ ՃԾ. Ի­րի­կա­մաց ցա­ւու­թիւն, որ ի տա­քէ լի­նայ... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Լի­նի ի շատ կե­րա­կ­րէ...

ճլզ. 326ա ՃԾԱ. Ո­րոյ ի­րի­կա­մն ու­ռի... -Հու­նան ա­սէ, թէ Թան­ծր ա­րե­նէ լի­նայ...

ճլէ. 326բ ՃԾԲ. Ո­րոյ ի­րի­կա­մն խոց­նայ... -Մա­սուա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Ի սուր սաֆ­րա­յէ լի­նայ...

ճլը. 327ա ՃԾԳ. Բա­րակ քար եւ ա­ւա­զան, որ ի յե­րի­կա­մն... - Արպ­իա­սոսն ա­սէ, թէ Այս լի­նի թան­ծր խառ­ն­վա­ծոց...

ճլթ. 327բ ՃԾԴ. Ո­րոյ հա­լա­բուշ­տն խոց լի­նայ եւ կամ մէ­ջն քար ըն­ծա­յի... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Սուր խառ­ն­վա­ծոց լի­նայ...

ճխ. 328ա ՃԾԷ. Ո­րոյ գոզն կա­թէ... - Արպ­իա­սօսն ա­սէ, թէ Այս ի տաք խառ­նուա­ծոց լի­նայ...

ճխա. 328բ ՃԾԶ. Ո­րոյ գոզն կա­պի... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Այս լի­նայ ի տաք խառ­նուա­ծոց...

ճխբ. 329ա ՃԾԷ. Որ կա­մա եւ ա­կա­մայ ի տեղն գո­զէ... -Բա­գա­րա­տն ա­սէ, թէ Այլ այս լի­նի ի բշ­տին մսին...

ճխգ. 329բ ՃԾԸ. Ո­րոյ հա­լա­բուշ­տն ու­ռի... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Կամ յա­րե­նէ, կամ ի սաֆ­րա­յէ լի­նայ...

ճխդ. 330ա ՃԾԹ. Ո­րոյ հա­նա­պազ առ­նա­ցի ան­դա­մն ի կանկ­ն­ման լի­նայ... -Ֆօ­լօսն ա­սէ, թէ Այս լի­նայ ի բնու­թե­նէ...

ճխե. 330բ ՃԿ. Ո­րոյ ա­րան­քն թուլ­նայ եւ սեր­մն վա­րի... -Զա­քար­իա­յի որ­դին ա­սէ, թէ Ի բնու­թե­նէ ի հո­վու­թե­նէ լի­նայ...

ճխզ. 331ա ՃԿԱ. Ո­րոյ ա­րան­քն ու­ռի... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Յա­րեան յա­ւել­վա­ծուն եւ ի սրու­թե­նէն լի­նայ...

ճխէ. 331բ ՃԿԲ. Ո­րոյ ա­րան­քին ծայրն այ­րի... -Մա­սուա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Շա­տն ի սաֆ­րա­յէ լի­նայ...

ճխը. 332ա ՃԿԳ. Որ չու­զե­նայ մեր­ձա­ւո­րու­թիւն առ­նել... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Ա­ւե­լի տա­քէ լի­նայ...

ճխթ. 332բ ՃԿԴ. Ո­րոյ ձուն ու­ռի... -Մա­սե­հն ա­սէ, թէ Լի­նի ի բնու­թե­նէ խիստ տա­քու­թե­նէն...

ճծ. 333ա ՃԿԵ. Այն քա­մին, որ ֆա­թխ ա­սեն... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Ֆաթ­խին քա­մին...

ճծա. 333բ ՃԿԶ. Ո­րոյ ար­գան­տն խծ­կի... -Բա­գա­րատ ա­սէ, թէ Բ ի­րաց լի­նայ...

ճծբ. 334ա ՃԿԷ. Որ կն­կան հայզն բաց­վի... -Բա­գա­րա­տն ա­սէ, թէ Լի­նայ ի յա­ւե­լի յա­րե­նէ...

ճծգ. 334բ ՃԿԸ. Ո­րոյ հայզն այ­լ­վի կա­պի... -Հու­նան ա­սէ, թէ կամ ա­րեան պա­կա­սու­թե­նէն լի­նայ...

ճծդ. 335ա ՃԿԹ. Ո­րոյ ար­գան­տն ու­ռի... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Կամ հայզն կա­պե­լուն լի­նայ...

ճծե. 335բ ՃՀ. Ո­րոյ ար­գան­տին մէ­ջն խոց լի­նայ... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Այս զախ­մէ կամ ըն­կ­նե­լու[ն] լի­նի...

ճծզ. 336ա ՃՀԱ. Ո­րոյ ար­գան­տն ի վեր տայ... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Յա­ւե­լի ա­րե­նէ...

ճծէ. 336բ ՃՀԲ Ը­ռիճ­իայ ցաւ մն է, որ կա­նայք գի­տե­նան... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Ի պինտ ու­ռե­ցէ լի­նայ...

ճծը. 337ա ՃՀԳ. Ո­րոյ ար­գան­տն ի դուրս գայ եւ շր­ջի... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Այս լի­նի պալ­ղա­մի գի­ճու­թե­նէ...

ճծթ. 317բ ՃՀԴ. Կին, որ զտ­ղան ձգէ... -Մա­սե­հն ա­սէ, թէ Կամ զար­կուց լի­նայ...

ճկ. 338ա ՃՀԵ. Կին, որ տղայ չբե­րէ... -Բա­գա­րա­տն ա­սէ, թէ Այն է, որ ա­րան­քն փո­քր լի­նա...

ճկա. 338բ ՃՀԶ. Կին, որ դժար ծնա­նի... -Ֆօ­լօսն ա­սէ, թէ Լի­նայ ի շա­մի­մա­յին թան­ծ­րու­թե­նէն...

ճկբ. 339ա ՃՀԷ. Ո­րոյ ծի­ծն ու­ռի... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Յա­ւե­լի տա­քու­թե­նէ... լի­նայ...

ճկգ. 339բ ՃՀԸ. Ո­րոյ ծի­ծն ցա­ւի... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Լի­նի այս ի տաք խառ­նուա­ծոց...

ճկդ. 340ա ՃՀԹ. Կռ­նա­կա­ցա­ւու­թիւն, որ ի տա­քէ լի­նի... - Արպ­իա­սօսն ա­սէ, թէ Լի­նի ի տաք խառ­նուա­ծոց...

ճկե. 340բ ՃՁ. Վասն կզու­թեան... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Լի­նի գէճ եւ լա­զիճ խառ­նուա­ծոց...

ճկզ. 341ա ՃՁԱ. Յերղ­նի­սայ, որ է ին­քն ցաւ մն... -Ը­ռու­ֆօսն ա­սէ, թէ Լի­նի այս ի թան­ծր եւ յայ­րած ա­րե­նէ...

ճկէ. 341բ ՃՁԲ. Ոս­կ­րա­ցա­ւու­թիւն, որ է վաճ ըլ-մայ­ֆա­սի­լն... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Այս յա­ւե­լի յա­րե­նէ լի­նայ...

ճկը. 342ա ՃՁԳ. Նի­կ­րիս ցաւն... -Սա­պիթ Կու­ռա­նն ա­սէ, թէ Լի­նի յա­ւե­լի տաք կե­րա­կուր ու­տե­լուն...

ճկթ. 342բ ՃՁԴ. Տու­վա­լի եւ տայ ուլ-ֆիլ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Լի­նայ ի սավ­տա­յէն...

ճհ. 343ա ՃՁԵ. Նա­խուն­խ­օր, որ ը­ղուն­կն կեր­վի... -Մա­սուր­ճուէն ա­սէ, թէ Այս լի­նի յա­ւե­լի յա­րե­նէ...

ճհա. 343բ ՃՁԶ. Ո­րոյ ձեռ­քն եւ ոտ­քն ճղք­տի... -Բա­գա­րա­տն ա­սէ, թէ Այս լի­նայ ի սավ­տա­յի խառ­նուա­ծոց...

ճհբ. 344ա ՃՁԷ. Ման, որ է քա­լա­ֆին եւ պա­րաշն... -Մա­սուա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Այ­րած ա­րիւ­նին գո­լո­շէն լի­նայ...

ճհգ. 344բ ՃՁԸ. Ղու­պայ եւ թու­սայ եւ շի­րի­նայ... -Մա­սե­հն ա­սէ, թէ Ղու­պան ի յիս­տակ եւ լա­տի­ֆա­րե­նէ լի­նայ...

344բ «Ես` բժիշկ Պուն­իա­թս շատ եմ փոր­ձել եւ շատ եմ աշ­խա­տեր ի

սայ:

ճհդ. 345ա ՃՁԹ. Բոր, որ կամ դա­լար լի­նի, եւ կամ չոր... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Լի­նի գաղ­տն շն­չա­հան­քն...

ճհե. 345բ ՃՂ. Որ շատ քր­տ­նի եւ կամ չքր­տ­նի մար­դն բնաւ... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Գաղտ շն­չա­հա­տն բաց­վել է...

ճհզ. 346ա ՃՂԱ. Թե­փուկ եւ ո­ջիլ եւ ա­նիծ, որ մար­դուն մա­զին տա­կերն ըն­կ­նի... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Այս ի գի­ճու­թե­նէ լի­նի...

ճհէ. 346բ ՃՂԲ. Վասն պի­սա­կին, որ է փիսն... -Սա­պիթ Կու­ռա­նն ա­սէ, թէ Այս ի լա­զիճ պլ­ղա­մէ լի­նի...

ճհը. 347ա ՃՂԳ. Կո­ծիծ, որ [է] սլու­լն... - Արպ­իա­սուսն ա­սէ, թէ Այս ի պլ­ղա­մէ լի­նայ...

ճհթ. 347բ ՃՂԴ. Բշ­տել (բշ­տեր) եւ է ին­քն ճա­տա­րի եւ վարդ... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Լի­նի ին­քն ի տաք ա­րու­նէ...

ճձ. 348ա ՃՂԵ. Ա­թա­սի փար­սի եւ պսուր... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Լի­նի տաք ա­րե­նէ...

ճձա. 348բ ՃՂԶ. Հում­րան ու­ռէց եւ խո­րան խոց է... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Լի­նայ ի տաք ա­րե­նէ...

ճձբ. 349ա ՃՂԷ. Գո­դու­թիւն Բ ցեղ է... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Ի սաֆ­րա­յէ լի­նի...

ճձգ. 349բ ՃՂԸ. Որ ե­րե­սին գու­նն փո­խի... -Ֆօ­լօսն ա­սէ, թէ Ե­րե­սին գու­նն աւ­րի­լն...

ճձդ. 350ա ՃՂԹ. Սա­րա­տան Բ ցեղ է... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Լի­նայ ի սավ­տա­յի...

ճձե. 350բ Մ. Ու­ռէց, որ պալ­ղա­մէ լի­նի... -Գեղ­իա­նոս ա­սէ, թէ Լի­նայ յա­ւե­լի պալ­ղա­մէ...

ճձզ. 351ա ՄԱ. Ու­ռէց, որ ի յա­րե­նէ լի­նի... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Լի­նայ թան­ծր ա­րե­նէ...

ճձէ. 351բ ՄԲ. Խոզ, որ է խա­նա­զիրն... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ Լի­նի ի թան­ծր պալ­ղա­մէ...

ճձը. 352ա ՄԳ. Տա­յուն, որ է խի­եա­րու­կն... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Տա­յու­նն ու­ռէց մն է...

ճձթ. ՄԴ. Վասն մկ­նա­տա­մին... -Սա­պիթ Կու­ռա­նն ա­սէ, թէ Ին­քն ու­ռէ­ցն ու­նէ...

ճղ. 353ա ՄԵ. Ա­մէ­ն­օ­րեայ ջեր­մն, որ բար­կա­նա­լու եւ ի հոգ­սէ լի­նայ... -Որ յա­ւե­լի ա­րիւ­նն շար­ժի...

ճղա. 353բ ՄԶ. Ա­մե­նաւ­րեայ ջերմ, որ ի շատ ու­տե­լու լի­նի... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Լի­նի այս ի շատ ու­տե­լուն...

ճղբ. 354ա ՄԷ. Ա­մէ­ն­օ­րեայ ջեր­մն, որ ի տրտ­մու­թե­նէ... լի­նի... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Բնա­կան տա­քու­թիւ­նն եւ հո­գին ի խո­րու եր­թայ...

ճղգ. 354բ ՄԸ. Ա­մէ­ն­օ­րեայ ջեր­մն, որ կամ խիստ շո­ղէ, կամ խիստ ցր­տէ լի­նայ... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Լի­նայ ի խիստ շող օ­ղէ...

ճղդ. 355ա ՄԹ. Ջեր­մն, որ փորն լուծ­ման յե­տեւ լի­նայ... -Մա­սե­հն ա­սէ, թէ Լի­նի այս ի շատ շար­ժե­լուն...

ճղե. 355բ ՄԺ. Ջեր­մն, որ ի տք­նու­թե­նէ լի­նի... -Բա­գա­րա­տն ա­սէ, թէ Այս ջեր­մս, որ ի տք­նու­թե­նէ լի­նի...

ճղզ. 356ա ՄԺԱ. Եր­կու ջեր­մն. մէ­կն ղիպ լա­ղիմ ա­սեն... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Ղիպ լա­ղի­ման սաֆ­րա­յէն...

ճղէ. 356բ ՄԺԲ. Մու­տ­պի­խայ ջեր­մն... -Ֆօ­լօսն ա­սէ, թէ Ի յա­ւե­լի տա­քու­թե­նէ լի­նայ...

ճղը. 357ա ՄԺԳ. Ջեր­մն ի ժիր, որ է մու­հ­րի­ղայ... - Ար­ճի­ճա­նիսն ա­սէ, թէ Այս ջեր­մն ի սաֆ­րա­յէ լի­նայ...

ճղթ. 357բ ՄԺԴ. Վասն վա­պա­յին ջեր­մա­նն... -Դէվ­ճա­նիսն ա­սէ, թէ Պատ­ճառ այս ջեր­միս աւ­դուն բնու­թիւ­նն փո­խի­լն...

մ. 358ա ՄԺԵ. Վասն հալ եւ մաշ ջեր­մա­նն... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Այս ջեր­մա­նս յա­ռա­ջն որ­պէս ա­մե­ն­օ­րեայ լի­նայ...

մա. 358բ ՄԺԶ. Ջեր­մն Ե-օ­րեայ եւ Զ-օ­րեայ եւ ԺԱ-օ­րեայ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Լի­նի թան­ծր սավ­տա­յէն...

մբ. 359ա ՄԺԷ. Ը­ռէշ պալ­խի խոց մն է... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Այս ի յայ­րած ա­րիւ­նէ լի­նայ...

մգ. 359բ ՄԺԸ. Կրա­կին այ­րա­ծին կամ ե­ղին եւ կամ ջրին... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ Կրա­կին այ­րա­ծն...

մդ. 360ա ՄԺԹ. Վասն օ­ձա­հա­րի եւ կար­ճա­հա­րի... -Մա­սր­ճուէն ա­սէ, թէ Բա­ժա­նու­մն օ­ձին հա­րա­ծին...

մե. 360բ ՄԻ. Որ կա­տա­ղած շուն խած­նէ... -Է­հա­նան ա­սէ, թէ Շուն կա­տ­ղե­լուն...

մզ. 361ա ՄԻԱ. Դեղ մա­հա­ցու, որ տաք եւ կամ հով լի­նի... -Սա­հա­կն ա­սէ, թէ Որ տաք եւ մա­հա­ցու դեղ ու­տէ...

մէ. 361բ ՄԻԲ. Դեղ մա­հա­ցու եւ սպա­նող... -Որ տաք եւ սպա­նող որ­պէս կղ­բու ձուն...

մը. 362ա ՄԻԳ. Դե­ղեր մա­հա­ցու կամ սպա­նող... -Որ է [պէ]շմուշ­քն եւ զնեխն... օգ­տէ կա­րո­ղու­թեամ­բն Աս­տու­ծոյ: Եւ Քրիս­տո­սի փառք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Տպ. Ա­միր­տով­լաթ Ա­մաս­իա­ցի, 0գուտ բժշ­կու­թեան, Ե­րե­ւան, 1940:

Խմբ. Պուն­իաթ Սե­բա­ստա­ցի:

Գ. 363ա-426ա [ Ա­միր­տով­լա­թի Ա­մաս­իաց­ւոյ Ա­խ­րա­պա­տին` Ա-Ֆ]

-363ա-4ա Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն Աղ­րա­պա­տին գրոյս - Այլ եւ գի­տա­ցիր, որ զայս դե­ղե­րան­քս կէս մի փոր­ձե­լով գտած... որ տա­նի զմա­հա­ցու դե­ղե­րո­ցն զչա­րու­թիւն եւ ճշ­մա­րիտ է, եւ այս թապ­տիրս ի բժ­ըշ­կաց:

ա. 364ա-6բ Յի­շենք, զինչ որ խառ­նուած դե­ղեր կայ: Եւ յա­ռա­ջն յի­շենք զա­յա­րիճ­նին... (Ա-ԻԶ): [Ա]. Ա­յա­րիճ էր­քի­ղա­նիս... -Առ շահ­մի հան­դալ Բ դրամ... ԻԶ. Ան­տու­նի... -Առ շո­նիզ եւ զռ­նեխ...

բ. 366բ Ի վե­րայ բեն-ին (Ա): Ա. Բող­կն սնու­ցած... -Առ սեւ բողկ...

գ. 366բ-7ա Ի վե­րայ գեմ-ին է (Ա-Բ): Ա. Գա­րե­ջուր... -Առ գա­րու կոր­կոտ... Բ. Գա­րե­ջուր սա­տայ... -Առ գա­րի եւ ի ջուրն դր­ջէ...

դ. 367ա-8ա Ի վե­րայ դա-յին (Ա-ԺԵ): Ա. Դը­դում սնու­ցած... -Առ դդում քաղ­ցր... ԺԵ. Դահ­մար­թայ... -Առ զրն­պաթ եւ տա­րա­նաճ...

ե. 368աբ Ի վե­րայ եչ-ին բան չկար: Եւ հի­մայ յի­շենք, զոր ի վե­րայ զայ-ին է (Ա-ԺԱ): Ա. Զրու­րի չար­տա­րու... -Առ ան­զ­րութ եւ մուտ Ա Ա բա­ժին... ԺԱ. Զան­ճան­պիլ սնու­ցած... -Առ զան­ճա­պիլ...

զ. 368բ Ի վե­րայ է-ին բան չի կար: Հի­մայ յի­շենք զե­թն(=ըթ), թէ Աս­տուած կա­մի (Ա): Ա. Ըն­կուզ սնու­ցած... -Առ թա­ժայ ընկ­զի մէջ...

է. 368բ-70ա Ի վե­րայ թոյ-ին է (Ա-Ը): Ա. թր­իաք Սա­պիթ Կու­ռա­յին... -Առ պղ­պեղ Ժ դրամ... Ը. Այլ թր­իաք օ­ձա­հա­րի... -Առ ա­նի­սոն Ժ դրամ...

ը. 370ա-1ա Եւ ի վե­րայ ժէ-ին, ի­նի-ին բան չի կար: Եւ յի­շենք ի վե­րայ լիւն-ին, թէ Աս­տուած կա­մի (Ա-ԻԶ): Ա. Լուուխ նռան... -Առ Բ ազգ նուռ... ԻԶ. Լուծ­ման դեղ -Առ սա­պռ Ա դրամ...

Լիւն-ի դե­ղա­գ­րե­րը մա­սամբ տե՛ս խէ-ից յե­տոյ (¢ ժ). 371բ «Մի մե­ղա­դ­րէք, զի օ­րի­նա­կն այս­պէս էր:

թ. 371աբ Ի վե­րայ խէ-ին է (Ա-Դ): Խի­զապ, որ է մոր­վաց ներ­կն... -Առ հի­նա Ա բա­ժին... Դ. Խու­լուղ... -Առ զաֆ­րան Գ դրամ...

ժ. 371բ-2ա Վասն լու­ղու­կա­թին, որ թարք­մա­նի լի­զե­լիք, որ մա­տամ­բն առ­վի (Ա-Ե): Ա. Ա­ռա­ջին լու­ղու­կաթ խաշ­խա­շի... -Առ սեւ խաշ­խաշ... Ե. Լի­զե­լիք նոյն ցա­ւուդ -Առ կե­ղե­ւած նուշ...

ժա. 372ա-8ա Ի վե­րայ ծայ-ին եւ կեն-ին բան չի կար: Ի վե­րայ հոյ-ին է (Ա-ՂԹ): Ա. Հապ ըս­տա­մո­քի­կոն... -Առ դե­ղին հա­լի­լայ... ՂԹ. Հա­լի­լայ սնու­ցա­նե­լոյ... -Առ Ճ հատ քա­պի­լի հա­լի­լայ...

ժբ. 378ա-81բ Յի­շենք ի վե­րայ ձայ-ին (Ա-ԾԷ): Ա. Ձէթ օ­շ­ընտ­րի է... -Առ օ­շին­տր եւ լա­տան... ԾԷ. Ձէթ նռ­ճէ­սի -Առ նռ­ճէսն...

ժգ. 381բ-8ա Ի վե­րայ ղատ-ին է (Ա-ՃԵ): Ա. Ղար­ղա­րայ, որ է խա­զա­չն... -Առ մա­նեխ եւ ա­զր­ղա­հ­րայ... ՃԵ. Ղուրս լու­ծա­կան... -Առ մա­նու­շակ Բ դրամ...

ժդ. 388ա-92ա Ի վե­րայ ճէ-ին (Ա-ԾԸ): Ա. Ճու­լապ պայ կու­լապ... -Առ շա­քար Ա բա­ժին... ԾԸ. Ճուա­րի­շէ հա­նայ... -Առ քա­պի­լի ԺԵ դրամ...

ժե. 392ա-409ա Ի վե­րայ մեն-ին (Ա-ՃՁԱ): Ա. [Մ]ե­ղր թզի, որ է յա­սա­լի­թին... -Առ թուզ եւ դիր ի պտու­կն... ՃՁԱ. Մոր­համ մուրտ եւ ա­ս­փա­րիմ... -Առ մուրտ եւ ա­ս­փա­րիմ...

ժզ. 409ա Ի վե­րայ յի-ին (Ա-Բ): Ա. Յա­զի­զէ ին­քն ա­չից դեղ է... -Առ ղլէմ­իայ ոս­կոյ... Բ. Յա­զի­զի մն այլ... -Առ թութ­իայ հն­տի...

ժէ. 409աբ Ի վե­րայ նու-ին է (Ա-Ե): Ա. Նատ... -Առ յօտ ծե­ծած Բ դրամ... Ե. Նու­խու մր­գե­րու... -Առ սեւ սա­լոր...

ժը. 409բ-17ա Ի վե­րայ շայ-ին է (Ա-ՃԲ): Ա. Շաֆ ա­պար... -Առ ար­ճիճ այ­րած... ՃԲ. Նշանք հն­դա­նօք սք­ընջ­պին զու­գե­լոյ... -Առ ըռզ­իա­նի ունդ...

ժթ. 417ա-8ա Ի վե­րայ ո-ին բան չկար, եւ ոչ ի չա-յին: [Ի վե­րայ պէ-ին է` Ա-ԺԸ]: Ա. Պատ­մո­հ­րաճ... -Առ զրն­պաթ եւ տա­րու­նաճ... ԺԸ. Պէ­րու­զայ­նա­ւշ... -Առ պան­ճի հունտ...

ի. 417ա-8ա Ի վե­րայ ջէ-ին է (Ա-ԺԴ): Ա. Ջար­տա­րու, որ է չար­տա­րուն... -Առ դե­ղին հա­լի­լայ... ԺԴ. Ջուր սիս­ռան... -Առ սպի­տակ սոխ...

իա. 419բ-20բ [Ի վե­րայ ռայ-ին է` Ա-Ի]: Ա. Ռա­սան սնու­ցած... -Առ ըռ­սան թա­ժայ... Ի. Ռաւ­շի­նա­յի դե­ղին... -Առ շա­ֆի մա­մի­սայ...

իբ. 420բ-3բ Ի վե­րայ սէ-ին է (Ա-ԽԲ): Ա. Սեր­կե­ւիլ սնու­ցած... -Առ մեծ սեր­կե­ւիլ... ԽԲ. Ա­նուն մն այլ... -Առ սա­տէ­ճի հն­տի...

իգ. 423բ Ի վե­րայ վեվ-ին է (Ա-Դ): Ա. Վարդ մու­րա­պայ... -Առ դա­լար կար­միր վարդ... Դ. Վար­տի... -Առ ը­ռ­աս­տուխ...

իդ. 423բ-5բ Ի վե­րայ տուն-ին է (Ա-ԽԶ): Ա. Տէկ պար տէկ... -Առ զառ­նեխ կար­միր... ԽԶ. Տրի­ֆիլ տի­տան -0գտէ ճի­ճոյ մե­ծի եւ փո­քեր...

իե. 425բ Ի վե­րայ րէ-ին եւ այն Դ գրին (=Ց, Ւ, Փ, 0): [Ի վե­րայ քէ-ին է` Ա-Գ]: Ա. Քր­քում տա­րու... -Առ քուր­քում... Գ. Քուլ­քա­նաճ փո­քր... -Առ հա­լի­լայ եւ պա­լի­լայ...

իզ. 425բ-6ա Ի վե­րայ ֆէ-ին է (Ա-Ե): Ա. Ֆու­սու­րի­զոն... -Առ մուր­տա­սանկ Ա բա­ժին... Ե. Ֆա­վ­զայ, որ է ֆա­վ­զա­ճան... -Առ ցո­րե­նի ա­լուր... եւ ժմուն ի բան տուր: 0գտէ Աս­տու­ծով:

Դ. 426աբ Յի­շենք զմու­զա­ւա­րա­նին եւ զա­պր­ներն

ա. 426աբ Ի վե­րայ այբ-ին (Ա-Զ): Ա. Աֆ­րօ­շայ -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ. Զփա­լու­թան լաւ է...

բ. 426բ Ի վե­րայ զայ-ին (Ա-Բ): Ա. Զուլպ­իայ... - Ա­պու­ճա­րե­հն ա­սէ, թէ այ­նոր մեղ­րով առ­նեն, խիստ տաք լի­նայ...

գ. 426բ Ի վե­րայ է-ին (Ա): Ա. Էր­վիշ­տայ... -Զա­քար­իա­յին որ­դին ա­սէ, թէ ին­քն տաք է... թէ այն, որ գեր ոչ­խա­րի մսով ե­փի ||... (շար. թա­փուած):

Ե. 427ա [Մար­դու կազ­մա­խօ­սա­կան նկար` բա­ցա­տ­րու­թեամբ] -Գլուխն Գ բա­ժին է. ա­ռա­ջի­նն լու­սոյ ե­րա­կն է... թեւն Գ ե­րակ է. վե­րի­նն կի­ֆալ ա­սեն...

Զ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք]

1. Կա­րա­պետ գր­չի (1626 թ.)

ա. 218բ Շա­քլ լա­ճուարդ լուա­նա­լոյ -Առ լա­ճուարդ Ծ դրամ...

բ. 256ա Վասն եր­կ­րա­չա­փու­թեան ա­րուես­տին -Խո­շոր եւ խութ ե­զե­րաց ծո­վուն ա­սէ. ԻԵ կամ Լ եր­կ­րա­չա­փա­կան ( այս­քան):

գ. 362բ Դե­ղեր քթին ա­րիւ­նն բռ­նէ -Քի­րա­մա­տն խիստ տաք­ց­նէ...

2. Յե­տա­գա­յի (1794 թ.)

ա. 1ա Վասն կոր­կի ա­րաղ քա­շե­լոյ -Առ կո­րեկ Դ չափ...

բ. 1ա Վասն գի­նի շի­նե­լոյ... -Առ խա­ղող եւ կամ չա­միչ...

գ. 1ա Որ կու­զես խիար կամ ինչ շու­տով հաս­նի -Առ դա­լար փա­յին­տանդ...

դ. 1ա [Վասն կո­րե­կի գի­նի շի­նե­լոյ] -Առ կո­րեկ, ա­ղայ...

ե. 1ա [Վասն ձմե­րու­կի գի­նի շի­նե­լոյ] -Հա­սած ձմե­րու­կն էլ թփին ծա­կես... թվին ՌՄԽԳ (1794):

զ. 427բ Պաք­սի­մատ, որ օգ­տէ ֆռա[ն]կի... ցա­ւե­րուն -Առ տա­պա­րի­նայ Ճ դրամ... Ճ[ու]ան Պա­տիս­տա­յի ա­ռի:

է. 427բ Հապ շիպ­րի­մի կա­թի... -Առ ԲՃ (200) տրամ շնա­խա­խող տե­րե­ւովն...

ը. (Պահ­պա­նակ Բբ) Ճուա­րիշ նուշ­դա­րայ -Առ ամ­լէճ ՃԼ (130) դրամ...

Բազ­մա­թիւ է­ջե­րում, Ա­միր­դով­լա­թի դե­ղա­գ­րե­րի մօտ, կան դրանց տար­բեր

գոր­ծա­ծու­թեան դէպ­քեր կամ այլ բա­ղա­դ­րու­թիւն­ներ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

219ա Փո­խե­ցաւ ի Քրիս­տոս Ա­միր­տոլ­վաթ բժիշ­կն ի թվա­կա­նու­թեա­նս մե­րոյ ՋԼԴ (1485), դեկ­տեմ­բե­րի ԺԵ: Աս­տուած լու­սա­ւո­րէ զիւր հո­գին:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 221ա (Պուն­իաթ Սե­բա­ստաց­ւոյ) Այլ եւ զվեր­ջին զաշ­խա­տողն սո­րայ զՊուն­իաթ Սե­բա­ստա­ցին, որ բա­զում աշ­խա­տանք կրե­ցաք ի յայս ա­րուես­տս, եւ բա­զում բժշ­կու­թիւն կա­տա­րե­ցաւ շնոր­հիւ Աս­տու­ծոյ, եւ այս պա­տուա­կան գրո­ցս խիստ հա­ւա­նե­ցաք եւ գրել տվաք ձե­ռամբ Կա­րա­պետ ման­կա­նն, ի թվա­կա­նու­թեան Հա­յոց ՌՀԵ (1626) ա­մին, ի քա­ղա­քն ի Մար­զուան: Յա­ռա­ջն բնա­կեալ էաք ի Սամ­սոն եւ շատ գրեանք էաք ժո­ղո­վել ի հա­յոց եւ ի յայլ ա­զգաց, եւ յե­տոյ ազ­գն ու­ռու­սաց զօ­րա­ցան եւ զՍեւ ծո­վուն ե­զերն ա­ւի­րե­ցին եւ ե­կեալ ի Սա­մի­սոն` գի­շե­րով աս­պա­տա­կե­ցին եւ զմեզ փա­խս­տա­կան ա­րա­րին եւ զքա­ղա­քն այ­րե­ցին, եւ զինչ գրեանք ուն­էաք, հր­կէզ ա­րա­րին: Եւ մեք ե­կեալ փա­խս­տա­կան ի Մար­զուան եւ զայս գիրք գրել տվաք || (221բ) ո­ղոր­մու­թեամ­բն Աս­տու­ծոյ: Ա­ղա­չեմ զձեզ, հայրք եւ եղ­բայրք, որ հան­դի­պիք սմայ կար­դա­լով կամ տե­սա­նե­լով, յոյժ խնամ տա­նիք սմայ, զի յոյժ պա­տուա­կան եւ գո­վե­լի է սայ, եւ որ սի­րով աշ­խա­տի այս ա­րուես­տ­ըս, բա­զում օգ­տու­թիւն գտա­նէ ի սմա­նէ եւ բա­զում հար­կիս կու ըն­դու­նի ի մարդ­կա­նէ` ե՛ւ ի մե­ծա­մե­ծաց, ե՛ւ ը­ռամ­կաց: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

344բ (տե՛ս):

2. 283բ (Կա­րա­պետ գր­չի. ա­նու­նը` 221ա Յի­շա­տա­կա­րա­նում)

Եւ զա­ն­ար­ժան ծա­ռ­այս յի­շեայ,

Յի­շեալ լի­ցիք ի գալ նմայ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ Աբ (նօ­տր­գիր) Թվին ՌՄԽԳ (1794) /// հօք մա­րան:

1ա (Նոյն ձեռ­քով) Թվին ՌՄԽԳ (1794) ///

2. 427ա (Նօ­տր­գիր, այլ) Յա­ւուրն ծն[ն]դ[եա]նն լուս­նի` յու­նի­սի Բ, օրն ուր­բաթ, Ե ժ[ ա­մուն] ա­րե­գա­կն խա­ւա­րե­ցաւ: Թվին ՌՄԹ (1760), որ տա­նու­տէր Խեց­գե­տի­նն /// իրն ԻԲ աս­տղ ե­րե­ւե­ցաւ:

3. 427բ (Նօ­տր­գիր, այլ) ԴՃԻԹ (429) գրած թուխդ է, թող զպա­հա­րա­նն:

Գր­չա­փորձ` 428բ (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) այ, եյ, էյ, ըյ, ոյ, օյ... /աբ, եբ, էբ, ըբ, իբ.../ ուդ, ուզ, ութ, ուժ... /աա, բ, գ,.../ Ի Աս­տուած ծա­ռայ տի­րա­ցու Վար­դա­նէս հաս­ցէ շատ կա­րօ­տիւ բ[ար]եւ սր­տէ սի­րել:

415

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

(Բաղ­կա­ցած է 2 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 234: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ մուգ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի` դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ա ձե­ռա­գի­րը ԺԷ դ. նո­րո­գուած, թեր­թե­րը խառ­նուած. կար­դալ` 1-55, 139-58, 161-207, 159-60, 208-10, 56-138, 211-22: Բ ձե­ռա­գի­րը պա­կա­սա­ւոր, եր­կու ան­գամ նո­րո­գուած: Կազ­մի թի­կուն­քն ու դռ­նա­կը քայ­քա­յուած, փա­կան­ներն ըն­կած:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

Մի­ջի վա­նից Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին     ԺԵ -XV

ԳՐԻՉ` Յա­կոբ ե­րէց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` խո­ջայ Է­վաչ:

ԹԵՐԹ` 222 (1-222): ՊՐԱԿ` 1 1 (ԺԷդ.)+Ա-ԻԶ (=13, մէկ պրա­կի հա­մար զոյգ տա­ռա­նիշ` Ա/Բ, Գ/Դ եւ այ­լն) 8 (Ա/Բ, ԺԹ/Ի 6, Գ/Դ, ԻԳ/ԻԴ 4, Ե/Զ 5, Թ/Ժ 3, ԺԱ/ԺԲ, ԻԵ/ԻԶ 1, ԺԳ/ԺԴ, ԻԱ/ԻԲ չիք)+Ա-Թ 8+Ա-ԺԳ 8 (Ը 3, ԺԲ 10, ԺԳ 2): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,5 17,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 56ա): ՏՈՂ` 24-25 (2ա-217բ), 24-27 (1473 թ. յա­ւե­լա­գ­րո­ղի` 218ա-22բ):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 56ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, սեւ (հա­ւա­նա­բար գր­չի գծա­գ­րու­թեամբ):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

 

Ա. 2ա-55բ [ Ա­խ­րա­պա­տին]

1. ա. 2ա-9ա [Դուռն Ա, որ ի խուր­սերն է] -Ա. Խուռս մա­զա­րի­ոն, տե­րե­ւա­տն է, որ աւ­գ­տէ ու­ռե­ցո­րին...

բ. 9բ-11բ Դուռն Բ, որ ի հա­պերն է... -Հապ­պի սուալ, որ է ին­քն հա­զի հա­պեր տղա­յոց...

գ. 12աբ [Դուռն Գ, որ ի սֆուֆ­ներն է...] -Սֆուֆ մի այլ, որ չոր­ց­նէ զսեր­մն ու կտ­րէ զշա­հուա­թն...

դ. 12բ-8ա Դուռն Դ, [որ] ի մա­ճու­նին եւ մու­ֆա­ռե­հա­նին -Մա­ճուն, որ յա­ւել­ց­նէ յայր­կու­թիւ­նն...

ե. 18ա-22բ Դուռն Ե, որ է ի ճուա­րիշ­նին: Ա­նուա­նի վասն այն, զի մար­դոյն կուրծ­քն եւ ա­մե­նայն մար­մի­նն -Ճուա­րիշ երկթ­ի­աղ­տի, որ աւ­գ­տէ ստա­մո­քա­ցն վա­տու­ժու­թեան...

զ. 22բ-6ա Դուռն վե­ցեր­րորդ, որ ի լի­զե­լի­քն է -Լի­զե­լիք, որ աւ­գ­տէ խռ­չա­կին, որ չոր­չոր­ցել լի­նի...

է. 26ա-7բ Այս է դուռն է, որ է ի շար­պ­նին -Շա­րա­պն քա­տա­րին, որ աւ­գ­տէ քու­թէ­շին...

ը. 27բ-8բ Այս է դուռն Ը, որ ի մա­յա­ջու­նին, որ թարգ­մա­նի շաղ­ղայ­ծոյք -Մա­յա­ճուն վար­դուն. Առ տե­րեւ վար­դան Ա բա­ժին...

թ. 22բ Այս է դուռն Թ, որ ի մտ­պուխ­նին է -Ե­փե­լիք զու­ֆա­յի, որ ա­սի տա­պե­խի զու­ֆայ... ||... (Ժ-ԺԲ թա­փուած):

ժ. 29ա-35ա [ Այս է դուռն ԺԳ, որ ի ղի­մատ­նին է] -Ղի­մատ, որ է տլէ, որ կո­չի հա­յե­րէն սպե­ղա­նի...

ժա. 35ա-8բ Այս է դուռն ԺԴ, որ է հու­խ­նայ­նին... որ կո­չի հո­ռաւմ` ձէթ եւ դեղ, եւ պատ­րու­գ­նին ար­ձա­գե­լոյ եւ կա­պե­լու -Հու­խ­նայ կա­կղ­ց­նաւղ, որ ի գա­զան հի­ւան­դու­թե­ներն զու­գուի...

ժբ. 38բ-40բ Այս է դուռն ԺԵ, որ ի յու­տող դե­ղերն, որ ա­սեն ֆաւ­լի­ղոն -Փաւ­լի­ղոն, որ է դեղ ու­մող (= ու­տող), որ զու­գեն զին­քս ի յա­մառն...

ժգ. 40բ-1բ Այս է դուռն ԺԶ, որ ի գի­րայ դե­ղերն -Մա­ղար, քու­ս­գան­դում պեհ­ման, զրու­բատ, քիթ­րայ...

ժդ. 41բ-2ա Այս է դուռն ԺԷ, որ ի ղար­ղա­րայ­նին -Ի­սու­տաթ, որ է այն, որ ընդ քի­թն ի վեր խմէ...

ժե. 42ա-3ա Այս է դուռն ԺԸ, որ ի սուուտ­նին -Դեղ, որ կտ­րէ զա­րիւ­նն, որ գայ ընդ քի­թն...

ժզ. 43աբ Այս է դուռն ԺԹ, որ ի փո­խե­լու դե­ղերն -Դեղ, որ վե­րայ­բե­րու­թիւն առ­նէ եւ հա­նէ զսա­վ­տան...

ժէ. 43բ-4ա Այս է դուռն Ի, որ ի... քր­տ­նանց դե­ղերն -Դեղ, որ բե­րէ քր­տինք. Առ զբաւ­րա­կն...

2. 44ա-55բ Յա­ղա­կս կազ­մե­լոյ ա­ւագ թր­իա­խին, որ կո­չեն իւ­րե[ա]նս ֆա­րուխ, որ թարգ­մա­նի փր­կաւղ... -Իւր դե­ղերն են, որ ի յին­քս կու ձգուին եւ խառ­նին... Է­թ­խոս­տի, որ աւ­գ­տէ հո­վու­թեան ոս­կե­րա­ցն... եւ աղ[ւ]որ­ց­նէ զե­րե­սի գոյ­նն||... (շար. թա­փուած):

Բ. 56ա-217ա [Քն­նու­թիւն բնու­թեան մար­դոյս եւ նո­րին զա­նա­զան կրից եւ պատ­ճա­ռա­նաց հի­ւան­դու­թեան ցա­ւոց, զոր գրեալ էր հա­մայ­շի­րակ եղ­բայրն մեր Մար­գա­րէ վար­դայ­պե­տն` աշ­խա­տու­թեամբ թարգ­մա­նո­ղու­թեամբ ի Գրի­գո­րի­սի, յիշտ.]

1. 139ա [Սկիզ­բն ա­ռա­ջին գրո­ցս, որ ցու­ցա­նէ զար­տա­քին ան­դա­մո­ցն եւ զջեր­ման­ցն զնե­ղսն եւ զպատ­ճառսն եւ զն­շա­նսն նո­ցա, տպ.-...] -Իսկ թէ ու­ռի­ցն ի պա­ղու­թե­նէ լի­նի եւ պա­ղու­թիւն ի պլ­ղա­մէ...

ա. 139ա-41բ Դուռն վասն շար­ժո­ղա­կան ե­րա­կաց նշա­նի, որ ցու­ցա­նեն զնե­ղու­թիւն մար­մ­նոյն -Եւ յա­ռա­ջն յի­շենք զցա­վսն, որ ի յղուղն լի­նի...

բ. 141բ-4ա Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զԿե­րա­կսն եւ զկեր­պն վասն տա­քու­թեան շն­չո­ղա­կան ան­դա­մո­ցն -Եւ յա­ռա­ջն յի­շենք զշար­ժո­ղա­կան ե­րա­կսն...

գ. 144ա-5ա Դուռն վասն պատ­մու­թեան ջեր­ման­ցն, զոր ա­սա­ցին ա­ռա­ջին ի­մ­աս­տուն­քն եւ բժշ­կայ­պետ­քն -Որ են սեռք ջեր­մանց այս են` թվով ե­րեք...

դ. 145ա-9ա Դուռն, յո­րում յի­շենք զպատ­ճառ ջեր­ման­ցն եւ զնո­ցին նշա­նսն, զոր ճա­նա­չեն յի­մ­աս­տուն­քն -Եւ յի­շենք զա­ռա­ջի­նն զա­ւուր տա­քու­թիւն...

ե. 149ա-53բ Դուռն եր­կ­րորդ վասն ջեր­ման­ցն, որ ըն­ծա­յի ի բոր­բոս մաղ­ձե­րոյն եւ նշա­նաց նո­ցայ -Ե­թէ ջեր­մն ի չոր մաղ­ձի­ցն ի բոր­բոս­մա­նէն ըն­ծա­յի...

զ. 153բ-7ա Դուռ[ն], որ ցու­ցա­նէ զբոր­բոս ջեր­ման­ցն զն­շան[սն] եւ զբա­ժա­նու­մն սե­ռից նո­ցայ -Ե­թէ կա­միս, որ յի­մա­նաս զջեր­մն, թէ ի բոր­բո­սեալ մաղ­ցոյն է...

է. 157ա-8բ Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զն­շա­նս ջեր­մա­ցն զու­գա­ւո­րաց, որ ու­նին խառ­ն­վա­ծս -Եւ զու­գա­ւոր ջեր­մուն­քս ազ­գեր են...

ը. 158բ, 161ա -2բ Դուռն վասն այ­տո­ցա­ցն, նշա­նա­ցն եւ պատ­ճա­ռա­ցն - Ա­սեն ա­ռա­ջին ի­մ­աս­տուն­քն վասն այ­րեան այ­տո­ցին ա­նուն Ֆել­ղա­մու­նի...

թ. 162բ-4ա Այլ դուռն վասն այ­տո­ցա­ցն, որ ի պլ­ղա­մէ լի­նին, զոր ճա­նա­չեն բժ­կի­կշն (բժիշկ­քն) եւ գիտ[նա­կա­նին] -Ե­թէ ու­ռի­ցն ի մի­ջակ բլ­ղա­մէ լի­նի...

ժ. 164աբ Դուռն վասն սեւ մաղ­ձին ու­ռի­ցին եւ իւր նշա­նա­ցն -Ու­ռից, որ ի սեւ մաղ­ձէ լի­նի...

ժա. 164բ-6ա Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զար­տա­քոյ մար­մ­նոյն զազ­գի ազ­գի ե­լուն­դ­նին եւ զա­նուա­նս նո­ցա եւ զն­շա­նսն -Եւ են, որ լի­նին ար­տա­քոյ պա­տահ­մունք...

ժբ. 166ա-7բ Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զն­շա­նսն գո­դու­թեան եւ պատ­ճառն - Այս նե­ղս ցամ­քեց­նող է...

ժգ. 167բ-8ա Դուռն վասն պի­սա­կին, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նաց -Պի­սա­կին ազ­գերն այս են...

ժդ. 168ա-70ա Այս է դուռն վասն քո­սի եւ քե­րոյ... ոջ­լի... պա­լա­րի... վարդ ցա­ւո­ցն... մա­նր շտե­րու... կո­ծի եւ կան­գր եւ ա­պուր­մայ... -Իսկ քորն եւ քերն եւ կե­ղե­ւիլ մար­մ­նոյն...

ժե. 170բ-3ա Դուռն վասն նշա­նա­ցն, որ մի մի յան­դամ լի­նի ար­տա­քոյ մար­մ­նոյն ազգ եւ ազգ նե­ղեր -Են ի յայս նե­ղս, որ ի գլ­խուն լի­նին...

ժզ. 173ա-5ա Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զե­կա­մուտ նե­ղերն, որ են ար­տա­քուստ -Եւ յա­ռաջ քան զա­մե­նայն յի­շենք զկա­տա­ղած շան­ցն զխա­ծա­ծսն...

ժէ. 175ա-6ա Դուռն վասն աւ­ցից խայ­թե­լոյն նշա­նա­ցն -Ե­թէ իժ աւ­ցն խայ­թէ զմար­դն...

ժը. 176ա-7ա Դուռն վասն խայ­թող ժժ­մանց -Կո­րին թոյ[ն]քն պաղ է եւ զով...

2. 177բ Սկիս­բն եր­կ­րորդ գրո­ցս, որ ցու­ցա­նէ զներ­սի ան­դա­մո­ցն զնե­ղսն եւ զպատ­ճառսն եւ զն­շա­նս նո­ցայ

ա. 177բ-80բ [Դուռն վասն գլ­խոյն նե­ղե­րոյն եւ իւր պատ­ճառ­ցն] -Եւ յա­ռա­ջն յի­շենք զգլ­խուն եւ զիւր ցա­վոն...

բ. 181ա-2ա Դուռն վասն սար­սա­մին եւ իւր նշա­նա­ցն եւ վասն յղե­ղին ու­ռի­ցին -Եւ զոր ա­սա­ցաք սար­սամ նայ ըն­ծա­յի ի պիղծ ջրե­լեաց...

գ. 182ա-4բ Դուռն վասն նշա­նաց եւ պատ­ճա­ռաց ցա­ւուն, զոր նս­իան ա­սեն, որ է մո­ռա­ցու­թիւն, եւ այլ ա­սեն իւրն լիթ­րու­ղուզ -Եւ այս նե­ղս, որ ա­նուա­նի նս­իան...

դ. 184բ-7բ Դուռն վասն սք­թէ­ին եւ վասն սա­րա­յին եւ վասն քա­պու­սին -Սք­թէն, որ է խաղ­ղիլ, եւ սա­րայն, որ է դի­ւա­հար...

ե. 187բ-90ա Դուռն վասն մա­լայ­խու­րին եւ վասն խո­տ­րու­ֆին եւ վասն սի­րո­տ­րին -Մա­լայ­խուր­իան, որ ա­նուան[ի] խեւ...

զ. 190ա-3բ Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զն­շա­նս աւղ­նայ­շա­րին եւ ը­ղե­ղին -Իսկ այժմ յի­շեմք զող­նա­շա­րին ը­ղե­ղին պատ­ճառսն...

է. 193բ-4բ Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զթ­ը­շա­նայ­ճն, որ է կար­ճել ջլա­ցն -Եւ այս նե­ղս եր­կուք են. մէ­կն լի­նի ի շատ ու­տե­լոյ...

ը. 194բ-6ա Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զթ­շ­ը­ն­ը­ճն, որ ի լուծ­մա­նէ լի­նի. նշա­նն այս է -Զի այս նե­ղս, որ ի հետ լուծ­ման լի­նի...

թ. 196աբ Դուռն վասն ռա­շա­յին, որ ա­սի դո­ղալ մար­մ­նոյն... նշա­նն այս է - Ա­սեն ա­ռա­ջին ի­մ­աս­տուն­քն, թէ Ը­ռա­շայն...

ժ. 196բ-7բ Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զկ­զա­նա­լն եւ զիւր պատ­ճառն եւ զն­շա­նն -Կզա­նա­լն լի­նին ի յա­ռա­ջսն...

ժա. 197բ-207բ, 159ա Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զհինգ զս­գա­յա­րա­նաց զցա­ւսն (=Դուռն, որ ցու­ցա­նէ ա­չայ­ցա­ւե­րոյն պատ­ճառ­քն եւ նշան­քն) - Ա­սեն ա­ռա­ջին­քն, թէ ա­չիչ նե­ղերն այն են...

ժբ. 159ա-60բ, 208աբ Դուռն որ ցու­ցա­նէ զն­շա­նն ա­կան­ջ­նայ­ցա­ւին եւ զպատ­ճառն -Նեղ, որ զա­մէն ա­կան­ջն ու­նէ­նայ...

ժգ. 208բ-10բ Դուռն վասն հո­տո­տե­լեա­ցն նե­ղե­րոյն պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն -Զոր ա­սեն ա­ռա­ջին ի­մ­աս­տուն­քն, թէ այս են ցաւ­քն...

ժդ. 210բ, 56ա-7ա Դուռն լե­զուին եւ իւր նե­ղե­րոյն եւ բե­րա­նին եւ իւր նե­ղե­րոյն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշան­ցն... -Եւ յա­ռա­ջն յի­շենք զնե­ղերն, որ ի լե­զուն լի­նի...

ժե. 57ա-9ա Վասն բե­րա­նին նե­ղե­րոյն պատ­ճառ­քն եւ նշա­նն -Եւ յայս նե­ղե­րոյս կան, որ լի­նին ի պռկ­ներն...

ժզ. 59ա-60բ Վասն շն­չո­ղա­կա­նին ան­դա­մո­ցն եւ իւր նե­ղե­րոյն պատ­ճառ­քն եւ նշա­նին -Եւ նե­ղեր շն­չա­կան ան­դա­մո­ցն այս են, որ լի­նին ի թո­քին...

ժէ. 61բ Վասն նշա­նա­ցն նե­ղե­րոյն, որ պա­տեալ է զխռ­չակ[ի]ն մաշ­կն եւ կամ զթո­քին ե­ղե­քան մաշ­կն, պատ­ճառ­քն եւ նշա­նն այս են -Եւ նեղ, որ ի խռ­չա­կին, ի յայն մաշ­կն լի­նի...

ժը. 61բ-70ա Վասն թո­քին նե­ղե­րոյն, պատ­ճառն եւ նշա­նն -Եւ թո­քին ցա­ւերն այս են. խիստ հազն...

ժթ. 70ա-2ա Վասն կր­ծո­ցն նե­ղե­րոյն, որ լի­նի ի տա­փակ ջլե­րոյն մաշ­կն, որ զկողն է պա­տեալ, պատ­ճառ­ցն եւ նշա­նա­ցն -Ու­ռի­ցն է եւ ազ­գի ազ­գի ե­լուն­դ­նին...

ի. 72ա-3ա Վասն սր­տին ա­ռա­գաս­տին ցա­ւե­րոյն, պատ­ճառ­ցն եւ նշա­նսն -Են ի յայս ցա­ւե­րոյս, զոր կա­միմք ա­սել...

իա. 73ա-5բ Վասն սր­տին նե­ղե­րոյն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն -Իսկ սր­տին նե­ղերն եւ ցա­ւերն այս են...

իբ. 75բ-82բ Վասն կե­րա­կ­րո­ղա­կան ան­դա­մոց, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն, զոր ա­սենք -Եւ սկ­սա­նինք ի ստա­մոք բե­րա­նին նե­ղե­րոյն...

իգ. 82բ-6բ Վասն ստա­մո­քա­ցն ատ­կին ցա­ւե­րոյն, պատ­ճառ­քն եւ նշա­նն -Ցա­ւեր, որ պա­տա­հին ստա­մո­քա­ցն ատ­կին...

իդ. 87ա-8բ Վասն ա­ղեա­ցն նե­ղե­րոյն, պատ­ճառն եւ նշա­նին այս են -Եւ մի­նն ի ցա­ւո­ցն այն է, որ ա­նուա­նի սն­թե­րի...

իե. 88բ-90ա Յա­ղա­կս կո­լ­ըն­ջին նե­ղե­րոյն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն, զոր ա­սենք -Եւ կո­լին­ջն այն է, որ շատ ցա­ւէ փորն...

իզ. 90ա-1ա Վասն ճի­ճին եւ խղ­թա­յին եւ դդ­մի կտին, պատ­ճառն եւ նշա­նն, որ ա­սենք -Եւ զոր յի­շե­ցաք ի յայս ժժմ­ման­ցս...

իէ. 91ա-92բ Վասն ո­րո­վայ­նին ցա­ւո­ցն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն, զոր ա­սենք այս են -Եւ ո­րո­վայ­նն յղորդ ա­ղեա­ցն վեր­ջն են...

իը. 93ա-4բ Վասն լեր­դին ցա­ւե­րոյն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն, զոր ա­սենք -Լեր­դին ցա­ւերն է, որ լի­նի ի լեր­դն, եւ է, որ լի­նի իւր ցավն ի յայլ ան­դա­մոց...

իթ. 94բ-7բ Վասն ըս­տ­ըս­խա­յին եւ ար­ծ­ը­վեաց, պատ­ճառն եւ նշա­նն -Պարտ է քեզ ի­մա­նալ զը[ս]տըս­խա­յին նե­ղերն...

լ. 97բ-8բ Վասն փա­ծ­ղա­նն ցա­ւե­րոյն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն -Եւ փա­ծա­ղա­նն նե­ղերն, զոր ա­ռա­ջի­նին ա­սա­ցին...

լա. 98բ-9բ Վասն լե­ղոյն ցա­ւե­րոյն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն ա­սենք -Նե­ղեր, որ լե­ղոյն լի­նի, դեղ­նու­թիւ­նն է մար­մ­նոյն...

լբ. 99բ-103ա Վասն ե­րի­կա­մա­ցն նե­ղե­րոյն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն -Եւ ե­րի­կա­մաց նե­ղերն այս են. ա­ւազն եւ քարն...

լգ. 103ա-4բ Վասն փա­ղայ­բշ­տին նե­ղե­րոյն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն -Նե­ղեր, որ ի փա­ղա­բուշ­տն լի­նին, քարն է եւ ու­ռի­ցն...

լդ. 104բ-6ա Վասն փո­րոյն ներ­քի մաշ­կին նե­ղե­րոյն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն, զոր ա­սենք -Ցաւ, որ փո­րոյն մաշ­կին հան­դի­պի ի ներք­սէ...

լե. 106ա-13ա Վասն ծն­ընդ­կա­նին ան­դա­մո­ցն ցա­ւո­ցն, պատ­ճառն եւ նշա­նա­ցն -Նե­ղեր, որ ի յայս ան­դա­մուն­քս ըն­ծա­յին... (112բ)... տաք յո­լով եւ կամ պաղ յո­լով|| [...] || (113ա) տղայն կա­մի ձգել...

լզ. 113ա-5ա Վասն պոճ­կո­ռաց ցա­ւե­րոյն եւ ծնկ­նե­րոյն եւ ոտ­նե­րոյն, պատ­ճա­ռա­ցն եւ նշա­նա­ցն - Այս ան­դա­մո­ցս ցա­ւե­րոյն ա­նուան­քն այս են. ա­սեն ա[ռա­ջին] նե­ղոյն ե­րակ կա­նանց...

3. 115ա [Սկիզ­բն եր­րորդ գրո­ցս...]: Վասն այն ցա­ւոց նշա­նա­ցն, որ դեռ լի­նե­լոց է, որ կայ ի յա­ջողն մարդ­կա­ցն ի մար­մի­նն եւ ոչ յի­մա­նայ -Զի կան, որ գու­շա­կեն զա­րող­ջու­թիւն...

ա. 115ա-8բ Ա­րող­ջին դուռն, զոր ճա­նա­չեն բժշկքն ի յա­րող­ջն -Զի մար­մի­նն, որ լց­վի ի շատ կե­րա­կ­րոյ...

բ. 118բ-23բ Վասն նշա­նա­ցն նե­ղե­րոյն, որ ցու­ցա­նէ զա­մե­նայն ցա­ւսն -Լի­նե­լոց նե­ղերն կան, որ ի բնու­թե­նէն լի­նին...

գ. 123բ-5բ Յա­ղա­կս ցու­ցա­նե­լոյ զա­մսն տկա­րու­թեան, զոր ա­սենք -Եւ այս նշան­քս ի յեր­կուք բա­ժա­նին, ա­ռա­ջի­նն` զ[ը]նթա­նուր նշա­նսն...

դ. 125բ-7ա Դուռն վասն սուր եւ յեր­կար նե­ղե­րոյն -Ճա­նա­չել զայս եր­կու նե­ղս պարտ է...

ե. 127աբ Դուռն, որ ճա­նա­չեն զբու[հ]րա­նն եւ զիւր պատ­ճառսն -Եւ բու­հ­րա­նովն լի­նի կեանք եւ մա­հն...

զ. 127բ-9ա Դուռն, որ յի­մա­նաս զայն իր­քն, որ բու­հ­րա­նն իւ­րով լի­նի -Զի ուժն երփ շատ­նայ ի վե­րայ նե­ղոյն...

է. 129ա-32բ Դուռն վասն ճա­նա­չե­լոյ զբու­հ­րա­նին ա­ւերն -Բու­հ­րա­նին ա­ւերն այս են...

ը. 132բ-5ա Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զկե­նաց նշա­նն եւ զմա­հոյն -Երբ տես­նուս զե­րեսն հի­ւան­դին, որ այ­լայ­լեալ է եւ ցամ­քեալ...

 

թ. 135ա-7ա Դուռն ճա­նա­չե­լոյ, զոր ի մար­մ­նոյն ել­նէ, այս են - Ա­սեն ա­ռա­ջին ի­մ­աս­տուն­քն, թէ Ա­մէն իրք, որ ի մար­մ­նոյն ե­լա­նէ` չորս տե­սակք են...

ժ. 137ա-8բ, 214ա-4ա Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զվա­տն եւ զա­ղէ­կն, որ ի քթէն ի­ջա­նի -Ե­թէ ա­րիւ­նն, որ ի քթէն ի­ջա­նէ, սեւ լի­նի...

ժա. 214ա-7ա Դուռն վասն բա­րի նշա­նա­ցն, զոր տե­սա­նեն բժիշկ[ք]ն եւ ի­մա­նան զոր­պի­սու­թիւն հի­ւան­դին -Է­թէ հի­ւան­դին ե­րեսն նման է զերդ ի յիւր ա­րող­ջու­թեան... Մարդ որ հեծկ­տուկ կալ­նու յիւր տկա­րու­թեան աւ­րերն եւ փռ­ընք­տայ, նայ հեծկ­տուկ կտ­րի:

Տպ. Գրի­գո­րիս, Քն­նու­թիւն բնու­թեան մար­դոյ..., Ե­րե­ւան, 1962:

Գ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք]

1. 218ա Այլ դեղ քամ[ոյ] -Առ դմակ եւ աբ­րաւ Ժ Ժ դրամ... (3 տող, ԺԵ դ., բո­լոր­գիր):

2. ա. 218ա-22բ [ Ամ­սա­ցոյց] -Ի Նա­ւա­ս­ար­դի թէ լու­սին խա­ւա­րի, շատ ձուն գայ... Ի հրո­տից թէ լու­սին խա­ւա­րի... ան­ձ­րեւ բա­զում: Եւ Քրիս­տո­սի փառք... ա­մէն:

բ. 222բ [Յա­ղա­գս դրից լուս­նի] -Ի լու­սին Ա, ԺԱ, ԻԱ` յա­րե­ւելք է... Է, ԺԷ, ԻԷ` ի մէջ հիւ­սի­սոյ եւ յա­րե­ւե­լից է (գրուած 1473-ին Պա­րաք գր­չի ձեռ­քով):

3. ա. 1ա [Յա­ղա­գս տպա­զի­ոն ա­կին] - Ա­կն տպա­զի­ոն յուժ ծան­տ­րայ­գին է եւ պատ­վա­կան...

բ. 1բ [Ցանկ գրեանց, սպա­սուց եւ զգես­տից] - Այս­մա­ւուրք` Դ, Տա­րե­գիրք` Բ, Գան­ձայ­տետ[ր]` Բ...

գ. 1բ [Բո­լո­րակ գու­շա­կու­թեան` Ա-Ք] - Այս բո­լորս ցու­ցա­նէ, թէ այս գիր­քս որ­չափ զօ­րու­թիւն ու­նի...

դ. 1բ [Դեղ շա­տա­խօ­սի] -Կալ զդաղ­ձն եւ խառ­նեա ընդ ճան­չի լե­ղին... (գրուած նօ­տր­գ­րով ԺԷդ. ա­ն­ա­նուն նո­րո­գո­ղի ձեռ­քով):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

98բ (Կար­մ­րա­գիր) Մե­ղայ Աս­տու­ծոյ:

210բ Ո՜վ ըն­թեր­ցողք` բժ[ի]շկք եւ յի­մաս­տ­ն­այ­սէրք, զի գի­տա­ցաք, որ յոյժ բժշ­կէ գիր­քս, եւ ով որ բժշ­կէք եւ բժշ­կիք, կեն­դա­նու­թիւն շնոր­հե­ցէք եւ խն­դ­րե­ցէք յԱս­տու­ծոյ խո­ջայ Է­վա­չին, որ ա­նուա­նեն բժ[ի]շկ Սամց­խու, եւ որ­դոյ իւ­րոյ` Մու­րատ­բախ­շին, եւ ինձ` սու­տ­ա­նուն Յա­կոբ ի­րի­ցիս, եւ կամ Ո­ղոր­մի Գ ան­գամ:

217ա Ա­ւր­հ­նու­թի՜ւն եւ փառք...

Զշա­հա­վէտ եւ զուժ (= զյոյժ) աւ­գ­տա­կար գիր­քս այս, որ է Քն­նու­թիւն բնու­թեան մար­դոյս եւ նո­րին զա­նա­զան կրից եւ պատ­ճա­ռա­նաց հի­ւան­դու­թեան ցա­ւոց, զոր գրեալ էր հա­մայ­շի­րակ || (217բ) եղ­բայրն մեր Մար­գա­րէ վար­դա­պե­տն` աշ­խա­տու­թեամբ թարգ­մա­նո­ղու­թեամբ ի Գրի­գո­րի­սի:

 Արդ, որք հան[դ]ի­պիք սմայ կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, կեն­դա­նու­թիւն խն­դ­րե­ցէք ի Քրիս­տո­սէ խո­ջայ Է­վա­չին, որ է բժիշկ Սամց­խու եր­կ­րիս` կա­րո­ղու­թեամ­բն Աս­տու­ծոյ, եւ որ­դոյ իւ­րոյ` Մու­րատ­բախ­շին, զոր տէր Աս­տուած պա­հես­ցէ խա­ղա­ղու­թեամբ եւ ընդ եր­կայն ա­ւուրս ա­րաս­ցէ. ա­մէն:

 Արդ, գրե­ցաւ գիրք[ս] այս, որ է ա­նուամպ Մաղ­րայ­պա­տի­նս, որ թարգ­մա­նի ի հայ բառս Բժշ­կա­րան, ի դուռս Մի­ջի վա­նաց Սուրբ Աս­տուա­ծած­նիս, ի հայ­րա­պե­տու­թեան տէր Ը­ռ­ըս[տ] ա­քի­սի, ի թա­գա­ւո­րու­թեան Տէր Գրի­գո­րի, որ է ա­ռաջ­նորդ Ս[ա]մց­խու եր­կ­րիս, ի տա­նու­տէ­րու­թեան պա­րոն Ա­զ­ը­զին եւ պա­րոն Վար­ձե­լին: Այլ ես, տէր, գրե­ցի գիր­քս, Ծարպ­իա­նի որ­դիս` տէր Յա­կո­բս, որ յայսմ ա­մի ձեռ­նայ­դ­րե­ցայ: Աայլ թո­ղու­թիւն ա­րա­րէք սղա­լա­նաց գր­քիս, զի յա­ռա­ջի գիրն էր եւ դժա­րայ­դարձ, զի զա­մե­նայն մար­դոյ զօ­դուա­ծսն քն­նէ ի յա­րապ լե­զուէն ի հայսն: Եւ որք յիշ­ման ար­ժա­նի առ­նէք զմեզ, յի­շես­ցէ եւ զձեզ Քրիս­տոս յոր­ժամ գայ դա­տո­ղա­կան յա­թոռն իւր, եւ թո­ղու­թիւն շնոր­հե­ցէք մեր եւ ձեր նն­ջե­ցե­լո­ցն ի Քրիս­տո­սէ. ա­մէն:

 

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

 

1. 220բ (Պա­րաք գր­չի) Եւ ծե­րո­ղս յի­շեայ:

222բ Ի թվին Հա­յոց ՋԻԲ (1473), տրէի ԺԸ, մար­տի Ժ, ես մե­ղա­ւոր գր­չա­կս` Պա­րա­քս, որ գրե­ցի զայս Ամ­սա­ցուց Իս­պին հա­մար: Ով հան­դի­պիք կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք եւ թո­ղու­թիւն մե­ղաց խնդ[ր]ե­ցէք, եւ Աս­տուած ձեզ եւ մեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

2. 114բ (ԺԷ դ., նօ­տր­գիր) Սո­րա կազ­մո­ղին ձեռն չո­րա­նայ, զի յե­տ՛ւ յա­ռա[ջ] (նման` 57ա, 60բ, 61բ, 70ա, 72ա, 73ա, 75բ, 86բ, 92բ):

3. 220բ (ԺԸ դ., շղա­գիր) Գր­քիս տէրն գրիս գրո­ղի մե­ղա­ցն տէր կե­նայ: Գր­չա­փորձ` 154բ, 155ա, 156ա, 217բ (վրա­ցե­րէն):

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

 Աղ­քր­մա՞ն    ԺԸ -XVIII

ԳՐԻՉ` Յա­կո՞բ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սու[լթ]ան խա­թու՞ն:

ԹԵՐԹ` 12 (223-34): ՊՐԱԿ` 1 12: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25 17 (նա­խա­պէս` 22 16. մկ­րա­տուած եւ հա­ւա­սա­րե­ցուած Ա ձե­ռա­գ­րի չա­փե­րին): ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 232ա): ՏՈՂ` 15-27 (խառն):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

223ա-34բ [Ռա­մ­գիրք...] -Ա, Գ տուն` թաս­տիս, որ է կէս սի­րե­լի: Ա, Դ` թար­պեհ, որ է կէս յար­կամ: Ա, Ե թ` թաթ­լիթ, որ է կա­տա­րեալ սի­րե­լի... տես իմ կի­նն հետ ինձ լօ սէր է ||<... (շար. թա­փուած):

Պահ­պա­նուած թեր­թե­րը ի­րար շա­րու­նա­կու­թիւն չեն կազ­մում:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

233ա Ի Աղ­քր­ման, հա­յոց ա­րե­գի ամ­սին ԺԹ, օրն Բ-շաբ­թի է, հռո­մա­յէ­ցոց յու­նիս ամ­սին ԺԲ օրն Բ-շաբ­թի /// Լու­սին ԺԱ ա­ւուր էր, կեն­դա­նա­կեր­պն` Կա­րի­ճն էր:

-(Լու­սանց­քում) Յա­կոբ: Սու[լթ]ան խա­թուն:

Գր­չա­փորձ` 223ա (խո­շոր բո­լոր­գ­րով) Աս­պա­հան, Աս­տուած, Աս­տուա­ծօ:

416

ՄԽԻ­ԹԱՐ ՀԵ­ՐԱ­ՑԻ, ՋԵՐ­ՄԱՆՑ ՄԽԻ­ԹԱ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆ

ՉԻԸ -1279

 

ԳՐԻՉ` Կոս­տան­դին: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սի­մէ­ոն ե­պս.:

ԹԵՐԹ` 120 (= 116+2 պահ­պա­նակ +2 պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ): ՊՐԱԿ` Ա-ԺԵ 8 (Ա 6, Գ 10, ԺԴ 9, ԺԵ 3): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,6 17,4: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 63ա: Նօ­տր­գիր` 11բ-9ա): ՏՈՂ` 22-23 /մի շարք թեր­թեր տար­բեր. 118բ` 16, 7բ, 8ա, 119ա` 17, 114աբ` 25, 119բ` 29: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ կար­մ­րա­ւուն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ (ԺԸ դ.): ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2 (թեր­թա­կա­լուած`1-2)+2(Ա-Բ), թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով, ԺԸ դ. յա­ւե­լում (1ա-2ա է­ջե­րում յա­ւե­լա­գիր դե­ղա­գ­րեր. տե՛ս Դ, ¢ բ):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 8ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (8ա): Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր (8ա, 119բ): Գ ո յ ն ե ր` բաց շա­գա­նա­կա­գոյն:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Մաշ­տոց: Ժ-ԺԱ դդ: 1+1 (թեր­թա­կա­լուած` 3, 120), ստա­ցուած 2 ա­ռան­ձին թեր­թե­րի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` 4ա): Կար­դալ` 120աբ «Եւ է, որ մեծ է ի ձէնջ, ե­ղի­ցի ձեր սպա­սա­ւոր... ար­ժա­նի ա­րա զը­սա ի ձեռն տն­տե­սու­թեա­նս` ըն­դու­նել ի քէն գիր որ­դե­գ­րու­թեան ան­ձե­ռա­գործ եւ ա­ն­աշ­խա[տ]: 3ա «գոր­ծսն քո, քան­զի հո­գիդ քո լի­նի քեզ դա­տա­խազ... գայ ի մատ[նել] զխաչ­հա­նող[ ա­ցն] ըն­կա­լ­ցի: 3աբ «[Կա]նոն զար­մ­տիս, սերմ, կալ եւ հն­ձան ա­ւր[հնե­լոյ]: Ըն­թեր­ցուած Յո­վէ­լէ մար­գա­րէէ. [Քա]ջա­լե­րեաց, եր­կիր, [խ]նդա եւ ու­րախ լեր... եւ ոչ ա­մա­չես­ցէ ժո­ղո­վուրդ իմ յա­ւի­տեան (Բ, 21-27):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար. մի քա­նի տեղ թր­ջուած: Նախ­կի­նում 2 ան­գամ (1538թ., ԺԸ դ.) նո­րո­գուած, իսկ վեր­ջերս` մաս­նա­կի­օ­րէն (114-9):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 4ա Բժշ­կա­րան. ա­նուամ­բն Աս­տու­ծոյ` միայն վասն ե­րեք ազգ ջեր­ման­ցն. ա­րա­րեալ Մխի­թա­րայ ի­մ­աս­տուն բժշ­կի, որ ի Հեր քա­ղա­քէ ծն­ըն­դեամբ, եւ վար­ժեալ ի­մ­աս­տու­թեամբ հե­լե­նաց­ւոց, հա­յոց, ա­րա­բա­ցոց եւ պար­սից

-4ա-5բ [ Ա­ռա­ջա­բան հե­ղի­նա­կի] -Ես` Մխի­թար Հե­րա­ցի, տրու­պս ի բժշ­կաց, որ ի ման­կու­թե­նէ սի­րող ե­ղէ ի­մ­աս­տու­թեան եւ բժշ­կա­կան ա­րուես­տից եւ վար­ժե­ցայ ի դպ­րու­թիւն ա­րա­բա­ցոց եւ պար­սից եւ հե­լե­նաց­ւոց, տե­սի յըն­թեր­ցու­մն, որ առ նո­սայ գրո­ցն, զի ու­նէ­ին զա­րուեստ բժշ­կու­թեան լի եւ կա­տա­րեալ ըստ ա­ռա­ջին ի­մաս­տ­նո­ցն, այ­սին­քն զնա­խա­գի­տու­թիւն, որ է ի­մաստ եւ վար­դա­պե­տու­թիւն բժշ­կա­կան ա­րուես­տից: Եւ ի Հայք բնաւ ոչ գտի զվար­դա­պե­տու­թիւն եւ զի­մաստ նա­խա­գի­տու­թեա­նն, այլ զս­տա­ծու­մն միայն, եւ այս ոչ ըստ կար­գի եւ լի, այլ հա­մա­ռաւտ եւ ծաղ­կա­քաղ աս­տի եւ ան­տի հա­ւա­քեալ` յայլ եւ յայլ գր­չաց եւ մտաց այ­լայ­լած: Կա­մե­ցայ ա­պայ ըստ ի­մոյ կա­րո­ղու­թեա­նս || (4բ) առ­նել զգիր­քս զայս միայն վասն ե­րեք ազգ ջեր­ման­ցն` հա­մա­ռաւտ նա­խա­գի­տու­թեամ­բն եւ ստած­մամ­բն: Զբա­ւան­դա­կն, որ վասն ա­րուես­տի բժշ­կու­թեա­նս ի­մ­աս­տու­թիւն, թո­ղի, եւ զե­րեք ազգ ջեր­ման­ցս միայն հա­ւա­քե­ցի եւ թարգ­մա­նե­ցի ի հայ բար­բառ: Պատ­ճառ ու­նե­լով այսմ աշ­խա­տու­թեան, զսէր եւ զյաւ­ժա­րու­թիւն սր­բոյ եւ աս­տուա­ծա­պա­տիւ կա­թ­ու­ղի­կո­սին Հա­յոց տառն Գրի­գո­րի, որ մա­կա­կո­չի Տղայ: Սա, որ էր յա­ջորդ յԱ­թոռ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին Հա­յոց, զոր տե­սի ա­մե­նայ­նիւ սի­րող ի­մ­աս­տու­թեան եւ հը­մուտ, եւ յա­ղա­գս այ­սո­րիկ յաւ­ժա­րե­ցի ի պէ­տ­ըս եւ ի յաւ­գուտ սո­րայ առ­նել զգիր­քս զայս ի հո­ռոմ եւ յա­րա­պիկ եւ ի պար­սիկ գրեանց, ըստ ի­մոյ կա­րո­ղու­թեա­նս եւ շնոր­հի, զոր ետ ինձ Տէր գի­տու­թիւն լե­զուաց եւ գրոց նո­ցայ:

Կար­գե­ցի եւ շա­րե­ցի ըստ չո­րից նիւ­թո­ցն կար­գի. զնա­խա­գի­տու­թիւն եւ զս­տա­ծու­մն բժշ­կու­թեան վասն ե­րեք ազգ ջեր­մե­րոյն միայն. || (5ա) զբոր­բո­սա­յի­նն եւ զան­բոր­բոսն, զսուրն եւ զեր­կա­րաւ­րեայն, զնու­պա­յովն եւ զան­նու­պայն, զսեռ նո­ցա եւ զտար­բե­րու­թիւն, զտե­սակ եւ զյա­տուկ եւ զպա­տա­հու­մն, որք զկ­նի հի­ւան­դու­թեան­ցն լի­նին:

Զի ա­ռին նախ բժ­ըշ­կա­կան վար­դա­պետ­քն զՀինկ նե­րա­ծու­թեան­ցն Պոր­փիւ­րի յառս Ա­րիս­տո­տէ­լի ի­մաս­տա­սի­րի, ե­դին հի­մն եւ կա­նոնք բժշ­կա­կան ա­րուես­տին, նոյն­պէս եւ մեք շա­րե­ցաք եւ հաս­տա­տե­ցաք ըստ կար­գի հին եւ նոր վար­դա­պե­տա­ցն եւ ա­րա­րաք զգիր­քս զայս եւ ա­նուա­նե­ցաք Ջեր­մանց մխի­թա­րու­թիւն, զի սա մխի­թա­րէ զբ­ժիշ­կն ուս­մամբ, իսկ զհի­ւան­դն` ա­ռող­ջու­թեամբ, ո­ղոր­մու­թեամբ եւ աւ­գ­նա­կա­նու­թեամբ ա­րար­չա­գոր­ծին Աս­տու­ծոյ: Եւ ա­րա­րի զսա գեղ­ջուկ եւ ար­ձակ բար­բա­ռով, զի դիւ­րա­հաս լի­ցի ա­մե­նայն ըն­թեր­ց­օ­ղաց առ ի յի­շա­տա­կել զմեզ եւ խն­դ­րել թո­ղու­թիւն մե­ղաց ի մար­դա­սի­րէն Աս­տու­ծոյ:

Թարգ­մա­նե­ցաւ եւ գրե­ցաւ գիր­քս այս յա­մի հա­զա­րե­րոր­դի հա­րիւ­րե­րոր­դի ութ­սու­նե­րոր­դի չոր­րոր­դի տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի գա­լս­տեա­նն, || (5բ) յո­րում էր եւ թուա­կա­նս Հա­յոց ՈԼԳ (1184), ի հայ­րա­պե­տու­թեան սր­բա­զան կա­թ­ու­ղի­կո­սիս Հա­յոց տեառն Գրի­գո­րի` որ­դոյ Վաս­լի բա­րե­պաշտ իշ­խա­նի Պալ­հա­ւու­նոյ, որ եւ պատ­ճառ է գրո­ցս:

-5բ-7բ Հա­ւա­քու­մն կար­ճա­ռաւտ եւ պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան եւ ստա­ծու­մն բժշ­կու­թեան վասն ե­րեք ազգ ջեր­ման­ցն միայն ա­սա­ցեալ (ցանկ` Ա-ԽԷ) -Ա. Վասն թէ զի՛նչ է ջեր­մն... ԽԷ. Խրատք բժշ­կաց:

-8ա-9ա Հա­ւա­քու­մն հա­մա­ռաւտ եւ պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան եւ ստա­ծու­մն բժշ­կու­թեան վասն ե­րեք ազգ ջեր­մե­րոյն միայն ա­սա­ցեալ (նա­խա­դ­րու­թիւն) -Ի բա­նից Մխի­թա­րայ Հե­րա­ցո ի­մ­աս­տուն եւ ճար­տար բժշ­կի... ան­ս­ղալ ստա­ծել եւ բժշ­կել:

Խո­րա­գ­րին յա­ջոր­դող «Ի բա­նից... ե­թէ հա­տուա­ծը օ­տա­րա­մուտ է,

գա­լիս է նա­խ­օ­րի­նա­կից եւ հե­ղի­նա­կի խօս­քին է հիւ­սած որ­պէս

ծա­նօ­թու­թիւն:

ա. 9ա-12ա Ա. Վասն թէ զի՛նչ է ջեր­մն եւ զի՛նչ է սահ­ման նո­րա, եւ որ­պէ՛ս լի­նի ջեր­մն եւ ուս­տի՛ց ըն­ծա­յի -Պարտ է գի­տե­նալ, որ ջեր­մն աւ­տար տա­քու­թիւն է...

բ. 12աբ Բ. Պատ­մու­թիւն եւ նա­խա­գի­տու­թիւն վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ կո­չի ա­փի­մե­ռա­ւս - Այն ջեր­մն, որ կո­չի ա­փի­մե­ռա­ւս...

գ. 12բ-3ա Գ. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն ի տաք կե­րա­կ­րոց ըն­ծա­յի -Միաւ­րեայ ջեր­մն, որ պատ­ճառն ի տաք կե­րա­կ­րոց ըն­ծա­յի...

դ. 13ա-4ա Դ. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն ի տաք ա­րե­ւէ լի­նի կամ սա­մում աւ­դէ եւ տաք տե­ղեաց -Իսկ ում այս ջեր­մս հան­դի­պի, գլուխն տա­քա­նայ...

ե. 14ա-5բ Ե. Վասն միաւ­րեայ [ջեր­մա­նն], որ պատ­ճառն ի ցր­տոյ լի­նի -Իսկ այս ջեր­մս, որ ըն­ծա­յի ի խիստ ցր­տոյ...

զ. 15բ-8ա Զ. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն ի փո­թոթ ջրոյ լուա­նա­լոյն լի­նի - Այս ջեր­մս լի­նի, յոր­ժամ մար­դն լուան­վի ծծ­մի ջրով...

է. 18ա Է. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն ի յե­րեք հո­գոյն դատ­մա­նէն լի­նի -Որ է հո­գի բնու­թեան եւ հո­գի կեն­դա­նու­թեան եւ հո­գի զգա­յու­թեան...

ը. 18ա-9բ Ը. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն ի սիրտ ե­լա­նե­լոյն լի­նի -Իւր նշա­նն այն է, որ ե­րեսն կար­միր լի­նի...

թ. 19բ-21բ Թ. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն հո­գսն եւ տրտ­մու­թիւ­նն լի­նի -Պարտ է գի­տե­նալ, որ հո­գսն եւ տրտ­մու­թիւ­նն...

ժ. 21բ-3ա Ժ. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն ի տա­քու­թե­նէ լի­նի - Այս ջեր­մս ի զգա­յա­կան հո­գոյն հան­դի­պի...

ժա. 23ա-5ա ԺԱ. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն յայ­տոյ­ցէ լի­նի, որ ի ցայ­լսն ե­լա­նէ կամ ի ցա­ւէ մի, որ յայլ ան­դա­մսն լի­նին -Ըն­ծա­յի այս ջեր­մս ի հոգ­ւոյ կեն­դա­նու­թե­նէն...

ժբ. 25բ-6բ ԺԲ. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն ի շատ կե­րա­կ­րոյ լի­նի եւ ի թուխ­մա­յէ -Մահ­մա­տի Զա­քար­իայն ա­սէ, ե­թէ Այս ջեր­մա­նս պատ­ճառն ի շատ կե­րա­կ­րոյ լի­նի...

ժգ. 26բ-7բ Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն ի յա­նաւ­թի կե­նա­լոյն լի­նի - Ա­պու Ճե­րի­ճն ա­սէ, ե­թե Այս ջեր­մս...

ժդ. 27բ-8բ ԺԴ. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն շատ դա­տե­լն լի­նի, ի ծա­նր եւ ի դժար բա­նէ -Դիաւ­ժէ­նն ա­սէ, թէ այս ջեր­մս...

ժե. 28բ-9բ ԺԵ. Վասն միաւ­րեայ ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն խոն­ճե­նա­լն լի­նի եւ մնա­լն ի ճա­նա­պար­հի ձի­ով կամ հե­տե­ւակ -Բա­գա­րատ ա­սէ, ե­թէ Շտա­պով շար­ժել զմար­մի­նն...

ժզ. 29բ-30բ ԺԶ. Վասն ջեր­մա­նն, որ պատ­ճառն զու­քա­մն եւ նզ­լայն եւ հազն լի­նի -Փաւ­լոս ա­սէ... թէ Զայս ջեր­մա­նս պատ­ճառ­քն եւ զն­շան­քն...

ժէ. 30բ-1ա ԺԷ. Վասն ջեր­մա­նն, որ զկ­նի փո­րան­ցու­թեա­նն լի­նի -Սի­նա­յի որ­դին ա­սէ, թէ Այս ջեր­մա­նս պատ­ճառն...

ժը. 31ա-2բ ԺԸ. Վասն ջեր­մա­նն, որ զկ­նի մահ տա­րա­ժամ ու­նի -Դաւ­ժէ­նն ա­սէ, ե­թէ Այս ջեր­մա­նս պատ­ճառն...

ժթ. 32բ-3բ ԺԹ. Վասն ջեր­մա­նն, ո­րը զկ­նի նուա­ղին եւ թա­լա­նան -Թեպթ Կու­ռայն (= Սա­պիթ Կու­ռան) ա­սէ, թէ Այս ջեր­մա­նս պատ­ճառն...

ի. 33բ-9ա Ի. Պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան վասն Գ ցեղ հալ եւ մաշ ջեր­մե­րոյն, ե­թէ քա­նի՛ ազգ են եւ ընդ քա­նի՛ ցեղ բա­ժա­նին եւ զիւ­րեանց պատ­ճառն եւ զտե­ղի­քն, ե­թէ ու՛ր եւ որ­պէ՛ս լի­նի -Զայս ջեր­մս հո­ռոմ ա­նուա­նէ ըկ­տի­կաւն (տո­ղա­մ­էջ` լփճպճՋ) եւ տա­ճի­կն` դկ (տո­ղա­մ­էջ` ճգ)...

իա. 39ա-45բ [ԻԱ]. Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան ա­ռա­ջին ցեղ հալ եւ մաշ ջեր­մա­նն, որ ի տա­քու­թե­նէ լի­նի -Եւ ին­քն ընդ ե­րեք ցեղ բա­ժա­նի...

ԻԱ գլ­խա­հա­մա­րը դրուած է Ի գլ­խի «Վասն ա­ռա­ջին ազգ ջեր­մա­նն,

զոր հալ եւ մաշ ա­սա­ցաք են­թա­գլ­խի մօտ (34բ): Նշա­նա­կել ենք ըստ

ցան­կի:

իբ. 45բ-51բ ԻԲ. Պատ­մու­թիւն եւ նա­խա­գի­տու­թիւն վասն սլին ջեր­մա­նն, որ է թո­քոյն խոց­նա­լն եւ մա­շի­լն -Հո­ռո­մն եփ­թէ­սի­սս ա­նուա­նէ...

իգ. 51բ-6բ ԻԳ. Պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան վասն ա­մե­նայն ցեղ բոր­բո­սա­յին ջեր­մե­րոյն ո­րիշ ո­րիշ -Սկիզ­բն առ­նեմք եւ ա­սեմք զսի­նա­խա­ւս ջեր­մն...

իդ. 56բ-8ա ԻԴ. Պատ­մու­թիւն եւ նա­խա­գի­տու­թեան վասն ա­րեա­նն ջեր­մե­րոյն -Իսկ յա­ռաջ սկիզ­բն ի սի­նէ­խա­ւսն առ­նեմք...

իե. 58ա-64ա ԻԵ. Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան սի­նէ­հիս ջեր­մա­նն, որ ի յա­րե­նէ լի­նի, եւ ին­քն ե­րեք ցեղ բա­ժա­նի -Զայս ջեր­մս հո­ռո­մն սի­նէ­հիս ա­նուա­նէ...

իզ. 64ա-6բ ԻԶ. Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան այն ջեր­մա­նն, որ հետ այ­տոյ­ցին լի­նի, զոր մա­շա­րայ կո­չի, եւ հո­ռո­մն ռու­սա­պէլ ա­սէ - Ա­պա թէ այս ջեր­մս հետ այ­տո­ցին լի­նի...

իէ. 66բ-9բ ԻԷ. Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան այն ջեր­մա­նն, որ զկ­նի ծաղ­կին լի­նի -Իսկ այն ջեր­մն, որ զկ­նի ծաղ­կին լի­նի...

իը. 69բ-71ա ԻԸ. Պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան վասն պլ­ղա­մին ջեր­մե­րոյն -Ըն­ծա­յի ջերմ եւ պլ­ղա­մէն, յոր­ժամ բոր­բոսն աւ­տար տա­քու­թիւն ըն­ծա­յեց­նէ...

իթ. 71բ-5ա ԻԹ. Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան ա­փի­մե­ռի­նոս ջեր­մա­նն, որ ի պլ­ղա­մէն լի­նի, որ թարգ­մա­նի ա­մե­նա­ւուր ջեր­մն - Այլ պա­տեհ է ի յայս ջեր­մա­նս սկիզ­բն զբ­նու­թիւ­նն կակ­ղա­ցու­ցա­նել...

լ. 75աբ Լ. Պատ­մու­թիւն եւ նա­խա­գի­տու­թիւն վասն այն եր­կու ջեր­ման­ցն, զոր ա­նուա­նեն ան­փիլ­իա­ւս եւ լի­պի­րայ - Այս եր­կու ջեր­մս ըն­ծա­յին հով եւ ի հաստ եւ յղոր­կուտ պլ­ղա­մէ...

լա. 75բ-6բ [ԼԱ. Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան եր­կու ջեր­մա­նն, որ ան­փիլ­իա­ւս եւ լի­պիր­իայ կո­չեն ցան­կից: Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան այն ջեր­մա­նն, որ ան­փիլ­իա­ւս կո­չի -Պա­տեհ է բժշ­կին, որ ի յայս ջեր­մս զիւր յոյզն...

լբ. 76բ-80բ ԼԲ. Պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան վասն խար­տեշ մաղ­ձին ջեր­մոյն, որ է սփ­րայն, եւ հո­ռո­մն քսան­թին խաւ­լին ա­սէ -Յա­ռաջ պա­տեհ է ի­մա­նալ զմաղ­ձին ջեր­մերն...

լգ. 80բ-7ա ԼԳ. Վասն մտած­ման եւ բժշ­կու­թեան յիս­տակ տռիտ­էա­ւս ջեր­մա­նն, զոր հո­ռո­մն ա­կ­ռուա­ւս ա­նուա­նէ եւ տա­ճի­կն խաս­լայ, որ թարգ­մա­նի ա­նա­պակ եւ յիս­տակ մաղ­ձին ջեր­մ­նն - Այլ պա­տեհ է, որ ի քա­մէ եւ յան­գահ բժշ­կեն զայդ ջերմդ...

լդ. 87ա-9բ ԼԴ. Վասն ստած­ման եւ բժ­շու­թեան սուր եւ այ­րե­ցող ջեր­մա­նն -Զոր հո­ռո­մն ա­ւեք­սիս եւ դիակ­սիս ա­սէ...

լե. 89ա-91ա ԼԵ. Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան այն ջեր­մա­նն, զոր հո­ռո­մն եր­կու եւ կր­կ­նակ տռի­տեա­ւս կո­չէ եւ տա­ճի­կն ղպ­լա­զմայ, զոր ի յար[ ա­պն] տռի­տեա­ւս ա­նուա­նէ - Այս ջեր­մս ըն­ծա­յի, երբ մաղ­ձն մէն բոր­բո­սի...

լզ. 91ա-2բ ԼԶ. Պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան վասն ջեր­մա­նն, զոր հո­ռո­մն ի­միտ­ռի­տեա­ւս ա­սէ եւ տա­ճի­կն ղա­տր ալ-ղբ, որ թարգ­մա­նի կէս ե­րե­քաւ­րեայ - Այս ջեր­մս յեր­կու նիւ­թէ ըն­ծա­յի եւ յեր­կու տե­ղեաց լի­նի...

լէ. 92բ-4ա ԼԷ. Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան ի­միտ­ռի­տեա­ւս ջեր­մա­նն -Պա­տեհ է բժշ­կին, որ զայս ջեր­մա­նս զս­տա­ծու­մն ըստ յաղ­թող նիւ­թն այր­նէ...

լը. 94ա-6ա ԼԸ. Պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան վասն սաւ­դա­յին ջեր­մե­րոյն, որ է սեւ մաղ­ձն -Յա­ռաջ զտե­տա­ռի­տի­ոսն յի­շենք...

լթ. 96ա-101բ ԼԹ. Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան տե­տառ­տէ­ոս ջեր­մա­նն -Տա­ճի­կն րղբ ա­սէ, որ թարգ­մա­նի չո­րե­քաւ­րեայ...

խ. 101բ-4բ Խ. Պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան վասն բնա­կան սաւ­տա­յին ջեր­մա­նն -Բնա­կան սաւ­տա­յին նշան­նին ջեր­մա­նն այս են...

խա. 104բ ԽԱ. Պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան վասն հին­կաւ­րեայ եւ վե­ցաւ­րեայ ջեր­մա­նն -Վասն այն եր­կու ջեր­մե­րոյն, զոր հին­կաւ­րեայ եւ վե­ցաւ­րեայ ա­նուա­նեն...

խբ. 104բ-5բ ԽԲ. Վասն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան հին­կաւ­րեայ եւ վե­ցաւ­րեայ ջեր­մա­նն -Պա­տեհ է ստա­ծել զայս ջեր­մս բնա­կան...

խգ. 105բ-7ա ԽԳ. Պատ­մու­թիւն վասն տաս­նու­մե­կաւ­րեայ ջեր­մա­նն [եւ վասն մե­տա­սա­նաւ­րեայ ջեր­մա­նն ստած­ման եւ բժշ­կու­թեան] -Իսկ այս ջեր­մս յա­մե­նայն տաս­նու­մէկ ա­ւր ա­պա բե­րէ զիւր նու­պայն...

 Այս ջեր­մի «Պատ­մու­թեան եւ «Բժշ­կու­թեան գլուխ­նե­րը եւ՛

ցան­կում, եւ՛ բնա­գ­րում, ի տար­բե­րու­թիւն տպա­գ­րի, միա­կ­ցուած են եւ

նշուած ԽԳ գլ­խա­նի­շով:

խդ. 107ա-10բ ԽԴ. Պատ­մու­թիւն նա­խա­գի­տու­թեան վասն Դ ժա­մա­նա­կա­ցն, ո­րով յա­ռա­ջա­գէտ լի­նի բժիշ­կն զմա­հուն եւ զկե­նա­ցն յա­մե­նայն ցեղ հի­ւան­դու­թիւնք -Զի ա­մե­նայն ցեղ հի­ւան­դու­թիւն թէ սուր լի­նի, թէ յեր­կա­րաւ­րեայ...

Ըստ տպա­գիր օ­րի­նա­կի` յա­ջորդ ԽԵ-ԽԷ գլուխ­ներն այս գլ­խի

են­թա­մա­սերն են: Փա­կա­գ­ծուած խո­րա­գ­րե­րը` ըստ ցան­կի:

խե. 110բ-1ա ԽԵ. [Գի­տու­թիւն նշա­նա­ցն, որ զա­ռող­ջու­թիւն գու­շա­կեն] -Եւ այլ տե­սա­նէ զջեր­մա­նն նու­պայն...

խզ. 111ա-3ա ԽԶ. [Գի­տու­թիւն նշա­նաց, որ զմա­հն գու­շա­կեն] - Այլ ա­սէ Գաղ­իա­նոս, ե­թէ նշան­նին, որ ցու­ցա­նեն զսուր հի­ւան­դու­թիւն­քն...

խէ. 113աբ ԽԷ. Վասն ե­թէ դի­մաւք մար­թի բժշ­կին զհի­ւան­դն ստա­ծել եւ բժշ­կել -Պարտ է բժշ­կին, որ զհի­ւան­դն ծա­ռա­յէ, որ զդէ­մսն ի Ժ իրք այր­նէ... տաս­նե­րորդ` զուժն եւ զզաւ­րու­թիւն հի­ւան­դին:

Տե՛ս «Մխի­թա­րայ բժշ­կա­պե­տի Հե­րաց­ւոյ Ջեր­մանց մխի­թա­րու­թիւն,

Վե­նե­տիկ, 1832:

Բ. 113բ-8բ [Նուս­խայք զան­զան ցեղ հի­ւան­դու­թեանց դե­ղե­րոյն]

ա. 113բ Հապ իա­րեճ, որ աւ­գ­տէ գլ­խոյն եւ ա­չա­ցն եւ ոս­կե­րա­ցն եւ հա­նէ զյա­ւե­լուա­ծն եւ զգի­ճու­թե­ներն ի գլ­խոյն եւ յա­մեն մար­մ­նոյն -Առ Ե ազգ հլե­լիճ...

բ. 115ա Գաղ­իա­նո­սի հա­պն խիստ ա­ղեկ, որ իբ­րեւ զա­ռա­ջի­նս գոր­ծէ -Առ սա­պռ, սա­կա­մու­նի, շահ­ման­դալ...

գ. 115ա Հապտ հապ, որ կո­չի ոս­կի, որ հա­նէ զսաֆ­րայն ի գլ­խոյն եւ ի մար­մ­նոյն եւ տա­նի զդեղ­նու­թիւ­նն -Առ սա­պռ Ա դրամ, դե­ղին հա­լի­լա կէս դրամ...

դ. 115ա Հապ­գլ­խա­ցա­ւի, երբ ի հո­վէ լի­նի եւ ա­ւուրք ցա­ւէ եւ ա­չաց եւ ա­կան­ջաց -Առ սա­պռ Ա դրամ, շա­հմ հան­դալ...

ե. 115ա Այլ գլ­խա­ցա­ւու­թիւն, թէ ի հո­վէ լի­նի, թէ ի շո­ղոյ -Առ սա­պռ Բ դրամ, աւ­շին­դր...

զ. 115ա Ո­րոյ բնու­թիւ­նն հով է եւ ցա­ւէ ոս­կեր­քն եւ գլուխն. խուրս աւ­կ­տա­կար է եւ գո­ված -Առ սպի­տակ թր­պութ...

է. 115աբ Սո­ր­ըն­ջա­նին հա­պն, որ աւ­գ­տէ ոս­կ­րա­ցա­ւի խիստ ա­ղէկ -Առ սո­ր­ըն­ջան ու պու­զի­տան...

ը. 115բ Հապ, որ հա­լէ զմեծ ու զպինդ փայ­ծաղն -Առ սա­պռ ու քա­րե­նոյ տա­կի կե­ղեւ...

թ. 115բ Լու­քին խուրսն, որ աւկտ լեր­դին... եւ յոր­դէ ջր­հեղն -Առ լուք ըն­տ­րած...

ժ. 115բ Ղա­ւե­թի խուրսն, որ աւ­գ­տէ ի հին տա­քու­թե­նէն ու լեր­դին ցա­ւե­լոյն ու ի կա­լուա­ծո­ցն -Առ ղա­ւե­թի քա­մուք...

ժա. 115բ-6ա Կթ­խա, որ տան ու­ժով մար­դոյ... -Առ թա­ռան­կոյն Ժ դրամ...

ժբ 116աբ Կթ­խա, որ տան վա­տուժ մար­դոյ -Առ թա­ռան­կոյն Ժ դրամ...

ժգ. 116բ-7բ [Խրատ դեղ առ­նե­լոյ] - Այլ ա­մե­նայն ոք, որ դեղ կա­մե­նայ առ­նուլ...

ժդ. 117բ Շա­րապ եւ մաղձ­դեղ, որ քա­ղէ զսաֆ­րայն ու զդեղ­նու­թիւ­նն -Առ Գ դ[րամ] դար­սե­նի...

ժե. 117բ-8ա Նշանք լուծ­ման մա­ճու­նի այս է... -Առ սեր­կե­ւիլ կամ խն­ծոր...

ժզ. 118աբ Վասն մա­ճու­նի, որ լու­ծու­մն առ­նէ... եւ ի պլ­ղա­մէ սր­բէ -Առ ամ­բ­րաւ Կ դրամ...

ժէ. 118բ Սփուփ վասն ա­րեան եւ խիստ լուծ­ման -Առ քար­հապ եւ յա­տ­պէ... թէ չաւ­գ­տէ, դու այլ մի մնար հի­ւան­դին:

Տե՛ս «Ջեր­մանց մխի­թա­րու­թիւն, 1832, էջ 140-150:

Գ. 114աբ [Բժշ­կա­րան]

Մասն ԺԳ դ. մէկ այլ բժշ­կա­րա­նի: Նա­խա­պէս ե­ղել է 5 թերթ, ո­րոն­ցից

4-ը կտ­րուած հա­նուած. ե­րե­ւում են հետ­քե­րը: Ստո­րին լու­սանց­քում 2

 ան­գամ նշուած. « Այս թուղ­թս ա­ւե­լորդ է:

ա. 114ա [ Այս նշանք հի­ւան­դաց` ճա­նա­չել զա­ղէ­կն եւ զվա­տն -... Հան]կարծ հեղ­ձուկ բռ­նէ եր­կեղ մա­հու... (խո­րա­գի­րը` ըստ վեր­ջ­նա­տո­ղի):

բ. 114աբ Վասն ե­թէ քա­նի դի­մաւք [մար­թի բժ]շկին զհի­ւան­դն ստա­ծել եւ բժշ­կել -Պարտ է բժշ­կին, երբ զհի­ւան­դն ծա­ռա­յէ, որ զդէ­մսն Ժ իրք այ­նէ... (Հմմտ. Ա, ¢ խէ):

գ. 114բ Վասն ձեռ­նա­լուա­յի նշա­նաց` ի­մա­նալ զհի­ւան­դին զկե­նա­ցն եւ զմա­հուն -Յոր­ժամ զհի­ւան­դին զգոզն տե­սա­նես ա­ռաւ­տուն... ի շաֆ­րա­յին շա­տու­թե­նէն լի­նի, որ շատ ||... (շար. թա­փուած):

Դ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք]

ա. 119բ Ա­նուանք եւ խաս­իաթք դե­ղեր[ոց ի հայ] ի յա­րապ եւ ի լա­տին լե­զու - Ա­նի­ոսն. յա­րա­պն` ա­նի­սուն, լա­տի­նն` ա­նի­զը... Ա­ւշ­նէ, որ է կաղ­նի ծա­ռին ղօզն. յար[ ա­պն...]:

Գրուած ԺԴ-ԺԵ դդ., ա­զատ է­ջի վրայ եւ շա­րու­նա­կուած: Շար. այժմ

թա­փուած: Պահ­պա­նուել է միայն 16 բառ:

բ. 1ա-2ա [Դեղք զա­նա­զան ցա­ւոց]:

Գրուած ԺԸ դ. 2 տար­բեր ձեռ­քով` նօ­տր­գիր եւ շղա­գիր` Ա­չա­ցա­ւի,

Գո­դի, Կեր ցա­ւի, Հին ցա­ւի, Ձի­ու խո­ցի, Փայ­ծա­ղի, 0ձա­հա­րի եւ

կար­ճա­հա­րի:

գ. 48ա, 48բ, 50ա, 51ա, 60բ, 63ա, 90ա, 93բ, 102ա, 118բ, 119բ է­ջե­րում նո­րո­գող Յո­վա­սա­փի ձեռ­քով մի շարք դե­ղ­ա­նուն­ներ ու բա­ռեր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

119ա Փա՜ռք... Ի յեւ­թն հա­րիւ­րե­րոր­դի քսա­նե­րոր­դի ու­թե­րոր­դի (1279) թուա­կա­նի Հա­յոց գրե­ցաւ գիր­քս այս, որ է Ջեր­ման բժշ­կա­րան, հրա­մա­նաւ աս­տուա­ծա­զար­դեալ ե­պիս­կո­պո­սին Սի­մէ­ո­նի, ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իւր եւ ի պէ­տս եղ­բայ­րա­կան միա­բա­նեալ ան­ձանց, եւ յետ ե­լից իւր` յի­շա­տակ հոգ­ւոյ: Եւ գրե­ցաւ սա ձե­ռամբ մե­ղա­պարտ ծա­ռա­յիս Աս­տու­ծոյ Կոստ[ ան­դ­նի], եւ կա­տա­րե­ցաւ սա ի թուա[կա­նիս] ՉԻԸ (1279), յամ­սեա­նս աւ­գա­ւս­տո­սի, որ ա­ւր Թ է: Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք հան­դի­պիք սմայ, թո­ղու­թիւն մե­ղաց հայ­ցե­ցէք յԱս­տու­ծոյ մեզ եւ ծնո­ղաց մե­րոց եւ զար­մից, եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ եւ յի­շե­ցե­լո­ցս ո­ղոր­մես­ցի, ո­րում փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս: Գրե­ցաւ հաս­տա­տու­թեամբ ի կա­մս Աս­տու­ծոյ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

119ա (Նօ­տր­գիր) Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զՅո­վա­սափ սար­կա­ւագ, որ կր­կին կազ­մե­ցի զգիր­քս եւ ոս­լա­իւ եւ նշա­նա­գի­րով փո­քր ի շա­տէ ըստ ան­գի­տու­թեան մե­րում: Եւ որ յի­շէ զմեզ, յիշ[ե]ալ լի­ցի ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մեր­մէ. ա­մէն: Ի թվին ՋՁԷ (1538):

119բ (Նոյն ձեռ­քով, հա­յա­տառ-թուր­քե­րէն).

Սա­լամ օ­լ­սուն սան­ղայ, այ­նում չրա­ղի,

Ու­նու­տուր­լա­րի­միշ կո­զ­տան ի­րա­ղի.

Ել տի­լին­տան եա­րայ ղար­տա­շում, տե­րում:

417

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԶ -ԺԷ –XVI-XVIII

ԳՐԻՉ` Բա­սիլ:

ԹԵՐԹ` 170. չգ­րուած` 169բ, 170ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԵ 12 (Ա, Բ, Ե 11, ԺԲ 10, ԺԵ 7): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25 17,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 82ա): ՏՈՂ` 31: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ, որ այժմ հա­նուած:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: ԺԱ-ԺԲ դդ.: 1 (Ա)+1 (Բ): Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ): Ու­նի լու­սան­ցա­զարդ: Կար­դալ Աա, Աբ, Բա, Բբ. «քեզ, Սի­մովն, որ­դի Յով­նա­նու... ա­սաց ցնո­սա: Եւ իբ­րեւ ե­կին ի ժո[ղո­վուր­դն] (ԺԶ, 17-ԺԷ, 14):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ­նե­րը, 1-12, 112-25, 158-70 ցե­ցա­կեր: Կազ­մի թի­կուն­քի վե­րին եւ ստո­րին մա­սի կա­շին եւ փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-79ա Գրի­գո­րի ե­պիս­կո­պո­սի Նիւ­սաց­ւոյ (=Նե­մե­սի­ո­սի) Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ

Տե՛ս Լ0 470, 2ա-115ա: Ցանկ/չիք: ¢ա-խբ/2ա-79ա (թե­րի` լա, լբ:

 Ա­ռանց գլ­խա­նի­շի` դ-ե, թ-ժա, իզ, իթ, լա, լթ: լգ նշուած` լզ):

Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան /143բ:

Բ. 79ա-143բ Գրի­գո­րի ե­պիս­կո­պո­սի եղ­բ­օր Բար­ս­ղի Տե­սու­թիւն ի մար­դոյն կազ­մու­թիւն

Տե՛ս Լ0 470, 116բ-213ա Ցանկ /չիք: ¢ա-լբ/79ա-243բ ( ա­ռանց

գլ­խա­նի­շե­րի` ա, բ, զ, ը, ժ, ժգ, իե, լ):

Գ. ա. 144ա-բ Լու­ծու­մն Բնու­թեան գրո­ցն -Որ­պէս ոչ հնար, այլ ազգ լի­նել...

բ. 144բ-9ա Ի Հոգ­ւոյն ճառն -Գն­դա­տե­սակ ձեւք ան­հա­տից...

գ. 149ա-բ Վասն միա­ւո­րու­թեան հո­գոյ եւ մար­մ­նոյ -Քան­զի միա­ւո­րեալք տա­րեր­քս այլ ինչ ե­ղեն...

դ. 149բ-50ա Վասն մար­մ­նոյ -Իսկ ա­նա­րեան­ցն յայլ...

ե. 150ա-2ա Վասն տա­րերց -Տա­րրն աշ­խար­հա­կան է...

զ. 152ա-բ Վասն տե­սո­ղա­կա­նին -Կիրք ան­բա­նու­թեան ան­ձին ի տե­սա­կա­նէ...

է. 152բ-3ա Վասն ե­րե­սաց -Կո­նոս պատ­կեր, Պղա­տոն ճա­ճան­չա­կ­ցու­թիւն...

ը. 153ա Շօ­շա­փե­լեաց -Եր­կու լե­զու ա­մե­նայն կեն­դա­նեաց...

թ. 153ա Ճա­շա­կե­լեաց -Ճա­շա­կե­լի­քն ուր հպին...

Չու­նի բնա­գ­րի Ժ գլ­խի «Յա­ղա­գս լսե­լեաց լուծ­մուն­քը:

ժ. 153ա Հո­տո­տե­լեաց - Ա­նու­շա­հո­տու­թիւն ի մար­մին յոր եւ...

ժա. 153ա-բ Ի­մա­ցո­ղա­կա­նին - Այս է, որ ի ձեռն ե­րա­զոց նշա­նա­կէ...

ժբ. 153բ-4ա Յի­շո­ղա­կա­նին -Իսկ յի­շո­ղա­կա­նն է յիշ­ման...

ժգ. 154ա-6ա Վասն ներ­տ­րա­մա­դ­րե­ցե­լոյ եւ յա­ռաջ­բե­րե­լոյ -Մկուն­քն նօ­սր է...

Չու­նի բնա­գ­րի ԺԵ գլ­խի «Յա­ղա­գս ան­բա­նին մա­սին... լուծ­մուն­քը:

ժդ. 156ա Վասն ցան­կա­կա­նին -Կամ զար­դար եւ էսն կամ զկար­ծե­ցեա­լն...

ժե. 156ա-7ա Հեշ­տու­թեանց -Որք ինչ ուս­ման­ցն են եւ տե­սու­թեան...

ժզ. 157ա-բ Տրտ­մու­թեան -Քան­զի փու­թա­ցողն տըրտ­մես­ցի եր­բէք...

ժէ. 157բ Սրտ­մ­տու­թեան -Ի վերծ­խու­թե­նէ մաղ­ձոյ...

ժը. 157բ-8ա Եր­կե­ղի -Քան­զի եր­կու­ցեալք ի վրի­պա­նաց...

Չու­նի բնա­գ­րի ԻԱ գլ­խի «Յա­ղա­գս ան­բան եւ ան­հ­նա­զան­դին բա­նի

լուծ­մուն­քը:

ժթ. 158ա-բ Կե­րա­կ­րա­կա­նին -Ըստ ո­րում ի խո­րու­թե­նէ է...

ի. 158բ Շն­չե­րա­կաց -Շն­չե­րա­կն զսիր­տն ու­նի իւր սկիզ­բն...

իա. 158բ-9ա Սեր­մ­նա­կա­նին -Քան­զի եւ ի ձեռն գոր­ծա­րա­նա­ցն...

իբ. 159ա Տա­ր­ո­րո­շու­մն զօ­րու­թեանց կեն­դա­նեաց - Ան­ձ­նա­կան է, որ ըստ մեր յօ­ժա­րու­թեան...

իգ. 159ա-բ Ըստ յար­ձակ­ման կամ ըստ յօ­ժա­րու­թեան շար­ժու­թեան, որ է հար­կա­ւոր ցան­կա­կա­նին -Լծ. Մի եւ նոյն է ըստ յար­ձակ­մա­նն...

իդ. 159բ-60բ Շն­չոյ -Եւ շունչ ան­ձ­նա­կա­նաց գոր­ծոց է...

իե. 160բ-1ա Կա­մա­ւո­րի եւ ա­կա­մա­յի -Գործ է ներ­գոր­ծու­թիւն բա­նա­կան...

իզ. 161ա Ա­կա­մա­յի -Ո­չինչ նպաստ ե­ղեալ ըստ իւ­րու­մն յար­ձակ­ման...

իէ. 161ա-բ Ան­գի­տու­թեան եւ ա­կա­մա­յին -Դար­ձեալ այլ է վասն ան­գի­տու­թեան...

իը. 161բ-2ա Կա­մա­ւո­րի -Իսկ ոչ ան­գի­տու­թեամբ, ե­թէ ոչ յո­րոց...

իթ. 162ա-բ Նա­խա­յօ­ժար[ու­թեան] -Քան­զի ա­սեմք ա­խոր­ժել զողջ գո­լն...

լ. 162բ-3բ Վասն ո­րոյ խոր­հիմք -Քան­զի խըն­դ­րեմք, թէ մեծ է քան զեր­կիր ա­րե­գա­կն...

լա. 163բ-4բ Ճա­կա­տա­գ­րին -Ոչ միայն ընդ հա­սա­րա­կաց...

լբ. 164բ Աս­տե­ղա­ցն ճա­կա­տա­գ­րին -Քան­զի գոլ ո­մանք...

լգ. 164բ-5ա Վասն որ ա­սեն զյօ­ժա­րու­թիւն գոր­ծո­ցն ի մեզ գոլ -Իսկ ճա­կա­տա­գիր յար­մա­րու­մն ի­մն գո­լով...

լդ. 165ա-բ Պղա­տոն ի ճա­կա­տա­գիրն -Ըստ է­ու­թեան զա­մե­նե­ցունց ան­ձն...

լե. 165բ Վասն որ ի մեզ է առ­նե­լն, որ է ան­ձ­ն­իշ­խա­նա­կա­նին -Ին­ք­նա­մա­տոյ­ցն ան­շ­ըն­չի­ցն եւ բան...

լզ. 165բ-6ա Թէ են ինչ, որ ի մեզ է առ­նե­լն - Ա­մե­նայն ար­հեստ, թէ՛ դար­բ­նու­թիւն, թէ՛ հիւ­ս­նու­թիւն...

լէ. 166ա-բ Վասն զինչ պատ­ճա­ռի ե­ղաք ան­ձ­ն­իշ­խանք -Եւ ա­մե­նայն, որ խոր­հի որ­պէս ի վե­րայ նո­րին...

լը. 166բ Նա­խա­խ­նա­մու­թեան -Քան­զի ա­մե­նայն մա­սին մար­մ­նոյ ե­րե­ւի...

լթ. 167ա-9ա Ոյց է նա­խա­խ­նա­մու­թիւն -Նախ տե­սու­թեան­ցն եւ ա­պա ա­մե­նայ­նի... բայց դա­հի­ճն յար­ձա­կե­ցաւ եւ սպան ժլա­տի­ցն, ա­գա­հա­ցն (հմմտ. Լ0 55):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԹԱՐԳ­ՄԱՆ­ՉԻ

Տե՛ս Լ0 470, 115ա:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

143բ Ընդ նո­սին եւ զյետ­նեա­լս ի բո­լոր բա­րեաց գոր­ծառ­նու­թեանց զսո­րին գծող զԲա­սիլ, որ բա­զում ա­մօք ծա­ռա­յե­ցի գրոյն եւ ի հո­գին ոչ ժա­մա­նե­ցի, ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր, ո՜ բա­րե­միտ պա­տա­հողք սմին, նա­եւ զա­շա­կեր­տն իմ զԳ­րի­գոր, եւ որ ա­ռա­տն է յա­մե­նայ­նի, յի­շո­ղացդ եւ յի­շե­լո­ցս ո­ղոր­մես­ցի: Ե­ւս եւ զծ­նո­ղսն իմ եւ զեղ­բարսն ըստ հոգ­ւո եւ ըստ մար­մ­նոյ ա­ղա­չեմ յի­շել ի մաք­րա­փայլ յա­ղաւ­թս, զի եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք յո­ղոր­մու­թիւն Աս­տու­ծոյ, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Գր­չա­փորձ` 170բ (նօ­տ­րա­խառն շղա­գիր) Ա, Էա, ա: Այս է, որ սուրբ մատ­նե­լոյ, Այս է, որ ա­մե­նայն բա­նն [հրե]շտա­կաց բա­զա­նա­նել եւ շուն­ճ­ըն քա­շե­լոյ ա­մե­նայն զօ­րու­թիւն քա­շե­լոյ բա­նին ա­թո­ռոյ սե­րօ­փէք քա­շե­լոյ եւ զօ­րու­թիւն հա­նե­լոյ:

418

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս   ՌՄ­ԿԷ -1818

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր հօ­ճա:

ԹԵՐԹ` 131+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1ա-բ, 130գ-դ: ՊՐԱԿ` 1-17 8 (ԺԷ 4): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 23,3 16,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 78ա): ՏՈՂ` 21-29 (խառն): ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, ոս­կե­գոյն եզ­րա­գ­ծե­րով, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-74բ Գրի­գո­րի ե­պիս­կո­պո­սի Նիւ­սաց­ւոյ (=Նե­մե­սի­ո­սի) Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյն

Տե՛ս Լ0 470, 2ա-115ա: Ցանկ /129ա-բ: ¢ա-խբ/1գ-74բ (¢ իգ-ն իդ-ից

յե­տոյ): Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան/74բ: Լու­սանցք­նե­րում նոյն

գր­չով Լու­ծում-ներ:

Բ. 75ա-130բ Գրի­գո­րի ե­պիս­կո­պո­սի եղ­բ­օր Բար­ս­ղի Տե­սու­թիւն ի մար­դոյն կազ­մու­թիւն

Տե՛ս Լ0 470, 116բ-213ա: Ցանկ /129բ: ¢ա-լբ/75ա-128ա:

Լու­սանցք­նե­րում նոյն գր­չով Լու­ծում-ներ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

128ա Յի­շա­տա­կա­րան այ­նմ, յոր­մէ գա­ղա­փա­րե­ցաւ եւ սա: Փա՜ռք հօրն ա­նս­կզ­բ­նա­կա­նի եւ բա­րէ­խ­նամ Որդ­ւոյն միած­նի եւ կեանք եւ կեն­դա­նա­րար Հոգ­ւոյն ճշ­մար­տի, ե­ռա­կի եւ ե­զա­կի, ան­բա­ժա­նե­լի եւ ան­շ­փոթ մի­ու­թեա­նն այժմ եւ միշտ եւ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից, որ ար­ժա­նի ա­րար զի­մս ան­պի­տա­նու­թիւ­նս եւ զօ­րա­ցոյց զի­մս տկա­րու­թիւն լի­նել գր­օղ եւ ստա­ց­օղ այսմ աս­տուա­ծա­յին ի­մ­աս­տու­թեան խառ­նա­րա­նիս եր­կուց տա­ռի­ցս: Ա­ռա­ջի­նն, որ է Բնու­թիւն մար­դոյն, եւ եր­կ­րոր­դն` Կազ­մու­թեան, ի վար­ժու­մն ի­մ­աս­տու­թեան ման­կանց նո­րոյ Սի­օ­նի:

 Արդ, ես` ա­ն­ար­ժան եւ մեղ­սա­մա­կարդ ո­գիս, սոսկ ա­նուամբ սպա­սա­ւոր բա­նի Յա­կոբ Թա­գոր­ցիս, փա­փա­գ­օղ ե­ղէ աս­տուա­ծա­յին գան­ձու­ցս առ ի վար­ժու­մն ան­ձին ի­մոյ եւ յետ աս­տեա­ցս յի­շա­տակ հոգ­ւոյ ի­մոյ եւ ծնո­ղաց: Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք պա­տա­հիք սմա, ան­մե­ղա­դիր լի­նիք խո­շո­րու­թեան գրոյս, զի կա­րիք բաղ­ձա­նաց ի­մոց ստի­պէր զիս, յոր­մէ կա­պեալ ի սէր բա­նից սո­րին, մո­ռա­ցայ զի­մս տկա­րու­թիւն եւ ա­պա­ւի­նե­ցայ ի Հո­գին Սուրբ եւ յա­ղօ­թս սր­բո­ցն եւ գտի օգ­նա­կա­նու­թիւն իմ տկա­րու­թեա­նս, ի ձեռն ա­ռի ծրել եւ հա­սի յա­ւարտ: Եւ ե­ղեւ կա­տա­րու­մն այսմ տա­ռի­ցս ի թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ԷՃ­ԿԷ (1318), յաշ­խար­հս Ա­րե­ւե­լից, ի գա­ւա­ռիս Սիւ­նեաց, ի հրեշ­տա­կա­բ­նակ մե­նաս­տա­նիս, որ կո­չի Գլա­ձոր, զոր հա­մար­ձա­կիմ զսա կո­չել եր­կ­րորդ Ա­թէ­նս եւ մայ­րա­քա­ղաք ա­մե­նայն ի­մաս­տից, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Ստե­փան­նո­սի եւ կեն­սա­կիր աս­տուա­ծա­բաղձ Սուրբ Նշա­նից, որ է ճշ­մա­րիտ ի կե­նաց փայ­տէն եւ դամ­բա­րա­նի սուրբ վար­դա­պե­տին Ներ­սէ­սի, ի վար­ժա­պե­տու­թեա­նս քաջ հռե­տո­րի եւ ա­մե­ն­ի­մաստ փի­լի­սօ­փա­յի ե­ռա­մե­ծին Ե­սա­յեայ` ճշ­մա­րիտ պատ­կե­րի Աս­տու­ծոյ եւ || (128բ) Հոգ­ւոյն նե­ր­ըն­դու­նո­ղի, խո­հեմ, հեզ եւ ա­րի հոգ­ւոյն, յո­րում կամք դե­գե­րեալ ի դրու­նս ի­մաս­տից սո­րա բա­զումք` ա­շա­կեր­տեալ բա­նին ճշ­մար­տու­թեան, զոր լու­սա­ւո­րեալ բա­ցա­յայ­տէ զբա­զում խր­թին եւ դժուա­րա­լու­ծա­նե­լի եւ ան­յայտ ի­մաս­տս ծած­կեալ, զոր ի գիրս Հին եւ Նոր Կտա­կա­րա­նաց եւ վար­դա­պե­տա­կան տա­ռից, որ ի բա­զում ժա­մա­նա­կաց խցեալ ի հա­րանց նախ­նա­կա­նաց: Զոր մաղ­թեմ Աս­տու­ծոյ, զի տա­ցէ զսա պա­րա­գայց ա­մօք եւ խա­ղա­ղա­կան կե­նօք ընդ եր­կայն ա­ւուրս լու­սա­տու եւ հա­մա­ռօ­տիչ բա­նին նուա­ղեա­լս սե­ռի հայ­կեան եւ տա­նս Թոր­գո­մայ եւ յետ ե­լից աս­տեա­ցս մաս­նա­կից ա­րաս­ցէ սր­բոց լու­սա­ւոր­չա­ցն եւ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տա­ցն Բար­ս­ղի, Աս­տուա­ծա­բա­նին Նիւ­սեայ եւ սր­բոյն Մես­րօ­պայ:

 Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք հան­դի­պիք այսմ տա­ռի, յի­շել յո­ղոր­մու­թեա­նն Քրիս­տո­սի զվե­րո­յի­շեալ սուրբ վար­դա­պե­տն, որ զա­մե­նե­սեան սի­րով ժո­ղո­վէ եւ ծն­օ­ղա­բար խնա­մէ, մա­նա­ւանդ զի­մս ա­ն­ար­ժա­նու­թիւն յայսմ օ­տար եւ նժ­դեհ վայ­րիս եւ զմար­մ­նոյ ծնո­ղա­ցն զգութ եւ զխ­նամ յա­ւէտ յիս ցու­ցա­նէ, ոչ միայն բա­նիւ սփո­փէ, այ­լեւ գոր­ծով կա­տա­րէ, որ ի վե­րայ ա­մե­նայ­նի եւ զեն­թա­կ­այս շնոր­հեաց հան­դերձ ծնո­ղօք իւ­րովք ի մե­ղաց թո­ղու­թիւն ե­ւս եւ զհո­գե­ւոր եր­կամբ ծնեալ որ­դեա­կն իւր զՏի­րա­ցուն` զբազ­մե­րախ­տի եղ­բայրն իմ ըստ հոգ­ւոյ հան­դերձ ծնո­ղօք յի­շել ի Տէր: Նա­եւ զնա­խա­սա­ցեալ ծր­օղ եւ ստա­ց­օ­ղս զՅա­կոբ հան­դերձ ծնո­ղօ­քն եւ ա­մե­նայն զար­միւք ա­ղա­չեմ յի­շել ի մե­ղաց թո­ղու­թիւն, եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ եւ յի­շե­լոց ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

 Արդ, գրե­ցաւ ի հայ­րա­պե­տու­թեա­նն տեառն Կոս­տան­դեա Կե­սա­րաց­ւոյ եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Հա­յոց 0շնի եւ նո­ր­ըն­ծայ թա­գա­ւա­րի` հա­րա­զատ որդ­ւոյ իւ­րոյ Լէ­օ­նի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

74բ Եւ ի վե­րոյ գրե­լոյ օ­րի­նա­կե օ­րի­նա­կե­ցաւ այս գիրս ձե­ռամբ Գրի­գոր հօ­ճա­յէ, թուին ՌՄ­ԿԷ (1818), ի Պօ­լիս:

419

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ՌՄԻԶ -1777

 

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր դպիր: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յա­կոբ: ԾԱՂ­ԿՈՂ` Յով­հան­նէս Ծաղ­կա­րար:

ԹԵՐԹ` 105. չգ­րուած` 1ա-5բ, 11բ, 103բ-5բ: ՊՐԱԿ` 1 -9 12(Ա 11, Թ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 23,5 16,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 47ա): ՏՈՂ` 32: ԿԱԶՄ` բաց շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, սեւ բծե­րով, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` ձե­ռա­գ­րի թղ­թից:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` 12ա, 66բ (թռ­չ­նա­գիր): Գ ո յ ն ե ր` ոս­կի (բրո՞­նզ):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քի ազ­դե­ցու­թիւ­նից թուղ­թը գու­նա­փո­խուած 104-5 եւ Բ փեղ­կի աս­տա­ռը մա­սամբ ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 6ա-11ա Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ -Ի չո­րից գո­յա­ցեալ ա­սի մար­դն... ին­քն ա­ն­կա­րօտ է եւ ան­մար­մին. այս­պէս եւ ի ցան­կու­թիւն եւ ի հեշ­տու­թիւ­նս մար­մ­նոյ:

 

Բ. 12ա-65բ Ե­րա­նե­լոյն Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ ա­սա­ցեալ Վասն բնու­թեան մար­դոյ

Տե՛ս Լ0470, 2ա-115ա: Ցանկ/չիք: ¢ա-խբ/ 12ա-65բ (ո­րոշ գլուխ­ներ

հա­մա­րա­կա­լուած չեն): Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան/ չիք:

Գ. 66ա-99բ Գրի­գո­րի ե­պիս­կո­պո­սի եղ­բ­օր Բար­ս­ղի Տե­սու­թիւն ի մար­դոյ կազ­մու­թիւն

Տե՛ս Լ0470, 116բ-213ա: Ցանկ/65բ-6ա: ¢ա-լբ/66ա-99բ (չու­նի ¢ իե-լա):

Դ. 99բ-102բ Հերմ[ե]ա Ե­ռա­մե­ծի Առ Ասկ­ղե­պի­ոս Սահ­մանք - Աս­տուած ի­մա­նա­լի աշ­խարհ... յի­մա­նա­լի աշ­խար­հի իս­կս մնայ սէր գո­յա­ցու­թիւն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 99բ Զբազ[մա]մեղ նուաստ գրի­չս` զԳ­րի­գոր չն­չին դպիրս յի­շես­ջիք ի Տէր, որ ծրե­ցի զգիր­քս թվին Հա­յոց ՌՄԻԶ (1777):

2. 102բ (ծաղ­կո­ղի, ծայ­րա­կապ` «Տէր Յո­հան­նէս Ծաղ­կա­րա­րէ սոյն գր­քո ա­սա­ցեալ է)

Տեառն Յի­սու­սի պաշ­տօ­նէ­իս,

Է՜ ըն­թեր­ց­օղ, միտ դիր բա­նիս,

Րամք սո­փես­տից յայս­միկ հո­վուիս

Յոյժ պի­տա­նի գրե­ցին զգիրս,

Ոչ ու­նայն բա­նս ան­գո­ս­նե­լիս,

Հոգ­ւոյն շնոր­հաց իբ­րեւ հե­ռիս,

 Այլ շա­հա­ւէ­տս եւ պի­տա­նիս,

Նա­նիր գոր­ծոց պա­հեն զան­ձի­նս,

Նա­յեաց մտօք զբա­նս տա­ռիս:

Է ար­դէ­օք բան, որ հա­ճիս,

Սի­րով սո­րին յայ­ն­ժամ վա­ռիս,

Ծօմ յի­մաս­տի­ցն մեզ լու­ղես­ցիս,

 Ա­հա ա­ծեմ վկա բա­նիս,

Ղամ­բար ան­շ­էջ հա­յոց ազ­գիս,

Կա­րի Ան­յաղ­թն Դա­ւիթ ի գիրս

 Ա­րար Լուծ­մու­նս, զի կր­կի­ցիս

Րա­խ­ճա­նու­թեան սոյն սուրբ տա­ռիս:

 Ա­ռա­ւել սէր եդ սի­րե­լիս,

Րա­բու­նա­բար փե­թակ մեղ­րիս,

Է­ին շնոր­հիւ կազ­մեաց կեր­լիս,

Սո­րա ե­թէ ուն­կն­դ­րի­ցիս,

Ոչ դուզ­նա­քեա զբա­նս շա­հիս,

Յա­ւէտ բաղձ­մամբ թէ ու­սա­նիս,||

(103ա)Նուրբ ի­մաս­տիւք վե­րալ­նա­նիս,

Գտեալ Յա­կոբ բա­նա­սի­րիս,

Րա­մից գիտ­նոց զայս բաղ­ձա­լիս,

Քան զբ­նա­ւս ու­նայն բա­րիս,

Ու­ղիղ վար­կաւ զբան տա­ռիս,

 Այ­նու առ­թիւ ստա­ցաւ զայս գիրս,

Սա­կս կր­թե­լոյ իւ­րոյ զմի­տս

 Ա­րար, որ­քան ու­նէր կա­րիս,

Ցյանկ ե­լա­նու­մն տը­րա­կիս

Ետ նկա­րեալ ինձ` անհ­մ­տիս

 Ա­խորժ ծաղ­կու­նս եւ ոս­կէ գիրս.

Լե­րուք յի­շողք ծնո­օղ­քս ընդ իս,

Էն մաք­րես­ցէ զձեր հո­գիս:

420

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Է­ջմ­իա­ծին     ԺԸ -XVIII

ԳՐԻՉ` Մար­գա­րէ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ղա­զար վրդ.:

ԹԵՐԹ` 125+1 (կրկ. 12). չգ­րուած` 27բ, 84բ, 99ա, 112բ-3բ, 125բ: ՊՐԱԿ` 12 12 (Գ 4, Ը 9, Թ 13, Ժ-ԺԱ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն (28ա-84ա, 98ա-125ա), երկ­սիւն (1ա-27ա, 85ա-97բ): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (1ա-84ա: Նմուշ` 63ա): ՏՈՂ` 38(1ա-27ա), 29(28ա-84ա), 37-39(85ա-97բ), 25(98ա-112ա), 37(114ա-125ա): ԿԱԶՄ` կա­շի, աս­տա­ռը` թուղթ: Պահ­պա­նակ` թուղթ 1+1:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զար­դա­գիր` կեն­դա­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-22 մա­սամբ ցե­ցա­կեր: 27-28 եւ 84-85 թեր­թե­րի մի­ջեւ կտ­րուած հա­նուած մի շարք չգ­րուած թղ­թեր: Նո­րո­գու­թեան ժա­մա­նակ թեր­թերն խառ­նուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-27ա Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ Յա­ղա­գս կու­սու­թեան, ե­թէ սեպ­հա­կա­նէ աս­տուա­ծայ­նոյ եւ ան­մար­մին բնու­թեա­նն կու­սու­թիւն

Տե՛ս Լ0470, 216ա-87ա: Չու­նի ԻԲ գլ­խից բաց թող­նուած «Եւ յայտ է...

հա­տուա­ծը: Ը գլ­խա­նի­շը դրուած է Թ գլ­խի մօտ (11ա), իսկ Թ գլ­խա­նի­շը`

նոյն գլ­խի «Քան­զի որ­քան ինչ... հա­տուա­ծի (12ա) մօտ: Ժա գլու­խը

 ա­ռանց գլ­խա­նի­շի, սկ. « Աս­տուա­ծա­յին եւ ա­նա­րատ... (13բ):

Բ. 28ա-39բ, 64ա-75բ, 40ա-63բ, 76ա-97բ Բանք ոսկ­իա­կանք... շա­րա­դ­րե­ցեալ... եղ­բայր Յա­կո­բէ Յօ­ռա­ճի­ոյ, ի կար­գէն քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վէն­սի­ոյ

Տե՛ս Լ0404, 1ա-286. Ու­նի միայն Առջ­բն., ¢ ա-բ, դ-ժբ, ժէ-ժը, իգ-իը,

լ-լբ, լդ, լե, խա, խգ, խէ-խը, ծ, ծգ, ծը, կգ, հա, ձե, ձը, ղա, ղթ, ճա-ճբ, ճդ,

ճզ, ճժ, ճժբ, ճժը, ճիա, ճիէ, ճլգ, ճլզ, ճլթ, ճխա, ճխե, ճծա, ճծե, Ցանկ

մա­տե­նիս: Գլուխ­ներն այս­տեղ ա­ւե­լի հա­մա­ռօտ են, իսկ մի քա­նի

գլուխ­ներ (օր. դ, ժե, իգ եւ այ­լն) ու­նեն այլ խմ­բա­գ­րու­թիւն: Յա­ւե­լեալ

ու­նի.

ա. 56ա-բ Ի ժո­ղո­վր­դոց իւ­րեանց հա­նի­ցեն զձեզ, այլ ե­կե... -Ի նոյն ժա­մա­նա­կն ծա­նր էր ա­ռա­քե­լոց...

բ. 56բ-7ա Հայր զա­մե­նայն, զոր ինչ կա­մի, եւ կա­րէ -Զա­մե­նայն, զոր ինչ կա­մե­ցաւ եւ ա­րար...

գ. 57ա-8ա Նի­կո­տի­մոս ի գի­շե­րի գնաց -Զխոր­հուր­դն ի­մաս­տ­նոց յոյժ խո­րին է...

Գ. 98ա Յա­ղա­գս քե­րա­կա­նու­թեան հա­մա­ռօտ լուծ­մունք ա­րա­րեալ ի տէր Ա­ռա­քե­լոյ Սիւ­նեաց` ա­շա­կեր­տի ե­ռա­մե­ծի Գրի­գո­րի քաջ հռե­տո­րի, ի խն­դ­րոյ եր­կուց ո­մանց քաջ վար­դա­պե­տաց Ե­զե­կի­էլ Կա­պա­նաց­ւոյ եւ եր­կ­րորդ մե­ծա­հան­ճար գրոց ա­շա­կեր­տեալ ան­ձին Շմա­ւո­նի քա­հա­նա­յին: Ա­րա­րաք լու­ծու­մն վասն դիւ­րա­լուր հաս­կա­նա­լոյ զխո­րու­թիւն բա­նից քե­րա­կա­նին

ա. 98ա-101ա Յա­ղա­գս նա­խե­րորդ քե­րա­կա­նու­թեան: Ա­ռա­ջին, որ ա­սէ յա­ղա­գս քե­րա­կա­նու­թեան -Նախ պարտ է գի­տել, զի ա­մե­նայն խո­րա­գիր...

բ. 101ա-4բ Յա­ղա­գս քե­րա­կա­նու­թեան -Քե­րա­կա­նու­թիւն է ներհ­մ­տու­թիւն...

գ. 104բ-7բ Յա­ղա­գս վեր­ծա­նու­թեան քեր­թո­ղաց -Քեր­թո­ղաց ա­սէ բազ­մու­թիւն...

դ. 107բ-11բ Յա­ղա­գս հագ­ներ­գու­թեան հար­ցեալ -Զինչ է հագ­ներ­գու­թիւն...

ե. 111բ-2ա Իսկ այժմ յա­ղա­գս վան­կից -Հարց. Զի՞նչ է վան­քն եւ հե­քն...

զ. 112ա Յա­ղա­գս փա­ղա­ռու­թեան -Իսկ փա­ղա­ռու­թիւն այն է... Մո­րեխն թան­ձր է եւ բար­ձր կու թռ­չի կամ... (ընդ­հա­տուած):

Դ. 114ա-25ա Քա­րոզ Մե­ծի ուր­բա­թին սգոյ, ի բան ա­ռա­քե­լոյն, որ ա­սէ. Ե­թէ տէր Յի­սուս ի գի­շե­րի յիւ­րում մատ­նիւր... Կտակ տեառն Ղա­զա­րու սր­բա­զան կա­թո­ղի­կո­սի Ա­մե­նայն Հա­յոց ա­սա­ցեալ -Կան­խա­ճա­ռու­թիւնք մար­գա­րէ­ի­ցն, որ վասն կա­մա­ւոր... թա­ղե­ցե­լոյն եւ յա­րու­ցե­լոյն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ ընդ Հօր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

27ա Վերջ ե­ղեւ Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ Կու­սու­թեան գր­քոյս ձե­ռամբ մեղ­սա­մեծ եւ յետ­նեալ, ա­մե­նա­թ­շուառ Մար­գա­րէ սե­ւա­ւո­րէ, առ գա­հն մե­ծի Ա­թո­ռոյն Է­ջմ­իած­նի:

28ա 0գնեայ, Սուրբ Հո­գիդ Աս­տուած, ըստ մե­ծի ո­ղոր­մու­թեան քում, բա­րե­խօ­սու­թեամբ սր­բոյն Գէ­որ­գայ Վկա­յին:

97բ Ո՜վ ըն­թեր­ց­օղ եղ­բայր, զԲանք ոսկ­իա­կան գրո­ցս ե­ղեւ ա­ւարտ, վասն զի է յոյժ պի­տա­նի եւ քաղ­ց­րա­ճա­շակ եւ լի ա­կամբ եւ պա­տուա­կան մար­գար­տօք, զի յոր­ժամ ըն­թեռ­նուս եւ կամ օ­րի­նա­կես, յի­շես­ջիր զմե­ղօք զմե­ղօք մա­ծեալ, տա­ռա­պեալ գե­րիս, ո­րոյ ոչ եմ ար­ժա­նի յի­շել­ւոյ եւ կամ ի ար­ծա­նա­գ­րի, վասն ո­րոյ ա­ղա­չեմ եւ դար­ձեալ ա­ղա­չեմ մի­ով Հայր մե­ղայ-իւ յի­շել ի սուրբ եւ մաք­րա[փա]յլ ա­ղօ­թս ձեր, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն. ա­մէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1ա, 124բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Ղա­զար վար­դա­պետ. 1203 (1754):

421

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ-XVIII

 

ԹԵՐԹ` 151-1 (թռիչք` 46). չգ­րուած` 1ա-2բ, 49աբ, 85բ-7բ, 106ա-15բ, 129բ, 150ա-1բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԴ (հա­մա­րա­նի­շով` Ա-Թ) 12(Զ, Ժ 10, Ը 4, ԺԱ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով («Ի՞ Նըլկչ Յ Ժը­ըլ­բլ): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,5 19: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (Նմուշ` 73ա): ՏՈՂ` 35: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տպա­գիր օ­րա­ցոյց, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 3ա, 50ա (ո­ճն այլ), 117ա, 123ա, 130ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` ոս­կի, կար­միր, դե­ղին, կա­նաչ, նարն­ջա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած: Կազ­մի կա­շին ցե­ցա­կեր եւ մկն­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-48բ Գրի­գո­րի ե­պիս­կո­պո­սի Նիւ­սեա Յա­ղա­գս մար­դոյն բնու­թեան

Տե՛ս Լ0 470, 2ա-115ա: Ցանկ/չիք: ¢ա-խբ/3ա-48բ: Յի­շա­տա­կա­րան

թարգ­մա­նու­թեան/85ա: Լու­սանցք­նե­րում լրա­ցում­ներ բուն գր­չի

ձեռ­քով:

Բ. 50ա-85ա Գրի­գո­րի ե­պիս­կո­պո­սի եղ­բ­օր Բար­ս­ղի Տե­սու­թիւն ի մար­դոյն կազ­մու­թիւն

Տե՛ս Լ0 470, 116բ-213ա: Ցանկ/չիք: ¢ա-լբ/50ա-85ա: Լու­սանցք­նե­րում

լրա­ցում­ներ բուն գր­չի ձեռ­քով:

Գ. 88ա-105բ Յոր­դո­րու­մն ման­կանց ի կու­սու­թիւն նո­րին Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ

Տե՛ս Լ0 470, 216ա-87ա: ¢ա-ժզ/88ա-105բ (¢¢ ժէ-իբ չեն

ըն­դ­օ­րի­նա­կուած)

Դ. 116ա-բ Սա­կաւ ինչ բան ի վե­րայ եր­կ­նի -Ջուրն ի վե­րայ հո­ղին, օ­դն ի վե­րայ ջրին... որ­պէս զա­րուես­տա­պետ փա­ռա­ւո­րեմք զա­րա­րի­չն նո­րա:

Ե. 117ա-22բ Յա­ղա­գս եր­կ­նա­յին շարժ­մա­նն նուաստ Յո­հան­նի­սի Եզն­կաց­ւոյ շա­րա­դ­րեալ... ի խն­դ­րոյ... պա­րոն Վաղ­թան­կայ

Տե՛ս Լ0 529, 149ա-66բ Նխ./117աբ: ¢ա/117բ-8ա: բ/118ա: գ/118աբ: դ/118բ:

ե/118բ-9ա: զ/119ա: է/119բ: ը/119բ-20ա: թ/120ա: ժ/120ա-1ա: ժա/121ա:

ժբ/121ա: ժգ/121աբ: ժդ/121բ: ժե/121բ: ժզ/121բ: ժէ/ 121բ: ժը/121բ-2ա:

ժթ/122ա: ի/122ա: իա/122ա: իբ/122աբ: իգ/ 122բ:

Զ. [Խրատք]

1. 123ա-5ա Խրատք ո­գէ­շահ, զոր ա­սա­ցեալ է ճգ­ն­ազ­գեաց միայ­նա­ւո­րին հօրն Յո­վա­նի­սի Գառ­նեց­ւոյ -Ծա­ռա­յա­կի­ցս ձեր ի Քրիս­տոս Յի­սուս Յո­վան­նէս Գառ­նե­ցի... ողջ լեր ի սէրն Աս­տու­ծոյ եւ ի համ­բե­րու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի. ա­մէն:

2. 125ա-7բ Խրատ հո­գե­ւոր Յո­հան­նէս Պլուզ վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ - Ա­րար Աս­տուած զմար­դն հո­գի եւ մար­մին... այլ զայն, որ լաւ հաց լի­նի:

3. 127բ-8ա [Յով­հան­նու Գառ­նեց­ւոյ] Խրատ վասն կիւ­րա­կէի -Միա­շա­բա­թն, որ է կիւ­րա­կէ... եւ լի­նի­ցիս մաս­նա­կից եւ պսա­կա­կից սուրբ հար­ցն ի Քրիս­տոս... ա­մէն:

4. 128բ-9ա Խրատ վասն ա­ղօ­թից - Ա­մե­նայն վա­րուց ա­ռա­քի­նու­թեանց... ոչ գի­տե­լով զզ­օ­րու­թիւն ձայ­նին լի­նի­ցիմք ա­սող­քս խուժ եւ լսող­քն դուժ:

Է. 130ա-2ա Սր­բոյն Գրի­գո­րի Տա­թե­ւա­ցոյ տի­ե­զե­րա­լոյս վար­դա­պե­տի Ընդ­դէմ կո­րու­սեալ ազ­գին տաճ­կաց... -Նախ զի ու­րա­նան զեր­րոր­դու­թիւն ան­ձանց... եւ բան առ բան պա­տաս­խա­նե­ցէք եւ մի յաղ­թի­ցէք: Այս­քան առ այս:

Տե՛ս Լ0 402, 258բ-60բ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

3ա (1821 թ., նօ­տր­գիր) Ի թուին ՌՄՀ (1821)-ին ի վա­յե­լու­մն Վան­ցի Յա­րու­թիւն վար­դա­պե­տին:

Գր­չա­փորձ` 152բ (ԺԸ-ԺԹ դդ., նօ­տր­գիր) ա բ գ դ ե ց. գրի­չս փոր­ձե­ցի:

422

ՄԵԿ­ՆՈՒ­ԹԻՒՆ ԲՆՈՒ­ԹԵԱՆ ԳՐՈ­ՑՆ ՆԵ­ՄԵ­ՍԻ­Ո­ՍԻ

ԺԳ -XVIII

ԹԵՐԹ` 44+1 (կրկ. 1): ՊՐԱԿ` 6(ԻԹ-ԼԴ) 8(ԻԹ 6, ԼԴ 7): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 23 17: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 34ա): ՏՈՂ` 35: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ կա­շի, մի­ջու­կը`չիք, աս­տա­ռը` թուղթ, մասն ԻԹ եւ ԼԴ պրակ­նե­րի (թերթ` 1, 44):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Պա­կա­սա­ւոր, ո­րոշ թեր­թեր կի­սա­մաշ, ցե­ցա­կեր, խու­նա­ցած, ե­զ­րա­հա­տու­մից բնա­գի­րը վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1բ-44ա [Մեկ­նու­թիւն Բնու­թեան գրո­ցն Նե­մե­սի­ո­սի]

Տե՛ս Լ0 55, 162ա-303բ. Պատ­ճառ/ չիք: ¢ա/չիք: ¢բ-լբ/1բ-33ա (սկ.

«[բայց մեր յի]շմուն­քն ո­գոյն է..., վրջ. «... եւ չա­րու­թեան կա­րեն

լի[նել]): ¢լգ-խբ/չիք:

423

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

Կե­սար­իա     ՌՃ­ՂԱ -1742

ԳՐԻՉ` Աս­տուա­ծա­տուր ե­րէց եւ որ­դին` Յեւ­քառ­ցի Յով­հան­նէս դպիր: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Թա­լաս­ցի մահ­տե­սի տէր Ե­սա­յի, կու­սա­կ­րօն մահ­տե­սի Մէյ­րէմ եւ այլք:

ԹԵՐԹ` 261+1 (կրկ. 147). չգ­րուած` 1աբ, 258բ-61բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԲ 12 (Ա 10): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 30,5 21,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 134ա): ՏՈՂ` 26: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Խաչ եւ փող­հա­րու­թիւն` 3բ, Նի­կո­ղա­յոս հայ­րա­պետ` 17ա, Ստե­փա­նոս Նա­խավ­կայ` 40բ, Պե­տ­րոս հայ­րա­պետ` 81բ, Յով­նան մար­գա­րէ` 97ա, Սար­գիս Զօ­րա­վար` 100ա, Մես­րոպ Մաշ­տոց` 109ա, Ե­պի­փան Կիպ­րա­ցի` 130ա, Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ` 137բ, Մուտք յԵ­րու­սա­ղէմ` 143ա, Յա­րու­թիւն` 161ա, Խա­չե­լու­թիւն` 178բ, Կոս­տանդ­իա­նոս թա­գա­ւոր` 200ա, Ներ­սէս Մեծ` 201բ, Աս­տուա­ծա­ծին` 216ա, Յով­հան­նէս Մկր­տիչ` 224ա, Գէ­որգ Զօ­րա­վար` 232ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 4ա, 161ա, 224ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-2ա-3ա Կա­մաւն Աս­տու­ծոյ եւ շը­նոր­հօք ո­ղոր­մու­թեան իւ­րոյ այս ինչ կայ ի տուփ գր­քոյս -Ա. Սր­բոց հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն... ՃԻԴ, [ՃԻԵ]. Ա­պ­աշ­խա­րու­թեան ա­սա­ցէք (3ա «Ժ. Զայս Ա տու­նս հա­մա­րից մո­ռա­ցեր էնք. պե­րաք յետ­քն դրանք, գիտ եւ ա­սա):

1. 4ա-5բ [Ա.] Գանձ սր­բոց հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն («Մկ­ըր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ հրա­շա­զան... ա. 5բ-6ա Մե­ղե­դիկ ա­նոյշ ա­սա («Գրի­գոր) -Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց քաղ­ց­րա­ձայ­նեալ եր­գեմք... բ. 6ա Յոր­դո­րակ ազ­նիւ եւ հա­մեղ («Զաւ­րա­վար) -Զօրք եր­կ­նա­յին զը­ւար­թ­նոց...

2. 6ա-7բ Բ. Գանձ Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե[րոյ] («Խա­չա­տուր) -Խոր­հուրդ հրա­ւիր­ման կա­մաց ա­րար­չիդ... ա. 7բ Մե­ղե­դի Յա­րու­թեան -Յա­րեաւ հաւն այն ար­թուն բնու­թիւն... բ. 7բ-8ա Տաղ ա­նուշ եւ պի­տա­նի -Ցըն­ծան այ­ս­օր եր­կինք...

3. 8ա-9բ Գ. Գանձ սր­բոց մար­տի­րո­սա­ցն («Խա­չա­տուր) -Խո­նար­հեալ յեր­կ­նից բա­նին Աս­տու­ծոյ... ա. 9բ («Ա-Ը) - Ա­րե­գա­կն ար­դար... ըզ­հուր սի­րոյ ծա­գեալ... բ. 9բ-10ա («Թ-Ղ) -Թա­գա­ւորն ան­մահ... ի յաշ­խար­հէ մա­հու...

4. 10ա-2ա Դ. Գանձ Յով­հան­նու Յոս­կէ­բե­րա­նին (« Այս Յո­հա­նո Հոս­կէ­բե­րա­նին) - Ա­ւր­հ­նեալ ՛ւ ընտ­րեալ գուն­դն եր­կո­տա­սան... /՛Ւ Ա­ռա­քե­լին` եր­գ­օ­ղի սո­րին... ա. 12ա Տաղ ա­նուշ, ազ­նիւ -Ի յո­րո­վայ­նէ ընտ­րեալ... բ. 12աբ Յոր­դո­րակ է այս -Խոր­հ­ըր­դո­ցն աս­տուա­ծա­յին...

5. 12բ-4ա Ե. Գանձ սր­բոց ա­ռա­քե­լոց («Խա­չա­տուր) -Խոր­հր­դ­ազ­գեաց քո մար­դե­ղու­թեանդ... ա. 14ա Տաղ տեառն Ներ­սէ­սի («Ա-Ժ) - Ա­ռա­քեալք Աս­տուա­ծորդ­ւոյն... բ. 14աբ Փո­խէ զձայն («Ի-Ղ) -Ի Սա­ղիմ քա­ղաք վէ­հին... գ. 14բ Փո­խէ զձայն («Ճ-Ք) -Ճըշ­մա­րիտ որ­թոյն ստե­ղունք...

6. 14բ-6բ Զ. Գանձ ծնն­դեան սուրբ Կու­սին եւ ծն­օ­ղաց սուրբ Աս­տուա­ծած­նին Յո­վա­կի­մայ եւ Ան­նա­յի («Գրի­գո­րի է սա) -Գո­յին ա­նե­ղի... ա. 16բ Տաղ ա­զի­նւ - Այ­ս­օր լը­րիւ եր­կիր հըն­չէր... բ. 16բ-7ա Փո­խէ՛ զձայ­նն -Կա­նանց ա­նէծ­քն լու­ծա­նի...

7. 17ա-8ա Է. Գանձ Նի­կո­ղա­յո­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր) -Գա­ւա­զան ծաղ­կեալ... ա. 18աբ Տաղ - Աս­տուած ան­ճառ, սուրբ թա­գա­ւոր... բ. 18բ Փո­խէ զձայն -Ե­րեւ­մամբ սուրբ հրեշ­տա­կա­ցն...

8. 18բ-20բ Ը. Գանձ սուրբ կու­սա­նաց («Ի փաա­ռա­սա) -Ի սկզ­բան Է­իդ... ա. 20բ Մե­ղե­դիք ա­նոյշ («Կ-Ղ) -Կեն­դա­նի վը­կայք, կոյսք ի­մ­աս­տունք եւ սուրբ... բ. 20բ Տաղ ա­զի­նւ -Ի կե­նա­րար փայ­տէն... ծաղ­կեալ...

9. 20բ-3ա Թ. Հայ­րա­պե­տաց սր­բոց («Վէշտ­աա­սանք է) -Վա­յել է քո­յին... ա. 23աբ Մե­ղե­դիկ յա­նոյշ («Նվագ բա­նիս Ներ­սե­իս ե) -Նոր դրախ­տի քո, Տէր... բ. 23բ-4ա Յոր­դո­րակ («Ա-Ք) - Այ­ս­օր մայր Սի­ոն բա­նայ զա­ռա­գաստ... գ. 24ա - Այ­ս­օր դըշ­խոյ պան­ծա­լի...

10. 24ա-6ա Ժ. Գանձ ճը­գ­նա­ւո­րաց սուրբ հա­րանց («Ճգ­նա­ւորք) -Ճը­գ­նա­ւորք ընտ­րեալ... ա. 26ա Տաղ ճգ­նա­ւո­րաց - Աս­տուած բար­ձ­րեալ... Տէրդ եր­կ­նա­յին... բ. 26ա Փո­խէ զձայ­նն -Որք ա­ղօ­թից ըզ­շ­նոր­հս ա­ռին...

11. 26բ-8ա ԺԱ. Գանձ ա­ռա­քե­լոց Թա­թէ­ո­սի եւ Բար[դու­ղի­մէ­ո­սի] («Գրի­գո­րի է) -Գե­րար­փի պայ­ծառ... /Գան­ձիս ա­սո­ղի/ Եւ սր­բա­գ­րո­ղի`/ Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 28աբ Տաղ ազ­նիւ («Բար­դող) -Բա­նն, որ ի Հօ­րէ ծա­գեալ... բ. 28բ («Ի­մէ­ոս) -Ի լը­ծա­կ­ցու­թիւն գոր­ծոյ... գ. 28բ-9ա Յոր­դո­րա­կն է (« Ա­ռա­քե­լոյն եր­գս) - Ա­րե­գա­կն ար­դար, որ ի Հօ­րէ ծա­գեալ...

12. 29ա-30բ ԺԲ. Գանձ սր­բոյն Մի­նա­սայ, Յեր­մո­գի­նեայ Գրա­բո­սի («Յո­վա­նէս) -Յի­սուս գո­վե­լի... ա. 30բ-1ա Տաղ սր­բոյն Մի­նա­սայ -Տէր բա­րե­րար Հօր միա­ծին... բ. 31ա Փո­խէ -Եր­մո­գի­նեայ եւ Գրա­բու­սին...

13. 31ա-2բ ԺԳ. Գանձ սր­բոց Ե­ւս­տ­րա­տի­ո­սեանց («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռօք զար­դա­րեալ... ա. 32բ Մե­ղե­դիք Ե­ւս­տա­ռի­ո­սեանց -Առ քեզ պա­ղա­տիմք մաղ­թո­ղա­կան ձա­յի­նւ... բ. 32բ-3ա Տաղ Ե­ւս­տա­ռի[ո­սեանց] -Սուրբ Ե­ւս­տ­րա­տի­ոս, 0քսէն­տի­ոս եւ Ով­րէս­տէս վը­կայք...

14. 33ա-4ա ԺԴ. Գանձ Յա­կով­բայ Մըծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տին («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­համ­բաւ ա­նուն գո­վե­լի... ա. 34աբ («Մա­թեոս) -Մե­ծի հան­դի­սի ա­ւուրս... բ. 34բ («Վար­դա­պետ) -Վար­ժից հա­նուրց ե­կե­ղե­ցեաց...

15. 34բ-5բ ԺԵ. Գանձ Յա­րու­թեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Գրի­գոր) -Գո­յից ա­րար­չին... ա. 35բ-6ա («Մա­թեոս) -Մե­ծի հան­դի­սի ա­ւուրս...

16. 36ա-7ա ԺԶ. Գանձ Ի­գ­նա­տի­ո­սի եւ Պօ­ղի­կար­պօ­սի («Գրի­գո­րի ո­սա) -Գո­հա­բա­նա­կան... ա. 37ա Տաղ ա­նոյշ -Ի սուրբ սեր­մանց ա­ռա­քե­լոց... բ. 37բ Փո­խէ -Ի­գ­նա­տի­ոս, մա­նուկ բա­րի...

17. 37բ-9ա ԺԷ. Գանձ Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին եւ Յա­կո­բայ ա­ռա­քե­լոյն («Խա­չա­տուր) -Խորք ան­ք­նին, ան­ճառ ան­հա­սին... ա. 39աբ Տաղ է («Յո­հա­նէս) -Յի­սուս լոյս ծա­գեալ յաշ­խար­հս... բ. 39բ Յոր­դո­րակ («Յո­հա­նե­սի ե) -Յա­կո­բոս, ընտ­րեալ վը­կայ, որ­դի Յով­սէ­փայ... գ. 39բ-40բ Այլ տաղ, փո­խէ -Յի­սուս Քրիս­տոս Հօր միա­ծին...

18. 40բ-2ա ԺԸ. Գանձ սր­բոյն Ստե­փան­նո­սի Նա­խավ­կա­յին («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ հը­զ­օր ան­մահ թա­գա­ւո­րին... ա. 42աբ Տաղ տեառն Ներ­սէ­սի («Ի Ստե­փա) -Ի խա­չին տըն­կեալ որ­թոյն... բ. 42բ Փո­խէ ձայ­նն («ննոս) -Նըս­տեա­լն առ­ներ ցու­ցա­նել... գ. 42բ-3ա («Ի Ներ­սի­սէ) -Ի գա­ւա­զա­նէն Յես­սեայ ստեղ­նեալ Ստե­փան­նոս... դ. 43ա («Կա­թո­ղի­կո­սէ) -Կեն­դա­նի վը­կայ մա­հուամբ կեն­դա­նոյն...

19. 43բ-6ա ԺԹ. Գանձ Պե­տ­րո­սի եւ Պօ­ղո­սի ա­ռա­քե­լոց («Սար­գիս գրիչ) -Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 46ա Մե­ղե­դիկ ա­նոյշ -Գլուխ ե­կե­ղեց­ւոյ եւ վէմ հի­մն ան­շար­ժե­լի... բ. 46աբ Տաղ Պե­տ­րո­սի եւ Պօ­ղո­սի (« Ա­ռա­քե­լոյն) - Այ­ս­օր ցըն­ծա­ցէք, եղ­բարք... գ. 46բ Փո­խէ զձայ­նն («Պե­տ­րո­սի) -Պա­ղա­տիմ առ ձեզ, ընտ­րեալք...

20. 46բ-9ա Ի. Գանձ Որ­դո­ցն յո­րոտ­մանց` Յա­կո­բայ ար­դա­րոյն եւ Յով­հան­նու ա­ւե­տա­րան­չին («Գրի­գո­րի է սա) -Գը­թա­ցեալ քո­յին... /Գան­ձիս ա­սո­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­րիչ` / Աղ­քատ Գրի­գո­րի... ա. 49աբ Տաղ ի տէր Ներ­սէ­սէ ա­սա­ցեալ, զա­նա­զան -Որ­դի­քն ո­րոտ­ման, որք ի վե­րուստ ո­րո­տա­ցին... բ. 49բ-50ա Փո­խէ -Բա­նն, որ էր Աս­տուած ի սկ­ըզ­բան­նէ առ Աս­տուած բա­նն... գ. 50ա Յոր­դո­րա­կն է («Ներ­սե­սի երգ) -Նոր լոյս ար­փեն­ւոյն վա­ռեալ Որ­դի­քն ո­րոտ­ման...

21. 50ա-1բ ԻԱ. Գանձ հա­սա­րա­կաց կի­րա­կէ­ին («Գրի­գոր) -Գո­յա­ցու­ցիչ բա­ն­ըդ հայ­րա­կան... ա. 51բ-2ա Տաղ Յա­րու­թեան ի Սը­րիկ Կոս­դան­դէ («Կոս­տան­դին) -Կա­նան­ց­ըն կան­խեալ ե­կին ի գե­րեզ­մա­նն... բ. 52ա Տաղ Յա­րու­թեան - Այ­ս­օր լոյս ծա­գեաց յա­ւուր կի­րա­կիս...

22. 52ա-4ա ԻԲ. Գանձ Աբ­գա­րու թա­գա­ւո­րին («Ի Գրի­ո­րի է նե­տիս) -Ի հո­ղոյ ա­ռեալ... ա. 54աբ Տաղ ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ Արձ­կոյ -Տէր բա­րե­րար Հօր միա­ծին... բ. 54բ Փո­խէ - Ար­քայդ Աբ­գար յՈւր­հա­յե­ցի...

23. 54բ-6ա ԻԳ. Գանձ Բար­ս­ղի հայ­րա­պե­տին («Խա­չա­տուր) -Խա­չա­բարձ ար­հի պան­ծա­լի... ա. 56բ Տաղ («Խա­չա­տուր) -Խո­նար­հիմք հո­գով մաղ­թո­ղա­կան ձայ­նիւ... բ. 56բ-7ա Յոր­դո­րակ («Վար­դա­պե­տի) -Վա­նիչ ներ­հա­կին Յուլ­իա­նեայ չա­րին...

24. 57ա-8ա ԻԴ. Կի­րա­կի Յա­րու­թեան տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի («Գրի­գո­րէ) -Գե­րա­կայ գո­յին... ա. 58աբ Մե­ղե­դիկ («Ներ­սես) -Նոր ձայն ա­ւե­տեաց հրեշ­տա­կա­պե­տն այ­ս­օր... բ. 58բ Յոր­դո­րակ է («Կա­թո­ղի­կոս) -Կա­նայ­քն ար­տա­սուօք լա­յին զբար­ձ­օղն ար­տա­սուաց... գ. 58բ-9ա («Ի Հա­յոց) -Ի գե­րեզ­մա­նէն զմար­մի­նն, ո՜վ պար­տիզ­պան...

25. 59ա-60բ ԻԵ. Ե­ռա­մե­ծի եւ բա­նի­բուն վար­դա­պե­տի` տէր Մխի­թա­րայ Այ­րի­վա­նե­ցոյ ա­սա­ցեալ Աս­տուա­ծա­յայ­տ­նու­թեան ճ[րա­գա­լու­ցի] («Տէր-Մխի) -Տար­փու­մն յըղ­ձա­կան... ա. 60բ-1ա Տաղ ի Ներ­սե­սէ ա­սա­ցեալ («Ներ­սի­սի է այս եր­գս) -Նոր ծա­ղիկ բըղ­խէ այ­ս­օր յար­մա­տոյն Յես­սեայ... բ. 61ա Տաղ ազ­նիւ («Ա-Ը) - Ան­մա­հից ար­քայն եւ սը­րո­բէ­ի­ցն ան­տեսն... գ. 61աբ («Թ-Չ) -Թա­գա­ւորն եր­կ­նի եւ եր­կ­րի ե­րե­ւես­ցի...

26. 61բ-3ա ԻԶ. Ա­ռա­ջի ա­ւուր ծն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Թա­րա) -Թա­գ­ըդ պար­ծա­նաց... ա. 63ա Մե­ղե­դիկ մու­ղալ -Կոյս ա­նա­պա­կա­նն եւ ան­խախտ ծը­ն­օ­ղու­թիւն... բ. 63ա-4ա Տաղն է -Հըրճ­ւիմք այ­ս­օր մեք հո­գէ­պէս...

27. 64ա-5ա ԻԷ. Եր­կ­րորդ ա­ւուրն ծը­ն­ըն­դեան («Մկր­տիչ) -Մա­քուր եւ ան­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 65աբ Տաղ Ներ­սե[ի] («Տր Ներ­սե­սի է սա) -Տէր փա­ռաց ան­ճառ... բ. 65բ-6ա Յոս­տան­ցի Գրի­գո­րի վար­դա­պե­տի - Այ­ս­օր նոր խառ­նու­մն ե­ղեալ...

28. 66ա-7ա ԻԸ. Եր­րորդ ա­ւուրն քա­րոզ քաղ­ցր եւ ա­նոյշ («Յո­հա­նի­սի րգ) -Յա­մե­նայն ժամ օր­հ­նեմք... ա. 67աբ Տաղ ի Սրիկ Կոս­դան­դեայ -Քրիս­տոս, Բանդ Հօր, ծը­նունդ ան­ժա­մա­նակ... բ. 67բ Յոր­դո­րակ է -Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մեծ յայ­տ­նեալ... գ. 67բ-8ա Այլ տաղ եր­րորդ ա­ւուրն («Երգ Ներ­սի­սի այս է) -Երգ նոր յա­ւե­տեաց բար­բառ այ­ս­օր մեզ հըն­չեաց...

29. 68ա-70ա ԻԹ. Չոր­րորդ ա­ւուր Ա­ւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին («Խա­չա­տուր) -Խըն­դու­թեամբ ձայն, բար­բառ յա­ւե­տեաց... ա.70ա Մե­ղե­դիկ յա­նուշ («Ներ­սես) -Նոր Է­դէմ բա­նա­ւոր տըն­կոյն... բ. 70աբ Տաղ ազ­նիւ («Ա-Ք) - Այ­ս­օր ե­րե­ւի ան­տե­սսն ի բար­ձանց...

30. 70բ-2ա Լ. Հին­գեր­րորդ ա­ւուրն ծը­ն­ըն­դեան տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի («Խա­չա­տուր) -Խըն­դայ խո­րան Աս­տու­ծոյ բա­նին... ա. 72ա Մե­ղե­դիկ ա­նոյշ, ի Նա­րե­կա­ցոյ -Է­ին ա­ջոյ ա­ջոյ ձե­ռին... բ. 72ա-3ա Տաղ բազ­մա­կին[ի] -Կայր կոյսն ի յայ­րին...

31. 73ա-4ա ԼԱ. Վե­ցեր­րորդ ա­ւուրն («Յո­վա­նէս) -Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... ա. 74ա Մե­ղե­դիկ -Պա­րա­գիծ ան­պա­րա­գ­րե­լի... բ. 74աբ Ի սր­բոյն Գրի­գո­րի - Ա­ւե­տիս մեծ խոր­հ­ըր­դոյ... գ. 74բ Փո­խէ ձայ­նն -Սրովբ­էա­ն­ման, քրովբ­է­ա­թոռ... դ. 74բ Փո­խէ - Ա­ւե­տիս քեզ, Տի­րա­մայր... ե. 74բ Բող­ջո­ջա­խիտ, [խիտ] ա­սա­րարթ... զ. 74բ Փո­խէ - Ա­ւե­տիս, եր­կր­պա­գէր... է. 74բ Յորդ աղ­բե­րաց, հոյլք վը­տա­կաց... ը. 74բ-5ա Փո­խէ - Ա­ւե­տիս քեզ, Յոր­դա­նան... թ. 75ա Լե­րի­նա­կինթ խոր վեհ ի վեր... ժ. 75ա Ա­ւե­տիս տի­ե­զե­րաց...

32. 75ա-6ա ԼԲ. Կա­նոն եօ­թն ա­ւուրն է («Խա­չա­տուր) -Խո­րան փա­ռաց Աս­տու­ծոյն բա­նի... ա. 76աբ Մե­ղե­դիկ -Երգ, ը՜, զար­մա­նա­լի, երգ շար­ժ­ը­վ­ար­ժե­նի... բ. 76բ Նո­րին ի նոյն խոր­հուրդ - Աչ­ք­ըն ծով ի ծով ծի­ծա­ղա­խիտ... գ. 76բ-7ա Մե­ղե­դիկ -Ս[ե]աւ եմ, գե­ղե­ցիկ...

33. 77ա-8ա ԼԳ. Ու­թն յա­ւու­ր­ըն («Գրի­գոր) -Գո­չու­մն ըղ­ձա­գին... ա. 78աբ Տաղ ազ­նիւ - Ա­ն­ըս­կիզ­բ­ըն բա­ն­ըն Հօր... բ. 78բ -Ստեղ­ծո­ղին ման­կանց մա­նուկ ցու­ցաւ...

34. 78բ-80բ ԼԴ. Գանձ Յո­վան­նու ծն­ըն­դեա­նն («Գրի­գո­րի է) -Գե­րա­գոյն բա­րի... /Եր­գոյս եր­գո­ղին/ Եւ սր­բա­գր­չին` /Րա­բուն Գրի­գո­րին... ա. 80բ Մե­ղե­դիկ ա­նոյշ -Ի դա­ս­ըս հրե­ղի­նաց... բ. 80բ-1բ Տաղ ի Ներ­սէ­սէ հայ­րա­պե­տէ («Ա-Ք) - Ան­մար­մ­նո­ց­ըն հրե­ղի­նաց...

35. 81բ-3բ ԼԵ. Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տին եւ յԱ­բի­սո­ղո­մայ («Վար­դայ­պե­տի) -Վե­ր­օր­հ­նեալ գո­վեալ... ա. 83բ Մե­ղե­դի ա­նոյշ -Ի հան­դէս տօ­նի քո րա­խա­ցեալ պա­րեմք... բ. 83բ Փո­խէ զձայն -Ո՜վ սուրբ հայ­րա­պետ...

36. 83բ-6բ ԼԶ. Սր­բոյն Ան­տո­նի ա­նա­պա­տա­կան ճգ­նա­ւո­րին («Բա­յիւ ե­ե­զր­գել) -Բար­ձ­րեալ ա­հա­ւոր... ա. 86բ Մե­ղե­դիք - Ան­տո՛ն, Ան­տո՛ն, ոստ ա­նա­պա­տի... բ. 86բ-7ա Յոր­դո­րակ - Ան­ձամբ խո­նար­հիմք ի ճը­գ­նու­թիւ­ն­ըս քոյ...

37. 87ա-8ա ԼԷ. Գանձ թա­գա­ւո­րա­ցն է («Տաան) -Տէր տըն­տե­սա­կան... ա. 88ա Տաղ ա­նոյշ -Թա­գա­ւո­րին եր­կ­նա­ւո­րի... բ. 88աբ Փո­խէ զձայն - Այ­ս­օր տօ­նէ յե­կե­ղե­ցի...

38. 88բ-9բ ԼԸ. Գանձ Կի­րա­կո­սի եւ Յու­ղի­տայ («Գրի­գո­րի է) -Գե­րա­պայ­ծառ ար­փիտ եր­կ­նա­յին... ա. 89բ-90ա Տաղ ա­սա­ցեալ ի Սի­մէ­ո­նէ -Սուրբ Յու­ղի­տայ, դուս­տ­ըր մե­ծաց... բ. 90ա Փո­խէ՛ զձայն -Տե­սեալ ծն­օ­ղին զա­ղէ­տս ի­րա­ցն...

39. 90ա-1բ ԼԹ. Գանձ Վա­հա­նայ Գող­թ­նաց­ւոյն («Գրի­գոր) -Գթա­ցեալ քո­յին... ա. 91բ Տաղ ա­նոյշ («Յով­հա­նէ­սի) -Յաղ­թող զօ­րու­թեամբ վեր­նա­կա­նաւ լը­ցեալ... բ. 91բ-2ա Յոր­դո­րակ -Շնոր­հաց Հոգ­ւոյն ըն­դու­նա­րան...

40. 92ա-3բ Խ. Գանձ սր­բոյն Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նին («Գեոր­գեա բան) -Գո­լով սքան­չե­լի լոյս քում հան­ճա­րոյ... ա. 93բ-4ա Տաղ Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նին («Գրի­գոր) -Գետ հո­սեալ աս­տուա­ծա­յին... բ. 94ա Յոր­դո­րակ («Բան խ) -Բար­բա­ռող բա­նին լե­զու...

41. 94ա-5ա ԽԱ. Գանձ Տեառ­ն­ընդ­յա­ռա­ջին («Գրի­գոր) -Գո­վեալ եւ օր­հ­նեալ... ա. 95աբ Տաղ Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին -Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւորն...

42. 95բ-6բ ԽԲ. Նոյն գանձ ա­ռա­ւօ­տեան («Մկր­տիչ) -Միա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 96բ Մե­ղե­դի յա­նոյշ -Մը­տեալ ի տա­ճարն այ­ս­օր յօ­ծեալ Աս­տուած... բ. 96բ-7ա Տաղն է - Այ­ս­օր յԵ­րու­սա­ղէմ ցըն­ծայ...

43. 97ա-8բ ԽԳ. Ա­ռա­ջա­ւո­րաց յուր­բա­թին («Գրի­գո­րի է) -Գո­յիդ կա­տա­րեալ... /Գան­ձիս ա­սո­ղի/ Եւ սր­բա­գ­րո­ղի` /Րա­բուն Գրի­գո­րի... ա. 98բ-9ա Մե­ղե­դի -Պատ­ճառ պար­ծա­նաց մար­գա­րէ­ից գըն­դին... բ. 99աբ Տաղ ի յԱ­ռա­քել[է] -Յու­նան, քա­րո­զ­ըն Նի­նուէ­ին... գ. 99բ-100ա Փո­խէ զձայն -լը­ւան զբար­բառ մար­գա­րէ­ին...

44. 100ա-1ա ԽԴ. Գանձ սր­բոյն Սարգ­սի Զօ­րա­վա­րին («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռօք զար­դա­րեալ... ա. 101ա Տաղ սր­բոյն Սարգ­սի («Յա­կո­բայ է եր­գս) -Յա­ռաջ յա­նեղ տե­սո­ղէ... բ. 101ա-1բ Փո­խէ զձայ­նն («Եւ գո­վեստ) -Եր­ջա­նիկ մեծ զօ­րա­կան... գ. 101բ-2ա Փո­խէ զձայ­նն («Բա­նի­ցս այս մե­ծի վկա­յիսն) -Բայց ը­զ­տիպ Աս­տուա­ծոր­դոյն ե­դեալ... /Նա­յեւ եր­գոյս եր­գե­ցո­ղի/ Ինձ` Յա­կո­բայ ա­ն­ար­ժա­նի... դ. 102աբ Յոր­դո­րակ -Վը­կա­յից հան­դի­սից հրա­շա­լի...

45. 102բ-3բ ԽԵ. Գանձ կի­րա­կի Յա­րու­թեան («Կի­րա­կեի) -Կեն­դա­նա­րար Որ­դի Աս­տու­ծոյ... ա. 103բ Տաղ ի Ներ­սի­սէ («Ներ­սե­սի երգ) -Նըս­տեալ կա­նայ­քն ող­բա­յին... բ. 103բ-4ա Տաղ Յա­րու­թեան -Յա­րեաւ փա­ռաց թա­գա­ւորն, ա­ւե­տիս...

46. 104ա-5ա ԽԶ. Գանձ սր­բոյ Ա­տո­մեան­ցն («Գրի­գո­րի) -Գե­ղա­պանծ լու­սով... ա. 105ա Տաղ սր­բոց Ա­տո­մեանց -Սուրբ նա­հա­տակ, Ա­տոմ գո­վեալ... բ. 105աբ Փո­խէ՛ - Ա­պա եւ զօրք բո­լոր գըն­դին...

47. 105բ-7ա ԽԷ. Գանձ սր­բոց Սուք­իա­սանց («Գրի­գո­րի ե սա) -Գանձ սի­րոյ քո­յին... /Զեր­գո­ղ­ըս բա­նի/ Գան­ձիս եւ տա­ղի` /զԳ­րի­գոր նա­զե­լի... ա. 107ա Տաղ ազ­նիւ -Եր­ջա­նիկ հոգ­իա­հ­րաշ ե­րա­նե­լին սուրբ Սուք­իաս... բ. 107աբ - Ան­տի փո­խեալ ի Սու­կա­ւէտ...

48. 107բ-8բ ԽԸ. Գանձ սր­բոց Ոս­կեանց քա­հա­նա­յից /«Խա­չա­տուր) -Խոս­տո­վա­նիմք ըզ­քեզ, Միա­ծին... ա. 108բ-9ա Տաղ Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ Ար­ձա­կոյ -Սուրբ ոս­կի, քա­հա­նայդ նա­զե­լի...

49. 109ա-12ա ԽԹ. Գանձ սր­բոց թարք­ման­չա­ցն Սա­հա­կայ եւ Մես­րո­պայ («Բան Քա­րո­զից) -Բար­ձ­րեալ ան­ք­ըն­նին... ա. 112ա Տաղ ի Ներ­սի­սէ հայ­րա­պե­տէ («Եր­գս այս ե) -Ե­կայք զը­ւար­ճա­ցեալ պայ­ծա­ռաս­ցուք տօ­նիւս... բ. 112ա -Սուրբ վար­դա­պե­տ­ըն մեր ընտ­րեալ... գ. 112աբ Փո­խէ զձայն - Այ­ս­ըմ շը­նոր­հի սո­վաւ տը­ւեալ...

50. 112բ-3բ Ծ. Գանձ Ղե­ւոն­դեանց քա­հա­նա­յի­ցն («Խա­չա­տուր) -Խը­րա­մա­տեալ կա­նոն յօ­րի­նի... ա. 113բ-4ա Տաղ սուրբ քա­հա­նա­յից -Ի հան­դէս տօ­նի ձեր րա­խա­ցեալ տօ­նեմք... բ. 114ա -Քա­հա­նայք պա­տուեալք, օծ­մամբ Հոգ­ւոյն շնոր­հաց...

51. 114ա-5ա ԾԱ. Գանձ սր­բոց Վար­դա­նան­ցն («Գրի­գո­րի է) -Գո­հա­բա­նեալ Տէրդ յա­մե­նայ­նի... ա. 115աբ Տաղ («Մա­թէ) -Մա­քուր հո­գով, ա­րիք մար­մ­նով... բ. 115բ («Վար­դա­նայ է) -Վար­դան քաջ, վա­նող չա­րին մեծ պա­տ­ե­րազ­մին...

52. 115բ-7ա ԾԲ. Գանձ սըր­բոց հայ­րա­պե­տա­ցն («Տյ­րի­վա) -Տէր կեն­դա­նի... / Ա­նի­մա­նա­լի... ա. 117աբ Տաղ դա­ւա­նու­թեան տեառն Ներ­սէ­սի -Խոս­տո­վա­նիմ Աս­տուած ըզ­Հայր...

53. 117բ-9բ ԾԳ. Զա­մէն տան յե­տի բա­նն կր­կ­նեա, որ լաւ գայ բուն Բա­րե­կեն­դա­նին («Ե­րե­ւա­նե­ցին) -Եր­գս յա­ւե­ժա­կան... ա. 119բ-20ա Տաղ ա­ւե­տա­րա­նեն է -Ճրագ ճըշ­մա­րիտ Հօր միա­ծին... բ. 120ա-Չհա­ւա­տա­ցի խոստ­ման բա­նին...

54. 120ա-2ա ԾԴ. Գանձ սր­բոյն Թէ­ո­դո­րո­սի Զի­նա­ւո­րին («Ի յԱ­ռա­քե­լե խն­դ­րեալ ե վար­դա­պե­տն) -Ի քէն հայ­ցեմ, աղ­բեր բա­րու­թեան... /Նա­եւ ան­միտ, ան­գէտ Գրի­գո­րին,/Որ նա խընտ­րող ե­ղեւ այս գան­ձիս... /՛Ւ Ա­ռա­քե­լի` եր­գ­օ­ղի սո­րին... ա. 122բ Տաղ սր­բոյն Թէ­ո­դո­րո­սի -Խա­ղա­ղա­րար նոր թա­գա­ւոր...

55. 122բ-4ա ԾԵ. Գանձ եր­կ­րորդ կի­րա­կէ­ին ա­սայ («Գրի­գո­րի է) -Գը­թու­թեամբ ի­ջեր, Տէր... ա. 124ա-5ա Տաղ ա­նոշ («Գրի­գո­րի է բա­նս այս) -Գո­յիդ ա­նեղ ա­ն­ը­սկզ­բան... բ. 125ա -Նոյն այս խոր­հուրդ յոյժ խո­րա­գոյն...

56. 125ա-6բ ԾԶ. Ե­րե­կո­յին աս[ա] (« Աղ­ցից է) - Ան­ճա­ռե­լի լոյ­ս­ըն հայ­րա­կան...

57. 126բ-8ա ԾԷ. Գանձ Կիւր­ղի եւ մօրն նո­րա Ան­նա­յի (« Այս բան յԱ­ռա­քե­լէս) - Ա­նեղ, ան­մահ ծը­նունդ հայ­րա­կան... ա. 128ա Տաղ ի Գրի­գոր վար­դա­պետ[է] -Քրիս­տոս, փա­ռաց լոյսդ ան­ք­ըն­նին... բ. 128աբ Փո­խէ - Այ­ս­օր եւ մեք ցըն­ծամք տօ­նիւս...

58. 128բ-9բ ԾԸ. Գանձ եր­րորդ կի­րա­կէ­ին ա­սա («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, / Ան­հաս... ա. 129բ-30ա Ողբ վասն ա­նա­ռա­կին (« Այս բա­նս) -Առ Հայրդ ա­ղա­ղա­կեմ... բ. 130ա -Ըն­կալ զիս, Տէր, Հայրդ եր­կ­նա­յին...

59. 130ա-1բ ԾԹ. Գանձ սր­բոց հայ­րա­պե­տա­ցն Յո­հան­նու եւ Յե­պի­փա­նու («Գրի­գո­րի) -Գը­թու­թեամբ քո­յին... ա. 131բ Տաղ Ե­պի­փա[նու] («Գրի­գո­րի է) -Գե­րա­գոյն Հոգ­ւոյն շնոր­հաց... բ. 131բ-2ա Փո­խէ զձայ­նն -Մեծ Ե­պի­փա­ն­ըն Կիպ­րա­ցին... գ. 132ա Շր­ջա­նն է -Նըս­տաւ յա­թոռ Կիպ­րոս կը­ղ­զի...

60. 132ա-3ա Կ. Գանձ հին­կե­րորդ կի­րա­կին, դա­տա­ւո­րի («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ ա­հա­գին... ա. 133աբ Տաղ ա­նոյշ ա­սայ -Է իմ քա­ղաք մար­մ­նոյս դը­նի... բ. 133բ Փո­խէ՛ զձայն - Այլ դա­տա­ւոր իմ եր­կ­նա­յին... գ. 133բ-4ա Այլ տաղ Գրի­գո­րի վար­դա­պե­տէ Արծ­կէ («Գրի­գո­րի ե ա) -Գան­գատ յու­նիմ ա­սել քեզ... դ. 134ա Յոր­դո­րա­կն է -Տէր իմ գը­թած եւ բա­րե­րար...

61. 134ա-5բ ԿԱ. Գանձ չոր­րորդ կի­րա­կի («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ սոս­կա­կան, /Որ նո­րո­գեաց... ա. 135բ Տաղն ա­սա -Ըստ մե­ծա­տան փափ­կա­սի­րին... բ. 135բ Այլ ողբ ազ­նիւ -Լը­սէ զմե­ծա­տան յա­ռակ... գ. 135բ-6ա Յոր­դո­րա­կն է -Տըն­տես չե­ղէ հա­ւա­տա­րիմ...

62. 136ա-7ա ԿԲ. Սր­բոց Քա­ռա­ս­նից («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ հը­զ­օր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 137աբ Տաղն ա­սա - Ա­ղա­չա­նօք սըր­բոց ման­կան­ցն... բ. 137բ Յոր­դո­րակ («Քա­ռա­սու­նսն) -Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր...

63. 137բ-9ա ԿԳ. Գանձ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին («Մկ­կր­տիչ) -Մեծ եւ հզ­օր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 139ա Տաղ -Ի յե­լս ա­րե­ւու ա­րեւ... բ. 139աբ Յոր­դո­րակ -Բար­ձ­րա­ցիր, դըշ­խոյ փա­ռօք օրս յի­շա­տա­կի... /Նա­հա­տա­կե­ցան ընդ­դէմ ար­քա­յին (139բ « Անդ ի հան­դե­սէն` թղ­թին վեր­ջն է գրած, անդ գիտ):

64. 139բ-40բ ԿԴ. Գանձ վե­ցե­րորդ կի­րա­կէի («Գրի­գոր­րի­գոր) -Գո­յիդ կա­տա­րեալ... / Այ­լեւ եր­գ­օ­ղի/ Գան­ձիս եւ տա­ղի`/Րա­բուն Գրի­գո­րի... ա. 140բ-1ա Տաղ («Պե­տին է) -Պայ­ծառ զար­դա­րին լու­սով...

65. 141ա-2բ ԿԵ. Գանձ յա­րու­թեան Ղա­զա­րու («Գրի­գո­րի է սա) -Գո­չու­մն յըղ­ձա­կան... ա. 142բ Տաղ Ստե­փան­նո­սէ ա­սա­ցեալ («Ստե­փան­նո­սի) -Սըր­բոց հրեշ­տա­կաց զար­մա­նս հրա­շից տե­սեալ... բ. 142բ-3ա Ի տէր Ներ­սի­սէ ա­սա­ցեալ («Ներ­սի­սի երգ) -Նոր յա­ւե­տեաց լուր այ­ս­օր մեզ հըն­չեաց... գ. 143ա Փո­խէ՛ -Փոյթ ընդ փոյթ ա­րեկ ար­տա­քս... (143ա «յետ­քն գրած է տօ­ն­ըն):

66. 143ա-4ա ԿԶ. Գանձ ծաղ­կա­զ­ար­դին («Հայ­ցէ ս) -Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 144աբ Տաղ ազ­նիւ - Աստ եբ­րա­յե­ցոց մա­ն­կուն­քն... բ. 144բ -Ոստ յար­մա­ւե­նեաց ա­ռեալ...

67. 144բ-6բ ԿԷ. Ա­ւագ եր­կու­շաբ­թին աս[ա] («Գրի­գո­րի ե սաա) -Գե­րա­գոյն Է­ից... ա. 146բ-7ա Տաղ Ա­դա­մայ - Ա­դա­մայ ստեղ­ծ­օղն ե­կեալ իւր պատ­կերն ի տես...

68. 147ադ ԿԸ. Ա­ւագ ե­րեք­շա­բա­թին ա­սայ («Գրի­գոր) -Գործ ա­րար­չա­կան... ա. 147դ Տաղ -Վա՜յ իմ մե­ղու­ցեալ ան­ձի­նս...

69. 137դ-8բ ԿԹ. Գանձ յԱ­ւագ չո­րեք­շա­բա­թին («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ան­ճառ խոր­հուր­դն յա­հա­գին... ա. 148բ-9ա Տաղ պատ­շա­ճա­ւոր -Յի­սուս փըր­կիչ կե­նա­րար... բ. 149ա Լցան բան­քն այ­ս­օ­րին ձայ­նն է, ա­սա­ցեալ ի Ա­ռա­քել[է] («Մե­ծի չո­րեք­շա­բա­թի) -Մեծ խոր­հուրդ յեր­կ­րի այ­ս­օր յայ­տ­նե­ցաւ... գ. 149աբ Տաղ ի Ներ­սի­սէ -Մեր­ձեալ զատ­կին հր­էա­կա­նի...

70. 149բ-50բ Ժ. Գանձ Ա­ւագ հին­գ­շա­բա­թին («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուր­դն ա­հա­գին... ա. 150բ Ով զար­մա­նա­լոյն գոյ­նն է -Հար­ցա­նել Փըրկ­չին... բ. 150բ-1ա Փո­խէ -Րա­բու­նին վեր­նոց եւ ա­րա­րիչ սըր­բոց...

71. 151ա-3ա Հ. Ա­ւագ հին­գ­շա­բա­թի ո­տն[ ա­լուա­յի] («Զպա­կա­սոր­դս) -Զա­հեղ զան­ք­ըն­նին... ա. 153աբ Տաղն -Յե­րե­կո­յին հին­գ­շա­բա­թին...

72. 153բ-4բ ՀԱ. Գանձ Ա­ւագ յուր­բա­թին («Ի Մմա­թէ) -Ի ան­մար­մ­նա­կան... ա. 154բ Տաղ ա­նուշ - Ա­րագ հա­սա­նէր ակ­նար­կե­լով նը­մա...

73. 154բ-6ա ՀԲ. Ուր­բա­թու ցե­րե­կի («Ո­ոս­սէ խն­դ­րեաց Գրի­գորն) -Որ եւ կա­տա­րեալ... /նո­րին յեր­գո­ղին`/ Տէր Մա­թէ­ո­սին/ Խըն­դ­րող Գրի­գո­րին... ա. 156ա Ողբ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին - Աս­տուա­ծա­ծին սըր­բու­հին... բ. 156աբ Փո­խէ՛ ձայն -Ո՜վ Սի­մէ­ոն ծե­րու­նի...

74. 156բ-7բ ՀԳ. Ե­րե­կո­յին ժա­մուն («Զտւր) -Զա­նե­ղա­կան յա­մե­նի­ցն Աս­տուած... ա. 157բ-8բ Տաղ Խա­չե­լու­թեան - Աս­տուա­ծա­ծին կոյ­ս­ըն Մար­իամ...

75. 159ա-60ա ՀԴ. Ա­ւագ շա­բա­թին («Խա­չա­տուր) -Խոր­հուրդ հան­գս­տեան ի յեօթ­ներ­րոր­դին... ա. 160աբ Տաղ թաղ­ման տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, աս­տու­ծոյ մե­րոյ -Որ ե­ղե­լոց կեա­ն­ըս շնոր­հէ... բ. 160բ Փո­խէ զձայ­նն - Ան­քուն է­ի­ց­ըս պա­հա­պան...

76. 161ա-2ա ՀԵ. Գանձ սուրբ Զատ­կին կի­րա­կի («Մկր­տիչ) -Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիդ միա­ծին... ա. 162ա Մե­ղե­դիկ ա­նուշ ա­սա -Սէր յա­ռա­ւօ­տէն... բ. 162ա Տաղ Յա­րու­թեան -Յա­րեաւ փա­ռաց թա­գա­ւորն, ա­ւե­տիս...

77. 162ա-3բ ՀԶ. Գանձ եր­կ­րորդ ա­ւուրն («Տէ­րուն) -Տէր տե­րու­նա­կան... ա. 163բ Մե­ղե­դի ա­նուշ -Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ա­սեմ... բ. 164ա Յոր­դո­րակ -Զա­մուրս իմ քա­կել կա­մի... գ. 164ա Մե­ռե­լոց - Այ­ս­օր ա­ւե­տիս ձեզ, նըն­ջե­լոցդ...

78. 164ա-5ա ՀԷ. Եր­րորդ ա­ւուր (« Ա­կան) - Արդ լու­սա­ւո­րեա՛յ... ա. 165աբ Փառ յա­ւե­տա­րա­նին ա­ռա­ւօ­տուն -Ի սմին ա­ւուր յայ­լում դի­մաց... բ. 165բ Մե­ղե­դի ա­նուշ -Հա­ւուն հա­ւուն ար­թ­ը­նա­ցեալ... գ. 165բ-6ա Տաղ («Յ-Ք) -Յա­րու­ցեալ եր­րորդ ա­ւուրն...

79. 166ա-7ա ՀԸ. Գանձ չոր­րորդ ա­ւուր («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ ձայ­նիւ ցըն­ծա­լի... ա. 167ա Տաղ Յա­րու­թեան -Յա­րեաւ յա­ւուր եր­րոր­դին...

80. 167ա-8ա ՀԹ. Հին­գե­րորդ ա­ւուր գան­ձն ա­սայ («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ աղ­հեղ խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 168աբ Ա­ւե­տա­րա­նին -Յի­սուս թա­գա­ւո­ր­ըն փա­ռաց... բ. 168բ Տաղն է -Յայ­ն­ժամ սի­րով տի­րա­կան...

81. 168բ-9բ Ձ. Գանձ վե­ցե­րորդ ա­ւուր («Յարն) -Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 169բ-70ա Տաղ Յա­րու­թեան -Ե­կեալ Մար­իամ Մա­գ­դա­ղե­նա­ցին... բ. 170ա Այլ տաղ -Միա­շա­բաթ օր հան­գս­տեան...

82. 170ա-1բ ՁԱ. Գանձ գլ­խատ­ման Յո­վա­նու («Գրի­գոր) -Գո­յա­կն էա­կան... /Եր­գոյս եր­գո­ղին` /Րա­բուն Գրի­գո­րին... ա. 171բ Մե­ղե­դի - Ա­հա ի տիպ տի­րա­կա­նին... բ. 171բ-2ա Տաղ ի Մա­գիս­տ­րո­սէ («Կա­րա­պե­տին տաղ) -Կա­րա­պետ սուրբ հա­ւա­տոյ...

83. 172ա-3բ ՁԲ. Գանձ Նոր կի­րա­կի («Գրի­գո­րի ե) -Գաղ­տ­նի խոր­հ­ըր­դին... /Եր­գոյս եր­գո­ղին/ Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի` /Րա­բուն Գրի­գո­րի... ա. 173բ-4ա Տաղն է այս - Այ­ս­օր նոր ա­րեւ հա­րեալ ի նո­րա­հ­րաշ ա­րե­գակ­նէն... բ.174ա Յոր­դո­րա­կն է -Յետ ութ ա­ւուր դար­ձեալ գո­լով... գ. 174աբ Փո­խէ ձայ­նն -Դաս­ք­ըն հր­էա­կան...

84. 174բ-6ա ՁԳ. Աշ­խար­հա­մար­տեան կի­րա­կին («Մկր­տիչ) -Մաք­րեալ տա­ճար սուրբ տէ­րու­նա­կան... ա. 176ա Մե­ղե­դիկ ա­նուշ ա­սա -Քրիս­տոս ե­կեալ, քա­հա­նա­յա­պե­տ­ըն սուրբ ի քեզ մը­տա­նէ... բ. 176բ Տաղ ա­նուշ ա­սայ -Ու­րա՛խ լեր, հարսն ի յեր­կ­րէ...

85. 176բ-8ա ՁԴ. Կի­րակ­մ­ը­տի ա­սա­ցէք («Գրի­գո­րր) -Գե­րամ­բարձ Աս­տուած... /Սի­րով հայ­ցո­ղի /Գան­ձիս ՛ւ ա­սո­ղի` / Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 178աբ Տաղ Յա­րու­թեան («Կոս­տան­դին) -Կա­նան­ց­ըն կան­խեալ ե­կին ի գե­րեզ­մա­նն... բ. 178բ Տաղն է - Այ­ս­օր լոյս ծա­գեաց...

86. 178բ-80բ ՁԵ. Ե­րեւ­ման սուրբ Խա­չին Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Ի Մա­թեո­սէ խն­դ­րեաց Գրի­գորն) -Իս­կա­կից Որ­դի... ա. 180բ-1ա Այլ տաղ ե­րեւ­ման («Ա-Ն) - Ար­մատ ան­մա­հու­թեան...

87. 181ա-2բ ՁԶ. Գանձ Համ­բարձ­մա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ տո­նիւս յղ­ձա­լի... ա. 182բ Տաղ ի տեառն Ներ­սե­սէ - Աս­տուա­ծ­ըն բան Հօր միա­ծին... բ. 182բ-3ա Փո­խէ զձայ­նն -Եւ ի լը­նուլ քա­ռա­ս­նե­կին...

88. 183ա-4ա ՁԷ. Մե­ծա­հ­րա­շի յա­ւու­ր­ըն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ («Մա­թէ­ո­սի է, խն­դ­րեաց Գրի­գոր) -Միակդ ա­հա­ւոր... ա. 184աբ Տաղ ազ­նիւ (« Ան­դր­իաս) - Այ­ս­օր ան­դ­րա­նիկ Հօր միա­ծին Որ­դին... բ. 184բ Յոր­դո­րակ («Վար­դա­պետ) -Վա­հից թա­գա­ւորն այ­ս­օր առ Հայր մը­տա­նէր...

89. 184բ-5բ ՁԸ. Հոգ­ւոյ գա­լ­ըս­տեան («Վա­նիկ ա­սա) -Վե­ր­օր­հ­նեալ եւ գո­վեալ... ա. 185բ Մե­ղե­դիկ յա­նոյշ («Նվագ) -Նը­ւա­գեմք Հոգ­ւոյն նը­ւա­գս վա­յել­ւու­չս... բ. 185բ-6ա Տաղ ազ­նիւ ա­սայ -Ի մե­ծի ա­ւուր տօ­նիւս...

90. 186ա-7ա ՁԹ. Մե­ծի Պեն­տա­կոս­տէ­ին եր­կ­րորդ յա­ւու­ր­ըն («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ հը­զ­օր Հո­գի Աս­տու­ծոյ... ա. 187ա Տաղ ա­նուշ - Աս­տա­ն­օր ծա­գեաց լոյսն ա­ւե­տեաց կե­նաց... բ. 187աբ Տաղ հրա­շա­բան («Նվա­գե Հոգ­ւոյն տը­վո­ղին ի­մաստ բա­նի ընդ ձայ­նի) -Ներ­հիւ­սես­ցուք քաղ­ցր ե­ղա­նակ...

91. 187բ-8ա Ղ. Գանձ եր­րորդ յա­ւուրն («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ լոյսն ար­տա­փայ­լեալ... ա. 188աբ Տաղն է - Այ­ս­օր Սուրբ Հո­գին Աս­տուած ե­կեալ յաշ­խար­հս... բ. 188բ Փո­խէ զձայ­նն -Հո­գին Սուրբ հըն­չեաց բազ­մա­պա­տիկ մի ձայն...

92. 188բ-90ա ՂԱ. Գանձ չոր­րորդ ա­ւուրն («Յո­վան­նէս) -Յա­ւէտ իս­կա­պէս... ա. 190ա Տաղ ազ­նիւ -Ի մե­ծի ա­ւուր տօ­նիս... բ. 190ա Փո­խէ ձայ­նն -Գո­հու­թիւն Հոգ­ւոյն Սըր­բոյ...

93. 190ա-2ա ՂԲ. Հո­գի Աս­տու­ծոյ հինգ ա­ւուր («Հո­գոյն Սր­բոյ) -Հո­գի յԱս­տու­ծոյ բըղ­խու­մն յան­ք­ըն­նին...

94. 192ա-4բ ՂԳ. Սր­բոց Հռեփ­սի­մեանց («Վկա­յա­կա­նաց) -Վա­յել­չա­կա­նաց... ա. 194բ-5բ Տաղն է -Եր­ջա­նիկ հոգ­իա­հ­րաշ կոյ­ս­ըն մա­քուր սուրբ Հը­ռեփ­սի­մէ...

95. 195բ-6բ ՂԴ. Գլա­կայ վա­նաց Սուրբ Կա­րա­պե­տին («Գրի­գոր) -Գո­յիդ հը­զ­օ­րի... ա. 196բ Տաղ գե­ղե­ցիկ -Հա­մար­ձակ սա ձեռ­նա­դ­րէ...

96. 197ա-8ա ՂԵ. Կա­թ­ու­ղի­կէ յե­կե­ղեց­ւոյ («Տա­ւեց ս) -Տա­ճար եր­կ­նա­յին... ա. 198աբ Տաղ սուրբ տա­ճա­րին -Սուրբ է տա­ճար տէ­րու­նա­կան... բ. 198բ Փո­խէ՜ զձայ­նն -Նախ միա­ծին Աս­տուա­ծ­ըն բան...

97. 198բ-9բ ՂԶ. Ման­կանց Բեթ­ղա­հէ­մի («Խա­չա­տուր) -Խան­դա­ղա­կանթ սըր­տիւ տեն­չա­լի... ա. 199բ-200ա Տաղ ման­կան­ցն Բեթ­ղա­հե­մին («Ա-Ք) - Ար­թունք զը­ւար­թունք...

98. 200ա-1բ ՂԷ. Կոս­դանդ­իա­նո­սի թա­գա­ւո­րին («Գրի­գո­րի է) -Գե­րար­փիդ վե­րին... ա. 201բ Տաղ -Բար­ձ­ըր պատ­ւար սուրբ Սի­ով­նի...

99. 201բ-3ա ՂԸ. Ներ­սե­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր) -Գոյ մեզ ցըն­ծա­լի... ա. 203աբ Տաղ ի Կոս­տան­դ­նէ թա­գա­ւո­րին -Հընչ­մամբ ձայ­նիւ բեր­կ­րա­նաց...

100. 203բ-4բ ՂԹ. Տր­դա­տայ թա­գա­ւո­րին («Հգ­սա) -Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 204բ-5ա Տաղն է -Եւ Տըր­դատ գո­ռոզ ար­քայն եւ ամ­բար­տա­ւա­նն...

101. 205ա-6ա Ճ. Որ­դոց եւ թո­ռանց սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սաւ[որ­չի] («Նից ալ) -Նոր թագ պե­տա­կան... ա. 206աբ Տաղ յոր­դո­ց­ըն եւ թո­ռան­ցն («Գո­վե­մս) -Գրի­գոր, պը[ս]ակ ազ­գի մարդ­կան...

102. 206բ-8բ ՃԱ. Գանձ սուրբ մար­գա­րէ­ի­ց­ըն Աս­տու­ծոյ («Խոր­հ­ըր­դո­ցն) -Խոր­հուրդ յան­ք­ըն­նին... /Գան­ձիս ա­սո­ղի`/ Տէր Մը­խի­թա­րի... ա. 208բ-9բ Տաղ ի Ներ­սի­սէ («Ա-Ք) - Աս­տուա­ծա­յին խո­րո­ցն ան­ճառ...

103. 209բ-11ա ՃԲ. Գանձ սուրբ Տա­պա­նա­կին Աս­տու­ծոյ («Ի խն­դ­րոյ վար­դա­պե­տին Գրի­գո­րին) -Ի­մ­աս­տու­թիւն ան­ճառ ա­նե­ղին... /Գրի­գոր ա­նուն սուրբ վար­դա­պե­տին,/ Որ նա խն­դ­րեաց զգանձ Տա­պա­նա­կին... /՛Ւ Ա­ռա­քե­լի` եր­գո­ղի սո­րին... ա. 211ա - Այ­ս­օր զտա­պա­նա­կ­ըն սուրբ... բ. 211աբ Յոր­դո­րա­կն է -Մայր հա­ւա­տոյ սուրբ հար­ս­նա­րան...

104. 211բ-2բ ՃԳ. Գանձ Վար­դա­վա­ռին («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 212բ Տաղ Պայ­ծա­ռա­կեր­պու­թեան Քրիս­տո­սի («Գրի­գո) -Գե­րա­հ­րաշ Աս­տուած գո­լով... բ. 212բ-3ա Տաղ է -Գու­հար վար­դ­ըն վա­ռեալ...

105. 213ա-4ա ՃԴ. Գանձ Ե­փե­սո­սի սուրբ ժո­ղո­վոյն ԲՃ սուրբ հայ­րա­պե­տա­ցն ա­սաց[եալ] («Նե­ցի) -Նես­տոր նաս­րա­նին... ա. 214ա Տաղ դա­ւա­նու­թեան -Նոյն բա­նն, որ էր ծնունդ նա Հօր... բ. 214աբ Փո­խէ զձայն -Րամք հան­դի­սի Հա­յոց ազ­գի...

106. 214բ-5բ ՃԵ. Փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ պայ­ծառ հրա­շա­կերտ վե­հին... ա. 215բ Տաղ ի Ներ­սի­սէ - Այ­ս­օր Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կա­պե­տն ե­կեալ... բ. 215բ-6ա Փո­խէ ձայ­նն - Ա­նա­րատ տա­ճար եւ ա­ռա­գաստ լու­սոյ...

107. 216ա-8ա ՃԶ. Եր­կ­րորդ ա­ւուր գանձ ա­սայ («Ստե­փան­նո­սի) -Սուրբ մայ­ր­ըդ լու­սոյ... ա. 218աբ Տաղն է -Ծա­ղիկ պայ­ծառ ծո­վա­յին...

108. 218բ-20ա ՃԷ. Եր­րորդ ա­ւուր գանձ ա­սայ («Գրի­գո­րի է) -Գո­վա­բա­նեալ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 220ա Տաղ ի Սրիկ Կոս­դան­դ­նէ - Աս­տուա­ծա­ծին, կոյս ե­րա­նեալ...

109. 220ա-1ա ՃԸ. Չոր­րորդ յա­ւու­ր­ըն ա­սա­ցէք («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ արփ­իա­ն­ը­ման... ա. 221աբ Տաղ ի Սրիկ Կոս­տան­դ­նէ («Ա-Ի) - Աս­տուա­ծա­ծին, մայր լու­սոյ... բ. 221բ Փո­խէ զձայ­նն («Մե­ծին Թո­րո­սի է) -Մայր կեն­դա­նեա­ց­ըն հոգ­ւոց... գ. 221բ-3ա Պը­լուզ վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ («Ա-Ք) - Ա­ռաջ­նա­ճա­շակ պը­տ­ղոյն... դ. 223ա Մե­ղե­դիկ ա­նուշ ա­սա­ցէք («Յո) -Յա­նե­ղա­կան, ը՜, լու­սոյն ա­ն­ը­ժա­մա­նա­կեա... ե. 223ա («Գո­վեստ ի սուրբ) -Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց հըրճ­ւո­ղա­կան հընչ­մամբ... զ. 223աբ («Կոյսն Մար­իամ է) -Կե­նաց տա­պա­նակ աս­տուա­ծա­գինծ տախ­տակ... է. 223բ Տաղ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին -Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին տօ­նին...

110. 224ա-5ա ՃԹ. Կա­նովն Յով­հան­նու Կա­րա­պե­տին եւ Յո­բայ ար­դա­րոյն («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռօք պան­ծա­լի... ա. 225ա Ի տէր Ներ­սէ­սէ ա­սա­ցեալ -Զ[Յ]ոբ յի­շես­ցուք զե­րա­նե­լին... բ. 225աբ Փո­խէ ձայ­նն -Դար­ձեալ վա­ռեալ առ նա չա­րին... գ. 225բ-6ա Յով­հան­նու եւ Յօ­բայ -Յո­վան­նէս, մեծ մար­գա­րէ...

111. 226ա-7ա ՃԺ. Նա­ւա­կա­տեաց Խա­չի («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ փայլ­մամբ ի­բր ըզ­բոց... ա. 227աբ Տաղ ի տէր Ներ­սե­սէ ա­սա­ցեալ («Բան ի վկ­այսն) -Բա­նիւ յա­ւե­տա­ւոր բար­բառ­նա­բար բար­բա­ռես­ցուք... բ. 227բ Փո­խէ ձայ­նն («Ի Ներ­սի­սէ) -Ի մի յար­մա­րու­թիւն զո­գիս ընտ­րեալ քոց ընտ­րե­լոց...

112. 227բ-9ա ՃԺԱ. Կա­նովն սուրբ Խա­չին է Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի («Յո­վան­նես) -Յայն ե­դե­ման­կան... ա. 229աբ Տաղ ի տէր Ներ­սե­սին («Ներ­սի­սի ե) -Նոր դը­րախ­տին ե­կե­ղեց­ւոյ... բ. 22րբ Յոր­դո­րա­կն է («Կա­թո­ղի) -Կե­նաց փայտ տըն­կեալ... գ. 229բ-30ա Փո­խէ («Կո­սի Հա­յոց) -Կեն­դա­նոյն մա­հուամբ մար­մ­ը­նով...

113. 230ա-1ա ՃԺԲ. Սր­բոյ Տա­պա­նա­կին («Գրի­գո­րէ) -Գե­րա­գոյն բա­րի... ա. 231աբ Մե­ղե­դիկ («Նե) -Նո­րա­զ­ը­ւարճ խըն­դու­թեամբ բեր­կ­րեալ ցըն­ծա­լով... բ. 231բ-2ա Յոր­դո­րակ («Տեր Ա­ռա­քեալ Սիւ­նեաց) -Տա­ճար լու­սոյ ար­քա­յին...

114. 232ա-3բ ՃԺԳ. Գէ­որ­գեայ Զօ­րա­ւա­րին Աս­տու­ծոյ («Խա­չա­տուր) -Խըն­դա­հ­րա­ւէր մա­ն­կունք Սի­ով­նի... ա. 233բ Մե­ղե­դիկ ի Սրիկ Կոս­տան­դ­նէ -Ի հան­դի­սա­կան տօ­նիս... բ. 233բ Փո­խէ -Րա­մեալ զկի­ր­ըս տան­ջա­նաց...

115. 233բ-5բ ՃԺԴ. Վա­րա­գայ Սուրբ Նը­շա­նին («Գրի­գո­րի ե սա) -Գը­լուխն ե­կե­ղեց­ւոյ... ա. 235բ Տաղ - Այ­ս­օր մեծ զար­մանք հը­րա­շից... բ. 235բ-6ա Փ - Այ­ս­օր ի ձե­ռ­ըն խա­չին...

116. 236ա-7բ ՃԺԵ. Եօ­թա­նաս­նի­ցն («Գրի­գո­րի է) -Գե­րա­գոյն գո­յէ... /Եր­գոյս եր­գո­ղին/ Եւ սըր­բա­գ­րո­ղին` /Րա­բուն Գրի­գո­րին... ա. 237բ Տաղ - Ա­ղա­չա­նօք մա­քուր դա­սին...

117. 237բ-9ա ՃԺԶ. Կա­նոն գանձ Գիւտ Խա­չին ա­սայ («Խա­չա­տուր) -Խա­չի քոյ, Քրիս­տոս, եր­կիր պա­գա­նեմք... ա. 239աբ Տաղ սր­բոյ Խա­չին - Այ­ս­օր ե­ղեւ գալ դըշ­խո­յին... բ. 239բ Փո­խէ զձայ­նն -Ի գը­տա­նել խա­չա­փայ­տին... գ. 239բ Փո­խէ -Յայ­ն­ժամ մե­ռեալ մի տա­նէ­ին...

118. 239բ-41բ ՃԺԷ. Գանձ ա­ռա­քե­լո­ցն է («Յոհ­աա­նն­նէս) -Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 241բ-2ա Տաղ սուրբ ա­ռա­քե­լո­ցն -Էա­կ­ցին Հօր սպա­սա­ւոր... բ. 242ա Տաղ սր­բոց ա­ռա­քե­լոց. փո­խէ - Ա­ղա­չա­նօք մա­քուր դա­սին...

119. 242ա-3բ ՃԺԸ. Գանձ ա­մե­նայն մար­տի­րո­սաց («Տի­եա­հն) -Տէր Աս­տուած բար­ձ­րեալ... ա. 243բ ի տէր Ներ­սէ­սի, ո­լո­րեալ գու­նով («Ճ-Շ) -Ճըշ­մա­րիտ վը­կայք Աս­տուա­ծորդ­ւոյն ե­ղեալ... բ. 243բ-4ա Փոխ («Ո-Ք) -Ո­տից ձեր հատ­մամբ մեզ ուղ­ղե­ցէք շա­ւի­ղ­ըս...

120. 244ա-5բ ՃԺԹ. Կա­նոն յա­մե­նայն սըր­բոց ա­սա («Դա­հի­թէ) -Դա­ւա­նե­ցէք, որ­դիք օ­րի­նաց... ա. 245բ Գրի­գո­րի վար­դա­պե­տի Արծ­կէ -Պա­ղա­տա­նօք սուրբ նա­խա­հարց... բ. 245բ-6ա Փո­խէ ձայ­նն -ԶՄով­սէս ա­սէմ ը­զս­քան­չե­լին... /Եր­գ­օղ բա­նիս ես ան­պի­տան` /Գրի­գոր թըմբ­րեալ ան­ձն ա­ն­ար­ժան... գ. 246աբ Ի Ներ­սե­սի - Ա­ղա­չա­նօք ընտ­րեալ դա­սին...

-246բ Ա­ռա­ջի­կայ գան­ձիս է կա­ֆ­այս («Սի­մէ­ո­նն աս­սա­ցեալ) -Սի­րով հոգ­ւոյն գան­ձս գրե­ցաւ...

121. 246բ-9բ ՃԻ. Գանձ հը­նոց եւ նո­րոց («Սի­մէ­ոն) -Սուր­բ­ըդ սըր­բոց, Աս­տուած էա­կան...

122. 249բ-50բ ՃԻԱ. Ձեռ­նա­դ­րու­թեան է, ա­սա­ցէք («Գրի­գոր­րի է) -Գը­թայ ի մեզ, Տէր ա­մե­նա­կալ... ա. 250բ-1ա Տաղն ա­սայ («Տեր Ա­ռա­քեալ ա­սե է) -Տար­փա­ցեալ ըղ­ձա­նամք... բ. 251աբ («Ի տէր Ա­ռա­քել) -Ի մե­ծի հը­րա­շա­փառ հան­դի­սիս...

123. 251բ-3բ ՃԻԲ. Տ տէր Մա­նուէ­լէ ա­սա­ցեալ («Ման­վե­լզ) -Մինդ ի յե­րից, բանդ, որ ի Հօ­րէ... ա. 253բ-4ա Եւ ա­պա կար­դան զա­ղօ­թսն Աս­տուած հո­գոց եւ յետ թաղ­մա­նն ա­սեն ող­բս -Ո՜վ քա­հա­նայք եւ վար­դա­պետք աս­տուա­ծա­բան...

124. 254ա-5բ ՃԻԳ. Գանձ գի­շե­րա­պաշտ­մանց պա­հոց եւ Զատ­կի (« Ա­ռա­քել) - Ան­տա­նե­լիդ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի... ա. 255բ-6ա Տաղն է («Երգ Ա­րիս­տա­կե­սի) -Ե­կայք այ­ս­օր, եղ­բարք ա­մէն...

125. 256ա-7բ ՃԻԴ. Գանձ ա­պ­աշ­խա­րու­թեան («Մեր զան) -Մե­ղայ Տէր, մե­ղայ...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

4ա (խո­րա­գ­րին կից) Եւ գը­ծո­ղս Ո­վան­նէսն, զծ­ն­օ­ղս եւ վար­ժա­պե­տն ի[մ]` Աս­վա­ծա­տուր քա­հա­նայ:

16ա Ստա||(16բ)ցօղ տա­ղի` տէր Յե­սա­յիի, եւ որդ­ւոց նո­րին եւ գծա­գ­րո­ղի` նուաստ Աս­տուա­ծա­տ­րի, զի Տէրն ո­ղոր­մես­ցի, ո­ղոր­մեա:

77ա Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մեա զստա­ցո­ղի գրոյս` մահ­տե­սի տէր Յե­սա­յին, եւ կու­սա­կ­րօն մահ­տե­սի Մէյ­րէ­մին, եւ գր­չիս` Ո­վան­նէս դպ­րիս ով որ յի­շէ, յի­շեալ:

158բ Ինձ ո­ղոր­մեա եր­գո­ղի բա­նիս` տէր Յե­սա­յի­իս, եւ մահ­տե­սի կու­սա­կ­րօն Մէ­րէ­միս եւ ան­ցա­ւո­րիս` Ո­վան­նէս դպ­րիս. ա­մէն:

232ա Եւ զըս­տա­ցող գըր­գոյս` Թա­լաս­ցի տէր Յե­սա­յին եւ կու­սա­կ­րօն մահ­տե­սի Մէյ­րէ­մն, որ ըս­տա­ցան, եւ գը­ծա­գ­րող սո­րին` Յեւ­քառ­ցի Ո­վան­նէս տրուպ դպ­րէս, զծ­ը­նո­ղս իմ եւ վար­ժա­պե­տն իմ` Աս­վա­ծա­տոր քա­հա­նայն մի Հայր:

253բԵւ եղ­կե­լի գրի­չս յի­շե­ցէք,

Սը­ղա­լա­նա­ց­ըս մի մե­ղա­դ­րէք,

Զի կա­րիս մեր այս է:

Ստա­ցող Ե­սա­յու եւ Մար­իա­մի ա­նուն­նե­րը հան­դի­պում են նա­եւ` 28ա,

33ա, 37ա, 43ա, 54ա, 66ա, 72ա, 98բ, 105ա, 140բ, 156բ: Յով­հան­նէս գր­չի

 ա­նու­նը ստա­ցող­նե­րի ա­նուն­նե­րի հետ` 49ա, 158բ, 176բ, 178բ, 203բ, 223բ:

257բ Փա՜ռք... Արդ, գրե­ցաւ աս­տուա­ծա­բու­ղխ մա­տե­նիս, որ կո­չի Գան­ձ­գիրք, ձե­ռամբ մե­ղա­պարտ եւ ա­ն­ար­ժան Աս­տուա­ծա­տուր ե­րէ­ցս եւ իմ որ­դի եւ ա­շա­կերտ Յով­հան­նէս դպիրս եւ զծ­ն­օղ եւ վար­ժա­պե­տն իմ` Յա­րու­թիւն քա­հա­նայն, որ միայն ա­նուամ­բս եմ քա­հա­նայ, ոչ բա­նիւ եւ ոչ գոր­ծով, որ յետ կա­րո­ղու­թիւն տկար ոգ­ւոյ ի­մոյ ի հա­սա­նել ա­ւարտ գրիս, ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌՃ­ՂԱ (1742), յամ­սեա­նն յու­լի­սի, ի հով­ւա­պե­տու­թեան Սուրբ Է­ջմ­իած­նա տեառն սր­բա­զան Ղա­զար կա­թո­ղի­կո­սի, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Ստե­փան­նո­սի, Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի, Սուրբ Կիւր­ղի եւ այլ բազ­մա­հոյլ սր­բոց, որք աստ կան, ի յեր­կիրն Կե­սար­իայ Կա­պա­դով­կաց­ւոց, որ կո­չի Մա­ժակ: Վասն ո­րոյ ա­ղա­չեմ զհան­դի­պո­ղսդ ա­ռա­ջի­կայ հո­գե­ւոր բու­րաս­տա­նիս, յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր զըս­տա­ց­օղ սուրբ գր­քիս Սար­գիսն, Մա­րի­նոսն, Խա­չա­տուրն, տէր Յո­հա­նն, տէր Սի­մա­ւո­նն, Ղութ­լուն, տէր Յե­սա­յին, Ե­ղի­սա­բե­թն, մեր վար­պետ 0ճու­րէնց տէր Գրի­գորն եւ կո­ղա­կի­ցն, մահ­տե­սի Պե­տ­րոսն, մահ­տե­սի Խա­թու­նն, մահ­տե­սի Եու­սուֆն, մահ­տե­սի Լէ­ջի­էնց, մահ­տես­սի Յա­րու­թիւն, հօրն, մօրն, զկո­ղա­կի­ցն, մահ­տե­սի Ա­րու­թիւն, Մի­նասն, Մուշ­կին, մահ­տե­սի Ղա­րա­ման, մահ­տե­սի Ղա­նի­պա­լին, մահ­տե­սի Կա­րա­պետ, մահ­տե­սի Մար­տի­րոս, մահ­տե­սի Տօվ­լէթ, Յո­վան­նէս, Եղ­իա­զար, մահ­տե­սի Էյ­վազ, Ա­ղեք­սան­դր, Շա­րիս­տէն, Սէ­ֆեր, Բար­սեղ, Մա­նուկ, մահ­տե­սի Աս­լան, Սէ­ֆեր, Խտիր­պա­լի, Եու­սուֆ, մահ­տե­սի Կա­րա­պետ, մահ­տե­սի Յա­կոբ, մահ­տե­սի Ո­վան­նէս, Աբ­րա­համ, տէր Կա­րա­պետ, մահ­տե­սի Մի­նաս, ||(258ա) մահ­տե­սի Սէ­ֆեր, Ո­հան, տէր Դա­ւիթ, Մի­սա­յէլ, Ան­նայ, Սէդ դըշ­խոյ, Ըս­տե­փան վար­դա­պետ, Կա­րա­պետ վար­դա­պետ, մահ­տե­սի Պե­տ­րոս, Մի­քա­յէլ, Պե­տ­րոս, մահ­տե­սի Սա­ռայ, մահ­տե­սի Մի­նաս-Մի­սիր, մահ­տե­սի Պօ­ղոս, վար­պետ Սար­գիս, տի­րա­ցու Յա­կոբ, Սէ­ֆեր, Յա­յեան, մահ­տե­սի Մար­տի­րոս, Կա­րա­պետ, Սուլ­թան, Ա­ռա­քել, մահ­տե­սի Յա­կոբ, Սէ­ֆեր, Նազ­լու, Ղա­զա­րո­սին, Մար­տի­րո­սին, մահ­տե­սի Ղա­յեայ­պա­լիրն ու Րու­սա­մին, Պաղ­տա­տին, տէր Յա­կոբ, տէր Յո­հան, տէր Կա­րա­պետ, Աբ­րա­համ, Ներ­սէս, Մար­տի­րոս, մահ­տե­սի Աս­լան, Նար­խա­թուն, մահ­տե­սի Սէ­ֆեր, Սա­լի­րենց Կա­րա­պետ, մահ­տե­սի Ջրախ, մահ­տե­սի Նի­կո­ղոս, մահ­տե­սի Բար­սեղ, Յա­րու­թիւն, Աբ­րա­համ, տե­տէ Նը­շան, Ալ­թուն, Ու­սեփ, մահ­տե­սի Ա­յեան, Կա­րա­պետ, մահ­տե­սի Ո­հան, Աբ­րա­համ, Կա­րա­պետ, Ա­բէլ, Սէ­ֆեր, Կա­րա­պետ, Վա­հան, Սի­մա­ւոն, Սէ­ֆեր, մահ­տե­սի Ղա­րա­ման, տէր Ան­տոն, տէր Գրի­գոր, Տէվ­րուշ, մահ­տե­սի Է­տի­շէ, Յա­կոբ, Գէ­որգ, մահ­տե­սի Սո­ղո­մոն, տէր Յո­հան, մահ­տե­սի Սա­հակ, տէր Մար­տի­րոս, Յով­հան­նէս կա­թո­ղի­կոս, Մար­տի­րոս, Կա­րա­պետ, մահ­տե­սի Աբ­րա­համ, Գրի­գոր, Շա­մի, Պաղ­տատ, Շա­հ­պազ, Մէյ­րէմ, Ան­նայ, մահ­տե­սի Սա­հակ, զկո­ղա­կի­ցն Իս­պէնճ, Յա­րու­թիւն, Գէ­որգ, Կա­րա­պետ, տէր Բար­սեղ, Ե­ղի­սա­բեթ, տէր Մկր­տիչ, Ան­նա, Ղա­զա­րոս, որ ջեր­մե­ռանդ սի­րով ե­տուն գրել հո­գէք­նար Գան­ձա­րա­նս եւ ե­տուն յի­շա­տակ ի աս­տուա­ծա­էջ քրիս­տո­սա­հի­մն, ի դուռն Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին: Տէր Աս­տուա­ծն ա­մե­նայ­նի ըն­կա­լ­ցի եւ ըն­դու­նե­լի ա­րաս­ցէ ա­մե­նայն: Ա­ղա­չեմ զձեզ, ով դասք լոյ­սե­րա­մից, յոր­ժամ պա­տա­հիք սմայ կար­դա­լով կամ յօ­րի­նա­կե[լով], յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք ստա­ց­օ­ղի եւ ծրո­ղի սո­րա, եւ ին­քն վար­ձա­տ­րողն ձեր յի­շո­ղացդ եւ մեր յի­շե­լո­ցս ո­ղոր­մես­ցի իւր միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն. ա­մէն: Հայր:

424

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

ԺԷ - XVII

ԳՐԻՉ` Նի­կո­ղա­յոս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մահ­տե­սի Յով­հան­նէս:

ԹԵՐԹ` 380. չգ­րուած` 1աբ, 9ա-10բ, 377բ, 379ա-80բ: ՊՐԱԿ` 1x10+Ա - ԼԲ (Զ-ԼԲ պրա­կա­նիշ չիք) x12 (Է 9, ԺԵ, ԺԹ, ԻԹ, 10, ԻԴ 11, ԼԲ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 30,6x21,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 134ա: 2աբ` նօ­տր­գիր): ՏՈՂ` 29: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կի­սա­խո­րան` 11ա, 125ա, 251բ: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-5 մկն­կեր, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րում` պատ­ռուածք­ներ: Կազ­մի կա­շին տեղ-տեղ քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, դռ­նա­կի աս­տա­ռը` մկն­կեր, փա­կա­նա­զերծ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [Գան­ձա­րան]

ա. 2աբ [Տաղ Ծը­ն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի Հմր 9053, 10ա] - Կայր կոյսն ի յայ­րին...

- 3ա-5բ Ցանկ է գլ­խա­ւոր գրո­ցս, զոր ինչ իրի կար լի­նի քեզ, խու­զեա եւ փոյթ գտա­նես - Ա. Նախ եւ առա­ջին` Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին, առա­ւաւ­տին... ՃԾԸ. Եւ այլ տա­ղեր կար­գաւ ի վե­րա...

1. 5բ-6բ Քա­րոզ Ջրա­ւրհ[ն]էից ասա[ց]եալ, ի Յով­հան­նէս [վար­դա]պե­տի ասա­ցեալ («Յո­հան­նի­սի [ե]րկ») - Յա­մե­նայն ժամ աւր­հ­նեմք... ա. 6բ-7ա Տաղ Մկր­տու­թեան Քրիս­տո­սի ի վե­րա ջրին ասա - Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուր­դս այս մեծ յայ­տ­նեալ... բ. 7աբ Այլ տաղ Մկր­տու­թեան - Աւե­տիս մեծ խոր­հր­դոյ... գ. 7բ-8ա Տաղ Ծն­ըն­դեան առա­ջի աւուրն ի հետ գան­ձին ասա, ի Կոս­տան­դին կա­թո­ղի­կո­սէ - Հըրճ­ւիմք այ­սա­ւր մեք հո­գէ­պէս... դ. 8ա Մե­ղե­դի Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին երե­կո­յին գան­ձին - Աւր է աւե­տեաց ու­րա­խու­թեան հըն­չու­մն... ե. 8աբ Տաղ Հո­գոյ գա­լ­ըս­տեան առա­ջի աւուր գան­ձին հետ ասա - Հո­գիդ Սուրբ Աս­տուած, որ շըր­ջէ­իր ի ջուրն...

- 8բ Խրատք գանձ ասո­ղաց - Թէ ձայն ու­նիս քաղ­ցր ու բա­րակ...

- 8բ Գո­վա­սա­նու­թիւն գան­ձից եւ տա­ղից («Գրի­գո­րի ե եր­գս») - Գո­վեմ ըզ­քեզ, ով Գան­ձա­րան...

2. 11ա-2բ [Ա.] Գանձ Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին առա­ւաւ­տեան ժա­մին ասա, ո՜վ պա­տուա­կան եղ­բայր նա­զե­լի («Խա­չա­տուր») - Խըն­դու­թեան ձայն, բար­բառ աւե­տեաց... ա. 12բ-3ա Տաղ Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին («Ա-Ք») - Ամ­սեա­ն­ըն վե­ցե­րոր­դի Կա­րա­պե­տին... (19բ «Աս­տուած անեղ, ան­պա­րա­գիծ եւ.... գոյն»):

3. 13ա-5ա Բ. Գանձ Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին երե­կո­յին ասա («Աւե­տեաց») - Այ­սա­ւր իջեալ պե­տ­ըն վեր­նա­կան... ա. 15ա Մե­ղե­դի Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին («Ա-Գ, Ժ-Ղ») - Այ­սա­ւր երե­ւի ան­տեսն ի բար­ձանց... (15ա «Ի յե­լս արե­ւու արեւ գոյն»): բ. 15աբ Ան­մա­հից ար­քայն եւ սը­րով­բէ­ի­ց­ըն տէրն... (15ա «Ո՜վ զար­մա­նա­լի» գոյն): գ. 15բ Այլ տաղ Աւե­տեաց («Բան Ներ­սի­սի ե») - Բար­բառ աւե­տեաց ձայ­նիւ... (15բ «Ի յո­րո­վայ­նէ ընտ­րեալ» գոյն):

4. 15բ-7ա Գ. Գանձ Ծը­ն­ըն­դեան ճը­րա­գա­լու­ցին («Տէր Մխի») - Տար­փու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 17աբ Մե­ղե­դի եւ տաղ ճրա­գա­լու­ցին ասայ («Ա-Լ») - Ան­մա­հից ար­քայն եւ սը­րով­բէ­ի­ցն ան­տեսն... (17ա «Այ­սա­ւր Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կա­պե­տն, թէ կա­միս Ո՜վ զար­մա­նա­լոյն գոյն ասայ»):

5. 17բ-8բ Դ. Գանձ Ծը­ն­ըն­դեան առա­ջի աւուրն, որ է Ջու­րա­ւրհ[նեաց] - Մա­քուր եւ ամ­բիծ սուրբ Աս­տու­ծա­ծին... ա. 18բ Տաղ Ծը­ն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի («Ներ­սի­սի է այս երգ») - Նոր ծա­ղիկ բըղ­խէ այ­սա­ւր յար­մա­տոյն Յես­սեա... (18բ «Յա­րե­ւե­լից յա­րեւ­մու­տս» գոյն): բ. 18բ-9ա Այլ տաղ Ծնն­դեան - Այ­սա­ւր ի սուրբ ի յայ­րին... (18բ «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր գոյն»):

6. 19ա-20ա Ե. Գանձ Ծը­ն­ըն­դեան եր­կ­րորդ աւուրն («Թա­րէ») - Թագդ պար­ծա­նաց... ա. 20ա Տաղ եւ երգ ի Ներ­սէ­սէ («Երգ Ներ­սի­սի այս է» - Երգ նոր աւե­տեաց բար­բառ այ­սա­ւր մեզ հըն­չեաց... (20ա «Յա­րե­ւա­գա­լին գոյն»):

7. 20ա-1ա Զ. Գանձ եր­րորդ աւուր Ծն­ըն­դեան Քրիս­տո­սի («Յո­գէտ») - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... ա. 21ա Տաղ Ծն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի («Ներ­սէ­սի է») - Նո­րա­հ­րաշ ծն­ըն­դեան քո, Տէր... (21ա «Ի յե­լս արե­ւու արեւ» գոյն): բ. 21ա Այլ տաղ Ծնն­դեա­նն Քրիս­տո­սի («Կոս­տան­դին») - Կոյսն ի յայրն ի Բեդ­ղա­հէմ մա­նուկ ծը­նա­նէր... (21ա «Յա­րե­ւե­լից յա­րեւ­մու­տս մա­ն­կունք» գոյն):

8. 21ա-2ա Է. Գանձ չոր­րորդ աւուր Ծը­ն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Առա­քել») - Այ­սա­ւր ծը­նեա­լն Որ­դին հայ­րա­կան... ա. 22ա Մե­ղե­դի Ծն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի («Ներ­սի­սի երգ») - Նոր թա­գա­ւո­րին ան­ժա­մա­նակ Հա­ւր մի­ած­նին... (22ա «Այ­սա­ւր նո­րա­հ­րաշ տաւ­նիւս» գոյն): բ. 22աբ Այլ տաղ Ծնն­դեա­նն Քրիս­տո­սի - Աւր­հ­նեալ ես, սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին, դուս­տ­ըր լու­սոյ... (22բ «Ամ­սեա­ն­ըն վե­ցե­րոր­դի գոյն»):

9. 22բ-3բ Ը. Գանձ հի­գեր­րորդ աւուր Ծնն­դեան («Խա­չա­տուր») - Խըն­դայ, խո­րան Աս­տու­ծոյ բա­նին... ա. 23բ-4ա Տաղ Ծն­ըն­դեան, Առա­քել - Աւր­հ­նեալ շըր­թամբք համ­բու­րե­ցեր զԱս­տուա­ծոր­դին... (23բ «Աս­տուած անեղ, ան­պա­րա­գիծ գոյն»): բ. 24աբ Այլ տաղ Առա­քել վար­դա­պե­տէ - Աս­տուա­ծա­ծին, բա­րեաց պատ­ճառ...

10. 24բ-5բ Թ. Գանձ Ը-աւ­րեա Թլ­փա­տու­թեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Գրի­գոր») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­գին... /Գան­ձիս եր­գաւ­ղին/ Եւ աշ­խա­տաւ­ղին` /Ծե­րենց Գրի­գո­րին... ա. 25բ-6ա Տաղ Ներ­սէ­սի ասա­ցեալ («Ներ­սե­սի ե այս բան») - Նոյն ին­քն ան­դ­րա­նի­կ­ըն Հա­ւր յա­ռաջ քան զա­րեւ... (25բ «Յա­րե­ւե­լից յա­րեւ­մու­տս գոյն»): բ. 26ա Տաղ Թլ­փա­տու­թեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ - Ստեղ­ծաւղ ման­կանց մա­նուկ ցու­ցաւ... (26ա «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ յԵ­րու­սա­ղէմ գոյն»): գ. 26աբ Այլ տաղ Ծնն­դեան - Յայն­ժամ գայ ի Յոր­դա­նան... (26ա «Յի­սուս Որ­դու գոյն փո­խէ»):

11. 26բ-8բ Ժ. Գանձ ծնն­դեան Յո­վան­նու Կա­րա­պե­տին («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րա­գոյն բա­րի... /Եր­գոյս եր­գաւ­ղին/ Եւ սըր­բա­գ­րաւ­ղին`/ Ծե­րենց Գրի­գո­րին... ա. 28բ Տաղ Ներ­սէս կա­թո­ղի­կո­սէ («Ա-Ղ») - Ան­մար­մ­նո­ց­ըն հրե­ղի­նաց... (28բ «Յի­սուս Որ­դու գոյն»): բ. 28բ-9ա («Ճ-Ք») - Ճրագ աւ­րի­նա­ց­ըն Մով­սէ­սի... (28 «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր գոյն»):

12. 29ա-30ա ԺԱ. Գանձ Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տին եւ Աբի­սո­ղո­մայ սար­կա­ւա­գին («Պես[ի]») - Պե­տ­րոս պան­ծա­լի, /Պե­տ­րոս բաղ­ձա­լի... ա. 30աբ Տաղ Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տին - Ի հան­դէս տաւ­նի քո րա­խա­ցեալ ցն­ծամք... (30ա «Ով զար­մա­նա­լի» գոյն):

13. 30բ-2բ ԺԲ. Գանձ Ան­տո­նի անա­պա­տա­կա­նի («Բա­յիւ [ե]րել») - Բար­ձ­րեալ ահա­ւոր... ա. 33ա Տաղ Ան­տո­նի Ճգ­նա­ւո­րին եւ այլ մի­ան­ձանց - Ան­ձամբ խո­նար­հիմք ի ճը­գ­նու­թիւ­ն­ըս քո... (33ա «Ով զար­մա­նա­լի գոյն»):

14. 33ա-5բ ԺԳ. Գանձ հա­մաւ­րէն թա­գա­ւո­րաց («Հի­գո­տա­սան») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 35բ Տաղ Տր­դա­տայ թա­գա­ւո­րին («Ներ­սի­սի է») - Նո­րա­հ­րաշ տե­սիլ եւ գե­րա­գոյն քան ըզ­բ­նու­թիւն... բ. 35բ-6ա Այլ տաղ Տըր­դա­տայ - Եւ Տըր­դատ գո­ռոզ ար­քայն եւ ամ­բար­տա­ւա­նն... գ. 36աբ Տաղ Կոս­տան­դի­ա­նո­սի, Թէ­ո­դո­սի եւ Աբ­գա­րու թա­գա­ւո­րին - Թա­գա­ւո­րին եր­կ­նա­ւո­րի... (36ա «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ յԵ­րու­սա­ղէմ գոյն»): դ. 36բ Այ­սա­ւր տաւ­նէ եկե­ղե­ցի...

- 36բ-7ա Կա­ֆա Կի­րա­կո­սի («Գրի­գոր») - Գան­ձ­ըս գրե­ցայ Կի­րա­կո­սի եւ Յու­ղի­տայ...

15. 37ա-8ա ԺԴ. Գանձ Կի­րա­կո­սի եւ Յու­ղի­տա­յի («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­պայ­ծառ ար­փիդ եր­կ­նա­յին... ա. 38ա Տաղ Կի­րա­կո­սի եւ Յու­ղի­տայ - Սուրբ Յու­ղի­տայ, դուս­տ­ըր մե­ծաց... բ. 38բ Տե­սեալ ծնաւ­ղին զա­ղէ­տս իրա­ցն...

- 38բ-9ա Կա­ֆայ սուրբ Վա­հա­նայ Գող­թ­նա­ցոյն («Գրի­գոր») - Գանձ ինչ ասեմ ես քեզ կա­ֆա...

16. 39ա-40ա ԺԵ. Գանձ Վա­հա­նայ Գող­թ­նա­ցոյն («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­յին.. ա. 40աբ Տաղ Վա­հա­նա Գող­թ­նա­ցոյն, Յո­վա­նի­սէ («Յո­վա­նէ­սի») - Յաղ­թող զաւ­րու­թեամբ վեր­նա­կա­նաւ լը­ցեալ... (40ա «Ով զար­մա­նա­լի գոյն»): բ. 40բ Այլ տաղ Վա­հա­նայ - Շնոր­հաց Հո­գոյն ըն­դու­նա­րան...

17. 40բ-2ա ԺԶ. Գանձ Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին ասա («Մկր­տիչ») - Մի­ա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 42աբ Տաղ Քա­ռա­ս­նաւ­րեա գա­լս­տեան - Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ...

18. 42բ-3բ ԺԷ. Գանձ Քա­ռա­ս­նաւ­րեայ գա­լս­տեա­նն («Գրի­գոր») - Գո­վեալ եւ աւր­հ­նեալ... ա. 43բ-4ա Տաղ Քա­ռա­ս­նաւ­րեայ գա­լս­տեա­նն - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւորն...

19. 44ա-5բ ԺԸ. Գանձ Առա­ջա­ւո­րաց ուր­բա­թին ասայ («Գրի­գո­րի է») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... ա. 45բ-6ա Մե­ղե­դի Յու­նան մար­գա­րէ­ին - Պատ­ճառ պար­ծա­նաց մար­գա­րէ­ից գըն­դին... (46ա «Ով զար­մա­նա­լի գոյն»): բ. 46ա Այլ ողբ եւ տաղ Նին­ւ­է­ա­ցո­ցն - Յու­նան, քա­րո­զ­ըն Նին­ւէի... (46ա «Յի­սուս Որ­դու գոյն»): գ. 46աբ Ով որ սըր­տով բո­լո­րո­վին... դ. 46բ-7ա Լը­ւան զբար­բառ մար­գա­րէ­ին...

20.47բ-8բ ԺԹ. Գանձ սր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րա­վա­րին եւ որ­դոյ նո­րա Մար­տի­րո­սին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 48բ-50ա Տաղ եւ գո­վա­սա­նու­թիւն սր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րա­վա­րի («Եւ գո­վեստ բա­նի­ցս այս մե­ծի վկա­յին սհ») - Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան... /Նա­եւ եր­գոյս եր­գե­ցո­ղի`/Ինձ, Յա­կո­բոս ան­ար­ժա­նի... բ. 50ա Տաղ եւ մե­ղե­դի սր­բոյն Սարգ[սի] («Յա­կո­բայ է եր­գս») - Յա­ռաջ տե­սո­ղէն ան­մա­հի բա­նէն ընտ­րեալ, սուրբ Սար­գիս... (50ա «Ի յե­լս արե­ւու արեւ գոյն»): գ. 50աբ Այլ տաղ սր­բոյն Սարգ­սի - Վը­կա­յից հան­դի­սից հրա­շա­լի... (50ա «Սուրբ Ոս­կի, քա­հա­նայդ գոյն»): դ. 50բ-1ա Այլ տաղ սր­բոյն Սարգ­սի («Զայս եր­գս») - Զաւ­րա­կան զաւ­րեղ փա­ռաւք եւ սքան­չե­լա­գործ... (50բ «Յա­րե­ւա­գա­լին գոյ­նն»):

21. 51ա-2ա Ի. Գանձ սր­բոց Ատո­մեան­ցն ասայ («Գրի­գո­րի») - Գե­րա­պանծ լու­սով... ա. 52աբ Տաղ սուրբ Ատո­մեան­ցն ասայ - Սուրբ նա­հա­տակ, Ատոմ գո­վեալ... (52ա «Յի­սուս որ­դի գոյն»):

22. 52բ-4ա ԻԱ. Գանձ սր­բոց Սու­քի­ա­սանց («Գրի­գո­րի ե սո») - Գանձ սի­րոյ քո­յին... /Զեր­գաւ­ղ­ըս բա­նի/ Գան­ձիս եւ տա­ղի` / Գրի­գոր րա­բու­նի... ա. 54ա Մե­ղե­դի Սու­քի­ա­սանց - Եր­ջա­նիկ հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Սու­քի­աս... (54ա «Սուրբ Յու­ղի­տա­յին ձայ­նէն ասայ»): բ. 54ա Սուրբ Ոս­կեան­քն ան­դէն նա­հա­տա­կեալ... (54ա «Յի­սուս Որ­դու գոյ­նն փո­խէ»): գ. 54աբ Յայն­ժամ եղեւ գալ Բառ­լա­հայ... (54ա «Այ­ս­օր ցն­ծայ գոյն»):

23. 54բ-6ա ԻԲ. Գանձ սր­բոց Ոս­կեանց քա­հա­նա­յի­ցն ասայ («Առա­քել») - Ան­ճա­ռե­լի բա­ն­ըդ հայ­րա­կան... ա. 56աբ Մե­ղե­դի Ոս­կեան­ցն - Սուրբ Ոս­կի, քա­հա­նայդ նա­զե­լի... /Որ ետ բան ան­ար­ժան Գրի­գո­րի/ Տաղ ասել սուրբ քաւ­շի­ցն երա­մի... (56ա. Վը­կա­յից հան­դի­սից հրա­շա­լի գոյն»):

24. 56բ-9բ ԻԳ. Գանձ սր­բոց թարք­մանց­չա­ց­ըն Սա­հա­կայ եւ Մես­րով­պայ («Բան Աա­րո­զի[ց]») - Բար­ձ­րեալ ան­ք­ըն­նին... ա. 59բ Մե­ղե­դի Թարգ­ման­չա­ցն ասայ - Սուրբ վար­դա­պե­տ­ըն մեր ընտ­րեալ... (59բ «Սուրբ Յու­ղի­տա­յին ձայ­նն»): բ. 59բ-60ա Այ­ս­ըմ շնո­րիւ սո­րայ տը­ւեալ... (59բ «Յի­սուս որ­դու գոյ­նն փո­խէ»):

25. 60ա-1ա ԻԴ. Գանձ սըր­բոց Ղե­ւոն­դեանց քա­հա­նա­յի­ցն («Խա­չա­տուր») - Խը­րա­մա­տեալ կա­նոն աւ­րի­նի... ա. 61աբ Տաղ Ղե­ւոն­դեանց քա­հա­նա­յի­ցն եւ Վար­դա­նանց զօ­րա­կա­նաց ասայ - Ի հան­դէս տաւ­նի ձեր րա­խա­ցեալ ցըն­ծամք... (61ա «Ան­մա­հից ար­քայն գոյն»): բ. 61բ-2ա («Ի Յա­կո­բե») - Ի հան­դի­սի աւուր տաւ­նի սըր­բոց վը­կա­յի­ցս... (61բ «Յա­րե­ւա­գա­լին գոյ­նն»): գ. 62ա Աս­տուա­ծա­յին հո­գով լը­ցեալ...

26. 62ա-4բ ԻԵ. Գանձ երեք ժո­ղով հայ­րա­պե­տաց («Աա­րի­ա­ա­նո­ցի») - Աս­տուած կեն­դա­նի... ա. 64բ Տա­ղեր հայ­րա­պե­տա­ցն, ի Ներ­սէս կա­թ­ու­ղի­կո­սին - Խոս­տո­վա­նիմ աս­տուած ըզ­Հայր... բ. 65ա Նոյն բա­նն, որ էր ծը­նունդ նա Հա­ւր... (65ա «Խա­ղա­ղա­րար գոյն»): գ. 65աբ Ի Նի­կի­այ ժո­ղով դար­ձեալ... (65ա «Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր գոյն»): դ. 65բ Այլ մեք ի Հայր հա­ւա­տա­ցեալ...

27. 65բ-8ա ԻԶ. Գանձ բուն Բա­րե­կեն­դա­նին, Մխի­թար վար­դա­պե­տէ («Երէւ­ւա­նե­ցին») - Եր­գս յա­ւէ­ժա­կան... ա. 68ա Ճրագ ճըշ­մա­րիտ եւ եր­կ­նա­յին... (68ա «Յի­սուս որ­դի գոյն»): բ. 68աբ Պա­տուի­րե­ցեր չհո­գալ զվա­ղիւն... (68ա «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ գոյն»):

28. 68բ-70ա ԻԷ. Գանձ սր­բոյն Թէ­ո­դո­րո­սի Զին[աւո­րին] («Գրի­գոր») - Գո­հա­բա­նեալ Աս­տուած Սուրբ Հո­գի... ա. 70ա («Ստե­փա­նո­սե») - Սի­րով վա­ռե­ցար ի սէր ան­մահ ար­քա­յին... (70ա «Յա­րե­ւա­գա­լին գոյ­նն»): բ. 70աբ Այլ տաղ Թէ­ո­դո­րո­սին - Խա­ղա­ղա­րար նոր թա­գա­ւոր... (70ա «Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան գոյն»):

29. 70բ-2ա ԻԸ. Գանձ Աղու­հա­ցից եր­կ­րորդ կի­րա­կէ­ին («Գրի­գո­րի ի») - Գը­թու­թեամբ իջեր, Տէր... ա. 72աբ («Գրի­գո­րի է») - Գո­յիդ անեղ ան­ըս­կ­ըզ­բան... (72ա «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ գոյն»):

30. 72բ-4ա ԻԹ. Գանձ եր­կ­րորդ [կի­րակ]էի երե­կո­յին ասայ («Աղ­ցիբ է») - Ան­ճա­ռե­լի լոյ­ս­ըն հայ­րա­կան... ա. 74ա («Բա­նս ա») - Բա­նիւ ասաց առ Պե­տ­րո­սին... (74ա «Յի­սուս Որ­դու գոյ­նն»): բ. 74ա («Յս սի­տն») - Յայն­ժամ առեալ զգոր­ծին ձգէ­ին... (74ա «Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան եւ Քրիս­տո­սի գոյն»):

31. 74բ-5բ Լ. Գանձ Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին եւ մա­ւրն նո­րա Ան­նա­յի («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­ին... ա. 75բ-6ա Տաղ Կիւր­ղի եւ Ան­նա­յի - Աս­տուած փա­ռաց Հա­ւր մի­ա­ծին... (75բ «Յի­սուս որ­դու գոյն ասայ՛»): բ. 76ա Հայ­րա­պե­տաց դա­սուց վե­հին...

32. 76ա-7ա ԼԱ. Գանձ եր­րորդ կի­րա­կէի առաւ[աւ­տեան] («Մկրտ[ի]չ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Ան­ճառ... ա. 77աբ («Այս բա­նս») - Առ Հայրդ աղա­ղա­կեմ... (77ա «Գա­ն­կատ ու­նիմ ասել գոյն»): բ. 77բ-8ա Հե­տե­ւե­ցա անա­ռա­կին... (77բ «Յի­սուս Որ­դու ձայ­ն­նէն ասայ»):

33. 78ա-9բ ԼԲ. Գանձ երե­կո­յին եւ պաշտ­ման պա­հոց («Մեր զան») - Մե­ղայ, Տէր, մե­ղայ... ա. 79բ-80ա Մե­ղե­դի խիստ ազ­նիւ - Մե­ղայ քեզ, Քրիս­տոս Աս­տուած... բ. 80աբ Քան­քար­թա­գոյց եմ ան­ար­ժան...

34. 80բ-1բ ԼԳ. Գանձ Յո­հան­նու Երու­սա­ղէ­մայ ար­ծա­թա­սէր հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գը­թու­թեամբ քո­յին... ա. 81բ-2ա Հան­դէս գու­մա­րեալ եկե­ղե­ցոյ ժո­ղովք... բ. 82ա Այ­սա­ւր դըշ­խոյ պան­ծա­լի...

35. 82ա-3բ ԼԴ. Գանձ չոր­րորդ կի­րա­կէ­ին մե­ծա­տա­նն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կա­նն, /Որ նո­րո­գեաց... ա. 83բ Տըն­տես էի հա­ւա­տե­րիմ... (83բ «Յի­սուս Որ­դու ձայն»): բ. 83բ-4ա Ով որ աս­տե­նս կե­նա յոր­դոր... (83բ «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ գոյն»): գ. 84ա Է՞ր կա­րաւ­տէր կա­թիլ մի ջրին...

36. 84ա-5բ ԼԵ. Գանձ երե­կո­յին եւ այլ պա­հոց աւ­րե­րու ալ գանձ կա­մե­նաս ասե­լու, զայս ասա («Պնա­մ­գի») - Պահ­քն առա­ջին է սուրբ պա­տուի­րան... ա. 85բ-6ա Տաղ եւ գո­վա­սանք աղաւ­թից եւ ողոր­մու­թեանց - Վը­կայ­քն ամե­նե­քեան ի յա­տեան կա­ցին... (85բ «Յո­վա­սա­փին գոյ­նն է»): բ. 86ա-7ա («Ի Յո­վա­սա­փե բա­նս») - Ի սկ­ըզ­բա­նէ Քրիս­տոս Աւե­տա­րա­նին... /Սու­տ­ա­նուն Յո­վա­սափ մե­ռեալ ի հո­գի... (86ա «Յո­վա­սա­փին ձայ­նն ասա՛»):

37. 87ա-8ա ԼԶ. Գանձ սր­բոց Քա­ռա­ս­նի­ցն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 88ա Աղա­չա­նաւք սըր­բոց ման­կան­ցն... (88ա «Գետ հո­սեալ աս­տուա­ծա­յին գոյն»): բ. 88ա Ընդ բազ­մահ­նար տանջ­ման նո­ցին... գ. 88աբ («Քա­ռա­սու­նսն») - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր...

38. 88բ-9բ ԼԷ. Գանձ Ե-երորդ կի­րա­կի առաւ[աւ­տուն] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին... ա. 89բ («Գրի­գո­րի է ի ա») - Գան­գատ ու­նիմ ասել քեզ... բ. 89բ-90ա Քան­քար­թա­գոյց եմ ան­ար­ժան...

39. 90ա-1ա ԼԸ. Գանձ երե­կո­յին եւ այլ պա­հոց աւ­րե­րուն («Պա­հոց ը») - Պայ­ծառ պատ­ւի­րան... ա. 91ա Գո­վա­սանք աղօ­թից, Առա­քել վար­դա­պե­տէ («Այս Առա­քել») - Աւր­հ­նեալ անուն ան­մահ սուրբ թա­գա­ւո­րին... բ. 91աբ Տաղ աղաւ­թից եւ ողոր­մու­թեան, Առա­քել վար­դա­պե­տէ - Քան զա­մե­նայն գոր­ծ­ըս բա­րեաց... /Ես, Առա­քել, զձեզ աղա­չեմ...

40. 92ա-3բ ԼԹ. Գանձ սըր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չի մու­տն ի վի­րապ («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 93բ Տա­ղերս ի Գրի­գո­րիս կա­թո­ղի­կո­սէ, տեառն Ներ­սէ­սի - Ի յե­լս արե­ւու արեւ... բ. 93բ-4ա Բար­ձ­րա­ցիր, դըշ­խոյ, փա­ռաւք յա­ւրս յի­շա­տա­կի... (93բ «Արե­ւա­գա­լին գոյն է»):

41. 94ա-5բ Խ. Գանձ վե­ցե­րորդ կի­րա­կէ­ին խիստ ազ­նիւ («Գրի­գոր-րի­գոր») - Գո­յից կա­տա­րեալ... /Այ­լեւ եր­գո­ղի/ Գան­ձիս ասո­ղի`/ Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 95բ-6ա Տաղ վե­ցե­րորդ կի­րա[կեի] - Յայն­ժամ թա­գա­ւորն ահեղ մեծ փա­ռաւք յեր­կիր խո­նար­հի... բ. 96աբ Այլ տաղ նոյն աւուրն - Վա՜յ իմ մե­ղու­ցեալ ան­ձի­նս...

42. 96բ-7բ ԽԱ. Գան­ձս վե­ցե­րորդ կի[ր]ակէ­ին ասայ («Ա[ղ]ցից է») - Ան­տա­նե­լի Հա­ւր անեղ Որ­դին... ա. 97բ-8ա Մե­ղե­դի ազ­նիւ - Քեզ, ո՜վ տէր Յի­սուս, ձայ­նեմ... բ. 98աբ («Յա­կոբ մե­ղա­ւորն աս­ցել է») - Յա­ւուր յա­րու­թեան յոր­ժամ որո­տան... (98ա «Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան գոյն»):

43. 98բ-100ա ԽԲ. Գանձ յա­րու­թեան Ղա­զա­րու («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­չու­մ­ըն ըղ­ձա­կան... ա. 100ա Ձայն, որ զաշ­խար­հս արար... բ. 100աբ Դար­ձեալ նո­րո­գեմ ըզ­քեզ... գ. 100բ Ընդ Ղա­զա­րու բա­րե­կա­մին... (100բ «Յի­սուս Որ­դի գոյն»): դ. 100բ-1ա Առա­քել վար­դա­պե­տէ («Այս յԱ­ռա­քե­լէ») - Աս­տուա­ծն ամե­նի, լոյսն ան­ճա­ռե­լի... (100բ «Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան գոյն»):

44. 101ա-2բ ԽԳ. Գան­ձս Ծաղ­կա­զ­ար­դին ասայ... առա­ւաւ­տեան ժա­մին («Հայ­ցէ ս») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 102բ Տա­ղերս ի Ներ­սէս կա­թո­ղի­կո­սէ ասա­ցեալ - Աւր­հ­նեալ, որ եկիր եւ գաս... բ. 102բ («Տր Ներ­սե­սի ե») - Տի­րա­կան տա­ւիւ­նս այ­ս­օր եկայք ցըն­ծաս­ցուք...

45. 102բ-4ա ԽԴ. Գանձ Ծաղ­կա­զ­ար­դին երե­կո­յին դըռ­նա­բա­ցին ասայ... («Իր­նով») - Ի տաւ­ն­ըս տաւ­նից... ա. 104ա Աս­տուա­ծոր­դին, Տէ­ր­ըն փա­ռաց... (104ա «Յի­սուս Որ­դի գոյ­նն»): բ. 104ա Ոս­տս ի ծա­ռոց բե­րեալ ծե­րոց...

46. 104ա-6բ ԽԵ. Գանձ Մե­ծի եր­կու­շա­բա­բա[թի] («Գրի­գո­րի ե սա բան») - Գե­րա­գուն Էից... ա. 106բ Տաղ Յով­հան­նէս Պը­լուզ վար­դա­պե­տի ասա­ցեալ - Անդ ի մէջ դրախ­տին երեք ան­ձինք կա­յին... (106բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ գոյն»): բ. 106բ-7ա Ադա­մայ ստեղ­ծաւղն եկեալ յիւր պատ­կերն ի տես...

47. 107ա-8բ ԽԶ. Գանձ Մե­ծի Գ շա­բա[թին] («Գրի­գոր») - Գործ արար­չա­կան... ա. 108բ-9ա Տաղ մե­ծի ԳՇ-ի աւուրն - Որք ըն­կա­լայք ի գործ քան­քարն տէ­րու­նա­կան... բ. 109աբ Այլ տաղ ի նոյն աւու[րն] («Ապե­տին է ող­բս») - Ամե­նայն ծա­ծուկ գոր­ծոց անդ հրա­պա­րա­կին...

48. 109բ-10բ ԽԷ. Գանձ Մե­ծի ԴՇ-ի շա­բա[թին] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ անե­ղին... ա. 110բ Ի մե­ծի ԴՇ-ի շաբ[աթ] աւու[րն] - Տէր մեր Յի­սուս, որ­դին Դաւ­թի... (110բ «Յի­սուս որ­դի Հա­ւր մի­ա­ծին գոյն»): բ. 110բ-1ա Ի նմին աւուր - Յի­սուս փըր­կիչ կե­նա­րար... (110բ «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր գոյն»): գ. 111աբ Ի նմին աւուր ԴՇ-ի շա­բաթ[ին] («Մե­ծի չո­րեք­շա­բա­թի») - Մեծ խոր­հուրդ յերկ[ր]ի այ­սա­ւր յայ­տ­նե­ցաւ... (111ա «Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան գոյն»):

49. 111բ-2բ ԽԸ. Գանձ Մե­ծի հինգ­շաբ­թի աւուրն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուր­դն ահա­գին... ա. 112բ Ի մե­ծի հինգ­շա­բա[թի] աւուրն - Որ վասն մեր յեր­կ­նից յեր­կիր խո­նար­հե­ցար... բ. 112բ-3ա Ի նմին աւուր հինգ­շա­բաթ[ի] - Սէ­ր­ըն կա­տա­րիչ հի­նն աւ­րի­նաց ուխ­տի... (112բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»):

50. 113ա-4բ ԽԹ. Գանձ ի նմին աւուրն ցե­րե­կին («Զպա­կասք») - Զա­հեղ զան­քն­նին... ա. 114բ Ի նմին աւուր ցե­րե­կին - Յե­րե­կո­յի հինգ­շա­բա­թին... բ. 114բ Պե­տ­րոս լը­ւեալ եւ զար­հու­րէր...

51. 114բ-5բ Ծ. Գանձ Ոտ­նայ­լ­ը­ւա­յին («Որդք») - Որք որ փա­փա­քին... ա. 115բ-6ա Ասա­ցեալ տեառն Ներս[էսի] - Յե­րե­կո­յի հինգ­շա­բա­թի... (115բ «Յի­սուս որ­դի Հա­ւր գո՛յ­նն ասա»):

52. 116ա-7ա ԾԱ. Գանձ Աւագ շա­բա­թուն, Մե­ծի ուր­բա­թի աւ[ուրն] («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ սոս­կա­լի, անի­մա­նա­լի... ա. 117աբ Ողբ Խա­չե­լու­թեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մեր[ոյ] - Լը­ցան բան­քն այ­սա­ւր սուրբ մար­գա­րէ­ին... (117ա «Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան գոյն»):

53. 117բ-8բ ԾԲ. Գանձ աւագ ուր­բա­թին ցե­րե­կին («Զտւր») - [Զ]անե­ղա­կան ամե­նի­ցն Աս­տուած... ա. 118բ-9ա Ողբ Աս­տուա­ծած­նին - Աս­տուա­ծա­ծին սըր­բու­հին... (119ա «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր գոյն»): բ. 119աբ Ո՜վ Սի­մէ­ոն ծե­րու­նի...

54. 119բ-21բ ԾԳ. Գանձ ուր­բա­թի երե­կո­յին ասայ («Ի Մա­թէ­ո­սէ խն­դ­րեաց Գր[ի]գորն») - Ի յան­մար­մ­նա­կան... /Նո­րին եր­գո­ղին,/ Խն­դ­րող Գրի­գո­րին, /Տէր Մա­թէ­ո­սին... ա. 121բ-2բ Ողբ Աս­տուա­ծած­նին ի դէմ խա­չին Քրիս­տո­սի ասա­ցեալ - Աս­տուա­ծա­ծին կոյ­ս­ըն Մա­րի­ամ...

55. 122բ-4ա ԾԴ. Գանձ Մե­ծի շա­բա­թի Թաղ­մա­նն Տեառն («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հան­գ­ըս­տեան ի յեւթ­նե­րոր­դին... ա. 124ա Ասա­ցեալ վասն Թաղ­մա­նն Քրիս­տո­սի - Որ եղե­լո­ց­ըս շնորհ բաշ­խէ... (124ա «Սուրբ Յու­ղի­տայ, դուս­տր գոյն»): բ. 124ա Խունկ եւ զը­մուռ նը­շան թաղ­ման... (124ա «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ գոյն»):

56. 125ա-5բ ԾԵ. Գանձ Յա­րու­թեան սըր­բոյ Զատ­կին («Մկր­տիչ») - Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիդ մի­ա­ծին... ա. 125բ-6ա Տաղ Յա­րու­թեան, տեառն Ներ­սէ­սի ասա­ցեալ - Ոչ ար­գե­լեաց վէ­մն եր­կ­րա­ւոր... (125բ «Հըրճ­ւիմք այ­սա­ւր գոյն»): բ. 126աբ Այլ տաղ Յա­րու­թեան - Այ­լո­ցն եր­թեալ վաղ­վա­ղա­կի... (126ա «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ գոյն»):

57. 126բ-8բ ԾԶ. Գանձ Զատ­կին Բ շա­բա­թին մե­ռե­լո­ցին («[Տ]էրու­նա­կան») - [Տէր] տէ­րու­նա­կան... ա. 128բ Մե­ղե­դի Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցո - Ես ձայն զա­ռիւ­ծոյն ասեմ... (128բ «Ի յո­րո­վայ­նէ ընտ­րեալ գոյն»): բ. 128բ-9ա Տաղ Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ - Յոր­ժամ Ադամ մե­ղաւք մե­ռաւ... (128բ «Այ­սա­ւր ցըն­ծա Երու­սա­ղէմ գոյն»):

58. 129ա-30ա ԾԷ. Գանձ եր­րորդ աւուր Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի («Մկր­տիչ») - Մեծ աւե­տեաց ձայն ու­րա­խա­լի... ա. 130աբ Տաղ Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի - Ի սմին աւուր այ­լում դի­մաց... բ. 130բ Այլ տաղ Յա­րու­թեան - Ի սմին աւուր կի­րա­կէ­ին... (130բ «Այ­սա­ւր ցըն­ծա Երու­սա­ղէմ գոյն»):

59. 130բ-2ա ԾԸ. Գանձ չոր­րորդ աւուր Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հրա­ւիր­ման կա­մաց արար­չի... ա. 132ա Տաղ Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի - Յայն­ժամ սի­րով տի­րա­կան... (132ա «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր գոյն»): բ. 132աբ Այլ տաղ Յա­րու­թեան - Որ յա­րու­թեան յե­րե­կո­յին... (132ա «Այ­սա­ւր ցըն­ծա Երու­սա­ղէմ գոյն»):

60. 132բ-3բ ԾԹ. Գանձ հի­գե­րորդ աւուր Յա­րու­թեան («Մկր[տ]իչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 133բ Տաղ Յա­րու­թեան Տեառն մեր[ոյ] - Ելեալ ի լեառն դէմ տա­ճա­րին... (133բ «Այ­սա­ւր ցըն­ծա գոյն»): բ. 133բ-4ա Տաղ Յա­րու­թեան - Դար­ձեալ յայ­տ­նի այլ այ­լան­ն­ը­ման... գ. 134ա Այլ տաղ Յա­րու­թեան - Յա­րեաւ յա­ւուր երոր­դին...

61. 134ա-5բ Կ. Գանձ գլ­խատ­մա­նն Յա­վան­նու Կա­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գո­յա­կն էա­կան... ա. 135բ Յո­վան­նու Մը­կրտ­չին - Դու, սուրբ Յով­հան­նէս, եր­կ­ըր­պա­գող Փըրկ­չին... (135բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»): բ.135բ-6ա Տաղ Յո­վան­նու Մը­կրտ­չին - Զճ­րագ աւ­րի­նա­ց­ըն Յո­վան­նէս... (135բ «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ գոյն»):

62. 136ա-7բ ԿԱ. Գանձ Նոր կի­րա­կէ­ին ասայ («Գրի­գո­րի է») - Գաղ­տ­նի խոր­հ­ըր­դին... /Գան­ձիս ասո­ղի/ Եւ փո­խար­կո­ղի` /Ծե­րենց Գրի­գո­րի... ա. 137բ-8ա Մե­ղե­դի նոր կի­րա­կէի - Այ­սա­ւր նոր արեւ հա­րեալ ի նո­րա­հ­րաշ արե­գակ­նէն... (137բ «Ընտ­րեա­լ­ըդ Աս­տու­ծոյ գոյն»): բ. 138ա Այլ տաղ Նոր կի­րա­կէի - Յետ ութ աւուր դար­ձեալ գո­լով...

63. 138ա-9բ ԿԲ. Գանձ Աշ­խար­հա­մար­տին կի­րակ[ին] («Մկր­տիչ») - Մաք­րա­փայլ սուրբ տա­ճար տի­րա­կան... ա. 139բ-40ա Տաղ Աշ­խար­հա­մա­տ­րան - Ու­րա՛խ լեր, հարսն ի յեր­կ­րէ...

64. 140ա-1բ ԿԳ. Գանձ երեւ­ման Սուրբ Խա­չին, ի Մատ­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ («Ի Մա­թեո­սե խն­դ­րեաց Գրի­գորն») - Իս­կա­կից Որ­դի... ա. 141բ-2ա Գո­վա­սա­նու­թիւն Խաչ[ի] - Խա­չն ի նախ­նու­մն երե­ւե­ցաւ... բ. 142աբ Այլ գո­վա­սանք Խաչ[ի] - Աւր­հ­նեալ ես, փայտ Քրիս­տո­սա­կան... (142ա «Այ­սա­ւր եկե­ղե­ցի ցն­ծա գոյն»):

65. 142բ-3բ ԿԴ. Գանձ Համ­բարձ­ման ԵՇ-ին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ տաւ­նիւս ահա­գին... ա. 144ա Ասա­ցեալ վասն Համ­բարձ­ման - Տէր մեր, Որ­դին Մա­րի­ա­մուն...

66. 144ա-5ա ԿԵ. Գանձ Համ­բարձ­ման եր­կ­րորդ աւուրն («Առա­քել վար­դա­պե­տին») - Այ­սա­ւր ան­ճառ բան ի սկ­ըզ­բա­նէ... /Առա­քե­լի` եր­գո­ղի սո­րին... ա. 145աբ Մե­ղե­դի Համ­բարձ­ման («Ստե­փա­նո­սի է») - Սոս­կա­լի ահիւ պա­կեան... բ. 145բ Տեառն Ներ­սէ­սի ասա­ցեալ - Որ ի լր­ման քա­ռա­ս­նե­կին...

67. 145բ-7ա ԿԶ. Գանձ Մե­ծա­հ­րա­շին կի­րա­կին ասա («[Մ]աթ­տո­սի է խն­դ­րեաց Գրի­գորն») - [Մ]իակդ ահա­ւոր... ա. 147ա Տաղ Ան­դ­ր­է­աս վար­դա­պե­տէ («Ան­դ­րի­աս») - Այ­սա­ւր ան­դ­րա­նիկ Հա­ւր մի­ա­ծին Որ­դին... (147ա «Ո՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»): բ. 147ա («Վար­դա­պետ») - Վե­հից թա­գա­ւորն այ­սա­ւր առ Հայր մը­տա­նէր... (147ա «Յո­վա­սա­փին գոյ­նն»): գ. 147աբ Տաղ Առա­քել վար­դա­պե­տի ասա­ցեալ - Յոր­ժամ ըզ­Գ­րի­գոր Խոր Վի­րա­պն ար­կին... (147ա «Յա­րե­ւե­լից գոյն»):

68. 147բ-9ա ԿԷ. Գանձ Հո­գոյն Սր­բոյ գա­լ­ըս­տեան առա­ջի աւ[ուրն] («Հո­գո[յ]ն») - Հո­գի Աս­տուած, բըղ­խու­մն ան­ք­ըն­նին... ա. 149ա Մե­ղե­դի Սուրբ Հո­գոյն իջ­ման - Գո­հու­թիւն Հո­գոյն Սըր­բոյ... (149ա «Ի խա­չին տըն­կեալ գոյն»):

69. 149բ-50ա ԿԸ. Գանձ Հո­գոյն Սըր­բոյ եր­կ­րորդ աւուրն («Սր­բոյ») - Սըր­բոյ Հո­գոյն ծագ­մա­նն ի Հաւ­րէ... ա. 150աբ Տեառն Ներ­սէ­սի ասա­ցեալ - Որ յի­ս­նե­րեա­կ­ըն յո­բե­լին... (150ա «Յի­սուս որ­դի Հա­ւր մի­ա­ծին գոյն»):

70. 150բ-1բ ԿԹ. Գանձ Սր­բոյ Հո­գոյն եր­րորդ աւուրն («Յո­վա­նէս») - Յա­ւէտ իս­կա­պէս... ա. 151բ-2ա Տաղ Սր­բոյ Հ[ոգ]ոյն - Աս­տա­նա­ւր ծա­գեաց լոյս աւե­տեաց կե­նաց... (151բ «Գոյ­նն թէ չի գի­տես,նա Ո՜վ զար­մա­նա­լի­ին գո՛յ­նն ասա»):

71. 152ա-3ա Հ. Գանձ Հո­գոյ գա­լ­ըս­տեան չոր­րորդ աւ[ուր] («Վա­ա­սե») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ, գո­վեալ... ա. 153ա («Վվա­գե Հոգ­ւո­ոն տվո­ղին իմաստ բա­նի այն­ձի») - Վեր­հիւ­սես­ցուք քաղ­ցր եղա­նակ...

72. 153ա-5ա ՀԱ. Գանձ հի­գե­րորդ աւու[ր] («Մկ­կր­տի­իչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր Հո­գի Աս­տու­ծոյ... ա. 155ա («Կեր­սես») - Կեր­պա­րու­նա­կեալ ին­նեակ դա­սուց կայք... բ. 155ա («Նվագ Հո­գոյն Սր­բոյյ») - Նը­ւա­գեմք Հո­գոյն նը­ւա­գ­ըս վա­յե­լու­չս... (155ա «Թէ կա­միս, Ո՜վ զար­մա­նա­լի­ին գո՛յ­նն ասայ...»):

73. 155բ-6բ ՀԲ. Գանձ հա­մաւ­րէն հա­սա­րա­կաց կի­րակ­մ­տից («Գրի­գոր») - Գե­րամ­բարձ Աս­տուած... /Գան­ձիս ասո­ղի` /Ծե­րենց Գրի­գո­րի... ա. 156բ Որ ի դա­սուց հո­գե­ղի­նաց... (156բ «Յի­սուս Որ­դու գոյ­նն ասայ»): բ. 156բ-7ա Մի­ա­շա­բաթ աւր հան­գ­ըս­տեան... (156բ «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ յԵ­րու­սա­ղէմ գոյն»):

74. 157ա-8ա ՀԳ. Գանձ հա­սա­րակ հա­մաւ­րէն կի­րակ­մը[տից] («Առա­քել») - Ան­ճա­ռե­լի լոյ­ս­ըդ հայ­րա­կան... ա. 158ա Ի նոր եւ կոյս գե­րեզ­մա­նէն... բ. 158բ Որ յա­րու­թեան յե­րե­կո­յին...

75. 158բ-9ա ՀԴ. Գանձ Յա­րու­թեան հա­սա­րա­կաց կի­րա­կէ­ից, կար­գաւ ասայ («Յար­նս») - Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 159աբ («Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին») - Հա­ւր կա­մաւ իջեալ Որ­դին մար­մին ըզ­գե­ցեալ... (159ա «Յա­րե­ւե­լից յա­րեւ­մու­տս գոյն»): բ. 159բ-60ա Ցըն­ծան այ­սա­ւր եր­կինք... (159բ «Մի­ա­շա­բաթ աւր հան­գս­տեան գոյն»):

76. 160ա-1ա ՀԵ. Գանձ Յա­րու­թեան կի­րա­կէ­ից («Գրի­գո­րէ») - Գե­րա­կայ գո­յին... ա. 161ա («Ներ­սե­սի երգ») - Նըս­տեալ կա­նայ­քն ող­բա­յին... (161ա «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւորն գոյն»): բ. 161աբ («Կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց») - Կա­նայ­քն ար­տաս­ւաւք լա­յին զբար­ձաւղն ար­տա­սուաց... (161ա «Մի­ա­շա­բաթ աւր հան­գ­ըս­տեան գոյն»):

77. 161բ-2բ ՀԶ. Գանձ Յա­րու­թեան հա­սա­րա­կաց կի­րա­կէ­ից եւ թէ Յի­նան­ցն կամ յայլ կի­րա­կէ­ի­ցն գի­շե­րա­պաշ­տօն լի­նի, նա դու զայս գան­ձս ասայ («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րան­ճառ ար­փի... ա. 162բ-3ա («Մկր­տի­չե») - Մեծ հա­ռա­չա­նաւք եկին յայն առա­ւաւ­տին... (162բ «Յա­րե­ւե­լից յա­րեւ­մու­տս գոյն»): բ. 163ա Իւ­ղա­բեր­քն եկին, խուն­կս անու­շս բե­րին... (163ա «Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան գոյն»):

78. 163ա-4ա ՀԷ. Գանձ Յա­րու­թեան հա­սա­րա­կաց կի­րա­կէ­ից («Յա­րու») - Յա­րեաւ Աս­տ­ը­ւած, /Մար­գա­րէն գո­չեաց... ա. 164աբ Տաղ Յա­րու­թեան («Կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց») - Կեան­ք­ըդ Հա­ւր ան­մահ մար­մ­նով մեր... (164ա «Ես ձայն զա­ռիւ­ծոյն ասեմ գոյն»): բ. 164բ («Ներ­սե­սի ե») - Նոր իմն աւե­տեաց բար­բառ նո­րա­զուարճ ձայ­նիւ...

79. 164բ-5բ ՀԸ. Գանձ Յա­րու­թեան հա­սա­րա­կաց կի­րա­կէ­ից («Թեան») - Թա­գա­ւոր ան­մահ, /Նըս­տեալդ իսկ ի գահ... ա. 165բ-6ա Տաղ Յա­րու­թեան - Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան... (165բ «Ան­ճառ մի­ա­ծին գոյն»):

80. 166ա-7բ ՀԹ. Գանձ Յա­րու­թեան հա­սա­րակ կի­րա­կին («Առա­քել») - Ան­ժա­մա­նակ լոյսն ար­փի­ա­կան... ա. 167բ Տաղ Յա­րու­թեան («Առա­քե­լի») - Այ­սա­ւր յա­րեաւ ի մե­ռե­լոց Աս­տուա­ծոր­դին... բ. 167բ Տա­ս­ըն վը­կայք այ­սա­ւր յայ­տ­նեաց... գ. 167բ-8ա Նախ իւ­ղա­բեր­քն ըզ­նա տե­սին...

81. 168աբ Ձ. Տաղ Առա­քել վար­դա­պե­տէ, գան­ձի տեղ ասա («Տեր Առա­քեալ Սիւ­նեաց») - Տէր մեր փա­ռաւք այ­ս­օր յա­րեաւ.. ա. 168բ-9ա Նո­րին Առա­քել վար­դա­պե­տէ («Տեր Առա­քեալ Սիւ­նեաց») - Տե­սեալ Մա­րի­ամ ըզ­Տէրն ի վե­րա խա­չին...

82. 169ա-70ա ՁԱ. Գանձ սուրբ կա­նան­ցն Հռիփ­սի­մեանց («Վկո­յաա») - Վա­յել­չա­կա­նաց... ա. 170աբ Մե­ղե­դի («Առ Հռիփ­սի­մե») - Առա­ւաւտ լու­սոյ յա­րե­ւե­լեան ազանց... բ. 170բ Եր­ջա­նի­կն ի յար­գան­դէ...

83. 170բ-1բ ՁԲ. Գանձ սր­բոց Կա­յի­ա­նեան­ցն ասայ («Կա­նաց») - Կայ խոր­հուրդ խո­րին, /Կազ­մեալ ի սը­մին... ա. 171բ-2ա Ծո­վա­յին շու­շան ծա­ղիկ... (171բ «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ եկե­ղե­ցի գոյն»): բ. 172աբ Յայն­ժամ սըր­բո­ց­ըն Հռիփ­սի­մեանց... (172ա «Յի­սուս որ­դու գոյ­նն»):

84. 172բ-3ա ՁԳ. Գանձ Յո­վան­նու Կա­րա­պե­տին եւ Աթա­գի­նեա հայ­րա­պե­տին եւ Ան­տո­նի եւ Կրաւ­նի­դայ եւ Է խո­տա­ճա­րա­կա­ցն, որ յԻ­նն­կան վա­նս («Գրի­գոր») - Գը­թու­թեամբ քո­յին... ա. 173աբ Յո­վան­նէս, մեծ մար­գա­րէ...

85. 173բ-5բ ՁԴ. Գանձ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին ելն ի վի­րա­պէն եւ գիւտ նըշ­խա­րա­ցն զայս ասայ («Առա­քե­լի ի աա ի խն­դ­րեալ է Յո­վա­նէս ո ծաղ­կաւղն») - Այ­սա­ւր ծա­գեաց լոյսն ար­փի­ա­կան... ա. 175բ («Առա­քել վար­դա­պե­տէ») - Առա­քել[է] մը­տաւք տըխ­մար... (175բ «Յի­սուս որ­դու գոյն է»): բ. 175բ-6բ Տաղ գիւտ նշ­խա­րաց սուրբ Գրի­գո­րի Լու­սա[ւոր­չի] - Լու­սա­ւո­րի­չն որ­ժամ ի լեա­ռ­ըն գը­նաց... /Ես, Առա­քել, մե­ղաւք լը­ցեալ բազ­մա­գոյն, /Որ գո­վե­ցի զհո­գոց մարդ­կան լու­սա­տուն... (175բ «Յո­վա­սա­փու ձայ­նէն»): գ. 176բ-7ա Սուրբ է տա­ճար տէ­րու­նա­կան... (176բ «Յայս կի­րա­կին եկե­ղե­ցոյ տաւն է, զի Լու­սա­ւո­րի­չն ելեալ ի վի­րա­պէն շի­նեաց Էջ­մի­ա­ծի­նն եւ զդիրս Հռիփ­սի­մեան­ցն: Գանձ զԱս­տուա­ծած­նին նա­ւա­կա­տեա­ցն գիտ «Տա­ճարդ եր­կ­նա­յի­նն» եւ տաղ զայս ասա՛յ»):

86. 177ա-8ա ՁԵ. Գանձ սր­բոց ման­կան­ցն Բեդ­ղա­հէ­մի («Խա­չա­տուր») - Խան­դա­ղա­կաթ սըր­տիւ տեն­չա­լի... ա. 178աբ Տաղ ման­կան­ցն Բեդ­ղա­հէ­մի («Ա-Ղ, Յ-Ք») - Ար­թունք զը­ւար­թունք... բ. 178բ Սար­սեալ Հե­րով­դէս դո­ղայր ընդ լուր ար­քա­յին...

87. 178բ-80ա ՁԶ. Գանձ Կոս­տան­դի­ա­նո­սի թա­գա­ւո­րին եւ մօրն նո­րա Հե­ղի[նէ­ին] («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րար­փիդ վե­րին... /Եր­գոյն եր­գո­ղին`/ Ծե­րենց Գրի­գո­րին... ա. 180աբ Մե­ղե­դի եւ տաղ Կոս­տան­դի­ա­նո­սի թա­գա­ւո­րին - Այ­սա­ւր նո­րա­հ­րաշ տաւ­նիւս... բ. 180բ Թա­գա­ւորդ աս­տուա­ծա­րեալ...

88. 180բ-1բ ՁԷ. Գանձ Ներ­սէ­սի հայ­րա­պե­տին եւ Խա­դա եպիս­կո­պո­սին /«Գրի­գոր») - [Գ]ոյ մեզ ցըն­ծա­լի... /Գան­ձիս ասո­ղին` /Ծե­րենց Գրի­գո­րին... ա. 181բ Տաղ Ներ­սէ­սի հայ­րա­պե­տին... («Նը­վագ») - Նոր մե­ծա­հան­դէս տաւ­նիս սուրբ հայ­րա­պե­տին... (181բ «Յա­րե­ւե­լից գոյն»): բ. 181բ-2ա («Հո­հ­ն­նս») - Հընչ­մամբ ձայ­նիւ բեր­կ­րա­նաց... (181բ «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր գոյն»):

89. 182ա-4ա ՁԸ. Գանձ թարք­ման­չա­ցն Սա­հա­կայ եւ Մես­րաւ­պա («Առա­քե­լի է վար­դա­պե­տա­ցն ասա­ցեալ») - Աւր­հ­նեալ ես, սուրբ Հայր քըն­նա­կան... (184ա «Գան­ձիս տաղն Սա­հա­կայ Պար­թե­ւին գան­ձին յե­տե­ւ­ըն գիտ ի ԻԵ հա­մարն եւ ասա «Սուրբ վար­դա­պե­տն մեր ընտ­րեալ»):

90. 184ա-5ա ՁԹ. Գանձ Տա­պա­նա­կին Աս­տու­ծոյ, որ ի Կա­յի­ա­թա­րիմ («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն բա­րի... /Եր­գոյս եր­գո­ղին/ Եւ աշ­խա­տո­ղին` /Ծե­րենց Գրի­գո­րին... ա. 185ա Մե­ղե­դի սուրբ Տա­պա­նա­կին - Այ­սա­ւր զտա­պա­նակ ուխ­տին... բ. 185բ Մայր հա­ւա­տոյ սուրբ հար­ս­նա­րան... գ. 185բ («Սի­մէ­ո­նն») - Սուրբ ես, տա­ճար եր­կ­նա­ն­ը­ման...

91. 186ա-6բ Ղ. Գանձ Վար­դա­վա­ռին առա­ջի աւուրն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 187ա Մե­ղե­դի Վար­դա­վա­ռին - Գո­հար վար­դ­ըն վա­ռեալ... բ. 187աբ Այլ եւ մե­ղե­դի Վար­դա­վա­ռին - Այ­սա­ւր ցըն­ծայ լեա­ռ­ըն Թա­բա­ւր... գ. 187բ-8ա Նոր իմն ահա­ւոր խոր­հուրդ նոր էն աւե­տիք... (187բ «Յա­րե­ւա­գա­լին գոյ­նն»):

92. 188ա-9ա ՂԱ. Գանձ Վար­դա­վա­ռին եր­կ­րորդ աւուրն («Առա­քել») - Այ­սա­ւր ան­ճառ լոյսն ար­փի­ա­կան... ա. 189ա Տաղ Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («Այս յԱ­ռա­քե­լէ ե») - Ան­ճառ բա­ն­ըն հայ­րա­կան... (189ա «Տա­պա­նակ [կ]ազ­մեալ ան­փուտ գոյն»): բ. 189աբ Տեառն Ներ­սէ­սի ասա­ցեալ - Ի յայս խոր­հուրդ զե­րիս մի­այն... (189ա «Յի­սուս որ­դու գոյ­ն­ըն ասա»):

93. 189բ-91բ ՂԲ. Գանձ Վար­դա­վա­ռին եր­րորդ աւուրն ասայ («Նփե­իրս­հէ­դ­սզ») - Ներ­գոր­ծա­կան Աս­տուած բա­րե­րար... ա. 191բ Տեառն Ներ­սէ­սի ասա­ցեալ - Խաւ­սէր բա­նիւ նա հար­ցա­կան... (191բ «Յի­սուս որ­դու գոյ­նն ասայ»): բ. 191բ-2ա Վարդ վա­յե­լուչք խուռ­նե­րամք... (191բ «Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր մեք հո­գէ­պէս գոյն»: Շա­բաթ աւրն Թա­դէ­ո­սի առա­քե­լոյն եւ Սան­դ­ըխ­տոյ կու­սին է, դու զգան­ձն զա­ռա­քե­լոց կար­գին ասայ եւ տաղն զայս ասայ»): գ. 192ա Քեզ բա­րե­խա­ւս անդ լե­րուք... (192ա «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւորն գոյն»):

94. 192ա-3բ ՂԳ. Գանձ նա­խա­հար­ցն Ադա­մայ, Աբե­լի, Սե­թա, Ենովք[այ] «Մք­դա­ի­ն­ս­վսթ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր անուն հրա­շա­լի /Հայր հա­մայ­նից, Աս­տուած կեն­դա­նի... (8-րդ տնից յե­տոյ (193ա) կա նշում` «այս յե­տի Բ տու­նն առա­ջի Գ տու­նովն եր­կո­տա­սան մար­գա­րէ­ի­ցն ասա եւ յե­տի «Թագ ան­թա­ռամ» տուն եր­կու­քին ալ ասայ»): ա. 193բ-4ա Տաղ սր­բոց նա­խա­հար­ցն Ադա­մայ - Որ­պէս Ադա­մն այն առա­ջին... (193բ «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ գոյն»): բ. 194աբ Տաղ եր­կո­տա­սան մար­գա­րէ­ից - Հայց­մամբ մա­քուր յո­րո­վայ­նից...

95. 194բ-5բ ՂԴ. Եփե­սո­սի սուրբ ժո­ղո­վոյն գանձ գիտ ի կար­գն բուն Բա­րե­կեն­դա­նին քով եւ ասա գանձ Շող­կա­թին տես­լեան սր­բոյն Գրի­գո­րի Էջ­մի­ած­նա («Տա­ա­ա­ւեց») - Տա­ճարդ եր­կ­նա­յին... ա. 195բ-7ա Տաղ եւ գո­վա­սանք սուրբ տա­ճա­րին Էջ­մի­ած­նայ, յԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ - Ահա ասեմ բան գո­վես­տի... /Առա­քել է մը­տաւք տը­կար, /Այս­քան բա­ներս ան­կեալ ի շար... (195բ «Յի­սուս որ­դու ձայ­նե­րու՛ն ասայ»):

96. 197ա-9ա ՂԵ. [Գ]անձ Վե­րա­փոխ­ման ամէ­նա­ւր­հ­նեալ սըր­բու­հոյ Աս­տուա­ծած­նին, ի Մը­կ­ըր­տիչ վր­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («Մկր­տիմչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ հրա­կերպ վե­հա­գին... ա. 199աբ Մե­ղե­դի ծն­ըն­դեան եւ Վե­րա­փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին - Գո­հար վար­դն ին­ք­նա­գոյն սի­րա­մարգ ոս­կէ­գոյն... բ. 199բ-200ա Յոր­դո­րա­կն է («Ա-Ք») - Արեւ լու­սա­տու, տա­ճար Աս­տու­ծոյ Մա­րի­ամ... (199բ «Աս­տուած քա­րո­զեաց եւ խը­րատ ետուր գոյն»): գ. 200ա Տաղ Առա­քել վար­դա­պե­տէ («Տեր Առա­քեա») - Տունկ ան­մա­հու­թեան բող­բո­ջե­ցար, սուրբ Կոյս...

97. 200ա-1բ ՂԶ. Գանձ Վե­րա­փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին եր­կ­րորդ աւուրն («Գրի­գո­րի ե») - Գո­հա­բա­նեալ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 201բ-2ա Մե­ղե­դի սուրբ Աս­տուա­ծած­նին - Մե­ծա­ցիր այ­սա­ւր, սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... (201բ «Այ­սա­ւր երե­ւի ան­տեսն ի բար­ձանց գոյն»): բ. 202աբ Յոր­դո­րակ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին («Ա-Ք») - Աւե­տիս քեզ, Մա­րի­ամ... գ. 202բ-3բ Տաղ տեառն Ներ­սէ­սի - Անա­րատ տա­ճար եւ առա­գաստ լու­սոյ... (202բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուր­դս գոյն»):

98. 203բ-5ա ՂԷ. Գանձ Վե­րա­փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին, եր­րորդ («Ստե­փան­նո­սի») - Սուրբ մայ­ր­ըդ լու­սոյ... ա. 205աբ Խըն­կի ծա­ռի նը­ման ես... (205ա «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր գոյն»): բ. 205բ-6ա Տեառն­Ներ­սէ­սի ասա­ցեալ - Այ­սա­ւր Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կա­պե­տն եկեալ... (205բ «Ով զար­մա­նա­լի գոյն»):

99. 206ա-7բ ՂԸ. Գանձ Յո­վա­կի­մայ եւ Ան­նա­յի` ծն­օ­ղաց սուրբ Աս­տուա­ծած­նին: Եւ թէ ծն­ըն­դեան սուրբ Աս­տուա­ծած­նին տաւ­նես, նա զայս ասա («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­յին անե­ղի... ա. 207բ-8բ Տաղ եւ ոտա­նա­ւոր ասա­ցեալ Առա­քել վար­դա­պե­տի վասն Ծն­ըն­դեան եւ մար­մ­նա­նա­լոյն Քրիս­տո­սի - Աւր­հ­նեալ Հայր եր­կ­նա­ւոր, ծը­նաւղ Մի­ած­նին... (207բ «Յո­վա­սա­փին գոյ­նն ասա»): բ. 208բ-9ա Վասն Յո­վա­կի­մայ եւ Ան­նա­յի աւե­տեաց - Եղեւ այր մի ար­դար որդ­ւո­ց­ըն Յու­դայ... (208բ «Յո­վա­սա­փին գո՛յ­նն ասա»):

100. 209ա-10ա ՂԹ. Գանձ Յո­վան­նու Կա­րա­պե­տին եւ Յո­բայ ար­դա­րոյն («Մկ­րիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք պան­ծա­լի... ա. 210ա-1ա Տաղ տեառն Ներ­սէ­սի է - Զ[Յ]ոբ յի­շես­ցուք զե­րա­նե­լին... (210ա «Յի­սուս որ­դու գո՛յ­նն ասայ»):

211ա Գան­ձեր կար­գաւ հա­մաւ­րէն մար­գա­րէ­ի­ցն եւ առա­քե­լո­ցն եւ հայ­րա­պե­տա­ցն եւ մար­տի­րո­սա­ցն եւ ճգ­նա­ւո­րա­ցն եւ կու­սա­նա­ցն կար­գաւ մի ըստ մի­ո­ջէ գրեմ մին­չեւ ի նա­ւա­կա­տեաց Խա­չին շա­բա­թի աւրն. որին որ իւ­րեա­նն զատ գանձ ու­նի, գիտ եւ ասա, եւ որն որ չու­նի, այս կար­գս գիտ եւ ասա զիւր տա­ղովն, զորն կա­միս...

101. 211ա-2ա Ճ. Գանձ հա­մաւ­րէն հա­ւա­սար մար­գա­րէ­ի­ցն ասա («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ անուն հրա­շա­լի... (211ա «Նի­կի­ա­յի սուրբ ժո­ղո­վոյն գան­ձն գիտ ի Բուն բա­րե­կեն­դա­նին քով եւ ասա»): ա. 212աբ Տաղ հա­մաւ­րէն մար­գա­րէ­ի­ցն ի Ներ­սի­սէ («Ա-Ք») - Աս­տուա­ծա­յին խո­րո­ցն ան­ճառ... (212ա «Յի­սուս որ­դու գու­նե­րուն»):

102. 213ա-5ա ՃԱ. Գանձ հա­մաւ­րէն մար­գա­րէ­ի­ցն: Զոր մար­գա­րէ որ տաւ­նես, զնո­րա տաղ գրած է, կար­գաւ գիտ եւ ասայ, զի խոր­հր­դա­ւոր է («Խորհ­հ­ըր­դո­ցն») - Խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին... /Գան­ձիս ասո­ղի`/Տէր Մը­խի­թա­րի/ Այ­րի­վա­նե­ցի... ա. 215աբ Յոր­ժամ Դա­նի­է­լի եւ երից ման­կան­ցն որ տաւ­նես, նա զգան­ձն կար­գէն ասայ եւ տաղն զայս - Պա­ղա­տա­նաւք մար­գա­րէ­ին... (215ա «Յի­սուս որ­դու գո՛յ­նն ասա»): բ. 215բ-6ա Յոր­ժամ Զա­քա­րի­այ մար­գա­րէ­ին եւ Ոնոփ­րի­ո­սի սուրբ հա­ւրն տաւ­նես, նա զայս ասայ - Զա­քա­րի­այ մար­գա­րէ­ին... գ. 216աբ Յոր­ժամ Եղի­ա­յի եւ Եղի­սէի տաւ­նես, նա զա՛յս ասայ - Յա­ղերս բա­նի քեզ ընդ բազ­մին... (216ա «Այ­սա­ւր եկե­ղե­ցի ցըն­ծայ գոյն»): դ. 216բ-7ա Յոր­ժամ Եսա­յեայ կայ­ծա­կ­նա­մա­քու­րին տաւ­նես, նա զա՛յս ասայ - Ըզ­մար­գա­րէ­քն յի­շեմք ի յայսմ ի կար­գին... (216բ «Յո­վա­սա­փու գոյ­նն ասա»): ե. 217աբ Ձայ­նիւ գո­չեմ Մա­նա­սէ­ին... (217ա «Որ Յա­րու­թեան յե­րե­կո­յին գոյն»): զ. 217բ-8ա Յոր­ժամ Եզե­կի­է­լի, Եզ­րի եւ Զա­քա­րի­ա­յի` հա­ւրն Յո­վան­նու եւ Ամ­բա­կու­մայ որ տաւ­նես, նա զայս ասայ - Եզե­կի­էլ ետես ըզ­Տէրն եր­կ­նա­յին... (217բ «Յո­վա­սա­փի ձայ­նէ՛ն ասա»): է. 218ա-9ա Յոր­ժամ Երե­մի­այ մար­գա­րէ­ին եւ աշա­կեր­տա­ցն` Բա­րու­քայ եւ Աբի­մե­լե­քայ տաւ­նես, նա զա՛յս ա[սա] - Ըզ­կոյսն Երե­մի­այ յի­շեմ իւր տաւ­նին... (218ա «Յո­վա­սա­փին գոյն ասա»):

103. 219ա-20բ ՃԲ. Գանձ հա­մաւ­րէն առա­քե­լո­ցն: Կար­գաւ ասայ («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ ազգաց քո մար­դե­ղու­թեան... ա. 220բ-1ա («Ա-Ղ») - Առա­քեալք Աս­տուա­ծոր­դոյն... (220բ «Յի­սուս որ­դու գո՛յ­նն ասա»): բ. 221ա («Ճ-Ք») - Ճըշ­մա­րիտ որ­թոյն ստե­ղունք... (221ա «Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան գոյն»):

104. 221ա-2ա ՃԳ. Գանձ հա­մաւ­րէն առա­քե­լո­ցն («Սարգ») - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 222աբ Աղա­չա­նաւք մա­քուր դա­սին... (222ա «Յի­սուս որ­դու ձայ­նէն»):

105. 222բ-3բ ՃԴ. Գանձ հա­մաւ­րէն առա­քե­լո­ցն («վար­դայ») - Վեր եր­գեմք հընչ­մամբ... ա. 223բ-4բ Տաղ Առա­քել վար­դա­պե­տէ («Ա-Ղ») - Այ­գի տըն­կեալ էք վա­յե­լուչ... (223բ «Այ­սա­ւր եկե­ղե­ցի ցըն­ծայ գոյն»): բ. 224բ-5ա («Ճ-Ք») - Ճա­ռա­գայ­թիք ճա­ճան­չա­ն­ման... (224բ «Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան գոյն»):

106. 225ա-Յբ ՃԵ. Գանձ հա­մաւ­րէն հա­ւա­սար հայ­րա­պե­տա­ցն («վէշ­տա­ա­սանք է») - Վա­յել է քո­յին... ա. 227բ-8ա Մե­ղե­դի հայ­րա­պե­տաց («Ա-Թ») - Այ­սա­ւր մայր Սի­ոն ցըն­ծայ տաւ­նե­լով... (227բ «Յի­սուս որ­դու ձայ­նէն»): բ. 228ա («Ներ­սե­սի երգ») - Նոր գի­նոյն իմ­աս­տու­թեան...

107. 228ա-30բ ՃԶ. Գանձ հա­մաւ­րէն սր­բոց հայ­րա­պե­տաց եւ վար­դա­պե­տաց («Վար­դա­պե­տաց») - Վար­դա­պե­տաց քա­նոն եւ սահ­ման... ա. 230բ Տաղ հայ­րա­պե­տաց եւ վար­դա­պե­տաց - Հան­դէս գու­մա­րեալ եկե­ղե­ցոյ ժո­ղովք... (230բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լոյն գոյ­նն»): բ. 231ա Այ­սա­ւր դըշ­խոյ պան­ծա­լի... գ. 231ա Որ­դոց եւ թո­ռան­ցն որ տաւ­նես, զգան­ձն հայ­րա­պե­տաց ասա եւ տաղն զա՛յս ասայ («Գրի­գո­րի է») - Գո­վես[տ] քեզ, բա­րեաց պատ­ճառ, Քրիս­տոս կեն­դա­նի... (231ա «Յա­րե­ւա­գա­լին գոյ­նն»): դ. 231աբ («Գով­տ­մս») - Գրի­գոր, պը­սա­կն ազ­գի մարդ­կան... (231ա «Այ­սա­ւր եկե­ղե­ցի ցըն­ծա»): ե. 231բ Գրի­գո­րի Աս­տուած­բա­նին եւ Գրի­գո­րի Սքան­չե­լա­գոր­ծին թէ տաւ­նես, զգանձ հայ­րա­պե­տաց ասա եւ տաղն զայս ասա («Գրի­գոր») - Գետ հո­սեալ աս­տուա­ծա­յին... զ. 231բ-2ա Հայ­րա­պե­տաց հա­նուրց ազ­գին... (231բ «Յի­սուս որ­դու գոյն»): է. 232ա-3ա Մա­րու­թա­յի հայ­րա­պե­տին որ տաւ­նես, նա զգան­ձն հայ­րա­պե­տա­ցն ասա եւ տաղն զայս ասա - Ի քսա­նու­մէկ աւուր հա­յոց մա­րե­րի... (232ա «Յո­վա­սա­փու գոյն»):

108. 233ա-4բ ՃԷ. Գանձ հա­մաւ­րէն հա­ւա­սար ճը­գ­նա­ւո­րա­ցն ասա... («Ճգ­նա­ւորք») - Ճը­գ­նա­ւորք ընտ­րեալ... ա. 234բ Տաղ ճը­գ­նա­ւո­րաց - Աս­տուած բար­ձ­րեալ, Տէրդ եր­կ­նա­յին... (234բ «Յի­սուս որ­դու ձայ­նէն»):

109. 234բ-6ա ՃԸ. Գանձ հա­մաւ­րէն կու­սա­նա­ցն («Ի փառս») - Ի սկ­ըզ­բան Էիդ... ա. 236ա Տաղ սր­բոց կու­սա­նաց - Ի կե­նա­րար փայ­տէն ծաղ­կեալ... (236ա «Խա­ղա­ղա­րար գոյն»): բ. 236ա Լապ­տերք կու­սից պայ­ծառ վա­ռին... գ. 236աբ Այլ տաղ կու­սա­նաց («Կ-Յ») - Կոյսք իմ­աս­տու­թեամբ զլապ­տերս հո­գոց վա­ռեալք... (236ա «Ո՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»):

110. 236բ-7բ ՃԹ. Գանձ հա­մաւ­րէն հա­մաւ­րէն մար­տի­րո­սա­ցն («Տեառն») - [Տ]ինայ առե­լեալ... ա. 237բ-8ա Տաղ մար­տի­րո­սաց, Տեառն Ներ­սէ­սի ասա­ցեալ («Ա-Ծ») - Արե­գա­կն ար­դար ըզ­հուր սի­րոյ ծա­գեալ... (237բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»):

111. 238ա-9բ ՃԺ. Գանձ հա­մաւ­րէն մար­տի­րո­սաց եւ նա­հա­տա­կաց («Յո­վա­նէս») - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն զար­դա­րեալ... ա. 239բ-40ա Տաղ մար­տի­րո­սաց, ի Ներ­սի­սէ («Ճ-Ք») - Ճըշ­մա­րիտ Վը­կայք Աս­տուա­ծոր­դոյն եղէք... (239բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»):

112. 240ա-1ա ՃԺԱ. Գանձ հա­մաւ­րէն մար­տի[ր]ոսա­ցն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 241ա Տաղ մար­տի­րո­սաց, ի Ներ­սի­սէ - Տէր բա­րե­րար Հա­ւր մի­ա­ծին... (241ա «Յի­սուս որ­դու գու­նե­րու՛ն ասա»): բ. 241աբ Հա­տեալ լե­զուաւք սըր­բա­բա­նի­ցն... գ. 241բ-2ա Ընդ բազ­մահ­նար տանջ­ման նո­ցին... (241բ «Այ­սա­ւր եկե­ղե­ցի ցըն­ծայ գոյն»):

113. 242ա-3բ ՃԺԲ. Գանձ հա­մաւ­րէն մար­տի­րո­սաց եւ նա­հա­տա­կաց («Առա­քել») - Աս­տուա­ծա­զարդ գուն­դն երա­նա­կան... ա. 243բ-4բ Տաղ մար­տի­րո­սաց - Անդ մար­տի­րոս­ք­ըն պը­սա­կին... (243բ «Յի­սուս որ­դու գոյ­նն»):

114. 244բ-5բ ՃԺԳ. Այլ գանձ մար­տի­րո­սաց («Սզիզ­մո») - Սուր­բ­ըդ սըր­բոց, Աս­տուած էա­կան... ա. 245բ-6ա Տաղ մար­տի­րո­սաց, ի Ներ­սի­սէ - Բայց դուք, որ­դիք իմ սի­րե­լիք... (245բ «Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր գոյն»): բ. 246ա Յոր­ժամ կե­նաց ցաւ­ղոյն արբ­ջիք...

115. 246ա-8ա ՃԺԴ. Այլ գանձ մար­տի­րո­սաց («Ենոզ­նզ») - Երե­ւե­ցար Աս­տուած յայ­տ­նա­պէս... ա. 248ա Տաղ Մար­տի­րո­սաց է ասա­ցեալ - Որ չար­չա­րեա­ցն ըզ­ձեզ, լա­ց­ցէ... (248ա «Յի­սուս որ­դու ձայ­նէն»): բ. 248աբ Զայս նե­ղու­թիւ­նս անդ ոչ յի­շէք... (248ա «Այ­սա­ւր եկե­ղե­ցի ցըն­ծայ գոյն»):

116. 248բ-9բ ՃԺԵ. Գանձ հա­մաւ­րէն մար­տի­րո­սա­ցն եւ այլ ամե­նայն սըր­բոց հնոց եւ նո­րոց, յայ­տից եւ ան­յայտ[ից] («Դա­ւի­թէ») - Դա­ւա­նե­ցէք, որ­դիք աւ­րի­նաց... ա. 249բ-50ա Տաղ մար­տի­րո­սաց - Պա­ղա­տա­նաւք Աս­տուա­ծած­նին... (249բ «Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր գոյն»): բ. 250ա Հայ­րա­պե­տաց հա­նուրց ազ­գին... (250ա «Յի­սուս որ­դի Հա­ւր մի­ա­ծին գոյն»): գ. 250աբ Յոր­ժամ Գու­րի­ա­սանց որ տաւ­նես, զգան­ձն մար­տի­րո­սաց ասա եւ տաղն զայս ասա, զի խոր­հ­ըր­դա­ւոր է - Սուրբ Գու­րի­աս, վը­կայդ արի... (250ա «Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան գոյն»): դ. 250բ-1բ Ի սոյն քա­ղա­քն Եդե­սիի... (250բ «Խա­ղա­ղա­րար գոյն»):

117. 251բ-2բ ՃԺԶ. Գանձ նա­ւա­կա­տեաց Խա­չին շա­բա­թին («Առա­քել») - Ան­մահ ար­քա­յին... ա. 252բ-3ա Տաղ եկե­ղե­ցոյ, Առա­քել վար­դա­պետ («Տեր Առա­քեալ») - Տա­ճար լու­սոյ, տուն ար­քա­յին... (252բ «Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր գոյն»): բ. 253ա («Սիւ­նեաց») - Սիւն հա­ւա­տոյ, սե­ղան Փըրկ­չին... (253ա «Այ­սա­ւր եկե­ղե­ցի ցըն­ծա գոյն»):

118. 253ա-4բ ՃԺԷ. Գանձ Սր­բոյ Խա­չին առա­ջի աւուրն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ ակ­ըն պա­տուա­կան... ա. 254բ Տաղ Խաչ­վե­րա­ցին, ի Ներ­սէս Լամբ­րաւ­նա­ցո - Բար­ձ­րա­ցու­ցէք ըզ­տէր Աս­տուած մեր մի­ա­բան... (254բ «Ինձ ու­մէտ կայր եւ կու[ման] գոյն»): բ. 254բ-5ա Տաղ Ներ­սէ­սի ասա­ցեալ («Կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց») - Կե­նաց փայտ տըն­կեալ... (254բ «Յա­րե­ւա­գա­լին գոյն»):

119. 255ա-6բ ՃԺԸ. Գանձ Խաչ­վե­րա­ցին եր­կ­րորդ աւուրն («Յո­վա­նես») - [Յ]այն եդե­մա­կան... ա. 256բ-7ա Մե­ղե­դի Նա­րե­կա­ցոյն - Ես ձայն զա­ռիւ­ծոյն ասեմ... (256բ «Ի յե­լս արե­ւու արեւ գոյն»): բ. 257ա Սեպ­հա­կան սիւն պա­տուա­կան... (257ա «Յի­սուս որ­դու ձայ­նէն»): գ. 257աբ Խա­չ­ըն սե­ղան է պա­տուա­կան... (257ա «Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան գոյն»):

120. 257բ-8բ ՃԺԹ. Գանձ Խաչ­վե­րա­ցին եր­րորդ աւուր («Առա­քե­լի») - Աւր­հ­նեալ ես փայտ, կան­գ­նեալ ի յեր­կ­րի... /Գան­ձիս եր­գող` տէր Առա­քե­լի... ա. 258բ-9ա Տաղ Առա­քել վար­դա­պե­տէ - Չո­րեք­կեր­պեան թեւք սուրբ խա­չին... (258բ «Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր գոյն»): բ. 259ա Այլ եւ չորս ազգ էր փայտ խա­չին... (259ա Յի­սուս որ­դու ձայ­նէն»):

121. 259ա-62ա ՃԻ. Գանձ Խաչ­վե­րա­ցին չոր­րորդ աւուրն, Ապա­րա­նից Սուրբ Նը­շա­նին, ի Քե­րով­բենց Յով­հան­նի­սէ ասա­ցեալ («Յո­վան­նէս») - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... /Զեր­գող գան­ձիս զխո­ցեա­լս ի հո­գի, /Որ Յո­վան­նէս Քե­րով­բենց ասի... ա. 262ա-3ա Տաղ սր­բոյ Խա­չին («Յո­վան­նէս») - Յա­նե­ղա­կան լոյսն ի Հաւ­րէ մեզ յայ­տ­նե­ցաւ... (262բ «Աս­տուած անեղ, ան­պա­րա­գ­րե­լի գոյն»): բ. 263աբ Կազ­մեն տա­պան ան­փուտ փայ­տեաց... /Ես` Յո­վա­նէս, մե­ղաւք յար­բած...

122. 263բ-4բ ՃԻԱ. Գանձ Խաչ­վե­րա­ցին հին­գե­րորդ աւուրն, ասա­ցեալ Յա­կոբ եպիս­կո­պո­սէ Նեն­տ­րա­րենց, վասն սքան­չե­լա­գործ սուրբ նը­շա­նին, Արծ­կոյ քա­ղա­քէ («Յա­կոբ») - Յի­սուս Քրիս­տոս, ար­քայդ հա­մայ­նից... ա. 264բ-5ա Տաղ ի նոյն Յա­կոբ եպիս­կո­պո­սէ - Սքան­չե­լի սուրբ նը­շա­ն­ըդ պա­տուեալ... /Ան­ի­մաստ եւ տը­գէտ եր­գո­ղի` /Նե­տ­րա­րենց սու­տ­ա­նուն Յա­կո­բի, /Եւ եղ­բա­ւրս` Ղա­զա­րին` խըն­դ­րո­ղի... (264բ «Վը­կա­յից հան­դի­սից հրա­շա­լի գոյն»): բ. 265աբ Խա­չն եղի­ցի մեզ պա­հա­պան... (265ա «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ եկե­ղե­ցի գոյն»):

123. 265բ-7ա ՃԻԲ. Գանձ Գէ­որ­գեայ բազ­մա­չար­չար զի­նա­ւո­րին («Առա­քել») - Աւր­հ­նեալ է Հայր, ծը­նաւղ Մի­ած­նին... ա. 267աբ («Յա­կոբ») - ՅԱս­տու­ծոյ ընտ­րե­ցար դու բա­րի... (267ա «Սուրբ Ոս­կի, քա­հա­նայդ նա­զե­լի գոյն»): բ. 267բ-8ա («Եպիս­կո­պոս») - Են մար­դիկ խեղճ, ողորմ ու լա­լի... /Սխա­լա­միտ եւ տը­գէտ եր­գո­ղի` /Նե­տ­րա­րենց սու­տ­ա­նուն Յա­կո­բի, /Մով­սէ­սի` այս բա­նիս խըն­դ­րո­ղի... գ. 268աբ Նախ զսուրբ Գէ­որգ քե­րու­մն ածեն կա­ղա­խա­նին... (268ա «Իմ եղա­կան գոլ եւ բնու­թիւն գոյն»):

124. 268բ-70ա ՃԻԳ. Գանձ Վա­րա­գայ Սուրբ Խա­չին («Գ[ր]իգո­րի ե ա») - Գլուխն եկե­ղե­ցոյ... ա. 270ա Մե­ղե­դի ի Վա­րա­գա Սուրբ Խաչ[ին] - Այ­սա­ւր մեծ զար­մանք հրա­շից... (270ա «Ի Խա­չին տըն­կեալ գոյն»): բ. 270աբ Ամ­փո­փեալ զն­ը­շան խա­չին... (270ա «Վա՜յ իմ մե­ղու­ցեալ գոյն»): գ. 270բ-1ա Այլ տաղ Խաչ[ի] - ԶՎա­րագ ասեմ ըզբաղ­ձա­լին... (270բ «Յի­սուս որ­դու ձայ­նէն»): դ. 271ա Քա­րինք տե­ղոյս են պա­տուա­կան... (271ա «Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան գոյն»):

125. 271ա-2բ ՃԻԴ. Ողբ իշ­խա­նա­ցն Հա­յոց` Սա­հա­կայ եւ Հա­մա­զաս[պայ] - Յայս ահա­գին աւուրս, որ հա­սաք... ա. 272ա-3ա Տաղ իշ­խա­նաց - Սուտ եւ ան­ցա­ւոր աշ­խարհ... (272բ «Երազ է ու սուտ, եղ­բայր գոյն»):

Ծնթ. Ցան­կում ՃԻԴ-ի փո­խա­րէն սխալ­մամբ գրուած է ՃԼ, ըստ այ­դմ

էլ յե­տա­գայ թուա­հա­մար­նե­րը մին­չեւ ՃԾԱ չեն հա­մա­պա­տաս­խա­նում:

126. 273ա-4բ ՃԻԵ. Գանձ եւ­թա­նա­սուն եւ եր­կու առա­քե[լոց] («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն գո­յէ... ա. 274բ Տաղ եւ­թա­նաս­նի­ցն աս[ա] - Եւ քում ընտ­րեալ եւ­թա­նաս­նին... (274բ «Հրճ­ւիմք այ­սա­ւր գոյն»): բ. 274բ-5ա Որ նախ բո­րոտ եւ սըր­բե­ցար... (274բ «Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան գոյն»):

127. 275ա-6ա ՃԻԶ. Գանձ սր­բոց կու­սա­նա­ցն Թեկ­ղի եւ Վառ­վա­ռեա («Առա­քել վար­դա­պետ») - Անախտ, ան­բիծ փե­սայն եր­կ­նա­ւոր... ա. 276աբ Տաղ Թեկ­ղի եւ Վառ­վա­ռե[ա] - Աւր­հ­նեալ ան­ճառ Հայ­ր­ըն գը­թած... (276ա «Մի­ա­շա­բաթ աւր հան­գս­տեան գոյն»): բ. 276բ-7ա Արդ, պա­ղա­տիմք առ քեզ յու­սով...

128. 277ա-9ա ՃԻԷ. Գանձ սուրբ աւե­տա­րան­չա­ցն Քրիս­տո­սի («Մքի­րոս») - Մե­ծաս­քանչ անուն... ա. 279աբ Մե­ղե­դի աւե­տա­րան­չա­ցն - Մա­թէ­ոս մարդ անուա­նե­ցաւ... (279ա «Մի­ա­շա­բաթ աւր գոյն»): բ. 279բ («Գրի­գոր») - Գո­վեստ ար­ժան փա­ռաց քո­յին...

129. 279բ-81ա ՃԻԸ. Գանձ Գիւտ խա­չին («Խա­չա­տուր») - Խա­չի քո, Քրիս­տոս, եր­կ­ըր­պա­գա­նեմք... ա. 281աբ Մե­ղե­դի Գիւտ խա­չին - Այ­սա­ւր զխա­չա­փայ­տ­ըն սուրբ... բ. 281բ Մե­ղե­դի - Այ­սա­ւր եղեւ գալ դըշ­խո­յին... (281բ «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ եկե­ղե­ցի գոյն»): գ. 281բ-2ա Ի գը­տա­նել կե­նաց փայ­տին... (281բ «Մի­ա­շա­բաթ աւր հան­գս­տեան գոյն»): դ. 282ա Յայն­ժամ մե­ռեալ մի տա­նէ­ին... (282ա «Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան գոյն»):

130. 282ա-3բ ՃԻԹ. Գանձ հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն, առա­ւաւ­տուն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ հրա­շա­կան... ա. 283բ-5ա Բանք մաղ­թա­նաց, Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ առ եր­կ­նա­յին զա­ւրսն («Ա-Ք») - Անեղ, ան­մահ թա­գա­ւո­րին սուրբ զի­նա­ւորք... (283բ «Իմ եղա­կան: Արա­րիչ Տէր գոյն»):

131. 285ա-6բ ՃԼ. Գանձ հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն, երեկ[ոյին] («Յ[ո]վա­նես») - Յոյժ փա­ռա­տ­րե­լի... ա. 286բ-7ա Տեառն Ներ­սէ­սի ասա­ցեալ («Ներ­սէ­սի է այս բա­նս») - Նոր տաւ­նիս զուար­թ­նոց հրեշ­տա­կա­կան դա­սուց... բ. 287աբ Քեզ ձայ­նա­կից զը­ւար­թունք... (287ա «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր գոյն»):

132. 287բ-9բ ՃԼԱ. Գանձ Յո­հան Ոս­կի­բե­րա­նին («Այս Յո­հա­նո [Հ]ոսէ­բե­րա­նին») - Աւր­հ­նեմք ըզ­քեզ, Տէրդ ամե­նայ­նի... /Առա­քե­լի` եր­գաւ­ղի սո­րին... ա. 289բ-90ա Մե­ղե­դի եւ տաղ Ոս­կի­բեր[անին] - Ի յո­րո­վայ­նէ ընտ­րեալ... (290ա «Ի յե­լս արե­ւու արեւ գոյն»): բ. 290աբ Տաղ Յո­հա­նու Ոս­կի­բե­րա­նին, ի Ատոմ երից­ւէ ասա­ցեալ («Ի Ատոմ իրի­ցուն է») - Ի հան­դէս քո մեծ տաւ­նի... (290ա «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր գոյն»): գ. 290բ-1բ Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («Վար­դա­պե­տին Յո­հան») - Վար­դա­պե­տաց թագ եւ պա[ր]ծանք... (290բ «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ գոյն»):

- 291բ («Գրգ­գոր») - Գանձ եմ հա­մեղ եւ գո­վե­լի... /Գ Գրի­գո­րէ յա­ռաջ եկի...

133. 291բ-3ա ՃԼԲ. Գանձ Նի­կո­ղա­յո­սի հայ­րա­պե­տի («Գրի­գոր») - Գա­ւա­զան ծաղ­կեալ... ա. 293ա Տաղ Նի­կո­ղա­յոս հայ­րա­պե­տի - Աս­տուած ան­մահ, սուրբ թա­գա­ւոր... (293ա «Ի յե­լս արե­ւու արեւ գոյն»): բ. 293աբ Եր[եւ]մամբ սուրբ հրեշ­տա­կաց... (293ա «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ յԵ­րու­սա­ղէմ գոյն»):

134. 293բ-5ա ՃԼԳ. Գանձ սր­բոյն Մի­նա­սայ, առա­ւօտ[ուն] («[Ի] Բա­ղի­շե­ցոա») - [Ի] յեր­կ­նա­յին լու­սոյն հայ­րա­կան... /Եւ մե­ղու­ցեալ եր­գո­ղի սո­րա` /Առա­քե­լի եւ ծնո­ղաց նո­րա... ա. 295ա Տաղ սր­բոյն Մի­նա­սայ - Աս­տուած բա­րե­րար Հա­ւր մի­ա­ծին... բ. 295բ-6ա Եր­մո­գի­նեայ եւ Գրա­բո­սին... (295բ «Մի­ա­շա­բաթ երե­կո­յին գոյն»):

135. 296ա-9ա ՃԼԴ. Գանձ սըր­բոյն Մի­նա­սայ, երե­կո­յին ասայ («Ան­դ­ր­է­ա­ասն խն­դ­րեց») - Ան­պա­րա­գիր բա­ն­ըն հայ­րա­կան... ա. 299ա Տաղ սըր­բոյն Մի­նա­սայ - Այ­սա­ւր նո­րա­հ­րաշ տաւ­նիւս ցըն­ծամք...

136. 299ա-300բ ՃԼԵ. Գանձ սր­բոց Եւստ­ռա­տի­ո­սեանց... («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 300բ-1ա Մե­ղե­դի Եւս­տ­րա­տի­ո­սի - Առ քեզ պա­ղա­տիմք մաղ­թո­ղա­կան ձայ­նիւ... (300բ «Թէ խա­զով չես գի­տեր, նա Ո՜վ զար­մա­նա­լոյն գո՛յ­նն ասայ»):

137. 301ա-3ա ՃԼԶ. Գանձ սր­բոց առա­քե­լո­ցն Թա­դէ­ո­սի եւ Բար­դ­ու­ղի­մէ[ոսի] (Գրի­գէ­րի է») - Գե­րար­փի պայ­ծառ... /նա­եւ եր­գո­ղի` /Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 303ա Մե­ղե­դի եւ տաղ առա­քե­լո­ցն («Իմէ­ոս») - Ի լը­ծա­կ­ցու­թիւն գոր­ծոյ... (303ա «Ի խա­չին տըն­կեալ գոյն»): բ. 303աբ («Առա­քե­լոյն եր­գս») - Արե­գա­կն ար­դար, որ ի ի Հաւ­րէ ծա­գեալ... (303ա «Ո՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»):

138. 303բ-5ա ՃԼԷ. Գանձ Յա­կո­բայ Մըծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տին ասա («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­համ­բաւ անուն գո­վե­լի... ա. 305ա Տաղ սր­բոյն Յա­կոբ[այ] («Վար­դա­պետ») - Վար­ժից հա­նուրց եկե­ղե­ցեայց... (305ա «Յի­սուս որ­դու ձայ­նէ՛ն ասա»): բ. 305աբ Այլ տաղ սր­բոյն Յա­կոբ[այ] («Առա­քել») - Ան­ճառ մի­ա­ծին Հա­ւրն եր­կ­նա­ւո­րին... (305ա «Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան գոյն»): գ. 305բ («Վար­դա­պե­տի») - Վէմ ան­խախ­տե­լի յա­լեաց աշ­խար­հի...

139. 305բ-7ա ՃԼԸ. Գանձ Իգ­նա­տի­ո­սի հայ­րա­պե­տին եւ Պաւ­ղի­կար­պո­սի («Գրի­գո­րի ո է ա») - Գո­հա­բա­նա­նա­կան... ա. 307աբ Տաղ Իգ­նա­տի­ո­սի հայ­րա­պե­տի - Ի սուրբ սեր­մանց առա­քե­լոց...

140. 307բ-8բ ՃԼԹ. Գանձ Ադ­դէի հայ­րա­պե­տին եւ Աբ­գա­րու թա­գա­ւո­րին ասա («Նե­տի աս») - Նոյն քեզ վա­յել է... ա. 308բ-9ա Տաղ Աբ­գա­րու - Տէր բա­րե­րար Հա­ւր մի­ա­ծին... բ. 309ա Այլ տաղ - Տէրն ըն­կա­լաւ սի­րով զնո­սին...

141. 309ա-11ա ՃԽ. Գանձ Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին եւ Յա­կո­բայ` եղ­բա­ւր Տեառն («Խ[ա]չա­տուր») - Խորք ան­ք­ըն­նին, ան­ճառ ան­հա­սին... ա. 311ա-2ա Տաղ Դաւ­թայ մար­գա­րէ­ին եւ Յա­կո­բայ առա­քե­լոյն - Յի­սուս Քրիս­տոս Հա­ւր մի­ա­ծին...

142. 312ա-3բ ՃԽԱ. Գանձ սր­բոյն Ստե­փա­նո­սի, առա­ջի մար­տի­րո­սա­ցն («Մկր­տիչ») - Մեծ [եւ] հզա­ւր ան­մահ թա­գա­ւոր... ա. 313բ Մե­ղե­դի սուրբ Ստե­փա­նո­սի («Ի Ս») - Ի խա­չին տըն­կեալ որ­թոյն... (313բ «Մե­ղե­դի Ձայն, որ զաշ­խար­հս արար գոյն»): բ. 313բ-4ա Տաղ սր­բոյն Ստե­փա­նո­սի - Ամե­նե­քեան ի մի բե­րան... (313բ «Յի­սուս որ­դու գոյ­նն ասա»): գ. 314աբ Տաղ սր­բոյն Ստե­փա­նո[սի] («Ի Ներ­սի­սէ») - Ի գա­ւա­զա­նէն Յես­սեա ստեղ­նեալ Ստե­փա­նոս... (314ա «Յա­րե­ւե­լից յա­րեւ­մու­տս գոյն»): դ. 314բ-5ա («կա­թո­ղի­կո­սե») - Կեն­դա­նի վը­կայ մա­հուամբ կեն­դա­նոյն...

143. 315ա-6ա ՃԽԲ. Գանձ սուրբ առա­քե­լո­ցն Պե­տ­րո­սի եւ Պաւ­ղո­սի ասայ («Իպ գրի[չ]») - Ի սպա­րա­պե­տին, /Ի ձեռս երե­սին... ա. 316աբ Մե­ղե­դի Պե­տ­րո­սի եւ Պաւ[ղո­սի] («Պե­տ­րո­սի») - Պա­ղա­տիմք առ ձեզ, ընտ­րեալք... (316ա «Ձայն, որ զաշ­խար­հս արար գոյն»): բ. 316բ-7ա Տաղ առա­քե­լոց ասայ - Պե­տ­րոս եւ Պաւ­ղոս, քրիս­տո­նէ­ից պար­ծանք... (316բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ գոյն»):

144. 317ա-9բ ՃԽԳ. Գանձ Որ­դոց որոտ­մանց` Յո­հան­նու եւ Յա­կո­բայ («Գրիգ­գո­րի­ո­սի») - Գե­ղա­պանծ լու­սով... /Գան­ձիս ասո­ղի /Եւ աշ­խա­տո­ղի` /Ծե­րենց Գրի­գո­րի... ա. 319բ-20ա Տաղ Որ­դոց որոտ­ման­ցն - Այն, որ եկեալ տենչ­մամբ սըր­տին... (319բ «Որ ի դա­սուց եր­կ­նա­ւո­րաց գոյն»): բ. 320աբ Ապա գնա­ցեալ Յո­հան­նի­սին... (320ա «Այ­սա­ւր ցըն­ծայ յԵ­րու­սա­ղէմ գոյն»): գ. 320բ-1ա Ասա­ցեալ ի Ներ­սի­սէ («Ներ­սէ­սի երգ») - Նոր լոյս ար­փե­նոյն վա­ռեալ Որ­դի­քն որոտ­ման...

145. 321ա-2բ ՃԽԴ. Գանձ Բար­սե­ղի Կե­սա­րու հայ­րա­պե­տին («Խա­չա­տուր») - Խա­չա­բարձ սուրբ ար­հի պան­ծա­լի... ա. 322բ-3ա Տաղ Բա­սի­լի­ո­սի - Այր մի ըն­տիր եւ ան­ւա­նի... բ. 323ա Ի Նի­կի­այ մեծ քա­ղա­քին... գ. 323աբ Բա­սի­լի­ոս, դու ես տե­ղի...

146. 323բ-4բ ՃԽԵ. Գանձ Թա­բաւ­րի եւ ան­դաս­տա­նի («Գանձ Թա­բաւ­րի») - Գան­ձ­ըդ կե­նաց` Որ­դիտ մի­ա­ծին... ա. 324բ-5ա Աւր­հ­նու­թիւն հա­սա­րա­կաց - Աւր­հ­նե­ցէք զՀայրն Աս­տուած դուք ի սկ­ըզ­բա­նէ...

147. 325ա-6բ ՃԽԶ. Գանձ ձեռ­նա­դ­րու­թեան քա­հա­նա­յից («Գրի­գո­րի է») - Գը­թայ ի մեզ, Տէր ամե­նա­կալ... ա. 326բ-7ա Տաղ ձեռ­նա­դ­րու­թեան («Ի տէր Առա­քե») - Ի մե­ծի հրա­շա­վառ հան­դի­սի... բ. 327ա Ո՜վ ան­մահ հաց կե­նաց, մեզ տը­ւար, տէր Յի­սուս...

148. 327ա-9ա ՃԽԷ. Գանձ քա­հա­նա­յա­թա­ղին («Առա­քել վար­դա­պե­տի եր­գս ե») - Այ­սա­ւր եհաս ինձ աւր վաղ­ճա­նի... ա. 329աբ Ողբ քա­հա­նա­յա­թա­ղի - Որ­դիք լու­սոյ Հաւ­ր­ըն մե­ծի... (329ա «Մի­ա­շա­բաթ գոյն»):

149. 329բ-32ա ՃԽԸ. Գանձ քա­հա­նայ­թա­ղի («Մա­վի­լի ե») - Մեծ եւ հը­զա­ւր անուն հրա­շա­լի... ա. 332աբ Տաղ քա­հա­նայ­թա­ղի - Բայց ես հո­գով գոլ բա­ցա­կայ... բ. 332բ Քան­զի ճրա­գի նը­մա­նե­ցայ...

150. 332բ-3բ ՃԽԹ. Գանձ պաշտ­ման եւ հըսկ­ման ասայ («Առա­քել») - Ան­տա­նե­լիդ եր­կ­նի եր­կ­րի... ա. 333բ-4բ Ողբ վասն մե­ռե­լի - Լը­ւա­րուք ըզ­բար­բառ բե­րա­նոյս... 333բ «Վը­կա­յից հան­դի­սից գոյն»):

151. 334բ-6բ ՃԾ. Գանձ աշ­խա­րա­թա­ղի («Ման­վե­կս») - Մինդ ի յԷ­էն, բանդ ի սկ­ըզ­բա­նէ... ա. 336բ-7ա Ողբ մե­ռել­թա­ղի ասայ - Ո՜վ քա­հա­նայք եւ վար­դա­պետք աս­տուա­ծա­բան...

152. 337ա-8ա ՃԾԱ. Գանձ աշ­խար­հա­թա­ղի եւ հան­գ­ըս­տեան («Առա­քել վար­դա­պե­տի») - Այ­սա­ւր եհաս հրա­ման արար­չէն... ա. 338ա-9ա Ողբ մե­ռել­թա­ղի ասա - Ես գի­տէի զաշ­խարհ, թ[է] ինձ մուլք էր տը­ւած... /Մա­հ­ըն ղա­ֆիլ կու­գայ, դուք պատ­րաստ կա­ցիք (338բ «Թէ մա­նուկ լի­նի վաղ­ճա­նեա­լն, նա մինչ ի յայս տե­ղս ասա եւ թէ երի­տա­սարդ` նա զայ­լս ալ ասա») /Դեռ եմ հա­սեր իմ հաւ­ր­ըս ես գա­ւա­զան... բ. 339ա-40ա ՃԾԲ. Ողբ ի բե­րա­նոյ մե­ռե­լոց ասա... - Յե­րէկ հող վե­րօք ան­ցի... գ. 340աբ ՃԾԳ. Ողբ աւ­տար եր­կ­րի մե­ռա­ծի ասայ - Ինձ ու­մէտ կայր եւ կու­ման վանց քո գա­լուդ... դ. 340բ-1բ ՃԾԴ. Ողբ վասն մե­ռե­լի ասա­ցեալ է («Գեորգ վար­դա­պե­տի բա­նն ի բե­րա­նո մե­ռե­լոց») - Գո­չեմ առ ձեզ ող­բեր[գ]ական... ե. 342ա-3ա ՃԾԵ. Ողբ աղի­ո­ղորմ ող­բա­լի եւ կըս­կ­ը­ծա­լի, ասա­ցեալ ի Նա­խաշ եպիս­կո­պո­սի: Վասն նո­րա­հաս ման­կանց մե­ռե­լի ասա - Արա­րի­չն արա­րա­ծոց մեզ բար­կա­ցաւ...

Բ. [Տաղք]

- 343աբ Ցանկ է ապ­աշ­խա­րու­թեան տա­ղե­րուս, որ դիւ­րաւ գտա­նես եւ է զմե­ղա­պարտ - Ա. Նախ եւ առա­ջին` Յոր­ժամ գը­րեալ­ք­ըն կատ[արին]... Լ. Յի­շէ ըզ­բան Աւե­տա­րա­նին իմ­աս­տուն... (343ա «Ո՜վ եղ­բայր պատ­ւե­լի, յոր­ժամ Աղու­հա­ցից պահ­քն հա­սա­նիս, նա զայս տա­ղերս կար­գաւ ամէն աւր զմէ­կն ասայ ի լուր ժո­ղո­վ­ըր­դեա­նն, մին­չեւ ի Ծաղ­կա­զար­դն ասայ եւ այլ մի­ջի կի­րա­կէ­ի­ցն եւ շա­բա­թի աւուր­ցն զիւր գան­ձն ի կար­գն եւ ասա կար­գաւ, որ վը­ճա­րի»):

1. 344ա-6ա Ա. Յոր­ժամ գը­րեալ­ք­ըն կա­տա­րին...

2. 346ա-8ա Բ. Վասն ան­կե­լոյն Ադա­մայ ի դրախ­տէն եւ սգա­լոյն եւ ար­տա­սուե­լոյն եւ վասն հո­գէ­վա­րին եւ ճա­նա­պար­հի հո­գո­ցն եւ պա­տ­ե­րազ­մի դի­ւա­ցն եւ կա­յա­նի հո­գո­ցն, Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ - Վա՜յ այն աւուրն, որ ես ստեղ­ծայ...

3. 348ա-9բ Գ. Վասն ահեղ դա­տաս­տա­նի քն­նու­թեանց եւ յա­րու­թեան մե­ռե­լո­ցն, Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ - Յոր­ժամ դը­րունք եր­կ­նից բաց­ւին...

4. 349բ-50բ Դ. Վասն բա­ժա­ն­ման ար­դա­րո­ցն ի մե­ղա­ւո­րա­ցն եւ տան­ջա­նա­ցն, Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ - Յետ քըն­նու­թեանց դա­տաս­տա­նին...

5. 350բ-1բ Ե. Ողբ եւ կշ­տամ­բանք ան­ձին, Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («Ա-Ք») - Ան­թիւ չա­րեաւք յան­ցեայ ես...

6. 351բ-2բ Զ. Ողբ եւ խրատ ամե­նե­ցուն, Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («Ի յԱ­ռա­քե­լէ խն­դ­րեաց Ստե­փա­նոսն») - Ի միտ առէք զող­բ­ըս բա­նիս... /Ով Առա­քել մե­ղաւք խա­ւար, /Որ վար­դա­պետ ան­ւա­նե­ցար...

7. 352բ-3ա Է. Ոտա­նա­ւոր եւ ողբ, Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («ՅԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ այս») - Յի­շե­լով զա­ւր մա­հուն, սիրտ իմ սա­սա­նի... ա. 353աբ Յոր­ժամ Գաբ­րի­էլ գո­չէ եւ յառ­նեն մե­ռեալ­քն ի հո­ղոյն...

8. 353բ-4բ Ը. Ոտա­նա­ւոր Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ վասն հո­գե­վա­րի եւ յեր­կ­նա­յին ճա­նա­պար­հին եւ յաւ­դա­յին դի­ւա­ցն հան­դիպ­ման­ցն եւ հո­գոց կա­յա­նին եւ յա­ւուր դա­տաս­տա­նին եւ դժո­խոց տան­ջա­նա­ցն («Ա-Ք», «Տեր Առա­քեալ») - Աչք իմ ծո­վա­ցեալ, գետք յի­նէն հո­սեալ... /Թիւ Հա­յոց ութ հա­րիւր տա­րի /Եւ յի­սուն ՛ւ երեք (1404) էր մը­տեալ, որ զբա­նս ասա­ցի:

9. 355ա-6ա Թ. Գո­վա­սա­նու­թիւն եւ խրատ խոս­տո­վա­նու­թեան եւ ապ­աշ­խա­րու­թեան, Առա­քել - Եղ­բա՛յր, ինձ միտ դիր եւ լսէ... /Եւ զԱ­ռա­քել եր­գո­ղս յի­շէ...

10. 356ա-7բ Ժ. Խրա­տա­կան բա­ներս լաւ եւ ըն­տիր, ի Գը­րի­գոր վար­դա­պե­տէ («Ա-Ք») - Աւր­հ­նեալ է Հայ­ր­ըն լու­սոյ...

11. 357բ-8բ ԺԱ. Բանք վասն ահա­գին եւ սոս­կա­լի գա­լ­ըս­տեա­նն Քրիս­տո­սի եւ դա­տաս­տա­նի աւուրն եւ յան­դի­մա­նու­թիւն ան­ձին եղ­կե[լի] - Յոր­ժամ յի­շեմ զա­ւրն ահա­գին...

12. 359աբ ԺԲ. Խոս­տո­վա­նու­թիւն գաղ­տ­նեաց եւ խայ­տա­ռա­կու­թիւն ան­ձին - Մե­ղայ, Տէ՜ր, ինձ ողոր­մեա, Տէ՜ր...

13. 359բ-60բ ԺԳ. Խրատ խռով չի կե­նա­լու եւ ոխ ոչ պա­հե­լոյ, Նա­խաշ վար­դա­պե­տի ասա­ցեալ - Ան­ձն իմ, վա՜յ քեզ հա­զար բե­րան...

14. 360բ-2ա ԺԴ. Խրա­տա­կան բա­ներս ագա­հու­թեան եւ ան­ըն­չու­թեան, Նա­խաշ վար­դա­պե­տէ - Սո­ղո­մոն, մայրն իմ­աս­տու­թեան...

15. 362ա ԺԵ. Խրատ հպարտ եւ ամ­բար­տա­ւան մարդ­կանց - Քան զա­մե­նայն գոր­ծ­ըս չա­րի... /Ո՜վ յԱ­ռա­քել ան­միտ ՛ւ [յ]իմար...

16. 362ա-3ա ԺԶ. Խրատ եւ կը­շտամ­բանք ան­ձին, Նա­խա­շա («Ա-Ք») - Ան­ձն իմ, արի աղաւ­թէ դէմ արա­րաւ­ղին...

17. 363ա-4ա ԺԷ. Ողբ ի վե­րա մե­ղաց եւ նա­խա­տինք ան­ձին եւ պա­ղա­տանք առ Աս­տուած («Ա-Ն») - Աս­տուած իմ, Յի­սուս Քրիս­տոս...

18. 364աբ ԺԸ. Այլ ողբ ապ­աշ­խա­րու­թեան - Ող­բս աղի­ո­ղորմ, եղ­բարք...

19. 364բ-5ա ԺԹ. Այլ ողբ ապ­աշ­խա­րու­թեան, յոյժ պի­տա­նի - Ան­ձն իմ, ըն­դէ՞ր ես ծու­լա­ցեր...

20. 365աբ Ի. Այլ ողբ ապ­աշ­խա­րու­թեան - Կամ առա­ջի քո ամաւ­թով...

21. 365բ-7բ ԻԱ. Ողբ դա­տաս­տա­նի աւուրն եւ դժո­խո­ցն եւ ան­քուն որ­դան­ցն, յոյժ պիտ[անի] - Յոր­ժամ տա­րեր­ք­ըն դը­ղ­ըր­դին...

22. 367բ-8բ ԻԲ. Ողբ եւ նա­խա­տինք եւ պար­սա­ւանք ան­ձինք եւ դժոխ[ոց] («Ա-Ք») - Ան­հուն գե­տոց առեալ եմ... (367բ «Քրիս­տոս փա­ռաց թա­գա­ւոր գոյն»):

23. 368բ-9բ ԻԳ. Խրա­տա­կան բա­ներս Առա­քել վար­դա­պե­տէ - Արեգ ասեմ բան հրա­շա­կան...

24. 369բ-70բ ԻԴ. Խրատ եւ նա­խա­տինք ան­ձին - Աղ­տե­ղե­ցա խա­ւար մե­ղաւք...

25. 370բ-1ա ԻԵ. Խոս­տո­վա­նու­թեան ապ[աշ­խա­րան­քի] - Հա­ւա­տամք ի Քրիս­տոս, Որ­դին մի­ա­ծին... /Յո­վա­սափ մե­ղա­պարտ Սե­բաս­տի­ա­ցի...

26. 371ա-2բ ԻԶ. Վասն յա­րու­թեան հո­ղա­ցեալ մար­մ­նոյս եւ գա­լ­ըս­տեա­նն Քրիս­տո­սի եւ դա­տաս­տա­նի եւ հա­տուց­ման գոր­ծոց մարդ­կանց («Այս Յո­վա­սա­բի է») - Արար­չա­գոր­ծն Աս­տուած, ստեղ­ծաւղ հա­մայ­նին...

27. 372բ-3բ ԻԷ. Խրա­տա­կան բա­ներս Առա­քել վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («Ա-Ք») - Ամե­նայն փառք մար­դոյ դա­տարկ եւ ու­նայն...

- 373. Ըստ ան­ւան եր­գաւ­ղի է, սա («Առա­քե­լի ե») - Ան­ի­մաստ Առա­քել, քեզ ճա­րակ արա...

28. 373բ-4բ ԻԸ. Խրա­տա­կան բա­ներս ի Նա­խաշ վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («Ա-Ք») - Ան­ցա­նէ մե­ծու­թիւն եւ փառք աշ­խար­հի... /Ա՜յ Նա­խաշ, դու լը­սէ, զինչ որ քա­րո­զես...

29. 374բ ԻԹ. Տաղ վասն համ­բե­րու­թեան - Սուրբ հայր­ք­ըն հո­գե­ւոր մեզ աւան­դե­ցին... /Մե­ղաւք մո­լո­րե­լոյս` Յո­վա­սափ ան­ւան... ա. 374բ-5բ Յոյս եւ ապա­ւէն եւ կեանք... /Նա­յեա՛ յա­ղա­չանք գե­րոյս` /Յո­վա­սափ բա­նիս հար­ցա­կան...

30. 375բ-6բ Լ. Տաղ ապ­աշ­խա­րու­թեան - Յի­շէ զբան Աւե­տա­րա­նին... ա. 376բ-7ա Խա­չա­տուր Կե­չա­ռե­ցո («Ա-Ք») - Այս կեան­քս է յե­րազ նը­ման...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

5բ Եւ այլ տա­ղեր կար­գաւ ի վե­րայ մե­ռե­լոց` թէ՛ ծե­րոց, եւ թէ՛ տղա­յոց, թէ՛ երի­տա­սար­դաց, եւ թէ՛­ման­կանց մե­ռե­լոց, զա­մէ­նն կար­գաւ գրեր եմ, զորն որ կա­միս, նա զայն ասա եւ զմե­ղա­պարտ եւ ան­ար­ժան գծող սո­րա զՆի­կո­ղա­յոսն յի­շեա ի տէր Յի­սուս, եւ դուք յի­շեալ լի­ցիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ է աւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

378ա Փառք Հա­ւրն անեղ եւ ան­վա­խ­ճան,

Ան­ժա­մա­նակ եւ ան­սահ­ման,

Ստեղծ­չին Էից եւ մար­մ­նա­կան,

Որ ըս­տեղ­ծեաց կա­մս ապաս­տան,

Եդ ի դրախ­տին վա­յել­չա­կան,

Ետ պա­տուի­րան չու­տել մի­այն,

Իսկ բան­սար­կուն ըս­կ­ըզ­բ­նա­կան,

Յոյժ քաղ­ց­րա­ցոյց կերն ախոր­ժեան,

Եդ ի մը­տի ան­պա­տեհ բան`

Զի­ա՞րդ ար­կ­ցէ ի իւր կըլ­ման,

Մը­տեալ ի պոր­տ­ըն թիւ­նա­կան

Պատ­ճառ աւ­ձոյն լի­ցի խաբ­ման:

Դի­մեաց յԵ­ւայ մեր նախ­նեան,

Ասէ. Զի­ա՞րդ ձեր պա­տուի­րան

Ոչ վա­յե­լէք աստ ճո­խա­կան,

Մինչ ոչ ու­տել յԱ­դին ծառն այն,

Թէ` Է՞ր ստեղ­ծաւղն ձեր բա­րե­կամ

Ձեզ ոչ յան­ձ­նէր մի պը­տուղն այն

Չու­տել եւեթ առիթ խաբ­ման,

Ծնա­նիլ յոր­դիս աս­տուա­ծա­կան:

Կե­րեալ ան­դէն ար­տա­քս ան­կան,

Կո­րու­սին զփառս վա­յել­չա­կան,

Իջին խո­ռո­ջս յան­դ­ըն­դա­կան,

Սփա­ծան սա­ղար­թս յոյժ լա­լա­կան,

Մինչ ժա­մա­նակ ինչ բազ­մա­զան

Կա­ցեալ ան­դէն խա­ւա­րա­կան,

Ոչ շա­տա­նայր այ­նու չարն այն,

Մինչ զի էառ տի­պն ըղ­ձա­կան:

Իսկ ան­ըս­կիզ­բն եւ ան­սահ­ման

Հա­ւր մի­ա­կամ անան­ջատ­ման

Եկեալ զգե­ցաւ մար­մ­նոյն առն այն,

Կան­գ­նեաց եր­կ­րի ըզ­մահ ար­ձան:

Պըն­դեալ զմա­ծաւ պատ­րաւղ փայ­տն այն,

Իսկ նա եղեւ առիթ զե­ն­ման,

Կա­խեալ ի նա մար­դոյն փո­խան

Եւ ճա­շա­կեալ լե­ղի զմ­ըռ­սեան:

Բե­ւե­ռե­լով քա­ռա­թեւն այն`

Եհեղ զա­րիւ­նն ի փըր­կու­թեան,

Ազա­տե­լով սեռս բա­նա­կան,

Մեզ ամ­րու­թեան եղեւ վա­հան:

Իսկ մեզ` որ­դո­ցս ողոր­մա­կան,

Ոչ ու­նե­լով իմ­աս­տու­թեան,

Մինչ ժա­մա­նա­կ­ըս բա­ժա­ն­ման

Լեզ­ւաց յեր­կուց յիւ­թա­նաս­նեան:

Յան­կար­ծա­կի սաս­տիկ հընչ­ման,

Հող­մով հո­գոյն յոյժ մաք­րա­կան,

Հըր­դե­հե­լով բի­ծս ախ­տա­կան,

Ծո­րեալ յի­մաս­տս Հո­գոյն բղխ­ման:

Փառս առա­քեմք Հա­ւր ան­սահ­ման,

Որդ­ւոյն պա­տիւ տամք մի­ա­բան,

Հո­գոյն` ներ­բո­ղս անզ­րա­ւա­կան,

Այժմ եւ ապա եւ յա­ւի­տեան:

378բ Աւր­հ­նեալ հա­մա­գոյ ամե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան` Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ, այժմ եւ միշտ եւ յա­ւի­տեա­նս:

Բաշ­խաւղ առատ Սուրբ Հո­գին շար­ժէ զբա­նա­կան հա­ւա­տա­ցեա­լսն իւր, զո­մն ի սէր սուրբ սր­տէ, զո­մն ի խո­նարհ հո­գով հե­զու­թեան, զո­մն ի գութ ողոր­մու­թիւն առ աղ­քա­տսն, զո­մն ի կա­մա­ւոր աղ­քա­տու­թիւն, զո­մն ի խա­ղա­ղա­րա­րու­թիւն ընդ­դէմ խռո­վու­թեանց, զո­մն ի համ­բե­րու­թիւն բազ­մա­դէմ վշ­տաց հա­լա­ծա­նաց, զո­մն ի յի­շա­տակ առ­նե­լոյ ի հո­գե­ւո­րա­կան կողմ ի մէջ եկե­ղե­ցոյ:

Արդ, ցան­կա­ցող եղեալ այսմ հո­գե­ւոր գան­ձոյս մահ­տե­սի Յո­վա­նէ­ս­ըն եւ ետ գրել զսա յի­շա­տակ իւր եւ ծնո­ղա­ցն եւ կե­նա­կ­ցա­ցն իւ­րոյ եւ զա­ւա­կա­ցն, դս­տերն` Մար­գար­տին, փե­սին` Աւգ­սէն­դին, որ­դուն` Մս­ըր սար­կա­ւա­գին, եւ Աւագ պա­րո­նին, եւ իւր ծնո­ղա­ցն, հօրն` Յա­կո­բին, եւ մօրն` Մա­նու­շա­կին, եղ­բա­ւրն` Շա­հի­նին, որ­դուն` Խա­չե­րե­սին, եւ ամե­նայն արեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն, կեն­դա­նեաց եւ նն­ջե­ցե­լո­ցն. ամէն:

(Այլ ձե­ռա­գ­րով) Այ­լեւ յի­շես­ջիք ար­ժա­նին յի­շա­տա­կի եկե­ղե­ցոյս, տէր Հա­րա­պետ քա­հա­նայն, որ բա­զում ջանք դը­նե­լով որ­դո­րեաց մահ­տե­սի Յո­վան­նէսն ի սէր Գան­ձա­րա­նիս, ի պայ­ծա­ռու­թիւն սուրբ եկե­ղե­ցոյս: Եւ է սայ յի­շա­տակ ի դու­ռ­ըն Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին, ոչ ոք չու­նի իշ­խա­նու­թիւն ծա­խե­լոյ կամ գը­րա­ւե­լոյ, եւ թէ ոք ան­տ­ըք­նի եւ ձեռ­նայ­մուխ լի­նի, պատ­ժի ի տեառ­նէ Յի­սու­սէ Քրիս­տո­սէ. ամէն:

Հայր մեր, որ յեր­կի­նսդ:

ԿԱ­ՖԱՅ - ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆՔ

11ա Գանձ Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին, /Ի Տի­րա­մայր սըր­բոյ կու­սին /Եր­գեաց ըզ­սայ Կե­չա­ռե­ցին /Տէր Մը­կ­ըր­տիչ վար­դա­պե­տին: /Եր­գեաց ըզ­սայ ի յա­տե­նին, /Քաղ­ցր եւ անոյշ եւ մեղ­մա­գին, /Հանց որ ժո­ղով­ք­ըն հա­ւա­նին /Եւ փա­ռ­ըս տան քո ստեղ­ծաւ­ղին:

13ա Գանձ Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին /Ասայ ըզ­սայ յէ­րէ­կո­յին, /Եր­գեաց ըզ­սայ քաջ րա­բու­նին /Տէր Առա­քել Բա­ղե­շե­ցին: /Ասա, թէ ձայն ու­նիս յո­ճին, /Հանց որ ժո­ղով­ք­ըն հա­ւա­նին, /Եր­կու ըն­կերք բառք քաղ­ց­րա­գին /Աւար­տե­ցէք զգան­ձս ընդ տա­ղին:

17բ Գանձ Ծը­ն­ըն­դեան Ջը­րա­ւր­հ­նէ­ին, /Երգ Մը­կ­ըր­տիչ վար­դա­պե­տին /Ասա ձայ­նիւ ողոր­մա­գին, /Ու­րա­խա­ցո՛յ զժո­ղո­վ­ըր­դ­նին:

20ա ԹԷ չես ար­բեր դու ան­յար­մար, /Խը­մեր ագահ եւ վայ­րա­պար, /Նա դու ասա զգան­ձերս ի շար /Անուշ ձայ­նիւ քաղ­ց­րա­յար­մար: /Տը­նա­ւր­հ­նեք­նին շատ մի՛ խը­մեր, /Որ չի մը­նա գան­ձերս ի տեղ, /Թէ չէ յե­տոյ աւուրն ահեղ /Դու կու լի­նիս հո­գո­վ­ըդ խեղ:

21բ Ով քաջ ու­սած սի­րուն եղ­բայր, /Զըն­կերտ աղէկ տես ՛ւ ի հետ տար, /Ապա ըզ­գան­ձս ասա ճար­տար, /Որ ձայ­նն եւ բա­նն լի­նի յար­մար:

54բ Գանձ Սուրբ Ոս­կեանց ճը­գ­նա­ւո­րաց, /Եր­գեայ ըզ­սայ փա­ռա­ւո­րած /Եւ մի՛ ասեր դու քո մը­տաց, /Թէ Չեմ ասեր, սիր­տս է տը­խ­րած: /Ես ի գը­րե­լն ոչ նե­ղե­ցած, /Դու ի յա­սե­լն է՞ր յու­լա­ցած, /Զի գը­րեալ է զգան­ձս յա­տո­ղաց, /Յու­լից ծու­լից դուռն է փա­կած:

56բ Գան­ձս պա­տուա­կան է քան զոս­կի /Եւ քան զա­կա­նս պա­տուա­կա­նի: /Եր­գեաց ըզ­սայ քաջ րա­բու­նին` /Տէր Մը­խի­թար Երե­վան­ցին: /Ասայ ըզ­սայ ի յա­տե­նի, /Առա­ջին մեծ սիւն­հո­դո­սին, /Հանց որ ժո­ղով­ք­ըն հա­ւա­նին/ Եւ փա­ռ­ըս տան քո ստեղ­ծաւ­ղին:

72բ Թէ գանձ գի­տես, մա՛ւտ եկ յա­ռաջ, /Թէ չէ` ի զատ կաց ու ամաչ, /Դուն նի՛ստ ի վայր սըր­տա­հա­ռաչ, /Գը­նա՛, գիտ­նուց ու­սի՛ր դու քաջ:

74բ Ըզ­գան­ձս ասա մը­տաւք ճար­տար, /Քաղ­ցր եւ անոյշ շըն­չով յեր­կար, /Տե­ղս ան­ճա­րակ է եւ դը­ժար, /Բա­զում գի­տունք նըս­տեալ են շար:

76 Ի ժա­մա­տու­նն կա­նուխ գը­նա՛, /Որ գան­ձս ի տե­ղին չի մը­նայ, /Ոմանք ասեն, թէ Կու լուս­նա, /Եւ շատք այ­նեն զայդ մա­հա­նայ: /Դու զգան­ձս եւ զտա­ղս անոյշ ասայ /Եւ զայլ ըզ­հո­գս ի Տէր ըն­կեա՛յ, /Զի հա­նա­պազ նա զմեզ հո­գայ, /Եւ ըզ­կա­րի­ս­ըն նա մեզ տայ:

78ա Գան­ձս ասա­ցեալ Մը­խի­թա­րի, /Այ­րի­վա­նից առաջ­նոր­դի, /Աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տի, /Որ մա­կան­ւամ­բ­ըն Կոշ կո­չի: /Ասա ըզ­սայ ի յա­տե­նի, /Լա­լոտ աչաւք եւ ող­բա­լի, /Զի շատ խըն­դիրք կայ ի մի­ջի, /Մի­թէ Աս­տուած լը­սող լի­նի:

80բ Գան­ձ­ըս գրե­ցայ ի քար­տի­սի, /Րա­մեալ բա­նիւ ու­րա­խա­լի, /Ի Գրի­գո­րէ յոյժ եղ­կե­լի, /Գը­րեալ եղէ ըստ պատ­շա­ճի: /Որ եւ ասեմ յե­կե­ղե­ցի, /Րա­մեալ ձայ­նիւ բա­նս ի կար­գի, /Յի­շա­տակ Յո­հան­նի­սի, /Երա­նե­լի հայ­րա­պե­տին: /Եպի­փա­ն­ըն Կիպ­րա­ցի /Արար ըզ­սա այր գո­վե­լի:

200ա Գանձ եմ ախորժ եւ գո­վե­լի, /Րա­մեալ բա­նիւ յոյժ պի­տա­նի, /Ի Գրի­գո­րէ յա­ռաջ եկի, /Գրեալ ի դաշ­տ­ըս քար­տի­սի: /Ո՜ վեր­ծա­նեմ ի հան­դի­սի, /Րա­մեալ ձայ­նիւ ու­րա­խա­լի, /Ի տաւ­ն­ըս սուրբ Փոխ­ման մե­ծի, /Էին ծնաւ­ղի տեառն Յի­սու­սի:

206ա Գանձ եմ հա­մով եւ գո­վե­լի, /Րա­մեալ ձայ­նիւ ախոր­ժե­լի, /Ի Գրի­գո­րէ յա­ռաջ եկի, /Գը­ծեալ մա­տամբ ի քար­տի­սի. /Ո վյեր­ծա­նիմ յե­կե­ղե­ցի, /Րա­մից դա­սուց պաշ­տաւ­նէի, /Ի տաւ­ն­ըս սուրբ յի­շա­տա­կի, /Էին ծը­նաւղ մա­ւրն Ան­նա­յի:

268բ Գան­ձ­ըս գրե­ցայ ՛ւ ստու­գե­ցայ, /Րա­մեալ բա­նիւ շա­րա­դ­րե­ցայ /Ի Գրի­գո­րէ առն անի­մայ, /Գը­րեալ Խա­չին Սուրբ Վա­րա­գայ: /Որ զիս ասեն ի տաւն սո­րա /Րա­մեալ մա­ն­կուն­ք­ըն գե­րա­կայ, /Ի յա­տե­նի ձայ­նիւ եր­գեա՛, /Եթէ ու­նիս գոր­ծիք սո­րա:

425

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

(բաղ­կա­ցած է 2 տար­բեր ձե­ռա­գ­րից)

ԹԵՐԹ` 354: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` շա­գա­նա­կա­գոյն թա­ւիշ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

Արծ­կէ                                               ՋԺԵ - 1466

ԳՐԻՉ` Ատոմ քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` խո­ջայ Յո­վա­նէս:

ԹԵՐԹ` 348 (1-346, 353-4). չգ­րուած` 4բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԹx12(Ա, Ժ 11)+1x2: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 26,5x18: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (մի­ա­սիւն` 1բ-5ա): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 158ա): ՏՈՂ` 25:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կի­սա­խո­րան` 5ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան (5ա): Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ կեղ­տո­տուած, թեր­թե­րը խառ­նուած: Նո­րո­գուած: Լրա­ցուած` 1բ: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, դռ­նա­կը վնա­սուած, աս­տա­ռը հնա­ցած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

- 1բ-4ա Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն գրո­ցս, որ կո­չի ցանկ: Կա­մաւն Աս­տու­ծոյ ամե­նա­կա­լին այս ինչ կայ ի գիր­քս եդեալ կար­գաւ - Ա. Նախ` հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն... ՃԼԱ. Ծա­ղիկ պայ­ծառն:

1. 5ա-7ա [Ա.] Գանձ հրեշ­տա­կա­պե­տաց («Մկ­րր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ հրա­ւիր­ման... ա. 7աբ («Գրի­գոր») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց քաղ­ց­րա­ձայ­նեալ եր­գեմք... բ. 7բ-8ա Յոր­դո­րակ («Զաւ­րա­վար») - Զա­ւրք եր­կ­նա­ւոր զը­ւար­թ­նո­ցն...

2. 8ա-9բ Բ. Գանձ կի­րա­կէի Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Գրի­գոր») - Գո­յից արար­չին... /Գը­ծո­ղ­ըս Գրի­գոր... ա. 9բ Տաղ ազ­նիւ է («Գրի­գոր») - Գո­չէր հրեշ­տա­կն առ վի­մին... բ. 9բ-10ա - Մի­ա­շա­բաթ աւր հան­գ­ըս­տեան...

3. 10ա-2ա Գ. Յո­հա­նու Ոս­կի­բե­րա­նի, յԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ («Աո­հա­նո Հոս­կե­բե­րա­նին») - Աա­նե­ղա­կան լու­սոյն զար­դա­րեալ... /՛Ւ Առա­քե­լին` եր­գաւ­ղի սո­րին... ա. 12աբ Տաղ սըր­բոյն Յո­հան­նու Ոս­կի­բե­րա­նին - Ի յո­րո­վայ­նէ ընտ­րեալ... բ. 12բ Շըր­ջա­նակ է, փո­խէ - Ի Կոս­տան­դի­նու քա­ղաք...

4. 12բ-4բ Դ. Գանձ սըր­բոց առա­քե­լո­ցն («Խա­չա­տուր») - Խոր­հր­դ­ա­զգաց քո մար­դե­ղու­թեանդ... ա. 14բ-5բ Տաղ ազ­նիւ («Ա-Պ») - Առա­քեալք Աս­տուա­ծոր­դոյն... բ. 15բ Փո­խէ («Ջ-Ք») - Ջուր կեն­դա­նի բըխ­մամբ Հո­գոյն...

5. 15բ-8ա Ե. Գանձ ծն­ըն­դեան սուրբ Աս­տու­ծած­նին եւ ծը­նաւ­ղաց նո­րին («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­յին անե­ղին... (Գան­ձի վեր­ջին եր­կու տնե­րը` «սա» ծայ­րա­կա­պով, ան­ջա­տուած են ամ­բող­ջից հե­տե­ւեալ նշու­մով (17բ) «Աստ աւար­տեայ ծը­ն­ըն­դեան տաւ­նին եւ ծը­նաւ­ղաց նո­րին եւ ի տա­ճարն տա­նե­լոյ տաւն զա­մէ­նն ասայ»): ա. 18ա Տաղ ի Գրի­գո­րէ - Այ­սա­ւր պար­զո­ղին զեր­կի­նս... բ. 18աբ [Ի] Նը­ւի­րե­լն հըրճ­ւէ­ին...

6. 18բ-20բ Զ. Գանձ Նի­կո­ղա­յո­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գա­ւա­զան ծաղ­կեալ... ա. 20բ Տաղ Նի­կաւ­ղա­յո­սի - Աս­տուած ան­ճառ, սուրբ թա­գա­ւոր... բ. 20բ-1ա Յոր­դո­րակ եւ շր­ջան[ա]կ - Էրեւ­մամբ սուրբ հրեշ­տա­կաց...

7. 21ա-3ա Է. Սըր­բոց կու­սա­նա­ցն գանձ եւ տաղ («Ի փա­ռը Տ») - Ի սկ­ըզ­բան Էիդ... ա. 23աբ Մե­ղի­դի սուրբ կու­սա­նա­ցն («Կ-Ղ») - Կոյսք իմ­աս­տու­թեամբ զլապ­տերս հո­գոց լու­ցեալք... բ. 23բ-4ա Յոր­դո­րակ - Ի կե­նա­րար փայ­տէն ծաղ­կեալ...

8. 24ա-7բ Ը. Գանձ սըր­բոց հայ­րայ­պե­տա­ցն աս­տուա­ծա­բա­նի­ցն գլ­խա­ւո­րաց («Վէշտ­սա­սանք») - Վա­յել է քո­յին... ա. 27բ Տաղ հայ­րա­պե­տա­ցն - Այ­սա­ւր դըշ­խոյ պան­ձա­լի... բ. 27բ-8ա Յոր­դոր («Ա-Ղ») - Այ­սա­ւր մայր Սի­ոն ցըն­ծայ տաւ­նե­լով... գ. 28աբ Փո­խէ զձայ­նն («Ճ-Ք») - Ճա­ռա­գայթ լու­սո յեր­կիր ծա­գե­ցան...

9. 28բ-31ա Թ. Գանձ ճը­գ­նա­ւո­րաց («Ճգ­նա­ւորք») - Ճը­գ­նա­ւորք ընտ­րեալ... ա. 31աբ Տաղ ճգ­նա­ւո­րա­ցն - Աս­տուած բար­ձ­րեալ, Տէրդ եր­կ­նա­յին... բ. 31բ-2ա Յոր­դո­րակ - Որք զա­ղաւ­թից ըզ­շ­ը­նոր­հս առին...

10. 32ա-4բ Ժ. Սըր­բոց առա­քե­լո­ցն Թա­դէ­ո­սի եւ Բար­դո­ղի­մէ­ո­սի («Գրի­գո­րի է») - Գե­րար­փի պայ­ծառ... /Այ­լեւ եր­գաւ­ղի /Բա­նիս աղ­քա­տի` /Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 34բ-5ա Տաղ ազ­նիւ, Թա­դէ­ո­սի («Բար­դող») - Բա­նն, որ ի Հաւ­րէ ծա­գեալ... բ. 35աբ Յոր­դո­րակ («Իմէ­ոս») - Ի լը­ծա­կ­ցու­թիւն գոր­ծոց... գ. 35բ-6ա Փո­խէ («Առա­քե­լոյն եր­գս») - Արե­գա­կն ար­դար, որ ի Հաւ­րէ ծա­գեալ...

11. 36ա-8ա ԺԱ. Գանձ Յա­րու­թեան կի­րա­կէի («Առա­քել») - Աժա­մա­նակ լոյսն ար­փի­ա­կան... ա. 38աբ Տաղ Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի («Ներ­սե­սի») - Նոր ծա­ղիկ պայ­ծառ ցու­ցաւ... բ. 38բ Յոր­դո­րա­կն է («Ե բա­նս») - Եկայք տե­սէք ըզ­գե­րեզ­մա­նն...

12. 38բ-40բ ԺԲ. Սըր­բոյն Մի­նա­սայ եւ ըն­կե­րեաց նո­րա` Եր­մո­գի­նեայ եւ Գրա­բո­սի («Բա­րի­շե­ցոյ») - Բա­նն ի Հաւ­րէ մար­դա­ցեա­լն Աս­տուած... ա. 40բ-1ա Տաղ գե­ղե­ցիկ - Այ­սա­ւր նո­րա­հ­րաշ տաւ­նիւս ցըն­ծամք... բ. 41աբ Փո­խէ զձայն - Տէր բա­րե­րար Հա­ւր մի­ա­ծին... գ. 41բ-2ա Փո­խէ - Եր­մո­գի­նեա եւ Գը­րա­բո­սի...

13. 42ա-3բ ԺԳ. Գանձ սըր­բոց Սը­տ­րա­տի­ո­սեան­ցն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռօք զար­դա­րեալ... ա. 44ա Տաղ ազ­նիւ է - Առ քեզ պա­ղա­տիմք մաղ­թո­ղա­կան ձայ­նիւ... բ. 44աբ Փո­խէ - Սուրբ Եւս­տ­րա­տի­ոս, Աւք­սեն­տի­ոս եւ Ով­րես­տէս վը­կայք...

14. 44բ-6ա ԺԴ. Սըր­բոյն Յա­կո­բայ հայ­րա­պե­տին եւ Մա­րու­գէի («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­համ­բաւ անուն գո­վե­լի... ա. 46աբ Տաղ ազ­նիւ, ի Մա­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ («Մա­թեոս») - Մե­ծի հան­դի­սի աւուրս... բ. 46բ-7ա Փոխ («վար­դա­պետ») - Վար­ժիչ հա­նուր եկե­ղե­ցեաց...

15. 47ա-9ա ԺԵ. Գանձ Յա­րու­թեան («Կի­րա­կեի») - Կեն­դա­նա­րար Որ­դի Աս­տու­ծոյ... ա. 49ա Մե­ղե­դի Յա­րու­թեան - Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ասեմ... բ. 49աբ Փո­խէ - Զա­մուրս իմ քա­կել կա­մի...

16. 49բ-51ա ԺԶ. Գանձ Իգ­նա­տի­ո­սի եւ Պաւ­ղի­կար­պո­սի հայ­րա­պե­տի («Գ[րի­գո]րի ո սա») - Գո­հա­բա­նա­կան... ա. 51աբ Տաղ ազ­նիւ, ի տէր Գրի­գոր կա­թո­ղի­կո­սէ - Ի սուրբ սեր­մանց առա­քե­լո­ցն... բ. 51բ Իգ­նա­տի­ոս, մա­նուկ բա­րի...

17. 51բ-4ա ԺԷ. Գանձ Թէ­ո­պոմ­պո­սի եպիս­կո­պո­սին եւ Թէ­ով­նա կա­խ­ար­դին («Յո­վա­նէս») - Յոյժ զար­մա­նա­լի... ա. 54աբ Տաղ ազ­նիւ եւ գե­ղե­ցիկ - Փա՜ռք Հա­ւր անե­ղին...

18. 54բ-7ա ԺԸ. Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին եւ Յա­կո­բայ առա­քե­լոյն («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ ան­քն­նին, ան­ճառ ան­հա­սին... ա. 57աբ Տաղ յԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ - Յի­սուս Քրիս­տոս Հա­ւր մի­ա­ծին... բ. 57բ-8բ Փո­խէ - Դա­ւիթ ար­քայն Իս­րա­յէ­լին...

19. 58բ-60բ ԺԹ. Գանձ սըր­բոյն Ստե­փա­նո­սի Նա­խավ­կա­յին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մահ թա­գա­ւոր... /Եւ ըզ­տե­սուչ բա­նա­ւոր հօ­տի` /Ըզ­տէր Գրի­գոր ար­հին պան­ծա­լի... ա. 60բ-1բ Տար ազ­նիւ («Ի Ստե­փան­նոս») - Ի խա­չին տըն­կեալ որ­թոյն... բ. 61բ-2ա Փո­խէ («Ի Ներ­սի­սե կա­թո­ղի­կո­սե») - Ի գա­ւա­զա­նէն Յես­սեայ ստեղ­նեալ Ստե­փա­նոս...

20. 62ա-6ա Ի. Գանձ Պե­տ­րո­սի եւ Պօ­ղո­սի («Սար­գիս գրիչ») - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 66աբ Տաղ ազ­նիւ («Առա­քե­լոյն») - Այ­սա­ւր ցըն­ծա­ցէ՛ք, եղ­բարք... բ. 66բ-7ա Յոր­դո­րակ, փո­խէ («Պե­տ­րո­սի») - Պա­ղա­տիմք առ ձեզ, ընտ­րեալք...

21. 67ա-9բ ԻԱ. Գանձ Որ­դո­ցն որոտ­ման` Յա­կո­բայ եւ Յո­հան­նու («Գրի­գո­րի ո սա») - Գա­ռ­ըդ եր­կ­նա­յին... /Գան­ձիս ասո­ղի` /Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 70ա Տաղ անոյշ եւ գեղ[եցիկ] - Որ­դի­քն որոտ­ման, որք ի վե­րուստ որո­տա­ցին... բ. 70աբ Յոր­դո­րակ («Ներ­սէ­սի երգ») - Նոր լոյս յար­փե­նոյն վա­ռեալ Որ­դի­քն որոտ­ման...

22. 70բ-2ա ԻԲ. Գանձ Աբ­գա­րու թա­գա­ւո­րին («Նզե­տիս») - Նոյն քեզ վա­յել է... ա. 72ա-3ա Տաղ Աբ­գա­րու թա­գա­ւո­րին - Տէր բա­րե­րար Հա­ւր մի­ա­ծին...

23. 73ա-5ա ԻԳ. Կա­նոն Բար­ս­ղի հայ­րայ­պե­տին («Խա­չա­տուր») - Խա­չա­բարձ ար­հի պան­ծա­լի... ա. 75աբ Տաղ նո­րին («Խա­չա­տուր») - Խո­նար­հիմք հո­գով, մաղ­թո­ղա­կան ձայ­նիւ... բ. 75բ Յոր­դոր («Վար­դա­պե­տի») - Վա­նիչ ներ­հա­կին Յու­լի­ա­նեայ չա­րին...

24. 75բ-8ա ԻԴ. Կա­նոն ճը­րա­գա­լու­ցի Ծը­ն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի («Տէր Մխի») - Տար­փու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 78աբ Տաղ ի Ներ­սի­սէ («Ներ­սիս այս եր­գս») - Նոր ծա­ղիկ այ­սա­ւր բըղ­խէ յար­մա­տոյն Յես­սեայ... բ. 78բ Փո­խէ («Ա-Ժ») - Ան­մա­հից ար­քայն եւ սրով­բէ­ի­ցն ան­տեսն....

25. 79ա-80բ ԻԵ. Գանձ Ծը­ն­ըն­դեան առա­ջին աւուրն կի­րա­կի ասայ («Թա­րա») - Թա­գ­ըդ պար­ծա­նաց... ա. 80բ Մե­ղե­դի - Կոյս անա­պա­կան եւ անախտ ծնաւ­ղու­թիւն... բ. 80բ-1բ Տաղ գե­ղե­ցիկ - Հըրճ[ւ]իմք այ­սա­ւր մեք հո­գէ­պէս...

26. 81բ-3բ ԻԶ. Եր­կ­րորդ աւուր Ծը­ն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի («Մկր­տիչ») - Մա­քուր եւ ամ­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 83բ Տաղ գե­ղե­ցիկ ի Ներ­սի­սէ («Տր Ներս») - Տէր փա­ռաց ան­ճառ... բ. 83բ-4ա Յոր­դոր («Եսի ե սա») - Եկեալ հուրն Աս­տուած...

27. 84ա-5ա ԻԷ. Եր­րորդ աւու[ր]ն Ծն­ընդ[եան] («Յո­հան­նի­սի») [եր]գ - Յա­մե­նայն ժամ աւր­հ­նեմք... ա. 85ա-6ա Մե­ղե­դի ի Սրիկ Կոս­տանդ[է]-Քրիս­տոս, Բա­ն­ըդ Հա­ւր, ծը­նունդ ան­ժա­մա­նակ... բ. 86աբ Յոր­դոր­¬Ո՜վ զար­մա­նալ խոր­հուրդ այս մեծ յայ­տ­նեալ...

28. 86բ-8բ ԻԸ. Չոր­րորդ աւուր Ծն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի («Խա­չա­տուր») - Խըն­դու­թեան ձայն, բար­բառ աւե­տեաց... ա. 88բ-9ա Մե­ղի­դի ի Ներ­սի­սէ («Ներ­սես») - Նոր Եդեմ բա­նա­ւոր տըն­կոյն... բ. 89աբ Տաղ ազ­նիւ («Ա-Ղ») - Այ­սա­ւր երե­ւի ան­տեսն ի բար­ձանց... գ. 89բ Փո­խէ («Ճ-Ք») - Ճե­մէր հի­աց­մամբ սա­փո­րովն յաղ­բերն...

29. 89բ-91ա ԻԹ. Կա­նոն հին­կե­րորդ աւուր Ծնունդ[եան] («Խա­չա­տուր») - Խըն­դա՛, խո­րան Աս­տու­ծոյ Բա­նին... ա. 91բ-2բ Յոր­դոր - Կայր կոյսն ի յայ­րին...

30. 92բ-4ա Լ. Գանձ Ծը­ն­ըն­դեան վե­ցե­րորդ աւու­ր­ըն («Յո­վա­նէս») - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... ա. 94ա Մե­ղե­դի Ծը­ն­ըն­դեան - Անե­ղա­կան լու­սոյն ան­ժա­մա­նեա­կեա... (3 տող է): բ. 94ա-5բ Տաղ ազ­նիւ ի Նա­րե­կա­ցոյ - Աւե­տիս մեծ խոր­հր­դոյ...

31. 95բ -7ա ԼԱ. Կա­նոն եւթ­նե­րորդ աւուր Ծն­ըն­դեա­նն («Խա­չա­տե­ւր») - Խո­րան փա­ռաց Աս­տու­ծոյն բա­նի... ա. 97աբ Մե­ղե­դի եկե­ղե­ցոյ - Երգ, ը՜, զար­մա­նա­լի, երգ շար­ժ­վ­ար­ժե­նի... բ. 97բ-8ա Տաղ - Աչ­ք­ըն ծով ի ծով ծի­ծա­ղա­խիտ... գ. 98աբ Յոր­դոր - Սեաւ եմ, գե­ղե­ցիկ...

32. 98բ-100ա ԼԲ. Ութ աւուր թըլ­փա­տու­թեա­նն («Գրի­գոր») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­գին... ա. 100աբ Տաղ ազ­նիւ - ԱՆ­ըս­կիզ­բ­ըն բա­ն­ըդ Հա­ւր... բ. 100բ-1ա Յոր­դո­րա­կն է - Ստեղ­ծաւղ ման­կանց մա­նուկ ցու­ցաւ... գ. 101ա-2բ Տաղ Յո­հան­նէս Պլուզ վար­դա­պե­տէ («Ա-Ք») - Առաջ­նա­ճա­շակ պը­տ­ղոյն...

33. 102բ-5ա ԼԳ. Գանձ Յո­վան­նու Ծն­ըն­դեա­նն («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րայ­գոյն բա­րի... /Եր­գոյս եր­գ­օ­ղին /Եւ սըր­բա­գ­ը­րո­ղին`/Ան­միտ Գրի­գո­րին... ա. 105աբ ՄԵ­ղե­դի - ի դա­ս­ըս հրե­ղի­նաց...բ. 105բ-6բ Տաղն էլ, ասայ («Ա-Ք») - Ան­մար­մ­նո­ց­ըն հրե­ղի­նաց...

34. 106բ-9ա ԼԴ. Պե­տ­րո­սի` Հռո­մայ հայ­րա­պե­տին եւ Աբի­սո­ղո­մայ սար­կա­ւա­գին («վար­դայ­պե­տի») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ գո­վեալ... ա. 109ա Տաղ անուշ - Ի հան­դէս տաւ­նի քո ու­րա­խա­ցեալ ցըն­ծամք... բ. 109աբ Փո­խէ - Որով զաւ­րա­ցեալ, /Ըզ­Տէր Յի­սուս տե­սեալ...

35. 109բ-12ա ԼԵ. Սըր­բոյն Ան­տո­նի եւ այլ ճգ­նա­ւո­րաց («Բւ եր­գել») - Բար­ձ­րեալ ահա­ւոր... ա. 112աբ Տաղ անուշ եւ գե­ղեց[իկ] - Ան­տո՛ն, Ան­տո՛ն, ոստ անա­պա­տի... բ. 112բ Յոր­դո­րակ - Ան­ձամբ խո­նար­հիմք ի ճգ­նու­թիւ­ն­ըս քո...

36. 112բ-4բ ԼԶ. Կա­նոն թա­գա­ւո­րա­ցն, Թէ­ո­դո­սի («Տաս­նա») - Տէր տըն­տե­սա­կան... ա. 114բ Տաղ ազ­նիւ - Թա­գա­ւո­րին եր­կ­նա­ւո­րին... բ. 114բ-5ա Յոր­դո­րակ - Որ զաւ­րու­թեամ­բ­ըն Քրիս­տո­սի...

37. 115ա-6բ ԼԷ. Սուրբ Կի­րա­կո­սի եւ մա­ւր նո­րա Յու­ղի­տայ («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­պայ­ծառ յար­փիդ եր­կ­նա­յին... ա. 116բ-7ա Փո­խէ - Սուրբ Յու­ղի­տայ, դուս­տր մե­ծաց... բ. 117ա-8ա Փո­խէ - Տե­սեալ ծն­օ­ղին զա­ղէ­տս իրա­ցն...

38. 118ա-9բ ԼԸ. Կա­նոն Վա­հա­նայ Գող­թ­նե­ցոյ («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­ին... ա. 119բ-20ա Տաղ ազ­նիւ («Յո­հա­նէ­սի») - Յաղ­թող զօ­րու­թեամբ վեր­նա­կա­նաւ լը­ցեալ... բ. 120աբ Փո­խէ - Շնոր­հաց Հո­գո­ցն ըն­դու­նա­րան...

39. 120բ-3ա ԼԹ. Գանձ Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նին, ի Գրի­գո­րէ («Գեոր­գոա բայ») - Գո­վեալ սը­քան­չե­լի լոյս քում հան­ճա­րոյ... ա. 123ա Տաղ զՈս­կի­բե­րա­նին ասայ (այս­քան):

40. 123ա-4բ Խ. Գանձ գա­լ­ըս­տեան Տեառն ի տա­ճարն քա­ռա­ս­նաւ­րեայ («Գրի­գոր») - Գո­վեալ եւ աւր­հ­նեալ... (123ա «... երե­կոյն»): ա. 124բ-5ա Տաղ ազ­նիւ է - Յի­սուս, փա­ռաց թա­գա­ւորն...

41. 125ա-6բ ԽԱ. Գանձ Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին առա­ւօ­տու («Մկր­տիչ») - Մի­ա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 126բ-7ա Տաղ գա­լ­ըս­տեան Տեառն - Մը­տեալ ի տա­ճարն աւ­ծեա­լն Աս­տուած... բ. 127աբ Փո­խէ - Այ­սա­ւր ցն­ծայ Երու­սա­ղէմ...

42. 127բ-9բ ԽԲ. Գանձ ապ­աշ­խա­րու­թեան ասայ («Մեր զան») - Մե­ղայ, Տէր, մե­ղայ...

43. 129բ-32ա ԽԳ. Գանձ Առա­ջա­ւո­րի ուր­բա­թուն («Գրի­գո­րի է») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... ա. 132աբ Տաղ ազ­նիւ է - Պատ­ճառ պար­ծա­նաց մար­գա­րէ­ից գըն­դին... բ. 132բ Փո­խէ - Յու­նան, քա­րոզն Նին­ւէ­ին... գ. 132բ-3բ ՅԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ - Ամե­նա­խ­նամ Տէրն եր­կ­նա­յին...

44. 133բ-5բ ԽԴ. Գանձ սր­բոյն Սար­գ­ը­սի եւ որ­դոյ նո­րա («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 135բ Տաղ գե­ղե­ցիկ - Եր­ջա­նիկ մեծ զօ­րա­կան... բ. 135բ-6բ Փո­խէ («Մե­ծի վկա­յիս») - Մե­ծա­պայ­ծառ հը­րաշք ցու­ցեալ...

45. 136բ-8ա ԽԵ. Գանձ կի­րա­կէի («Գրի­գո­րէ») - Գե­րա­կայ գո­յին...ա. 138ա Տաղ («Ներ­սե­սի երգ») - նըս­տեալ կա­նայ­քն ող­բա­յին...

46. 138ա-40ա ԽԶ. Գանձ Ատո­մեանց («Գրի­գո­րի») - Գե­ղա­պանծ լու­սով... ա. 140ա Տաղ ազ­նիւ - Սուրբ նա­հա­տակ, Ատոմ գո­վեալ... բ. 140աբ Փո­խէ - Ապա եւ զա­ւրք բո­լոր գըն­դին...

47. 140բ-3ա ԽԷ. Կա­նոն սր­բոց Քաւ­շից Սու­քի­ա­սանց («Գրի­գո­րի է սա») - Գանձ սի­րոյ քո­յին... /Զեր­գաւ­ղ­ըս բա­նի/ Գան­ձիս եւ տա­ղի` /ԶԳ­րի­գորն եղ­կե­լի... ա. 143աբ Տաղ - Եր­ջա­նիկ Հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Սու­քի­աս... բ. 143բ Փո­խէ - Ան­տի փո­խեալ ի Սու­կա­ւէտ... գ. 143բ-4ա Փո­խէ - Յայն­ժամ չա­րին այն բար­կա­ցեալ...

48. 144ա-6բ ԽԸ. Գանձ սր­բոց Ոս­կեանց («Խա­չա­տուր») - Խոս­տո­վա­նիմք ըզ­քեզ, մի­ա­ծին... ա. 146բ-7բ Տաղ ազ­նիւ - Սուրբ Ոս­կի, քա­հա­նայդ նա­զե­լի...

49. 147բ-51բ ԽԹ. Թարք­ման­չա­ցն («Բան քա­րո­զից») - Բար­ձ­րեալ ան­ք­ըն­նին... ա. 151բ-2ա Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Եր­գս այս եր») - Եկայք ցըն­ծաս­ցուք պայ­ծա­ռա­ցեալ տաւ­նիւս... բ. 152ա Փո­խէ - Սուրբ վար­դա­պետ­ն­ըն մեր ընտ­րեալ...

50. 152ա-4ա Ծ. Կա­նոն սըր­բոց Ղե­ւոն­դեան­ցն («Խա­չա­տուր») - Խրա­մա­տեալ կա­նոն աւ­րի­նի... ա. 154աբ Տաղ ազ­նիւ - Ի հան­դէս տաւ­նի ձեր րա­խա­ցեալ ցըն­ծամբ... բ. 154բ Փո­խէ - Քա­հա­նայք պատ­ւեալք աւծ­մամբ Հո­գոյն շնոր­հաց...

51. 154բ-6բ ԾԱ. Կա­նոն սըր­բոց Վար­դա­նան­ցն («Գրի­գո­րի է») - Գո­հա­բա­նեալ Տէրդ ամե­նայ­նի... ա. 156բ Փո­խէ («Վար­դան է») - Վար­դան քաջ, վա­նող չա­րին մեծ պա­տ­ե­րազ­մին...

52. 156բ-9ա ԾԲ. Կա­նոն սուրբ հայ­րա­պե­տա­ցն Կոս­տան­դ­նու[պո­լ­սի] («Այ­րի­վաթ») - Աս­տուած կեն­դա­նի... ա. 159աբ Տաղ ասա­ցեալ ի Ներ­սի­սէ - Խոս­տո­վա­նիմ Աս­տուած ըզ­Հայր... բ. 159բ-60ա Փո­խէ - Նոյն բա­նն, որ է ծը­նունդ նա Հօր...

53. 160ա-3ա ԾԳ. Բուն Բա­րե­կեն­դա­նին գանձ («Երե­ւա­նե­ցին») - Երգ յա­ւէ­ժա­կան... ա. 163աբ Տաղ - Ճրագ ճըշ­մա­րիտ եւ եր­կ­նա­յին... բ. 163բ Փո­խէ զձայ­նն - Ճը­րագ մար­մ­նոյս է իմ խա­ւար...

54. 163բ-5ա ԾԴ. ԾԵ. Սըր­բոյն Թէ­ո­դո­րո­սի («Գրի­գոր») - Գո­հա­բա­նեալ Աս­տուած Սուրբ Հո­գի... ա. 165աբ Մե­ղե­դի անուշ - Քա­ջայ­մար­տիկ մեծ զին­ւո­րին... բ. 165բ-6ա Փո­խէ - Խա­ղա­ղա­րար նոր թա­գա­ւոր...

55. 166ա-8բ ԾԶ. Կա­նոն եր­կ­րորդ կի­րա­կին («Գրի­գո­րի է») - Գը­թու­թեամբ իջեր, Տէր... ա. 168բ-9ա Տաղ ազ­նիւ, ի Գրի­գո­րէ Ծե­րենց վար­դա­պե­տէ («Ի է բա­նս այ») - Իբ­րեւ եղեւ տիւ ցե­րե­կին... բ. 169աբ Փո­խէ («Ս») - Սի­մոն Պե­տ­րոս զա­հի հա­րեալ...

56. 169բ-71ա ԾԷ. Գանձ Կիւր­ղի սուրբ հայ­րա­պե­տին եւ մօր նո­րա («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­ին... ա. 171աբ Տաղ Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին - Աս­տուած փա­ռաց, լոյսդ ան­քն­նին... բ. 171բ-2ա Փո­խէ - Ընդ Յու­դա­յի սուրբ Կիւ­րե­ղին...

57. 172ա-3բ ԾԸ. Եր­րորդ կի­րա­կէ­ին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Ան­ճառ... ա. 173բ-4ա Մաղ­թանք առ Հայրն եր­կ­նա­ւոր - Առ Հայրդ աղա­ղա­կեմ... բ. 174աբ Յոր­դո­րակ ի տէր Ներ­սի­սէ կա­թո­ղի­կոս[է] - Հե­տե­ւե­ցայ անա­ռա­կին...

58. 174բ-6բ ԾԹ. Գանձ Յո­հան­նու եւ Եպի­փա­նու («Գրի­գոր») - Գը­թու­թեամբ քո­ին... ա. 176բ Տաղ Եպի­փա­նու եւ Յոհ[ան­նու] («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն Հո­գոյն շնոր­հաց... բ. 176բ-7ա Յոր­դո­րակ - Մե­ծն Եպի­փա­ն­ըն Կիպ­րա­ցին... գ. 177աբ Փո­խէ - ՅԵ­րու­սա­ղէմ սուրբ քա­ղա­քի...

59. 177բ-9ա Կ. Գանձ մե­ծա­տա­նն եւ Ղա­զա­րու («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Որ նո­րո­գեաց... ա. 179աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ - Ընդ մե­ծա­տան փափ­կա­սի­րին... բ. 179բ-80ա Փո­խէ - Տըն­տես չէի հա­ւա­տա­րիմ...

60. 180ա-1բ ԿԱ. Գանձ սըր­բոց Քա­ռա­ս­նի­ցն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զ­օր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 181բ-2ա Տաղ սր­բոց Քա­ռա­ս­նի­ցն - Ի Սե­բաս­տի­այ ի ծո­վա­կին մը­տեալ... բ. 182աբ Յոր­դո­րակ - Ի գի­շե­րին երե­ւեալ...

61. 182բ-4ա ԿԲ. Կա­նոն հին­գե­րորդ կի­րա­կէ­ին, ի դա­տա­ւորն եւ յայ­րին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ ան­քն­նին... ա. 184ա-5ա Տաղ եւ ողբ ըստ խորհ [րդեան] (Գրի­գո­րի է») - Գան­գատ ու­նիմ ասել քեզ... բ. 185ա Փո­խէ - Ի յիմ քա­ղաք մար­մ­նոյս դը­նին...

62. 185բ-7բ ԿԳ. Սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին («Մկ­կր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զ­օր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 187բ Մե­ղե­դի սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չի - Գրի­գո­րի­ոս, առա­քի­նիս հըս­կող... բ. 187բ-8ա Տաղ անոյշ - Ի յե­լս արե­ւու արեւ... գ. 188ա Փո­խէ - Բար­ձ­րա­ցիր, դշ­խոյ, փա­ռաւք յա­ւրս յի­շա­տա­կի... դ. 188աբ Փո­խէ զձայ­նն - Ան­դր ի հան­դի­սէն ձայ­նէր ի գու­բն ըստ­ւե­րին...

63. 188բ-90բ ԿԴ. Վե­ցե­րորդ կի­րա­կէ­ին գանձ («Գրի­գոր») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ /Այ­լեւ եր­գաւ­ղի/ Գան­ձիս ՛ւ ասո­ղի` /Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 190բ-1ա Տաղ ի Ներ­սի­սէ - Յոր­ժամ գը­րեալ­ք­ըն կա­տա­րին... բ. 191ա Փո­խէ - Լե­րիք հի­մամ­բ­ըք շար­ժես­ցին... գ. 191աբ Փո­խէ («Վար­դա») - Վեր­ջի յա­նե­րեկ աւուրն եւ հա­մա­ռաւ­տի... դ. 191բ Փո­խէ («Պե­տին է») - Պայ­ծառ զար­դա­րին լու­սով...

64. 191բ-4ա ԿԵ. Գանձ յա­րու­թեան Ղա­զա­րու («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 194ա Տաղ անոյշ (Ներ­սի­սի երգ») - Նոր աւե­տեաց լուր այ­սա­ւր մեզ հըն­չեաց... բ. 194աբ Փո­խէ («Ճ-Ք») - Ճա­ռա­գայթ Հա­ւրն եր­կ­նա­յին...

65. 194բ-6բ ԿԶ. Կա­նոն ծաղ­կա­զ­ար­դին է («Հայ­ցէ ս») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 196բ-7ա Տաղ ազ­նիւ («Տր Ներ­սես­սի ե») - Տի­րա­կան տաւ­նիւս այ­սա­ւր եկայք ցըն­ծաս­ցուք... բ. 197աբ Փո­խէ - Այ­սա­ւր նոր տաւ­նիւս ցըն­ծայ...

66. 197բ-9ա ԿԷ. Երե­կո­յան ասայ ըզ­հա­տորս («Իրով») - Ի տաւ­ն­ըս տօ­նից... ա. 199ա Տաղ ազ­նիւ - Աս­տուա­ծոր­դին, Տէ­ր­ըն փա­ռաց...

67. 199ա-202բ ԿԸ. Աւագ եր­կու­շաբ­թին («Գրի­գո­րի է սա ա») - Գե­րա­գոյն Էից... ա. 202բ Տաղ ի Յո­հա­նէս վար­դա­պետ[է] - Անդ ի մէջ դը­րախ­տին երեք ան­ձինք էին... բ. 202բ-3ա Յոր­դո­րակ - Ադա­մայ ստեղ­ծաւղն եկեալ իւր պատ­կերն ի տես...

68. 203ա-5բ ԿԹ. Աւագ երեք­շա­բա­թին («Գրի­գոր») - Գործ արար­չա­կան... ա. 205բ Տաղ յի­մար կու­սա­նա­ցն է - Քե՛զ, ով տէր Յի­սուս, ձայ­նեմ... բ. 205բ-6ա Յոր­դո­րակ - Վա՜յ իմ մե­ղու­ցեալ ան­ձի­նս...

69. 206ա-8ա Հ. Աւագ չո­րեք­շա­բա­թին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ան­ճառ խոր­հուր­դն ահա­գին... ա. 208ա Տաղ ազ­նիւ - Քրիս­տոս, փըր­կիչ կե­նա­րար... բ. 208ա-9ա Յոր­դո­րակ («Մե­ծի չո­րեք­շա­բա­թին») - Մեծ խոր­հուրդ յեր­կ­րի այ­սա­ւր յայ­տ­նե­ցաւ...

70. 209ա-11ա ՀԱ. Գանձ Մե­ծի հինգ­շա­բա­թին («Ասորդք») Այս խոր­հուրդք լը­ցաւ... ա. 211աբ Տաղ անոյշ եւ լաւ - Փա­ռաց թա­գա­ւորն այն, որ նըս­տի ընդ Հա­ւր... բ. 211բ-2ա ՅԱ­ռա­քե­լէ («Աստ­ւա­ծա­տուրն խն­դ­րեաց») - Աս­տուա­ծն ամե­նի, մի­ա­ծին Որ­դի...

71. 212բ-4ա ՀԲ. Աւագ ուր­բա­թին («Ի Մմա­թէ») - Ի յան­մար­մ­ը­նա­կան...ա. 214աբ Տաղ ազ­նիւ եւ գե­ղե­ցիկ - Առեալ Յու­դա­յի ըզ­հ­ր­է­ա­կան ժո­ղովն... բ. 214բ-5ա Փո­խէ ըզ[ձայն] - Եր­թեալ եւ նըս­տէր առ խա­րու­կին Պե­տ­րոս...

72. 215ա-6բ ՀԳ. Աւագ ուր­բա­թի ցե­րե­կի («Զտւր») - Զա­նե­ղա­կան ամե­նի­ցն Աս­տուած... ա. 216բ-7ա Երբ զԵ­կայ­քն Համ­բար­ձի ասէք, ընդ նը­մին եւ ըզ­պա­րու­նա­կեա­լն եւ զտա­ղս - Աս­տուա­ծա­ծին սըր­բու­հի... բ. 217աբ Փո­խէ - Աչա­ց­ըզ լոյս, իմ Որ­դի...

73. 217բ-9ա ՀԴ. Երե­կո­յին գանձ ասայ («Րս­հո») - Րա­մեալ խոր­հր­դին, /Յայ­տ­նեալ տե­սո­ղին... ա. 219ա-20ա Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Ա-Ն») - Անեղ Որ­դին Հա­ւր մի­ա­ծի­նն... բ. 220աբ Փո­խէ զձայ­նն («Շ-Ջ») - Շնոր­հաւք Սըր­բոյ Հո­գոյ...

74. 202բ-22բ ՀԵ. Թաղ­ման ճրա­գա­լու­ցին («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հան­գ­ըս­տեա­նն եաւթ­նե­րոր­դին... ա. 222բ-3բ Ողբ ազ­նիւ բա­նիւ - Լը­ցան բան­քն այ­ս­օր սուրբ մար­գա­րէ­ի­ցն... (222բ-3ա «Թէ մե­ղե­դի պի­տի որ ասես, Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ի ԺԵ հա­մարն գիտ եւ ասայ»):

75. 223բ-5ա ՀԶ. Կա­նոն սուրբ Զատ­կին («Մկր­տիչ») - Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիտ մի­ա­ծին... ա. 225ա Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Ներ­սե­սի ե») - Նոր իմն աւե­տեաց բար­բառ նո­րա­զ­ը­ւարճ ձայ­նիւ... բ. 225բ Յոր­դո­րակ («Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին») - Հա­ւր կա­մաւն իջեալ Որ­դին մար­մին ըզ­գե­ցաւ...

76. 225բ-8ա ՀԷ. Գանձ Յա­րու­թեան, ի տէր Մխի­թա­րայ («Տէ­րուն») - Տ[էր] տէ­րու­նա­կան... ա. 228ա Տաղ ազ­նիւ, Յա­րու­թեան - Այ­սա­ւր աւե­տիք ձեզ, նըն­ջե­ցե­լոցդ... բ. 228աբ Փո­խէ - Շար­ժեա զտաս­նա­ղիդ, Դա­ւի՛թ, աւր­հ­նու­թեամբ... գ. 228բ-9ա Յոր­դո­րակ - Յա­րեաւ յա­ւուր եր­րոր­դին... դ. 229ա Փո­խէ - Յայն­ժամ սի­րով տի­րա­կան...

77. 229ա-31ա ՀԸ. Եր­րորդ աւուր Յա­րու­թեան («Ական») - Արդ, լու­սա­ւո­րեա՛յ... ա. 231ա Մե­ղե­դի անոյշ ասա - Հա­ւուն հա­ւուն ար­թ­ը­նա­ցեալ... բ. 231ա Տաղ գե­ղե[ցիկ] - Ի սմին աւուր յայ­լում դի­մաց... գ. 231աբ Յոր­դո­րակ - Յա­րու­ցեալ յեր­րորդ աւուր...

78. 231բ-3ա ՀԹ. Կա­նոն չոր­րորդ աւուրն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ ձայ­նիւ ցըն­ծա­լի... ա. 233աբ Մե­ղե­դի Յա­րու­թեան - Յա­րեաւ հաւն այն ար­թուն բնու­թիւն... բ. 233բ Տաղ Յա­րու­թեան - Ցըն­ծան այ­սա­ւր եր­կինք... գ. 233բ-5ա Այլ տաղ Յա­րու­թեան - Դաս­քն հր­է­ա­կան...

79. 235ա-6բ Ձ. Հին­կե­րորդ աւուր Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 236բ Փառ սուրբ Աւե­տա­րա­նի - Յի­սուս, թա­գա­ւո­ր­ըն փա­ռաց... բ. 236բ-7ա Փո­խէ - Ելեր, նըս­տար բար­ձր ի լե­րի­նն... գ. 237ա Մե­ղե­դի անոյշ ասայ - Առ պար­տիզ­պա­նն ձայ­նէր Մա­րի­ամ... դ. 237ա Տաղ Յա­րու­թեան («Մկր­տի­չե») - Մեծ հա­ռա­չա­նօք եկին յայն առա­ւաւ­տին... ե. 237աբ Փո­խէ զձայ­նն - Յայն­ժամ սի­րով տի­րա­կան...

80. 237բ-8բ ՁԱ. Վե­ցե­րորդ աւուր Յա­րու­թեան գանձ («Յարն») - Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 238բ-9ա Տաղ Աւե­տեաց - Դար­ձեալ յայ­տ­նի այ­լա­ն­ը­ման... բ. 239աբ Յոր­դո­րակ - Եկեալ Մա­րի­ամ Մակ­դա­ղե­նա­ցին... գ. 239բ Այլ տաղ ազ­նիւ - Յա­րեաւ փա­ռաց թա­գա­ւորն, աւե­տիս... (239բ «Ձայն բար­բա­ռոյ գոյն»): դ. 239բ Մե­ղի­դի ի Գրի­գոր Նա­րե­կաց­ւոյն - Սէր յա­ռա­ւաւ­տէ... ե. 240ա Տաղ ի Սրիկ Կոս­տանդ[է] («Կոս­տան­դին») - Կա­նան­ցն կան­խեալ եկին ի գե­րեզ­մա­նն...

81. 240ա-2ա ՁԲ. Գանձ Յո­վա­նու գլ­խատ­ման («Գրի­գոր») - Գո­յա­կն էա­կան... /Եր­գոյս եր­գաւ­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­րաւ­ղին`/ Ան­միտ Գրի­գո­րին... ա. 242ա Մե­ղի­դի Յո­վան­նու Կա­րա­պե[տին] - Ահայ ի տիպ տի­րա­կա­նի... բ. 242ա-3ա Տաղ Յո­վա­նու («Կա­րա­պե­տին տաղ») - Կա­րա­պետ սուրբ հա­ւա­տոյ... գ. 243աբ Տաղ սր­բոյն Յով[ան­նու] - Յո­վա­նէս, մեծ մար­գա­րէ...

82. 243բ-6ա ՁԳ. Գանձ նոր կի­րա­կէ­ին («Գրի­գոր է») - Գաղ­տ­նի խոր­հ­ըր­դին... /Գան­ձիս ՛ւ ասո­ղի /Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի`/ Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 246աբ Տաղ նոր կի­րա­կէ­ին - Այ­սա­ւր նոր արեւ հա­րեալ ի նո­րա­հ­ը­րաշ արե­գակ­նէ... բ. 246բ Փոխ - Մի­ա­շա­բաթ երե­կոյ[ին]...

83. 246բ-9ա ՁԴ. Կա­նոն Աշ­խար­հա­մտ­րեան («Մկր­տիչ») - Մաք­րեալ տա­ճար սուրբ տէ­րու­նա­կան... ա. 249ա Մե­ղի­դի եկե­ղե­ցոյ - Քրիս­տոս եկեալ, քա­հա­նա­յա­պե­տն սուրբ ի քեզ մը­տա­նէ... բ. 249աբ Տաղ եւ յորդ[որակ] - Ու­րա՛խ լեր, հարսն ի յեր­կ­րէ...

84. 249բ-51բ ՁԵ. Գանձ կի­րակ­մ­ը­տի ասայ («Գրի­գո­րիէ») - Գե­րամ­բարձ Աս­տուած... /Սի­րով հայ­ցո­ղի/ Գան­ձիս ՛ւ ասո­ղի` /Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 251բ-2ա Տաղ ազ­նիւ ասայ - Ամե­նե­ցուն է պա­հա­պան... բ. 252ա Յոր­դո­րակ ասայ - Աս­տա­նա­ւր տե­սիլ ահեղ ի լեա­ռ­ըն Թա­բա­ւր...

85. 252բ-4բ ՁԶ. Գանձ պաշտ­ման եւ հըսկ­ման («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րան­ճառ ար­փի... ա. 254բ Տաղ ի Սրիկ («Կոս­տան­դին») - Կա­նան­ց­ըն կան­խեալ եկին ի գե­րեզ­մա­նն... բ. 254բ-5ա Յոր­դոր[ակ] («Մկր­տի­չէ») - Մեծ հա­ռա­չա­նաւք եկին այն առա­ւաւ­տին...

86. 255ա-7բ ՁԷ. Կա­նոն երեւ­ման Խա­չին («Ի Մ[ա]թեո­սե խն­դ­րեաց Գրի­գորն») - Իս­կա­կից Որ­դի... ա. 257ա-8ա Տաղ ազ­նիւ - Խա­չն ի նախ­նու­մն երե­ւե­ցաւ... բ. 258աբ Յոր­դո­րակ - Աւր­հ­նեալ ես, փայտ սուրբ փըր­կա­կան...

87. 258բ-60ա ՁԸ. Ձա­նոն Համ­բար­ձ­ը­մա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ տաւ­նիւս ահա­գին... ա. 260աբ Տաղ Համ­բար­ձ­ը­մա­նն Քրիս­տո­սի - Աս­տուա­ծ­ըն բա­նն Հա­ւր մի­ա­ծին... բ. 260բ-1ա Փո­խէ - Հա­նէ զնո­սա Բե­թա­նի­այ...

88. 261ա-2բ ՁԹ. Կա­նոն Մե­ծա­հ­րաշ կի­րա­կի («Մա­թէ­ո­սի է խն­դ­րեաց Գրի­գոր») - Մի­ակդ ահա­ւոր... ա. 263ա Տաղ ազ­նիւ («Ան­դ­րի­աս») - Այ­սա­ւր ան­դ­րա­նիկ Հա­ւր մի­ա­ծին Որ­դին... բ. 263ա Յոր­դո­րակ («վար­դա­պետ») - Վե­հից թա­գա­ւորն այ­սա­ւր առ Հայր մը­տա­նէ...

89. 263ա-4բ Ղ. Կա­նոն Հո­գոյ գա­լ­ըս­տեան («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր Հո­գի Աս­տու­ծոյ... ա. 264բ-5ա Տաղ ազ­նիւ - Աս­տա­նա­ւր ծա­գեաց լոյսն աւե­տեաց կե­նաց... բ. 265ա Յոր­դո­րա­կն - Այ­սա­ւր Սուրբ Հո­գին Աս­տուած եկեալ յաշ­խար­հս...

90. 265աբ, 267ա-8ա ՂԱ. Գա­լ­ըս­տեա­նն Հո­գոյն («Յո­վան­նէս») - Յա­ւետ իս­կա­պէս... ա. 268ա Տաղ լաւ - Ի մե­ծի աւուր տաւ­նիս... բ. 268աբ Յոր­դո­րակ - Յայն­ժամ Պե­տ­րո­սին ելեալ...

91. 268բ, 266աբ, 271աբ, 269աբ ՂԲ. Կա­նոն սր­բոց Հը­ռիփ­սի­մեանց («վկա­յա­ա­կա­նաց») - Վա­յել­չա­կա­նաց... ա. 269բ-70ա Տաղ անոյշ («Առ Հռի­սի­մէ») - Առա­ւաւտ լու­սոյ արե­ւե­լեան ազանց... բ. 270ա Յոր­դո­րակ («Կոյսն է») - Կեն­դա­նի վը­կայք, կոյսք իմ­աս­տունք եւ սուրբք...

92. 270աբ, 272ա-3ա ՂԳ. Սուրբ եկե­ղե­ցոյ Էջ­մի­ած­նին («Տա­ւե­ցի») - Տա­ճար եր­կ­նա­յին... ա. 273աբ Տաղ Էջ[մի­ած­նի] - Սուրբ է տա­ճար տէ­րու­նա­կան... բ. 273բ Փո­խէ - Խա­չն ի վե­րայ տէ­րու­նա­կան...

93. 273բ-5ա ՂԴ. Կա­նոն Սուրբ Կա­րա­պե­տին եւ Աթ[անա­գի­նեայ] («Գրի­գոր») - Գը­թու­թեամբ քո­ին...(273բ «...Գլա­կայ վա­նաց...»): ա. 275ա Մե­ղե­դի - Արդ, Յո­վա­նէս, հայ­ր­ըդ սքան­չե­լի... բ. 275ա-6ա Տաղ - Մը­կ­ըր­տի­չ­ըն Քրիս­տո­սի, մեծ Կա­րա­պե­տ­ըն Յո­վա­նէս...

94. 276ա-7բ ՂԵ. Սըր­բոց ման­կան­ցն Բեդ­ղա­հե­մի («Խա­չո­տուր») - Խան­դա­ղա­կաթ սըր­տիւ տեն­չա­լի... ա. 277բ Տաղ Բեթ­ղա­հե­մի - Սար­սեալ Հե­րո­դէս դո­ղայր ընդ լուր ար­քա­յին... բ. 277բ-8ա Յոր­դո­րակ («Ա-Ք») - Ար­քունք, զը­ւար­թունք...

95. 278ա-80ա ՂԶ. Կոս­տան­դի­ա­նո­սի թա­գա­ւո­րին («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րար­փիդ վե­րին... ա. 280աբ Տաղ անոյշ - Թա­գա­ւորդ աս­տուա­ծա­րեալ... բ. 280բ Յոր­դո­րակ - Որ զաւ­րու­թեամ­բ­ըն Քրիս­տո­սի...

96. 280բ-2բ. ՂԷ. Կա­նոն Ներ­սէ­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գո­րի») - Գոյ մեզ ցըն­ծա­լի... ա. 282բ-3ա Տաղ Ներս[էսի] («Նը­վա­եաբ») - Նոր մե­ծա­հան­դէս տաւ­նիւ սուրբ հայ­րա­պե­տին... բ. 283աբ Յոր­դո­րակ - Հընչ­մամբ ձայ­նի[ւ] բեր­կ­րա­նաց...

97. 283բ-5բ ՂԸ. Տըր­դա­տայ թա­գա­ւո­րին («Հիգտ­սա») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 285բ Տաղ ազ­նիւ («Ներ­սե­սի է») - Նո­րա­հ­րաշ տե­սիլ եւ գե­րա­գոյն քան ըզ­բ­նու­թիւն... բ. 286ա Յոր­դա­րակ - Եւ Տըր­դատ գո­ռոզ ար­քայն եւ ան­բար­տա­ւա­նն...

98. 286ա-8ա ՂԹ. Որ­դոց եւ թո­ռանց Լու­սա­ւոր­չին («Նից ալ») - Նոր թագ պե­տա­կան... ա. 288ա Տաղ ի Հեթ­մայ երի­ցու («Հե­թում») - Հո­գի Աս­տու­ծոյ Աս­տուած... բ. 288աբ Փոխ («Գրի­գո­րի է») - Գո­վեստ քեզ, բա­րեաց պատ­ճառ, Քրիս­տոս կեն­դա­նի...

99. 288բ-91բ Ճ. Կա­նոն սըր­բոց մար­գա­րէ­ի­ցն («Խորհ­հ­ըր­դո­ցն») - Խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին... /Գան­ձիս ասո­ղի` /Տէր Մը­խի­թա­րի... ա. 291բ-2ա Տաղ մար­գա­րէ­ի­ցն, ի տէր Ներ­սի­սէ («Ա-Ժ») - Աս­տուա­ծա­յին խո­րոց ան­ճառ... բ. 292ա Փո­խէ («Ի-Ճ») - Իսա­յեաս տայ մեզ նը­շան...

100. 292ա-4ա ՃԱ. Գանձ սր­բոյ Տա­պա­նա­կին Աս­տու­ծոյ («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն բա­րի... /Եր­գոյս եր­գաւ­ղին /Եւ սըր­բա­գ­րաւ­ղին` /Ան­միտ Գրի­գո­րին... ա. 294ա Մե­ղե­դի եկե­ղե[ցւոյ] («նե») - Նո­րա­զ­ը­ւարճ խըն­դու­թեամբ բեր­կ­րեայ ցըն­ծա­լով... բ. 294աբ Յոր­դո­րակ - Մայր հա­ւա­տոյ սուրբ հար­ս­նա­րան...

101. 294բ-6ա ՃԲ. Կա­նոն Վար­դա­վա­ռին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 296ա Մե­ղի­դի - Ար­փի­ա­կա­ն­ըն լոյսն, որ ի ծոց Հա­ւոր... բ. 296ա-7ա Տաղ - Խաւ­սէր բա­նիւ նա հար­ձա­կան...

102. 297ա-8բ ՃԳ. Կա­նոն սուրբ հայ­րա­պե­տա­ցն Եփե­սո­սի սուրբ [ժո­ղո­վոյն] («Նե­ցի») - Նես­տոր նաս­րա­նի... (298բ «Զտա­ղերն ի բուն Բա­րե­կեն­դա­նի հայ­րա­պե­տաց ի ծԲ հա­մարն գրած է. գիտ եւ ասայ»):

103. 298բ-300բ ՃԴ. Փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ հրա­շա­կերտ վե­հին... ա. 300բ-1ա Տաղ Փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին - Այ­սա­ւր Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կա­պե­տն եկեալ... բ. 301աբ Յոր­դո­րակ. տաղ ազ­նիւ («Ա-Ի») - Աստ­ւա­ծա­ծին, մայր լու­սոյ...

104. 301բ-4ա ՃԵ. Փոխ­ման եր­կ­րորդ աւուրն («Ստէ­փա­նո­սի») - Սուրբ մայ­ր­ըդ լու­սոյ... ա. 304աբ Տաղ ի տէր Մխի­թա­րայ - Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին կու­սին... բ. 304բ-5ա Յոր­դո­րակ ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ - Ան­մեղ, անա­րատ գա­ռի­նն...

105. 305ա-6ա ՃԶ. Գանձ նա­ւա­կա­տեաց սուրբ Խա­չին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայծ[առ] փայլ­մամբ իբր ըզ­բոց... ա. 306աբ Տաղ ազ­նիւ («Բան ի վկ­այսն») - Բա­նիւ աւե­տա­ւոր բա­րառ­նա­բար բար­բա­ռես­ցուք... բ. 306բ-7ա Յոր­դո­րակ ասայ («Ի Ներ­սի­սէ») - Ի մի յար­մա­րու­թիւն զո­գիս ընտ­րեալ քոց ան­դ­րան­կաց...

106. 307ա-9ա ՃԷ. Սըր­բոյ խա­չին ի Յո­վա­նի­սէ («Յո­վան­նէս») - Ձայն եդե­մա­կան... /Գան­ձիս ասո­ղին`/ Տէր Յո­վա­նի­սին/ Ի Թըլ­գու­րա­նին... ա. 309աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Ներ­սե­սի է») - Նոր դրախ­տին եկե­ղե­ցոյ... բ. 309բ-10ա Յոր­դո­րակ («կա­թո­ղի­կոս») - Կե­նաց փայտ տըն­կեալ... (310ա «Զայս գանձ ու տա­ղս Սուրբ խա­չի ուր­բաթ աւրն ասայ, իսկ վա­ղեն շա­բա­թն եր­կու­շաբ­թին` զե­րեւ­ման Խա­չին ասայ յի­նաց կար­գն ՁԷ. եւ երեք­շաբ­թին եւ չո­րեք­շաբ­թին` զՇո­ղա­կա­թին ասայ զՏա­ճարդ երկ[նա­յին] եւ հինգ­շաբ­թին` զՏա­պա­նա­կին ասայ ՃԱ»):

107. 310ա-2ա ՃԸ. Կա­նոն Գէ­որ­գեայ Զօ­րա­վա­րին («Առա­քել») - Աւր­հ­նեալ է Հայր, ծը­նաւղ Մի­ած­նին... ա. 312աբ Մե­ղի­դի Գէ­որ­գեայ - Ի հան­դի­սա­կան տաւ­նիս... բ. 312բ Տաղ Գէ­որ­գեայ - Րա­մեալ ըզ­կի­ր­ըս տան­ջա­նաց...

108. 312բ-5ա ՃԹ. Գանձ Վա­րա­գայ Սուրբ Խա­չին («Գրի­գո­րի ե [ս]ա») - Գլուխն եկե­ղե­ցոյ... ա. 315աբ Տաղ ազ­նիւ - Այ­սա­ւր մեծ զար­մանք հը­րա­շից... բ. 315բ Փո­խէ - Ամ­փո­փեալ զն­շան խա­չին...

109. 315բ-7բ ՃԺ. Կա­նոն եւ­թա­նաս­նից առա­քե­լո­ցն («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն գո­յէ... ա. 317բ-8ա Տաղ ազ­նիւ - Աղա­չա­նաւք մա­քուր դա­սին... բ. 318աբ Փոխ - Որ նախ բո­րոտ եւ սըր­բե­ցար...

110. 318բ-20բ ՃԺԱ. Կա­նոն Խաչ­գիւ­տին («Խա­չա­տուր») - Խա­չի քո, Քրիս­տոս, եր­կիր պա­գա­նեմք... ա. 320բ Տաղ ազ­նիւ - Այ­սա­ւր խա­չա­փայ­տ­ըն սուրբ... բ. 320բ-1ա Յոր­դո­րակ - Այ­սա­ւր եղեւ գալ դըշ­խո­յին... գ. 321աբ Փո­խէ - Եւ ձայն բար­ձեալ այն Յու­դա­յին...

111. 321բ-3բ ՃԺԲ. Կա­նոն սր­բոց մար­տի­րո­սա­ցն, ի տէր Մխի­թա­րայ («Ոեառն») - Ո՜վ Տէ­ր­ըդ բար­ձ­րեալ... ա. 323բ Տաղ ազ­նիւ («Ա-Զ») - Արե­գա­կն ար­դար ըզ­հուր սի­րոյ ծա­գեալ... բ. 323բ-4ա Յոր­դո­րակ («Է-Ծ») - Էրե­ւեալ սըր­բո­ցն ի հան­դի­սի ճը­գանց...

112. 324ա-5բ ՃԺԳ. Գանձ ամե­նայն սըր­բոց («Դա­հի­թէ») - Դա­ւա­նե­ցէք, որ­դիք աւ­րի­նաց... (324ա «ամե­նայն մար­տի­րո­սաց ասայ»): ա. 325բ-6ա Տաղ ամե­նայն սըր­բոց - Պա­ղա­տա­նաւք սըր­բոյ քո­ին...

113. 326ա-7բ ՃԺԴ. Յո­վան­նու եւ Յո­բայ ար­դա­րոյն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռօք պան­ծա­լի... ա. 327բ-8ա Տաղ Յո­վա­նու - Քեզ մա­տու­ցա­նեմ այ­սա­ւր... բ. 328աբ ԶՅո­բն յի­շես­ցուք զե­րա­նե­լին...

114. 328բ-30ա ՃԺԵ. Հըսկ­ման գի­շե­րոյ պա­շտա­ման («Առա­քել») - Ան­տա­նե­լիդ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի... ա. 330ա-1ա Ողբ ի վե­րա մե­ռե­լոց ասայ - Ո՜վ քա­հա­նայք եւ վար­դա­պետք աս­տուա­ծա­կան...

115. 331ա-3ա ՃԺԶ. Մե­ռել թա­ղին ի գե­րեզ­մա­նն («Մա­վե­լս») - Մինդ ի յԷ­էն, Բանդ ի սը­կ­ըզ­բա­նէ... ա. 333ա-4ա Ողբ ար­տաս­ւաց ի վե­րա նն­ջե­ցե­լոց ասայ («Երգ Արիստ­կե­սի ի») - Եկայք այ­սա­ւր, եղ­բարք ամէն...

116. 334ա-6ա ՃԺԷ. Գանձ ձեռ­նա­դ­ը­րու­թեան («Գրի­գո­րի է») - Գը­թայ ի մեզ, Տէր ամե­նա­կալ... ա. 336աբ Տաղ աւծ­ման քա­հա­նա­յից - Ո՜վ ան­մահ հաց կե­նաց, մեզ տը­ւար, Տէր Յի­սուս... բ. 336բ-7ա Այլ տաղ ի տէր Առա­քե­լէ («Տր Առա­քե­լե») - Տար­փա­ցեալ ըղ­ձա­նամք...

Բնա­գ­րի ՃԺԸ-ՃԻԴ թուա­հա­մար­նե­րով 7 գան­ձե­րը բա­ցա­կա­յում են,

բայց նիւ­թե­րի ցան­կում (3բ-4ա) բե­րուած են նրանց խո­րա­գ­րե­րը`

նշում­նե­րով, թե որ թուա­հա­մա­րի գան­ձե­րին են հա­մա­պա­տաս­խա­նում:

Այս­պես. «ՃԺԸ - Ան­նա­յին ի խետ Կիւր­ղի, ի ԾԷ հա­մարն: ՃԺԹ -

Եպի­փան­նու, Յո­հան­նուն, Կ հա­մարն: ՃԻ - Ծաղ­կա­զ­ար­դի յի­րի­կուն, ԿԸ

հա­մարն: ՃԻԱ - Յու­ն­ա­նուն, ԻԳ հա­մար` Առա­ջա­ւո­րի ուր­բա­թի: ՃԻԲ -

Եկե­ղե­ցոյ, ՁԴ` հետ Աշ­խար­հա­մա­տ­րեան մեկ է: ՃԻԳ -

Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին, ի Խ հա­մարն է: ՃԻԴ - Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին եւ

Ծնն­դեան ճրա­գա­լու­ցին, ԻԱ հա­մարն»:

117. 337ա-8ա ՃԻԵ. Գանձ Աղ­թա­մա­րայ կա­թո­ղի­կո­սին («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­յին... (337ա «ամե­նայն կա­թո­ղի­կո­սաց ասայ»):

118. 338ա-40ա ՃԻԶ. Գանձ Խա­չա­ւր­հ­նի, ի Խա­չա­տ­րոյ վար­դա­պե­տէ («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ ընտ­րեալ, յա­ռաջ գու­շա­կեալ... ա. 340աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ - Աւր­հ­նեալ ես, փայտ սուրբ փր­կա­կան...

119. 341ա-3ա ՃԻԷ. Գանձ մար­տի­րո­սա­ցն սր­բոց («Խա­չա­տուր») - Խո­նար­հեալ բա­նին Աս­տու­ծոյ... ա. 343աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Ճ-Մ, Ն-Ո, Ջ») - Ճըշ­մա­րիտ վը­կայք Աս­տուա­ծոր­դոյն եղեալք...

120. 343բ-4բ ՃԻԸ. Գանձ սուրբ մար­տի­րո­սաց («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ...

121. 344բ-6ա ՃԻԹ. Ողբ Խա­չա­տ­րոյ Կե­չա­ռե­ցոյն վասն իշ­խա­նա­ցն - Զայս ահա­գին աւուրս որ հա­սաք...

122. 346աբ ՃԼ. Այլ գանձ Սիւն­հո­դո­սաց սր­բո­ցն («ԳԷ») - Գո­վեմք յաղ­թա­նակ դըր­ւատ գո­վես­տիւ... /Ի պար­ծա­նս սուրբ ե...//

Թեր­թեր ըն­կած լի­նե­լու պատ­ճա­ռով գան­ձը թե­րի է. բա­ցա­կա­յում է նա­եւ ցան­կում նշուած ՃԼԱ մի­ա­վո­րը («Ծա­ղիկ պայ­ծառն»):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

11բ Ո՜վ եղ­բարք, ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, զի աւրս ցուրտ է:

353ա Փա՜ռք... Որ ետ կա­րո­ղու­թիւն սխա­լա­միտ եւ տը­կար ոգոյ` Ատո­մի, հա­սա­նել յա­ւարտ Գան­ձա­րա­նիս յա­մի ՋԺԵ (1466) թը­ւա­կա­նիս, ի խն­դ­րոյ բա­րե­միտ Յո­վա­նի­սին, զոր ըս­տա­ցաւ ըզ­Գան­ձա­րա­նս ի հա­լալ վաս­տա­կոց իւ­րոց յի­շա­տակ իւրն եւ ծնո­ղա­ցն իւ­րոց` Գոր­գուն, եւ ուր խար­սին` Խա­նու­մին, եւ կո­ղա­կ­ցին իւ­րոյ` Խոնդ­քա­րին, եւ զա­ւա­կաց իւ­րոց` պա­րոն Գոր­գուն եւ Ամիր­բէ­կին, եւս առա­ւել Սռ­ճենց Ստե­փա­նոս քա­հա­նա­յին. ամէն:

Եւ արդ, գրե­ցաւ սուրբ Գան­ձա­րա­նս ի քա­ղա­քս Արծ­կէ, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին եւ Պա­տ­ե­րազ­մի Սուրբ նշա­նին եւ Նա­խավ­կայ Սուրբ Ստե­փա­նո­սին, ձե­ռամբ յոգ­նա­մեղ եւ անար­հեստ գր­չի` Ատոմ սու­տ­ա­նուն քա­հա­նա­յի, որ մե­ծաւ աշ­խա­տու­թեամբ գրե­ցի զսա յի­շա­տակ հոգ­ւոյ խո­ջայ Յո­վա­նի­սին եւ կե­նա­կ­ցին իւ­րոյ` Խոնդ­քա­րին, եւ որ­դո­ցն` պա­րոն Գոր­գուն եւ Ամիր­բէ­կին, եւ ամե­նայն արեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն եւ հան­գու­ցե­լո­ցն ի Քրիս­տոս: Եւ արդ, աղա­չեմք զա­մե­նե­սեան, ով քա­հա­նայք եւ մա­ն­կունք սուրբ եկե­ղե­ցոյ, որք հան­դի­պիք սուրբ Գան­ձա­րա­նիս || (353) կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, լի բե­րա­նով եւ ու­ղիղ սըր­տիւ Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք ստա­ցո­ղի Գան­ձա­րա­նիս` բա­րե­միտ (6 1/2 տող` ազատ մնա­ցած): Դար­ձեալ յե­րես ան­կեալ աղա­չեմ յի­շել ի Տէր զմե­ղու­ցեալ գծո­ղս` զԱ­տոմ քա­հա­նայ, եւ զծ­ը­նաւ­ղսն իմ` զՄ­կր­տիչ եւ զԽա­լի­նար, եւ զպա­տա­նեա­կն իմ` զՅա­կոբ, եւ զյ­ու­սու­ցի­չն իմ` զԿա­րա­պետ կրօ­նա­ւոր եւ զԹու­մա մահ­դա­սի: Լի բե­րա­նով Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք, եւ Աս­տուած ձեզ ողոր­մի. ամէն:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

Բա­ղէշ               ԺԵ - XV

ՍՏԱ­ՑՈՂ` Կա­րա­պետ:

ԹԵՐԹ` 6 (347-352): ՊՐԱԿ` 1x6: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,5x17: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լո­րա­գիր (նմուշ` 349ա): ՏՈՂ` 24-26:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ - տեղ ցե­ցա­կեր եւ ձէ­թի բծեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 347ա-50բ [Գանձ սուրբ Նը­շա­նին Ապա­րա­նից, ի Քե­րո­բենց Յո­վա­նի­սէ («[Յով]ան­նէս) - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ...». Հմր 5434, 277ա] Զեր­գող գան­ձիս խո­ցեա­լս ի հո­գի, /Ըզ­Յո­վան­նէս, որ Քո­րով­բեց կո­չի... ա. 350բ-1բ Տաղ անոյշ եւ գե­ղե­ցիկ («Յո­վան­նէս») - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն ի Հաւ­րէ, որ մեզ յայ­տ­նե­ցաւ... բ. 351բ-2ա («Յո­վա­ննյս») - Յոր­ժամ վեց հա­րիւր էր թը­ւա­կան... գ. 352աբ Կազ­մեն տա­պան յան­փուտ փայ­տեաց... /Ես` Յո­վան­նէս, մե­ղօք ար­բած...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

350բ Այ­լեւ զստա­ցող այս Գան­ձա­րա­նի,

Որ Կա­րա­պետ նա կո­չի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

352 բ (ԺԵ դ., բո­լոր­գիր) Քրիս­տոս Աս­տուած, քո սուրբ խա­չի տե­սուն արայ ար­ժա­նի զստա­ցող սուրբ գրո­ցս` զԽա­չա­տուրն, եւ զեղ­բար­քն իւր` զԿա­րա­պե­տն եւ զՄ­կր­տի­չն, եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր` զՎար­դան եւ զՂ­բէ­լն. ամէն: Զի գնե­ցին զսա թա­լան ի Հի­զան եւ յո­ղոր­կե­ցին ի յա­ռա­ջին տեղն իւր ի Բա­ղէշ, ի դուռն սուրբ եկե­ղե­ցոյն Սուրբ Սար­գ­ը­սի: Քրիս­տոս Աս­տուած թո­ղու զիւ­րեանց մեղք զկա­մս եւ զա­կա­մայ. ամէն:

353բ (ԺԵ դ., բո­լոր­գիր) Դար­ձեալ [յիշ]եցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղաւ­թս ձեր զվեր­ջին ստա­ցաւղ Գան­ձա­րա­նիս` զԽա­չա­տուրն եւ զիւր կո­ղա­կի­ցն` զԴիլ­դարն, եւ զեղ­բայրն` զԿա­րա­պե­տն եւ զՄ­կ­ըր­տի­չն, որ գնե­ցին: Գե­րի էր ի ձեռն անաւ­րի­նաց, առին զԳան­ձա­րա­նս Լ շաւ­ռու­խի, որ ԺԹ ղի­տր բան­բա­կն ի քի­լակ մի կո­րեկ էր ի յան ամին: Դար­ձեալ կր­կին ան­գամ աղա­չեմ զա­մե­նե­սեանդ, որ լի բե­րա­նով եւ բո­լոր սր­տիւ Ողոր­մի ասէք Խա­չա­տու­րին եւ իւր կո­ղա­կ­ցին` Դիլ­դա­րին. ամէն:

1ա (նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ է սուրբ Գան­ձա­րա­նս Էջ­մի­ած­նին: Ես` Մա­թէ­ո­սս, զայս գրե­ցի թւին ՌՃԺ (1661):

4ա (նօ­տր­գիր) թվին ՌՃԻԳ (1674), յուն­վա­րի Լ վաղ­ճա­նե­ցաւ Յով­սէփ վար­դա­պե­տն: 0րն ուր­բաթ, գի­շերն, որում լու­սա­նայր, Գ սհա­թու­մն:

4ա (Ժը դ., նօ­տր­գիր) Ղ[ու]կ[աս]ն ու Մ[ո]ւ[ր]ատն Աս­տու­ծոյ ծա­ռայ է, սուրբ Սար­գիս վկայ:

3ա (ԺԸ դ., բո­լո­րա­գիր) Բար­սեղ` ծա­ռայ Քրիս­տո­սի:

1ա (շղա­գիր) Տէր Նի­կո­ղոս գրե­ցի թվին ՌՃՀՁԴ-ին (1735):

79ա (ԺԸ դ., շղա­գիր) 0րհ­նեալ ես, տէր Աս­տուած, որ օր[հ]նե­ցեր ըզ­մեզ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի, ի ծօ­վէ եւ ի ցա­մա­քէ: Յի­շե­ցէք մե­ղա[ւ]որ Սա­ֆա­րա:

251բ (ԺԹ դ., շղա­գիր) Ես` ան­պի­տան ծա­ռա­յից ծա­ռա, տի­րա­ցու Գէ­որգ Աշ­տա­րա­կ­ցի:

Կն­քա­դ­րոշմ` 5ա Գիր­քս այս Սբ. Էջ­մի­ած­նա է:

Գր­չա­փորձ` 1ա, 79ա, 106բ, 173բ, 215ա, 223բ, 231բ, 232ա, 233բ, 258բ, 264բ, 265ա, 298բ, 354աբ:

426

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

ԺԷ - XVII

ԳՐԻՉ` Մի­քա­յէլ դպիր: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Բար­սեղ ծեր:

ԹԵՐԹ` 215-1(թռիչք` 88). չգ­րուած` 1ա, 2բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԹx12 (Ա 11, ԺԵ 8, ԺԶ 10, ԺԹ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,5x20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 114ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` ոս­կե­դ­րոշմ շր­ջա­նա­կով եւ խա­չե­լու­թեամբ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` բազ­մա­գու­նի ծաղ­կա­թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը կար­միր: Պահ­պա­նակ` 2+2, թուղթ, «Ե՞ Ջ՞» լու­սա­դ­րոշմ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կի­սա­խո­րան` 3ա: Ճա­կա­տա­զարդ` 87ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին, տա­ճար: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, նարն­ջա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, ԺԸ դ. նո­րո­գուած եւ վե­րա­կազ­մուած, եզ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­զար­դե­րից մի քա­նի­սը վնա­սուած, կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

- 1բ-2ա Ցանկ Գան­ձա­րա­նիս - Ա. Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին... ՁԳ. Մե­ռել - թա­ղին:

1. 3ա-5բ [Ա.] Գանձ Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին («Խա­չա­տուր») - Խն­դու­թեան ձայն, բար­բառ աւե­տեաց... ա. 5բ-6բ Տաղ Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին, անուշ ասայ («Ա-Ք») - Ամ­սեա­նն վե­ցեր­րոր­դի Կա­րա­պե­տին...

2. 6բ-8ա Բ. Գանձ Ծն­ըն­դեան եւ Յայ­տ­նու­թեան («Մկր­տիչ») - Մա­քուր եւ ան­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 8բ Տաղ Մկր­տու­թեա­նն Քրիս­տո­սի - Ով զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մեծ յայ­տ­նեալ...

3. 8բ-10ա Գ. Գանձ եր­կ­րորդ աւուր Ծը­նն­դեան եւ Յայ­տ­նու­թեան («Թա­րա») - Թա­գ­ըդ պար­ծա­նաց...

4. 10բ-2ա Դ. Գանձ Ծն­ըն­դեան («Խա­չա­տուր») - Խո­րան փա­ռաց Աս­տու­ծոյ Բա­նին... ա. 12աբ Տաղ գե­ղե­ցիկ Ծն­ըն­դեա­նն - Սեաւ եմ, գե­ղե­ցիկ...

5. 12բ-4բ Ե. Գանձ թլ­փա­տու­թեան Տեառն («Գրի­գոր») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­գին...

6. 14բ-6ա Զ. Գանձ Տեա­ռ­ըն­դա­ռա­ջին («Մկր­տիչ») - Մի­ա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 16բ-7ա Տաղ սուրբ ծե­րու­նոյն - Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ... բ. 17ա-8ա Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւորն...

7. 18ա-9բ Է. Գանձ Յո­վա­նու Կա­րա­պե­տի («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք պան­ծա­լի...

8. 19բ-23ա Ը. Գանձ Ան­տո­նի եւ այլ ճգ­նա­ւո­րաց («Բա­յիւ երլ») - Բար­ձ­րեալ ահա­ւոր...

9. 23ա-5ա Թ. Գանձ թա­գա­ւո­րաց ամե­նե­ցուն («Հին­գոն») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 25բ-6ա Տաղ գե­ղե­ցիկ թա­գա­ւո­րաց - Այ­սա­ւր տաւ­նէ եկե­ղե­ցի...

10. 26ա-8բ Ժ. Գանձ Առա­ջա­ւո­րի ուր­բա­թիւն Նի­նուէի («Գրի­գո­րի է») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ...

11. 28բ-30բ ԺԱ. Գանձ սր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րա­վա­րին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 30բ-1բ Տաղ սր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րա­վա­րին - Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան...

12. 31բ-5բ ԺԲ. Գանձ սուրբ հայ­րա­պե­տա­ցն ԳՃ-իցն («Այ­րի­վա­նե­ցի») - Աս­տուած կեն­դա­նի...

13. 35բ-40ա ԺԳ. Գանձ Բուն բա­րէ­կեն­դա­նին («Երե­ւա­նե­ցին») - Երգ [յ]աւէ­ժա­կան...

14. 40ա-1բ ԺԴ. Գանձ Թէ­ո­դո­րո­սի Զի­նա­ւո­րին («Գրի­գոր») - Գո­հա­բա­նեալ Աս­տուած Սուրբ Հո­գի...

15. 41բ-4բ ԺԵ. Գանձ եր­րորդ կի­րա­կէի Աղու­հաց («Գրի­գո­րի է») - Գը­թու­թեամբ իջեր, Տէր...

16. 44բ-6ա ԺԶ. Գանձ Կիւր­ղի Էրու­սա­ղէ­մի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­ին...

17. 46ա-8ա ԺԷ. Գանձ եր­րորդ կի­րա­կէի («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան /Ան­ճառ... ա. 48աբ Տաղ եր­րորդ կի­րա­կէ­ին, անա­ռա­կին («Այս բա­նս») - Առ Հայրդ աղա­ղա­կեմք...

18. 48բ-50ա ԺԸ. Գանձ Յո­հա­նու Երու­սա­ղէ­մայ հայ­րա­պետ[ին] («Գրի­գոր») - Գը­թու­թեամբ քո­յին...

19. 50բ-2բ ԺԹ. Գանձ չոր­րորդ կի­րա­կէ («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Որ նո­րո­գեաց...

20. 53ա-4բ Գանձ սըր­բոց Քա­ռա­ս­նից («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ ան­մա­հից ար­քա... ա. 54բ-5ա Տաղ սր­բոց Քա­ռա­ս­նից («Քա­ռա­սու­նսն») - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր...

21. 55ա-7ա Գանձ հինգ[երորդ] կի­րա­կի («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ ան­քն­նին...

22. 57ա-60ա Ի. Գանձ Գրի­գո­րի Լու­սա­ւո­րիչ («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քա...

23. 60ա-2բ ԻԱ. Գանձ վեց կի­րա­կէ­ին («Գրի­գոր­րի­գոր») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... /Այ­լեւ եր­գո­ղի,/ Գան­ձիս ասո­ղի`/ Րա­բուն Գրի­գո­րի...

24. 62բ-5բ ԻԲ. Գանձ Ղա­զա­րու յա­րու­թեա­նն («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 65բ-6ա Տաղ է եւ որ­դո­րակ անուշ - Դար­ձեալ նո­րո­գեմ ըզ­քեզ...

25. 66ա-7բ ԻԳ. Գանձ Ծաղ­կա­զ­ար­դին աւուրն («Ինով») - Ի տաւ­ն­ըս տաւ­նից...

26. 68ա-70ա ԻԴ. Գանձ Աւագ եր­կու­շա­բա­թի («Գրի­գո­րէ») - Գե­րա­գոյն գո­յից...

27. 70ա-3ա ԻԵ. Գանձ Աւագ երեք­շա­բա­թի («Գրի­գոր») - Գործ արար­չա­կան...

28. 73ա-5ա ԻԶ. Գանձ Աւագ չո­րեք­շա­բա[թի] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուր­դն անե­ղին...

29. 75ա-7ա ԻԷ. Գանձ Աւագ հի­իգ­շա­բա­թի («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­պայ­ծառ խոր­հուր­դն ահա­գին...

30. 77բ-80ա ԻԸ. Գանձ Աւագ ուր­բա­թին («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ սոս­կա­լի, անի­մա­նա­լի...

31. 80ա-2բ ԻԹ. Գանձ Թաղ­ման Ճրա­գա­լու­ցին («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հան­գ­ըս­տեա­ն­ըն եաւթ­ներ­րոր­դին... ա. 82բ-3ա Մե­ղե­դի Թաղ­մա­նն Քրիս­տո­սի - Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ասեմ...

32. 83ա-4բ Լ. Գանձ կէ­սա­ւուրց եկին Քրիս­տո­սի Թաղ­մա­նն («Զտւր») - Զա­նե­ղա­կան ամե­նի­ցն Աս­տուած... ա. 84բ-6բ Ողբ Աս­տուա­ծա­մա­ւրն ի դէմ խա­չին - Աս­տուա­ծա­ծին կոյ­ս­ըն Մա­րի­ամ...

33. 87ա-9բ ԼԱ. Գանձ Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ») - Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիտ մի­ա­ծին...

34. 89բ-91բ ԼԱ. Գանձ Յա­րու­թեան («Աա­ան») - Արդ, լու­սա­ւո­րեայ...

35. 91բ-3բ ԼԲ. Գանձ Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ») - Մեծ աւե­տեաց ձայն ու­րա­խա­լի...

36. 93բ-5բ ԼԳ. Գանձ Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ սոս­կա­լի...

37. 95բ-8ա ԼԴ. Գանձ Նոր կի­րա­կէ­ին («Գրի­գո­րի է») - Գաղ­տ­նի խոր­հ­ըր­դին... /Եր­գոյս եր­գո­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի`/ Ան­միտ Մի­քա­յէ­լի... (Այլ ձե­ռա­գ­րե­րում` Գրի­գո­րի)... ա. 98աբ Տաղ Նոր կի[ր]ակէ­ին ասա - Յետ ութ աւուր դար­ձեալ գա­լով...

38. 98բ-100ա ԼԵ. Գանձ հա­սա­րա­կաց Յա­րու­թեան («Յարն») - Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ...

39. 100ա-2ա ԼԶ. Գանձ հա­սա­րա­կաց Յա­րու­թեան («Գրի­գո­րիէ») - Գե­րա­գոյն քո­յին...

40. 102-4բ ԼԷ. Գանձ հա­սա­րա­կաց կի­րակ­մ­տից («Գրի­գոր») - Գե­րամ­բարձ Աս­տուած...

41. 104բ-6բ ԼԸ. Գանձ գի­շե­րա­պա­շտա­ման Յա­րու­թեան («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րան­ճառ ար­փի...

42. 106բ-9ա ԼԹ. Գանձ սուրբ Համ­բարձ­մա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­պայ­ծառ տաւ­նիս ահա­գին...

43. 109ա-11ա Խ. Գանձ Հո­գոյ գա­լս­տեա­նն («Յո­վա­նէս») - Յա­ւէտ իս­կա­պէս...

44. 111բ-3ա ԽԱ. Գանձ Մե­ծա­հ­րա­շին («Մա­թէ­ոս») - Մի­ակդ ահա­ւոր... ա. 113աբ Եւ ասէ զտաղն գե­ղե­ցիկ - Տէր մեր, Որ­դին Մա­րի­ա­մուն...

45. 113բ-5բ ԽԲ. Գանձ Հո­գոյ գա­լս­տեան («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հզա­ւր Հո­գի Աս­տու­ծոյ...

46.115բ-9բ ԽԳ. Գանձ սուրբ Հռիփ­սի­մանց («Վկա­յա­կա­նաց») - Վա­յել­չա­կա­նաց...

47. 119բ-21բ ԽԴ. Գանձ Վար­դա­վա­ռայ կու­սին («Առա­քել») - Անախտ, ան­բիծ փե­սայն եր­կ­նա­ւոր...

48. 121բ-4բ ԽԵ. Գանձ Յո­վա­նու Կա­րա­պե­տին («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն բա­րի...

49. 124բ-7ա ԻԶ. Գանձ Յո­վան­նու գլ­խատ­մա­նն («Գրի­գոր») - Գո­յա­կն էա­կան...

50. 127ա-8բ ԽԷ. Գանձ սուրբ հայ­րա­պե­տա­ցն Աթա­նա­գի­նեա («Գրի­գոր») - Գը­թու­թեամբ քո­ին...

51. 128բ-31ա ԽԸ. Գանձ եկե­ղե­ցոյ («Տտա­ւեհ­ցի») - Տա­ճարդ եր­կ­նա­յին...

52. 131ա-2բ ԽԹ. Գանձ Բեթ­ղա­հէ­մի սուրբ ման­կանց («Խա­չա­տուր») - Խան­դա­ղա­կաթ սըր­տիւ տեն­չա­լի...

53. 132բ-4բ Ծ. Գանձ Ներ­սէ­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գոյ մեզ ցըն­ծա­լի...

54. 134բ-6ա ԾԱ. Գանձ որ­դոց եւ թո­ռանց («Նսի­աց սալ») - Նոր թագ պե­տա­կան...

55. 136բ-40ա ԾԲ. Գանձ սուրբ մար­գա­րէ­ից («Խորհ­հ­ըր­դո­ցն») - Խոր­հուրդ ան­քն­նին...

56. 140ա-2ա ԾԳ. Գանձ Տա­պա­նա­կին Աս­տու­ծոյ («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն բա­րի...

57. 142-3բ ԾԴ. Գանձ Վար­դա­վա­ռին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ...

58. 143բ-6ա ԾԵ. Գանձ Փոխ­մա­նն Աս­տուա­ծած­նին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ հրեշ­տա­կա­պե­տին...

59. 146ա-8ա ԾԳ. Գանձ եկե­ղե­ցոյ սր­բոյ («Մկր­տիչ») - Մաք­րեալ տա­ճար սուրբ տէ­րու­նա­կան...

60. 148ա-50ա ԾԷ. Գանձ Սուրբ Խա­չին («Յո­վան­նէս») - Յայն յե­դե­մա­կան...

61. 150ա-2ա [ԾԸ]. Գանձ Երեւ­ման Խաչ[ին] («Ի Մա­թի­ո­սե խն­դ­րեաց Գրի­գրն») - Իս­կա­կից Որ­դի...

62. 152ա-4ա ԾԹ. Գանձ սր­բոյն Գէ­որ­գա Զաւ­րա­վա­րին («Խա­չա­տուր») - Խըն­դայ հրա­ւէր մա­ն­կունք Սի­ով­նի...

63. 154ա-6բ [Կ.] Գանձ Վա­րա­գայ Սուրբ Խա­չին («Գրի­գո­րի ե սա») - Գլուխն եկե­ղե­ցոյ...

64. 156բ-8բ ԿԱ. Գանձ ՀԲ առա­քե­լո­ցն է («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն գո­յէ...

65. 158բ-60բ ԿԲ. Գանձ Խաչ­գիւ­տին («Խա­չա­տուր») - Խա­չի քո, Քրիս­տոս, եր­կիր պա­գա­նեմք...

66. 160բ-3ա ԿԳ. Գանձ սուրբ կու­սա­նա­ցն եւ մար­տի­րո­սաց («Ի փա­ռ­ըս») - Ի սկ­ըս­բան Էիդ...

67. 163ա-4բ ԿԴ. Գանձ մար­տի­րո­սաց («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ...

68. 164բ-7ա ԿԵ. Գանձ սուրբ ճը­գ­նա­ւո­րա­ցն («ճգ­նա­ւորք») - Ճգ­նա­ւորք ընտ­րեալ...

69. 167ա-9բ ԿԶ. Գանձ ամե­նայն մար­տի­րո­սաց («Յո­վա­նէս») - Յոյժ զար­մա­նա­լի...

70. 169բ-71բ ԿԷ. Գանձ քա­հա­նայ ձեռ­նա­դ­րե­լոյ («Գրի­գո­րի է») - Գը­թայ ի մեզ, Տէր ամե­նա­կալ...

71. 171բ-3բ ԿԸ. Գանձ սուրբ հրեշ­տա­կա­պե­տաց Գաբ­րի[էլի] եւ Միք[այէ­լի] («Մկ­րր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ հրա­շա­զան...

72. 173բ-6բ ԿԹ. Գանձ սուրբ առա­քե­լո­ցն ամե­նայն («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ ազգաց քո մար­դե­ղու­թեանդ...

73. 177ա-9ա Հ. Գանձ Յա­վա­կի­մա եւ Ան­նա­յի («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­յին անե­ղի...

74. 179ա-81ա ՀԱ. Գանձ Նի­կաւ­ղա­յո­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գո­րի») - Գա­ւա­զան ծաղ­կեալ...

75. 181ա-5ա ՀԲ. Գանձ սուրբ հայ­րա­պե­տա­ցն սուրբ ժո­ղո­վոյն Մ Ծ-իցն («Վէշ­տա­սանք է») - Վա­յել է քո­յին...

76. 185ա-8ա ՀԳ. Գանձ Թա­դէ­ո­սի եւ Բար­դո­ղէ­մի­ո­սի («Գրի­գո­գի է») - Գե­րար­փի պայ­ծառ.../Նա­յեւ եր­գաւ­ղի/ Բա­նիւս աղ­քա­տի`/ Ան­միտ Գրի­գո­րի....

77. 188ա-90ա ՀԴ. Գանձ սուրբ Յա­կով­բայ Մծ­բ­նայ հայր[ապե­տին] եւ Մա­րու­գէի ճը­գն[աւո­րին] («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­համ­բաւ անուն գո­վե­լի...

78. 190ա-2ա [ՀԵ.] Գանձ Ին­գ­նա­տի­ո­սի հայ­րա­պե[տին] («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­հա­բա­նա­կան...

79. 192ա-4բ ՀԶ. Գանձ Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին եւ Յա­կոբ[ա] («Խա­չա­տուր») - Խորք ան­ք­ըն­նին, ան­ճառ ան­հա­սին...

80. 194բ-7ա ՀԷ. Գանձ սուրբ Ստե­փան­նո­սի («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մահ թա­գա­ւոր... ա. 197աբ Տաղ սր­բոյն Ստե­փան­նո­սի, ի տէր Ներ­սէ­սէ Կլա[յե­ցոյ] («Ի Ներ­սի­սե Կ») - Ի գա­ւա­զա­նէն Յես­սեա ստեղ­նեալ Ստե­փան­նոս...

81. 197բ-201ա ՀԸ. Գանձ գըլ­խա­ւոր առա­քե­լոց` Պե­տ­րո­սի եւ Պաւ­ղո­սի («Սար­գիս գրիչ») - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն...

82. 201ա-4բ ՀԹ. Գանձ Որոտ­ման­ցն Յա­կո­բա եւ Յով­հա­նն[ու] («Գրիգ­գո­րի է սա») - Գե­ղա­պանծ լու­սով...

83. 204բ-6բ Ձ. Գանձ սըր­բոյն Բար­ս­ղի հայ­րա­պե­տին («Խա­չա­տուր») - Խա­չայ­բարձ ար­հի պան­ծա­լի...

84. 206բ-9ա ՁԱ. Գանձ սուրբ Սու­քի­ա­սան­ցն եւ Քաւ­շից («Գրի­գո­րի է սա») - Գանձ սի­րոյ քո­ին... /Զեր­գաւ­ղ­ըս բա­նի, /Գան­ձիս եւ տա­ղի` /ԶԳ­րի­գորն եղ­կե­լի...

85. 209ա-11բ ՁԲ. Գանձ սըր­բոց Ոս­կեանց քա­հա­նա­յից («Խա­չա­տուր») - Խոս­տո­վա­նիմք ըզ­քեզ, Մի­ա­ծին...

86. 211բ-4բ ՁԳ. Գանձ մե­ռել­թա­ղի, ող­բով («Ման­վե­լս») - Մինդ ի Էէն, բանդ, որ ի Հաւ­րէն... ա. 214բ-5բ Ողբ ի վե­րայ գե­րեզ­մա­նին - Ո՜վ քա­հա­նայք եւ վար­դա­պետք աս­տուա­ծա­բան... /Աղա­չե­ցեք վասն իմ...// (շար. թա­փուած):

ԻԱ, ԼԲ, ԼԴ գան­ձե­րը ցան­կում չիք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

10ա Արդ, աղա­չեմ լա­լա­գի­նիս` /Զգ­ը­ծող գրիս զՄի­քա­յէ­լն յի­շա­տա­կես,/ Եւ դուք յի­շեալ ի Տէր լի­ցիս, /Յոր­ժամ տես­ցես փա­ռաւք յեր­կի­նս:

98ա Եր­գոյս եր­գո­ղի /Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի`/ Ան­միտ Մի­քա­յե­լի (բնա­գ­րի հե­ղի­նա­կի` «Գրի­գոր» անուան փո­խա­րէն):

104բ Գան­ձիս ստա­ցո­ղի` /Բար­սե­ղի ծե­րի:

209ա Որ ողոր­մի /Քրիս­տոս կեն­դա­նի/ Մի­քա­յէլ դըպ­րի / Եւ իմ ծը­նո­ղի:

Կնի­քա­դ­րոշմ` 3ա - Մա­նուկ - 1798:

427

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

ԺԵ - XV

ԳՐԻՉ` Ստե­փա­նոս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գոր քհնյ:

ԹԵՐԹ` 297. չգ­րուած` 254ա, 275ա: ՊՐԱԿ` 1x3+Ա-ԻԵx12 (Ա, ԺԹ, Ի, ԻԱ, ԻԳ 10, ԺԴ 6, ԻԱ 16)+1x4+Աx2: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25x17,5:: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 158ա: 1617 թ. Յո­վա­նէս նո­րո­գո­ղի` 254բ, 263ա-5ա, 275բ-80ա, 287ա-90ա, 294ա-5բ: 1766 թ. Մար­գա­րէ նո­րո­գո­ղի` 1ա-3բ, 252աբ, 265բ, 280բ): ՏՈՂ` 25-26: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` մասն պահ­պա­նա­կի, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կի­սա­խո­րան` 4ա (Տպա­գիր, սոսն­ձուած թեր­թին): Ճա­կա­տա­զարդ` 70բ: Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, սեւ, շա­գա­նա­կա­գոյն:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ - ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱկ` Յայս­մա­ւուրք, ԺԵ դ.: Ստա­ցող` Խօ­ճայ Յա­կոբ եւ կին իւր` Ու­լու­խա­թուն: 2(Ա-Բ)+2(Գ-Դ): Գ-Դ եզ­րա­հա­տուած: Ա եւ Դ սոսն­ձուած կազ­մի աս­տա­ռին: Թուղթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիր (նմուշ` Բա): 20-28 տող: Կար­դալ Աբ [Մե­հե­կի ԺԵ եւ փետ­րուա­րի ԻԱ: Վկա­յա­բա­նու­թիւն սր­բոյն առա­քե­լոյն... Հեր­մո­գի­նեա առա­քեաց] զմեզ վասն ձեր... աղան­դովն [խա­ւա­րե­ցեալ ես]: Բա-բ [Մե­հե­կի ԻԶ եւ մար­տի Դ: Վարք եւ յի­շա­տակ սուրբ հար­ցն Մար­կո­սի եւ Մա­կա­րայ... կա]խարդ­քն Եգիպ­տո­սի... եւ հա­սեալ ի [բար­ւոք տէ­րու­թեան]: Գա-Դա [Մե­հե­կի ԺԹ եւ փետ­րուա­րի ԻԵ... եւ սուրբ աւե­տա­րա­նաւն] եկն յա­պա­րա­նսն... որ ողոր­մի ըս­տա­ցո­ղի գրոյս` խօ­ճայ Յա­կո­բին, եւ ամուս­նոյն` Ու­լու­խա­թու­նին, եւ ըն­դա­նեա­ցն եւ ամե­նայն արեան [մեր­ձա­ւո­րաց]: Դա Մե­հե­կի ի Ի եւ փետ­րուա­րի ԻԶ: Տօն է Վա­րա­գայ սուրբ Խա­չին եւ սքան­չե­լեաց նո­րին - Կի­նն Կղ­օ­դի­այ... յա­մօթ եղեն եւ առեալ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած: 1617 եւ 1766 թ. նո­րո­գուած, լրա­ցուած թե­րին` 1-3, 252, 254, 263-5, 275-80, 287-90, 294-5 եւ վե­րա­կազ­մուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

- 1ա-3բ Ցանգ Գան­ձա­րա­նիս, որ ցու­ցա­նէ յա­ւուր պատ­շա­ջին յիւ­րա­քան­չիւր տօ­նի - Ա. Նախ` Հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն Գաբ­րի­է­լի եւ Մի­քա­յէ­լի եւ ամե­նայն եր­կ­նա­յին զօ­րա­ցն... ՃԻԲ. Գանձ թաղ­ման հա­մայն նըն­ջե­ցե­լոց:

1. 4ա-5բ Ա. Գանձ սր­բոց հրեշ­տա­կայ­պե­տա­ց­ըն Գաբ­րի­է­լի եւ Մի­քա­է­լի («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­պայ­ծառ խոր­հուրդ հրա­շա­կան... ա. 5բ Մե­ղե­դի անոյշ հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն («Գրի­գոր») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց քաղ­ց­րա­ձայ­նել եր­գեմք... բ. 6ա («Զաւ­րա­վար») - Զա­ւրք եր­կ­նա­յին զը­ւար­թ­նոց...

2. 6ա-7բ Բ. Գանձ Յա­րու­թեան, ի Խա­չա­տուր վար­դա­պե­տէ Կե­չա­ռեց­ւոյ («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հրա­ւիր­ման կա­մաց արար­չի... ա. 7բ-8ա Մե­ղե­դի Յա­րու­թեան ասայ - Յա­րեաւ հաւ­նայն ար­թուն բնու­թիւն... բ. 8աբ Տաղ Յա­րու­թեան - Ցըն­ծան այ­սա­ւր եր­կինք...

3. 8բ-9բ Գ. Գանձ սր­բոց մար­տի­րո­սա­ցն, ի Խա­չատ[ու­րէ] («Խա­չա­տ­ւր») - Խո­նար­հեալ Բա­նին Աս­տու­ծոյ... ա. 9բ-10ա Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար, ի տէր Ներ­սի­սէ ասա­ցեալ («Ա-Ժ») - Արե­գա­կն ար­դար ըզ­հուր սի­րոյ ծա­գեալ... բ. 10ա Փո­խէ զձայ­նս եւ այլ կեր­պիւ ասայ աղեկ եւ լաւ («Ի-Ղ») - Ի յեր­կ­րի ճը­գ­նեալ չար­չա­րա­նաւք մար­մ­նով...

4. 10ա-2ա Դ. Գանձ Յո­հան­նու Ոս­կի­բե­րան վար­դա­պե­տին («Այս Յո­հա­նու Ոս­կէ­բե­րա­նին») - Աւր­հ­նեալ ՛ւ ընտ­րեալ գուն­դն եր­կո­տա­սան... /՛Ւ Առա­քե­լին` եր­գաւ­ղի սի­րին... ա. 12աբ Տաղ Ոս­կէ­բե­րա­նին ասա - Ի յո­րո­վայ­նէ ընտ­րեալ...

5. 12բ-4ա Ե. Գանձ առա­քե­լո­ցն սր­բոց գլ­խա­ւո­րաց («Խա­չա­տ­ւր») - Խոր­հ­ըր­դ­ա­զգաց քո մար­դե­ղու­թեանդ... ա. 14աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ, հա­մաւ­րէն առա­քել[ոց] («Ա-Ժ») - Առա­քեալք Աս­տուա­ծոր­դոյն... բ. 14բ Փո­խէ՛ եւ այլ կեր­պիւ լաւ ասայ («Ի-Ղ») - Ի Սա­ղիմ քա­ղաք վե­հին... գ. 14բ-5ա Փ(«Ճ-Ռ») - Ճըշ­մա­րիտ որ­թուն ստե­ղունք... դ. 15ա Փո­խէ՛ զձայ­նս եւ աղե՛կ ասա («Ս-Ք») - Սուրբ Հո­գոյն տա­ճար մաք­րեալք...

6. 15ա-6բ Զ. Գանձ ծը­ն­ըն­դեան սուրբ Կու­սին Յո­վա­կի­մա եւ յԱն­նա­յէ («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­յին անե­ղին... (16ա «...սի­րուն հո­գով ասայ») ա. 16բ-7ա Տաղ ազ­նիւ, ի տէր Գրի­գո­րէ - Այ­սա­ւր եր­կիր լը­րիւ հըն­չէ... բ. 17աբ Փո­խէ զձայ­նն եւ ասա - Կա­նանց անէծ­ք­ըն լու­ծա­նի...

7. 17բ-9ա Է. Գանձ Նի­կո­ղա­ո­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գա­ւա­զան ծաղ­կեալ... ա. 19ա Տաղ ի գծո­ղէս ասա - Աս­տուած փա­ռաց լոյս ի լու­սոյ... բ. 19աբ Երեւ­մամբ սուրբ հրեշ­տա­կաց...

8. 19բ-21ա Ը. Գանձ գի­շե­րա­պաշտ­ման եւ Յա­րու­թեան ասա, ան­յա­պաղ հո­գով ասա («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րան­ճառ ար­փի... (19բ «...եւ հսկ­ման հո­գոց նն­ջե­ցե­լոց եւ պա­տու­հա­սի ասա»): ա. 21ա Տաղ Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի, ի Սրիկ Կոս­տան­դէ («Կոս­տան­դին») - Կա­նան­ց­ըն կան­խեալ եկին ի գե­րեզ­մա­նն... բ. 21աբ Յոր­դո­րակ տա­ղիս: Ի հնո­ցն է այս տա­ղս, անոյշ ասա - Այ­սա­ւր լոյս ծա­գեալ յա­ւուրս յա­ռա­ջի­նս... գ. 21բ Փո­խէ զձայն տա­ղիս եւ գե­ղե­ցիկ ասա, յար­մար եւ պի­տա­նի - Զի զի­նուոր վե­րին պա­կոյց զըս­տո­րի­նսն... դ. 21բ-2բ Թէ կա­միս զող­բս այլ ասա ի գի­շեր­պաշտ­մա­նն («Երգ Արիս­տա­կե­սի...) - Եկայք այ­սա­ւր, եղ­բարք ամեն...

9. 22բ-4ա Թ. Գանձ սր­բոց կու­սա­նա­ցն, ասա­ցեալ ի տէր Մխի­թար վար­դա­պե­տէ Այ­րի­վա­նե­ցո. Բ ան­գամ զՔ­րիս­տոս ետես («Ի փա­ա­ռա­սա») - Ի սկզ­բան Էիդ... (23ա «...երեք վան­կիւ, լաւ ասա»): ա. 24աբ Մե­ղե­դի կու­սա­նա­ցն սր­բոց ասա, թէ գի­տես («Կ-Ղ») - Կեն­դա­նի վը­կայք, կոյսք իմ­աս­տունք եւ սուրբք... բ. 24բ Ի կե­նա­րար փայ­տէն ծաղ­կեալ...

10. 24բ-7ա Ժ. Գանձ սր­բոց հայ­րա­պե­տա­ցն, ի տէր Մխի­թա­րա («Վէշ­տա­սանք է») - Վա­յել է քո­ին... (24բ-5ա «...սր­բա­գ­րեալ ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ...»): ա. 27աբ Մե­ղե­դի անուշ ասա, թէ գի­տես («Նվագ բա­նիս Ներ­սե­սի ե») - Նոր դրախ­տի քո, Տէր... բ. 27բ-8ա Յոր­դո­րակ («Ա-Ղ») - Այ­սա­ւր մայր Սի­ոն բա­նա զա­ռա­գաստ... գ. 28աբ Փո­խէ զձայն տա­ղիս եւ ապա ասա աղէք («Ճ-Ք») - ճա­ռա­գայթ լու­սոյ յեր­կիր ծա­գե­ցան...

11. 28բ-30ա ԺԱ. Գանձ սր­բոց ճգ­նա­ւո­րա­ցն, ի տէր Մխի­թա­րա ասա­ցեալ - («Բա­յիւ ե») - Բար­ձ­րեալ ահա­ւոր... (28բ-9ա «...ի տէր Մխի­թա­րա Այ­րի­ւա­նե­ցո...»): ա. 30աբ Տաղ ճգ­նօ­ո­րա­ցն ասա - ճը­գ­նա­ւո­րաւ­քն յա­նա­պա­տին... բ. 30բ-1ա Փո­խէ զձայ­նս - Որք զա­ղաւ­թի­ց­ըն շնոր­հս առին... (30բ «Զճգ­նա­ւո­րաց տա­ղս լա­լո՛վ ասա...»):

12. 31ա-3ա ԺԲ. Բար­դ­ու­ղի­մեա եւ Յու­դաի եւ Թա­դէ­ո­սի առա­քե­լոյն («Գրի­գո­րի է») - Գե­րար­փիդ պայ­ծառ... /Գան­ձիս ասո­ղի/ Եւ սր­բա­գ­րի`/ Ան­միտ Գրի­գո­րի... (31բ «...տա­նու­տէր­քս երեք են, զե­ղա­նակ գան­ձիս յե­րիս փո­խէ...»): ա. 33աբ Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար եւ ազ­նիւ: Եւ դու ու­շիմ մտօք ասա («Բար­դո­ղի») - Բա­նն, որ ի Հաւ­րէ ծա­գեալ... բ. 33բ («Մէ­ոս») - Մար­մ­նոյն տէ­րու­նեան ոս­կերք... գ. 33բ-4ա («Առա­քե­լոյն եր­գս») - Արե­գա­կն ար­դար, որ ի Հաւ­րէ ծա­գեալ...

13. 34ա-5բ ԺԳ. Գանձ սր­բոց մար­տի­րո­սա­ցն, ի տէր Մխի­թա­րա ասա­ցեալ («Զեա­հն») - Զի­նա առա­ւել... (34ա «...լա­լով ասա եւ հո­գով...»): ա. 35բ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ Հա[յ]ոց կա­թ­ու­ղի­կո­սէ ասա­ցեալ («Ճ-Շ») - ճըշ­մա­րիտ վը­կայք Աս­տուա­ծոր­դոյն եղեալք... բ. 35բ-6ա («Ո-Ք») - Ոտից ձեր հատ­մամբ մեզ ու­ղե­ցէք շա­ւի­ղս... գ. 36աբ Տաղ Եւս­տ­րա­տի­ո­սեա­ցն սր­բոց, ասա՛, թէ գի­տես («Սուր­բն զիս») - Սուրբ եւ սըր­բա­րար, մաք­րող մե­րոց վի­րաց...

14. 36բ-8ա ԺԴ. Գանձ սր­բոյն Յա­կո­բա հայ­րա­պե­տին Մծ­բ­նա («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­համ­բաւ անուն գո­վե­լի... ա. 38ա Տաղ ի Մա­թէ­ո­սէ («Մա­թէ­ոս») - Մե­ծի հան­դի­սի աւուրս... բ. 38աբ («Վար­դա­պետ») - Վար­ժից հա­նուրց եկե­ղե­ցեաց...

15. 38բ-40ա ԺԵ. Գանձ կի­րակ­մ­տի, ասա­ցեալ ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գոր») - Գե­րամ­բարձ Աս­տուած...

16. 40ա-1ա ԺԶ. Գանձ Յա­րու­թեան կի­րա­կէ­ից ասա («Աարն») - Աս­տուած եր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 41ա Մե­ղե­դի անուշ ասա եւ սի­րուն - Աւե­տիս, միշտ աւե­տեաց հըն­չու­մն... բ. 41աբ Տաղ Յա­րու­թեան ասա («Գրի­գոր») - Գո­չեր հրեշ­տա­կն ի վե­մին...

17. 41բ-3ա ԺԷ. Գանձ Իգ­նա­տի­ո­սի եւ Պաւ­ղի­կար­պո­սի, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գո­րի ո սա») - Գո­հա­բա­նա­կան... ա. 43ա Տաղ Պաւ­ղի­կար­պո­սի եւ Իգ­նա­տի­ո­սի - Ի սուրբ սեր­մանց առա­քե­լոց... բ. 43աբ Փո­խէ եւ ասա - Իգ­նա­տի­ոս, մա­նուկ բա­րի...

18. 43բ-5ա ԺԸ. Գանձ Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին եւ Յա­կո­բա առա[քե­լոյն] («Խա­չա­տուր») - Խորք ան­ք­ըն­նին, ան­ճառ ան­հա­սին... ա. 45աբ Տաղ Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին աս[ա] («Յո­հա­նես») - Յի­սուս լոյս ծա­գեալ յաշ­խար­հս... բ. 45բ («Յո­հա­նե­սի ե») - Յա­կո­բոս, ընտ­րեալ վը­կա, որ­դի Յով­սե­փա...

19. 45բ-7բ ԺԹ. Գանձ սր­բոյն Ստե­փա­նո­սի Նա­խավ­կա­ին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հզա­ւր ան­մահ թա­գա­ւոր... ա. 47բ («Ի Ստե») - Ի խա­չին տըն­կեալ որ­թոյն... բ. 47բ-8ա («Փան­նոս») - Փա­ռաց թա­գա­ւորն եր­կ­նից... գ. 48աբ («Ի Ներ­սի­սե կա­թո­ղի­կո­սե») - Ի գա­ւա­զա­նէն Յես­սեա ստեղ­նեալ Ստե­փա­նոս...

20. 48բ-51ա Ի. Գանձ Պե­տ­րո­սի եւ Պաւ­ղո­սի գլ­խա­ւոր առաք[ելոց] («Սար­գիս գրիչ») - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 51աբ Մե­ղե­դի առա­քե­լո­ցն Պե­տ­րո­սի եւ Պաւ­ղո­սի - Գլուխ եկե­ղե­ցոյ եւ վեմ հի­մն ան­շար­ժե­լի... բ. 51բ-2ա («Առա­քե­լոյն») - Այ­սա­ւր ցըն­ծա­ցէք, եղ­բարք... գ. 52ա («Պե­տ­րո­սի») - Պա­ղա­տիմք առ ձեզ, ընտ­րեալք...

21. 52ա-4բ ԻԱ. Գանձ Որ­դո­ցն որոտ­ման Յո­հան­նու եւ Յա­կո­բա («Գրի­գո­րի ո սա») - Գը­թա­ցեալ քո­ին... /Գան­ձիս ասո­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­ըր­չի`/ Աղ­քատ Գրի­գո­րի... ա. 54բ-5ա Տաղ ազ­նիւ եւ պի­տա­նի, ի տէր Ներ­սի­սէ ասա­ցեալ - Որ­դի­քն որոտ­ման, որք ի վե­րուստ որո­տա­ցին... բ. 55ա Փո­խէ զձայն տա­ղիս - Ի սպառ սի­րեաց ըզ­սէրն եւ սի­րե­ցաւ ան­զու­գա­պէս... գ. 55աբ Յոր­դո­րակ ասա, թէ գի­տես («Ներ­սէ­սի երգ») - Նոր լոյս յար­փե­նոյն վա­ռեալ Որ­դի­քն որոտ­ման...

22. 55բ-6բ ԻԲ. Գանձ Աբ­գա­րու թա­գա­ւո­րին Հա­յոց եւ Ասո­րոց («Ի բնզ [Գ]րի­գո­րի է [ո]») - Ի հո­ղոյ առեալ... ա. 56բ-7ա Տաղ Աբ­գա­րու թա­գա­ւո­րին ասա - [Ա]րքայ Աբ­գար Ուր­հա­ե­ցի... բ. 57ա Փո­խէ զձայ­նս - [Ա]պա եկեալ Թա­թէ­ո­սի...

23. 57ա-8բ ԻԳ. Գանձ Բար­ս­ղի Կե­սա­րա­ցո հայ­րա­պե­տին («Քա­չա­տուր») - Քա­չա­բարձ ար­հի պան­ծա­լի... ա. 58բ-9ա Տաղ նո­րին («[Խ]աչա­տուր») - [Խ]ոնար­հիմք հո­գով մաղ­թո­ղա­կան ձայ­նիւ... բ. 59ա Յոր­դո­րակ ասա («Վար­դա­պե­տի») - [վ]անիչ ներ­հա­կին Յու­լի­ա­նեա չա­րին...

24. 59ա-60բ ԻԴ. Գանձ կի­րա­կէի Յա­րու­թեան («Գրի­գո­րէ») - Գե­րա­կայ գո­յին... ա. 60բ-1ա Մե­ղե­դի անուշ, ի տէր Ներ­սէ­սէ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սէ («[Ն]եր­սես») - [Ն]որ ձայն աւե­տեաց հրեշ­տա­կա­պե­տն այ­սա­ւր... բ. 61ա Յոր­դո­րակ նո­րին ի նոյն («Կա­թո­ղի­կոս») - [Կ]անայ­քն ար­տա­սուաւք լա­յին զբար­ձաւղն ար­տա­սուաց... գ. 61աբ Փ(«[Ի] Հա­յոց») - [Ի] գերզ­մա­նէն զմար­մի­նն, ո՜վ պար­տի­զա­պան...

25. 61բ-3ա ԻԵ. Գանձ ճրա­գա­լու­ցին ասա Յայ­տ­նու­թեան Քրիս­տո­սի («Տ[է]ր Մխի») - Տար­փում ըղ­ձա­կան... ա. 63աբ Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար եւ պի­տա­նի, ասա՛, թէ գի­տես («Ներ­սի­սի ե այս երգ») - Նոր ծա­ղիկ բըղ­խէ այ­սա­ւր յար­մա­տոյն Յես­սեա... բ. 63բ («Ա-Ը») - Ան­մա­հից ար­քայն եւ սրով­բէ­ի­ցն ան­տեսն... գ. 63բ-4ա Փո­խէ զձայ­նս յայլ ոճ եւ քաղ­ցր ասա («Թ-Ղ») - Թա­գա­ւորն եր­կ­նի յեր­կ­րի երե­ւես­ցի...

26. 64ա-5ա ԻԶ. Գանձ Ծն­ըն­դեան առա­ջի աւուրն («Թա­րա») - Թա­գ­ըդ պար­ծա­նաց... ա. 65աբ Մե­ղե­դի մու­սա­ղա­լի - Կոյս անա­պա­կան եւ անախտ ծը­նաւ­ղու­թիւն... բ. 65բ-6ա Նո­րին Սրիկ Կոս­տան­դեա - Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր մեք հո­գե­պէս...

27. 66ա-7բ ԻԷ. Գանձ եր­կ­րորդ աւուր Ծն­ըն­դեան ասա («[Մ]կր­տիչ») - [Մ]աքուր եւ ան­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 67բ-8ա Տաղ ազ­նիւ, ի տէր Ներ­սի­սէ («Տր Ներ­սե­սի ե սա») - Տէր փա­ռաց ան­ճառ... բ. 68աբ Տաղ ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ յՈս­տա­նե­ցո - Այ­սա­ւր նոր խառ­նու­մն եղեալ...

28. 68բ-9բ ԻԸ. Կա­նոն եր­րորդ աւուրն եւ ի Ջրա­ւր­հ­նէ­քն այլ ասա («Յո­հան­նի­սի երգ») - Յա­մե­նայն ժամ աւր­հ­նեմք... ա. 69բ-70ա Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար - Քրիս­տոս, Բա­ն­ըդ Հա­ւր, ծնունդ ան­ժա­մա­նակ... բ. 70աբ Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մեծ յայ[տ]նեալ...

29. 70բ-2բ ԻԹ. Գանձ Աւե­տեաց սուրբ Աս­տուա­ծած­նին («Խա­չա­տուր») - Խըն­դու­թեան ձա[յ]ն, բար­բառ աւե­տեաց... ա. 72բ-3ա («Ա-Ք») - [Ա]մսեա­ն­ըն վե­ցեր­րոր­դի Կա­րա­պե­տին...

30. 73ա-4բ Լ. Գանձ հին­գեր­րորդ աւուրն («Խ[աչատ]ուր») - Խն­դայ խո­րան Աս­տու­ծոյ Բա­նին... ա. 74բ Մե­ղե­դի սր­բոյն Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցոյն ասա­ցեալ - Էին աջոյ աջոյ ձե­ռին... բ. 74բ-5բ Նո­րին սր­բոյն Գ[րի­գո­րի] Նա­րե­կա­ցոյն - Աւե­տիս մեծ խոր­հ­ըր­դոյ... գ. 75ա Փ - Սրով­բ­է­ա­ն­ման, քրով­բ­է­ա­թոռ... դ. 75ա Փ - Աւե­տիս տուք Ադա­մայ... ե. 75ա Փ - Բող­բո­ջախ­տիտ, խի­տա­սա­ղարթ... զ. 75ա Փ - Աւե­տիս, եր­կ­ըր­պա­գէր... է. 75աբ Փ - Յորդ աղ­բե­րաց, հոյլ վը­տա­կաց... ը. 75բ Փ - Աւե­տիս քեզ, Յոր­դա­նան... թ. 75բ Փ - Վե­րի­նա­թինդ խոր վեհ ի վեր... ժ. 75բ Փ - Աւե­տիս ինձ` Յով­հան­նու...

31. 75բ-6բ Լա. Գանձ վե­ցե­րորդ աւուրն, Յո­վան­նես Թըլ­գու­րան­ցոյ է («Յո­վա­նէս») - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... ա. 76բ-7ա Մե­ղե­դի անուշ, սր­բոյն Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցոյ ասա­ցեալ - Երգ, ը՜, զար­մա­նա­լի, երգ շար­ժը վար­ժե­նի... բ. 77աբ Նո­րին սր­բոյն Գր[իգո­րի] - Աչք ի ծով ի ծով ծի­ծա­ղա­խիտ... գ. 77բ Յոր­դո­րակ նո­րին, ասա՛, թէ գի­տես - Սեաւ եմ, գե­ղե­ցիկ...

32. 77բ-9ա ԼԲ. Գանձ եւթ­նե­րորդ աւուրն, ի Խա­չա­տուր վար­դա­պե­տէ Կե­չա­ռե­ցո («Խա­չա­տուր») - Խո­րան փա­ռաց Աս­տու­ծոյն բա­նի... ա. 79ա Մե­ղե­դի անուշ եւ քաղ­ցր - Պա­րա­գ­րի ան­պա­րա­գ­րե­լի... բ. 79աբ Սրիկ Կոս­տան­դեայ է, ասա հո­գով եւ լաւ - Կայր կոյսն ի յայ­րին...

33. 80ա-1ա ԼԳ. Գանձ ութ աւուրն տնաւ­րէ­նու­թեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րո («Խրի­գոր») - Խո­չու­մն ըղ­ձա­գին... ա. 81աբ Տաղ ի Սրիկ Կոս­տան­դէ ասա­ցեալ վասն ութ աւուրն եւ Թլ­փա­տու­թեան - Ան­ըս­կիզ­բ­ըն Բա­ն­ըդ Հա­ւր... բ. 81բ Ստեղ­ծաւղ ման­կանց մա­նուկ ցու­ցաւ... գ. 81բ-2ա Մե­ղե­դի անուշ եւ քաղ­ցր եւ պի­տա­նի («Յո») - Յա­նե­ղա­կան, ը՜, լոյ­սոյն ան­ը­ժա­մա­նա­կեա... դ. 82ա Գո­վեստ Աս­տուա­ծած­նին է, ասա լաւ («Գո­վետ ի») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց հըր­ճուո­ղա­կան հընչ­մամբ... ե. 82աբ Փո­խէ զձայ­նս եւ այլ կեր­պիւ ասա («Կոյսն Մա­րի­ամ ե») - Կե­նաց տա­պա­նակ աս­տուա­ծա­գիծ տախ­տակ...

34. 82բ-4բ ԼԴ. Գանձ ծն­ըն­դեա­նն Յո­վան­նու Մկրտ­չին («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րա­գոյն բա­րի... /Եր­գոյս եր­գաւ­ղին/ Եւ սըր­բա­գ­ըր­չին` /Ան­միտ Գրի­գո­րին... ա. 84բ Մե­ղե­դի անուշ եւ քաղ­ցր - Ի դա­ս­ըս հրե­ղի­նաց...

բ. 84բ-5բ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Ա-Ք») - Ան­մար­մ­նո­ց­ըն հրե­ղի­նաց...

35. 85բ-7բ ԼԵ. Գանձ Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տին եւ Աբի­սո­ղով­մայ սար­կա­ւա­գին («Վար­դայ­պե­տի») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ գո­վեալ... ա. 87բ-8ա Տաղ ազ­նիւ, ասա՛, թէ գի­տես - Ի հան­դէս տաւ­նի քոյ րա­խա­ցեալ տաւ­նեմք... բ. 88ա Փո­խէ զձայ­նս եւ ասա - Ո՜վ սուրբ հայ­րա­պետ...

36. 88ա-90ա ԼԶ. Գանձ սր­բոյն Ան­տո­նի ճգ­նա­ւո­րին («Եե­րր­գեի») - Եր­ջա­նիկ գըն­դին... ա. 90ա Մե­ղե­դի - Ան­տո՛ն, Ան­տո՛ն, ոստ անա­պա­տի... բ. 90աբ Ան­ձամբ խո­նար­հիմք ի ճը­գ­նու­թիւ­նս քո...

37. 90բ-1բ ԼԷ. Գանձ Թէ­ո­դո­սի թա­գա­ւո­րին, պա­պուն եւ թո­ռին ասա («Տա­ան») - Տէր տըն­տե­սա­կան... ա. 91բ Թա­գա­ւո­րին եր­կ­նա­ւո­րին... բ. 91բ-2ա Փո­խէ զձայ­նս եւ ապա ասա աղէկ - Աբ­գար ար­քայդ Ուր­հա­յե­ցի...

38. 92ա-3բ ԼԸ. Գանձ Կի­րա­կո­սի եւ մա­ւր նո­րա Յու­ղի­տեա («Գրի­գո­րի ը») - Գե­րա­պայ­ծառ ար­փիդ եր­կ­նա­յին... ա. 93բ Տաղ ի Սի­մէ­ոն աբե­ղաէ ասա­ցեալ վասն Կի­րա­կո­սի եւ մօրն նո­րա Յու­ղի­տա­յի - Սուր­բն Յու­ղի­տայ, դուս­տ­ըր մե­ծաց... բ. 93բ-4ա Փո­խէ՛ զձայ­նն - Տե­սեալ ծնաւ­ղին զա­ղէ­տս իրա­ցն...

39. 94ա-5բ ԼԹ. Գանձ սր­բոյն Վա­հա­նայ Գող­թ­նա­ցոյն, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­ին... /Սի­րով հայ­ցո­ղի/Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի...(94ա «...քաղ­ցր եւ աղէկ ասա՛ եւ լա­լով, որ վասն մեր բա­րե­խաւ­սէ»): ա. 95բ-6ա Տաղ ի Յո­վա­նէս վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («Յով­հա­նե­սի») - Յաղ­թող զաւ­րու­թեամբ վեր­նա­կա­նա[ւ] լը­ցեալ... բ. 96աբ Յոր­դո­րակ նո­րին - Շնոր­հաց Հո­գոյն ըն­դու­նա­րան...

40. 96բ-7բ Խ. Գանձ սր­բոյն Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի եւ վար­դա­պե­տի («Գեոր­գեա բան») - Գո­լով սքան­չե­լի լոյս քում հան­ճա­րոյ... ա. 97բ-8ա Տաղ սր­բոյն Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նին («Գրի­գոր») - Գետ հո­սեալ աս­տուա­ծա­յին... բ. 98ա («Բան խ») - Բար­բա­ռոյ բա­նին լե­զու...

41. 98ա-9ա ԽԱ. Գանձ Տեա­ռ­ըն­դա­ռա­ջին երե­կո­յին ի գծո­ղէս` ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գոր») - Գո­վեալ եւ աւր­հ­նեալ... ա. 99բ-100ա Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւորն...

42. 100ա-1ա ԽԲ. Գանձ Տեա­ռ­ըն­դա­ռա­ջին առա­ւաւ­տուն է («Մկր­տիչ») - Մի­ա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 101բ Մը­տեալ ի տա­ճարն այ­սա­ւր աւ­ծեա­լն Աս­տուած... բ. 101բ-2ա Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ...

43. 102ա-4ա ԽԳ. Գանձ Առա­ջա­ւո­րաց ուր­բա­թուն ասայ («Գրի­գո­րի է») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... /Գան­ձիս ասո­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­ըր­չի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 104աբ Տաղ Ազ­նիւ եւ պի­տա[նի] - Պատ­ճառ պար­ծա­նաց մար­գա­րէ­ից գըն­դին... բ. 104բ-5ա Յու­նոն, քա­րո­զ­ըն Նին[ւ]էին... գ. 105ա-6ա Փո­խէ զձայ­նն տա­ղիս - Լուան զբար­բառ մար­գա­րէ­ին...

44. 106ա-7ա ԽԴ. Գանձ սր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րա­վա­րին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 107աբ Տա­ղեր («Ի Յակ») - Ի քէն աղեր­սիւ հայ­ցեմ, պա­տուեալ զաւ­րա­կան... բ. 107բ («Ոբա զայս երգ») - Որ մե­ծի փա­ռաց հա­սեր եւ ան­ճառ շնոր­հաց... բ. 107բ-8ա Այլ տաղ սր­բոյն Սարգ­սի - Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան... դ. 108աբ Այլ տաղ սր­բոյն - ծու­ն­ըր կըր­կ­նեմք սուրբ նը­շա­նի... /Նա­եւ եր­գոյս եր­գե­ցո­ղի` /Ինձ Յա­կո­բա ան­ար­ժա­նի...

45. 108բ-10ա ԽԵ. Գանձ Յա­րու­թեան կի­րա­կեի աւուրն ասա («Կի­րա­կեի») - Կեն­դա­նա­րար Որ­դի Աս­տու­ծոյ... ա. 110ա Մե­ղե­դի անուշ եւ գե­ղե­ցիկ, հա­մեղ եւ ազ­նիւ եւ աղէկ ասայ - Առ պար­տիզ­պա­նն ձայ­նէր Մա­րի­ամ... բ. 110աբ («Ներ­սե­սի երգ») - Նըս­տեալ կա­նայ­քն ող­բա­ին...

46. 110բ-1բ ԽԶ. Գանձ սր­բոց Ատո­մեաց նա­հա­տա­կա­ցն («Գրի­գո­րի») - Գե­ղա­պանծ լու­սով... ա. 111բ-2ա Տաղ ազ­նիւ եւ հար­կե­ւոր - Ապա եւ զա­ւրք բո­լոր գըն­դին...

47. 112ա-4ա ԽԷ. Գանձ սր­բոց Սու­քի­ա­սան­ցն, որ կո­չին Քա­ւշք («Գրի­գո­րի ե սա») - Գանձ սի­րո քո­ին... /Զեր­գաւ­ղ­ըս բա­նի, /Գան­ձիս եւ տա­ղի` /ԶԳ­րի­գորն եղ­կե­լի... ա. 114աբ Տա­ղեր ազ­նիւ - Եր­ջա­նիկ հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Սու­քի­աս... բ. 114բ Ան­տի փո­խեալ ի Սու­կա­ւետ... գ. 114բ-5ա Եւ ուր արիւն նո­ցա հե­ղեալ...

48. 115ա-6բ ԽԸ. Գանձ սըր­բոց Ոս­կեան­ցն, ի Խա­չա­տուր վար­դա­պե­տէ («Խա­չա­տուր») - Խոս­տո­վա­նիմք ըզ­քեզ, Մի­ա­ծին... ա. 116բ-7ա Տաղ ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ - Սուրբ Ոս­կի, քա­հա­նայտ նա­զե­լի...

49. 117ա-20բ ԽԹ. Գանձ սր­բոց թարգ­ման­չա­ցն Սա­հա­կա եւ Մես­րո­բա, ի տէր Մխի­թա­րա Այ­րի­վա[նե­ցոյ] («Բան քա­րո­զից») - Բար­ձ­րեալ ան­ք­ը­նին... ա. 120բ Տաղ ազ­նիւ («Եր­գս այ») - Եկայք զը­ւար­ճա­ցեալ պայ­ծա­ռաս­ցուք տաւ­նիւս... բ. 120բ-1ա («Ս») - Սուր[բ] վար­դա­պե­տ­ըն մեր ընտ­րեալ...

50. 121ա-2բ Ծ. Գանձ սր­բոց Ղե­ւոն­դեաց քա­հա­նա­յից ասա՛ («Խա­չա­տուր») - Խրա­մա­տեալ կա­նոնք աւ­րի­նի... ա. 122բ-3ա Տաղ սուրբ Ղե­ւոն­դեանց - Ի հան­դես տաւ­նի ձեր րա­խա­ցեալ տաւ­նեմք... բ. 123ա Փո­խէ զձայն տա­ղիս - Քա­հա­նայք պա­տուեալք աւծ­մամբ Հոգ­ւոյն շնոր­հաց...

51. 123ա-4բ ԾԱ. Գանձ սր­բոց Վար­դա­նան­ցն, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գո­րի է») - Գո­հա­բա­նեալ Տէրդ ամե­նայ­նի... ա. 124բ-5ա Տաղ սր­բոց Վար­դա­նա[նցն] («Վար») - Վար­դան քաջ, վա­նող չա­րին մեծ պա­տ­ե­րազ­մին... բ. 125ա Փո­խէ՛ զձայն եւ ասա՛ («Դա­նայ») - Դու՛, Հմա­յեակ, մա­նուկ ըն­տիր եւ աս­տուա­ծա­կիր...

52. 125ա-6բ ԾԲ. Գանձ երից սուրբ ժո­ղո­վոյն, ի տէր Մխի­թա­րա Այ­րի­վա­նե­ցո ասա­ցեալ («Այ­րի­վա») - Աս­տուած կեն­դա­նի... ա. 126բ-7ա Դա­ւա­նու­մն ամե­ն­այ­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան - Խոս­տո­վա­նիմ Աս­տուած ըզ­Հայր...

53. 127ա-30ա ԾԳ. Գանձ Բուն բա­րե­կեն­դա­նին, ասա­ցեալ ի տէր Մխի­թա­րայ Այ­րի­վա­նե­ցոյն («Երեհ­ւէ­նե­ցին») - Եր­գս յա­ւէ­ժա­կան... (128ա «...տան առաջ­քն Երե­ւե­նե­ցի է, որ է Այ­րի­վա­նս»): ա. 130ա Տաղ աւե­տա­րան[ին] ասա - Ճրագ ճըշ­մա­րիտ Հա­ւր Մի­ա­ծին... բ. 130աբ Փոխ[է] զձայն - Չհա­ւա­տա­ցի խոստ­ման բա­նին...

54. 130բ-3ա ԾԴ. Գանձ Թէ­ո­դո­րո­սի Զաւ­րա­վա­րին է, ասա­ցեալ Առա­քել վար­դա­պե­տէ («Ի յԱ­ռա­քե­լէ խն­դ­րեալ ե վար­դա­պե­տն») - Ի քէն հայ­ցեմ, աղ­բիւր բա­րու­թեան... /Նա­յեւ Գրի­գոր այն իմաս­տա­կին, /Որ նա խըն­դ­րող եղեւ այս գան­ձիս... /՛Ւ Առա­քե­լին` եր­գաւ­ղի սո­րին... ա. 133բ Մե­ղե­դի անուշ եւ հար­կե­ւոր եւ պի­տան[ի] - Քա­ջա­մար­տիկ մեծ զի­նուո­րին... բ. 133բ-4ա Խա­ղա­ղա­րար նոր թա­գա­ւոր...

55. 134ա-6ա ԾԵ. Գանձ եր­կ­րորդ կի­րա­կէ­ին գանձ («Գրի­գո­րի է») - Գը­թու­թեամբ իջեր, Տէ՜ր... ա. 136աբ («Գրի­գո­րի ե») - Գո­յիդ անեղ ան­ըս­կ­ըզ­բան... բ. 136բ-7ա Յոր­դո­րակ ազ­նիւ - Նոյն այս խոր­հուրդ յոյժ խո­րա­գոյն...

56. 137ա-8ա ԾԳ. Գանձ Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին ասա («Այս բա­նն յԱ­ռա­քե­լես») - Ահեղ, ան­մահ ծը­նունդ հայ­րա­կան... ա. 138աբ Տաղ Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին - Յաղ­թող արի ան­պար­տե­լի... բ. 138բ Յոր­դո­րակ - Ընդ բազ­մահ­նար տանջ­ման նո­ցին...

57. 139ա-40ա ԾԷ. Գանձ եր­րորդ կի­րա­կէ­ին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Ան­հաս... ա. 140աբ Տաղ վասն անա­ռակ որ­դոյն, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Այս բա­նս») - Առ Հայրդ աղա­ղա­կեմ... բ. 140բ-1ա Յոր­դո­րակ - Ըն­կալ զիս, Տէ՜ր, Հայրդ եր­կ­նա­յին...

58. 141ա-2բ ԾԸ. Գանձ Յո­հան­նու Երու­սա­ղէ­մա հայ­րա­պե­տին եւ Եպի­փա­նու Կիպ­րա­ցոյն («Գրի­գո­րի է») - Գը­թա­ցեալ քո­ին... ա. 142բ Տաղ Եպի­փա­նու եւ Յոհ[ան­նու] («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րա­գոյն Հո­գոյն շնոր­հաց... բ. 142բ-3ա Յոր­դո­րակ է տա­ղիս - Թարգ­մա­նու­թեամբ խոր իմաս­տից...

59. 143ա-4ա ԾԹ. Գանձ չոր­րորդ կի­րա­կէ­ին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ սոս­կա­կան... ա. 144աբ Ըստ մե­ծա­տան փափ­կա­սի­րին... բ. 144բ Փ - Ով որ աս­տէն կե­նա յոր­դոր...

60. 144բ-6ա Կ. Գանձ սր­բոց Քա­ռա­ս­նի­ցն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 146աբ Աղա­չա­նաւք սըր­բոց ման­կան­ցն... բ. 146բ Այլ տաղ եւ յոր­դո­րակ սր­բոց Քա­ռաս[նից] («Քա­ռա­սու­նսն») - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր... գ. 146բ-7ա Փ-Ի գի­շե­րին երե­ւեալ...

61. 147ա-8ա ԿԱ. Գանձ հին­գե­րորդ կի­րա­կէ­ին ասա («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին... ա. 148աբ Տաղ գե­ղե­ցիկ եւ պի­տան[ի] - Ի յիմ քա­ղաք մար­մ­նոյս դը­նի... բ. 148բ Փո­խէ զձ[այ­նն] - Այլ դա­տա­ւոր իմ եր­կ­նա­յին...

62. 148բ-50բ ԿԲ. Գանձ պա­հոց գի­շե­րա­պաշտ­ման, ասա հո­գով («Մեր զան») - Մե­ղայ, Տէր, մե­ղայ... ա. 150բ-1ա Տաղ ող­բեր­գա­կան, յար­մար գան­ձիս շա­րա­դ­րու­թեան, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գո­րի ե») - Գան­գատ ու­նիմ ասել քեզ... բ. 151ա Յոր­դո­րակ տա­ղիս յար­մար - Տէր իմ գը­թած եւ բա­րե­րար...

63. 151ա-3ա ԿԳ. Գանձ սր­բոյն Գրի­գո­րի մեր Լու­սա­ւոր­չին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 153ա Մե­ղե­դի - Գրի­գո­րի­ոս, առա­քի­նի հըս­կող... բ. 153աբ Տաղ նո­րին - Ի յե­լս արե­ւուն արեւ... գ. 153բ-4ա Բար­ձ­րա­ցիր, դըշ­խոյ, փա­ռաւք յա­ւրս յի­շա­տա­կի...

64. 154ա-5բ ԿԴ. Գանձ վե­ցեր­րորդ կի­րա­կէ­ին ե («Գրի­գոր­րի­գոր») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... /Այ­լեւ եր­գաւ­ղի /Գան­ձիս եւ տա­ղի` /Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 155բ-6ա Տա՛ղ ասա («Վարդ») - Վեր­ջին յա­նե­րեկ աւուրն եւ հա­մա­ռաւ­տին... բ. 156ա («Ապե­տին է») - Ամե­նայն գոր­ծոց ծա­ծուկ անդ հրա­պա­րա­կին...

65. 156ա-8ա ԿԵ. Գանձ Ղա­զա­րու յա­րու­թեան ասա («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 158աբ Տաղ ի տէր Ստե­փա­նո­սէ («Ստե­փան­նո­սի») - Սըր­բոց հրեշ­տա­կաց զար­մա­նս հրա­շից տե­սեալ... բ. 158բ Այլ տաղ Ղա­զա­րու, ի տէր Ներ­սի­սէ («Ներ­սի­սի երգ») - Նոր աւե­տեաց լուր այ­սա­ւր մեզ հըն­չեաց... գ. 158բ-9ա Փ - Ձայն այ­նն, որ զաշ­խար­հս արար... (158բ «Այ­ս­օր նոր արե­ւի - գոյն»): դ. 159ա Այլ տաղ - Փոյթ ընդ փոյթ արեկ ար­տա­քս...

66. 159ա-60բ ԿԶ. Գանձ Ծառ­զար­դա­րին («Հայ­ցէ տ») - Հա­մա­գո­յա­կան (159ա «...ի տէր Մխի­թա­րայ, սուրբ աս­տուա­ծա­բ­նակ վար­դա­պե­տի»): ա. 160բ-1ա Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ (Տր Ներ­սե­սի ե») - Տի­րա­կան տաւ­նիւս այ­սա­ւր եկայք ցըն­ծաս­ցուք... բ. 161ա Փո­խէ զձայն - Ոս­տս ար­մա­ւե­նեաց առեալ... (161ա «Առաջ­նա­ճա­շակ[ի] գոյն է»):

67. 161ա-4ա ԿԷ. Գանձ Աւագ եր­կու­շա­բա­թին, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գո­րի ե սա[ա]») - Գե­րա­գոյն Էից... ա. 164ա Անդ ի մէջ դրախ­տին երեք ան­ձինք կա­ին... բ. 164աբ Ադա­մայ ստեղ­ծաւղն եկեալ յիւր պատ­կերն ի տես...

68. 164բ-6բ [ԿԸ]. Գանձ Աւագ երեք­շա­բա­թին է («Գրի­գոր») - Գործ արար­չա­կան... ա. 166բ Քեզ, ո՜վ տէր Յի­սուս, ձայ­նեմ... բ. 166բ-7ա վա՜[յ] իմ մե­ղու­ցեալ ան­ձի­նս...

69. 167ա-8բ ԿԹ. Գանձ Աւագ չո­րեք­շա­բա­թին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ան­ճառ խոր­հուր­դն ահա­գին... ա. 168բ Տաղ վասն աւծ­ման Յի­սու­սի - Յի­սուս փըր­կիչ կե­նա­րար... բ. 168բ-9ա («Մե­ծի չո­րեք­շա­բա­թի») - Մեծ խոր­հուրդ յեր­կ­րի այ­սա­ւր յայ­տ­նե­ցաւ...

70. 169ա-70բ Հ. Գանձ Աւագ հինգ­շա­բա­թին («Զպա­կաս») - Զա­հեղ զան­ք­ըն­նին... (169ա «...Տեառն Մխի­թա­րա աս­տուա­ծա­տե­սի...»):

71. 170բ-2ա ՀԱ. Գանձ Աւաք հինգ­շա­բա­թի առա­ւաւ­տին («Որդք») - Որք որ փա­փա­գին... (170բ «Գանձ Աւաք հինգ­շա­բա­թի երե­կո­ին է, առա­ւաւ­տուն այլ ասա, թէ կա­միս, քո կամք է»): ա. 172ա Փա­ռաց թա­գա­ւորն այն, որ նըս­տի ընդ Հա­ւր... բ. 172ա Բա­ն­ըն հայ­րա­կան եկեալ ի վեր­նա­տու­նն...

72. 172ա-3բ ՀԲ. Գանձ Աւաք ուր­բա­թին, ի Մա­թէ­ո­սէ («Ի Մմա­թէ») - Ի յան­մար­մ­նա­կան... ա. 173բ-4ա Տաղ անոյշ - Զար­հու­րեալ զաւ­րա­ցն եր­կ­նա­ւո­րաց խըմ­բից... բ. 174ա ճը­րագ հա­սա­նէր ակ­նար­կե­լով նը­մայ...

73. 174ա-5բ ՀԳ. Առա­ւաւ­տու գան­ձի հա­տորն է, ցե­րե­կն ասա («Ոոս­սէ խն­դ­րեաց Գրի­գորս») - Որ եւ կա­տա­րեալ... /Սո­ցին եր­գաւ­ղին`/Տէր Մա­թէ­ո­սին, /Խըն­դ­րող Գրի­գո­րին... (174ա «Ուր­բա­թու կէս աւուրն է գան­ձս...»): ա. 175բ-6ա Տաղ բա­րառ­նա­բար ի սուրբ Աս­տուա­ծած­նէն, ընդ­դէմ սուրբ խա­չին - Աս­տուա­ծա­ծին սըր­բու­հի... բ. 176աբ Ո՜վ Սի­մէ­ոն ծե­րու­նի...

74. 176բ-7բ ՀԴ. Գանձ Աւաք ուր­բա­թու երե­կո­ին է («Զտւր») - Զա­նե­ղա­կան ամե­նի­ցն Աս­տուած... ա. 177բ-8բ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ, Խա­չի եւ Թաղ­ման («Ա-Ն») - Անեղ Որ­դին Հա­ւր մի­ա­ծին...

75. 178բ-80ա ՀԵ. Գանձ Թաղ­ման ճրա­գա­լու­ցին («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հան­գ­ըս­տեան եաւ­թ­ը­ներ­րոր­դին... ա. 180աբ Տաղ Թաղ­մա­նն Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի - Այ­սա­ւր է շա­բաթ եւ լը­ռու­թիւն հան­գիստ յեր­կ­րի... բ. 180բ-1ա Փո­խէ զձայ­նն - Այս է այն Յի­սուս, որոյք զան­ցիւք ախտք ող­ջա­ցան...

76. 181ա-2ա ՀԶ. Գանձ Յա­րու­թեան սըր­բո Զատ­կին («Մկր­տիչ») - Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիտ մի­ա­ծին... ա. 182աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Ներ») - Նոր իմն աւե­տեաց բար­բառ նո­րա­զուարճ ձայ­նիւ... բ. 182բ («Սե­սի ե») - Սի­րով խըն­կա­բեր կա­նայ­քն աւե­տիս տա­յին... գ. 182բ-3ա Յոր­դո­րակ է («Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին») - Հա­ւր կա­մաւ իջեալ Որ­դին մար­մին ըզ­գե­ցաւ...

77. 183ա-4բ ՀԷ. Գանձ Յա­րու­թեան, տեառն Մխի­թա­րա ասա­ցեալ («Տէ­րուն») - Տէր տէ­րու­նա­կան... (183ա «...Յա­րու­թեան եր­կ­րորդ աւուրն է...»): ա. 18սբ-5ա Մե­ղե­դի քաղ­ցր - Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ասեմ... բ. 185ա Յոր­դո­րակ - Ահեղ ձայ­նիս, որ ես լը­ւայ... գ. 185աբ Այլ տաղ վասն մե­ռե­լո­ցն է - Այ­սա­ւր աւե­տիս ձեզ, նըն­ջե­ցե­լոցդ...

78. 185բ-6բ ՀԸ. Գանձ եր­րորդ աւուրն Յա­րու­թեան («Ական») - Արդ, լու­սա­ւո­րե՛ա... ա. 186բ-7ա Մե­ղե­դի անուշ, ի Նա­րե­կա­ցոյն - Հա­ւուն, հա­ւուն ար­թ­ը­նա­ցեալ... բ. 187ա («Յ-Ք») - Յա­րու­ցեալ յեր­րորդ աւուր...

79. 187ա-8բ ՀԹ. Գանձ չոր­րորդ աւուր («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ ձայ­նիւ ցըն­ծա­լի... ա. 188բ Տաղ Յա­րու­թեան - Յա­րեաւ յա­ւուր եր­րոր­դին... բ. 188բ-9ա Յոր­դո­րակ է տա­ղիս, ասա՛, թէ գի­տես - Յա­րեաւ փա­ռաց թա­գա­ւորն, աւե­տիս...

80. 189ա-90ա Ձ. Գանձ հին­գե­րորդ աւուր Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 190աբ Փառ Աւե­տա­րան[ին] - Յի­սուս, թա­գա­ւո­ր­ըն փա­ռաց... բ. 190բ Յայն­ժամ սի­րով տի­րա­կան... գ. 190բ-1բ Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան...

81. 191բ-2բ ՁԱ. Գանձ վե­ցեր­րորդ աւուր Յա­րու­թեան («Գրի­գոր») - Գո­յից արար­չին... ա. 192բ Փառ Աւե­տա­րա­նին ասա՛ - Դար­ձեալ յայ­տ­նի այ­լա­ն­ը­ման... բ. 192բ-3ա Փո­խէ զձայնդ յա­ղորդ - Եկեալ Մա­րի­ամ Մա­գ­դա­ղեն­ցին...

82. 193ա-4բ ՁԲ. Գանձ Յո­վան­նու գլ­խատ­ման («Գրի­գոր») - Գո­յա­կն էա­կան... /Եր­գոյս ասո­ղին/Եւ սըր­բա­գ­րո­ղին` /Ան­միտ Գրի­գո­րին... ա. 194բ-5ա Տաղ ի Մա­գիս­տ­րոս իշ­խա­նէ, ի պա­րոն Գրի­գո­րէ («Կա­րա­պե­տին տաղ») - Կա­րա­պետ սուրբ հա­ւա­տոյ...

83. 195ա-7ա ՁԳ. Գանձ Նոր կի­րա­կէ­ին («Գրի­գո­րի է») - Գաղ­տ­նի խոր­հր­դին... /Եր­գոյս եր­գաւ­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի` /Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 197ա Այ­սա­ւր նոր արեւ հա­րեալ ի նո­րա­հ­րաշ արե­գակ­նէ... բ. 197ա Զխոց­ւած տի­գին ձե­ռամբ տե­սեալ...

84. 197բ-9ա ՁԴ. Գանձ Աշ­խար­հա­մա­տ­րան եկե­ղեց­ւոյն Երու­սա­ղէ­մի («Մկր­տիչ») - Մաք­րեալ տա­ճար սուրբ տէ­րու­նա­կան... ա. 199ա Քրիս­տոս եկեալ, քա­հա­նա­յա­պե­տ­ըն սուրբ ի քեզ մը­տա­նէ... բ. 199աբ Ու­րա՛խ լեր, հարսն ի յեր­կ­րէ...

85. 199բ-201բ ՁԵ. Գանձ Երեւ­ման սուրբ Խա­չի­նա («Ի Մա­թեո­սե խն­դ­րեաց Գրի­գորն») - Իս­կա­կից Որ­դի... ա. 201բ-2ա Տաղ ի Սրիկ Կոս­տան­դէ - Խա­չն ի նախ­նու­մն երե­ւե­ցաւ...

86. 202բ-3բ ՁԳ. Գանձ Համ­բարձ­մա­նն Քրիս­տո­սի («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ տաւ­նիւս ահա­գին... ա. 203բ-4ա Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ - Աս­տուա­ծ­ըն Բան Հա­ւր Մի­ա­ծին...

87. 204ա-205բ ՁԷ. Գանձ մե­ծա­հ­րա­շի կի­րա­կին, ի Մա­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ («Մա­թէ­ո­սի է, խն­դ­րեաց Գրի­գոր») - Մի­ակդ ահա­ւոր... (204ա «Գանձ եր­կ­րորդ Ծաղ­կա­զ­ար­դին, ի Մե­ծա­հ­րաշ կի­րա­կին»): ա. 205բ-6ա Տաղ ազ­նիւ եւ հար­կե­ւոր («Ան­դ­րիա») - Այ­սա­ւր ան­դ­րա­նիկ Հա­ւր մի­ա­ծին Որ­դին...

88. 206բ-8ա ՁԸ. Գանձ Հո­գոյն Սր­բոյ գա­լս­տեան ի սուրբ վեր­նա­տուն («Վա­նիկ ասա») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ գո­վեալ... ա. 208ա Մե­ղե­դի («Նվագ») - Նը­ւա­գեմք Հոգ­ւոյն նը­ւա­գ­ըս վա­յե­լու­ջս... բ. 208աբ Փո­խէ զձայն - Ի մե­ծի աւուր տաւ­նիս...

89. 208բ-9բ ՁԹ. Գանձ եր­կ­րորդ աւուրն Սուրբ Հոգ[ոյն] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր Հո­գի Աս­տու­ծոյ... ա. 209բ-10ա Տաղ գա­լս­տեան Աս­տուած Սուրբ Հո­գոյն - Աս­տա­նա­ւր ծա­գեաց լոյսն աւե­տեաց կե­նաց... բ. 210աբ («Վվա­գե Հոգ­ւոյն տը­վո­ղին իմաստ բա­նի ընդ ձայ­նի») - Վեր­հիւ­սես­ցուք քաղ­ցր եղա­նակ...

90. 210բ-11բ Ղ. Գանձ եր­րորդ աւուրն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ լոյսն ար­տայ­փայ­լեալ... ա. 211բ Այ­սա­ւր Սուրբ Հո­գին Աս­տուած եկեալ յաշ­խա[րհ]ս... բ. 211բ Հո­գին Սուրբ հըն­չեաց բազ­մա­պա­տիկ մի ձայն...

91. 211բ-3ա ՂԱ. Գանձ չոր­րորդ աւուրն Աս­տուած Սուրբ Հոգ­ւոյն («Յո­վան­նէս») - Յա­ւէտ իս­կա­պէս... ա. 213բ Տաղ ազ­նիւ եւ սուրբ - Ի մե­ծի աւուր տաւ­նին... բ. 213բ-4ա Փո­խէ զձայն տա­ղիս - Այ­սա­ւր Սուրբ Հո­գին եկեալ...

92. 214ա-7ա ՂԲ. Գանձ սր­բոց կու­սա­նա­ցն եւ Հռիփ­սի­մեան­ցն («Վկա­յա­ա­կա­նաց») - Վա­յել­չա­կա­նաց... ա. 217աբ («Առ Հռիփ­սի­մե») - Առա­ւաւտ լու­սո արե­ւե­լեան ազանց... բ. 217բ («Կոյսն է») - Կեն­դա­նի վը­կայք, կոյսք իմ­աս­տունք եւ սուրբք... գ. 217բ-8բ Այլ տաղ սր­բո­ցն - Եր­ջա­նիկ հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Հռւփ­սի­մէ...

93. 218բ-20ա ՂԳ. Գանձ Գլա­կա վա­նաց Սուրբ Կա­րա­պե­տին է («Գրի­գոր») - Գո­յիդ հը­զաւ­րի... (218բ «Գանձ Յո­վան­նու Կա­րա­պե­տին ասա...»): ա. 220աբ Տաղ ազ­նիւ - Մը­կ­ըր­տի­չ­ըն Քրիս­տո­սի, սուրբ Կա­րա­պե­տ­ըն Յո­վան­նէս... բ. 220բ-1ա Հա­մար­ձակ սա ձեռ­նա­դ­րէ...

94. 221ա-2բ ՂԴ. Գանձ կա­թ­ու­ղի­կէ եկե­ղեց­ւոյ Էջ­մի­ած­նին («Տա­ւե­ցի») - Տա­ճարդ եր­կ­նա­ին... (221ա «Շո­ղա­կա­թին ասա...»): ա. 222բ Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար եւ պի­տա­նի - Սուրբ է տա­ճար տէ­րու­նա­կան... բ. 222բ-3ա Փո­խէ զձայն - Նախ մի­ա­ծին Աս­տուա­ծ­ըն բա­նն... գ. 223աբ Եր­կու աւ­տար­ք­ըն մի­ա­ցան...

95. 223բ-5ա ՂԵ. Գանձ սուրբ ման­կան­ցն Բեթ­ղա­հե­մի («Խա­չա­տուր») - Խան­դա­ղա­կաթ սըր­տիւ տեն­չա­լի... ա. 225ա Տաղ սուրբ ման­կանց Բեթ­ղա­հե­մի - Սար­սեալ Հե­րով­դէս դո­ղայր ընդ լուր ար­քա­յին... բ. 225աբ Յոր­դո­րակ («Ա-Ք») - Ար­թունք զը­ւար­թունք...

96. 225-7ա ՂԶ. Գանձ Կոս­տան­դի­ա­նո­սի թա­գօ­ո­րին («Հ Գրի­գոր») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 227աբ Թա­գա­ւորդ աս­տուած - արեալ... բ. 227բ Բար­ձ­ըր պատ­ւար սուրբ Սի­ո­նի...

Կոս­տան­դի­ա­նոս թա­գա­ւո­րին նուի­րուած սոյն գան­ձը պէտք է

սկ­սուէր «Գե­րար­փիդ վե­րին...» տո­ղով, որն այս­տեղ հան­դէս է գա­լիս

իբ­րեւ եր­կ­րորդ տուն: Առա­ջին տու­նն առ­նուած է Ծաղ­կա­զ­ար­դի տօ­նի

հա­մար Մխի­թար Այ­րի­վա­նե­ցու գրած գան­ձից («Հայ­ցէ սի­րով»

ծայ­րա­կա­պով):

97. 227բ-9ա ՂԷ. Գանձ սր­բոյն Ներ­սէ­սի, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գոր») - Գոյ մեզ ցըն­ծա­լի... ա. 229աբ («Նվա­եաբ») - Նոր մե­ծա­հան­դէս տաւ­նիւ սուրբ հայ­րա­պե­տիս... բ. 229բ-30ա («Հո­հ­ն­նս») - Հընչ­մամբ ձայ­նիւ բեր­կ­րա­նաց...

98. 230ա-1ա ՂԸ. Գանձ Տր­դա­տա թա­գօ­ո­րին, ի տէր Մխի­թա­րա («Իգ­սա») - Ի հո­ղո առեալ... ա. 231աբ («Ներ­սե­սի է») - Նո­րա­հ­րաշ տե­սիլ եւ գե­րա­գոյն քան ըզ­բ­նու­թիւն... բ. 231բ-2ա Եւ Տր­դատ գո­ռոզ ար­քայն եւ ամ­բար­տա­ւան...

99. 232ա-3բ ՂԹ. Գանձ որ­դոց եւ թո­ռանց սր­բոյն Գրի­գոր Լու­սօո[րչի] («Զից ալ») - Զոր թագ պե­տա­կան... ա. 233բ-4ա («Հէ­թում») - Հո­գի Աս­տու­ծո Աս­տուած...

100. 234ա-5ա Ճ. Գանձ սր­բոյն Գրի­գո­րի սուրբ Լու­սա­ւոր­չին («Ղա­զա­րե») - Ղամ­բար հո­ղա­նիւթ յԱ­դա­մա զար­մէն... ա. 235աբ Արդ, մինչ նո­ցա վա­խ­ճան առեալ...

101. 235բ-7ա ՃԱ. Գանձ մար­գա­րէ­ի­ցն, ի տէր Մխի­թա­րա («Խհցն») - Խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին... /Գան­ձիս ասո­ղի`/Տէր Մը­խի­թա­րի/Եւ սըր­բա­գր­չի... ա. 237աբ («Ա-Ղ») - Աս­տուա­ծա­ին խո­րո­ցն ան­ճառ...

102. 237բ-9բ ՃԲ. Գանձ սր­բո Տա­պա­նա­կին Տեառն («Ի խն­դր­րոյ վար­դա­պե­տին Գրի­գո­րին») - Իմ­աս­տու­թիւն ան­ճառ անե­ղին... /Գրի­գոր անուն զուտ վար­դա­պե­տին, /Որ նա խըն­դ­րեաց զգանձ Տա­պա­նա­կին... / ՛Ւ Առա­քե­լին` եր­գաւ­ղի սո­րին... ա. 239բ-40ա Այ­սա­ւր զտա­պա­նա­կ­ըն սուրբ... բ. 240աբ Յոր­դո­րակ է տա­ղիս - Մայր հա­ւա­տո սուրբ հար­ս­նա­րան...

103. 240բ-1բ ՃԳ. Գանձ Վար­դա­վա­ռին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 241բ-2ա Ար­փի­ա­կան, ը՜, լոյսն, որ ի ծոց Հա­ւր... (եր­կու տող): բ. 242աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ ասա­ցեալ - Խաւ­սէր բա­նիւ նա հար­ցա­կան... գ. 242բ Փո­խէ զձայն - Ի յայս խոր­հուրդ զե­րիս մի­այն... դ. 242բ-3ա Յոր­դո­րակ - Աս­տա­նա­ւր տե­սիլ ահեղ ի լեա­ռ­ըն Թա­փա­ւր... ե. 243աբ Գո­վեստ - Գաւ­հար վար­դ­ըն վառ առեալ...

104. 243բ-5ա ՃԴ. Գանձ սր­բոց հայ­րա­պե­տա­ցն Նի­կիո սուրբ ժո­ղո­վոյն («Հէ­թում») - Հը­զա­ւր զաւ­րու­թեան...

105. 245ա-6ա ՃԵ. Գանձ Փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ հրա­շա­կերտ վե­հին... ա. 246աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սե - Այ­սա­ւր Գաբ­րի­ել հրեշ­տա­կա­պե­տն եկեալ... բ. 246բ-7բ Յոր­դո­րակ նո­րին սուրբ Կու­սին - Անա­րատ տա­ճար եւ առա­գաստ լու­սո...

106. 247բ-8բ ՃԶ. Գանձ Փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին եր­կ­րորդ աւուրն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ ար­փի­ա­ն­ը­ման... ա. 249ա («Ա-Ի») - Աս­տուա­ծա­ծին մայր լու­սոյ...

107. 249բ-51ա ՃԷ. Գանձ եր­րորդ աւուրն Փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին («Գրի­գո­րի ե») - Գո­հա­բա­նեալ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 251աբ Մե­ղե­դիկ քաղ­ցր - Այ­սա­ւր աւե­տեաց ու­րա­խու­թեան հըն­չու­մն... բ. 251բ Յոր­դո­րա­կս ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ - Ան­մեղ, անա­րատ գա­ռի­նն... գ. 251բ-2բ Այլ տաղ սուրբ կոյս Աս­տուած[ած­նին] - Ող­ջո՜յն ընդ քեզ, Մա­րի­ամ... դ. 252բ Փո­խէ զձայ­նն - Ծա­ղիկ պայ­ծառ ծո­վա­յին... ե. 253ա [«Տաղ ի Յո­հան­նէս Պլուզ վար­դա­պե­տէ («Ա-Ղ») - Առաջ­նա­ճա­շակ պը­տ­ղոյն... /Թագ ար­քա­յա­կան կազ», «Հով­հան­նես Երզն­կա­ցի», 1953, էջ 249, 251]մեալ, /Նախ­նոյն Ադա­մա շնոր­հեալ... զ. 253աբ Փո­խէ զձայն («Ճ-Ց») - Ճա­ռա­գայթ փա­ռա­ց­ըն եր­գով...// (շար. թա­փուած):

108. 254բ-5բ ՃԸ. Գանձ մե­ծի Յո­վան­նու Մկրտ­չին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռօք պան­ծա­լի... ա. 255բ-6ա Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ - ԶՅոբ յի­շես­ցուք զե­րա­նե­լին... բ. 256աբ Բա­րե­կա­մա­ցն, որք մերձ եկին... գ. 256բ-7բ Այլ տաղ Յո­վա­նու - Յով­հա­նէս, մեծ մար­գա­րէ...

109. 257բ-8բ ՃԹ. Գանձ Նա­ւա­կա­տեաց սուրբ խա­չին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փայլ­մամբ իբր ըզ­բոց... ա. 258բ-9ա Տաղ ի տէր Ներս[իսէ] («Բան ի վյ») - Բա­նիւ աւե­տա­ւոր բա­րառ­նա­բար բար­բա­ռես­ցուք...

110. 259ա-60բ ՃԺ. Գանձ սուրբ խա­չին, ի Թլ­գու­րան­ցոյն («Յո­վան­նես») - Յայն եդե­մա­կան... ա. 260բ-1ա («Ներ­սի­սի է») - Նոր դրախ­տիս եկե­ղե­ցոյ... բ. 261աբ Յոր­դո­րակ («Կա­թո­ղի­կո­սի») - Կե­նաց փայտ տըն­կեալ... գ. 261բ Փո­խէ զձայն («Հա­յոց») - Հո­սեալ հրե­ղի­նաց...

111. 261բ-3ա ՃԺԱ. Գանձ սր­բոյն Գէ­որ­գեա Զաւ­րա­վա­րին («Խա­չա­տուր») - Խըն­դա­հ­րա­ւէր մա­ն­կունք Սի­ո­նի...

112. 263ա-5ա ՃԺԲ. Գանձ Վա­րա­գայ Սուրբ Խա­չին («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ ընտ­րեալ, յա­ռաջ գու­շա­կեալ... (265ա «տաղ պա­կաս էր, յաւ­րի­նա­կու­մն չկէր...»): ա. 266ա [Տաղ - Այ­ս­օր մեծ զար­մանք հը­րա­շից... Աղերս, Հմր423, 235բ] Տեառ­նեղ­բա­ւրն ար­կեալ... բ. 266աբ Ամ­փո­փեալ զն­ը­շան խա­չին... գ. 266բ Ես խաչ կան­գ­ը­նել կա­միմ, ան­ն­ը­ման...

ԺԷ դ. կա­տա­րուած են հե­տե­ւեալ լրա­ցում­նե­րը. 6ա. 265ա [Տաղ] -

Իւ­սա­պ­ը­սակ քա­ռան­կիւն սեղ[ան]... բ. 265ա Մե­ղե­դի խա­չի - Ծա­րա­ւե­ցաւ

Տէրն ի խա­չին որ­պէս ըզ­մարդ... գ. 265բ Տաղ Վա­րա­գայ Սուրբ Խա­չին,

բայց գան­ձն ոչ եղեւ - 0րհ­նեալ ես փայտ լու­սով մու­ծած...

113. 266բ-9ա ՃԺԳ. Գանձ եաւ­թա­նա­սուն եւ Բ առա­քե­լո­ցն Քրիս­տո­սի («Յո­հան­նէս») - Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 269աբ Աղա­չա­նաւք մա­քուր դա­սին...

114. 269բ-71ա ՃԺԴ. Գանձ Խաչ­գիւ­տին («Խա­չա­տուր») - Խա­չի քո, Քրիս­տոս, եր­կիր պա­գա­նեմք... ա. 271աբ Այ­ս­օր եղեւ գալ դըշ­խո­ին... բ. 271բ-2ա Ի գը­տա­նել կե­նաց փայ­տին...

115. 272ա-4բ ՃԺԵ. Գանձ սր­բո­ցն Մի­նա­սա, Եր­մո­գի­նեա եւ Գրա­բո­սի («Ի Բա­ղի­շե­ցոյ է ս») - Ի յեր­կ­նա­ին լու­սոյն հայ­րա­կան... ա. 274բ, 281աբ Տաղ ի Գրի­գո­րէ, առ սուրբ վկ­այսն - Բայց դուք, որ­դիք իմ սի­րե­լիք...

116. 275բ-8բ ՃԺԶ. Գանձ հայ­րա­պե­տաց Եփե­սո­սի սուրբ ժո­ղո­վոյ («Աա­րի­վա­նե­ցի») - Աս­տուած կեն­դա­նի...

117. 278բ-80ա Գանձ սուրբ մար­տի­րո­սաց («Խա­չա­տուր») - Խո­նար­հեալ Բա­նին Աս­տու­ծոյ... (ցան­կում` չիք): ա. 280բ Տաղ ամե­նայն սր­բոց, բայց գանձ ոչ եղեւ - Աղա­չա­նօք ընտ­րեալ դա­սին...

118. 281բ-3ա ՃԺԷ. Գանձ գի­շե­րա­պա­շտա­ման հա­սա­րա­կաց («Առա­քել») - Ան­տա­նե­լիդ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի... (282բ «Զպա­շտա­ման եր­գն ի յե՛տ­քն գիտ, մաւտ ի յի­շա­տա­կա­րա­նն. աւ­րի­նա­կու­մն չկայր...»):

119. 283ա-4բ ՃԺԸ. Գանձ մար­տի­րո­սաց («Դա­ւի­թէ») - Դա­ւա­նե­ցէ՛ք, որ­դիք աւ­րի­նաց... ա. 284բ-5ա Տաղ ամե­նայն սր­բո­ցն Աս­տու­ծոյ, հնոց եւ նո­րոց: Աղէկ եւ լա՛ւ ասա - Պա­ղա­տա­նաւք սուրբ նա­խա­հարց... բ. 285աբ Փո­խէ զձայ­նս - ԶՄով­սես ասեմ ըզս­քան­չե­լին... /Եր­գ­օղ բա­նիս ես ան­պի­տան`/Գրի­գոր թըմբ­րեա­լս, ան­ձն ան­ար­ժան...

120. 285բ-7ա ՃԺԹ. Գանձ Ձեռ­նա­դ­րու­թեան («Գրի­գո­րի է») - Գը­թա՛ ի մեզ, Տէ՜ր ամե­նա­կալ...

121. 287ա-8ա ՃԻ. Գանձ սր­բոյ Թէ­ո­դո­րո­սի եւ Մեռ­կե­ռի­ո­սի զի­նա­ւո­րին («Գրի­գոր») - Գո­հա­բա­նեալ Տէր Սուրբ Հո­գի... ա. 288աբ Քա­ջա­մար­տիկ մեծ զի­նուո­րին... բ. 288բ-9ա Խա­ղա­ղա­րար նոր Թա­գա­ւոր...

122. 291ա-3բ ՃԻԱ. Գանձ Ամե­նա­փրկ­չին, ի տէր Մա­նուէլ Բջ­նե­ցո («Ման­վի­ել հ[ա]») - Մեծ զաւ­րու­թիւն...

123. 293բ-5ա ՃԻԲ. Գանձ թաղ­ման նըն­ջե­ցե­լոց, յետ Փառք ի բարձ­մա­նն («Մվե­լս») - Մինդ ի յԷ­էն, Բանդ, որ ի Հաւ­րէ... ա. 295աբ («Երգ Արիս­տա­կի­սի») - Եկայք այ­սա­ւր, եղ­բարք ամէն...

124. 296ա-7բ Գանձ սուրբ Գե­ղար­դեա­նն, ասա­ցեալ ի յԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ, ի խն­դ­րոյ Սար­գիս վար­դա­պե­տէ («Առա­քել վար­դա­պե­տի ասա­ցեալ է») Աւր­հ­նեալ ան­ճառ բա­ն­ըն հայ­րա­կան.../Այ­լեւ գան­ձիս սի­րով հայ­ցո­ղի`/Սար­գիս անուն սուրբ վար­դա­պե­տի,/ Յար­մա­րո­ղիս ինձ մեղ­սա­սի­րի,/Առա­քե­լի` բա­նից խն­դ­րո­ղի...

Այս գան­ձն ըստ պրա­կա­նի­շի («Ա»), պի­տի լի­նէր ձե­ռա­գ­րի սկզ­բում,

բայց ըստ գան­ձե­րի հա­մա­րա­կալ­ման եւ ցան­կի (ուշ շր­ջա­նից է) այն սոյն

Գան­ձա­րա­նի կա­ռու­ցուած­քին չի վե­րա­բե­րում:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

14ա Գան­ձս գլ­խա­ւոր առա­քե­լո­ցն ասա՛ եւ ստա­ցող սո­րա յի­շեա՛(նման` 30բ, 36բ, 75բ, 77բ, 85բ, 96բ, 127ա, 134ա, 156ա, 169ա, 176ա, 218բ, 227բ, 283ա):

27բ Եւ դու յոր­ժամ եղա­նա­կես քաղ­ցր ձայ­նիւ, յաւ­ժար սր­տիւ զԳ­րի­գոր կը// (28ա) աւ­նա­ւոր` ստա­ցող սուրբ գրո­ցս յի­շե­ցէ՛ք եւ զՍ­տե­փա­նոս գրի­չս:

29ա... Ո՜վ երա­նե­լի նա­հա­տակք եւ ճգ­նա­ւորք, վասն ձեր ճը­գ­նու­թեանդ ||(29բ) բա­րե­խաւ­սե­ցէք առ մի­ա­ծին Որ­դին, զի թող­ցէ զյան­ցա­նս || (30ա) զԳ­րի­գոր քա­հա­նա­ին եւ զՍ­տե­փա­նոս ան­ար­ժան գր­չա­կիս. ամէն (նման` 31բ-2ա, 88աբ, 106ա-7ա, 148բ-9ա, 281բ-2ա):

80ա Գանձ ութ աւուրն ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ ասա՛ եւ զՍ­տե­փա­նոս գրի­չս յի­շեա՛:

297բ Աւ­գ­նու­թիւն ինձ ի Տեառ­նէ եկես­ցէ, եւ Հո­գին Սուրբ Աս­տուած առաջ­նոր­դես­ցէ ինձ բա­րի, ու­ղիղ եւ առաջ­նոր­դա­կան, զի բա­րու­թեամ­բն իւր ուղ­ղել առաջ­նոր­դես­ցէ ինձ` մե­ղա­ւոր Ստե­փա­նո­սիս, ի յե­տին գի­ծն. ամէն (նման` 100ա, 115ա, 121ա, 128բ, 161ա, 177ա, 237բ):

17բ Գան­ձս Նի­կո­ղա­ո­սի հայ­րա­պե­տին ասա՛ եւ զԳ­րի­գոր կրաւ­նօ­որն յի­շեա՛:

82բ Գանձ Յո­վան­նու ծն­ըն­դեա­նն եւ սն­ըն­դեա­նն է: Ասա՛ ան­յա­պաղ հո­գով եւ զստ ||(83ա)ացաւղ սո­րա` զԳ­րի­գոր քա­հա­նայն յա­ղաւ­թս քո յի­շեա՛ (նման` 31ա, 34ա, 41բ, 48բ-9ա, 56բ, 61բ, 62ա, 63աբ, 73ա, 76բ, 90բ-1ա, 92ա, 98բ, 102ա, 108բ, 123ա, 125ա, 137ա, 144բ, 178բ, 187ա, 210բ, 211բ, 214ա, 221ա, 240բ, 285բ, 291ա, 292բ-3ա):

154բ Զմե­ղայ­պարտ գլ­խա­գիր հա­նո­ղս յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս:

Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նանկ Գա - Դա (տե՛ս):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

289ա (1617թ. նո­րո­գո­ղի, բո­լոր­գիր) Փա՜ռք... Աւար­տե­ցաւ քրիս­տո­սա­հի­մն եւ առա­քե­լայ­շէն, մար­գար­տայ­խա­ւս սուրբ Գան­ձա­րա­նիս ձե­ռամբ յոգ­նայ­մեղ եւ անար­հեստ գր­չի, սա­կաւ գրիս, սուտ եւ փը­ծուն Յո­վա­նէս իրի­ցի: Արդ եւ ես` մե­ռեալ մե­ղաւ­քս եւ սե­ւա­ցեալ մար­մ­նո­վս եւ հո­գո­վս տա­ռա­պեալ, զոր եւ խն­դ­րեմք ար­տա­սուա­լից գոչ­մամբ եւ բազ­կա­տա­րած հայց­մամբ ի բա­րե­րար սուրբ Եր­րոր­դու//(289)թե­նէն եւ ի միջ­նոր­դա­կից ու­նե­լով զա­մէ­նա­ւր­հ­նեալ կոյսն Մա­րի­ամ Աս­տուա­ծա­ծի­նն եւ զա­մե­նայն սր­բոց դաս­քն, մա­նա­ւանդ որ աստ հա­ւա­քեալ կան. ամէն: Ի թվա­կա­նու­թեա­նս Հայ­կա­զան տոհ­միս տու­մա­րի ՌԿԶ (1617) եւ ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեա­ռ­ըն տէր Աւե­տիս կա­թո­ղի­կո­սին, եւ Վա­ղար­շա­պատ Սուրբ Էջ­մի­ած­նին եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեան Բա­գ­րա­տի Միր­զին, որ բա­զում տե­ղիք էառ եւ տի­րեաց զեր­կիր եւ արար խա­ղա­ղու­թիւն ոչ սա­կօ, բայց հար­կայ­պա­հան­ջու­թիւն բուռն եւ ծա­նր էր ի վե­րայ քրիս­տո­նէ­ից: Քրիս­տոս Աս­տուա­ծն մեր խա­ղա­ղու­թիւն եւ ան­դոր­րու­թիւն տա­ցէ տա­ռա­պեալ ազ­գիս քրիս­տո­նէ­ի­ցն. ամէն:

Ես` տեր Աւե­տիս կա­թո­ղի­կոս, այս Գան­ձա­րա­նս գնե­ցի հա­լալ ար­դեանց իմոց եւ նո­րո­գել տվի յի­շա­տակ ինձ եւ ծնաւ­ղաց իմոց` Միր­զին, եւ մա­ւրն` Գա­ւար­սուլ­թա­նին, եւ եղ­բա­ւրն ի մ` Կի­րա­կո­սին, եւ որ­դոյն` տէր Թու­մա­նին, եւ եդաք ի դուռն Սուրբ Էջ­մի­ած­նայ (ընդ­գ­ծած հա­տուա­ծը` այլ ձեռ­քով) եւ յա­մե­նայն յա­րեան, կեն­դա­նեաց եւ նն­ջե­ցե­լոց. խն­դ­րե­ցէք ջն­ջել զձե­ռա­գիր յան­ցա­նաց մե­րոց եւ տե[ս]անել զնա յա­ւրն վեր­ջին, եւ ին­քն, որ առա­տն է ի տուրս բա­րեա­ցն, ձեզ` յի­շո­ղա­ցն եւ յու­սո­ղա­ցն, տա­ցէ Քրիս­տոս Աս­տուա­ծն մեր զիւր ողոր­մու­թիւն եւ զան­ճառ ար­քա­ու­թիւն:

Արդ, յե­րես ան­կեալ պա­ղա­տիմք, որք կար­դայք կամ յօ­րի­նա­կէք, զի յաւ­րի­նակ լօ չէր, տա­ղեր չկէր, պա­կաս ||(290ա) էրեկ եւ սղա­լա­նա­ցն կամ խո­ղո­րու­թեան գրիս եւ թա­նա­քիս, զի հին մէ­րան էր, եւ կամ սա­կս մա­սին սուրբ գրո­ցս պա­տա­հէք, յի­շես­ջիք առա­ջի ան­մահ գա­ռի­նն Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի զվե­րոյ գրեալ­քն ի սմայ եւ թո­ղու­թիւն հայ­ցե­ցէք մե­ղաց նո­ցին. ամէն: Զի իւր արար­չա­կան եւ նա­խա­խ­նա­մա­կան սի­րովն գթաս­ցի ի վե­րայ սո­ցա ի սկզ­բա­նէ տա­րոյն մին­չեւ ի կա­տա­րու­մն նո­րին եւ աւր­հ­նես­ցէ ի հո­գի եւ ի մար­մին, ի բա­նս եւ ի գոր­ծս, ի կեա­նս եւ ի մահ, եւ ար­ձա­կես­ցէ ի մե­ղաց կա­պա­նաց եւ ի բա­նա­դ­րու­թե­նէ անի­ծից եւ թո­ղու­թիւն շնոր­հես­ցէ ամե­նայն գոր­ծե­ցեալ մե­ղաց սո­ցայ, եւ լը­սեն ի Քրիս­տո­սէ զեաւ­թն[ա]լիր զե­րա­նա­ւետ բար­բառն, եթէ Եկայք աւր­հ­նեալ էք Հա­ւր իմոյ, ժա­ռան­գե­ցէ՛ք զա­ն­ըս­պառ զու­րա­խու­թիւն. եթէ Ազ­նիւ ծա­ռայք, բա­րիք եւ հա­ւա­տա­րիմք, մտէ՛ք ու­րա­խու­թիւն տեառն ձե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից: Աս­տուած ողոր­մի առաջ­նոց, միջ­նոց եւ զվեր­ջ­նո­ցն. ամէն: Եւ եղի­ցի ամէ­նայն ժամ. ամէն: Հայր:

4ա (նօ­տր)... Գո­րայ Սուրբ Տի­րայ­մ­օրն դռան լին[ի]:

293բ (նոյն ձեռ­քով)... ասաւղ Մու­րա­դիս ողոր­մի ասէք:

297բ (նոյն ձեռ­քով) Ես` Մու­րա­դս, Լի­պա­րի­տի որ­դիս, առի յի­շա­տակ ինձ եւ իմ (շար. ան­ըն­թեռն­լի):

297բ (բո­լոր­գիր) Աս­տուած ողոր­մի Նու­շի­ջա­նի հո­գոյն եւ ամե­նայն յա­րեան:

297բ (բո­լոր­գիր) Գան­ձս յի­շա­տակ է Նու­շի­ջա­նի հո­գոյն եւ իւր ծնաւ­ղա­ցն. ամէն: Վա՜յ ինձ` մե­ղա­ւո­րիս, որ զր­կե­ցայ այս աշխ[ար­հէս]:

297բ (նօ­տ­րա­ն­ման շղա­գիր) Աս­տուած ողոր­մի Մու­րա­դին, որ եդիր սուրբ Գան­ձայ­տե­տրս ի դուռն Սուրբ Տի­րայ­մայր Աս­տուա­ծա­ծի­նն: Ով որ կար­դէք կամ աւ[ր]ինա­կէք, մէկ բե­րան Ողոր­մի ասէք Մու­րա­դի հո­գուն եւ իւր կո­ղայ­կից Նու­շի­ջա­նի հո­գուն, եւ Աս­տուած զձեզ ողոր­մի տայ իւր միւս ան­գամ գա­լս­տեան: Ով որ մեր փափ եւ ի յի­շա­տա­կս խա­բա­նէ կամ ջն­ջէ, ով որ մեր փա­փե­լի յի­շա­տա­կս խա­բան... (ջն­ջուած) մե­ղա­ցս ջու­ղապ տայ ահեղ դա­տա[ս]տա­նին Քրիս­տո­սի, վարձք Յու[դ]այի առա­ցէ եւ խա­չայ­հա­ա­նո­ղաց:

265ա (նօ­տր) Տի­րա­ցու Սա­հակ:

3բ (1766թ. նո­րո­գո­ղի, բո­լոր­գիր) Արդ, ես` ամե­նա­թ­շուառս, որ եմ լի ամե­նայն գար­շու­թեամբ իբ­րու Մար­գա­րէ եւեթ սե­ւա­ւրս, որ անումբ մի­այն եմ եւ գոր­ծո­վս զազ­րա­լի եւ ի մարդ­կա­նէ ան­խ­նամ եւ յոյժ վշ­տա­ցեալ, բայց յու­սա­լով ամե­նա­զ­օ­րին Աս­տու­ծոյ, մի­թէ իբ­րեւ զմարդ չզր­կէ իւր ան­հուն ողոր­մու­թե­նէն, վասն որոյ զքայ­քա­յեալ Գան­յա­րա­նս վերս­տին կազ­մեալ եւ զցան­կն սո­րին շի­նեալ ի վա­յե­լու­մն Գա­յի­ա­նէի վա­նի­ցն, ի ՌՄ­ԺԵ (1766) թվին, խն­դ­րեմ մի­ով Տէր ողոր­մեա­յիւ յի­շել եւ դուք:

Կն­քա­դ­րոշմ` 4ա, 297բ (կար­միր) Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է: 70բ 280բ (սեւ) Քրիս­տո­սի ծա­ռայ տէր Գրի­գոր, 1205 (1756):

Գր­չա­փորձ` 10ա, 130ա, 132բ-3ա, 149ա, 151ա, 276բ, 280բ, 290բ, 297բ:

428

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

Վան  ՋԼԸ - 1489

ԳՐԻՉ` Ազա­րի­այ քհնյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` խո­ջայ Սա­դա­ղա: ԾԱՂ­ԿՈՂ` Կի­րա­կոս:

ԹԵՐԹ` 279+1 (կրկ.1): ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴx12 (Ա, ԺԲ 13, Ը 14, ԺԱ 10, ԺԳ, ԺԵ, ԺԶ, ԺԹ 11, ԺԷ, ԻԴ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24x18: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 60ա: Նո­րո­գո­ղի` 1ադ, 87ա-8բ, 96-7բ, 149աբ, 243աբ, 276աբ):): ՏՈՂ` 27: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` տպա­ծոյ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ծնունդ` 57բ, սր­բա­ն­կար` 15ա, Սար­գիս Զօ­րա­վար` 102ա, քա­ռա­սուն մա­ն­կունք` 141ա, Աս­տուա­ծա­ծին` 237ա, Գէ­որգ Զօ­րա­վար` 250բ: Կի­սա­խո­րան` 3ա, 58ա, 182ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Նո­րո­գուած եւ պա­կա­սող թեր­թե­րը մա­սամբ լրա­ցուած: Եզ­րա­հա­տու­մից եզ­րե­րը վնա­սուած, որոշ թեր­թեր խառ­նուած (կար­դալ` 1-94, 96-97, 95, 98-260, 262, 261, 263-266, 268, 267, 269-279): Կազ­մը ցե­ցա­կեր եւ տեղ-տեղ մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

- 1ադ [Ցանկ նիւ­թոց] - [Ա.] Հրեշ­տա­կաց եւ հրեշ­տա­կա­պե­տաց... [ՃԺԴ. Գրի­գո]րի Աս­տուա­ծա­բա­նին:

ա. 2աբ [Տաղ ի յԱ­տո­մէ. Հմր 430, 99բ] - Զաւ­րա­կան եւ վկայ Քրիս­տո­սի... (2ա «Սուրբ Ոս­կի, քա­հա­նայ» գոյն): բ. 2բ Տաղ ի Մա­թէ­ոս վար­դապ[ետէ] («Եր­գս այս նոր ե գրեալ») - Եւ Հա­յաս­տան ան­շարժ կա­ցեալ...

1. 3ա-4բ Ա. [Գանձ սր­բոց հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն. Հմր 423, 4ա] («Մկ­րր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ հրա­շա­զան... ա. 4բ-5ա Մե­ղե­դի անոյշ («Գրի­գոր») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց քաղ­ց­րա­ձայ­նեալ եր­գեմք... (4բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լու գու­նն է»): բ. 5ա Յոր­դո­րակ («Զաւ­րա­վար») - Զա­ւրք եր­կ­նա­յին զը­ւար­թ­նոց... (5ա «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւո­րի գոյն է»):

2. 5ա-6բ Բ. Այլ գանձ հրեշ­տա­կա­պե­տաց, Թուլ­գու­րան­ցոյ («Յո­վա­նես») - Յոյժ փա­ռա­տ­րե­լի...

3. 6բ-7բ Գ. Կի­րա­կի ասա («Գր­գո») - Գո­յից արար­չին... /Գը­ծո­ղ­ըս Գրի­գոր... ա. 7բ-8ա Տաղ սուրբ Յա­րու­թեան («Գր­գոր») - Գո­չէր հրեշ­տա­կն առ վի­մին... (7բ «Յայն­ժամ սի­րօ­վի գոյն է»): բ. 8ա Այլ տաղ Յա­րու­թեան - Մի­ա­շա­բաթ աւր հան­գ­ըս­տեան... (8ա «Յի­սուս որ­դի է գոյն»):

4. 8ա-10բ Դ. Գանձ Յո­հա­նու Ոս­կի­բե­րա­նին («Աս Յո­հա­ու Ոս­կէ­բե­րա­նին») - Աւր­հ­նեմք ըզ­քեզ, Տէ՜րդ ամե­նայ­նի... / ՛Ւ Առա­քե­լին` եր­գաւ­ղի սո­րին... ա. 10բ [Տ]աղ Յո­հան­նու («Մատ») - Մեծ քա­ղա­քին Կոս­տան­դի­նու... բ. 10բ Ի յո­րո­վայ­նէ ընտ­րեալ... (10բ «Դա­ւիթ մա­հու ձայն լվա­ւի գոյն է»):

5. 10բ-2բ Ե. Կա­նոն ծն­ըն­դեան սուրբ Աս­տուա­ծած­նին եւ ծնո­ղաց նո­րին` Յո­վա­կի­մայ եւ Ան­նա­յի («Գ[ր]իգ[որ]ի [է ս]ա») - Գո­յին անե­ղի... (վեր­ջին 2 տնե­րից առաջ (12ա)` «... աստ աւարտ Ծն­ըն­դեան Աս­տուա­ծած­նի եւ ծնո­ղաց նո­րին: Թէ ի տա­ճարն տա­նին, դու զԲ տու­նս ասա՛յ»): ա. 12բ [Տաղ ի Գրի­գո­րէ. Հմր 425, 18ա] - [Ա]յսա­ւր պար­զո­ղին զեր­կի­նս... (12բ «[Քրիս­տոս], փա­ռաց թա­գա­ւո­րի» գոյն): բ. 12բ-3ա Փո­խէ՛ - Քա­հա­նա­յից դաս­քն աւր­հ­նէ­ին... գ. 13ա Ա՛յլ տաղ ասայ - Այ­սա­ւր եր­կիր լը­րիւ ի հըն­չէ... (13ա «Հռիփ­սի­մեանց տա­ղի գոյն է»):

6. 13ա-4բ [Զ.] Գանձ Նի­կո­ղա­յո­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գա­ւա­զան ծաղ­կեալ... ա. 14բ Տաղ Նի­կո­ղա­յո­սի հայ­րա­պե­տին - Աս­տուած ան­ճառ, սուրբ թա­գա­ւոր... (14բ «Հռիփ­սի­մեանց տա­ղի գոյն է»): բ. 14բ-5ա Յոր­դո­րակ ասայ - Երեւ­մամբ սուրբ հրեշ­տա­կաց... (14բ «Յա­րու­ցեալ գոյն է»):

7. 15ա-7բ Է. Սր­բոց հայ­րա­պե­տաց, առա­քե­լոց աս­տուա­ծա­բա­նից («Վէշտ­սա­սանք») - Վա­յել է քո­յին... ա. 17բ Տաղ սուրբ հայ­րա­պե­տա­ցն - Այ­սա­ւր դըշ­խոյ պան­ծա­լի... բ. 17բ-8ա Տաղ ի Ներ­սէս հայ­րա[պե­տէ] («Ա-Ղ») - Այ­սա­ւր մայր Սի­ոն ցըն­ծա տաւ­նե­լով... գ. 18ա Փո­խէ զձայնդ («Ճ-Ք») - Ճա­ռա­գայթ լու­սոյ յեր­կիր ծա­գե­ցան... (18ա «Կայր կոյ­սի գոյն է»):

8. 18ա-20ա Ը. Գանձ սր­բոց մի­ան­ձ­նա­ցե­լո­ցն Պօ­ղո­սի եւ այ­լո­ցն («Ճգ­նա­ւորք») - Ճը­գ­նա­ւորք ընտ­րեալ... ա. 20աբ Տաղ մի­ան­ձ­նա­ցե­լո­ցն - Աս­տուած բար­ձ­րեալ, Տէ՜րդ եր­կ­նա­յին... (20ա «Իս­կա­կա­նի գոյն է եւ Հռիփ­սի­մեանց»): բ. 20բ Փո­խէ՛ - Որք զա­ղաւ­թից ըզ­շ­նոր­հս առին...

9. 20բ-2բ Թ. Գանձ Թա­դէ­ո­սի եւ Բար­դո­ղի­մէ­ո­սի («Գրի­գո­րի է») - Գե­րար­փի պայ­ծառ... /Այ­լեւ եր­գո­ղի/Բա­նիս աղ­քա­տի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 22բ-3ա Տաղ Բար­դո­ղի­մէ­ո­սի («Բար­դող») - Բա­նն, որ ի Հաւ­րէ ծա­գեալ... (23ա «Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւո­րի գոյն է»): բ. 23ա Փո­խէ՛ զձայնդ («Իմէ­ոս») - Ի լը­ծա­կ­ցու­թիւն գոր­ծոյ... գ. 23աբ Փո­խէ՛ զձայնդ (Առա­քե­լոյն եր­գս») - Արե­գա­կն ար­դա­րու­թեան, որ ի Հաւ­րէ ծա­գեալ... (23ա «0՜վ իմ սի­րա­կա­նի գոյն է»):

10. 23բ-5ա Ժ. Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի («Առա­քել») - Ան­ժա­մա­նակ լոյսն ար­փի­ա­կան... ա. 25աբ Տաղ Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ («Ներ­սե­սի ե բա­նս») - Նոր ծա­ղիկ պայ­ծա­ռա­ցաւ... (25ա «Հռիփ­սի­մեանց գոյն է, կամ զորն կա­միս»):

11. 25բ-7բ ԺԱ. Սր­բոյն Մի­նա­սա, Եր­մոգ[ին]եա եւ Գրա­բո­սի («Ի Բա­ղի­շե­ցոյ Առա­քի­լե») - Ի յեր­կ­նա­յին լու­սոյն հայ­րա­կան... ա. 27բ Տաղ սր­բոյն Մի­նա­սա, Եր­մո­գի­նեա եւ Գրա­բո­սի - Տէր բա­րե­րար Հա­ւր մի­ա­ծին... (27բ «Հռիփ­սի­մեան­ցն է գոյն»): բ. 27բ-8ա Փո­խէ՛ զձայնդ - Եր­մո­գի­նեա եւ Գրա­բո­սի... (27բ «Իս­կա­կան գոյն է»): գ. 28ա Այլ տաղ Մի­նա­սայ - Այ­սա­ւր նո­րա­հ­րաշ տաւ­նիւ ցըն­ծամք... (28ա «մե­ղե­թի է»):

12. 28ա-9բ ԺԲ. Գանձ Եւս­տ­րա­տի­ո­սեան­ցն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 29բ Տաղ սր­բոց Եւս­տ­րա­տի­ո­սեան­ցն - Առ քեզ պա­ղա­տիմք մաղ­թո­ղա­կան ձայ­նիւ... (29բ «0՜վ զար­մա­նա­լու գոյն է»): բ. 29բ-30ա Փո­խէ՛ զձայն - Սուրբ Եւս­տ­րա­տի­ոս, Աւք­սէն­տի­ոս եւ Ով­րես­տէս վը­կա...

13. 30ա-1բ ԺԳ. Սըր­բոյն Յա­կո­բայ հայ­րա­պե­տին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­համ­բաւ ա անուն գո­վե­լի... ա. 31բ Տաղ ի Մա­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ («Մա­թէ­ոս») - Մե­ծի հան­դի­սի աւուրս... (31բ «Քրիս­տոս փա­ռաց գոյն»): բ. 31բ-2ա Յոր­դո­րակ («վար­դա­պետ») - Վար­ժիչ հա­նուրց եկե­ղե­ցեաց... (31բ «Իս­կա­կա­նի գոյն է»):

14. 32ա-3բ ԺԴ. Գանձ Յա­րու­թեան կի­րա­կէի («Կի­րա­կեի») - Կեն­դա­նա­րար Որ­դի Աս­տու­ծոյ...

15. 33բ-5ա ԺԵ. Իգ­նա­տի­ո­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գո­րի է ս[ա]») - Գո­հա­բա­նա­կան... ա. 35ա Տաղ Պաւ­ղի­կար­պո­սի եւ Իգ­նա­տի­ո­սի - Ի սուրբ սեր­մանց առա­քե­լո­ցն... (35ա «Հռիփ­սի­մեա­ցն է գոյն»): բ. 35ա Այլ տաղ Իգ­նա­տի­ո­սի - Իգ­նա­տի­ոս, մա­նուկ բա­րի...

16. 35ա-7ա ԺԶ. Թէ­ոմ­պոմ­պո­սի եպիս­կո­պո­սին եւ Թէ­ով­նա վկա­յի («Յո­վա­նէս») - Յոյժ զար­մա­նա­լի...

17. 37ա-9ա ԺԷ. Գանձ Դաւ­թի եւ Յա­կո­բայ («Խա­չա­տուր») - Խորք ան­ք­ըն­նին, ան­ճառ ան­հա­սին... ա. 39ա Տաղ Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին («Յո­հա­նէս») - Յի­սուս լոյս ծա­գեալ յաշ­խար­հս... (39ա «Իս­կա­կա­նի գոյն է»): բ. 39աբ Յա­կո­բայ («Յո­հա­նե­սի») - Յա­կով­բոս, ընտ­րեալ վը­կա, որ­դի Յով­սե­փա... (39ա «Հօր կա­մա­ւի գոյն է»): գ. 39բ-40բ Այլ Դաւ­թի եւ Յա­կո­բա - Յի­սուս Քրիս­տոս Հա­ւր մի­ա­ծին... (39բ «Իս­կա­կա­նին է գոյն»):

18. 40բ-2ա ԺԸ. Գանձ սըր­բոյն Ստե­փան­նո­սի Նա­խավ­կա­յին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ ան­մահ թա­գա­ւոր... ա. 42աբ Ի տէր Ներ­սէս[է] տաղ («Ի Ստե­փա») - Ի խա­չին տըն­կեալ որ­թոյն... (42ա «Քրիս­տոս փա­ռաց գոյն»): բ. 42բ Փո­խէ («Ննոս») - Նըս­տեալ յառ­նէր ցու­ցա­նել... գ. 42բ-3ա Յոր­դո­րակ նո­րին («Ի Ներ­սի­սէ») - Ի գա­ւա­զա­նէն Յես­սեայ ստեղ­նեալ Ստե­փան­նոս... (42բ «Հօր կա­մա­ւի գոյն է»): դ. 43աբ Փո­խէ («Կա­թո­ղի­կո­սէ») - Կեն­դա­նի վկայ մա­հուամբ կեն­դա­նոյն...

19. 43բ-6բ ԺԹ. Գանձ Պե­տ­րո­սի եւ Պաւ­ղո­սի («Սար­գիս գրիչ») - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 46բ-7ա Տաղ սուրբ առա­քե­լո­ցն Պե­տ­րո­սի եւ Պօ­ղո­սի («Առա­քե­լոյն») - Այ­սա­ւր ցըն­ծա­ցէ՛ք, եղ­բարք... (46բ «Քրիս­տոս փա­ռաց գոյն»): բ. 47ա Փո­խէ՛ զո­ճն («Պե­տ­րո­սի») - Պա­ղա­տիմ առ ձեզ, գընտ­րեալք... գ. 47աբ Յոր­դո­րակ ազ­նիւ - Պե­տ­րոս եւ Պաւ­ղոս, քրիս­տո­նէ­ից պար­ծանք... (47ա «0՜վ զար­մա­նա­լուն է գոյն»):

20. 47բ-50ա Ի. Գանձ Որ­դո­ցն որոտ­ման` Յո­հա­նու եւ Յա­կո­բայ («Գրի­գո­րի է սա») - Գառ­ն­ըդ եր­կ­նա­յին... /Գան­ձիս ասո­ղի/Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 50ա Տաղ ի տէր Ներ­սե­սէ, Որ­դո­ցն որոտ­ման - Որ­դի­քն որոտ­ման, որք ի վե­րուստ որո­տա­ցին... (50ա «Սեաւ եմ, գե­ղեց­կին է գոյն»): բ. 50աբ Յոր­դո­րակ նո­րին, ի նոյն («Ներ­սէ­սի եգ») - Նոր լոյս յար­փե­նոյն վա­ռեալ Որ­դի­քն որոտ­ման... (50ա «Հօր կա­մա­ւին է գոյն»):

21. 50բ-1բ ԻԱ. Գանձ Աբ­գա­րու թա­գա­ւո­րին («Նզ­տիս») - Նոյն քեզ վա­յէ­լէ... ա. 51բ-2ա Տաղ Աբ­գա­րու թա­գա­ւո­րին - Տէր բա­րե­րար Հա­ւր մի­ա­ծին... (51բ «Իս­կա­կա­նին է գոյն»):

22. 52ա-4ա ԻԲ. Կա­նոն Բար­ս­ղի հայ­րա­պե­տին («Խա­չա­տուր») - Խա­չա­բարձ ար­հի պան­ծա­լի... ա. 54ա Տաղ յԱ­ռա­քել երի­ցէ - Անեղ, ան­մահ լոյսն էա­կան... (54ա «Իս­կա­կա­նին է գոյն»): բ. 54աբ Փո­խէ զձայնդ - Զմե­ռեա­լսն ի մե­ղս պո­ռ­ըն­կա­կան... գ. 54բ-5ա Փո­խէ՛ - Ի Նի­կի­այ սուրբ քա­ղա­քին...

23. 55ա-6բ ԻԳ. Կի­րա­կի Յա­րու­թեան («Գրի­գոր») - Գե­րա­կայ գո­յին... ա. 56բ Մե­ղե­դի Յա­րու­թեան, ի Ներ­սի­սէ («Ներ­սէս») - Նոր ձայն աւե­տեաց հրեշ­տա­կա­պե­տն այ­սա­ւր... բ. 56բ-7ա Յոր­դո­րա՛կ ասայ («կա­թո­ղի­կոս») - Կա­նայ­քն ար­տա­սուաւք լա­յին զբար­ձաւղն ար­տա­սուաց... գ. 57ա Փո­խէ՛ զձայնդ («Ի Հա­յոց») - Ի գե­րեզ­մա­նէն զմար­մի­նն, ո՜վ պար­տի­զա­պան...

24. 58ա-9բ ԻԴ. Ճրա­գա­լու­ցին Ծն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Տէր Մխի») - Տար­փու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 59բ-60ա Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Ներ­սի­սի ե այս եր­գս») - Նոր ծա­ղիկ բըղ­խէ այ­սա­ւր յար­մա­տոյն Յես­սեայ... (59բ «Նոր իմն աւե­տեա­ցի գոյն է»): բ. 60ա Այլ տաղ Աւե­տեաց («Ա-Զ») - Ան­մա­հից ար­քայն եւ սրո­բէ­ի­ցն ան­տեսն... գ. 60աբ Փո­խէ («Է-Լ») - Եղեալ անե­ղին ըստ եղա­կա­նաց մար­մին... (60ա «0՜վ զար­մա­նա­լու գոյն է»):

25. 60բ-1բ ԻԵ. Կա­նոն առա­ջին աւուր Ծն­ըն­դեա­նն («Թ[ա]րա») - Թա­գա­ւր զաւ­րաց... ա. 61բ Կոյս անա­պա­կան եւ ան­խախտ ծը­նաւ­ղու­թիւն... բ. 61բ-2բ Տաղ նո­րին Կոս­տ­ըն­դի - Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր մեք հո­գե­պէս... (61բ «Իս­կա­կա­նին է գոյն»):

26. 62բ-3բ ԻԷ. Գանձ եր­կ­րորդ աւուր Ծը­ն­ըն­դեան («Մկր­տիչ») - Մա­քուր եւ ան­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 63բ-4ա Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Տր Ներ­սէ­սի ե սա») - Տէր փա­ռաց ան­ճառ... (63բ «Զատ­կի Այ­ս­օր է շա­բա­թի գոյն է կամ Սեաւ եմ, գե­ղեց­կի»): բ. 64աբ Ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ Ոս­տան[ցոյ] ասա­ցեալ - Այ­սա­ւր նոր խառ­նու­մն եղեալ... (64ա «Այ­ս­օր ցն­ծայ գոյն»):

27. 64բ-5ա ԻԸ. Եր­րորդ աւուրն, Յո­հա­նէս վար­դա­պե­տէ («Յո­հան­նի­սի երգ») - Յա­մե­նայն ժամ աւր­հ­նեմք... (64բ «Քա­րոզ է. Աս­տուած մե­ծի գոյ­նն է»): ա. 65աբ Տաղ ի Սրիկ Կոս­տան[դէ] - Քրիս­տոս, Բանդ Հա­ւր, ծնունդ ան­ժա­մա­նակ... բ. 65բ-6ա Յոր­դո­րակ - Ո՜վ զար­մա­նա­լի խո­որ­հուրդ այյս մեծ յայ­տ­նեալ...

28. 66ա-7բ ԻԹ. Գանձ Աւե­տեա­ցն եւ չոր­րորդ աւուրն («Խա­չա­տուր») - Խըն­դու­թեան ձայն, բար­բառք աւե­տեաց... ա. 67բ-8ա Մե­ղե­դի ի տէր Ներ­սէ­սէ («Ներ­սես») - Նոր եդեմ բա­նա­ւուոր տըն­կոյն... բ. 68աբ Յոր­դո­րա­կն է («Ա-Ք») - Այ­սա­ւր երե­ւի ան­տեսն ի բար­ձանց... (68ա «Կայր կոյս գոյն»):

29. 68բ-9բ Լ. Գանձ հինգ աւուրն («Խա­չա­տուր») - Խըն­դայ խո­րան Աս­տու­ծոյ բա­նին... ա. 69բ-70ա Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցոյն - Էին աջոյ աջոյ ձե­ռին... բ. 70ա Նո­րին Նա­րե­կա­ցոյ - Աւե­տիս մեծ խոր­հ­ըր­դոյ... գ. 70աբ Քրո­բ­է­ա­նուն, քրո­բ­է­ա­թոռ... դ. 70բ Փ - Աւե­տի՛ք տուք Ադա­մայ... ե. 70բ Փ - Բող­բո­ջա­խիտ, խի­տա­սա­ղարթ... զ. 70բ Փ - Աւե­տիս, եր­կ­ըր­պա­գէր... է. 70բ Փ - Յորդ աղ­բե­րաց, հոյլ վը­տա­կաց... ը. 70բ Փ - Աւե­տի՜ս քեզ, Յոր­դա­նան... թ. 70բ-1ա Փ - Աե­րի­նա­թինդ խոր վեհ ի վեր... ժ. 71ա Փ - Աւե­տի՜ս ինձ` Յո­վան­նու...

30. 71ա-2ա ԼԱ. Վե­ցե­րորդ աւուրն, Յո­վա­նէս Թլ­գու­րան­ցոյ («Յո­վա­նէս») - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... ա. 72աբ Մե­ղե­դի անոյշ, Նա­րե­կա­ցոյ - Երգ, ը՜, զար­մա­նա­լի, երգ շար­ժ­ը­վ­ար­ժե­նի... բ. 72բ-3ա Տաղ ազ­նիւ - Աչ­ք­ըն ծով ի ծով ծի­ծա­ղա­խի[տ]... գ. 73ա Յոր­դո­րակ - Սեաւ եմ, գե­ղե­ցիկ...

31. 73ա-4բ [ԼԲ.] Կա­նոն Է աւուրն («Խա­չա­տուր») - Խո­րան փա­ռաց [Աս­տու­ծոյ] Բա­նին... ա. 74բ-5ա Մե­ղե­դի անոյշ - Պա­րա­գ­րի ան­ը­պա­րա­գ­րե­լի... բ. 75ա Տաղ ի տէր Ներ­սե­սէ («Երգ Ներ­սի­սի այս է») - Երգ նոր աւե­տեաց բար­բառ այ­սա­ւր մեզ հըն­չեաց... (75ա «Հօր կա­մա­ւի գոյն է»): գ. 75աբ [Տաղ բազ­մա­կի­նի, Հմր 423, 72ա] - Կայր կոյսն ի յայ­րին...

32. 75բ-7ա ԼԳ. Կա­նոն ութ աւուր թլ­փա­տու­թեան («Գրի­գոր») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­գին... ա. 77աբ Տաղ ի Սըր­կայ - Ան­ըս­կիզ­բ­ըն Բա­ն­ըն Հա­ւր... (77ա «Հռիփ­սի­մեանց է գոյն»): բ. 77բ Յոր­դո­րակ - Ստեղ­ծաւղ ման­կանց մա­նուկ ցու­ցաւ... (77բ «Յի­սուս որ­դի գոյն»): գ. 77բ-8ա Մե­ղե­դի անոյշ, ի Պլուզ Յո­հա­նէս վար­դա­պե­տէ («Յո») - Յա­նե­ղա­կան լուս­ւոյն ան­ը­ժա­մա­նա­կեայ... դ. 78աբ («Գո­վեստ ի սուրբ») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց հըրճ­ւո­ղա­կան հընչ­մամբ... (78ա «0՜վ զար­մա­նա­լոյ գոյն է»): ե. 78բ Յոր­դո­րա՛կ ասայ («Կոյսն Մա­րի­ամ ե») - Կե­նաց տա­պա­նակ աս­տուա­ծա­գին տախ­տակ... (78բ «Տունկ ան­մա­հու­թեան գոյն»):

33. 79ա-81ա ԼԴ. Գանձ Յո­վան­նու Ծն­ըն­դեա­նն («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն բա­րի... ա. 81ա Մե­ղե­դի Յո­վան­նու - Ի դա­ս­ըս հրե­ղի­նաց... բ. 81ա-2ա Տաղ («Ա-Ք») - Ան­մար­մ­նո­ց­ըն հրե­ղի­նաց... (81ա «Անեղ որ­դի. սեաւ գոյն»):

34. 82ա-4ա ԼԵ. Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տին եւ Աբի­սո­ղո­մայ սար­կա­ւա­գին («վարդ[ա]յպե­տի») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ գո­վեալ... ա. 84աբ Տաղ ազ­նիւ - Ի հան­դէս տաւ­նի քո րա­խա­ցեալ տաւ­նեմք... (84ա «Ո՜վ զար­մա­նա­լոյ գոյն է»): բ. 84բ Փո­խէ՛ զձայնդ - Ո՜վ սուրբ հայ­րա­պետ...

35. 84բ-6ա ԼԶ. Սր­բոյն Ան­տո­նի Ճգ­նա­ւո­րին («Ե եր­գել») - Եր­ջա­նիկ գըն­դին... ա. 86աբ Տաղ Ան­տո­նի Ճգ­նա­ւո­րի - Ան­տո՛ն, Ան­տո՛ն, ոստ անա­պա­տի... բ. 86բ Յոր­դո­րակ - Ան­ձամբ խո­նար­հիմք ի ճը­գ­նու­թիւ­ն­ըս քո (86բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լու­նն է գոյն»):

36. 86բ-9ա ԼԷ. Թէ­ո­դո­սի թա­գա­ւո­րին («Տա­սան») - Տէր տըն­տե­սա­կան... ա. 89ա Տաղ թա­գա­ւո­րա­ցն - Թա­գա­ւո­րին եր­կ­նա­ւո­րի... (89ա «Յա­րու­ցեալ գոյն»): բ. 89աբ Փո­խէ՛ զձայնդ - Աբ­գար ար­քայդ Ուր­հա­յե­ցի... (89ա «Իս­կա­կան գոյն»):

37. 89բ-90բ ԼԸ. Գանձ Կի­րա­կո­սի եւ Յու­ղի­տայ («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­պայ­ծառ ար­փիտ եր­կ­նա­յին... ա. 90բ-1ա Տաղ ի Սի­մէ­ո­նէ ասա­ցեալ - Սուրբ Յու­դի­տայ, դուս­տ­ըր մե­ծաց... (90բ «Հռիփ­սի­մեանց գոյն»): բ. 91աբ Փո­խէ՛ զձայնդ - Տե­սեալ ծնաւ­ղին զա­ղէ­տս իրաց...

38. 91բ-3ա ԼԹ. Վա­հա­նայ Գող­թ­նե­ցոյն («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­յին... /Գան­ձիս ասո­ղի/ Եւ սր­բա­գ­րո­ղի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 93աբ Տաղ Վա­հա­նայ Գող­դ­նե­ցոյն («Յով­հա­նէ­սի») - Յաղ­թող զաւ­րու­թեամբ վեր­նա­կա­նաւ լը­ցեալ... (93ա «Ո՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»): բ. 93բ Յոր­դո­րակ - Շնոր­հաց Հո­գոյն ըն­դու­նա­րան... (93բ «Իս­կա­կան գոյն»):

39. 93բ-4բ, 96ա Խ. Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջի երեկ[ոյ]ին («Գրի­գոր») - Գո­վեալ եւ աւր­հ­նեալ... ա. 96ա Մե­ղե­դի աւուրս տէ­րու­նի - Սի­մէ­ոն, սուրբ ծե­րու­նին... բ. 96աբ Տաղ գե­ղե[ցիկ] - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւորն... գ. 96բ-7ա Փո­խէ՛ - Զար­թի՛ր, զար­թի՛ր, դու զար­թի՛ր...

40. 97աբ, 95աբ Գանձ Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին առա­ւօ­տուն («Մկր­տիչ») - Մի­ա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 95բ, 98ա Տաղ գա­լս­տեան Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին - Մը­տեալ ի տա­ճարն այ­սա­ւր աւ­ծեա­լն Աս­տուած... բ. 98աբ Այլ տաղ ազ­նիւ - Այ­սա­ւր Երու­սա­ղէմ ցըն­ծայ... գ. 98բ Այլ տաղ ազ­նիւ - Քա­ռա­ս­նաւ­րեա աւուրն ի լման...

41. 98բ-100բ ԽԱ. Առա­ջա­ւո­րաց ուր­բա­թին («Գրիգ[որ]ի է») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... /Գան­ձիս ասո­ղի/Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 100բ Տաղ Յու­նա­նու մար­գա­րէի - Պատ­ճառ պար­ծա­նաց մար­գա­րէ­ից գըն­դին... (100բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»): բ. 100բ-1բ Այլ տաղ Յու­նա­նու - Յու­նան, քա­րո­զ­ըն Նին­ւէ­ին... գ. 101բ-2ա Փո­խէ՛ զձայն - Լը­ւան զբար­բառ մար­գա­րէ­ին...

42. 102ա-3բ ԽԲ. Գանձ Սարգ­սի Զաւ­րա­վա­րին եւ որ­դոյ նո­րա Մար­տի­րո­սին («Մկր­տիչ») - Մէ­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 103բ Տաղ ազ­նիւ («Ի Յակ») - Ի քէն աղեր­սիւ հայ­ցեմք, պա­տուեալ զաւ­րա­կան... (103բ «Նոր իմն աւե­տեաց գոյն»): բ. 103բ-4ա Փո­խէ՛ զձայնդ («Ոբա զայս երգ») - Որ մե­ծի փա­ռաց հա­սեր եւ ան­ճառ շնոր­հաց... գ. 104աբ Այլ տաղ Սարգ­սի - Վը­կա­յից հան­դի­սից հրա­շա­լի...

43. 104բ-5բ ԽԳ. Գանձ կի­րակ­մ­տի («Կի­րա­կեի») - Կեն­դա­նա­րար Որ­դիտ Աս­տու­ծոյ... ա. 105բ-6ա Տաղ ազ­նիւ («Կոս­տան­դին») - Կա­նան­ց­ըն կան­խեալ եկին ի գե­րեզ­ման... (105բ «0՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»): բ. 106աբ Այլ տաղ Յա­րու­թեան - Մի­ա­շա­բաթ աւր հան­գ­ըս­տեան...

44. 106բ-8ա ԽԴ. Սր­բոց Ատոմ­նեան­ցն («Գրի­գո­րի») - Գե­ղա­պանծ լու­սով... ա. 108ա Տաղ սր­բոց Ատոմ­նեան­ցն - Սուրբ նա­հա­տակ, Ատոմ գո­վեալ... (108ա «Հռիփ­սի­մեանց գոյն»): բ. 108աբ Փոխ[է՛] - Ապա եւ զա­ւրք բո­լոր գըն­դին...

45. 108բ-10ա ԽԵ. Գանձ Սու­քի­ա­սան­ցն («Գրի­գո­րի ե սա») - Գանձ սի­րոյ քո­յին... /Զեր­գաւ­ղ­ըս բա­նի,/Գան­ձիս եւ տա­ղի`/ԶԳ­րի­գորն եղ­կե­լի... ա. 110աբ Տաղ Սու­քի­ա­սան­ցն - Եր­ջա­նիկ, հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Սու­քի­աս... (110ա «Հռիփ­սի­մեանց է գոյն»): բ. 110բ-11ա Փ - Ան­տի փո­խեալ ի Սու­կա­ւէտ... գ. 111աբ Փո­խէ՛ - Յայն­ժամ չա­րին այն բար­կա­ցեալ... (111ա «Իս­կա­կա­նն է գոյն»):

46. 111բ-3ա ԽԶ. Գանձ սր­բոց Ոս­կեան­ցն, («Խա­չա­տուր») - Խոս­տո­վա­նիմք ըզ­քեզ, Մի­ա­ծին... ա. 113աբ Տաղ սուրբ Ոս­կեան­ցն, ի գծո­ղէս - Սուրբ Ոս­կի, քա­հա­նայ նա­զե­լի...

47. 113բ-7ա ԽԷ. Գանձ սր­բոյն Սա­հա­կայ եւ Մես­րո­պայ («Բան քա­րո­զից») - Բար­ձ­րեալ ան­ք­ըն­նին... ա. 117ա Տաղ սր­բոց Թարգ­մանչ[աց] («Եր­գս այս երգ») - Եկայք, զը­ւար­ճա­ցեալք պայ­ծա­ռաս­ցուք տաւ­նիւս... (117ա «Ո՜վ զար­մա­նա­լու է գոյն»): բ. 117աբ Այլ տաղ - Սուրբ վար­դա­պե­տ­ըն մեր ընտ­րեալ... (117ա «Հռիփ­սի­մեանց է գոյն»): գ. 117բ Փո­խէ՛ - Արդ, եր­կո­քին սո­քա ընտ­րեալ...

48. 117բ-9ա ԽԸ. Սըր­բոց Ղե­ւոն­դեան­ցն («Խա­չա­տուր») - Խը­րա­մա­տեալ կա­նոն աւ­րի­նի... ա. 119բ Տաղ սր­բոց Ղե­ւոն­դեան­ցն - Ի հան­դէս տաւ­նի ձեր րա­խա­ցեալ ցըն­ծամք... (119բ «Ո՜վ զար­մա­նա­լուն է գոյն»): բ. 119բ Փո­խէ - Քա­հա­նայ պա­տուեալք աւծ­մամբ Հո­գոյն շնոր­հաց...

49. 120ա-1բ ԽԹ. Սըր­բոց Վար­դա­նանց զաւ­րա­վա­րա­ցն («Գրի­գո­րի է») - Գո­հա­բա­նեալ Տէրդ ամե­նայ­նի... ա. 121բ Տաղ սր­բոց Վար­դա­նան­ցն («Վար») - Վար­դան քաջ, վա­նող չա­րին մեծ պա­տ­ե­րազ­մին... (121բ «Հօր կա­մաւ գոյն»): բ. 121բ Փո­խէ՛ («Դա­նայ է») - Դու՛, Հմա­յեակ, մա­նու[կ] ըն­տիր եւ աս­տուա­ծա­կիր...

50. 121բ-3բ Ծ. Գանձ Գ սուրբ ժո­ղո­վոյն («Այ­րի­վա») - Աս­տուած կեն­դա­նի... ա. 123բ Դա­ւա­նու­թիւն ամե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան - Խոս­տո­վա­նիմ Աս­տուած ըզ­Հայր...

51. 123բ-6ա ԾԱ. Բուն բա­րե­կեն­դա­նի («Երե­ւա­նեց[ի]») - Եր­գս յա­ւեր­ժա­կան... ա. 126ա Տաղ ի բա­նս Աւե­տա­րա­նին - Ճրագ ճըշ­մա­րիտ Հօր մի­ա­ծին... բ. 126աբ Փո­խէ՛ զձայնդ - Պա­տուի­րե­ցեր չհո­գալ զվա­ղուին...

52. 126բ-9ա ԾԲ. Կա­նոն սըր­բոյն Թէ­ո­դո­րո­սի Զաւ­րա­վա­րին («Ի յԱ­ռա­քե­լէ խն­դ­րեալ է վար­դա­պե­տն») - Ի քէն հայ­ցեմք, աղ­բիւր բա­րու­թեան.../ Նա­եւ Գրի­գոր այն իմաս­տա­կին, /Որ եւ խըն­դ­րող եղեւ այս գան­ձին... ա. 129աբ Մե­ղե­դի անոյշ - Քա­ջա­մար­տիկ մեծ զին­ւո­րին... բ. 129բ-30ա Յոր­դո­րակ - Խա­ղա­ղա­րար նոր թա­գա­ւոր... (129բ «Հռիփ­սի­մեանց է գոյն»):

53. 130ա-1բ ԾԳ. Եր­կ­րորդ կի­րա­կի պա­հոց («Գրի­գոր է») - Գթու­թեամբ իջեր, Տէր... ա. 131բ-2բ Տաղ ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գո­րի ե բա­նս այս») - Գո­յիդ անեղ, ան­ըս­կ­ըզ­բան... բ. 132բ Սոյն այս խոր­հուրդ յոյժ խո­րա­գոյն...

54. 133ա-4ա ԾԴ. Գանձ Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին եւ հա­ւր նո­րին («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­յին... ա. 134աբ Տաղ Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին եւ մա­ւր նո­րա - Աս­տուած փա­ռաց, լոյսդ ան­ք­ըն­նին... բ. 134բ-5ա Փո­խէ զձայնդ - Ընդ Յու­դա­յի սուրբ Կիւ­րե­ղին... (134բ «Յի­սուս որ­դի գոյն»):

55. 135ա-6ա ԾԵ. Կա­նոն եր­րորդ կի­րա­կէ­ին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Ան­ճառ... ա. 136աբ Տաղ ազ­նիւ («Այս բա­նս») - Առ Հայրդ աղա­ղա­կեմ... բ. 136բ-7ա Յոր­դո­րակ լաւ - Հե­տե­ւե­ցա անա­ռա­կին...

56. 137ա-8բ ԾԶ. Յո­հան­նու եւ Եպի­փա­նու («Գրի­գոր») - Գը­թու­թեամբ քո­յին... ա. 138բ Տաղ ազ­նիւ («Գրի­գո­րե») - Գե­րա­գոյն է Հո­գոյն շնոր­հաց... (138բ «Անեղ որ­դի գոյն»): բ. 138բ-9ա Շր­ջա­նա­կն է - Մեծ Եպի­փա­ն­ըն Կիպ­րա­ցին... գ. 139ա Փո­խէ՛ - ՅԵ­րու­սա­ղէմ, մեծ քա­ղա­քին... (139ա «Նոր ծա­ղիկ պայ­ծառ գոյն»):

57. 139ա-40ա ԾԷ. Գանձ մե­ծա­տա­նն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Որ նո­րո­գեաց... ա. 140բ Տաղ մե­ծա­տան եւ Ղա­զա­րու - Լը­սէ զմե­ծա­տան զա­ռա­կն... բ. 140բ-1ա Յոր­դո­րա­կն - Տըն­տես չէի հա­ւա­տա­րիմ...

58. 141ա-2բ ԾԸ. Կա­նոն սր­բոց քա­ռա­ս­նի­ցն, որք ի Սե­բաս­տիա («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր անա­հից ար­քայ... ա. 142բ-3ա Տաղ քա­ռա­ս­նի­ցն - Ի Սե­բաս­տի­այ ի ծո­վա­կին մը­տեալ... բ. 143ա Այլ տաղ ազ­նիւ - Աղա­չա­նաւք սըր­բոց ման­կան­ցն...

59. 143ա-4բ ԾԹ. Ի դա­տա­ւորն եւ յայ­րին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ ան­քն­նին... ա. 144բ-5ա Ողբ պի­տա­նի եւ հա­մեղ («Գրի­գո­րի է») - Գան­գատ ու­նիմ ասել քեզ... (144բ «Առ Հայրդ գոյն»): բ. 145աբ Յոր­դո­րակ - Ի յիմ քա­ղաք մար­մ­նոյս դը­նին...

60. 146ա-7բ Կ. Գանձ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին («Մկ­կր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր անա­հից ար­քայ... ա. 147բ-8ա Մե­ղե­դի անոյշ - Գրի­գո­րի­ոս, առա­քի­նի հըս­կող... բ. 148աբ Տաղ նո­րին - Ի յե­լս արե­ւու արեւ... գ. 148բ Յոր[դ]որակ - Բար­ձ­րա­ցիր, դըշ­խոյ, փա­ռաւք յա­ւրս յի­շա­տա­կի... (148բ «Հօր կա­մաւ գոյն»): դ. 148բ-9ա Յոր­դո­րակ - Անդ ի հան­դի[սի] ձայ­նէր... ե. 149աբ Յոր­դո­րա­կս յԱ­տոմ իրի­ցէ - Պար­գե­ւա­տուն ամե­նե­ցուն Աս­տուա­ծոր­դին... (149ա «Ղա­րի­պի գան­ձի գոյ­նն է»):

61. 150ա-2ա ԿԱ. Վե­ցեր­րորդ կի­րա­կին («Գրի­գոր­րի­գոր») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... /Այ­լեւ եր­գո­ղի/ Գան­ձիս ՛ւ ասո­ղի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 152ա Ի տէր Ներ­սե­սի բա­նի­ցն - Յոր­ժամ գրեալ­ք­ըն կա­տա­րին... բ. 152աբ Զտա­ղս յա­ռա՛ջ ասա ըստ խոր­հր­դոյ («Վար­դա») - Վեր­ջի յա­նե­րեկ աւուր­ւրն եւ հա­մա­ռաւ­տին... (152ա «Նոր իմն աւե­տեաց գոյն»): գ. 152բ Փո­խէ՛ զձայն («պե­տին է») - Պայ­ծառ զար­դա­րին լու­սով երամք ար­դա­րո­ցն...

62. 152բ-5ա ԿԲ. Գանձ Ղա­զա­րուն («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 155ա Տաղ անոյշ եւ յար­մար - Ձայն այն, որ զաշ­խար­հս արար... բ. 155աբ Փո­խէ՛ - Ընդ նոյնդ եկես­ցեն, որք այ­դր... գ. 155բ Փո­խէ՛ զձայնդ - Ի[մ] մեծ սի­րե­լին Յի­սուս... (155բ «Ո՜վ իմ սի­րա­կան գոյն»): դ. 155բ-6ա Յոր­դո­րակ («Ճ-Ք») - Ճա­ռա­գայթ Հա­ւր անե­ղին...

63. 156ա-7բ ԿԳ. Գանձ գա­լս­տեան Ողո­գո­մեան («Հայ­ցէ ս») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 157բ Տաղ ազ­նիւ («Տր Ներ­սե­սի ե») - Տի­րա­կան տաւ­նիւս այ­սա­ւր եկայք ցըն­ծաս­ցուք... (157բ «Նոր իմն աւե­տեաց գոյն»): բ. 157բ-8ա Այլ տաղ պա­տուա­կան - Աստ եբ­րա­յե­ցոց մա­ն­կուն­քն... (158ա «Քրիս­տոս փա­ռաց գոյն»):

64. 158ա-9բ ԿԴ. Գանձ երե­կո­յին ասա («Իր­հով») - Ի տաւ­ն­ըս տաւ­նից... ա. 159բ-60ա Տաղ ար­ձակ­ման աւե­տա­րա­նի՛ն ասայ - Աս­տուա­ծոր­դին, Տէ­ր­ըն փա­ռաց... բ. 160ա Փո­խէ՛ զձայնդ - Ոստ ի ծա­ռոց բե­րեալ ծե­րոց...

65. 160ա-3ա ԿԵ. Գանձ Աւագ եր­կու­շա­բա­թի («Գրի­գո­րի Ե սաա») - Գե­րա­գոյն Էից... ա. 163ա Տաղ ազ­նիւ - Անդ, ի մէջ դրախ­տին երեք ան­ձինք կա­յին... բ. 163աբ Յոր­դո­րակ գե­ղե­ցիկ - Ադա­մայ ստեղ­ծաւղն եկեալ յիւ[ր] պատ­կեր­քն ի տես...

66. 163բ-5բ ԿԶ. Գանձ Աւագ երեք­շա­բա­թին («Գրի­գոր») - Գործ արար­չա­կան... ա. 165բ Տաղ ազ­նիւ - Քե[զ], ո՜վ տէր Յի­սուս, ձայ­նեմք... բ. 165բ-6ա Փո­խէ՛ - Վա՜յ իմ մե­ղու­ցեալ ան­ձի­նս... (165բ «0՜վ սի­րա­կան գոյն»): գ. 166աբ Յոր­դո­րակ - Յոր­ժամ ծա­գիս, Տէր, ի յեր­կ­նից... (166ա «Յի­սուս որ­դի գոյն»):

67. 166բ-8ա ԿԷ. Գանձ Աւագ չո­րեք­շա­բա­թին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ան­ճառ խոր­հուր­դն ահա­գին... ա. 168ա Տաղ ազ­նիւ - Յի­սուս փր­կիչ կե­նա­րար... բ. 168աբ Յոր­դո­րակ ասա («Մե­ծի չո­րեք­շա­բա­թի») - Մեծ խոր­հուրդ յեր­կ­րի այ­սա­ւր յայ­տ­նե­ցաւ... (168ա «Դաս­քն գոյն»):

68. 168բ-70բ ԿԸ. Գանձ Աւագ հինգ­շա­բա­թի ոտ­նա­լ­ը­ւա­յի («Զպա­կաս») - Զա­հեղ, զան­ք­ըն­նին... ա. 170բ Տաղ ազ­նիւ - Յե­րե­կո­յին հինգ­շաբ­թին...

69. 170բ-2ա ԿԹ. Հինգ­շաբ­թի առա­ւօ­տուն («Որ­դս») - Որք եւ փա­փա­քին... ա. 172աբ Տաղ ազ­նիւ - Փա­ռաց թա­գա­ւոր այն, որ նըս­տի ընդ Հա­ւր... (172ա «0՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»): բ. 172բ-3ա Յոր­դո­րակ ասա («Աստ­ւա­ծա­տուրն խն­դ­րեաց») - Աս­տուածդ ամե­նի, մի­ա­ծին Որ­դի... (172բ «Դաս­քն գոյն»):

70. 172բ-4բ Հ. Աւագ ուր­բա­թին ասա («Ի Մմա­թէ») - Ի յան­մար­մ­նա­կան... ա. 174բ Տաղ գե­րա­գոյն - Զար­հու­րեալ զաւ­րա­ցն եր­կ­նա­ւո­րաց խըմ­բից... բ. 174բ-5ա Փո­խէ՛ - Արագ հա­սա­նէր ակ­նր­կե­լով նը­մա...

71. 175ա-6ա ՀԱ. Գանձ ցե­րե­կին ասա («Ոոս­սէ խն­դ­րեաց Գրի­գորս»/ - Որ եւ կա­տա­րեալ... /Սո­րին եր­գո­ղին`/Տէր Մատ­թէ­ո­սին,/ Խն­դ­րող Գրի­գո­րին...

72. 176ա-7բ ՀԲ. Երեկ[ոյ]ի՛ն ասայ, յետ աւե­տա­րա­նին («Զտւր») - Զա­նե­ղա­կան զա­րար­չա­գոր­ծ­ըն տի­ե­զե­րաց... ա. 177բ-8ա Տաղ ազ­նիւ ի Ներ­սի­սէ («Ա-Ն») - Անեղ Որ­դին Հա­ւր մի­ա­ծի­նն... բ. 178աբ Փո­խէ («Շ-Ջ») - Շնոր­հաւք Հո­գոյն Սըր­բոյ... գ. 178բ Ողբ դէմ Աս­տուա­ծա­ծն[ին] - Աս­տուա­ծա­ծին կոյ­ս­ըդ Մա­րի­ամ... Աս­տու­ծոյ տա­յին, /Խա­ղա...// (շար. թա­փուած): դ. 179ա [Տաղ պատ­շա­ճա­ւոր - Լը­ցան բան­քն այ­սա­ւր սուրբ մար­գա­րէ­ի­ցն..., Հմր 429, 260ա] Պի­ղա­տոս զմար­մի­նն Յով­սե­փայ...

73. 179ա-80բ ՀԳ. Թաղ­ման ճրա­գա­լու­ցին («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հան­գ­ըս­տեան ի յաւթ­նե­րոր­դին... ա. 180բ-1ա Տաղ գե­րա­գոյն - Այ­սա­ւր է շա­բաթ եւ լը­ռու­թիւն հան­դէս յեր­կ­րի... բ. 181աբ Փո­խէ՛ զձայնդ - Է ինձ երա­նի, որ զսա պաշ­տել եղէ ար­ժան... գ. 181բ-2ա Զայս տա­ղս յա­ռա՛ջ ասայ - Որ եղե­լոց կեա­ն­ըս շնոր­հէս...

74. 182ա-3ա ՀԴ. Կա­նոն սուրբ Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ») - Մ[ա]րդա­սի­րու­թեամբ Որ­դիտ մի­ա­ծին... ա. 183բ Տաղ ազ­նիւ - Սէր յա­ռա­ւաւ­տէ... բ. 183բ Տաղ ի տէր Ներս[իս]է («Ներ­սէ­սի ե») - Նոր իմն աւե­տեաց բար­բառ նո­րա­զ­ը­ւարճ ձայ­նիւն... գ. 183բ-4ա Փո­խէ զձայն («Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին») - Հա­ւր կա­մաւ իջեալ Որ­դին մար­մին ըզ­գե­ցաւ...

75. 184ա-5բ ՀԵ. Գանձ Յա­րու­թեան մե­ռե­լո­ցի՛ն ասայ («Տէ­րուն») - Տէր տէ­րու­նա­կան... ա. 185բ-6ա Մե­ղեդ[ի] ազ­նի՛ւ ասայ - Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ասեմ... բ. 186ա Փո­խէ՛ - Ահեղ ձայ­նս, որ ես լը­ւա... գ. 186ա Փո­խէ՛ զձայնդ - Այ­սա­ւր աւե­տիս ձեզ` նը[ն]ջե­ցե­լոցդ...

76. 186բ-7բ ՀԶ. Գանձ եր­րորդ աւուրն («Ական») - Արդ, լու­սա­ւո­րե՛ա... ա. 187բ-8ա Մե­ղե­դի լաւ - Հա­ւուն, հա­ւուն ար­թ­ը­նա­ցեալ... բ. 188ա Տաղ ազ­նիւ («Յ-Ք») - Յա­րու­ցեալ յեր­րորդ յա­ւուր...

77. 188ա-9բ ՀԷ. Յա­րու­թեան չոր­րորդ աւուր («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ ձայ­նիւ ցըն­ծա­լի... ա. 189բ Տաղ Յա­րու­թեան - Յա­րեաւ յա­ւուր եր­րոր­դին... բ. 189բ Այլ տաղ /// - Յա­րեաւ փա­ռաց թա­գա­ւորն, աւե­տիս...

78. 189բ-91ա ՀԸ. /// աւուրն գանձ («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 191ա Փառ Աւե­տա­րա­նին - Յի­սուս, թա­գա­ւո­ր­ըն փա­ռաց... բ. 191ա-2ա Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան...

79. 192ա-3ա ՀԹ. Վե­ցեր­րորդ, Յա­րու­թեան («Յարն») - Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 193ա Փառ Աւե­տա­րա­նի - Դար­ձեալ յայ­տ­նի այ­լա­ն­ը­ման... բ. 193աբ Տաղ լաւ - Եկեալ Մա­րի­ամ Մա­գ­դա­ղե­նա­ցին...

80. 193բ-5ա Ձ. Գանձ Յո­վան­նու գլ­խատ­մա­նն («Գրի­գոր») - Գո­յա­կն էա­կան... /Եր­գոյս ասո­ղին/Եւ սըր­բա­գ­րո­ղին`/Ան­միտ Գը­րի­գո­րին... ա. 195ա Մե­ղե­դի անուշ - Ահա ի տիպ տի­րա­կա­նին... բ. 195աբ Տաղ ի Մա­գիստ[րո­սէ] («Կա­րա­պե­տին տաղ») - Կա­րա­պետ սուրբ հա­ւա­տոյ... (195ա «Այ­ս­օր ցն­ծայ գոյն»):

81. 195բ-7բ ՁԱ. Գանձ նոր կի­րա­կէի («Գրի­գո­րի է») - Գաղ­տ­նի խոր­հ­ըր­դին... /Եր­գոյս եր­գո­ղի/Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 197բ Տաղ ազ­նիւ - Այ­սա­ւր նոր արեւ հա­րեալ ի նո­րա­հ­րաշ արե­գակ­նէն... բ. 197բ-8ա Յոր­դո­րակ - Մի­ա­շա­բաթ երե­կո­յին...

82. 198ա-200ա ՁԲ. Աշ­խար­հա­տ­րեան եկե­ղե­ցոյ («Մկր­տիչ») - Մաք­րեալ տա­ճար սուրբ տէ­րու­նա­կան... (199ա «...եր­րորդ կի­րա­կին գոյն»): ա. 200ա Մե­ղե­դի եկե­ղե­ցոյ - Քրիս­տոս եկեալ, քա­հա­նա­յա­պե­տ­ըն սուրբ ի քեզ մը­տա­նէ... բ. 200աբ Տաղ ազ­նիւ - Ու­րա՛խ լեր, հարսն ի յեր­կ­րէ... (200ա «Քրիս­տոս փա­ռաց գոյն»):

83. 200բ-2ա ՁԳ. Վասն երեւ­ման սուրբ Խա­չին («Ի Մա­թեո­սե խն­դ­րեաց Գրի­գորն») - Իս­կա­կից Որ­դի... ա. 202բ-3ա Տաղ սուրբ Խա­չին - Խա­չն ի նախ­նու­մն երե­ւե­ցաւ... բ. 203ա Յոր­դո­րակ - Աւր­հ­նեալ ես, փայտ սուրբ փըր­կա­կան...

84. 203ա-4բ Ձ[Դ]. Կա­նոն Համ­բարձ­ման Քրիս­տո­սի («Մկրտ[ի]չ») - Մե­ծա­պայ­ծառ տօ­նիւս ահա­գին... ա. 204բ Տաղ ազ­նիւ - Աս­տուա­ծ­ըն բան Հա­ւր մի­ա­ծին... բ. 204բ-5ա Յոր­դո­րա­կն - [Եւ ի] լը­նուլ քա­ռա­ս­նե­կին...

85. 205ա-6բ ՁԵ. Գանձ Մե­ծա­հ­րա­շին («Մա­թէ­ո­սի է, խն­դ­րեաց Գրի­գոր») - Մի­ակդ ահա­ւոր... ա. 206բ Տաղ ազ­նիւ («Ան­դ­րի­աս») - Այ­սա­ւր ան­դ­րա­նիկ Հա­ւր մի­ա­ծին Որ­դին... բ. 206բ-7ա Փո­խէ՛ զձայնդ («վար­դա­պետ») - Վե­հից թա­գա­ւորն այ­սա­ւր առ Հա­ւր մը­տա­նէ...

86. 207ա-8ա ՁԶ. Հո­գոյն Աս­տու­ծոյ իջ­մա­նն («Վա­նիկ ասա») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ գո­վեալ... ա. 208աբ Մե­ղե­դի անոյշ («նվագ») - Նւա­գեմք Հո­գոյն նը­ւա­գ­ըս վա­յե­լուչ... բ. 208բ Տաղն է - Ի մե­ծի աւուր տաւ­նիս... (208բ «Քրիս­տոս փա­ռաց գոյն»): գ. 208բ-9ա Փ - Ըստ այսմ աւ­րի­նա­կի եւ զայ­լսն...

87. 209ա-10ա ՁԷ. Եր­կ­րորդ աւուր գա­լս­տեա­նն («Մկր[տի]չ») - Մեծ եւ հզա­ւր Հո­գի Աս­տու­ծոյ... ա. 210ա Տաղ ազ­նիւ եւ լաւ - Աս­տա­նա­ւր ծա­գեաց լոյսն աւե­տեաց կե­նաց... (210ա «0՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»): բ. 210աբ Յոր­դո­րակ աւուրս («նվա­գէ Հոգ­ւոյն տը­վո­ղեն իմաստ բա­նի ընդ ձայ­նի») - Ներ­հիւ­սես­ցուք քաղ­ցր եղա­նակ... (210ա «Յի­սուս որ­դի գոյն»):

88. 210բ-1բ ՁԸ. Եր­րորդ աւուրն է («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ լոյսն ար­տա­փայ­լեալ... ա. 211բ Տաղ Աս­տու­ծոյ Հո­գոյն - Այ­սա­ւր Սուրբ Հո­գին Աս­տուած եկեալ յաշ­խար­հս... բ. 211բ-2ա Փո­խէ՛ - Հո­գին Սուրբ հըն­չեաց բազ­մա­պա­տիկ ի ձայն... (211բ «0՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»):

89. 212ա-3ա ՁԹ. Չոր­րորդ աւուրն («Յո­վա­նէս») - Յա­ւէտ իս­կա­պէս... ա. 213ա Տաղ ազ­նիւ - Ի մե­ծի աւուր տաւ­նիս... բ. 213աբ Փո­խէ - Այ­սա­ւր Սուրբ Հո­գին եկեալ...

90. 213բ-6բ Ղ. Գանձ սըր­բոց Հը­ռիփ­սի­մեան­ցն («վկա­յա­ա­կա­նաց») - Վա­յել­չա­կա­նաց... ա. 216բ Տաղ ի Ներ­սի­սէ («Առ Հռիփ») - Առա­ւաւտ լու­սոյ արե­ւե­լեան ազանց... բ. 216բ Փո­խէ՛ («սի­մե կոյս») - Սի­րով ար­քա­յին, յո­րում ջե­ռեալ վա­ռէր... (216բ «0՜վ զար­մա­նա­լի գոյն»): գ. 216բ-7ա Այլ տաղ ազ­նիւ - Եր­ջա­նիկ հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Հռիփ­սի­մէ... դ. 217աբ Փո­խէ՛ զձայնդ - Յայն­ժամ սըր­բո­ց­ըն Հռիփ­սի­մեանց...

91. 217բ-9ա ՂԱ. Կա­նոն սր­բոյն Յո­վան­նու («Գրի­գոր») - Գո­յիդ հը­զ­օ­րի... ա. 219ա Տաղ ազ­նիւ - Մը­կ­ըր­տի­չ­ըն Քրիս­տո­սի, սուրբ Կա­րա­պե­տ­ըն Յո­վան­նէս... բ. 219աբ Ձայն բար­բա­ռոյ յա­նա[պա]տէ...

92. 219բ-21ա [ՂԲ]. Կա­նոն Շո­ղա[կա]թին Էջ­մի­ած­նին («Տա­ւեց») - Տա­ճարդ եր­կ­նա­յին... ա. 221ա Տաղ եկե­ղե­ցոյ - Սուրբ է տա­ճար տէ­րու­նա­կան.. բ. 221աբ Փ - Նախ մի­ա­ծին Աս­տուա­ծ­ըն բան... գ. 221բ Փո­խէ՛ - Նո­քա ու­սան եւ վար­ժե­ցան...

93. 221բ-2բ ՂԳ. Ման­կա­նսն Բեթ­ղա­հե­մի («Խա­չա­տու») - Խան­դա­ղա­կաթ սըր­տիւ տեն­չա­լի... /զկեա­նս փո­խա­նա­կեալք...// (շար. թա­փուած):

94. 223ա [սկ. թե­րի]... Չար ախ­տին /Անող­ջա­նա­լին... ա. 223աբ Տաղ Կոս­տան­դի­ա­նո­սի - Թա­գա­ւո­րին եր­կ­նա­ւո­րի... բ. 223բ Թա­գա­ւորդ աս­տուա­ծա­րեալ...

95. 223բ-5ա ՂԴ. Կա­նոն Ներ­սե­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գոյ մեզ ցըն­ծա­լի... ա. 225ա Տաղ Ներ­սի­սի հայ­րա­պե­տին - Նոր մե­ծա­հան­դէս տաւ­նիւս սուրբ հայ­րա­պե­տիս... (225ա «Նոր իմն աւե­տեաց գոյն»): բ. 225աբ Այլ տաղ - Հընչ­մամբ ձայ­նիւ բեր­կ­րա­նաց...

96. 225բ-6բ ՂԵ. Տր­դա­տայ թա­գա­ւո­րին («Գյ­սո») - Գանձ քո սուրբ սի­րի... ա. 226բ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Ներ­սէ­սի է») - Նո­րա­հ­րաշ տե­սիլ եւ գե­րա­գոյն քան ըզ­բ­նու­թիւն... բ. 226բ-7ա Յոր­դո­րակ - Եւ Տըր­դատ գո­ռոզ ար­քայն եւ ամ­բար­տա­ւան... գ. 227ա Փ - Յայն­ժամ ըզ­բա­զու­կսն առ Տէրն իւր տա­րա­ծա­նէր...

97. 227ա-8բ ՂԶ. Որ­դոց եւ թո­ռանց Լու­սա­ւոր­չին («նից ալ») - Նոր թագ պե­տա­կան... ա. 228բ Տաղ թո­ռան­ցն («Հէ­թում») - Հո­գի Աս­տու­ծոյ Աս­տուած... բ. 228բ-9ա Յոր­դո­րակ («Գրի­գո­րի ե») - Գո­վեստ քեզ, բա­րեաց պատ­ճառ, Յի­սուս կեն­դա­նի... (228բ «Հօր կա­մաւ գոյն»):

98. 229ա-31ա ՂԷ. Կա­նոն սր­բոց մար­գա­րէ­ի­ցն («Խոր­հր­դոց») - Խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին... ա. 231ա Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Ներ­սէ­սի») - Նո­րա­հ­րաշ տաւ­նիւս տե­սա­նո­ղա­ց­ըն ցըն­ծաս­ցուք... բ. 231աբ Փո­խէ՛ զձայն («Ա-Ղ») - Աս­տուա­ծա­յին խո­րո­ցն ան­ճառ... գ. 231բ-2ա Փո­խէ՛ («Ճ-Ք») - Ճըշ­մա­րիտ ի յար­գան­դէ...

99. 232ա-4ա ՂԸ. Կա­նոն Տա­պա­նա­կին («Ի խն­դր­րոյ վար­դա­պե­տին Գրի­գո­րին») - Իմ­աս­տու­թիւն Հօր ան­ճա­ռա­կան... /Գրի­գոր անուն սուտ վար­դա­պե­տին, /Որ նա խըն­դ­րեաց զգանձ Տա­պա­նա­կին... /՛Ւ Առա­քե­լին` եր­գո­ղի սո­րին... ա. 234ա Տաղ Տա­պա­նա­կին Աս­տու­ծոյ - Այ­սա­ւր զտա­պա­նակ ուխ­տին... բ. 234ա Հայր հա­ւա­տոյ սուրբ հար­ս­նա­րան...

100. 234բ-5բ ՂԹ. Վար­դա­վա­ռին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 235բ Մե­ղե­դի անոյշ - Ար­փի­ա­կան, ը՜, լոյսն, որ ի ծոց Հա­ւր... բ. 235բ-6ա Յոր­դո­րակ - Խաւ­սէր բա­նիւ նա հար­ցա­կան... գ. 236աբ Այլ տաղ («Տր Ներ­սե­սի ի») - Տէր փա­ռաց այ­սա­ւր ի Թա­բա­ւր յայ­տ­նեալ ըզ­փառս իւր... (236ա «Հօր կա­մաւ գոյն»): դ. 236բ-7ա Այլ տաղ ազ­նիւ - Գաւ­հար վար­դ­ըն վառ առեալ... (237ա «ԶՇո­ղա­կա­թի գա՛ն­ձն գիտ ի կա­թո­ղի­կէ եկե­ղե­ցոյ տաւ­նն յԷջ­մի­ած­նին»):

101. 237ա-8բ Ճ. Գանձ Փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ հրա­շա­կերպ վե­հին... ա. 238բ-9ա Տաղ Ներ­սե­սի - Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին կու­սին... բ. 239ա Փո­խէ՛ զձայնդ - Ան­մեղ, անա­րատ գա­ռի­նն...

102. 239ա-41ա ՃԱ. Փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին եր­կ­րորդ աւուրն («Գրի­գո­րի է») - Գո­վա­բա­նեալ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 241ա Տաղ ազ­նիւ - Այ­սա­ւր Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կա­պե­տն եկեալ... բ. 241աբ Փ - Անա­րատ տա­ճար եւ առա­գաստ լու­սոյ...

103. 241բ-2բ ՃԲ. Փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ տաւ­նիւս կու­սա­կան... (242ա «...եր­րորդ աւուրն»): ա. 242բ Տաղ - Աս­տուա­ծա­ծին, մայր լու­սոյ... բ. 243աբ Տաղ Աս­տուա­ծած­նին - [Մ]եծա­գի՛ր այ­սա­ւր, սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... գ. 243բ Ծա­ղիկ պա[յ]ծառ ծո­վա­ին...

104. 244ա-5ա ՃԳ. Գանձ Յո­վան­նու եւ Յո­բայ ար­դա­րոյ («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք պան­ծա­լի... ա. 245աբ Սր­բոյն Յո­վան­նու - Քեզ մա­տու­ցա­նեմք այ­սա­ւր... բ. 245բ-6ա Տաղ Յո­բայ - ԶՅոբ յի­շե­ցից զե­րա­նե­լին...

105. 246ա-7ա ՃԴ. Կա­նոն նա­ւա­կա­տեաց սուրբ Խա­չին («Մկր­տի[չ]») - Մե­ծա­պայ­ծառ փայլ­մամբ իբր զբոց... ա. 247աբ Տաղ ի տէր ներ­սի­սէ («Բան ի վկ­այսն») - Բա­նին աւե­տա­ւոր բա­րառ­նա­բար բար­բա­ռես­ցուք... բ. 247բ-8ա Յոր­դո­րակ («Ի Ներ­սի­սէ») - Ի մի յար­մա­րու­թիւն զհո­գիս ընտ­րեալ քո ան­դ­րան­կաց...

106. 248ա-9բ ՃԵ. Կա­նոն Խաչ­վե­րա­ցին («Յո­վան­նէս») - Յայն եդե­մա­կան... ա. 249բ-50ա Տաղ ի տէր Ներ­սե­սէ («Ներ­սի­սի է») - Նոր դրախ­տին եկե­ղե­ցոյ... բ. 250ա Յոր­դո­րակ («Կա­թո­լի­կո») - Կե­նաց փայտ տըն­կեալ... գ. 250աբ Փո­խէ («Սի Հա­յոց») - Սըր­բեա՛ ջրովն այ[ն]ու...

107. 250բ-2ա ՃԶ. Գէ­որ­գեա Զօ­րա­վա­րին («Խա­չա­տուր») - Խըն­դայ - հրա­ւէր մա­ն­կունք Սի­ո­նի... ա. 252ա Տաղ Գէ­որ­գեա - Ի հան­դի­սա­կան տաւ­նիս... բ. 252աբ Յոր­դո­րակ Գէ­որ­գեայ - Րա­մեալ ըզ­կի­ր­ըս տան­ջա­նաց...

108. 252բ-4ա ՃԷ. Վա­րա­գայ խա­չին («Գրի­գո­րի է սա») - Գլուխն եկե­ղե­ցոյ... ա. 254աբ Տաղ Վա­րա­գա - Այ­սա­ւր մեծ զար­մանք հրա­շից... բ. 254բ-5ա Յոր­դո­րա՛կ ասայ - Ամ­փո­փեալ զն­ը­շան խա­չին... գ. 255ա Այլ տաղ սուրբ խա­չին - Այ­սա­ւր ի ձե­ռ­ըն խա­չին...

109. 255ա-6բ ՃԸ. Գանձ Խաչ­գիւ­տին («Խա­չա­տուր») - Խա­չի քո, Քրիս­տոս, եր[կ]իր պա­գա­նեմք... ա. 256բ Տաղ Խաչ­գիւ­տին - Այ­սա­ւր եղեւ գալ դըշ­խո­յին... (256բ «Նոր ձայն գոյն»): բ. 256բ-7ա Շր­ջան է - Ի գը­տա­նել կե­նաց փայ­տին...

110. 257ա-8բ ՃԹ. Գանձ ի տաւ­նս մար­տի­րո­սաց, հայ­րա­պե­տաց, մար­գա­րէ­ից եւ ամե­նայն սր­բոց, հնոց եւ նո­րոց («Դա­ւի­թէ») - Դա­ւա­նե­ցէ՛ք, որ­դիք աւ­րի­նաց... ա. 258բ-9ա Տաղ - Աղա­չա­նաւք սըր­բոց քո­ին... բ. 259ա Փո­խէ՛ - Ի կե­նա­րար փայ­տէն ծաղ­կեալ...

111. 259ա-60բ ՃԺ. Գի­շե­րի պաշտ­ման կի­րա­կէ­ից հըսկ­ման («Գրի­գո­րի [ե]») - Գե­րան­ճառ ար­փի... ա. 262ա Տաղ Յա­րու­թեան - Այ­սա­ւր լոյս ծա­գեաց յա­ւուր առա­ջին... բ. 262ա Փ - Ըզ­գ­լուխ ան­կեան վէ­մն չար­գել կա­փա­րի­չն...

112. 262աբ, 261աբ ՃԺԱ. Գանձ մար­տի­րո­սաց («Խա­չա­տուր») - Խո­նար­հեալ բա­նին Աս­տու­ծոյ...

113. 261բ, 263ա-4ա ՃԺԲ. Ձեռ­նա­դ­րու­թեան («Գրի­գո­րի է») - Գը­թայ ի մեզ, Տէ՜ր ամե­նա­կալ... ա. 264աբ Տաղ ի տէր Առա­քե­լէ («Ի տէր Առա­քե­լէ») - Ի մե­ծի հրա­շա­փառ հան­դի­սիս...

114. 264բ-6բ ՃԺԳ. Չո­րից աւե­տա­րան­չա­ցն, ի Յո­հա­նէս վար­դա­պե­տէ («Յո­հա­նէս») - Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 266բ Տաղ աւե­տա­րան­չա­ցն - Էա­կ­ցին Հա­ւր սպա­սա­ւորք... բ. 266բ, 268ա Մա­թէ­ո­սի («Գրի­գո­րի է մ») - Գե­րա­գոյն յա­շա­կեր­տա[ց]ն... գ. 268աբ Մար­կո­սին է («Գրի­գո­րի է ի») - Գե­ղե­ցիկ ոտք ըն­թա­ցեալ... (268ա «Յա­րու­ցեալ գոյն»): դ. 268բ Ղու­կա­սուն է («Գրի­գո­րի») - Գո­վեստ փա­ռաց ար­ժան քո­յին... ե. 267ա իսկ Յո­հան­նէս ար­ծուա­ն­ը­ման...

115. 267աբ, 269աբ ՃԺԴ. Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նին, յայլ եղա­նա­կս ասա («Գէ­որ­գեայ բան») - Գո­լով սքան­չե­լի լոյս քո հան­ճա­րոյ... ա. 269բ-70ա Տաղ ազ­նիւ («Գրի­գոր») - Գետ հո­սեալ աս­տուա­ծա­յին... (269բ «Եր­ջա­նիկ գոյն»): բ. 270ա Փո­խէ՛ («Բան խ») - Բար­բա­ռող բա­նին լե­զու...

116. 270ա-2ա ՃԺԵ. Ոս­կի­բե­րա­նին («Աաս Յո­հա­նու Ոս­կէ­բե­րա­նին») - Աւր­հ­նեալ ՛ւ ընտ­րեալ գուն­դն եր­կո­տա­սան... ա. 272աբ Տաղ Յո­հան­նու - Ի յո­րո­վայ­նէ ընտ­րեալ... բ. 272բ-3ա Յոր­դո­րակ - Խոր­հ­ըր­դո­ցն աս­տուա­ծա­ին...

117. 273ա-5ա ՃԺԶ. Գանձ մե­ռել­թա­ղին («Ման­վե­լս») - Մինդ ի յԷ­էն բանդ բանդ ի սկ­ըզ­բա­նէ... ա. 275աբ Ո՛ղբ ասա վե­րայ մե­ռե­լին («Երգ Արիս­տա­կե­սի») - Եկա՛յք այ­սա­ւր, եղ­բարք ամէն... բ. 275բ-6բ Այլ ողբ մե­ռե­լին - Ո՜վ քա­հա­նայք եւ վար­դա­պետք աս­տուա­ծա­բանք...

118. 276բ-8ա Գանձ պաշտ­ման («Առա­քել») - Ան­տա­նե­լիդ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի... հրե­ղէն զաւ­րա­ց­ըն առ­նել հա­ւա­սար. ողոր­մեաց:

Եղա­նակ­նե­րին վե­րա­բե­րող նշում­նե­րը` ԺԷ-ԺԸ դդ., նօ­տա­գ­րով:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 278բ Փա՜ռք... Արդ, որք եւ կա­մի­ցին ի խըն­դիր գիւ­տի իմաս­տից ըն­թա­նալ մար­մ­նա­կան եւ ամե­նայն հո­գե­կան մա­սանց, յան­ձին բար­ձեալ կրե­ցին զա­մե­նայն տա­ժան­մու­նս, զի թե­րե­ւս հա­սա­նի­ցեն ի տեն­չա­նս փա­փա­գա­նաց իւ­րեանց, որ­պէս եղեւ այժմ փա­փա­գաւղ այսմ աս­տուա­ծա­յին քաղ­ցր եղա­նա­կա­ւոր Գան­ձա­րա­նիս իմ­աս­տուն եւ պա­տուա­կան խաւ­ջայ Սա­դա­ղէն եւ եռա­փա­փագ սր­տիւ խըն­դիր եղեւ այս վար­դա­փ­ը­թիթ բու­րաս­տա­նիս` մար­գար­տա­շար Գան­ձա­րա­նիս, եւ ըն­կա­լաւ զսա ի յի­շա­տա­կու­թիւն հո­գոյ իւ­րոյ եւ բա­րե­պաշտ ծը­նո­ղաց իւ­րոց, հա­ւրն` Յո­վա­նի­սին, եւ մա­ւրն` Ղա­նին, եւ եղ­բա­ւրն` խո­ջայ Թու­մա­բէ­կին: Եւ դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի սուրբ յա­ղաւ­թս ձեր զխո­ջայ Սա­դա­ղէն եւ զկե­նա­կի­ցն իւր` զՄէ­լէք­խա­թու­նն, եւ զոր­դի­քն իւր` զխո­ջա Պար­սա­մն եւ զխո­ջա Ամիրն, եւ զա­ւա­կս իւ­րեանց` զԱ­միր­զա­դէն եւ զԳու­լայ­միրն, զոր տէր Աս­տուած ընդ եր­կայն օուրս առ­նէ, եւ զեղ­բայրս իւր` զխո­ջա Թու­մա­բէ­կն, զփ[ո]խե­ցեա­լն ի Քրիս­տոս, եւ զնո­րին կո­ղա­կի­ցն` զԱ­ս­ըլ­փա­շէն, եւ զնո­րին զա­ւա­կսն` զխո­ջա Սքան­դարն եւ (մէկ ու կէս տող դա­տարկ), զոր տէր Աս­տուած ընդ եր­կայն աւուրս առ­նէ զնո­սա բա// (279ա)զում ժա­մա­նա­կաւ. ամէն: Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք Թում[ա]բէ­կին ու Սքան­դա­րին, որ տղայ հա­սա­կաւ փո­խե­ցան ի Քրիս­տոս: Աս­տուած ողոր­մի ասաց[էք] Թու­մայ­բէ­կին ու Սքարն­դա­րին, Աս­տուած ձեզ ողորմ­մի. ամէն (տեղ թող­նուած): Արդ, յե­րես ան­կեալ աղա­չեմ զձեզ, հարք եւ եղ­բարք, յիշ­ման ար­ժա­նի արա­րէք զա­ն­ար­ժա­նս ի կար­գս քա­հա­նա­յից եւ ան­ի­մաս­տս ի գիրս գր­չու­թեան: Սկ­սայ զսուրբ գիրս եւ ըստ իմում կա­րի աւար­տե­ցի յա­նուն յի­շա­տա­կու­թեան խաւ­ջայ Սա­դա­ղին, ի թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց Մե­ծաց ՋԼԸ (1489) (տեղ թող­նուած): Վասն որոյ աղա­չեմ զձեզ յիշ­ման ար­ժա­նի առ­նել ի սուրբ յա­ղօ­թս ձեր զա­ն­ար­ժան գծո­ղս` զԱ­զա­րի­այ սու­տ­ա­նուն քա­հա­նայ, եւ զու­սու­ցի­չն իմ եւ զծ­ը­նաւղ` զԿա­րա­պետ քա­հա­նայ, որ նա­հա­տա­կե­ցաւ յԱր­ճէշ քա­ղա­քի:

108ա (գան­ձի վեր­ջում)... եր­գոյս եր­գո­ղի /՛Ւ Ազա­րի­այ գըր­չի /Եւ ըս­տա­ցո­ղի...

Գան­ձե­րի վեր­ջե­րում (10բ, 12բ, 22բ, 37ա, 46բ, 72ա, 81ա, 93ա, 100բ,

134ա, 138բ, 152ա, 155ա, 159բ, 172ա, 176ա, 195ա, 197բ) յի­շուած են

ստա­ցող Սա­դա­ղա­յի, մերթ նա­եւ Թու­մա­բե­կի անուն­նե­րը:

2. 57բ (Ծաղ­կո­ղի) [Ո՜վ] եղ­բայր, ի Վան սկ­սայ եւ ի Յով կա­տա­րե­ցի: զմե­ղա­ւոր Կի­րա­կոս յի­շեայ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 279բ (ԺԵդ., բո­լոր­գիր) Դար­ձեալ, ո՜վ սուրբ հայրք եւ եղ­բայրք, յի­շե­ցէք ի սուրբ եւ ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր զՇն­զե­նենց խո­ջայ Յո­վա­նէսն եւ զծ­ն­օ­ղս իւր` զՍ­տե­փա­նոսն եւ զԴու­նի­էն, եւ զեղ­բայրն իւր` զԿա­րա­պե­տն, եւ զկե­նա­կի­ցն իւր` զԲաղ­դա­տն, եւ զեղ­բայրն իւր եւ զոր­դի­քն իւր` զԱ­ւե­տիսն եւ զԶա­քա­րէն, եւ զդուս­տրն` զԳօ­զա­լն, եւ զայլ ամե­նայն մեր­ձա­ւոր­քն իւր, զկեն­դա­նիսն եւ զհան­գու­ցեա­լսն, եւ լի բե­րա­նով Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք նո­ցա, որ զխու­ցն շի­նեաց ի վե­րա դրան Սուրբ Առա­քե­լո­ցն, որոյ տէր Աս­տուած զեր­կ­նից ար­քա­յու­թիւն նո­ցա պար­գե­ւէ. ամէն:

2. 279բ (ԺԵ. դ., բո­լոր­գիր, տար­բեր) Դար­ձեալ, ո՜վ սուրբ հարք եւ եղ­բարք, յի­շե­ցէք ի սուրբ յա­ղօ­թս ձեր զխօ­ջա Սա­դա­ղէն եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր` զՅո­վա­նէս եւ զՂան խա­թուն, եւ զկե­նա­կի­ցն իւր` զՄե­լիք­խա­թուն, եւ զոր­դի­քն` զխո­ջա Պարս­ման եւ զ[խ]ոջա Ամիրն, զՊար­սա­մի կե­նա­կի­ցն` զԹա­թար­խա­թուն, եւ զոր­դի­քն` զԱ­մի[րզ]ադէն` զփո­խե­ցեա­լն ի [Քրիս­տոս], եւ զդե­ռա­բոյս զա­ւա­կսն իւր` զՍա­ղա­դէն եւ զԳօ­զա­լա­ղէն, զխոջ[ա] Ամի­րի կե­նա­կի­ցն` Զի­նա­խ­փա­շէն, եւ զնո­րին որ­դի­քն` զՄու[ր]ատն եւ զԵ­նիա[թ]ն, որոյ տէր Աս­տուած զնո­սա ընդ եր­կայն աւուրս առ­նէ, եւ զնն­ջե­ցե­լոց հո­գիսն դա­սա­կից սր­բո­ցն արաս­ցէ, որ մախ­մուխ ղր­մ­զի շուր­ջառ մի, Բ րազ­պան եւ որար մի եւ պա­տուա­կան սուրբ նշան մի ի կա­փա­րիչ (շար. թա­փուած):

3. 279բ (ԺԵ-ԺԶ դդ., բո­լոր­գիր) Եւ զվեր­ջին [ստաց]ողս` տէր Մկր­տի­չս յի­շե­ցէք:

4. 279ա (Բո­լոր­գիր) Դար­ձեալ, սի­րե­լիք հայրք եւ եղբ[արք], յի­շե­ցէք ի մաք­րայ­փայլ յա­ղաւ­թս ձեր Ըս­տե­փա­նոս: Թվին ՌՃԵ (1656):

5. 3ա (ԺԷ-ԺԸ դդ., նօ­տր­գիր) Այս է տա­րիս մեք մտ­նում անք, լաւ է զա­մե­նայն աւուրս:

137ա (Նօ­տր­գիր) Յո­վա­նե­սս յի­շեայ:

145ս (Նօ­տր­գիր) Գրի­գոր /// յի­շեայ:

148ա (Նօ­տր­գիր) Ես` անառ­ժան տէր Վար­դան///:

212բ (Նօ­տր­գիր) 0վա­նէս Քր­ծիս­տո­սի ծա­ռայ:

6. 145բ (ԺԷ-ԺԸ դդ., շղա­գիր) [Պետ]րոս ծա­ռայ ///:

Գր­չա­փորձ` 67բ, 71բ, 72ա, 145բ, 148ա, 167բ եւ այ­լուր:

429

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

ԺԶ - XVI

ԹԵՐԹ` 422-1 (թռիչք` 313): ՊՐԱԿ` Ա-ԼԵ x 12 (Ա 11, ԼԵ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25 x 13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 143ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` տպա­ծոյ կտաւ` պա­տուած թղ­թով: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ 1 + 1, թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Վե­րին եզ­րե­րը թր­ջուած ու գու­նա­փո­խուած, որոշ բա­ռեր ջն­ջուած, բազ­մա­թիւ թեր­թեր ցե­ցա­կեր, պո­կուած եւ պատ­ռուած: Խառ­նուած (կար­դալ` 408, 411, 409, 412բ, 412ա, 410, 413, 414): Եզ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­յին որոշ նշում­ներ վնա­սուած: ԺԹդ. նո­րո­գուած ու վե­րա­կազ­մուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

- 1ա-2ա Յա­ռաջ[աբա­նու­թիւն գրո­ցս]: Կա­մաւն Աս­տու­ծոյ եւ շնոր­հօք ողոր­մու­թեան իւ­րոյ այս ինչ կայ ի տուփ գրո­ցս - Ա. Սր­բոց Հրեշ­տա­կա­պե­տաց... ՃԻԹ. Ապ­աշ­խա­րու­թեան:

1. 3բ-6ա [Ա.] Կա­նոն հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն սր­բոց Գաբ­րի­է­լի եւ Մի­քա­յե­լի («[Մ]կրր­տիչ») - [Մ]եծա­պա[յ]ծառ խոր­հուրդ հրա­շա­զան... ա. 6աբ Մե­ղե­դի անոյշ ասա՛յ («Գրի­գոր») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց քաղ­ց­րա­ձայ­նեալ եր­գէմք... (6ա «Այ­ս­օր Ան­դ­րա­նի­կի գոյ­նն է կամ Կա­նա­ցն կա­խեա­լի կամ Ո՜վ զար­մա­նա­լոյն: Որն որ գի­տես, ասա՛»): բ. 6բ-7ա Յոր­դո­րակ ազ­նիւ եւ հա­մեղ («Զաւ­րա­վար») - Զա­ւրք եր­կ­նա­յին զը­ւար­թ­նոց...

2. 7ա-9բ Բ. Գանձ Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հրա­ւիր­ման կա­մաց արար­չիդ... ա. 9բ Մե­ղե­դի Յա­րու­թեան - Յա­րեաւ հաւն այն ար­թուն բնու­թիւն... բ. 9բ-10բ Տա՛ղ ասա - Ցըն­ծան այ­սա­ւր եր­կին... (10ա «Հայ­րա­պե­տա­ցի գոյ­նն է եւ կամ Խա­չն ի նախ­նու­մի գո՛յ­նն ասա»):

3. 10բ-2բ [Գ.] Սր­բոց Մար­տի­րո­սաց («Խա­չա­տուր») - Խո­նար­հեալ Բա­նին Աս­տու­ծոյ... ա. 12բ-3ա Տաղ ի տէր Ներ­սե­սի («Ա-Ը») - Արե­գա­կն ար­դար զհուր սի­րոյ ծա­ծեալ... (12բ «Այ­ս­օր Ան­դ­րա­նի­կի գոյ­նն է. Գո­վեստ բեր­կ­րա­նա­ցի գոյն է»): բ. 13աբ Փո­խէ՛ («Թ-Ղ») - Թա­գա­ւորն ան­մահ ի յաշ­խար­հէ մա­հու...

4. 13բ-6բ Դ. Յո­հա­նու Ոս­կի­բե­րան («Այս Յո­հա­նո Հոս­կէ­բե­րա[ն]ին») - Աւր­հ­նեալ ՛ւ ընտ­րեալ գուն­դն եր­կո­տա­սան... / ՛Ւ Առա­քե­լին`/ Եր­գաւ­ղի ի սո­րին... ա. 16բ-7ա Տաղ է - Ի յո­րո­վայ­նէ ընտ­րեալ... (16բ «Ես ձայն զա­ռիւ­ձու գոյն է»): բ. 17աբ Յոր­դո­րակ ազն[իւ] - Խոր­հ­ըր­դո­ցն աս­տուա­ծա­յին... (17ա «Շնոր­հա­տուն արա­րա­ծո­ցի գոյն է»):

5. 17բ-20ա Ե. Սր­բոց առա­քե­լո­ցն գանձ («Խա­չա­տուր») - Խոր­հր­դ­ազ­գած քո մար­դե­ղու­թեան... ա. 20աբ Տաղ ի տէր Ներ­սե­սի («Ա-Ժ») - Առա­քեալք Աս­տուա­ծոր­դոյն... (20ա «Խոս­տօ­վա­նի­մի գոյ­նն է կամ Ցն­ծայ այ­ս­օ­րի»): բ. 20բ-1ա Փո­խէ՛ զձայն («Ե(ի)-Ղ») - Երու­սա­ղիմ քա­ղաք վե­հին... (20բ «Աս­տուա­ծա­մ­օր գոյն է»): գ. 21աբ Փո­խէ՛ զձայն («Ճ-Ք») - ճըշ­մա­րիտ որ­թուն ստե­ղունք...

6. 21բ-4ա [Զ.] Ծն­ըն­դեան սուրբ Կու­նին [եւ] ծնաւ­ղաց Աս­տուա­ծած­նին («Գրի­գո­րի է սա»:) - Գո­յին անե­ղին... ա. 24աբ Տաղ ազ­նիւ - Այ­սա­ւր լը­րիւ եր­կիր հն­չէ... (24ա «Այ­ս­օր ցն­ծա­յի գոյն է կամ Խա­չն ի նախ­նու­մի գոյն է»): բ. 24բ-5ա Փո­խէ՛ այլ եղա­նակ - Կա­նա­ցն անէծ­ք­ըն լու­ծա­նի... (24բ «Նոյն է, բայց փո­խէ՛ Որ առ ծօ­վուն Տի­պե­րա­յին»):

7. 25ա-7ա Է. Գանձ Նի­կաւ­ղա­յո­սի հայ­րապ[ետին] («Գրի­գոր») - Գա­ւա­զան ծա[ղ]կեալ... (25ա «Գ վան­կիւ է»): ա. 27աբ Տաղ ազ­նիւ եւ լօ - Աս­տուած ան­ճառ, սուրբ թա­գա­ւոր... (27ա «Որ առ ծօ­վու­նի գոյն է»): բ. 27բ-8ա Փո­խէ՛ զձայնդ - Երեւ­մամբ սուրբ հրեշ­տա­կա­ցն... (27բ «Շնոր­հա­տուն արա­րա­ծո­ցի գոյն է»):

8. 28ա-30բ Ը. Կա­նոն սուրբ կու­սա­նաց («Ի փա­ա­ռաս ա») - Ի սկ­ըզ­բան Էիդ... (28ա «Գ վան­կի է»): ա. 30բ-1ա Տաղ անոշ - Ի կե­նա­րար փայ­տին ծաղ­կեալ...

9. 31ա-5ա Թ. Հայ­րա­պե­տա­ցն սր­բոց («վէշ­տա­ա­սանք է») - Վա­յել [է] քո­յին... ա. 35աբ Մե­ղե­դի անուշ («Նվագ բա­նիս Ներ­սեի ե») - Նոր դրախ[տ]ի քոյ, Տէր... բ. 35բ-6բ Յոր­դո­րակ եւ տաղ է («Ա-Ք») - Այ­սա­ւր մայր Սի­ոն բա­նայ զա­ռա­գաստ...

10. 36բ-9ա Ժ. Կա­նոն ճգ­նա­ւո­րա­ցն սուրբ հա­րա­ցն («ճգ­նա­ւորք») - Ճը­գ­նա­ւորք ընտ­րեալ... ա. 39բ Տաղ ճգ­նա­ւո­րաց - Աս­տուած բար­ձեալ, Տէր եր­կ­նա­յին... բ. 39բ-40ա Փ - Որք զա­ղօ­թից ըզ­շ­նոր­հս առին...

11. 40ա-30բ ԺԱ. Թա­թէ­ո­սի եւ Բար­դո­ղի­մէ­ո­սի առա­քել[ոց] («Գրի­գո­րի է») - Գե­րար­բի պայ­ծառ... /Գան­ձիս ասո­ղի/ Եւ սր­բայ­գ­րաւ­ղի`/ Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 43բ Տաղ («Բար­դող») - Բա­նն, որ ի Հաւ­րէ ծա­գեալ... բ. 43բ-4ա Փ («Իմէ­ոս») - Ի լը­ծա­կ­ցու­թիւն գոր­ծոյ... գ. 44աբ Յորդ[որ]ակ է («Առա­քե­լոյն եր­գս») - Արե­գա­կն ար­դար, որ ի Հօ­րէ ծա­գեալ...

12. 44բ-7բ ԺԲ. Սուրբ Մի­նա­սայ, Եր­մո­գի­նեայ եւ Գրա­բու­սի եւ («Յո­վա­նէս») - Յոյժ զար­մա­նա­լի... ա. 47բ-8ա Տաղ սր­բոյն Մի­նա­սայ, Եր­մոյ­գի­նա եւ Գր[աբո­սի] - Տէր բա­րե­րար Հա­ւր մի­ա­ծին... բ. 48աբ Փո­խէ՛- Եր­մո­գի­նեա եւ Գրայ­բո­սին...

13. 48բ-50բ ԺԳ. Սր­բոց Եւս­տ­րատ[իո­սեանց] («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­պայ­ծառ փա­ռօք զար­դա­րեալ... ա. 50բ Տաղ եւ յոր­դոր[ակ] - Սուրբ Եւս­տ­րա­տի­ոս, Աւք­սեն­տի­ոս եւ Ով­րես­տէս վը­կայք... բ. 50բ-1ա Փո­խէ՛ («Սուր­բն զիս») - Սուրբ եւ սր­բա­րար, մ[ա]քրող մե­րոց վի­րաց...

14. 51ա-3ա ԺԴ. Սր­բոյն Յա­կով­բայ եւ Մար[ու]գ[էի] («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­համ­բաւ անուն գո­վե­լի... ա. 53աբ Տաղ ի Մա­թէ­ո­սի («Մա­թէ­ոս») - Մե­ծի հան­դի­սի աւուրս... բ. 53բ («վար­դա­պետ») - Վար­ժիչ հա­նուրց եկե­ղե­ցեաց...

15. 54ա-5բ ԺԵ. Գանձ Յա­րու­թեան («Գրի­գոր») - Գո­յից արար­չին... ա. 55բ Մե­ղե­դի Յա­րու­թեան - Աւե­տիս, միշտ աւե­տեաց հըն­չու­մն... բ. 55բ-6ա Տաղ Յա­րու­թեան («Գրի­գոր») - Գո­չէր հրեշ­տա­կն ի վի­մին...

16. 56ա-8ա ԺԶ. Իգ­նա­տի­ո­սի եւ Պօ­ղի­կարպ[ոսի] («Գրի­գո­րի ո սա») - Գո­հա­բա­նա­կան... ա. 58ա Տաղ ազ­նիւ - Ի սուրբ սեր­մանց առա­քե­լոց... բ. 58աբ Փո­խէ՛ - Իգ­նա­տի­ոս, մա­նուկ բա­րի...

17. 58բ-61ա ԺԷ. Դաւ­թի եւ Յա­կո­բա առաք[ելոյն] («Խա­չա­տուր») - Խորք ան­ք­ըն­նին, ան­ճառ ան­հա­սին... ա. 61բ Յոր­դո­րակ նո­րին («Յո­հա­նե­սի է») - Յա­կո­բոս, ընտ­րեալ վկա, որ­դի Յով­սե­փայ... բ. 61բ-3ա Աայլ տաղ անուշ եւ քաղ­ցր - Յի­սուս Քրիս­տոս, Հօր մի­ա­ծին...

18. 63ա-5բ ԺԸ. Սուրբ Ստե­փա­նո­սի նախ[ավ­կա­յի] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զ­օր ան­մահ թա­գօ­որ... ա. 65բ-6ա Տաղ տէր Ներ­սե­սի («Ի Ստե­փա») - Ի խա­չին տըն­կեալ որ­թոյն... բ. 66ա Փո­խէ՛ («ննոս») - Նըս­տեա­լն յառն[էր] ցու­ցա­նել... գ. 66աբ Յոր­դոր («Ի Ներ­սի­սե») - Ի գա­ւա­զա­նէն Յե­սեայ ստեղ­նեալ Ստե­փա­նոս... դ. 66բ-7ա Փո­խէ՛ («կա­թո­ղի­կո­սե») - Կեն­դա­նի վը­կայ մա­հուամբ կեն­դա­նոյն...

19. 67ա-71ա [ԺԹ.] Պե­տ­րո­սի, Պո­ղոս[ի] («Սար­գիս գրիչ») - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 71աբ Մե­ղե­թի անուշ ասա՛յ - Գլուխ էկե­ղեց­ւոյ եւ վէմ հի­մն ան­շար­ժե­լի... բ. 71բ-2ա Տաղ Պե­տ­րո­սի, Պաւ­ղո­սի («Առա­քե­լոյն») - Այ­սա­ւր ցն­ծա­ցէ՛ք, եղ­բարք... գ. 72աբ Փոխ («Պե­տ­րո­սի») - Պա­ղա­տիմք առ ձեզ, ընտ­րեալք...

20. 72բ-6ա Ի. Որ­դո­ցն որոտ­ման` Յա­կոբ[այ] եւ Յու­հա­նու («Գրի­գո­րի է սա») - Գը­թա­ցեալ քո­յին... /Գան­ձիս ասո­ղի / Եւ սր­բայ­գ­րի`/Աղ­քատ Գրի­գո­րի... ա. 76աբ Տաղ ի տէր Նէր­սէ­սի - Որ­դի­քն որոտ­ման, որք ի վե­րուստ որո­տա­ցին... բ. 76բ-7ա Յոր­դո­րակ («Ներ­սէ­սի երգ») - Նոր լոյս յար­փեն­ւոյն վա­ռեալ Որ­դի­քն որոտ­ման...

21. 77ա-8բ ԻԱ. Կի­րա­կի ասա՛յ, թէ պի­տի («Գրի­գոր») - Գո­յա­ցու­ցիչ Բա­ն­ըդ հայ­րա­կան... ա. 78բ-9ա Տաղ Յա­րու­թեան, ի Սրիկ [Կ]ոս[տան­դէ] («Կոս­տան­դին») - Կա­նան­ց­ըն կան­խեալ եկին ի գե­րեզ­մա­նն...

22. 79ա-81բ ԻԲ. Աբ­գա­րու թա­գա­ւո­րին է («Ի Գրի­գո­րի ե նե­տիս») - Ի հո­ղոյ առեալ... ա. 81բ-2ա Տաղ ի Գրի­գո­րի վար­դա­պե­տէ - Տէր բա­րե­րար Հօր մի­ա­ծին... բ. 82ա-3ա Ար­քայդ Աբ­գար Ուր­հա­յե­ցին...

23. 83ա-5ա ԻԳ. Բար­ս­ղի հայ­րա­պե­տին («Խա­չա­տուր») - Խա­չա­բարձ ար­հի պան­ծա­լի... ա. 85աբ Յոր­դո­րա­կն («վար­դա­պե­տի») - Վա­նիչ ներ­հա­կին Յու­լի­ա­նեայ չա­րին...

24. 85բ-7բ ԻԴ. Կի­րա­կի Յա­րու­թեան ասա («Գրի­գո­րէ») - Գե­րա­կայ գո­յին... ա. 87բ-8ա Մե­ղե­դի անոշ («Ներ­սէս») - Նոր ձայն աւե­տեաց հրեշ­տա­կա­պե­տն այ­ս­օր... բ. 88աբ Յոր­դո­րակ ազ­նիւ եւ անոյշ ասա («կա­թո­ղի­կոս») - Կա­նայ­քն ար­տա­սուօք լա­յին զբար­ձ­օղն ար­տուաս[ու]աց... գ. 88բ-9ա Փո­խէ՛ զձայն («Ի Հա­յոց») - Ի գե­րեզ­մա­նէն զմար­մի­նն, ո՜վ պար­տի­զայ­պան...

25. 89ա-91բ ԻԵ. Եռա­մե­ծի եւ բա­նի­բուն վար­դայ­պե­տի` տէր Մխի­թա­րայ Այ­րի­վա­նե­ցոյ ասա­ցեալ գանձ Աս­տուա­ծա­յայ­տ­նու­թեան ճրա­գա­լու­ցին («Տէր Մխի») - Տար­փու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 91բ-2ա Տաղ ազ­նիւ, ի Ներ­սի­սի («Ներ­սի­սի է այս եր­գս») - Նոր ծա­ղիկ բըղ­խէ այ­սա­ւր յար­մա­տուն Յե­սեայ... բ. 92աբ Յոր­դո­րակ փո­խէ («Թ-Ո») - Թա­գա­ւորն եր­կ­նի յեր­կ­րի էրե­ւես­ցի...

26. 92բ-4բ ԻԶ. Առա­ջին օրն Ծն­ընդ[եան] («Թա­րա») - Թա­գ­ըդ պար­ծա­նաց... ա. 94բ Մե­ղե­դի մու­սա­ղա­լի - Կոյս անայ­պա­կան եւ անախտ ծը­նաւ­ղու­թիւն... բ. 94բ-5բ Տաղն է - Հըրճ[ու]իմք այ­սա­ւր մեք հո­գէ­պէս...

27. 95բ-7բ [ԻԷ.] Եր­րորդ աւուրն («Մկր­տիչ») - Մա­քուր եւ ան­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 97բ-8ա Տաղ ի Ներ­սէ­սի («Տր Ներ­սե­սի է սա») - Տէր փա­ռաց ան­ճառ...

28. 98ա-9բ [ԻԸ.] Եր­րորդ աւուրն քա­րոզ քաղ­ցր եւ անոյշ: Զայս ի ջուրն աւր­հ­նել ասա­ցէք («Յո­հան­նի­սի երգ») - Յա­մե­նայն ժամ աւրհ[ն]եմք... ա. 99բ-100ա Յոր­դո­րա՛կ ասայ - Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մեծ յայ­տ­նեալ... բ. 100աբ Տաղ եր­րորդ աւուրն («Երգ Ներ­սի­սի այս է») - Երգ նոր աւե­տեաց բար­բառ այ­ս­օր մեզ հըն­չեաց...

29. 100բ-2բ ԻԹ. Չոր­րորդ աւուրն եւ Աւե­տեաց սուրբ Աս­տուա­ծած[ն]ին («Խա­չա­տուր») - Խըն­դու­թեան ձայն, բար­բառ աւե­տեաց... ա. 102բ-3ա Մե­ղե­դի անուշ [ա]սա («Ներ­սէս») - Նոր Էդեմ բա­նա­ւոր տըն­կոյն... բ. 103ա-4ա Տաղ [աս]այ («Ա-Ք») - Այ­սա­ւր երե­ւի ան­տեսն ի բար­ձանց...

30.104ա-6ա Լ. Հինգ աւուրն («Խա­չա­տուր») - Խն­դա խո­րան Աս­տու­ծոյ Բա­նին... ա. 106աբ Մե­ղի­դի անոյշ, ի Նա­րե­կա­ցուն - Էին աջոյ աջոյ ձե­ռին... բ. 106բ-7բ Տաղ բազ­մա­կեն - Կայր կոյսն ի յայ­րին...

31. 107բ-9ա ԼԱ. Զա­ւուր գա՛ն­ձս աս[ա] («Յո­վա­նէս») - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... ա. 109աբ Մե­ղիդ[ի] անոյշ աս[ա՛], թէ գի­տես - Պա­րա­գ­րի ան­պա­րա­գ­րե­լի... բ. 109բ Ի սր­բոյն Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցին - Աւե­տիս մեծ խոր­հուր­դոյ... գ. 109բ-10ա Փո­խէ - Սի­րով[բ]էա­ն­ման, քրով­բ­է­ա­թոռ... դ. 110ա Բող­բո­ջա­խիտ, խի­տա­սա­ղարթ... ե. 110աբ Փո­խէ՛ զձայնդ - Յորդ աղ­բե­րաց, հոյլք վը­տա­կաց... զ. 110աբ Աւե­տիս քեզ, Յոր­դա­նան... է. 110բ Լե­րի­նա­թինդ խոր վեհ ի վեր... ը. 110բ Աւե­տիս տի­ե­զե­րաց...

32. 110բ-2բ ԼԲ. Կա­նոն Է-եր­րորդ աւուրն («Խաչ­տուր») - Խո­րան փառ[աց] Աս­տու­ծոյն բա­նի... ա. 112բ-3բ Խոր­հուրդ մե­ղե­դիկ ան[ոյ]շ-Աչ­ք­ըն ծով ի ծով ծի­ծա­ղա­խիտ... բ. 113բ-4ա Սեաւ եմ, գե­ղե­ցիկ...

33. 114ա-6ա ԼԳ. Ը աւուրն է («Գրի­գոր») - Գո­ջու­մն ըղ­ձա­գին... ա. 116աբ Տաղ ի Սրիկ Կոս­տան­դէ-Ան­ըս­կիզ­բ­ըն Բա­ն­ըդ Հա­ւր...

34. 116բ-20ա ԼԴ. Յո­վան­նու ծ[ն]ըն­դեան («Գրի­գո­րի է») - Գե­րայ­գոյն բա­րի... /Եր­գոյս եր­գ­օ­ղին/ Եւ սըր­բա­գր­չին` /Րա­բուն Գրի­գո­րին... ա. 120աբ Մե­ղե­դի անոյշ - ի դա­ս­ըս հրե­ղի­նաց... բ. 120բ-1բ Տաղ ի տէր Ներ­սէ­սի («Ա-Ք») - Ան­մար­մ­նո­ցն հրե­ղի­նաց...

35. 121բ-4բ ԼԵ. Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տին («վար­դայ­պե­տի») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ, գո­վեալ... ա. 124բ-5ա Տաղ է - Ի հան­դէս տօ­նի քօ թա­խա­ցեալ պա­րեմք... բ. 125աբ Փ - Ո՜վ սուրբ հայ­րա­պետ...

36. 125բ-9բ ԼԶ. Սր­բոյն Ան­տո­նի ճգ­նօ­ո­րի («Բա­յիւ ե եզր­գել») - Բար­ձ­րեալ ահա­ւոր... ա. 130ա Տաղ Ան­տո­նի - Ան­տո՛ն, Ան­տո՛ն, ոստ անայ­պա­տի... բ. 130աբ Յոր­դո­րակ - Աան[ձ]ամբ խո­նար­հիմք ի ճգ­նու­թիւ­նս քո...

37. 130բ-2ա ԼԷ. Թա­գա­ւո­րաց («Տա­ան») - Տէր տըն­տե­սա­կան... ա. 132աբ Այ­սա­ւր տօ­նէ եկե­ղե­ցի...

38. 132բ-4բ ԼԸ. Կի­րա­կո­սի եւ Յու­ղի­տայ («Գրի­գո­րի է») - Գե­րայ­պայ­ծառ ար­բիդ եր­կ­նա­յին... ա. 134բ-5ա Տաղ ի Սի­մէ­ո­նի ասա­ցեալ - Սուրբ Յու­ղի­տա, դու[ս]տըր մե­ծաց... բ. 135ա-6ա Տե­սեալ ծնաւ­ղին զա­ղէ­տս իրանց...

39. 136ա-8ա ԼԹ. Վա­հա­նայ Գող­թ­նաց[ոյն] («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­յին... ա. 138աբ Տաղ Վա­հա­նայ («Յով­հա­նէ­սի») - Յաղ­թող զաւ­րու­թեամբ վեր­նա­կա­նաւ լը­ցեալ... բ. 138բ-9ա Յորդ[որակ] - Շնոր­հաց Հո­գոյն ըն­դու­նա­րան...

40. 139ա-41բ Խ. Սր­բոյն Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի («Գէ­որ­գեայ բան») - Գո­լով սքան­չե­լի լոյս քում հան­ճա­րոյ... ա. 141բ-2ա Տաղ Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նին («Գրի­գոր») - Գետ հո­սեալ աս­տուա­ծա­ին... բ. 142ա Յոր­դո­րակ («Բան Խ») - Բար­բա­ռող բան[ին] լե­զու...

41. 142ա-4ա ԽԱ. Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին («Գրի­գոր») - Գո­վեալ եւ աւր­հ­նեալ... (143ա «... երե­կո­յան»): ա. 144ա-5ա Տեառ­ն­ըն­դա­ռաջ օու[ր]ն - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւո­րին...

42. 145ա-6բ ԽԲ. Առա­ւաւ­տուն («Մկր­տիչ») - Մի­ա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 146բ-7ա Մե­ղի­դի անոյշ - Մը­տեալ ի տա­ճարն այ­սա­ւր աւ­ծեալ Աս­տուած... բ. 147աբ Տաղ է - Այ­սա­ւր Երու­սա­ղէմ ցն­ծայ...

43. 147բ-50բ ԽԳ. Առա­ջօ­ո­րա­ցն է («Գրի­գո­րի է») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... ա. 150բ-1բ Տաղ ի անոշ - Լը­ւան զբար­բառ մար­գա­րէ­ին... (150բ «Որ առ ծօ­վուն Տի­պե­րա­յի­նի գոյն է»):

44. 151բ-3բ ԽԴ. Սըր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րայ­վա­րի («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 153բ-4ա Տաղ Սար­գիս Զաւ­րայ[վա­րի] («Յա­կո­բայ է եր­գս») - Յա­ռաջ յա­նեղ տե­սո­ղէ... (153բ «Ի յե­լս արե­ւու գոյն է...»): բ. 154աբ Փո­խէ՛ («Եւ գո­վեստ») - Եր­ջա­նիկ մեծ զաւ­րա­կան... գ. 154բ-5բ Փո­խէ՛ («Բա­նի­ցս այս մե­ծի վա­յին») - Բայց ըզ­դիպ­ւած որ­դոյն եղեալ... /Նա­յեւ եր­գոյս եր­գե­ցո­ղի`/ Ինձ, Յա­կո­բայ ան­ար­ժա­նի...

45. 155բ-5բ ԽԵ. Կա­նոն Յա­րու­թեան («Կի­րա­կեի») - Կեն­դա­նա­րար Որ­դի Աս­տու­ծոյ... ա. 157բ-8ա Մե­ղի­դի անոյշ - Առ պար­տիզ­պա­նն ձայն - էր Մա­րի­ամ... բ. 158ա Տաղ ի Ներ­սի­սէ («Ներ­սե­սի երգ») - Նըս­տեալ կա­նայ­քն ող­բա­յին...

46. 158ա-60ա ԽԶ. Սր­բոց Ատո­մեան­ցն («Գրի­գո­րի») - Գե­ղա­պանծ լու­սով... ա. 160աբ Տաղ սր­բո­ցն Ատո­մա­ցն - Սուրբ նա­հա­տակ, Ատոմ գո­վեալ... բ. 160բ-1ա Փ - Ապա եւ զա­ւրք բո­լոր գըն­դին...

47. 161ա-3բ [ԽԷ.] Սր­բոց Սու­քի­ա­սան­ցն («Գրի­գո­րի է սա») - Գանձ սի­րոյ քո­յին... /Զեր­գաւ­ղ­ըս բա­նի/ Գան­ձիս եւ տա­ղի`/ ԶԳ­րի­գորն նա­զե­լի... ա. 163բ-4բ Տաղ ազ­նիւ - Եր­ջա­նիկ, հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Սու­քի­աս...

48. 164բ-6բ ԽԸ. Կա­նոն սուրբ Ոս­կա­ցն («Խա­չա­տուր») - Խոս­տո­վա­նիմ ըզ­քեզ, Մի­ա­ծին... ա. 166բ-7բ Տաղ Գրի­գո­րի վար­դա­պե­տի Արծ­կե­ցոյ - Սուրբ Ոս­կի, քա­հա­նայդ նա­զե­լի...

49. 167բ-72բ ԽԹ. Սր­բոց թարգ­ման­չա­ցն մե­րոց Սա­հա­կայ եւ Մես­րո­պայ («Բան քա­րո­զից») - Բար­ձ­րեալ ան­քն­նին... ա. 172բ-3ա Տաղ ի տէր Ներ­սէ­սի - Այ­ս­ըմ շնոր­հի սո­վաւ տը­ւեալ...

50. 173ա-5ա Ծ. Սր­բոց Ղե­ւոն­դեաց («Խա­չա­տուր») - Խը­րա­մա­տեալ կա­նոն աւ­րի­նի... ա. 175աբ Տաղ սուրբ քա­հա­նա­յի­ցն - Ի հան­դէս տաւ­նի ձեր րա­խա­ցեալ տաւ­նեմք... բ. 175բ Քա­հա­նայք պա­տուեալք աւծ­մամբ Հո­գոյն շնոր­հաց...

51. 175բ-7բ [ԾԱ.] Սր­բոց Վար­դա­նան­ցն («Գրի­գո­րի է») - Գո­հայ­բա­նեալ Տէրդ ամե­նայ­նի... ա. 177բ-8ա Տաղ ի Մա­թէ­ո­սէ («Մա­թէ») - Մա­քուրք հո­գով, արիք մար­մ­նով... բ. 178աբ («Վար­դա­նայ է») - Վար­դան քաջ, վա­նող չա­րին մեծ պա­տ­ե­րազ­մին...

52. 178բ-80բ ԾԲ. Սր­բոց հայ­րա­պե­տաց («Այ­րի­վա») - Աս­տուած կեն­դա­նի... ա. 180բ-1բ Տաղ դա­ւա­նու­թեան - Խոս­տո­վա­նիմ Աս­տուած ըզ­Հայր...

53. 181բ-5բ ԾԳ. Զա­մէն տան յե­տի բա­նն կըր­կ­նեա՛յ, որ լաւ գայ ասել. Բուն բար­կեն­դա­նաց է, ասա՛յ («Երեւ­նա­նե­ցին») - Եր­գս յա­ւէ­ժա­կան... ա. 185բ Տաղ Աւե­տա­րա­նին - Ճրագ ճշ­մա­րիտ Հօր մի­ա­ծին... բ. 185բ-6ա Չհա­ւա­տա­ցի խոստ­ման բա­նին...

54. 186ա-9բ ԾԴ. Սր­բոյն Թէ­ոդ[ո]րո­սի («Ի յԱ­ռա­քե­լե խն­դ­րեալ է վար­դա­պե­տն») - Ի քէն հայ­ցեմ, աղ­բե­ւր բա­րու­թեան.../Նա­յեւ ան­միտ, ան­գէտ Գր[ի]գո­րին, /Որ նա խըն­դ­րող եղեւ այս գան­ձին.../ ՛Ւ Առա­քե­լին` եր­գաւ­ղի սո­րին... ա. 189բ-90ա Տաղ [սր­բոյն Թէ­ո­դո­րո­սի] - Խա­ղա­ղա­րարն նոր թա­գա­ւոր...

55. 190ա-2բ ԾԵ. Եր­րորդ կի­րա­կէ­ին Աղ­ցից («Գրի­գո­րի է») - Գը­թու­թեամբ իջեր, Տէ՜ր... (190ա «Բ կի­րա­կին պա­հոց»): ա. 192բ-3բ Տա՛ղ ասա («Գրի­գո­րի է բա­նս այս») - Գո­յիդ անեղ ան­ըս­կ­ըզ­բան... բ. 193բ-4ա Փ - Նոյն այս խոր­հուրդ յոյժ խո­րայ­գոյն...

56. 194ա-6ա ԾԶ. Երե­կո­յի՛ն ասայ զայս («Աղ­ցից է») - Ան­ճա­ռե­լի լոյ­ս­ըն հայ­րա­կան... (194ա «Եր­կու կի­րա­կէի երե­կո­յին»):

57. 196ա-8բ ԾԷ. Կիւրղ[ի] եւ մա­ւր նո­րա Ան[ն]այի («Այս բան յԱ­ռա­քե­լես») - Անեղ ու ան­մահ ծը­նունդ հայ­րա­կան... ա. 198բ-9ա Տաղ /// - Աս­տուած փա­ռաց, լոյսդ ան­քն­նին... բ. 199աբ - Այ­սա­ւր եւ մեք ցն­ծամք տաւ­նիւս...

58. 199բ-201ա ԾԹ. Եր­րորդ կի­րա­կէ­ի՛ն ասայ («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Ան­հաս... ա. 201բ Ողբ վասն անա­ռա­կին («Այս բա­նս») - Առ Հայրդ աղա­ղա­կեմ... բ. 201բ-2բ Յոր­դո­րա՛կ ասայ - Ըն­կալ զիս, Տէր, Հայրդ եր­կ­նա­յին...

59. 202բ-4բ Կ. Յո­հան­նու եւ Եպի­փա­նայ («Գրի­գո­րի») - Գը­թու­թեամբ քո­յին... ա. 205ա [Տաղ Եպի­փա­նու, Հմր 423, 131բ] («Գրի­գո­րի է») - Գե­րայ­գոյն Հո­գոյն շնոր­հաց... բ. 205աբ Փո­խէ՛ զձայն - Մե­ծն Եպի­փա­ն­ըն Կիպ­րա­ցին... գ. 205բ-6ա Շր­ջա­նն է - Նըս­տաւ յա­թոռ Կիպ­րոս կը­ղ­զի...

60. 206ա-8ա ԿԱ. Չոր­րորդ կի­րա­կէ­ի՛ն ասայ («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ սոս­կա­կան, /Որ նո­րո­գեաց... ա. 208աբ Տաղ Աւե­տա­րա­նին - Ըստ մե­ծա­տան փափ­կա­սի­րին... բ. 208բ-9ա Այլ ողբ ազ[ն]իւ - Լը­սէ զմե­ծա­տուն առակ... գ. 209ա Յոր­դո­րա՛կ ասայ - Տըն­տես չե­ղէ հա­ւա­տա­րիմ...

61. 209ա-11ա ԿԲ. Սր­բոց Խ-սնից («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հզ­օր ան­մա­հից ար­քա... ա. 211աբ Տաղ Քա­ռա­սուն - Աղա­չա­նաւք սր­բոց ման­կան­ցն... բ. 211բ-2ա Յոր­դո­րա՛կ ասայ, Քա­ռա­սուն («Քա­ռա­սու­նսն») - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր...

62. 212ա-3բ ԿԳ. Հինգ կի­րա­կէ­ին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ ահա­գին... ա. 213բ-4ա Տաղ է - Ի յիմ քա­ղաք մար­մ­նոյս դը­նի... բ. 214աբ Այլ դա­տա­ւո­րոր­դի ի եր­կ­նա­յին... գ. 214բ-5ա Աայլ տաղ ի Գրի­գո­րի վար­դա­պե­տի Արծ­կե­ցոյ («Գրի­գոր է ա») է Գան­գատ ու­նիմ ասել քեզ... դ. 215աբ Յորդ[որ]ակն է - Տէր իմ գը­թած եւ բա­րե­րար...

63. 215բ-8ա [ԿԴ.] Սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին («Մկ­կր­տիչ») - Մեծ եւ հզ­օր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 218աբ Տաղն է - Ի յե­լս արե­ւու արեւ... բ. 218բ-9ա Յոր­դո­րակ - Բար­ձ­րա­ցի՛ր, դըշ­խոյ, փա­ռաւք յօրս յի­շայ­տա­կի... գ. 219ա Անդ ի հան­դի­սէն ձայ­նէր ի գու­բն ըստ­ւե­րին...

64. 219ա-22ա ԿԵ. Վե­ցեր­րորդ կի­րա­կէ­ին է («Գրի­գոր­րի­գոր») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... /Այ­լեւ եր­գ­օ­ղի/ Գան­ձիս եւ տա­ղի`/ Րա­բուն Գրի­գո­րի... ա. 222ա Տաղ Աւե­տա­րա­նին («վար­դա») - Վեր­ջի յա­նէ­րեկ աւուրն եւ հա­մա­ռաւ­տին... բ. 222աբ Փո­խէ՛ զձայն («Պե­տին է») - Պայ­ծառ զար­դա­րին լու­սով...

65. 222բ-5ա ԿԶ. [Գանձ Յա­րու­թեան Ղա­զա­րու, Հմր 423, 141ա] («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­ջու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 225աբ Տաղ անոյշ տէր Ներ­սե­սի - [Ձ]այ­նն այն, որ զաշ­խար­հս արար... բ. 225բ-6ա Փո­խէ՛ - Փոյթ ընդ փոյթ արեկ ար­տա­քս...

66. 226ա-8ա ԿԷ. Ծաղ­կա­զ­ար­դին է («Հայ­ցէ ս») - Հա­մայ­գո­յա­կան...

67. 228ա-9բ ԿԸ. Երե­կո­յի՛ն ասայ զ[հ]ատորս զայս («Իրով») - Ի տաւ­նս տաւ­նից... ա. 229բ-30ա Տաղ է Ծառ­զար­դա­րի - Աս­տուա­ծ­ըն բան Հաւ­ր­ըն փա­ռաց... բ. 230ա Փո­խէ՛ - Ոս­տս ի ծա­ռոց բե­րեալ ծե­րոց...

68. 230ա-4ա ԿԹ. Աւագ Եր­կու­շա­բա­թին Աղու­հա­ցին («Գրի­գո­րի է սաա») - Գե­րա­գոյն Էից... ա. 234աբ Տաղ ազ­նիւ եւ լաւ - Անդ ի մէջ դրախ­տին էրեք ան­ձինք կա­յին... բ. 234բ Ադա­մայ ստեղ­ծ­օղն եկեալ յիւր պատ­կերն ի տես...

69. 235ա-7բ Հ. Երէք­շա­բա­թին («Գրի­գոր») - Գործ արար­չա­կան... ա. 237բ-8ա Տաղ է - Վա՜յ իմ մե­ղու­ցեալ ան­ձի­նս...

70. 238ա-40ա ՀԱ. Չո­րէք­շաբ­թին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ան­ճառ խոր­հուր­դն ահա­գին... ա. 240աբ Տաղ պատ­շա­ճօ­ւոր - Յի­սուս փր­կիչ կե­նա­րար... բ. 240բ-1ա Տաղ տէր Ներ­սէ­սի - Մեր­ձեալ զատ­կին հր­է­ա­կա­նի...

71. 241ա-3ա ՀԲ. Աւագ հինգ­շա­բա­թին («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­պայ­ծառ խոր­հուր­դն ահայ­գին... ա. 243ա Տաղ է - Տէ­ր­ըն կա­տա­րիչ հին օրի­նա­ցն ուխ­տի... բ. 243աբ Հար­ցա­նել փրկ­չի, թէ Ով որ զայն առ­նէր...

72. 243բ-7ա ՀԳ. Աւագ հինգ­շա­բաթ[ին] («Զպա­կա­սորդք») - Զա­հեղ զան­քն­նին... ա. 247աբ Տաղ Ոտ­նա­լու[այի] - Յե­րե­կո­յի հինգ­շա­բա­թին...

73. 247բ-9բ ՀԴ. Աւագ ուր­բա­թին է («Ի Մմա­թէ») - Ի յան­մար­մ­նայ­կան... ա. 249բ-50ա Տաղ անո՛յշ ասա - Զար­հու­րեալ զօ­րա­ցն եր[կ]նա­ւո­րա­ցն խըմ­բի... բ. 250աբ Փոխ[է՛] - Արագ հա­սա­նէր ակ­նար­կե­լով նը­մայ...

74. 250բ-2ա ՀԵ. Ուր­բա­թու ցե­րե­կի՛ն ասա («Ոոս­սէ խն­դ­րեաց Գրի­գորն») - Որ եւ կա­տա­րեալ... /Նո­րին եր­գաւ­ղին`/ Տէր Մա­թէ­ո­սին,/ Խըն­դ­րող Գրի­գո­րին... ա. 252ա-3ա Ողբ Աս­տուա­ծած­նին - Աս­տուա­ծա­ծին սր­բու­հին... բ. 253աբ Փո­խէ՛ - Ով Սի­մէ­ոն ծե­րու­նի...

75. 253բ-5բ [ՀԶ.] Երե­կո­յի ժա­մոյն ասի գան­ձս եւ տա­ղս («Զտւր») - Զա­նե­ղա­կան ամէ­նի­ցն Աս­տուած... (255բ «Ի ժամ երե­կո­յին ժո­ղո­վին եւ կար­դան զգիր­քն եւ զԱ­ւե­տա­րա­նն եւ ասեն «Սուրբ Աս­տուած, որ խա­չե­ցար եւ թա­ղե­ցար», ապայ` զգան­ձս եւ զտա­ղս եւ քա­րոզ Սուրբ խա­չին»): ա. 255բ-7բ Աս­տուա­ծա­ծին կոյս Մա­րի­ամ...

76. 257բ-60ա ՀԷ. Աւագ ուր­բա­թի («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ զար­մա­նա­լի, անի­մա­նա­լի... ա. 260ա-1ա Տաղ պատ­շա­ճա­ւոր - Լը­ցան բան­քն այ­սա­ւր սուրբ մար­գա­րէ­ի­ցն...

77. 261ա-3բ ՀԸ. Թաղ­ման ճրա­գա­լու­ցին Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հան­գ­ըս­տեան իաւթ­ներ­րոր­դին... ա. 263բ-4ա Տաղ Թաղ­մա­նն Յի­սու­սի - Այ­սա­ւր է շա­բաթ եւ լը­ռու­թիւն հան­գիստ յեր­կ­րի... բ. 264աբ Փո­խէ՛ զձայն - Այս է այն Յի­սուսն, որո քղան­ցիւ­քն ախտք սր­բե­ցան... գ. 264բ-5ա Որ եղե­լոց ի կեա­նս շնոր­հէ... դ. 265ա Ան­քուն Էի­ց­ըս պա­հա­պան...

78. 265բ-7ա ՀԹ. Յա­րու­թեան սուրբ Զատ­կի կի­րա­կէ («Մկր­տիչ») - Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիտ մի­ա­ծին... ա. 267աբ Տաղ ի Ներ­սե­սի («[Ն]եր­սե­սի ե») - [Ն]ուր իմն աւե­տեաց բար­բառ նո­րա­զուարճ ձայ­նիւ... բ. 267բ-8ա («Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին») - Հա­ւր կա­մաւն իջեալ Որ­դին մար­մին ըզ­գե­ցաւ...

79. 268ա-70բ [Ձ.] Այլ գանձ Յա­րու­թեան («Տէ­րուն») - Տէր տէ­րու­նա­կան... (268ա «Եր­կ­րորդ օուր Յա­րու­թեան»): ա. 270բ Մե­ղե­դի անոյշ - Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ասեմ... բ. 270բ-1ա Յոր­դո­րակ է,աս[ա՛] - Զա­մուրս իմ քա­կել կա­մի... գ. 271ա Այլ տաղ մե­ռե­լո­ցին - Այ­սա­ւր աւե­տիս ձեզ, նըն­ջե­ցե­լոցդ... դ. 271բ-2ա Փո­խէ՛ զձայնդ տա­ղիս - Արի, Եսա­յի, բար­ձ­րա­ձայն գո­չեա՛...

80. 272ա-3բ [Ձա.] Գանձ Յա­րու­թեա­նն («Ական») - Արդ, լու­սօ­ո­րեա՛յ... (273ա «Եր­րորդ աւուրն»): ա. 273բ-4ա Մե­ղի­դի - Հա­ւուն, հա­ւուն ար­թ­ը­նա­ցեալ... բ. 274աբ Տաղ աս­նիւ («Յ-Ք») - Յա­րու­ցեալ յեր­րորդ աւուրն...

81. 274բ-6ա ՁԲ. Չո­րորդ աւուրն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ ձայ­նիւ ցըն­ծա­լի... ա. 276աբ Յա­րեաւ յա­ւուր եր­րոր­դին... բ. 276բ-7ա Յա­րեաւ փա­ռաց թա­գա­ւորն, աւե­տի՜ս...

82. 277ա-8բ ՁԳ. Հին­գե­րորդ աւ[ուրն] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 278բ-9ա Տաղ Յա­րու­թեան - Յայն­ժամ սի­րով տի­րա­կան...

83. 279ա-80բ [ՁԴ.] Յա­րու­թեան վեց[երորդ] [աւուր] («Յարն») - Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 280բ-1ա Տաղ Յա­րու­թեան - Եկեալ Մա­րի­ամ Մա­գ­դա­ղե­նա­ցին...

84. 281ա-3ա ՁԵ. Կա­նոն գլ­խա­տմ[անն Յո­վան­նու] («Գրի­գոր») - Գո­յա­կն էա­կան... /Եր­գոյս ասո­ղին/ Եւ սր­բայ­գ­րո­ղին`/ Րա­բուն Գրի­գո­րին... ա. 283ա-4ա Տաղ ի Մա­գ­րիս­տոս Գրի­գո­րի («Կա­րա­պե­տին տաղ») - Կա­րա­պե­տտ սուրբ հօ­ա­տոյ...

85. 284ա-6բ ՁԶ. Կա­նոն նոր կի­րա­կի («Գրի­գո­րի է») - Գաղ­տ­նի խոր­հր­դին... / Եր­գոյս եր­գաւ­ղի/ Եւ սր­բայ­գ­րո­ղին`/ Րա­բուն Գրի­գո­րի... ա. 286բ-7ա Տաղ նոր կի­րա­կի - Այ­սա­ւր նոր արեւ հա­րեալ ի նո­րա­հ­րաշ արե­գակ­նէն... բ. 287ա-8ա Այլ տաղ Յա­րու­թեան - Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան...

86. 288բ-90բ ՁԷ. Աշ­խար­հա­մա­տ­րան («Մկ­րա­իչ») - Մաք­րեալ տա­ճար սուրբ տէ­րու­նա­կան... ա. 290բ-1ա Տաղ - Ու­րա՛խ լեր, հարսն ի յեր­կ­րէ...

87. 291ա-3ա ՁԸ. Կի­րակ­մ­տի ասա­ցէք («Գրի­գո­րր») - Գե­րամ­բարձ Աս­տուած... /Գան­ձիս ասո­ղի`/ Րա­բուն ան­մ­տի Գրի­գո­րի...

88. 293ա-5ա ՁԹ. Հըսկ­ման կի­րակ­մ­տի («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րան­ճառ ար­փի... ա. 295աբ Տաղ սուրբ Յա­րու­թեան («Կոս­տան­դին») - Կա­նա[ն]ցն կան­խեալ եկին ի գե­րեզ­մա­նն...

89. 295բ-8ա Ղ. Երեւ­ման սուրբ Խա­չին («Ի Մա­թեո­սե խն­դ­րեաց Գրի­գորն») - Իս­կա­կից Որ­դի... ա. 298ա-9ա Այլ տաղ Երեւ­ման խա­չին («Ա-Ն») - Ար­մատ ան­մա­հու­թեան

90.. 299ա-300բ ՂԱ. Համ­բարձ­մա­նն է («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ տաւ­նիւս ըղ­ձա­լի... ա. 300բ-1ա Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ - Աս­տուա­ծ­ըն Բա­նն Հա­ւր մի­ա­ծին... բ. 301աբ Փ - Եւ ի լը­նուլ քա­ռա­ս­նե­կին...

91. 301բ-3բ ՂԲ. Մե­ծայ­հ­րա­շին («Մա­թէ­ո­սի է, [Խ]նդ­րեաց Գրի­գոր») - Մի­ակդ ահա­ւոր... ա. 303բ-4ա Տաղ ազ­նիւն («Ան­դ­րի­աս») - Այ­սա­ւր ան­դ­րա­նիկ Հա­ւր մի­ա­ծին Որ­դին... բ. 304ա Յոր­դո­րակ («վար­դա­պետ») - Վե­հից թա­գա­ւորն այ­սա­ւր առ Հայր մը­տա­նէր...

92. 304ա-6ա ՂԳ. Հո­գոյն գա­լ­ըս­տեա­նն («Վա­նիկ ասա:) - Վե­րա­ւր­հ­նեալ, գո­վեալ... ա. 306աբ Տաղ ազ­նիւ - Ի մե­ծի աւուր տաւ­նիս...

93. 306բ-8ա ՂԴ. Մեծ աւուր Պեն­դա­կոս­տէ­ին եր­կր[որդ աւուր] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր Հո­գի Աս­տու­ծոյ... ա. 308աբ Տաղ Աս­տու­ծոյ Հո­գոյն - Աս­տա­ն­օր ծա­գեաց լոյսն աւե­տեաց [կե­նաց]...

94. 308բ-9բ [ՂԵ.] Եր­րորդ օուրն է գան­ձս («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ լոյսն ար­տայ­փայլ[եալ]... ա. 309բ-10ա Տաղ - Այ­սա­ւր Սուրբ Հո­գին Աս­տուած եկեալ յաշ­խար­հարս... բ. 310ա Փո­խէ՛ - Հո­գին Սուրբ հըն­չեաց բա­զմայ­պա­տիկ մի ձայն...

95 310ա-2բ ՂԶ. Յո­վա­նէս Թլ­գու­րան­ցոյ ասա­ցեալ: Վասն Հոգ[ոյն] («Յո­վան­նէս») - Յա­ւէտ իս­կայ­պէս... (310ա «Չոր­րորդ աւուր գա­լ­ըս­տեան»): ա. 312բ Տաղ ազ­նիւ - Ի մե­ծի օուր տաւ­նիս...

96. 312բ-7ա ՂԷ. Հինգ աւուր Հո­գոյն («Հո­գոյն Սր­բոյ») - Հո­գի Աս­տու­ծոյ, բը­խու­մն ան­ք­ը­նին...

97. 317ա-21ա ՂԸ. Սր­բոց Հռիփ­սի­մեանց («Վկա­յա­կա­նաց») - Վա­յել­չա­կա­նաց... ա. 321ա-2ա Տաղ անո՛յշ ասայ - Եր­ջա­նիկ, հո­գի­ա­հ­րաշ կոյսն մա­քուր սուրբ Հռիփ­սի­մէ...

98. 322բ-4ա ՂԹ. Գլա­կայ վա­նաց Սուրբ Կա­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գո­յիդ հզաւ­րի... ա. 324աբ Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար - Մը­կ­ըր­տի­չ­ըն Քրիս­տո­սի սուրբ Կա­րայ­պե­տն Յո­վա­նէս բ. 324բ-5ա Փ - Հա­մար­ձակ սայ ձեռ­նա­դ­րէ...

99. 325ա-7բ Ճ. Կա­թո­ղի­կէ եկե­ղե­ցի («Տա­ւե­ցս:) - Տտուն Քրիս­տո­սա­յին... (326ա «Շո­ղա­կա­թին»): ա. 327բ Սուրբ տա­ճա­րին - Սուրբ է տա­ճար տէ­րու­նա­կան... բ. 328ա Նախ մի­այ­ծին Աս­տուած Բա­նն... գ. 328աբ Եր­կու աւ­տար­ք­ըն մի­ա­ցան...

100. 328բ-30բ ՃԱ. Ման­կան­ցն Բեդ­ղայ­հէ­մի («Խա­չա­տուր») - Խան­դա­ղա­կաթ սր­տիւ տեն­չա­լի... ա. 330բ Տաղ անու՛շ ասայ - Սար­սեալ Հե­րո­դէս դո­ղայր ընդ լուր ար­քա­յին... բ. 330բ-1ա («Ա-Ք») - Ար­թունք, զը­ուար­թունք...

101. 331ա-3բ ՃԲ. Կոս­տան­դի­ա­նոս[ի] («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րար­փիդ վե­րին... ա. 333բ-4ա Տաղ Կոս­տանդ[իա­նո­սի] - Թա­գա­ւորդ աս­տուա­ծա­րեալ... բ. 334աբ Փոխ - Բար­ձ­ըր պատ­ւար սուրբ Սի­ո­նի...

102. 334բ-6բ ՃԳ. Ներ­սե­սի հայ­րայ­պե­տին («Գրի­գոր») - Գոյ մեզ ցըն­ծա­լի... ա. 336բ-7ա Տաղ անուշ - Նոր մե­ծա­հան­դէս տաւ­նիւ սուրբ հայ­րա­պե­տիս... բ. 337աբ ի [Կ]ոս­տան­դէ ասայ - Հընչ­մամբ ձայ­նիւ բեր­կ­րա­նաց...

103. 337բ-9ա ՃԴ. Տրտ­դա­տա թա­գա­ւոր[ին] («Հգ­սա») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 339աբ Տաղ Ներ­սէ­սի («Ներ­սե­սի է») - Նոր­րայ­հ­րաշ տե­սիլ եւ գե­րա­գոյն քան ըզ­բ­նու­թիւն... բ. 339բ-40ա Յոր­դո­րա­կն է - Եւ Տր­դատ գո­ռոզ ար­քայն եւ ամ­բար­տա­ւա­նն...

104. 340ա-2ա ՃԵ. Որ­դոց, թո­ռա­ցն («Նից ալ») - Նոր թագ պե­տա­կան... ա. 342աբ Տաղ որ­դո­ցն եւ թո­ռանց («Հէ­թում») - Հո­գի Աս­տու­ծոյ Աս­տուած... բ. 342բ-3ա Յոր­դո­րակ է («Գրի­գո­րի է») - Գո­վեստ քեզ, բա­րեաց պատ­ճառ, Քրիս­տոս կեն­դա­նի... գ. 343աբ Այլ տաղ ազ­նիւ - Գրի­գոր, պը­սա­կն ազ­գի մարդ­կան...

105. 343բ-7բ ՃԶ. Մար­գա­րէ­ի­ցն է գան­ձս («Խոր­հ­ըր­դո­ցն») - Խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին... ա. 347բ-8ա Տաղ ի Ներ­սի[ս]է («Ներ­սէ­սի») - Նո­րայ[հրա]շ տաւ­նիւս տե­ղա­նո­ղա­ց­ըն ցըն­ծաս­ցուք... բ. 348ա-9ա («Ա-Ք») - Աս­տուա­ծա­յին խո­րոց ան­ճառ...

106. 349ա-52ա ՃԷ. Սուրբ Տա­պա­նա­կին («Ի խն­դ­րոյ վար­դա­պե­տին Գրի­գո­րին») - Իմ­աս­տու­թիւն ան­ճառ անե­ղին... /Գրի­գո­րի` անուն սոսկ վար­դա­պե­տին,/Որ նա խն­դ­րեաց զգանձ Տա­պա­նա­կին... /Առա­քե­լին` եր­գաւ­ղի սո­րին... ա. 352աբ Յոր­դո­րակ - Մայր հա­ւա­տոյ սուրբ հար­ս­նա­րան... բ. 352բ-3ա Այլ տաղ («Կա­րա­պե­տի») - Կա­թ­ու­ղի­կէ եկե­ղե­ցիս...

107. 353ա-4բ ՃԸ. Վար­դէ­վառն («Մրր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 354բ-5ա Այլ տաղ Վար­դէ­վառ[ի] - Գաւ­հար վար­դ­ըն վառ առեալ...

108. 355ա-7ա ՃԹ. Հայ­րա­պե­տա­ցն Եփէս[ոսի] («նե­ցի») - Նես­տոր նաս­րա­նի... ա. 357ա Տաղ դա­ւա­նու­թեան - Նոյն բա­նն, որ էր ծը­նունդ նայ Հա­ւր... բ. 357բ Րամք հան­դի­սի Հա­յոց ազ­գի...

109. 357բ-9ա ՃԺ. Փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ հա­րա­շա­կերպ վե­հին... ա. 359ա Տաղ Ներ­սի­սի - Այ­սա­ւր Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կայ­պե­տն եկեալ... բ. 359բ-60բ Ի տէր Ներ­սի[սէ] - Անա­րատ տա­ճար եւ առա­գաստ լու­սոյ...

110. 360բ-4ա ՃԺԱ. Եր­րորդ աւ­ր­ըն («Ստե­փան­նո­սի») - Սուրբ մայ­ր­ըդ լու­սոյ... ա. 364աբ Տաղ - Ող­ջո՜յն ընդ քեզ, Մա­րի­ամ... բ. 364բ-5ա Յորդ[որակ] - Ծա­ղիկ պայ­ծառ ծո­վա­յին...

111. 365ա-7բ ՃԺԲ. Եր­րորդ աւուրն («Գրի­գո­րի ե») - Գո­վա­բա­նեալ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 367բ-8ա Ի [Ս]րիկ Կոս­տան­դէ - Աս­տուա­ծա­ծա­ին, կոյս երա­նեալ... բ. 368ա Ի տէր Մխի­թա­րէ - Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին կու­սին... գ. 368աբ Փո­խէ՛ - Ան­մեղ, անա­րատ գա­ռի­նն...

112. 368բ-70բ ՃԺԳ. Չոր­րորդ աւուրն («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­պայ­ծառ ար­փի ան­ը­ման... ա. 370բ-1ա Պըլ­զոյն ասա­ցեալ է («Ա-Ղ») - Առաջ­նայ­ճա­շակ պը­տ­ղոյն... բ. 371բ-2ա («Ճ-Ք») - Ճա­ռա­գայթ փա­ռա­ցն Հօր...

113. 372ա-4ա ՃԺԴ. Յո­վա­նու եւ Յո­բայ ասայ («Մկ[ր]տիչ») - Մե­ծայ­պայ­ծառ փա­ռաւք պան­ծա­լի... ա. 374աբ Ի տէր Ներ­սի­սէ է տա[ղ]ս - ԶՅոբ յի­շես­ցուք զե­րա­նե­լին... բ. 374բ-5բ Յո­վա­նու - Յո­վա­նէս, մեծ մար­գա­րէ...

114. 375բ-7ա ՃԺԵ. Նա­ւա­կա­տեաց Խա­չին («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­պայ­ծառ փայլ­մամբ իբր ըզ­բոց... ա. 377աբ Տաղ ի տէ[ր] Ներ[ս]իսէ («Բան ի վկ­այսն») - Բա­նիւ աւե­տա­ւոր բա­րառ­նայ­բար բար­բա­ռես­ցուք... բ. 377բ-8ա Փո­խէ («Ի Ներ­սի­սէ») - Ի մի յար­մա­րու­թիւն զհո­գիս ընտ­րեալ քոց ընտ­րե­լոց...

115. 378ա-80ա ՃԺԶ. Սուրբ Խա­չին զգա՛ն­ձս ասա («Յո­վան­նէս») - Յայն եդե­մա­կան... ա. 380աբ Յոր­դո­րա­կն է («կա­թո­ղի») - Կեն[աց] փայտ տըն­կեալ... բ. 380բ-1ա Փո­խէ՛ («Կո­սի Հա­յոց») - Կեն­դան­ւոյն մահ­ւամբ մար­մ­նով զհո­գիս իմ կե­ցոյ...

116. 381ա-3բ ՃԺԷ. Սր­բոյ Տա­պա­նա­կին («Գրի­գո­րէ») - Գե­րա­գոյն բա­րի... ա. 383բ-4բ Յոր­դո­րակ («Տէր Առա­քեալ Սիւ­նեաց») - Տա­ճար լու­սոյ, տուն ար­քա­յին...

117. 384բ-6բ ՃԺԸ. Գէ­որ­գեայ Զօ­րա­վա­րի («Խա­չա­տուր») - Խըն­դա­հ­րա­ւէր մա­ն­կունք Սի­ո­նի... ա. 387ա Մե­ղի­դի ի Սրիկ Կոս­տան­դէ - Ի հան­դի­սա­կան տօ­նիս... բ. 387աբ Րա­մեալ ըզ­կի­ր­ըս տան­ջա­նաց...

118. 387բ-90ա ՃԺԹ. Վա­րա­գայ Սուրբ Նշա­նին («Գրի­գո­րի ե սա») - Գլուխն եկե­ղե­ցոյ... ա. 390աբ Յոր­դո­րա­կն է - Այ­սա­ւր ի ձե­ռ­ըն խա­չին...

119. 390բ-3բ ՃԻ. Եօ­թա­նաս[նից] («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն գո­յէ... /Եր­գոյս ե[ր]գօ­ղի / Եւ սր­բայ­գ­րո­ղին`/ Րա­բուն Գրի­գո­րին... ա. 393բ-4ա Տաղ է - Աղա­չա­նօք մա­քուր դա­սին...

120. 394ա-6բ ՃԻԱ. Կա­նուն Խաչ­գիւ­տին («Խա­չա­տուր») - Խա­չի քոյ, Քրիս­տոս, եր­կիր պա­գա­նեմք... ա. 396բ Տաղ Խաչ­գիւ­տին - Այ­սա­ւր եղեւ գալ դըշ­խո­յին... բ. 396բ-7ա Ի գը­տա­նել խա­չա­փայ­տին... գ. 397աբ Փ - Յայն­ժամ մե­ռեալ մի տա­նէ­ին...

121. 397բ-400բ ՃԻԲ. Առա­քե­լո­ցն է գան­ձս («Յո­հա­ա­նն­նէս») - Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 400բ Տաղ է - Էա­կ­ցին Հա­ւր սպա­սա­ւորք... բ. 400բ-1ա Փոխ - Աղա­չա­նօք մա­քո[ւ]ր դա­սին...

122. 401ա-3ա ՃԻԳ. Գանձ ամե­նայն մար­տի­րո­սաց («Տի­եառն») - Տէր Աս­տուած բարձ[ր]եալ... ա. 403աբ Տաղ տէր Ներ­սի­սի («Ճ-Շ») - Ճըշ­մա­րիտ վկայք Աս­տուա­ծոր­դոյն եղեալք... բ. 403բ-4ա («Ո-Ք») - Ոտից ձեր հատ­մամբ մեզ ուղ­ղե­ցէ՛ք շա­ւի­ղս...

123. 404ա-6ա [ՃԻԴ.] Գանձ մար­տի­րո­սաց («Դա­հի­թէ») - Դա­ւա­նե­ցէ՛ք, որ­դիք աւ­րի­նաց... ա. 406ա-7ա Տաղ Ներ­սէ­սի ասաց[եալ] - Աղա­չա­նօք ընտ­րեալ դա­սին...

124. 407ա-8բ, 411աբ, 409աբ, 412ա ՃԻԵ. Գանձ ամե­նայն սր­բոց հը­նոց եւ նո­րոց («Սի­մէ­ոն») - Սուր­բ­ըդ սր­բոց, Աս­տուած էա­կան...

125. 412ա, 410աբ, 413աբ ՃԻԶ. Ձեռ­նա­դ­րու­թեան («Գրի­գոր­րի է») - Գը­թա ի մեզ, Տէր ամե­նա­կալ... ա. 413բ-4բ Տաղ է («Տէր Առաք­քեալ ասէ է») - Տար­փա­ցեալ ըղ­ձա­նամք, տէր Յի­սուս, քոյդ զեղ­մանցդ... բ. 414բ-5ա («Ի տէր Առա­քել») - Ի մե­ծի հրա­շա­փառ հան­դի­սիս...

126. 415ա-8ա ՃԻԷ. Ի տէր Ման­ւէլ եպիս­կո­պո­սէ ասա­ցեալ, ի թա­ղու­մն մե­ռե­լոց («Ման­վե­լզ») - Մինդ ի յե­րից, Բանդ, որ ի Հաւ­րէ... ա. 418ա-9բ Եւ ապայ կար­դան գա­ղօ­թսն` Աս­տուած հո­գոց եւ ըստ[եղ]ծիչ, եւ յետ թաղ­մա­նն ասեն զայս ող­բս /// - Ո՜վ քա­հա­նայք եւ վար­դայ­պետք աս­տուա­ծայ­բան...

127. 419բ-21բ ՃԻԸ. Գանձ գի­շե­րայ­պաշտ­ման հա­սա­րա­կաց աւուրց պա­հո­ցն («Առա­քել») - Ան­տա­նե­լիդ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի... ա. 421բ Ողբ պի­տա­նի («Երգ Արի») - Եկայք այ­սա­ւր, եղ­բարք ամէն... /Յաւդ­ւած մար­մ­նոյս...// (շար. թա­փուած):

128. 422աբ [ՃԻԹ. Ապ­աշ­խա­րու­թեան ցան­կից] («րզա») - [Մե­ղայ, Տէր, մե­ղայ... բոյս բա­րի չգոր­ծեալ. Հմր 423, 256ա, 257բ], 0առս անպ­տ­ղա­ցեալ.../ ընդ աւա­զա­կին...// (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1ա (Շղա­գիր) Տը­գէտ Պե­տ­րո­սին:

2ա (ԺԷդ., նօ­տր­գիր) ՃՃ. ԼԺ. ԺԵ (փխ ԺԺ). ԶԳ. [Ա]. ՏՌ. ԳԲ. ԸՃ. ԺԺ. ՌՌ. ԾԿ (փխ ԾԺ). ԳՃԳՃ. ԲՃԶՃ. ԵՃՃ. ՌՌ. («Մխի­թար եպիս­կո­պոս») Էջ­մի­ած­նե­ցի

153բ (ԺԸդ., բո­լոր­գիր) Ի յե­լս արե­ւու գոյն է աստ. Մի­քա­յէլ գիրչ:

3ա (Շղա­գիր) Թիվն 1807 մար­տի Է այս Գան­ձա­րա­նս Թար­վի­զու ոյ­ղար­կէ­ցի սուրբ Աթոռն Էջ­մի­ա­ծին յի­շա­տակ. ես` Հա­մա­դան­ցի Ղա­զա­րի որ­դի մայհ­դի­սի 0վա­նէս տվի: 0վ կայ­դայ, մին բե­րան ոյ­ղոր­մի ասի, Աս­տուած նրան ոյ­ղոր­մէս­ցի. ամէն:

Գր­չա­փորձ` 2բ Կա­նոն հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն սր­բոց Գաբ­րի­է­լի եւ Մի­քա­յէ­լի - [Մ]եծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ հրա­շա­զան... (մի քա­նի տող): Կան նա­եւ տար­բեր նշում­ներ` 212բ, 213ա, 214բ, 215ա, 217բ, 218բ, 228բ, 229ա, 264բ, 291բ, 294բ, 386բ, 387ա, 410աբ:

430

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

[Աղ­թա­մա՞ր]                                                                                    ԺԵ - XV

ԳՐԻՉ` Յա­կոբ:

ԹԵՐԹ` 334+2 (կրկ. 125, 140). չգ­րուած` 3աբ, 135աբ, 155աբ, 167աբ, 254աբ, 334աբ: ՊՐԱԿ` Ա-Լx12 (Ա 13, Է, ԺԱ, ԺԷ, ԻԶ, ԻԷ, ԻԹ 11, Բ, Ը, ԺԴ, ԺԶ 10, ԺԲ 8, Լ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,5x16,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 168ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կա­շի: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+2, թուղթ, հնա­տիպ, մասն ճա­շո­ցի: Կար­դալ Բբ «Եւ եղի­ցի եթէ բազ­մա­նայ­ցէք»..., Աբ...«կամ ով ասի­ցէ ցնա, թէ զի՞նչ արա­րեր», Դբ «եւս եկես­ցեն եւ ոչ ժա­մա­նես­ցեն»..., Աա «մի՛ լի­նիր իմ­աս­տուն յա­չս ան­ձին»:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ստե­փան­նոս Նա­խավ­կայ` 315ա: Լու­սան­ցա­զարդ` տա­ճար (28բ-31ա, 233ա, 244ա), բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, մա­նի­շա­կա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թեր­թե­րը մա­սամբ Խառ­նուած (կար­դալ` 8-10, 4-6, 11-21, 7, 22-328, 331, 329, 330): ԺԶ դ. նո­րո­գուած, պա­կա­սող որոշ թեր­թեր լրա­ցուած լու­սա­դ­րոշմ ու­նե­ցող թղ­թով: Նո­րո­գե­լիս եզ­րա­հա­տուած, լու­սան­ցա­զար­դե­րը մա­սամբ վնա­սուած: Կազ­մը ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

- 1ա-2բ [Ցանկ] - Ա. Աս­տուա­ծա­յայ­տ­նու­թեան ճրա­գա­լու­ցին, ի Տէր Մխի­թա­րայ... ՃԸ. Բար­սե­ղի հայ­րա­պե­տին գանձ եւ Բ տաղ ի Խա­չա­տու­րէ:

1. 8ա-10բ [Ա. Աս­տուա­ծա­յայ­տ­նու­թեան ճրա­գա­լու­ցին, ի տէր Մխի­թա­րայ, ցան­կից] ([«Տէր] Մխի­թա­րա») - [Տար­փու­մն ըղ­ձա­կան... Հմր 474, 15ա] ա. 10բ Մե­ղե­դի անոյշ, ի Սա­հա­կա Պար­թե­ւէ - Պա­րա­գ­րի ան­պա­րա­գ­րե­լի... բ. 10Բ, 4ա Ի Ներ­սի­սէ («Ներ­սի­սի ե այս եր­գս») - Նոր ծա­ղիկ բը­խէ այ­սա­ւր յար­մա­տոյն Յե­սեայ... գ. 4աբ Այլ տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար («Ա-Ի») - Այ­սա­ւր խո­նար­հեալ յետ վեց դա­րուն ժա­մա­նա­կի...

2. 4բ Բ. Գանձ առա­ջի աւուր Ծնն­դեան («Մկ») - Մա­քուր եւ ամ­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 5ա [Տաղ Ծն­ըն­դեան - Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր մեք հո­գե­պէս... / Եւ Հմր 5936, 255բ] քա­հա­նայք պա­րեն խըն­ջոյս...

3.5ա-6ա Գ. Քա­րոզ Մկր­տու­թեան Տեառն («Յո­հան­նի­սի երգ») - Յա­մե­նայն ժամ աւր­հ­նեմք... ա. 6աբ, 11ա Մե­ղե­դի անոյշ Մկր­տու­թեան - Քրիս­տոս, Բա­ն­ըդ Հա­ւր, ծը­նունդ ան­ժա­մա­նակ... (6ա «կամ եր­կ­րորդ աւուրն»): բ. 11ա Յոր­դո­րակ - Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մեծ յայ­տ­նեալ...

4. 11ա-3ա Դ. Գանձ եր­րորդ աւուր Ծննդ[եան] («Խա­չա­տուր») - Խո­րան փա­ռաց Աս­տու­ծոյ Բա­նին... ա. 13ա Մե­ղե­դի անոյշ, ի Ներ­սի­սի («Ներ») - Նոր Եդեմ բա­նա­ւոր տըն­կոյն... (13ա «Այ­ս­օր Ան­դ­րա­նի­կի գոյն է կամ կա­նա­ցն կան­խեա­լի կամ Ո՜վ զար­մա­նա­լոյ»): բ. 13աբ («Տր Ներ­սես») - Տէր փա­ռաց ան­ճառ... գ. 13բ Փո­խէ («Ի ե սա») - Ի բար­ձանց Հո­գին աղաւ­նա­կերպ էջ առ նը­մա­նն...

5. 13բ-5բ Ե. Գանձ չոր­րորդ աւուրն եւ Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին, Կե­չա­ռա­ցո («Խա­չա­տուր») - Խըն­դու­թեան ձայն, բար­բառ աւե­տեաց... ա. 16ա (սկ. պա­կա­սա­ւոր)... էլ /Ու­րա­խա­ցաւ Իս­րա­էլ/Աս­տուա­ծա­ծին, յոյս եւ մէլ... բ. 16ա. Ծա­ղիկ պայ­ծառ ծո­վա­յին...

6. 16ա-8ա Գանձ հի­գե­րորդ աա­ւուր Ծնն­դեան, Փի­լի­սո­փա («Փի­լի­սո­փա») - Փա­ռա­ւո­րեալ ի զաւ­րաց վե­րին... ա. 18ա Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն ան­ժա­մա­նա­կեա... (3 տող է): բ. 18բ Տաղ գե­ղե­ցիկ - Աւե­տիս մեծ խոր­հ­ըր­դոյ... գ. 18բ Փո­խէ՛ զոճդ, ո՜վ եղա[նա­կող] - Սրո­բ­է­ա­ն­ման, քրո­բ­է­ա­թոռ... դ. 18բ-9բ Փո­խէ՛- Բող­բո­ջա­խիտ, խի­տա­սա­ղարթ...

7. 19բ-21բ Է. Գանձ վե­ցե­րորդ աւուրն («Խա­չա­տուր») - Խըն­դա խո­րան Աս­տու­ծոյն բա­նի... ա. 21բ, 7ա Մե­ղե­դի անոյշ եւ գե­ղե[ցիկ] - Ադա­մայ տը­ւաւ մեծ աւե­տիս... բ. 7աբ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի կու­սին... գ. 7բ, 22ա Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ, գո­վեստ Աստ[ուա­ծած­նի] («Գո­վեստ ի») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց հըր­ճուո­ղա­կան հընչ­մամբ...

8. 22ա-3բ Ը. Գանձ եօթ­նե­րորդ աւուր («Յո­վա­նէս») - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... ա. 23բ Մե­ղե­դի ի Գրի­գոր վ[ար­դա­պե­տէ] Նա­րեկ[ացոյ] - Երգ զար­մա­նա­լի, երգ շար­ժ­ը­վ­ար­ժե­նի... (23բ «Ո՜վ զար­մա­նալ­ւոյ գոյն ասա՛...»): բ. 23բ-4ա Տաղ գե­ղե­ցիկ, Նա­րե­կա­ցո - Աչ­ք­ըն ծով ի ծով ծի­ծա­ղա­խիտ... (23բ «Այ­ս­օր Ան­դ­րա­նի­կի գոյն է»): գ. 24աբ Յոր­դո­րա­կս այս Նա­րե­կա­ցոյ է - Սեաւ եմ, գե­ղե­ցիկ... (24ա «Ին­ք­նա­գոյն է»): դ. 24բ-5բ Տաղ յոր­դո­րակ («Ա-Ք») - Աւր­հ­նեալ տի­րու­հի, գո­վեալ թա­գու­հի...

9. 25բ-7ա Թ. Գանձ ու­թ­օ­րեա թլ­փատ[ու­թեան] («Գրի­գոր») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­գին... /Գան­ձիս ասո­ղին`/ Ծե­րենց Գրի­գո­րին... ա. 27աբ Տաղ գե­ղե­ցիկ, ի Գրի­գոր վարդ[ապե­տէ] - Այ­սա­ւր նոր խառ­նու­մն եղեալ... բ. 27բ-8ա Այլ տաղ - Ան­ըս­կիզ­բ­ըն Բա­ն­ըդ Հա­ւր... գ. 28աբ Յոր­դո­րակ - Ստեղ­ծաւղ ման­կանց մա­նուկ ցու­ցաւ...

10. 28բ-30ա Ժ. Գանձ Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջի երե­կո­յին («Գրի­գոր») - Գո­վեալ եւ աւր­հ­նեալ... ա. 30 ա Մե­ղեդ[ի] աւուրս տէ­րու­նի - Սի­մէ­ոն սուրբ ծե­րու­նին... բ. 30ա Տաղ - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր... գ. 30ա-1ա Փո­խէ՛ - Զար­թի՛ր, զար­թի՛ր, դու զար­թի՛ր...

11. 31ա-2բ ԺԱ. Գանձ Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջի առա­ւաւ­տուն («Մկր­տիչ») - Մի­ա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 32բ Մե­ղե­դի անոյշ եւ գե­ղե­ցի[կ] - Սուրբ գա­լ­ըս­տեամբ քո, Տէր, նոր ծաղ­կե­ցաւ եր­կիր... բ. 32բ-3ա Տաղ ի Ներ­սի[սէ] - Այ­սա­ւր նո­րա­հ­րաշ լոյսն ի Հաւ­րէ ծա­գեալ... գ. 33աբ Փո­խէ՛ զձայնդ, ո՜վ եղ[անա­կող] - Մը­տեալ ի տա­ճարն այ­սա­ւր աւ­ծեա­լն Աս­տուած... դ. 33բ-4ա Յորդ[որակ] - Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ...

12. 34ա-7ա ԺԲ. Գանձ Յո­վա­նու Ծն­ընդ[եան] («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րա­գոյն բա­րի... /Եր­գոյս եր­գաւ­ղին/ Եւ սր­բա­գ­րո­ղին`/ Ան­միտ Գրի­գո­րին... ա. 37աբ Մե­ղե­դի անոյշ - Ի դա­ս­ըս հրե­ղի­նա­ցն... (37ա «Աւե­տիս մեծ խոր­հր­դո­յին գո՛յն ասա»): բ. 37բ-8բ Յոր­դո­րակ - Յո­վան­նէս, մեծ մար­գա­րէ... (37բ «Ամե­նա­կա­լի գոյն է»):

13. 38բ-41ա ԺԳ. Գանձ Պե­տ­րո­սի հայ­րա[պե­տի] եւ Աբի­սո­ղո­մա սար[կա­ւա­գի] («վար­դայ­պե­տի») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ, գո­վեալ... ա. 41աբ Մե­ղե­դի եւ տաղ, ի Գրի­գոր վ[ար­դա­պե­տէ] - Ի հան­դէս տաւ­նի քոյ րա­խա­ցեալ ցըն­ծամք... (41ա «Ի Խա­չին տըն­կեա­լի գոյն է»): բ. 41բ Նր սի­րով սըր­տի հա­սեր սի­րոյ փր­ըկ­չին... (41բ «Ցու­ցեալ սա­հա­կա­շէ­նի գոյն է»):

14. 41բ-4ա ԺԴ. Գանձ սր­բոց ճգ­նա[ւո­րաց] («Ճգ­նա­ւորք») - Ճը­գ­նա­ւորք ընտ­րեալք... (42բ-3ա «Սուրբ հա­ւրն Ան­տո­նի եւ հա­մաւ­րէն ճը­գ­նա­ւո­րա­ցն»): ա. 44բ Մե­ղե­դի անոյշ, Ան­տո­նի - Ան­տո՛ն, Ան­տո՛ն, ոստ անա­պա­տի... (44բ «Ձայ­նէր, ձայ­նէ­րի գոյն ասա»): բ. 44բ -5ա Յո­դո­րակ - Ան­ձամբ խո­նար­հիմ ի ճը­գ­նու­թիւ­ն­ըս քո...

15. 45ա-8բ ԺԵ. Գանձ սր­բոց թա­գա­ւո­րա­ցն Կոստ[ան­դի­ա­նո­սի], Տր­դատ[այ], Թէ­ո­դոս[ի] («Հին­գէ­տա­թան») - Հա­մա­գո­յա­կան... (47բ-8ա «Թա­գա­ւո­րա­ցն է գան­ձս, Հըն­գէ­տա­սան անուն. Այ­րի­վա­նե­ցոյ ասա­ցեալ»): ա. 48բ Մե­ղե­դի անոյշ եւ տաղ, ի Ներ­սի­սէ («Նվագ բա» - Նոր դրախ­տի քո, Տէր... (48բ «Կա­նա­ցն կան­խեա­լի գոյն է»): բ. 49ա Մի է տա­ղս, բայց փո­խէ՛ զոճտ («Նիս Ներ­սե­սի ե») - Նոյն խունկ բուր­վա­ռաւք... (49ա «Առա­ւօտ լու­սո­յի գոյն է, ծա՛­նր ասա»):

16. 49ա-52բ ԺԶ. Գանձ հա­մաւ­րէն հայ­րա­պե­տաց («Վէշ­տա­սանք է») - Վա­յել է քո­յին... (49ա «Աթա­նա­սի եւ Կիւր­ղի ասա՛ եւ ամե­նայն հայ­րա­պե­տաց»): ա. 52բ-3ա Տաղ, ի Ներ­սի­սէ («Ներ­սե­սի երգ») - Նոր գի­նոյն իմ­աս­տու­թեան... բ. 53աբ («Ա-Ք») - Այ­սա­ւր մայր Սի­ոն ցըն­ծայ տաւ­նե­լով...

17. 53բ-5բ ԺԷ. Գանձ Վա­հա­նա Գող[թնա­ցոյն] («Գրի­գո­րի») - Գը­թա­ցեալ քո­յին... ա. 55բ-6ա Տաղ անոյշ սմին Յո­վա­նէս անուն («Յով­հա­նէ­սի») - Յաղ­թող զաւ­րու­թեամբ վեր­նա­կա­նաւ լը­ցեալ... բ. 56ա Յոր­դո­րակ - Շնոր­հաց Հո­գոյն ըն­դու­նա­րան...

18. 56ա-8ա ԺԸ. Գանձ սր­բոյն Կի­րա­կո­սի եւ մօր նո­րա Յու­դի­տա («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­պայ­ծառ ար­փիդ եր­կ­նա­յին... ա. 58աբ Տաղ սո­ցին ի Գօշտ Սիմ[էո­նէ] - Սուրբ Յու­դի­տա, դու[ս]տըր մե­ծաց... (58ա «Որ առ ծո­վուն Տի­պե­րա­յի­նի գոյն է»): բ. 58բ-9ա Փո­խէ - Տե­սեալ ծն­օ­ղին զա­ղէ­տս իրա­ցն... (58բ «Խա­չն ի նախ­նու­մի գոյն է»):

19. 59ա-61ա ԺԹ. Գանձ Մար­տի­րո­սաց տօ­նից («Խա­չա­տուր») - Խո­նար­հեալ բա­նին Աս­տու­ծոյ... ա. 61աբ Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար առ սուրբ եկե­ղե­ցի խաւ­սե­լով: «Բան ի վը­կ­այսն ի Ներ­սի­սէ» զայս կա­պէ («Բան ի վկ­այսն») - Բա­նիւ աւե­տա­ւոր բա­րառ­նա­բար բար­բա­ռես­ցուք... բ. 61բ-2ա Փո­խէ («Ի Ներ­սի­սէ») - Ի մի յար­մա­րու­թիւն զո­գիս ընտ­րեալ քոց ան­դ­րան­կաց...

20. 62ա-3բ Ի. Գանձ կի­րակ­մ­տից երե­կո­յի ժա­մուն ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ ասա («Գրի­գոր») - Գե­րամ­բարձ Աս­տուած... /Գան­ձիս ասո­ղի`/ Ծե­րենց Գրի­գո­րի... (62ա «Զկի­րակ­մ­տի գան­ձս աստ գրեց, բայց դու ի մի՛տ պա­հէ զտե­ղս եւ ուր կա­միս, ասա՛»):

21. 63բ-5բ ԻԱ. Գանձ հա­սա­րա­կաց ամե­նայն կի­րա­կէ­ից («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­կա գո­յին... (63բ-4ա «Զկ­նի ու­թաւ­րէ­ի­ցն առա­ջին կի­րա­կին եւ Եղի­ա­կան կի­րա­կին գանձ զայս ասա՛, զի խոր­հ­ըր­դա­ւոր է, եւ Առա­ջա­ւո­րաց Բա­րէ­կեն­դա­նին»): ա. 65բ-6բ Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար խոր­հր­դա­ւոր - Որ­դին էա­կան Հա­ւր անե­ղա­կան... բ. 66բ-7բ Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ, թէ կա­միս սոյն ոճո­վս ասա՛ եւ թէ կա­միս` փո­խէ՛ - Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան...

22. 67բ-70ա ԻԲ. Գանձ Առա­ջա­ւո­րաց ուր­բա[թու] («Գրի­գո­րի է») - Գո­իդ կա­տա­րեալ... (67բ-8ա «Յու­նա­նու եւ Նի­նուէ­աց­ւո­ցն, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ»): ա. 70ա Տաղ գե­ղե­ցիկ, մար­գա­րէ[ի]ն Յու­նա­նու - Պատ­ճառ պար­ծա­նաց մար­գա­րէ­ից գըն­դին...

23. 70ա-2բ ԻԳ. Գանձ սր­բոյն Սարգ­սի Զօ­րա­վա­րի («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 72բ Մե­ղե­դի ի Սրիկ Կոս[տան­դէ] - Պար­ծանք հան­դի­սից խըմ­բից... բ. 72բ Տաղ սո­ցին գե­ղեց­կա­յար­մար, երբ ասես յոր­դոր, գծո­ղս յի­շեա՛ - Վը­կա­յից հան­դի­սից հրա­շա­լի... (3 տող: Շար. թա­փուած): գ. 73ա [Յոր­դո­րակ պի­տա­նի եւ անուշ («[Ի Յա­կո­բա զայս] երգ») - Ի քէն աղեր­սիւ հայ­ցեմք, պա­տուեալ զաւ­րա­կան... /Որ ի զար­մաց­ման մե­ծի», Հմր 474, 79բ, 80բ] տես­լեամբ երե­ւիս...

24. 73ա-4բ ԻԳ. Գանձ կի­րակ­մ­տի ժա­մու («Առա­քել») - Ան­ճա­ռե­լի լոյսդ անե­ղա­կան... («... յոր­ժամ զգան­ձս ասես, մե­ղե­դի եւ տաղ յա­ռաջ­քն եմ գրեր, ասա՛...»):

25. 74բ-6բ ԻԵ. Գանձ կի­րա­կէի աւուր («Կի­րա­կեի») - Կեն­դա­նա­րար Որ­դի Աս­տու­ծոյ... (74բ-5ա «Յա­րու­թեան առա­ւաւ­տու, ի յԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ, ուր կա­միս, ասա՛...»): ա. 76բ Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար, Յա­րու­թեան - Ան­տե­ս­ըն հրե­ղէն դա­սուն յեր­կ­րի երե­ւեալ... բ. 76բ-7ա Փ - Մա­գ­դա­ղե­նա­ցին տե­սեալ եւ զՏէ­ր­ըն հար­ցեալ... գ. 77աբ Այլ տաղ հա­մե­ղա­բան եւ քաղց[ր]աձա[յ]ն - Ո՜վ քաղ­ց­րա­ձայ­նեալ քաղ­ց­րիկ խաւ­սէր եր­գով...

26. 77բ-9ա ԻԶ. Գանձ Ատո­մեանց զօ[րա­ւա­րաց] («Գրի­գո­րի») - Գե­ղա­պանծ լու­սով... /Եր­գոյս եր­գո­ղին`/ Ծե­րենց Գրի­գո­րին... ա. 79աբ Տաղ սո­ցին ի նմին Գրիգ[որէ] - Սուրբ նա­հա­տակ, Ատոմ գո­վեալ... բ. 79բ-80ա Փ - Ահա եւ զա­ւրք բո­լոր գըն­դին...

27. 80ա-2ա ԻԷ. Գանձ սուրբ Սու­քի­ա­սանց («Գրի­գո­րի է») - Գանձ սի­րոյ քո­յին... ա. 82աբ Տաղ սո­ցին, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ - Եր­ջա­նիկ, հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Սու­քի­աս... բ. 82բ Փո­խէ՛ - Ան­տի փո­խին ի Սու­կա­ւետ... գ. 82բ-3ա Փ - Յայն­ժամ չա­րին այն բար­կա­ցեալ...

28. 83ա-5բ ԻԸ. Գանձ սր­բոց Ոս­կեան­ցն («Խա­չա­տուր») - Խոս­տո­վա­նիմ ըզ­քեզ, Մի­ա­ծին...

29. 85բ-90ա ԻԹ. Գանձ Սա­հա­կա եւ Մես­րո­պա («Բան Աա­րո­զից») - Բար­ձ­րեալ ան­քն­նին... ա. 90աբ Տաղ սո­ցին, ի Գրիգ[որէ] - Սուրբ վար­դա­պե­տ­ըն մեր ընտ­րեալ... բ. 90բ Փ - Արդ, եր­կո­քին սո­քա ընտ­րեալ...

30. 90բ-4ա Լ. Մե­ծի ուր­բա­թին է գան­ձս («Խա­չա­է­ուր») - Խոր­հուրդ սոս­կա­լի, անի­մա­նա­լի... (90բ-3ա «Յա­րու­թեան Տեառն կիւ­րա­կէի աւուրց ասա՛... եւ այ­սա­ւր զՄե­ծի ուր­բա­թի ճառն կար­դա՛, որ ճառն եւ հար­ցն եւ գան­ձս մի­ա­խոր­հուրդ լի­նի: Այն կի­րա­կին ասա՛ զԱ­ւագ ուր­բա­թի գան­ձս, որ հար­ցն «Որ յա­հե­ղա­կերպ յա­թոռ նըս­տիս-»ն ասես: ԶԱ­ւագ ուր­բա­թի ճառն այն Կի­րա­կին կար­դա, որ զկ­նի Սա­հա­կա հա­րա­պե­տի տաւ­նին է, եւ զգան­ձս ասա՛...»):

31. 94ա-5բ ԼԱ. Հա­մ­օ­րէն մար­տի­րո[սաց] («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 95բ-6ա Տաղ գե­ղե­ցիկ, ի տէր Ներ­սե­սէ («Ա-Լ») - Արե­գա­կն ար­դար ըզ­հուր սի­րոյ ծա­գեալ... բ. 96աբ Փո­խէ՛ զձայնդ («Խ-Ո») - Խա­չի եւ մա­հու ճա­նա­պար­հի հո­վուիդ... գ. 96բ-7ա Փ («Չ-Ք») - Չա­րա­չար կիզ­մամբ ող­ջա­կի­զեալ մար­մ­նոյդ...

32. 97ա-9բ ԼԲ. Գանձ Վար­դա­նանց զօր[ավա­րաց] («Խա­չա­տուր») - Խը­րա­մա­տեալ կա­նոնք աւ­րի­նի... ա. 99բ Մե­ղե­դի ի Մա­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ («Մա­թէ­ոս») - Մա­քուր հո­գով, արիք մար­մ­նով... բ. 99բ-100բ Տաղ ի յԱ­տո­մէ - Զաւ­րա­կան եւ վը­կայ Քրիս­տո­սի... գ. 100բ-ա Յոր­դո­րակ («Վար­դա­նայ է») - Վար­դան քաջ, վա­նող չա­րին մեծ պա­տ­ե­րազ­մին...

33. 101ա-3բ ԼԳ. Գանձ սր­բոց Ղե­ւոն­դեան[ց] («Խա­չա­տուր») - Խոս­տո­վա­նեալ ան­մահ թա­գա­ւոր... ա. 103բ Տաղ գե­ղե­ցիկ սր­բոց Ղե­ւո[նդեանց] - Ի հան­դէս տաւ­նի ձեր խրա­խա­ցեալ ցըն­ծամք... բ. 103բ-4ա Փո­խէ՛ զձայնդ - Որ սի­րով սըր­տի հա­րաք ի սէր Փըրկ­չին...

34. 104ա-7բ ԼԴ. Գանձ Երից ժո­ղո­վոց սուրբ հայ­րա­պե­տաց («Այ­րի­վա­նե­ցի») - Աս­տուած կեն­դա­նի... ա. 107բ-8ա Մե­ղե­դի անոյշ, ի Մա­թէ­ոս վար­դա­պետ[է] («Մա­թէ­ոս») - Մի­այն Բա­նին Հօր իմաս­տ­նոյն... բ. 108ա-9ա Փ («Եր­գս այս նոր ե գրեալ») - Եւ Հա­յաս­տան ան­շարժ կա­ցեալ...

35. 109ա-12բ ԼԵ. Գանձ Բուն Բա­րէ­կեն­դա­նի կի­րա­կին («Երե­ւա­նեց[ին]») - Եր­գս յա­ւեր­ժա­կան... ա. 112բ Տաղ Աւե­տա­րա­նին - Ճրագ ճշ­մա­րիտ Հա­ւր մի­ա­ծին... բ. 113ա Փո­խէ՛ զձայ­նս - Չհա­ւա­տա­ցի խոստ­ման բա­նին...

36. 113ա-6ա ԼԶ. Գանձ Թէ­ո­դո­սի Զաւ­րա­վա­րին («[Ի] յԱ­ռա­քե­լէ [ն]դրեալ ե վար­դա­պե­տն») - [Ի] քէն հայ­ցեմք, աղ­բիւր բա­րու­թեան... ա. 116ա Մե­ղե­դի անոյշ, ի Սը­րիկ Կոս­տ­ըն[դէ] - Ի հան­դի­սա­կան տաւ­նիս եր­գե­լով զեր­գ­ըս հեշ­տա­լիս... բ. 116ա-7ա - Որ ընտ­րե­ցար առ ի շնոր­հէ...

- 117ա Առա­ջի­կա գան­ձս ասէ («Գրի­գո­րի ե») - Գան­ձ­ըս գրե­ցայ ես պի­տա­նի... /Ի Գրի­գո­րէ գար­շ՛ւ աղ­տե­ղի...

37. 117ա-9բ ԼԷ. Գանձ Եր­կ­րորդ կի­րա­կէ­ին («Գրի­գո­րի է») - Գը­թու­թեմբ իջեր, Տէր... ա. 119բ-20ա Տաղ պի­տա­նի աւուրս, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գոր») - Գո­յիդ անեղ ան­ըս­կ­ըզ­բան... բ. 120աբ Յոր­դո­րակ սմին ի նմա­նէ («ի է բա­նս այս») - Իբ­րեւ եղեւ տիւ ցե­րե­կին...

38. 120բ-3ա ԼԸ. Գանձ Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին («Այս բան յԱ­ռա­քե­լես») - Անեղ ան­մահ ծը­նունդ հայ­րա­կան...

39. 123ա-4բ ԼԹ. Եր­րորդ կի­րա­կին, յա­նա­ռակ որ[դին] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Ան­ճառ... ա. 124բ-5ա Տաղ ող­բա­կան բա­նիւ («Այս բա­նս») - Առ Հայրդ աղա­ղա­կեմ... բ. 125ագ Յոր­դո­րակ - Հե­տե­ւե­ցայ անա­ռա­կին...

40. 125գ-6բ Խ. Գա[ն]ձ Յո­հա­նո[ւ] Երու­սա­ղե­մի հայ­րա­պե­տին («յԱ­տո­մե ե») - ՅԵ­րու­սա­ղէմ, ի սուրբ քա­ղա­քին... (125գ «... ի յԱ­տոմ երի­ցու Ոս­տան­ցո»):

41. 127ա-8ա [ԽԱ. Չոր­րորդ կի­րա­կին, մե­ծա­տա­նն եւ Ղա­զա­րու («[Մ]կր­տիչ) - Մեծ ու ահա­գին խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Որ գո­յա­ցոյց...». Հմր 474, 122բ] Կայր մե­ծա­տուն մ[ի] ասէ ահա­գին... ա. 128ա-9ա Տաղ գե­ղե­ցիկ, ի տէր Ներ­սի­սէ - Արի­ա­կան բնու­թեամբ քո­յին... բ. 129աբ Բայց անի­րա­ւս ի յեր­կո­սին...

42. 129բ-30բ ԽԲ. Գանձ սր­բոց քա­ռա­սուն վկա­յի­ցն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ...

43. [ԽԳ. Հին­գե­րորդ կի­րա­կին գանձ Մկրտ­չի եւ տա­ղեր. ցան­կից («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին.... Հմր 474, 128բ: ա] 131ա (սկ. պա­կա­սա­ւոր)... լի­նել մար­մին, /Ոչ կա­մե­լով անի­րա­ւին...

44. 131ա-3բ ԽԴ. Գանձ սուրբ Գրի­գոր Լու­սա­ւոր­չի («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հզա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 133բ Մե­ղե­դի անոյշ սուրբ Լու­սա­ւոր[չին] - Գրի­գո­րի­ոս, առա­քի­նի հըս­կող... բ. 133բ-4բ Յոր­դո­րակ յԱ­տոմ իրի­ցու - Պար­գե­ւա­տուն ամե­նե­ցուն` Աս­տուա­ծոր­դին...

45. 134բ-8ա [ԽԵ.] Գանձ վե­ցե­րորդ կիւ­րա­կէ­ին [ի յԱ­տո­մէ Ոս­տան­ցուոյ. ցան­կից («Ատ]ոմոյ») - [Այ­սա­ւր զխոր­հուրդ քո ան­ճա­ռե­լին.... Հմր 5400, 34բ]...նա­ցն յա­ռա­գաստ մու­ծին... ա. 138աբ Տաղ մաղ­թո­ղա­կան բա­նիւ, ի տէր Ներ­սի­սէ - Պա­ղա­տա­նաւք Աս­տուա­ծած­նին... բ. 138բ-9բ Յոր­ժամ գրեալ­ք­ըն կա­տա­րին...

46. 139բ-40դ ԽԶ. Գանձ Ղա­զա­րու յա­րու­թեան, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­հա­բա­նա­կան... ա. 140դ-1ա Տաղ գե­ղե­ցիկ, Ստե­փա­նոս անուն («Ստե­փան­նո­սի») - Սըր­բոց հրեշ­տա­կա­ցն զար­մա­նս հրա­շից տե­սեալ... բ. 141աբ Յոր­դո­րակ ի Ներ­սի­սէ («Ներ­սի­սի երգ») - Նոր աւե­տեաց լուր այ­սա­ւր մեզ հըն­չեաց... գ. 141բ-2ա Այլ տաղ պի­տա­նի - Ձայ­նն այն, որ զաշ­խար­հս արար...

47. 142ա-5բ ԽԷ. Գանձ Ծաղ­կա­զ­ար­դին, ի տէր Մխի­թա­րա («Հայ­ցէ տի­րով») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. Մե­ղե­դի անոյշ եւ պի­տա­նի - Անե­ղա­նե­ղա­նե­լին Աս­տ­ը­ւած հրա­շա­լի փա­ռաւք... բ. 145բ-6ա Տաղ ի տէր Ներս[իսէ] («Տր Ներ­սե­սի ե») - Տի­րա­կան տաւ­նիւս այ­սա­ւր եկայք ցըն­ծաս­ցուք... գ. 146աբ Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ - Աստ եբ­րա­յեց­ւոց մա­ն­կուն­քն...

48. 146բ-8բ [ԽԸ.] Գանձ Մե­ծի եր­կու­շա­բա­թին («Գր...ի ե սա») - Գե­րա­գոյն էից... (3-6-րդ տնե­րը` չիք): ա. 148բ-9ա Տաղն է, գե­ղե­ցի[կ] - Անդ ի մէջ դրախ­տին երեք ան­ձինք կա­յին... բ. 149աբ Ող­բա­կան բանք - Ադա­մայ ստեղ­ծաւղն եկեալ յիւր պատ­կերն ի տես...

49. 149բ-52ա ԽԹ. Գանձ Մե­ծի երեք­շա­բա­թին («Գրի­գոր») - Գործ արար­չա­կան... ա. 152աբ Տաղ տեն­չա­լի աւուրս, ող­բա­կան /// - Քե՛զ ո՜վ Տէր Յի­սուս, ձայ­նեմք...

50. 152բ-4ա Ծ. Գանձ Մեծ չո­րեք­շաբ[աթին] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ ահա­գին... ա. 154աբ Տաղ անոյշ եւ պի­տա­նի աւուրս - Գառն անա­րատ պա­տա­րագ... բ. 154բ Փ - Ընդ եր­ջա­նիկ պո­ռ­ըն­կին... /Խա­ղա­ղու­թեամբ ար­ձա­կեա... // (շար. թա­փուած):

51. 156ա-7բ [ԾԱ. Մե­ծի հինգ­շա­բա­թին գանձ. ցան­կից («Զպա­կա]սոր­դս») - [Զա­հեղ զան­քն­նին... /Զի որ հպար­տա­ցաւ». Հմր 4068, 241ա, 246ա] էնց կոր­ծա­նե­ցաւ... /Գան­ձիս ասո­ղին`/ Տէր Մը­խի­թա­րին... ա. 157բ-8ա Տաղ գե­ղե­ցի[կ] աւուրս - Փա­ռաց թա­գա­ւորն այն, որ նըս­տի ընդ Հօր... բ. 158աբ Յե­րե­կո­յի Հինգ­շա­բա­թին...

52. 158բ-62ա ԾԲ. Գանձ Մե­ծի ուր­բա­թին ասա («Ի Մա­թէ­ո­սէ խն­դ­րեաց Գրի­գորս») - Ի յան­մար­մ­նա­կան... ա. 162աբ Ողբ ի դի­մաց Աս­տուա­ծած­նին - Աս­տուա­ծա­ծին սըր­բու­հին... բ. 162բ-3ա Ո՜վ Սի­մէ­ոն ծե­րու­նի...

53. 163ա-5ա ԾԳ. Գանձ Մե­ծի շա­բա­թին («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հան­գ­ըս­տեան աւուր շա­բա­թին... ա. 165աբ Մե­ղե­դի անոյշ, ի Նա­րե­կեց[ոյ] - Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ասեմ... բ. 165բ Ահեղ ձայ­նս, որ ես լը­ւայ... գ. 165բ-6ա Այ­սա­ւր աւե­տիս ձեզ, նըն­ջե­ցե­լոցդ.... դ. 166աբ Փ - Յու­նան նա­խա­տիպ... ե. 166բ Տաղ խոր­հ­ըր­դա­ւոր - Այ­սա­ւր է շա­բաթ եւ լը­ռու­թեամբ հան­գիստ յեր­կ­րի...

54. 168ա [ԾԴ. Մե­ծի Զատ­կին գանձ, Մկր­տիչ. ցան­կից («Մկր­տիչ») - Մեծ աւե­տեաց ձայն ու­րա­խա­լի... /Աս­տուա­ծա­ծին կոյս», Հմր 426, 91բ, 93բ] ան­հար­ս­նա­ցեալ... ա. 168ա Մե­ղե­դի անոյշ աւուրս - Աւե­տիս, միշտ աւե­տեաց հըն­չու­մն... բ. 168աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («կա­թո­ղի­կոս») - Կա­նայ­քն ար­տա­սուաւք լա­յին զբար­ձաւղն ար­տա­սուաց... գ. 168բ-9ա Յոր­դո­րակ է («Ի Հա­յոց») - Ի գե­րեզ­մա­նէն զմար­մի­նն, ո՜վ պար­տի­զա­պան...

55. 169ա-70բ ԾԵ. Գանձ պաշտ­ման կի­րակ­մ­տից, ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գո­րի ե») - Գե­րան­ճառ ար­փի... ա. 170բ-1ա Տաղ ի տէր Ներ­սէս կա­թո­ղի­կո­սէ («Ներ­սե­սի ե») - Նոր իմն աւե­տեաց բար­բառ նո­րա­զուարճ ձայ­նիւ... բ. 171աբ («Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին») - Հա­ւր կա­մաւ իջեալ Որ­դին մար­մին ըզ­գե­ցաւ...

56. 171բ-3ա ԾԶ. Գանձ Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ») - Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիդ մի­ա­ծին... (171բ «Յա­րու­թեան կի­րակ­մ­տից եր­րորդ աւուրն...»): ա. 173աբ Տաղ անոյշ, ի տէր Կոս­տան­դէ («Կոս­տան­դին») - Կա­նան­ց­ըն կան­խեալ եկին ի գե­րեզ­ման... բ. 173բ-4ա Յոր­դո­րակ - Քրիս­տոս [յ]արեաւ, փա­ռաց թա­գա­ւորն, աւե­տի՜ս...

57. 174ա-6բ ԾԷ. Գանձ սուրբ Յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հրա­ւիր­ման կա­մաց Արար­չիդ... (174 «Չոր­րորդ աւուրն»): ա. 176բ Մե­ղե­դի անոյշ եւ պի­տա[նի] - Յա­րեաւ հաւն այն ար­թուն բնու­թիւն... բ. 176բ-7ա Յոր­դո[րակ] - Այ­սա­ւր ցըն­ծան արա­րածք...

58. 177ա-8ա ԾԸ. Այլ գանձ Յա­րու­թեան («Յար») - Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... (թե­րի. աւար­տը` 177բ «Յա­րու­թեան է գան­ձս, ի Յո­վա­նէս վար­դա­պե­տէ»): ա. 178ա Մե­ղե­դի անոյշ եւ յոր­դո­րակ նը­մին - Ի յԵ­րու­սա­ղէմ գը­նամ... բ. 178աբ Հա­ւիկ մի պայ­ծառ տե­սայ, ան­ն­ը­ման...

59. 178բ-80բ ԾԹ. Գանձ Յո­վան­նու Կա­րապ[ետին] («Խա­չա­տուր») - Խայ­տա­ցե­լոյն ի յո­րո­վայ­նէ... ա. 180բ-1բ Տաղ գե­ղե­ցիկ - Մը­կ­ըր­տի­չ­ըն Յի­սու­սի, մեծ Կա­րա­պե­տ­ըն Յո­վան­նէս...

60. 181բ-3բ Կ. Գանձ Նոր կի­րա­կէ­ին («Գրի­գո­րի է») - Գաղ­տ­նի խոր­հ­ըր­դին... ա. 183բ Մե­ղե­դի Յա­րու­թեան Նոր կի­րա­կէի - Յայս նոր յա­րու­թեա­նս... բ. 183բ-4ա Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար - Այ­սա­ւր նոր արեւ հա­րեալ... գ. 184ա Յոր­դո­րակ ասա - Ցըն­ծան այ­սա­ւր եր­կինք... դ. 184աբ Յոր­դո­րակ - Ցըն­ծան որ­դիք մարդ­կան...

61. 184բ-6ա ԿԱ. Գանձ կա­թ­ու­ղի­կէ եկեղ[եցոյ] («Տտաւ­ցի») - Տա­ճար եր­կ­նա­յին... (184բ-5ա «Աշ­խար­հա­մա­տ­րա­նին ասա եւ կա­թ­ու­ղի­կէ եկե­ղեց­ւոյ»): ա. 186ա Մե­ղե­դի անոյշ, ի տէր Ներ­սի­սէ («Նէ») - Նո­րա­զուարճ խըն­դու­թեամբ բեր­կ­րեա՛, ցըն­ծու­թեամբ... բ. 186աբ Յորդ[որակ] («Կա­րա­պե­տի ան­ար­ժան գր­չի ի») - Կա­թ­ու­ղի­կէ եկե­ղե­ցիս... գ. 186բ-7ա Փ («Դե­մաց եկե­ղե­ցո») - Դար­ձեալ նը­ման եմ տա­պա­նին...

62. 187ա-9բ ԿԲ. Գանձ Երեւ­ման խա­չին («Ի Մա­թեո­սե խն­դ­րեաց Գրի­գորն») - Իս­կա­կից Որ­դի... ա. 189բ-90ա Տաղ գե­ղե­ցիկ, խա­չին - Խա­չն ի նախ­նու­մն երե­ւե­ցաւ... բ. 190աբ Յոր­դո­րակ - Սեպ­հա­կան սիւն պա­տուա­կան...

63. 190բ-2բ ԿԳ. Գանձ Համ­բարձ­ման Տեառն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ տաւ­նիւս ահա­գին... ա. 192բ Մե­ղե­դի անոյշ, աւու[ր] («Ան») - Այ­սա­ւր ան­դ­րա­նիկ Հա­ւր մի­ա­ծին Որ­դին... բ. 192բ-3ա Փո­խէ («դրի­աս [վ]ար­դա­պետ») - Դըշ­խոյն պան­ծա­լի եր­կ­նա­պա­ճոյճ գե­ղով...

64. 193ա-4բ ԿԴ. Գանձ եր­կ­րորդ Ծաղ­կա[զար­դին] («Մա­թէ­ո­սի է, խն­դ­րեաց Գրի­գորն») - Մի­ակդ ահա­ւոր... ա. 194բ-5ա Տաղ գե­ղե­ցիկ, եր­կ­րորդ Ծաղ­կազ[ար­դին] («Ստե­փա­նո­սի») - Սոս­կա­լի ահիւ պա­կեան...

65. 195ա-7բ ԿԵ. Գանձ գա­լ­ըս­տեան Հո­գոյն Աս­տու­ծոյ, Յո­ան­նէս Թլ­գու­րանց[ոյ] («Յո­վան­նէս») - Յա­ւէտ իս­կա­պէս... ա. 197բ-8ա Մե­ղե­դի անոյշ, Հո­գոյն Աս­տու­ծոյ («Նվագ Հո­գոյն») - Նը­ւա­գեմք Հո­գոյն նը­ւա­գս վա­յե­լու­չս... բ. 198ա Տաղ գեղ[եցիկ] - Աս­տա­ն­օր ծա­գեաց լո[յ]ս աւե­տեաց կե­նաց... գ. 198աբ Այ­սա­ւր Սուրբ Հո­գին Աս­տուած եկեա[լ] յաշ­խար­հս...

66. 198բ-201ա ԿԶ. Այլ գանձ գա­լ­ըս­տեան Հո­գոյն Աս­տու­ծոյ («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր Հո­գի Աս­տու­ծոյ... ա. 201աբ Տաղ գե­ղե­ցիկ Հո­գոյ գա­լ­ըս­տե[ան] - Ի մե­ծի աւուր տաւ­նիս...

67. 201բ-5բ ԿԷ. Գանձ Հռիփ­սի­մեանց («վկա­յա­կա­նաց») - Վա­յել­չա­կա­նաց... (201բ «Ի տէր Մխի­թա[րա]յ Այ­րի­վա­նե­ցոյ»): ա. 205բ Տաղ մե­ղե­դի անոյշ Հռիփ­սի­մեանց կու­սից, ի Ներս[իսէ] («Առ Հռի») - Առա­ւաւտ լու­սոյ արե­ւե­լեան ազանց». բ. 205բ-6ա Յոր­դո­րակ («կոյսն է») - Կեն­դա­նի վկայք, կոյսք իմ­աս­տունք եւ սուրբք...

68. 206ա-8ա ԿԸ. Գանձ Յո­վան­նու («Յո­վա­նո­սի») - Յա­ւէտ քեզ փա՜ռք, փա­ռաց թա­գա­ւոր... ա. 208ա Տաղ տեն­չա­լի աւուրս, Յո­վա­նէս - Քեզ մա­տու­ցա­նեմ այ­ս­օր... բ. 208ա-9ա Յոր­դո­րակ («Կա­րա­պե­տին տաղ») - Կա­րա­պետ սուրբ հա­ւա­տոյ...

69. 209ա-11բ ԿԹ. Գանձ սուրբ Լու­սա­ւոր­չին Գրի­գո­րի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի («Խա­չա­տուր») - Խո­նար­հիմք հո­գով հե­զու­թեամբ... (209բ-10ա «Գանձ Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին, գիւ­տին նշ­խա[րա]ցն եւ ելն ի վի­րա­պէն»): ա.211բ-2ա Տաղ գե­ղե­ցիկ, Լու­սա­ւոր­չին - Ի յե­լս արե­ւու արեւ... բ. 212աբ Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ, ի տէր Ներ­սէ[սէ] - Բար­ձ­րա­ցի՛ր, դըշ­խոյ, փա­ռաւք յա­ւրս յի­շա­տա­կի... գ. 212բ Փո­խէ՛ զոճտ - Զկոյսն յա­րեւ­մ­ը­տից հա­սոյց աղաւթք հըս­կո­ղին...

70. 213ա-4բ Հ. Գանձ սուրբ ման­կան­ցն Բե­թղ[ահէ­մի] («Խա­չա­տուր») - Խան­դա­ղա­կաթ սըր­տիւ տեն­չա­լի... ա. 214բ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ Հա­յոց կաթ[ողի­կո­սէ] («սի այս է») - Սար­սեալ Հե­րով­դէս դո­ղայր ընդ լուր ար­քա­յին... բ. 214բ-5բ Յոր­դո­րակ («Ա-Ք») - Ար­թունք զը­ւար­թունք...

71. 215բ-7ա ՀԱ. Գանձ սր­բոյն Ներ­սի­սի հայ­րա­պե[տին] («Գրի­գոր») - Գոյ մեզ ցըն­ծա­լի... (216ա «... եւ Խա­դայ եպիս­կո­պո­սին»): ա. 217աբ Տաղ անոյշ, տեառն Ներ­սե­սի - Հընչ­մամբ ձայ­նիւ բեր­կ­րա­նաց...

72. 317բ-21ա ՀԲ. Գանձ սըր­բոց մար­գա­րէ­ի­ցն («Խոր­հ­ըր­դո­ցն») - Խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին... ա. 221բ-2ա Տաղ սո­ցին, ի տէր Ներ­սե[սէ] («Ներ­սէ­սի երգ») - Նո­րա­հ­րաշ տօ­նիւս տե­սա­նո­ղա­ց­ըն ցըն­ծաս­ցուք...

73. 222ա-5բ ՀԳ. Գանձ Սա­հակ[այ] եւ Մե­սր[օպայ] («Առա­քե­լի է, վար­դա­պե­տա­ցն ասա­ցեալ») - Աւր­հ­նեալ ես, Հայր սուրբ ան­ք­ըն­նա­կան...

74. 225բ-8բ ՀԴ. Որ­դոց եւ թո­ռանց Լու­սա­ւորչ[ին] («Նից ասել») - Նոր թագ պե­տա­կան... (226բ «Այս գան­ձի առաջ­քս Տա­ճար եր­կ­նա­յի­նն է, «Տօ­նից ասել» կու կա­պէ: Տուն գիրն եւ Այ­բն եւ Ւիւ­նն յԵ­կե­ղե­ցոյ գան­ձն է գրած»):

75. 229ա-31ա ՀԵ. Գանձ եր­կո­տա­սան առա­քել[ոց] («Խա­չա­տար») - Խոր­հ­ըր­դ­ազ­գածք քո մար­դե­ղու­թեանդ... ա. 231աբ Մե­ղե­դի անոյշ, Պե­տ­րո­սի եւ Պօ­ղո[սի] - Գլուխ եկե­ղե­ցո (այս­քան: 231բ «Գի՛տ ի յուր կար­գն եւ ասա՛, զի սո­ցա նա­հա­տա­կու­թիւն Վար­դէ­վա­րի Բա­րե­կեն­դա­նի շա­բաթ աւրն է եղեալ. մե­ղե­դի եւ տաղ սո­ցա ասա՛ եւ այ­լուր եւ հան­դի­պի»): բ. 231բ Զեր­կո­տա­սա­նի­ցս ասա՛ մե­ղե­դի եւ տաղ («եր­գս») - Եկայք, զուար­ճա­ցեալ պայ­ծա­ռաս­ցուք տաւ­նիւն... գ. 231բ-2ա Փո­խէ զոճտ, ո՜վ եղա[նա­կող] («Այս ե Ներ­սի­սի») - Աղերս մաղ­թա­նաւք յի­շա­տա­կի սո­ցին... դ. 232ա-3ա Տաղ գե­ղե­ցիկ սուրբ առա­քե­լո­ցն («Ա-Ք») - Առա­քեալք Աս­տուա­ծոր­դոյն...

76. 233ա-5բ ՀԶ. Գանձ Տա­պա­նա­կին Աս­տու­ծոյ, ի յԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ («Ի խն­դ­րոյ վար­դա­պե­տի Գրի­գո­րին ե») - Իմ­աս­տու­թիւն Հա­ւր ան­ճա­ռա­կան... /Որ եւ խըն­դ­րեաց զգան­ձս Տա­պա­նա­կին, /Րա­բուն Գրի­գո­ր­ըն Խը­լա­թե­ցին... ա. 235բ-6ա Տաղ գե­ղե­ցիկ, Տա­պա­նակ[ին] - Այ­սա­ւր զտա­պա­նա­կ­ըն սուրբ... բ. 236ա Յոր­դո[րակ] - Մայր հա­ւա­տոյ սուրբ հար­ս­նա­րան...

77. 236բ-7բ ՀԷ. Գանձ Վար­դա­վա­ռին («Մկ­րիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 237բ-8ա Այ­լա­կեր­պու­թեան տաղ - Ար­փի­ա­կան, ը՜, լոյսն, որ ի ծոց Հա­ւր... բ. 238աբ Խաւ­սէր բա­նիւ նա հար­ցա­կան... գ. 238բ-9բ Այլ տաղ ազ­նիւ, Վար­դա­վա­ռին է - Գաւ­հար վար­դ­ըն վառ առեալ...

78. 239բ-42բ ՀԸ. Գանձ Թա­դէ­ո­սի եւ Թու­մա­յի եւ Բար­դո­ղի­մէ­ո­սի եւ Յու­դա­յի եւ Շմա­ւո­նի` առա­քե­լո­ցն Քրիս­տո­սի («Գրի­գո­րի է») - Գգե­րար­փի պայ­ծառ... ա. 242բ Տաղ գե­ղեց­կա­յար­մար սո­ցա («Բար­դող») - Բա­նն, որ ի Հաւ­րէ ծա­գեալ... բ. 243ա («Իմէ­ոս») - Ի լը­ծա­կ­ցու­թիւն գոր­ծոյն... գ. 243աբ Յոր­դո[րակ] («Առա­քե­լոյն եր­գս») - Արե­գա­կն ար­դար, լոյս ի Հաւ­րէ ծա­գեալ...

79. 244ա-6բ ՀԹ. Գանձ Շո­ղա­կա­թին տես­լեան սուրբ Գրիգ[որին] («Ատո­մայ») - Այ­սա­ւր տաւ­նեմք ըզ­նա­ւա­կա­տիս... ա. 246բ-7ա Տաղ գե­ղե­ցիկ սուրբ եկե­ղե­ցոյս («Ի սուրբ եկե­ղե­ցի») - Ի լու­սոյ ար­փոյն առ լոյսն, որ յԵ­րու­սա­ղէմ... բ. 247ա Յոր­դո­րակ - Սուրբ է տա­ճար տէ­րու­նա­կան... գ. 247աբ Փ - Եկե­ղե­ցի, կան­գ­նեալ խո­րան...

80. 247բ-50ա Ձ. Գանձ Փոխ­ման ամե­նա­սուրբ Աս­տուա­ծած­նին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ հրա­շա­կերպ վե­հին... (248բ «Փոխ­ման ամե­նա­սուրբ Աս­տուա­ծած­նին, առա­ջին աւուրն»): ա. 250աբ Մե­ղե­դի անոյշ - Այ­սա­ւր աւե­տեաց ու­րա­խու­թեան հըն­չու­մն... բ. 250բ-1ա Տաղ - Այ­սա­ւր Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կա­պե­տն եկեալ...

81. 251ա-3ա ՁԱ. Գանձ եր­կ­րորդ աւուրն («Գրի­գո­րի ե») - Գո­հա­բա­նեալ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 253աբ Մե­ղե­դի - Նո­րա­հ­րաշ ցըն­ծու­թեամբ տաւ­նեմք... բ. 253բ-5ա Ի Պլուզ Յո­հա­նէ[ս] վար­դա­պետ[է] գո­վեստ եւ տաղ Աս­տուա­ծա[ծնին] («Ա-Ժ, Ւ-Ք») - Առաջ­նա­ճա­շակ պը­տ­ղոյն... (255ա «Եր­րորդ աւուրն գանձ, ի Ծն­ըն­դեան կար­գն գի՛տ զհի[ն]գ աւուրն` «Փա­ռա­ւո­րեալ ի զօ­րաց վե­րին, /Ամէ­նա­ւր­հ­նեալ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին», եւ մե­ղե­դի` զ«Յա­նե­ղա­կան» եւ տաղ` զ«Աւր­հ­նեալ տի­րո[ւհի]» եւ զ«Ող­ջո՜յն ընդ քեզ»):

82. 255ա-6բ ՁԲ. Գանձ Ծն­ըն­դեան Աս­տուա­ծած­նին եւ ծն­օ­ղաց նո­րին` Յո­վա­կի­մա եւ Ան[ն]ա[յ]ի («Գրի­գո­րի է») - Գո­յին անե­ղի... ա. 256բ-7ա Տաղ տա­նե­լոյն զԿոյսն ի տաճ[ար] - Ի նը­ւի­րե­լ­ըն հըր­ճուէ­ին...

83. 257ա-9ա ՁԳ. Գանձ սուրբ եկե­ղե­ցոյ նա­ւա­կատ[եաց] («Մկր­տիչ») - Մաք­րեալ տա­ճար սուրբ տէ­րու­նա­կան... ա. 259բ Մե­ղե­դի անոյշ սուրբ եկե­ղեց­ւոյ - Քրիս­տոս եկեալ, քա­հա­նա­յա­պե­տ­ըն սուրբ ի քեզ մը­տա­նէ... բ. 259բ-60ա Յոր­դո­րակ - Ու­րա՛խ լեր, հարսն ի յեր­կ­րէ...

84. 260ա-1բ ՁԴ. Գանձ սուրբ եւ կեն­սա­տու խա­չին Քրիս­տո­սի («Յո­վան­նես») - Յայն եդե­մա­կան... ա. 261բ Մե­ղե­դի անո[յ]շ - Մի­ա­կն ի մի­ու­մն յա­ն­ըս­կիզ­բն յԷ­էն... բ. 261բ-2բ («Ներ­սի­սի է սա») - Նոր դրախ­տին եկե­ղեց­ւոյ... (262բ «Եր­կ­րորդ աւուրն գանձ զե­րեւ­ման Խա­չին գիտ ի ԿԲ հա­մարն` Իս­կա­կից Որ­դի: Եր­րորդ աւուրն` զՇո­ղա­կա­թին, ի ՀԹ` Այ­սա­ւր տօ­նեմք»):

85. 262բ-4բ ՁԵ. Չոր­րորդ աւուրն գանձ զա՛յս ասա, ի Խա­չա[տու­րէ] («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ ան­ճառ, մեծ եւ սքան­չե­լի... (264բ «Հինգ թուղթ յետ շր­ջէ եւ մե­ղե­դի` զՔ­րիս­տոս եկեա՛­լն ասա եւ զյոր­դո­րա­կն»): ա. 265ա Եւ թէ կա­միս` զա՛յս ասա - Ի յԵ­րու­սա­ղէմ գը­նամ... (264բ-5ա «Զե­կե­ղե­ցոյ գան­ձերս զՇո­ղա­կա­թին եւ զՏա­պա­նա­կին, ի հետ հարց­նե­րոյն եմ նշա­նա­գ­րեր»): բ. 265աբ Տա­ճար փա­ռաց թա­գա­ւո­րին...

86. 265բ-7բ ՁԶ. Հինգ աւուրն գանձ զՏա­պա­նա­կին նո­րա­կերտ խա­չի աւր­հ­նու­թեան («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ ընտ­րեալ, յա­ռաջ գու­շա­կեալ... ա. 267բ-8ա Տաղ խա­չին Քրիս­տո­սի, ի տէր Ներ­սիս[է] («կաթ») - Կե­նաց փայտ տըն­կեալ... բ. 268ա («Ողի­կո­սի») - Որ ըզ­կապ մա­հուն... գ. 268աբ Փո­խէ՛ զձայնդ («Հա­յոց») - Հո­սեալ հրե­ղի­նաց դա­սու­ցն...

87. 268բ-70ա ՁԷ. Գանձ սր­բոյն Գէ­որ­գեա Զօ[րա­ւա­րին] («Խա­չա­տուր») - Խըն­դա­հ­րա­ւէր մա­ն­կունք Սի­ո­նի... ա. 270բ Մե­ղե­դի սմին - Ի հան­դի­սա­կան տաւ­նիւս եր­գե­լով զեր­գ­ըս հեշ­տա­լիս... բ. 270բ-1ա Յոր­դո­րակ - Րա­մեալ ըզ­կի­ր­ըս տան­ջա­նաց...

88. 271ա-3ա ՁԸ. Գանձ Վա­րա­գա Սուրբ Խա­չին («Գրի­գո­րի ե սա») - Գլուխն եկե­ղե­ցոյ... ա. 273աբ Մե­ղե­դի անոյշ եւ քաղ­ցր - Այ­սա­ւր ի ձե­ռ­ըն խա­չին... բ. 273բ-4ա Տաղ խա­չին - Այ­ս­օր մեծ զար­մանք հրա­շից... գ. 274աբ Ամ­փո­փեալ զն­ը­շան խա­չին...

Հմր 430, 279բ-81բ Ծայ­րա­կապ Ի Փառս՞ն (ընդ­մի­ջու­մո՞վ):

89. 274բ-6ա ՁԹ. Գանձ եւ­թա­նա­սուն եւ Բ առա­քե­լո[ց] («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն գո­յէ... ա. 276աբ Աղա­չա­նաւք մա­քուր դա­սին... բ. 276բ-7ա Անա­նիա սուրբ աշա­կերտ...

90. 277ա-9ա Ղ. Գանձ գիւ­տի Խա­չին («Խա­չա­տուր») - Խա­չի քո, Քրիս­տոս, եր­կիր պա­գա­նեմք... ա. 279ա Տաղ տեն­չա­լի, ի տէր Ներ­սի­սէ - Աւր­հ­նեալ ես, փայտ սուրբ Քրիս­տո­սի... բ. 279բ Ո՜վ հրա­շա­լի գոր­ծս, որ ցու­ցաւ...

91. 279բ-81բ ՂԱ. Գանձ կու­սա­նա­ցն ամե­նայ­նի («Ի փառս ն») - Ի սկ­ըզ­բան Էիդ... ա. 281բ-2ա Մե­ղե­դի եւ տաղ, ի Ներ­սի­սէ («Կ-Ղ») - Կոյսք իմ­աս­տու­թեամբ զղապ­տերս հո­գոց լու­ցին... բ. 282աբ Լապ­տերք կու­սից պայ­ծառ վա­ռին...

92. 282բ-4ա ՂԲ. Գանձ պաշտ­ման («Առա­քել») - Ան­տա­նե­լիդ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի... (283ա «ՅԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ Բա­ղիշ­ցոյ»): ա. 284աբ Տաղ է աւուրս - Արար­չա­կից Հա­ւր անե­ղին... բ. 284բ Որ ի վե­րայ քա­ռա­թե­ւին...

93. 284բ-7ա ՂԳ. Գանձ կի­րա­կէի աւուր Յա­րու­թեան Տեառն («Առա­քել») - Ան­ժա­մա­նակ լոյսն ար­փի­ա­կան... (285ա «Ի Բա­ղիշ­ցի Առա­քել վար­դա­պե­տէ է»): ա. 287աբ Մե­ղե­դի Յա­րու­թեան, ի Գրիգ[որէ] Նա­րեկ[ացոյ] - Սէր յա­ռա­ւաւ­տէ... բ. 287բ-8ա Տաղ-Յի­սուս փըր­կի­չն ի խա­չին...

94. 288ա-9բ ՂԴ. Գանձ ճը­գ­նա­ւո­րաց եւ մար­տի­րո­սաց, Յո­վա­նէ­սի («Յո­վա­նէ») - Յոյժ զար­մա­նա­լի... /Զն­ըն­ջե­ցեա­լսն յի...// (շար. թա­փուած/: ա. 290ա (սկ. պա­կա­սա­ւոր)... [Զիմ ըզ­պա­ղեալ] սիր­տս առ բա­րին, /Ջե­ռոյ սի­րովդ աս­տուա­ծա­յին... («Յի­սուս որ­դուց»):

95. 290ա-2ա ՂԵ. Գանձ հրեշ­տա­կա­պե­տաց («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ հրա­շա­կան... ա. 292աբ Մե­ղե­դիս ի Գրի­գո­րէ Նա­րե[կա­ցոյ] («Գրի­գոր») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց քաղ­ց­րա­ձայ­նեալ եր­գեմք... բ. 292բ-3ա Տաղ («Ներ­սէ­սի») - Նո­րա­հ­րաշ տաւ­նիւս եր­կ­նա­ւո­րաց հրեշ­տա­կա­կան դա­սու­ցն... գ. 293ա («Ե այս բա­նս») - Երե­ւել հայ­ցեմք բա­րե­կա­մա­ց­ըդ զուար­թա­գին տես­լեամբ...

96. 293ա-5ա ՂԶ. Գանձ ձեռ­նա­դ­րու­թեան քա­հա­նա­յի («Գրի­գո­րի է») - Գը­թա ի մեզ, Տէ՜ր ամե­նա­կալ... ա. 295բ Տաղ գե­ղե­ցիկ - Ո՜վ ան­մահ հաց կե­նաց... /Հա­մա­գոյ Սուրբ Հո­գոյն...// (շար. թա­փուած):

97. 296ա-7բ [Քա­րոզ Յով­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի, արա­րեալ Գէ­որ­գեայ վար­դա­պե­տին («Գէ­որ]գեայ բան») - Գո­լով սքան­չե­լի լոյս քում հան­ճա­րոյ..., Հմր 7785, 494բ] /Պա­տուել ըզ­ծ­ը­նո­ղսն ըստ պա­տուի­րա­նին... ա. 297բ-8ա Տաղ սուրբ հայ­րա­պե­տին Յոհ[ան­նու] Ոսկ[իբե­րա­նին] - Հո­վիւ բա­րի, սպա­սա­ւոր արի... բ. 298աբ Խոր­հր­դո­ցն աս­տուա­ծա­յին...

98. 298բ-300ա ՂԸ. Գանձ Նի­կո­ղա­յո­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գա­ւա­զան ծաղ­կեալ... ա. 300աբ Տաղ սմին - Աս­տուած ան­ճառ, սուրբ թա­գա­ւոր... բ. 300բ-1ա Երեւ­մամբ սուրբ հրեշ­տա­կաց...

99. 301ա-2բ ՂԹ. Գանձ Մեռ­կիւ­ռի­ո­սի Զօ­րա[վա­րի] («Գրի­գոր») - Գո­հա­բա­նեալ տէր Սուրբ Հո­գի... (301ա «Քրիս­տոս ի մէջ մեր յայ­տ­նե­ցաւ. յայս ձա՛յ­նս ասա զգան­ձս»): ա. 302բ-3ա Մե­ղե­դի ա[սա] - Քա­ջա­մար­տիկ մեծ զի­նուո­րին... բ. 303ա Խա­ղա­ղա­րար նոր թա­գա­ւոր...

100. 303ա-5բ Ճ. Գանձ Մի­նա­սա, Եր­մո­գի­նեա եւ Գր[աբո­սի] («Ի Բա­ղի­շե­ցոյ Առա­քե­լե») - Ի յեր­կ­նա­յին լու­սոյն հայ­րա­կան... ա. 305բ-6ա Տաղ - Այ­սա­ւր նո­րա­հ­րաշ տաւ­նիւս ցըն­ծամք...

101. 306ա-7բ ՃԱ. Գանձ սր­բոյն Յա­կոբ[այ] («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­հռ­չակ անուն գո­վե­լի... ա. 307բ-8ա Մե­ղե­դի սմին, ի յԱ­տոմ իրից[ու] - Այ­սա­ւր գո­չեմք բեր­կ­րա­նաւք... բ. 308ա Տաղ ի Մա­թէ­ոս վարդ[ապե­տէ] - («Մա­թէ­ոս») - Մե­ծի հան­դի­սի աւուրս... (308ա «Թա­մու­րի տա­րին ի յԱ­լ­ըն­ջայ, ի Խսար են եղեր: Անդ է ասա­ցեալ Մա­թէ­ոս վար­դա­պե­տին զտա­ղս ող­բա­կան բա­նիւ»): գ. 308աբ Փո­խէ՛ («Վար­դա­պե­տի») - Վար­ժիչ հա­նուրց եկե­ղե­ցեաց...

102. 308բ-10ա ՃԲ. Գանձ Իգ­նա­տի­ո­սի հայ­րապ[ետին] («Գրի­գո­րի­գոր») - Գո­հա­բա­նա­կան... ա. 310աբ Տաղ սո­ցին - Իգ­նա­տի­ոս, մա­նուկ բա­րի... բ. 310բ Ի սուրբ սեր­մանց առա­քե­լո­ցն...

103. 311ա-3ա ՃԳ. Գանձ Դաւ­թի մարգ[արէ]ին եւ Յա­կո­բա առաք[ելոյն] («Խա­չա­տուր») - Խորք ան­ք­ըն­նին, ան­ճառ ան­հա­սին... ա. 313աբ Տաղ պի­տա­նի, աւուրս («Յո­հա­նես») - Յի­սուս լոյս ծա­գեաց յաշ­խար­հս... բ. 313բ-4ա («Յո­հա­նե­սի») - Յա­կո­բոս, ընտ­րեալ վը­կայ, որ­դի Յով­սե­փայ... (313ա «եր­կու տա­ղս ի Պլուզ վար­դա­պե­տէ է»): գ. 314ա-5ա Այլ տաղ սո­ցին, ի յԱ­ռա­քել[է] - Յի­սուս Քրիս­տոս Հա­ւր մի­ա­ծին... /Եր­գաւ­ղի եւ գծաւ­ղի սո­րին`/ Առա­քե­լին եւ Յա­կո­բին... (314ա «...ի յԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ Բա­ղիշ­ցոյ»: 0րհ­նեալ ես փայ­տի գո՛յ­նն ասա»):

104. 315ա-7ա ՃԴ. Գանձ սըր­բոյն Ստե­փա­նոս[ին] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զ­օր ան­մահ թա­գա­ւո[ր]... ա. 317ա Մե­ղե­դի անոյշ, Նա­խավ­կա[յին] - Նոր ծա­ռոյն կե­նաց յան­մա­հա­կան դրախ­տէն... (3 տող է): բ. 317աբ Տաղ գե­ղե­ցիկ, ի Ներ­սի­սէ («Ի Ստե») - Ի խա­չին տըն­կեալ որ­թոյ[ն]... գ. 317բ-8ա («Փան­նոս») - Փա­ռաց թա­գա­ւորն յեր­կ­նից... դ. 318ա Յոր­դո­րակ («Ի Ներ­սի­սե») - Ի գա­ւա­զա­նէն Յես­սեայ ստեղ­նեալ Ստե­փան­նոս... ե. 318աբ («կա­թո­ղի­կո­սէ») - Կեն­դա­նի վը­կայ մա­հուամբ կեն­դա­նոյն յա­ւէտ...

105. 318բ-22ա ՃԵ. Գանձ Պե­տ­րո­սի եւ Պօ­ղո­սի («Սար­գիս գրիչ») - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 322աբ Մե­ղե­դի անոյշ, Պե­տ­րո­սի («Գո») - Գլուխ եկե­ղե­ցոյ եւ վէմ հի­մն ան­շար­ժե­լի... բ. 322բ Յոր­դո­րակ - Պե­տ­րոս եւ Պաւ­ղոս, քրիս­տո­նէ­ից պար­ծանք... գ. 322բ-3ա Տաղ սուրբ առա­քե­լո­ցն Պե[տրո­սի] («Առա­քե­լոյն») - Այ­սա­ւր ցըն­ծա­ցէ՛ք, եղ­բարք... դ. 323աբ Փո­խէ՛ («Պե­տ­րո­սի») - Պա­ղա­տիմք առ ձեզ, ընտ­րեա՛լք...

106. 323բ-6ա ՃԶ. Գանձ Որ­դո­ցն որոտ[ման] («Գրի­գո­րի է») - Գե­ղա­պանծ լու­սով... ա. 326աբ Տաղ գե­ղե­ցիկ, ի Ներ­սի­սի - Որ­դի­քն որոտ­ման, որք ի վե­րուստ որո­տա­ցին... բ. 326բ-7ա Փո­խէ՛ - Ի խա­չին զմայ­ր­ըն սի­րե­ցե­լոյն իւր աւան­դէր...

107. 327ա-8բ, 331ա ՃԷ. Գանձ Բար­ս­ղի հայ­րապ[ետին] («Խա­չա­տուր») - Խա­չա­բարձ ար­հի պան­ծա­լի... ա. 331ա Տաղ սմին, անո՛յշ ասա («Խա») - Խո­նար­հիմ հո­գով ներ­բո­ղա­կան ձայ­նիւ... բ. 331աբ («Չա­տուր») - Չոր­րորդ գա­հո­յից հա­մե­մա­տեալ պը­սակ... գ. 331բ («Վար­դա­պե­տի») - Վա­նիչ ներ­հա­կին Յու­լի­ա­նեայ չա­րին...

108. 331բ, 329ա-30բ ՃԸ. Գանձ թաղ­ման («Ման­վե­լս») - Մինդ ի յԷ­էն, Բանդ, որ ի Հաւ­րէ... ա. 332աբ [Ողբ ի վե­րայ գե­րեզ­մա­նին - Ո՜վ քա­հա­նայք եւ վար­դա­պետք աս­տուա­ծա­բան... /...Ես. Հմր շքձ, 214բ, 215բ] ճար չու­նիմ յետ դառ­նա­լոյ կամ փա­խ­ըս­տեան...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

166բ Ո՜վ դասք լու­սե­րա­մից, զձեզ աղա­չեմ ես` մե­ղա­ւոր ծա­ռ­այս ծա­ռա­յիցդ Աս­տու­ծոյ, ի յայ­ս­ըմ վայ­րի Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք Յա­կոբ սու­տ­ա­նուն կրօ­նա­ւո­րիս եւ իմ ծն­օ­ղա­ցն, զի եւ ձեզ ողոր­մի Քրիս­տոս. ամէն:

212բ Զմե­ղա­պարտ գը­ծո­ղս Յա­կոբ եւ զծ­նաւ­ղսն իմ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս եւ Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք, եւ Աս­տուած ձեզ ող[որ­մի]:

74բ Խա­չի լու­սո­վ­ըն լու­սա­ւո­րէ

ԶՅա­կո­բն, որ այս տա­ռիս գը­ծող է:

(նման` 189բ, 307բ, 315ա):

312բ Յի­շա­տա­կա­րան գր[չի]

Փա՜ռք եւ պա­տիւ Հա­ւրն ան­ծ­ը­նին,

Անեղ, աներբ իս­կա­կա­նին

Եւ Մի­ա­ծին նո­րա Բա­նին,

Ան­ճառ ծն­ըն­դեա­ն­ըն հայ­րե­նին

Եւ Սուրբ Հո­գոյն միշտ փա­ռա­կ­ցին,

Ամէ­նա­ռատ պար­գե­ւա­տուին, Մի­ոյ բնու­թեան աս­տուա­ծա­յին,

Մի տէ­րու­թեան եւ միշտ Էին,

Գե­րա­կա­տար երի­ցն ան­ձին,

Կա­տա­րո­ղին արա­րա­ծին

Յան­ցեա­լն, յայժ­մու­նս, յա­պա­գա­յին

Եւ յա­ն­ըս­պառ յառ յա­ւի­տե­նին յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Ի ծագ­ման ճըշ­մա­րիտ արե­գա­կա­նն եւ յայ­տ­նիլ Աս­տուա­ծն բա­նի, նո­րա­զուարճ բեր­կ­րա­նաւք պայ­ծա­ռա­ցան արա­րածք, զի զթա//(333ա)փան­ցիկ եւ զգե­րա­զան­ցեալ զլոյսն ընդ յա­ւի­տէ­նիս խառ­նե­լով գե­րա­զար­դեալ փար­թա­մու­թեամբ, ան­պա­րա­գիծ եւ աս­տուա­ծու­նակ բնու­թեամբ, զար­թեաւ նա­խա­հայրն յը[ս]տուե­րա­մած նիրհ­մա­նէն եւ խա­ղա­կար­կառ եւ բե­ւե­ռա­պինդ բազ­կաւ­քն ազա­տե­ցաւ ի խա­ւա­րա­յին եւ ի մեղ­սա­սէր բան­տէն: Եւ քա­րո­զու­թեամբ սուրբ առա­քե­լո­ցն, որ գե­տաւ­րէն եւ պղ­պ­ը­ջա­հոս բըղ­խեն ի տա­նէն տէ­րու­նի ի յայ­գիս հայ­րա­տունկ, ծաղ­կե­ցաւ պը­տուղ ար­գան­դի մա­ւր մեր Սի­ո­նի եւ ծնաւ ան­թիւ կա­ճառս աս­տե­ղաց եւ տրա­մա­փայ­լեաց գու­նակ գու­նա­կս ծաղ­կանց` զդա­սս մար­գա­րէ­ի­ցն, զջո­կս առա­քե­լո­ցն, զպարս եօ­թա­նաս­նի­ցն, զե­րա­մս հա­զա­րա­ցն, զթիւս հօ­տա­պե­տա­ցն, զընտ­րու­թիւ­նս վար­դա­պե­տա­ցն, զխո­րա­նս մար­տի­րո­սա­ցն, զպ­սա­կս վկա­յի­ցն եւ զհոյ­լս մի­ան­ձ­նա­ցե­լոց կրաւ­նա­ւո­րա­ցն, որոց լու­սա­զարդ բա­նիւ­քն եւ մաք­րա­կան վա­րիւ­քն պայ­ծա­ռա­ցեալ ծաղ­կե­ցաւ սուրբ եկե­ղե­ցի: Այս­քա­նեաւք իմ­աս­տու­թեամբ լցաւ արա­րա­ծս Աս­տու­ծոյ, քան զջուրս բա­զու­մս, որ ծած­կեն զծո­վս:

Արդ, այ[ս]մ գա­ղա­փա­րու­թեան ցան­կա­ցաւղ եղեւ (շար.` նո­րո­գո­ղի):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

333ա Բա­րէ­հո­գի Սան­վէ­լն յի­շա­տակ հո­գոյ իւ­րոյ եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց, հա­ւրն` տէր Խա­չա­տու­րին, եւ մա­ւրն` Քա­րամ­խա­թու­նին, եւ եղ­բա­ւրն` տէր Մա­նուէ­լին, եւ որ­դո­ցն` տէր Իս­րա­յէ­լին եւ Խա­չա­տու­րին, եւ որ­դի ||(333բ) տէր Իս­րա­յէ­լին` զհան­գու­ցե­լո­ցն զԱբ­կարն եւ զԴա­ւի­թն, եւ զկեն­դա­նեա­ցն` զտէր [Ե]զէ­կէ­լն, զՍան­վե­լն եւ զՄան­վէ­լն, եւ դս­տե­րա­ցն` Քա­րամ­խա­թուն, Շահ­խա­թուն եւ զԽութ­լու­խա­թուն, եւ մայր սո­ցայ` զՄա­նի­շա­կն, եւ թո­ռան­ցն` Յո­վա­նի­սին, Խութ­լու­բէ­կին, Մէլ­քո­նին, պա­րոն Սէ­թին եւ Ի[ս]րա­յե­լին, եւ միւս թո­ռուն` զՎի­րապ­տ­րին, եւ մի­ուս թո­ռուն` զՍարգ­սին, զոր ստա­ցող եղեւ բա­րէ­հո­գի Սամ­վէ­լն ի հա­լալ ըն­չից եւ ար­դար վաս­տա­կոց, յի­շա­տակ հո­գոյ իւ­րոյ եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց եւ ամե­նայն արեան մեր­ձա­ւո­րաց, կեն­դա­նեա­ցն եւ նն­ջե­ցե­լոց: Եւ ետուն Սի­ոն` ի տուն Աս­տու­ծոյ, ի դուռն Սուրբ Էրէ­ս­նին եւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին եւ Սուրբ Յա­կո­բին եւ հրա­շա­փառ Սուրբ Կա­թ­ու­ղի­կին: Եւ վա­յե­լող սուրբ գրոյս զտէր [Ե]զէ­կէ­լն եւ զտէր Մա­նուէ­լն եւ զտէր Խա­չա­տուրն եւ զտէր Դա­ւի­թն եւ զտէր Գրի­գորն եւ զտէր Մար­տի­րոսն եւ զտէր Մել­քի­սէ­թն եւ զտէր 0հա­նէսն եւ աւա­քէ­րէց քա­ղա­քիս զտէր Իս­րա­յէ­լն եւ զտէր Մար­գա­րէն:

Եւ ես` ան­ար­ժան մո­խիր ոտից ձե­րոց, զՄար­գա­րա դպիրս, զվեր­ջին նո­րո­գո­ղս, որ նո­րո­գե­ցի զհ­նա­ցեալ գիր­քս ի թվա­կա­նու­թեան Հա­յոց` ՋՁԲ (1533):

Արդ աղա­չեմ զձեզ, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցողք, որք հան­դի­պիք այս մա­տե­նիս կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, յի­շե­ցէ[ք] զհե­զա­հո­գի Սան­վէ­լն ի սուրբ յա­ղաւ­թս ձեր, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյն մեր­մէ. ամ­մէն եւ եղի­ցի:

Ստա­ցող Սան­վե­լի անու­նը յի­շուած է բազ­մա­թիւ գան­ձե­րի վեր­ջում`

10բ, 21բ, 23բ, 30ա, 32բ, 37ա, 41ա, 52բ,55բ եւ այ­լուր:

333բ Ո՜վ եղ­բայր, յոր­ժամ զի­շա­տա­կա­րա­նս լմ­նես դու, պատ­րաստ յեր­կու կտ­րած թուղթ:

Գր­չա­փորձ` 1բ, 38ա, 111ա, 125բ (զար­դա­փորձ), 128ա, 212բ, 286բ, 287ա:

Լու­սան­ցա­յին այն նշում­նե­րը, որոնք վե­րա­բե­րում են գան­ձա­րա­նա­յին մի­ա­ւոր­նե­րի եղա­նակ­նե­րին, յե­տա­գա­յի յա­ւե­լում են: Մխի­թար Այ­րի­վա­նե­ցու «Բար­ձ­րեալ ան­քն­նին...» գան­ձի վեր­ջում (90ա) գր­չի ձեռ­քով աւե­լա­ցուած է. «Փըր­կեա՛ ի չա­րէն, /Ի սա­տա­նա­յէն,/ ԶՄի­նա­սենց Թու­մէն»: Պի­տի են­թա­դ­րել, որ նա Աղ­թա­մար­ցի գրիչ, նկա­րիչ եւ եր­գիչ Թով­մա վար­դա­պետ Մի­նա­սեն­ցն է (ԺԵ դ.) եւ սոյն Գան­ձա­րա­նի ստա­ցո­ղը: Ձե­ռա­գի­րը, հա­ւա­նա­բար, ըն­դ­օ­րի­նա­կուել է Աղ­թա­մա­րում:

431

ԳԱ­ՒԱ­ԶԱ­ՆԱ­ԳԻՐՔ ՀԻՆ ԵՒ ՆՈՐ ԿՏԱ­ԿԱ­ՐԱ­ՆԱՑ

ԺԸ - XVIII

ԹԵՐԹ` 24. չգ­րուած` 1ա, 24աբ: ՊՐԱԿ` 3x8: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,5x16,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 3ա): ՏՈՂ` 24ա: ԿԱԶՄ` ծաղ­կա­թուղթ, թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը` կա­շե­պատ, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: Պահ­պա­նակ` 2+2, թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մը քեր­ծուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1բ-23բ [Գա­ւա­զա­նա­գիրք Հին եւ Նոր Կտա­կա­րա­նաց]

- 1բ [Նա­խեր­գան] - Ըստ մե­ծին Արիս­տո­տէ­լի իմաս­տա­սի­րի հարկ է ամե­նայն ընդ­հան­րա­կա­նի...

ա. 1բ-2բ Այ­սո­քիկ են կարգ աս­տուա­ծա­յին գրեանց Կտա­կա­րա­նա­ցն ըստ ուղ­ղա­փառ վար­դա­պե­տաց եկե­ղեց­ւոյ - Աս­տուա­ծա­յին գրեանք...

բ. 3ա-4ա Յա­ղա­գս մե­ղա­ց­ըն Ադա­մայ - Իբ­րեւ մե­ղաւ ի դրախ­տին...

գ. 4բ-15ա Յա­ղա­գս շի­նու­թեան տա­պա­նա­կին - Արար Նոյ ըստ հրա­մա­նին...

դ. 15բ-23ա [Յա­ղա­գս Կա­յէ­նի եւ այ­լոց, որ ի յետ նո­րա] - Կա­յէն հո­ղա­գործ եղեալ...

ե. 23բ Յա­ղա­գս Նե­ռին - Եւ այս­պէս ծա­նու­ցեալ լի­նի ժա­մա­նակ Նե­ռի... ամե­նայն Իս­րա­յէլ կե­ց­ցէ ի փառս Քրիս­տո­սի յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

432

ԵՐԵ­ՄԻԱ ԳԱՆ­ՁԱ­ԿԵ­ՑԻ, ՎԱՍՆ ԿՈՐ­ԾԱՆ­ՄԱՆ ՆԵ­ՌԻՆ

ՌՄԿԶ - 1817

ԳՐԻՉ` Երե­միա դպիր Գան­ձա­կե­ցի:

ԹԵՐԹ` 46. չգ­րուած` 1ա, 2ա-5ա, 6բ-7ա, 46բ: ՊՐԱԿ` 12x4 (Ա 5, Դ, Է, ԺԲ 3): ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27x19: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր եւ նօ­տր­գիր (նմուշ` 15ա): ՏՈՂ` 37-40: ԿԱԶՄ` ծաղ­կա­թուղթ, թի­կուն­քն ու եզ­րե­րը` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` ձե­ռա­գ­րի 1 եւ 46 թեր­թե­րը (սոսն­ձուած):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մը քեր­ծուած եւ ցե­ցա­կեր, թի­կուն­քն ու եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 5բ-46ա [Երե­մի­ա­յի դպ­րի Գան­ձա­կեց­ւոյ վասն կոր­ծան­ման Նե­ռին - ծած­կա­հա­շիւ գու­շա­կու­թիւնք] - Եթէ ամե­նայն հե­թա­նոսք իբ­րեւ զկա­թիլ մի ի դու­լէ են, եւ իբ­րեւ զմէտ մի ի կշ­ռոց հա­մա­րե­ցան եւ իբ­րեւ շիթք ի բե­րա­նոյ հա­մա­րես­ցին (դի­մա­ցը ըստ այ­դմ թուա­հա­շիւ) 113+142=255+84=339+85=424+119=543+123=666+95=761+143=895+131=1026+202= 1228+118=1346+170=1516 - կշիռ թուոց` 250 - յայս թուոջ Հա­յոց` 1266 (1817)... Եւ յետ այսց ամաց, հրա­մա­նաւն Աս­տու­ծոյ, բառ­նի­լոց ի Կոստ[ան­դ­նու­պօ­լիս]... 95x28=2660 Կոս[տան­դի­ա­նոս] +1818 - 4478 Մահ­մէտ

Յով­հան­նու Յայ­տ­նու­թեան (ԺԳ, 18) «վեց հա­րիւր վաթ­սուն եւ վեց»

ծած­կա­հա­շիւ հի­ման վրայ, Սուրբ Գր­քից քա­ղուած ասոյթ­նե­րի,

Բիւ­զան­դի­ա­յի կայս­րե­րի եւ 0սմա­նեան թա­գա­ւոր­նե­րի անուն­նե­րի

թուա­հաշ­ւում­նե­րով, գու­շա­կում է Նե­ռի կոր­ծա­նու­մը 1818-ին:

Բ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք հե­ղի­նա­կի]

ա. 1ա Խրատ վասն պա­տուա­կան թա­նաք եփե­լոյ - Ա՛ռ 50 դրամ կա­նաչ փշա­լի կխ­տոր...

բ. 1ա Եւս կար­միր թա­նաք եփե­լոյ խրատ. այս­պէ՛ս արա - Ա՛ռ մէկ եւ կէս դրամ լաւ դր­մ­ըզ...

գ. 1ա Խրատ անեփ մե­լա­նի. այս­պէս արա - Ա՛ռ հա­րուր տրամ լաւ կխ­տոր... եւ գրեա՛:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

8ա ՅԵ­րե­մի­այ դպ­րէ Գան­ձա­կեց­ւոյ:

12ա Երե­մի­ա­յի (գրուած որ­պէս ոտա­նա­ւո­րի ծայ­րա­կապ, ոտա­նա­ւո­րը չի գրուած):

Գր­չու­թեան թուա­կա­նը տես 5բ «յայս թուոջ Հա­յոց` 1266 (1817)»:

433

ՅԱ­ԿՈԲ ՄԾ­Բ­ՆԱ­ՑԻ, ԶԳ0Ն ԳԻՐՔ

ԺԹ - XIX

ԹԵՐԹ` 92. չգ­րուած` 79բ, 89բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ըx12 (Ա 11, Է 8, Ը 10)+1x3: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ «ՉԵ» լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31x20,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 59ա): ՏՈՂ` 39: ԿԱԶՄ` կա­նաչ լաթ, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճա­կա­տա­զարդ` 1ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան: Զար­դա­գիր` ծաղ­կա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գոյ­ներ` կա­նաչ, կա­պոյտ, դե­ղին, վար­դա­գոյն, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից պա­կա­սա­ւոր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-79ա Գիրք, որ կո­չի Ըզ­գօն, արա­րեալ սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տին...

Տե՛ս Հմր 498, 1ա-166ա. Ցանկ/չիք: Յռջբ./1ա:  1.ա/1ա-4բ: բ/5ա-9ա:

գ/9բ-13ա: դ/13ա-6ա: ե/16ա-21ա: զ/21բ-6բ: է/27ա-31ա, ը/31բ-5ա:

թ/35ա-8ա: ժ/38բ-40բ:  2.ա/40բ-4ա: բ/50ա-2բ ( դ-ից յե­տոյ):

գ/44ա-6բ: դ/46բ-9բ (այս­տեղ`  բ): ե/53ա-5ա: զ/55ա-8ա: է/58ա-60ա:

ը/60ա-3բ:  3/64ա-9բ: Չու­նի հա­տո­րա­բա­ժա­նում եւ ճա­ռե­րը

հա­մա­րա­կա­լուած են յա­ջոր­դա­բար` Ա-ԺԹ:

Բ. [Բանք զա­նա­զանք]

ա. 80ա-6ա Ի Կա­լիս­տ­րա­տո­սի Պատ­մու­թե­նէն - Յա­րու­ցեալ մի ոմն ի նո­ցա­նէ... ըն­կա­լ­ցուք զան­թա­ռամ փա­ռաց պսա­կն ի Քրիս­տո­սէ, որում փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

բ. 86ա-8բ Տե­սիլ սուրբ վար­դա­պե­տին Յո­հան­նէ­սի, որ մա­կ­ա­նուն Կո­զեռն կո­չի - Ի ժա­մա­նա­կին, յո­րում էր թու­կա­նն Հա­յոց չո­րեք հա­րիւր եօ­թա­նա­սուն (1021)... եւ խա­ղա­ղու­թեամբ գնա­ցին յաշ­խար­հն իւ­րեանց: Եւ Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

գ. 89ա [Վասն մե­ղաց] - Զի որ զմե­ղս պա­հէ եւ ոչ խոս­տո­վա­նի... յոր­մէ փր­կէ Քրիս­տոս զմեզ եւ զա­մե­նայն մարդ, եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

դ. 90ա-2ա [Ի Զգօն գրոց - Թռ]չունք կե­րա­կ­րե­ցին եւ Յով­հան­նէս զմա­րախ թռ­չու­նն ու­տէր... ցն­ծաս­ցես եւ ու­րախ լի­ցիս:

Սոյ­նը ձե­ռա­գ­րիս 25աբ (ճառ Զ), 34ա-5ա (ճառ Ը) թեր­թե­րի

կր­կ­ն­օ­րի­նա­կն է` բնա­գ­րա­կան որոշ տար­բե­րու­թեամբ որի մա­սին` 92բ

«Գի­տեա՛, սի­րե­լի, զի թուղ­թս այս, զոր աստ աւե­լորդ տե­սա­նես, այ­սու

պատ­ճա­ռաւ է. զի գիր­քս այս աղար­տե­ցեալ էր ի հեր­ձուա­ծո­ղաց, որք

զմի թղ­թա­չափ բան հա­նեալ էին ի սմա­նէ ի բաց, զի միտք բա­նին

այն­միկ է ընդ­դէմ իւ­րեանց թիւր աղան­դոյն... զոր յե­տոյ ի հին եւ

յս­տոյգ օրի­նա­կէ գտեալ` եդի աստ... Այս­պէս իմա՛ զպատ­ճառն, որոց

զեր­կա­րա­պէսն ասա­ցեալ եմ ի յի­շա­տա­կա­րա­նին, որ ի վա­խ­ճա­նի սոյն

գր­քոյս է` ի 161 եւ ի 162 հա­մարն»: Ձե­ռա­գիր 161-162 էջե­րը (ըստ գր­չի

էջա­կալ­ման) պա­րապ են եւ նման «յի­շա­տա­կա­րան» չկայ:

434

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս                                                                                          ԺԸ - XVIII

ԳՐԻՉ` Մել­գոն քհյ:

ԹԵՐԹ` 116. չգ­րուած` 90բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ըx24 (Բ 11, Գ-Դ թա­փուած, Ե 23, Զ 26, Է 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 32x20 (1-92), 29x18,5 (93-116): ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (1ա-57բ, 58բ-84բ, 91աբ), մի­ա­սիւն (58ա, 85ա-90ա, 92ա-116բ): ԳԻՐ` շղա­գ­րա­ն­ման նօ­տր­գիր (նմուշ` 16ա): ՏՈՂ` 35-42 (խառն): ԿԱԶՄ` վար­դա­գոյն ծաղ­կա­թուղթ, թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Պա­կա­սա­ւոր, խու­նա­ցած եւ ցե­ցա­կեր, կազ­մի թի­կուն­քը վնա­սուած, ծաղ­կա­թուղ­թը պատ­ռուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-35բ Գիրք, որ կո­չի Ըզ­գօն, արա­րեալ սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տին

Տե՛ս Հմր 498, 1ա-166ա. Մի­այն` 1. ա/1ա-6բ: բ/7ա-13բ: գ/13բ-9ա:

դ/19ա-24ա: ե/24ա-8ա: 34աբ (վեր­ջից թե­րի): զ/28ա-30բ: է/30բ-3բ,

35աբ (մի­ջից եւ վեր­ջից թե­րի):

Բ. 36ա-116բ [Քա­րոզք Յա­կո­բայ Նա­լեան]

ա. 36ա-8ա Քա­րոզ ԺԶ ըստ Մեծ գր­քոյն` Շո­ղա­կա­թի Աս­տուա­ծած­նի իջ­ման Բա­նին Աս­տու­ծոյ, ի Վա­ղար­շա­պատ քա­ղա­քի, ի շա­բա­թի աւուրն Վե­րա­փոխ­ման Նա­ւա­կա­տեաց... - Որ­պէս ասէ մեծ վար­դա­պե­տն Որո­գի­նէս...

բ. 38ա-9բ Քա­րոզ ԼԱ ըստ Մեծ գր­քոյն` Ի վե­րայ չո­րից աւե­տա­րան­չա­ցն... - Որ­պէս ասի Ոսկ[եբե­րան] Յա­ռա­ջա­բա­նու­թեան Մեկ­նու­թեան Մատ­թէ­ո­սի...

գ. 39բ-43բ Քա­րոզ ԽԹ ըստ Մեծ գր­քոյն. Ի մէջ պա­հոց սր­բոյն Յա­կո­բայ յե­րեք­շա­բա­թին. Ի վե­րայ առա­քե­լո­ցն մե­րոց Թա­դէ­ո­սի եւ Բար­դ­ու­ղի­մէ­ո­սի... - Արիս­տո­տէլ զա­նա­զա­նէ զպա­տիւն ի գո­վու­թե­նէ...

դ. 43բ-6ա Քա­րոզ ԾԲ ըստ Մեծ գր­քոյն` Ի վե­րայ սր­բոյն Իգ­նա­տի­ո­սի աս­տուա­ծ­ազ­գեաց հայ­րա­պե­տին Ան­տի­ո­քայ... - Որ­պէս ասէ Բար­սեղ...

ե. 46ա-9բ Քա­րոզ ԿԶ ըստ Մեծ գր­քոյն. Քա­րոզ չոր­րորդ ի վե­րայ ծնն­դեան Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի... - Եւ ի ծնա­նի­լն Յի­սու­սի ի Բեթ­ղա­հէմ...

զ. 50ա-1ա Մասն եր­կ­րորդ. Յա­ղա­գս վտան­գա­ւոր սո­վու, ոչ լսե­լոյ բա­նին Աս­տու­ծոյ` Փա­կե­ցան եր­կինք զե­րիս ամս եւ զվեց ամիս... - Պղա­տոն ոս­կե­ղէն մարդ կո­չէ զարս եր­կ­նա­յին իմ­աս­տու­թեամբ... /Ա մա­սը չիք/:

է. 51բ-3ա Քա­րոզ ԺԹ ըստ Մեծ քա­րոզ­գր­քին. Ի վե­րայ Յո­վա­կի­մայ եւ Ան­նա­յի... - Փոք­րիկ աղ­բիւրն եղեւ գետ մեծ...

ը. 53ա-8բ Քա­րոզ ԻԶ ըստ Մեծ քա­րոզ­գր­քին. Ի շա­բա­թի աւուր, ի վե­րայ սր­բոյն Գէ­որ­քեայ մե­ծի վկա­յին... - Սուր­բն Գէ­որք որ­պի­սի՞ կեր­պիւ եւ քա­նի՞ զի­նուք սպա­ռա­զի­նեալ էր: Գի­տե­լի է...

թ. 58բ-61ա Ի վե­րայ ել­մա­նն ի Վի­րա­պէն սր­բոյն Գրի­գո­րի մեր Լու­սա­ւոր­չին... - Երբ Գե­ղե­ցի­կն Յով­սէփ քա­ջա­գոյն գտաւ ի մար­տի ցան­կու­թեան մար­մ­նոյն...

ժ. 61ա-3բ Ի վե­րայ սր­բոյն Սարգ­սի Զօ­րա­ւա­րին եւ որդ­ւոյ Մար­տի­րո­սին - Այս մար­գա­ր­է­ա­կան բա­նս նախ առ­նա­նի ի վե­րայ Կի­րա­կո­սի...

ժա. 63բ-5բ Քա­րոզ Ձ ըստ Մեծ գր­քոյն. Ի վե­րայ թարգ­ման­չա­ցն մե­րոց սր­բոյն Իսա­հա­կայ հայ­րա­պե­տին եւ Մես­րո­պայ վար­դա­պե­տին... - Եկե­ղե­ցին Քրիս­տո­սի է...

ժբ. 66ա-8ա Քա­րոզ ՁԲ ըստ Մե­ծի գր­քոյն. Ի վե­րայ երից սուրբ ժո­ղո­վոյն, ի տօ­նի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սոյ սուրբ ժո­ղո­վոյն... - Արիս­տո­տէլ ասէ, թէ Այն դեղն առա­ւել ըն­դու­նե­լի...

ժգ. 68ա-70ա Քա­րոզ ՁԸ ըստ Մեծ գր­քոյն... շա­բա­թի աւուրն. Ի վե­րայ Խ ման­կան­ցն վկա­յից, որք ի Սե­բաս­տի­այ կա­տա­րե­ցան... - Ամե­նա­վա­յել­չա­գէ­տն Աս­տուած ի ըս­տեղ­ծա­նել զեր­կի­նս եւ զեր­կիր...

ժդ. 70ա-2ա Մասն եր­կ­րորդ ըստ Մեծ գր­քոյն, յո­րում ցու­ցա­նի ամե­նա­կա­ր­օղ զօ­րու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի... - Անաք­սա­գո­րայ հար­ցին. Մի՞­թէ քեզ ոչ է փոյթ զհայ­րե­նիսդ...

ժե. 72ա-5ա Մասն եր­րորդ ըստ Մեծ գր­քոյն. Զդա­տա­պար­տու­թե­նէ ար­տաք­սե­լո­ցն ի հար­սա­րա­նէ եր­կ­նից ար­քա­յու­թեան... - Դուռն փա­կեալ նախ է յոյսն զրա­ւեալ...

ժզ. 75ա-7բ Մասն եր­րորդ ըստ Մեծ գր­քին. Քրիս­տոս կա­մի զծայ­րա­գոյն խո­նար­հու­թիւն ցու­ցա­նել լուաց­մամբ ոտից նո­ցա... - Յոր­ժամ եւ գրա­գիրք կա­մին զա­շա­կեր­տսն կր­թել...-

ժէ. 77բ-9ա Մասն եր­րորդ ըստ Մեծ գր­քոյն. Սուրբ Յա­րու­թեան տա­ճարն ամե­նայն ազգաց ի հե­թա­նո­սաց դար­ձե­լոց հա­սա­րակ է... - Հրեշ­տա­կն աւե­տե­լով կա­նան­ցն իւ­ղա­բե­րից...

ժը. 79ա-81ա Կի­րա­կի Վար­դա­վա­ռին, յո­րում բա­ցա­յայ­տին կար­ծո­ղու­թիւն­քն հրէ­ից զՔ­րիս­տո­սէ եւ յայ­տ­նու­թեամ­բն Հօր Աս­տու­ծոյ ճշ­մար­տի: Դա­ւա­նու­թիւն Պե­տ­րո­սի` զաս­տուա­ծու­թե­նէն Քրիս­տո­սի... - Առ ի զա­նա­զա­նու­թիւն Կե­սա­րի­այ Կա­պա­դով­կաց­ւոց...

Շար. տե՛ս 93ա-116բ:

Գ. [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

ա. 81աբ [Ի Պատ­մու­թե­նէն Յով­սէ­պո­սի] - Ասի ի Պատ­մու­թիւ­նս Յով­սէ­պո­սի, ու­թե­րորդ ճառն, վե­ցե­րորդ գլուխն... Ի մի յո­րո­վայն իջու­ցա­նէ:

բ. 82ա-4բ Յե­սա­յի Քաղ­ւա­ծոյն է սա­կա­ւի­կս - Եւ եր­բե­մն չար առ­նեն... զմեզ ողոր­մած բնու­թեա­նս մե­րոյ Աս­տուած, որ է օր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

84բ «Արդ, ես` վեր­ջին սպա­սա­ւո­րաց բա­նին, Գրի­գոր քա­հա­նայ,

ժո­ղո­վե­ցի զծաղ­կա­քաղ մեկ­նու­թիւն սա­կա­ւիկ մար­գա­րէ­ին Եսա­յեայ ի

լու­սա­ւոր բա­նից տեառն իմոյ եւ վար­դա­պե­տին Յով­հան­նու Որոտ­նե­ցոյ,

որոյ յի­շա­տա­կն...»:

գ. 85ա-7բ Սո­րին հարց­մանց սկիզ­բն` դոյզն ինչ Բանք ոս­կի­ա­կան գր­քոջ - Քան­զի բա­զում հա­մե­մա­տու­թիւն գոյ ի վե­րայ սո­րա... յա­րե­նէ կու­սին Մա­րի­ա­մու:

դ. 87բ-9ա Յով­սէ­փո­սի մե­ծի Պատ­մա­գր­քէն առեալ գրե­ցաւ եւ զայս ինչ Յա­ղա­գս գոր­ծա­կա­լու­թեան Պի­ղա­տո­սի` դա­տա­ւո­րին հր­է­աս­տա­նի - Յոր­ժամ Ար­քե­ղա­յոս աք­սո­րե­ցաւ... կո­տո­րած Երու­սա­ղէ­մի քա­ղա­քին:

ե. 89ա-90ա Դար­ձեալ ի Յով­սէ­փո­սէ Յա­ղա­գս քա­հա­նա­յու­թեան ազ­գին հրէ­ից - Արդ, ամե­նայն քա­հա­նա­յա­պետք, սկ­սեալ յԱ­հա­րով­նէ... մե­ռաւ ի Հռովմ ի փառս Քրիս­տո­սի յու­սոյն իմոյ:

գ. 91ա-2ա Ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց, որք ասեն զՀո­գին Սուրբ ի Հօ­րէ եւ Որդ­ւոյ բղ­խեալ... - Քան­զի երե­ւե­ցաւ շնոր­հն Աս­տու­ծոյ փր­կիչ...

է. 92բ Եւ զի ի Մատ­թէ­ո­սեան Աւե­տա­րա­նէն, ԺԱ գլ­խէն սա­կս ող­ջու­նի հա­մա­ռօտ բան. Յոր քա­ղաք մտա­նի­ցէք... - Տէրն մեր կա­մի ասել աշա­կեր­տա­ցն... Ի վե­րայ տա­նն ար­ժա­նա­ւորք, որ­պէս ցու­ցաւ ի վե­րոյ//... (շար թա­փուած):

Դ. 93ա-116բ [Քա­րոզք Յա­կո­բայ Նա­լեան]

ա. 93ա-7բ [Յա­ղա­գս Դաւ­թի մար­գա­րէի -...] զոր եւ իբ­րեւ զճարպ որո­շեաց ի մսոյ...

բ. 98ա-9ա [Յա­ղա­գս Տեառ­նեղ­բ­օրն Յա­կո­բայ] - Իսկ եւ Տեառ­նեղ­բայրն Յա­կո­բոս եղեւ բազ­մօք անուա­նի...

գ. 99ա-103բ Քա­րոզ ըստ Մե­ծի գր­քոյն. Ի վե­րայ սր­բոյն Ստե­փա­նո­սի սար­կա­ւա­գին... - Եր­կո­տա­սան առա­քեալ­քն, ի նմա­նու­թիւն եր­կո­տա­սան կեն­դա­նա­կեր­պից...

դ. 104ա-6բ Ի վե­րայ Որդ­ւոյ որոտ­ման Յօ­հան­նու աւե­տա­րան­չին եւ Յա­կո­բայ մե­ծի առա­քե­լոյն. Եւ յա­թո­ռոյ ան­տի ելա­նէ­ին փայ­լա­տակ­մունք... - Նախ` աթո­ռովն Աս­տու­ծոյ իմա­նամք զաս­տուա­ծա­յին փառ­քն...

ե. 106բ-12ա Քա­րոզ Ծ ըստ Մեծ գր­քոյն, Ի վե­րայ գլ­խա­ւո­րու­թեան առա­քե­լոյն Պե­տ­րո­սի եւ Պօ­ղո­սի... Ի բա­նն Ծնն­դոց... Եւ արար Աս­տուսծ եր­կուս լու­սա­ւորսն... - Ան­ըս­տուեր լոյսն իմա­նա­լի Աս­տուած...

զ. 112ա-6ա Քա­րոզ Ղ ըստ Մեծ գր­քոյն. Ի վե­րայ չար­չա­րա­նաց եւ մտից Վի­րա­պին սր­բոյն Գրի­գո­րի մեր Լու­սա­ւոր­չին... - Որ­պէս Աս­տուած զիւր պատ­կերն եւ նմա­նու­թիւն ոչ խնա­յեաց տալ հրեշ­տա­կաց...

է. 116բ Թէ այն, որ իջեա­լն էր ի մար­մին, նոյն էր, որ տա­կա­ւին ի յեր­կի­նս էր, եւ որ իբ­րեւ զօ­ձն պղն­ձի բար­ձ­րա­նա­լոց էր ի խա­չին. Որ Էնն յեր­կի­նս - Եր­բե­մն մե­ծին Աղեք­սան­դ­րի մատ­ռուա­կն... ի զար­մա­նալ ժո­ղո­վր­դեա­նն//... (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

24ա Մնամ ամե­նա­խօ­նար ծա­ռայ տէր Մել­գոն ծե­րու­նա­զարդ քա­հա­նա///: Գրե­ցաւ գիրս ի նո­րա­շէն մայ­րա­քա­ղա­քն Ըս­տամ­պօլ, ամ­սույն մար­տն մու­տն:

435

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ ԱՏԵ­ՆԻ

Էջ­մի­ա­ծին, Նո­րա­գա­ւիթ                                                   ՌՃ­ԼԵ - 1686

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր Երե­ւան­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Եղի­ա­զար կթղ.:

ԹԵՐԹ` 324. չգ­րուած` 1ա-3բ, 16աբ, 52ա, 102աբ, 124բ, 157աբ, 322բ-4բ: ՊՐԱԿ` 1x2+Ա-ԻԷx12 (Զ, ԻԷ 10) + 1x2: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 29,5x21: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 110ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր խոր­քի վրայ ար­ծա­թա­թել ծա­ղիկ­նե­րով մե­տաք­սեայ բա­նուածք, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+2, թուղթ, թեր­թա­կա­լուած 1-2, 323-4:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 17ա, 68ա, 103ա, 107բ, 125ա, 158ա, 280ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 6բ, 31ա, 57ա, 62բ, 95բ, 112ա, 133բ, 147ա, 172ա, 188ա, 206բ, 222ա, 237բ, 250բ, 264բ, 294ա, 311բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, կեն­դա­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Գոր­ծա­ծու­թիւ­նից կեղ­տո­տուած, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը գու­նա­փո­խուած: ԺԸ դ. նո­րո­գուած եւ վե­րա­կազ­մուած, աւե­լա­ցուած 1-3, 16, 157, 323-4 թեր­թե­րը, եզ­րա­հատ­ման հե­տե­ւան­քով պրա­կա­նիշ տա­ռերն ու լու­սան­ցա­զար­դե­րը վնա­սուած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 4ա-156բ [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ եկե­ղեց­ւոյ...]

1. ա. 4ա [Հրա­ժա­րու­մն] - Հրա­ժա­րիմք ի սա­տա­նա­յէ...

բ. 4ա-5ա [Դա­ւա­նու­թիւն հա­ւա­տոյ] - Խոս­տո­վա­նիմք եւ հա­ւա­տամք...

գ. 5ա-6ա [Զղ­ջու­մն] - Մե­ղայ ամե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն...

դ. 6աբ [Ար­ձա­կու­մն] - Ողոր­մես­ցի ձեզ մար­դա­սէրն Աս­տուած...

2. 6բ-14բ Կար­գա­ւո­րու­թիւնք եկե­ղեց­ւոյ եւ արա­րո­ղու­թիւնք ժա­մա­տե­ղեաց տեառն Ներ­սի­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի, զի ետ բե­րել ի սուրբ եւ ի հռ­չա­կա­ւոր, յաս­տուա­ծա­բ­նակ եւ ի հրեշ­տա­կա­կ­րօն սուրբ հար­ցն մեծ ուխ­տին Մա­քե­նեաց եւ ամե­նայ­նի ամե­նայն կա­մօք հա­ճեալ եւ հա­ւա­նեալ` զպա­կասն ելից եւ զս­ղա­լն ուղ­ղեաց եւ կար­գեաց ամե­նայն Հա­յաս­տա­նեայց եկե­ղեց­ւոյ ան­ջ­րե­լի եւ հաս­տա­տուն աւանդ, առաջ­նոր­դու­թեամբ Հոգ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, որ յա­ջո­ղեալ է զա­մե­նայն բա­րի յա­մե­նայ­նի

ա. 6բ-10ա Խրատք գի­շե­րա­յին ժա­մու - Զի յա­ռաջ քան զա­մե­նե­սեան պարտ է յառ­նել փա­կա­կա­լին...

բ. 10ա Խրատք արե­ւա­գա­լին - Իսկ արե­ւա­գա­լին եղի­ցի սաղ­մոսն...

գ. 10ա-2ա Իսկ ճա­շու աղօ­թից խրատ­քն այս է - Նախ` երեք ան­գամ հար­կա­նեն զզան­կա­կսն...

դ. 12ա-3ա Երե­կո­յին աղօ­թից ժա­մա­տե­ղեաց խրատք - Յա­ռաջ լու­ցա­նէ փա­կա­կա­լն զկան­թե­ղսն...

ե. 13ա-4բ Իսկ այլ արա­րո­ղու­թիւն երե­կո­յի ժա­մուն` ըստ սուրբ հար­ցն Թե­ղի­նեա­ցն - Նախ` ասէ աշա­կեր­տի դա­սու պա­տուա­ւորն...

3. 15աբ Խրատք ժա­մա­տե­ղեաց ըստ Արե­ւե­լեան սահ­մա­նա­ցն` սկ­սուա­ծոց եւ ասու­թեան աղօ­թի­ցն, զոր խն­դ­րեալ սուրբ վար­դա­պե­տն Յա­կոբ Ղրի­մե­ցին ի մեծ րա­բուն­ւոյն Գրի­գո­րէ Խլա­թեց­ւոյ, եւ նա կա­տա­րեաց այս­պէս: Որ դա­սի որ աւուր ձայ­նն լի­նի` այս է - Տէր, եթէ զշր­թու­նսն: Զքէն գո­հա­նամ­քն... Այս է արե­ւե[լ]եան տա­նս սահ­ման ժա­մա­կար­գու­թեան:

4. ա. 17ա-67բ [Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց աղօ­թից Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ եկե­ղեց­ւոյ, որ կա­տա­րի ի մէջ գի­շե­րի, ի դէ­մս Աս­տու­ծոյ] - Տէր, եթէ զշր­թու­նս իմ բա­նաս...

Ի տար­բե­րու­թիւն տպա­գ­րի (Երու­սա­ղէմ, 1866), չու­նի «Հայր մեր» /էջ 9/ եւ «Սաղ­մոս ըստ ձայ­նի» (էջ 74-85): Գի­շե­րա­յին ալէ­լու­նե­րը խմ­բա­ւո­րուած են ոչ թէ ըստ տօ­նե­րի, այլ ըստ ձայ­նե­րի: Յա­ւե­լեալ ու­նի Աւե­տա­րան Տա­ճա­րի, որ փոխ ընդ փոխ յա­ջոր­դում է Հան­գս­տեան Աւե­տա­րա­նին (31ա-48բ), «[Երգ պա­շտա­ման գի­շե­րոյ` Ա-Ք] - Աս­տուա­ծա­ծին մայր Քրիս­տո­սի, / Իմ յոյսն դու ես յա­ւուր մե­ծի...» (24աբ, խո­րա­գի­րը տե՛ս Հմր 722, 101ա):

բ. 68ա-95ա [Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց աղօ­թից Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ եկե­ղեց­ւոյ, որ կա­տա­րի յա­ռա­ւօ­տու ժա­մու, ի դէ­մս Որդ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, որ երե­ւե­ցաւ Իւ­ղա­բե­րի­ցն] - Լցաք առա­ւօ­տու ողոր­մու­թեամբ քով...

Յա­ւե­լեալ ու­նի. 73ա «[Երգ] փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին - Քրիս­տոս եկեալ ի փո­խու­մն Աս­տուա­ծած­նին...» (տե՛ս տպ. Վա­ղար­շա­պատ, 1902, էջ 189):

գ. 95բ-101բ Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց աղօ­թից արե­ւա­գա­լի ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Հոգ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, այ­լեւ ի դէ­մս Յա­րու­թեա­նն Քրիս­տո­սի եւ երեւ­ման աշա­կեր­տա­ցն - Եղի­ցի անուն Տեառն օր­հ­նեալ...

դ. 103ա-7ա [Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց աղօ­թից Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ եկե­ղեց­ւոյ եր­րորդ ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս իջ­ման Հոգ­ւոյն Սր­բոյ եւ ի դէ­մս նա­խա­մ­օրն, ճա­շակ­ման եւ ազա­տու­թեա­նն Քրիս­տո­սիւ] - 0րհ­նեալ Հո­գիդ Սուրբ Աս­տուած ճշ­մա­րիտ. ամէն: Ողոր­մեա ինձ, Աս­տուած...

ե. 107ա-10բ Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց աղօ­թից վե­ցե­րորդ ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Հօր Աս­տու­ծոյ, այ­լեւ ի դէ­մս չար­չա­րա­նաց եւ խա­չե­լու­թեան Որդ­ւոյն Աս­տու­ծոյ... - Ո[ղոր­մեա] ինձ, Աս­տուած, ըստ մե­ծի ողոր­մու­թեան քում...

գ. 111բ-24ա Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց աղօ­թից ին­նե­րորդ ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Որդ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, այլ եւ ի մա­հուան եւ բա­նա­կան հոգ­ւոյն աւան­դու­մն - 0րհ­նեալ Որ­դիդ սուրբ Աս­տուած ճշ­մա­րիտ... Ողոր­մեա ինձ, Աս­տուած...

121ա «Եւ ասի սաղ­մոս եւ շա­րա­կան եւ Սուրբ Աս­տուած ըստ պատ­շա­ճի

աւուրն», բնա­գ­րե­րը չեն բե­րուած (տե՛ս տպ. 1866, էջ 391-415): «Ճա­շու

Ալէ­լուք»-ը խմ­բուած է ոչ թէ ըստ շա­բա­թա­պա­հոց, այլ ըստ ձայ­նե­րի

(121բ-2բ):

է. 125ա-33բ [Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց աղօ­թից Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ եկե­ղեց­ւոյ երե­կո­յան ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Որդ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, որ էջ ի խա­չէն եւ պա­տեալ պաս­տա­ռա­կա­լաւ` եդաւ ի գե­րեզ­ման] - Ես առ Աս­տուած կար­դա­ցի...

ը. 133բ-46բ Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց աղօ­թից խա­ղա­ղա­կան ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Հոգ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, այ­լեւ ի դե­մս Բա­նին Աս­տու­ծոյ, որ եդաւ ի գե­րեզ­մա­նի եւ էջ ի դժո­խսն եւ խա­ղա­ղու­թիւն արար հոգ­ւո­ցն - 0րհ­նե­ցից զՏէր յա­մե­նայն ժամ...

թ. 146բ-56բ Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց աղօ­թից հան­գս­տեան ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Հօր Աս­տու­ծոյ, զի պահ­պա­նո­ղա­կան աջով մի­ած­նին պա­հես­ցէ զմեզ խա­ղա­ղու­թեամբ ի խա­ւար գի­շե­րին - Առա­քեա, Տէր, զլոյս քո...

«Ես ի Տէր յու­սա­ցա» սաղ­մո­սի վեր­ջում` 148ա «Տէր, Տէր ետ ինձ զօ­րու­թիւն... եւ հան­գոյց ինձ երագ երագ»: 150ա «Աստ ասի շա­րա­կան` Նա­յեա[ց] սի­րով». բնա­գ­րի փո­խա­րէն` ծնթ. գր­չի. «Գրած է ի Խա­ղա­ղա­կա­նն» (138բ-9ա): Գրի­գոր Նա­րե­կա­ցու Բան ԺԲ-ին յա­ջոր­դում է բան ՂԴ (152աբ: Տե՛ս տպ. 1902, էջ 502):

Բ. ա. 158ա-277բ [Սաղ­մո­սա­րան] - Երա­նեալ է այր...

Չու­նի ՃԽԸ, ՃԽԹ, ՃԾ սաղ­մո­ս­նե­րը: 277աբ «[Այս սաղ­մոս ին­ք­նա­գիր...] - Փո­քր էի ես...»: ԺԸ սաղ­մո­սի սկզ­բում փոք­րիկ մեկ­նու­թիւն` 171բ «Եր­կինք պատ­մեն, ասէ, զփառս Աս­տու­ծոյ: Նշա­նա­կէ` զօր­հ­նու­թիւն Աս­տու­ծոյ... Եւ օրի­նակ է զխո­րա­նն վկա­յու­թեան, զի ներ­քի­նն հաս­տա­տեալ էր ի Ժ փեղ­կից բե­հե­զոյ մա­նե­լոյ...»: Բա­ժա­նուած է կա­նո­նա­գ­լուխ­նե­րի եւ գուբ­ղա­նե­րի:

Ու­նի 0րհ­նու­թիւնք` հան­դերձ մաղ­թա­նօք (Պա­հոց, Մար­տի­րո­սաց, Տէ­րու­նա­կան տօ­նից), քա­րո­զիւք եւ աղօ­թիւք: Տե՛ս «Ժա­մա­կար­գու­թիւն...», Վա­ղար­շա­պատ, 1891, էջ 1-121: Ի տար­բե­րու­թիւն տպա­գ­րի, յա­ւե­լեալ ու­նի` 170բ «Մաղ­թանք Մար­տի­րո­սաց - Բա­րե­խօ­սու­թեամբ եւ աղօ­թիւք...»: 170բ-1ա «Մաղ­թանք տէ­րու­նա­կան տօ­նից» - Փա՜ռք յա­րու­թեան քո, Տէր...», որոնք կր­կն­ւում են իւ­րա­քան­չիւր դեպ­քում:

բ. 278աբ Գո­վա­սա­նու­թիւն Սաղ­մո­սին - Բանք սաղ­մո­սին է պա­տուա­կան,/ Լցեալ հոգ­ւովն աս­տուա­ծա­կան...

Գ. 279ա-310բ [Տօ­նա­ցոյց]

1. 279ա-80ա [Կարգ տօ­նից սր­բոյն Աս­տուա­ծած­նի] - Քա­ղոց ամ­սոյ հա­յոց ի Ա-ն եւ Դեկ­տեմ­բեր հռով­մա­յեց­ւոց ի Բ եւ քաղ­սեւ եբ­րա­յեց­ւոց ի ԻԳ-ն Աւե­տիք է Յո­վա­կի­մայ եւ Ան­նա­յի...

2. ա. 280ա-1բ [Կա­նոն Ճրա­գա­լու­ցի Ծնն­դեան Տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի] - Աս­տուա­ծա­յայ­տ­նու­թեան Ճրա­գա­լու­ցի գի­շերն կա­նո­նա­գլ­խին փառն` Հա­ւա­տամ...

բ. 281բ-4բ [Կա­նոն Ծնն­դեան եւ Յայ­տ­նու­թեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ] - Իսկ գի­շերն հս­կու­մն է սաղ­մո­սիւք եւ ըն­թերց­մամբ գրոց: Աւր­հ­նու­թիւն` Գկ, Խոր­հուրդ մեծ` իւր սա­րօ­քն...

գ. 205բ-6ա [Կա­նոն Քա­ռա­ս­ն­օ­րեայ գա­լս­տեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ ի տա­ճարն] - Իսկ գա­լս­տեա­նն Աս­տուա­ծորդ­ւոյն քա­ռա­ս­ն­օ­րեայ ի տա­ճարն, եւ եր­կու­նն նա­խա­տօ­նակ առն­ջիր...

դ. 286ա-7բ [Բուն Բա­րե­կեն­դան] - Բուն Բա­րե­կեն­դա­նի կի­րա­կի գի­շերն փո­խէ զձայ­նն ի ԴԿ: Առա­ջին կա­նոն զԽոս­տո­վա­նն ասա...

ե. 287բ-93բ [Կա­նոն Գա­լս­տեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ յա­ւա­նա­կաւ յԵ­րու­սա­ղէմ] - Ծաղ­կա­զ­ար­դի գի­շերն հս­կու­մն է: Եւ դնի սր­բու­թիւն ի վե­րայ բազ­մո­ցի յա­տեա­նն...

զ. 294ա-6ա [Կա­նոն Յա­րու­թեան տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի] - Սուրբ Զատ­կի գի­շերն հս­կու­մն է: Եւ դնի սր­բու­թիւն ի վե­րայ բազ­մո­ցի յա­տեա­նն...

է. 296աբ [Նոր Կի­րա­կի] - Նոր Կի­րա­կէի գի­շերն հս­կու­մն է, եւ ձայն ԴԿ, բայց առա­ջի կա­նոն զԽոս­տո­վա­նն ասա...

ը. 296բ-7ա [Կա­նոն Աւե­տեաց սր­բուհ­ւոյ կու­սին Մա­րի­ա­մու] - Չո­րեք­շա­բա­թի տօն է Աւե­տեաց ամէ­ն­օր­հ­նեալ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին...

թ. 297ա-8ա [Կա­նոն սր­բոյ Համ­բարձ­մա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ] - Վեց­շա­բա­թու հինգ­շաբ­թին համ­բար­ձում է: Հե­տե­ւակ շա­րա­կան` ԴԿ, Մե­ծա­հ­րաշն...

ժ. 298ա-301բ [Կա­նոն Հոգ­ւոյն Սր­բոյ Գա­լս­տ­է­ա­նն] - Պեն­դէ­կոս­տէի գի­շերն հս­կու­մն է: Եւ դնի սր­բու­թիւն ի վե­րայ բազ­մո­ցի յա­տեա­նն...

ժա. 301բ-3բ [Կա­նոն Պայ­ծա­ռա­կեր­պու­թեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ ի Թա­փ­օր լե­րի­նն] - եօթ­նե­րորդ կի­րա­կին Վար­դա­վառ է. գի­շերն հս­կու­մն է: Եւ դնի սր­բու­թիւն ի վե­րայ բազ­մո­ցի յա­տեա­նն...

ժբ. 303բ-5բ [Կա­նոն Վե­րա­փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին] - Փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նի գի­շերն հս­կու­մն է: Եւ դնի սր­բու­թիւն ի վե­րայ բազ­մո­ցի յա­տեա­նն...

ժգ. 305բ-6ա [Կա­նոն Ծնն­դեան սուրբ Կու­սին] - Սեպ­տեմ­բե­րի Ը տօն է Ծնն­դեա­նն ամէ­ն­օր­հ­նեալ սուրբ կու­սին Մա­րի­ա­մու... Բայց գի­տա­ցիր, ո՜վ եղ­բայր, զի տէ­րու­նի է տօ­նս...

ժդ. 306ա-7ա [Կա­նոն Վե­րաց­ման սր­բոյ խա­չին] - Սուրբ խա­չի վե­րաց­ման գի­շերն հս­կու­մն է: Եւ դնի սր­բու­թիւն ի վե­րայ բազ­մո­ցի յա­տեա­նն.

ժե. 307ա-8ա [Տօն Վա­րա­գայ Սուրբ Խա­չին] - Եր­րորդ կի­րա­կի Վա­րա­գայ Սուրբ Խա­չին տօն է: Աւր­հ­նու­թիւն` ԱԿ. նշա­նաւ ամե­նա­յաղթ...

ժզ. 308ա-10բ [Խաչ­գիւտ] - Եօթ­նե­րորդ կի­րե­կին Խաչ­գիւտ է: Առա­ւօ­տեան Աւր­հ­նու­թիւն` ԱՁ. Հրա­շա­կերտ... Եւ այս մի­ջո­ցս` ի Ծնն­դե­նէն ի վեր մին­չեւ յԱ­ռա­ջա­ւորն յա­ւե­լու եւ նուա­զի. դու ի ԴՁ-էն եւ ի ԴԿ-էն եւ ի ԲԿ-էն այլ ասա, որ ու­ղիղ գայ:

Փա­կա­գ­ծուած խո­րա­գ­րերն` ըստ բո­վան­դա­կու­թեան եւ ըստ Սի­մէ­ոն Երե­ւան­ցու Տօ­նա­ցոյ­ցի (Վա­ղար­շա­պատ, 1891, էջ 1-88):

Դ. 310բ-8ա Արա­րեալ եւ սահ­մա­նեալ սուրբ վար­դա­պե­տին Թու­մա­յի Մե­ծո­փեց­ւոյ ի պայ­ծա­ռու­թիւն ման­կանց եկե­ղեց­ւոյ` Խրատ յա­ղա­գս պա­շտա­մանց եկե­ղեց­ւոյ Հա­յաս­տա­նեայց, զի այս­պէս լի­ցի կարգ պա­շտա­ման

ա. 310բ-1ա Ի գի­շե­րա­յին` զկ­նի Տէր, եթէ շր­թան­ցն աս­ւի Երգ տեառն Ներ­սէ­սի - Յի­շես­ցուք, փոխն` Զար­թի­քն...

բ. 311ա Յա­ղա­գս հսկ­ման գի­շե­րա­յին պա­շտա­մանց - Երբ առա­ջին կա­նոն Երա­նեա­լն լի­նի, որ է ԱՁ...

գ. 311ա Խրատք Իւ­ղա­բե­րից Աւե­տա­րա­նա­ցն եւ Հան­գս­տեան եւ Բժշ­կու­թեան - Յոր­ժամ Վասն ի վե­րուստ քա­րոզ ասես... դու Իւ­ղա­բե­րից Աւե­տա­րան Յով­հան­նու գլուխն կար­դա...

դ. 311բ-7բ [0րհ­նու­թիւնք տօ­նից տէ­րու­նա­կա­նաց եւ ամե­նայն սր­բոց` ըստ իւ­րա­քան­չիւ­րոց պատ­շա­ճին] - ԳԿ. Եր­գե­ցէք, որ­դիք Սի­ով­նի...

ե. 318ա [Բան առ տօ­նա­սէր եղ­բարց] - Գի­տաս­ջիք, ո՜վ տօ­նա­սերք, զի մեծ եւ երա­նե[ա]լ հայ­րա­պե­տն տէր Մով­սէս, որ նո­րո­գեաց զՍուրբ Էջ­մի­ա­ծի­նն... Սա ին­քն... սահ­մա­նեաց տասն շա­րա­կան ասել 0րհ­նու­թիւն վասն բա­զում խոր­հր­դոյ տաս­նեակ թուո­ցն: Այլ եւ վկայ ածե­լով զմեծ փի­լի­սո­փայն եւ զհա­ւա­տա­րիմ քա­հա­նա­յա­պե­տն` զսուր­բն Ստե­փան­նոս, որ զԱ­ւագ 0րհ­նու­թիւն­ներն տասն տասն շա­րա­կան արար... նմա­նա­պէս եւ սր­բա­զան հայրս կա­նո­նեաց` տասն շա­րա­կան ասել 0րնու­թեա­նն... Եթէ հա­ճես­ցին կամք եղ­բայ­րու­թեան ձե­րոյ` Տեառն գո­հու­թիւն, եւ եթէ ոչ ախոր­ժի­ցէք, կամք ձեր եղի­ցին: Իսկ զմեզ ի մե­ղա­դ­րա­նաց եւ ի բամ­բա­սա­նաց ազատ թո­ղուլ աղա­չեմք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­Մ­ՆԱ­ԿԻ

10ա Եւ զմե­ղա­ւոր գծ­օ­ղս յի­շեա ի Քրիս­տոս:

57ա Զյոգ­նա­մեղ Գրի­գոր գր­չիս յի­շել աղա­չեմ: (նման` 124ա, 318ա):

91ա Գծա­գ­րե­ցաւ ի թուիս Հա­յոց ՌՃ­ԼԵ (1686) ձե­ռամբ յոգ­նա­մեղ Գրի­գո­րի Երե­ւանց­ւոյ:

318բ Յի­շա­տա­կա­րան գրո­ցս. 0րհ­նու­թիւն, գո­հու­թիււն եւ բա­րե­րա­նու­թիւն... || (319բ)...Արդ, ըստ նմին օրի­նա­կի եւ ըստ նմին սա­րա­սի բա­րե­մի­տն ի կար­գս եր­ջան­կա­գու­նի­ցն խմ­բի եւ հե­զա­հո­գին ի դա­սս հայ­րա­պե­տա­ցն գն­դի, սր­բա­նուէր եւ հո­գի­ըն­կալ հայ­րա­պե­տս մեր Եղի­ա­զար կա­թո­ղի­կոս, որ ի վեր­ջա­ցեալ ժա­մա­նա­կիս եւ ի յե­տին դա­րուս ըն­ծա­յե­ցաւ ազ­գիս Հա­յոց որ­պէս թէ պար­գեւք ի Հոգ­ւոյն Սր­բոյ, որ ի թուա­կա­նիս Հա­յոց հա­զա­րե­րոր­դի հա­րիւ­րե­րոր­դի երից տա­սանց եւ թուով մի­ով առա­ւե­լեալ (1682) եկեալ շքե­ղա­շուք փա­ռօք եւ մե­ծար­գոյ ճո­խու­թեամբ նս­տաւ յԱ­թոռ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին ի Սուրբ Էջ­մի­ա­ծին` ըստ խն­դ­րոյ եւ բաղ­ձա­նաց Արե­ւե­լեան եւ Արեւ­մ­տեան տոհ­մից Հայ­կա­կա­նաց ժո­ղո­վր­դոց, նա­եւ Արե­ւե­լեան թա­գա­ւո­րին Պար­սից: Իսկ սոյն սա եր­ջան­կա­պա­տիւ եւ սր­բա­զան հայ­րա­պե­տս մեր, գո­լով ամե­նե­ւին պարզ բա­րո­յիւք եւ ազա­տա­կան մտօք, գե­ղեց­կա­դիր եւ փա­ռա­զարդ դի­մօք վա­յել չա­ցեալ, զմի­նն ու­նե­լով չափ հա­սա­կին եւ բո­լո­րո­վին ներ­քին եւ ար­տա­քին մար­դով շնոր­հա­շուք ճո­խու­թեամբ ար­տա­փայ­լեալ, որում յա­րա­ցոյց զսուր­բն զԻ­սա­հակ զՊար­թե­ւա­զի­նն հա­մա­րես­ջիր, ըստ ամե­նայն բա­րեու­նակ տե­սու­թեան բնա­կա­նօք եւ մակ­ստա­ցա­կա­նօք առա//(320ա)տա­ցեալ գո­վա­բա­նու­թեամբ, եւ այս­պի­սի ցան­կա­լի երե­ւեալ աշ­խար­հի եւ փա­փա­գե­լի ամե­նե­ցուն ծա­նու­ցեալ եւ փայ­լեալ յե­կե­ղեց­ւոջ Տեառն իբ­րեւ զջահ ան­շի­ջա­նե­լի եւ զօ­րա­ցեալ վեր­նա­կան խնա­մօ­քն: Առ որով ժա­մա­նա­կաւ եւ հրա­մա­նաւ եղեւ վա­յել չա­կեր­տաց հիմ­նար­կու­թիւնք, այ­սին­քն` պա­րիս­պն, որ ի հա­րա­ւա­կող­ման պար­սպին, որ ի հա­րա­ւա­կող­ման պար­սպին, յո­րոյ մի­ջի մո­մա­տուն եւ բա­ղա­նիս եւ սա­րայք, եւ միւս կող­ման` նոր փռ­նա­տուն եւ համ­բարք եւ շի­րա­խա­նայք, այ­լեւ պա­րիս­պն, որ յա­րեւ­մ­տեան կող­ման պար­սպին, յո­րոյ մի­ջի բաղ­չայ եւ ջուր ընդ մէջ ան­ցա­նե­լով, նա­եւ պա­րիս­պն դէպ ի գեղ­ջն ի հիւ­սիս, այ­լեւ պա­րիսպ սր­բոյ եկե­ղեց­ւոյն Գա­յի­ա­նեայ, յո­րոյ մի­ջի շի­նուածք բա­զումք, եւ գա­ւի­թ­ըն ի վի­մա­տաշ քա­րեայ ի վե­րայ արեւ­մ­տեան դրան եկե­ղեց­ւոյն, նա­եւ ի մէջ մե­ծի պար­սպին շի­նուածք բա­զումք եւ ջրա­բու­ղխք: Այ­լեւ գո­վե­լի մա­տուռ­քն, որ ի մի­ջի մե­ծի եկե­ղեց­ւոյն, ի վե­րայ սան­դա­րա­մե­տին եւ ի հա­րա­ւա­կող­մն եւ ի հիւ­սի­սա­կող­մն ի մէջ բր­գո­ցն... (հինգ տող բաց):

Եւ արդ, սր­բա­զան հայ­րա­պե­տս մեր ի վե­րայ ամե­նայն բա­րե­գոր­ծու­թեան­ցն եւ առա­քի­նա­սէր վա­րու­ցն, զոր կա­տա­րե­լա­պէս ստա­ցեալ ու­նէր, յա­ւել եւ ստա­նալ զայս­պի­սի պտուղ բա­րի յի­շա­տակ յա­ւի­տե­նա­կան առա­ջի Տեառն արար­չին իւ­րոյ, որ կո­չի Ժա­մա­գիրք, յո­րում պա­րու­նա­կեալ ու­նի Սահ­մա­նա­դ­րու­թիւն աղօ­թից Հա­յաս­տա­նեայց եկե­ղեց­ւոյ, հան­դերձ Սաղ­մո­սիւ­քն Դաւ­թեան, որով պա­րեն մա­ն­կունք եկե­ղեց­ւոյ ի տուէ եւ ի գի­շե­րի յօր­հ­նա­բա// (320բ)նու­թիւ­նս եւ ի փա­ռա­բա­նու­թիւ­նս ամե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն` Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ, որ է օր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն:

Եւ արդ, ըստ սի­րոյ բաղ­ձա­նաց սր­տի իւ­րոյ ստա­ցեալ զայս հո­գէ­նո­րոգ բու­րաս­տան, ետ ի դրու­նս սր­բոյ եկե­ղեց­ւոյ... (անուան հա­մար եր­կու տող բաց) յի­շա­տակ հոգ­ւոյ իւ­րոյ եւ ծնո­ղաց իւ­րոց... (տաս­նե­րեք տող բաց):

Դար­ձեալ յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս զսր­բա­նուէր եւ զհո­գի­ըն­կալ զրա­բու­նին` զՆա­հա­պետ վար­դա­պետ, եւ զհե­զա­հո­գի զծերն պա­տուա­կան` զմահ­դա­սին Բա­բա Պօ­ղոս, որք ղա­րի­պա­կիցք էին եւ խօ­ս­ըն­կալք եւ մխի­թա­րիչք սր­բա­զան հայ­րա­պե­տին մե­րոյ տեառն Եղի­ա­զա­րայ կա­թո­ղի­կո­սի: Տա­ցէ նո­ցա տէր Աս­տուած հո­գի զգ­աս­տու­թեան եւ զգօ­նու­թեան եւ փայ­լե­ցուս­ցէ զնո­սա ամե­նայն առա­քի­նա­կան բա­րե­ձե­ւու­թեամբ հո­գե­կա­նօք եւ մար­մ­նա­կա­նօք. ամէն:

Այլ, արդ, գծա­գ­րեալ աւար­տե­ցաւ սուրբ գիր­քս այս ի թուա­հաշ­ւու­թեան Արա­մեա­նս ազ­գի հա­զա­րե­րոր­դի հ[ա]րիւր[եր]որ­դի չո­րից ու­թոց եւ երից թուոց առա­ւե­լեալ(1686), յա­ւուրս հո­գե­ւո­րա­կան վար­դա­պե­տու­թեան տես­չու­թեան տեառն Եղի­ա­զա­րայ ընդ­հա­նուր Հա­յոց հայ­րա­պի­տի` ստա­ցո­ղի այ­սո­րիկ մա­տե­նին, եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Պար­սից Շահ Սու­լէ­մա­նայ, որոյ աւուրս նե­ղի ազ­գս քրիս­տո­սա­կա//(321ա)նաց խիստ ծա­ռա­յու­թեամբ եւ հար­կաց ծան­րու­թեամբ, որ­պէս եր­բե­մն ի հնու­մն Իս­րա­յէլ, որոց բա­զու­կն հզ­օր փր­կող լի­ցի. ամէն:

Ընդ հո­վա­նեաւ սր­բոյ եւ մե­ծի Աթո­ռոյս Էջ­մի­ած­նի եւ մասն ինչ` ի գիւ­ղա­քա­ղա­քն նո­րա­գաւ­թայ, ձե­ռամբ յոգ­նա­մեղ Գրի­գո­րի Երե­ւանց­ւոյ:

321ա [Վասն եր­կ­րա­շար­ժին Երե­ւա­նայ] - Եւ արդ, յի­շա­տա­կաւ ճա­ռե­ցից զան­ցուած ժա­մա­նա­կիս զաս­տուա­ծա­սաս­տն բար­կու­թիւն, զոր եկն ի վե­րայ եր­կ­րիս Արա­րա­տեան վասն ծո­վա­ցեալ մե­ղաց մարդ­կան, ըստ մար­գա­րէ­ին, որ ասէ. Ո՞ հա­յի յեր­կիր եւ տայ դո­ղալ սմա մին­չեւ ի լե­րի­նս մե­ծա­մե­ծս:

Իսկ ի թուա­կա­նի մե­րում ՌՃԻԸ (1679), յամ­սեա­նն յու­նի­սի, ի չոր­րոր­դու­մն աւուր, յա­ւուր չո­րեք­շա­բա­թի, յետ Համ­բարձ­ման Տեառն եւ որ­պէս թէ ի չոր­րոր­դու­մն ժա­մու յան­կար­ծա­կի դղր­դեալ շար­ժե­ցաւ եր­կիրս Արա­րա­տեան, եւ այն­քան սաստ­կա­գոյն, մինչ զի թուէր որ­պէս թէ նաւ ի վե­րայ ծո­վու ի սաս­տիկ հող­մոյ ալէ­կո­ծե­լոյ, եւ ի սաստ­կու­թե­նէ շար­ժին քա­ղա­քն Երե­ւան հան­դերձ բեր­դով եւ պարս­պաւ: Կոր­ծա­նե­ցան տունք եւ ապա­րանք գե­ղեց­կա­շէնք, քա­կե­ցան եկե­ղե­ցիք եւ վա­նո­րայք, ցա­մա­քե­ցան աղ­բիւրք եւ ի տե­ղիս-տե­ղիս ելին ջուր սեաւ//(321բ), պա­տա­ռե­ցան վէմք եւ լե­րինք, եւ ի պա­տառ­մա­նէ վի­մա­ցն բոց ծի­րա­նա­ցեալ ելա­նէր յօ­դս: Բար­ձ­րա­ցաւ մա­ռա­խուղն եւ ծած­կեաց զեր­կիր ի գա­ւա­ռէն Գառն­ւոյ մին­չեւ ցլեառն Արա­գած հան­դերձ լե­րամբք եւ դաշ­տօք, մինչ զի ար­գել զճա­ռա­գայ­թս արե­գա­կան, եւ թուէր, որ­պէս թէ կա­տա­րա­ծն լի­նի աշ­խար­հի, իսկ մե­ռե­լո­ցն ոչ գոյր թիւ:

Անդ էր տե­սա­նել զտապ մե­ծի տա­գ­նա­պին եւ զան­բաւ աղէ­տս տա­րա­կու­սա­նաց մնա­ցե­լո­ցն: Անդ էր տե­սա­նել զկոծ եւ զկս­կիծ ծնո­ղաց եւ զա­ւա­կաց: Անդ էր տե­սա­նել զվայ եւ զե­ղուկ սի­րե­լեաց եւ բա­րե­կա­մաց: Գո­չէ­ին եւ հա­ռա­չէ­ին, եւ ոչ ոք էր, որ օգ­նէր նո­ցա: Դառ­նա­յին եւ ձե­ռամբ պե­ղէ­ին այ­սր եւ ան­դր, եւ ոչ զօ­րէ­ին սիրտք նո­ցա: Եւ ի կս­կ­ծոյն դար­ձեալ զօ­րա­նա­յին եւ ձե­ռամբ պե­ղէ­ին զհո­ղսն եւ զքա­րի­նսն, հա­նէ­ին զմարսն ի գիր­կս ու­նե­լով զոր­դիս իւ­րեանց` եդեալ ի բե­րա­նս նո­ցա զս­տի­նս իւ­րեանց: Հա­նէ­ին զհարսն ի ձեռն ու­նե­լով զոր­դիս իւ­րեանց, զեղ­բայր պա­տու­տեալ զեղ­բարբ, եւ զքոյր` զքերբ, եւ բա­զում կա­նայք ի յե­փե­լն զհա­ցի ան­կեալ էին ի վե­րայ թոն­րի եւ խո­րո­վեալ: Եւ որք հա­նէ­ին, կար­գաւ առ իրեարս դնէ­ին եւ շուրջ զնո­քօք պա­րէ­ին գլուխ ի բաց եւ ող­բա­յին կս­կ­ծա­լի: Եւ հա­տեալ մի գե­րեզ­ման` չորք եւ հինգ ի մի­ա­սին թա­ղէ­ին հան­դեր­ձիւք իւ­րեանց, առանց օրի­նաց եւ քա­հա­նա­յի: Գա­յին յայ­լոց գա­ւա­ռաց յօգ­նու­թիւն նո­ցա եւ զա­ւուրս բա­զու­մս պե­ղէ­ին եւ ապա գտա­նէ­ին եւ հա­տեալ ի փոս ար­կա­նէ­ին:

Եւ դար­ձեալ շար­ժէր շարժն ի տուէ եւ ի գի­շե­րի մին­չեւ յա­ւուրս ինն: Եւ յին­նե­րոր­դու­մն աւուր, յա­ւուր հինգ­շաբ­թոջ, եւ էր որ­պէս թէ ժա­մս հին­գե­րորդ, ըստ նմա­նու­թեան առա­ջին շար­ժին, եւ դար­ձեալ շար­ժե­ցաւ, եւ զոր ինչ խախ­տեալ մնա­ցեալ էր յա­ռա­ջին շար­ժէն, եւ սա իս­պառ//(322ա) կո­րոյս եւ տա­պա­լեաց: Եւ դար­ձեալ շար­ժէր շարժն ի տուէ եւ ի գի­շե­րի:

Եւ յա­ւուրս ու­թե­րոր­դի, յամ­սոյն սեպ­տեմ­բե­րի պա­տա­հե­ցաք ի դամ­բա­րա­նի սր­բոյ վար­դա­պի­տին Յով­հան­նի­սի, մա­կա­նուամբ Կո­զեռ կո­չե­ցե­լոյ, ի դի­տին ի վե­րայ Հրաս­տան գե­տոյ, որ է հան­գս­տա­րան նն­ջե­ցե­լո­ցն Երե­ւա­նայ քա­ղա­քին, եւ էր ժամ որ­պես թէ եր­րորդ, յան­կար­ծա­կի դղր­դեալ շար­ժե­ցաւ եր­կիր, եւ ի սաստ­կու­թե­նէ շար­ժին զվի­մա­տաշ քար գե­րեզ­մա­նա­ցն հա­րեալ յի­րեարս ճռն­չա­յին: Եւ հի­ա­ցեալ ասեմք. Փա՜ռք քեզ, Աս­տուած, եհաս ժամ, զի յա­րի­ցեն մե­ռեալք ի գե­րեզ­մա­նաց իւ­րեանց: Եւ յեր­կա­րեալ շարժն մին­չեւ ի գլուխ ամին եւ այլ աւե­լի: Իսկ այս ամե­նայն եկն ի վե­րայ մեր վասն ծո­վա­ցեալ մե­ղաց մե­րոց, Յո­րոց փոր­ձու­թե­նէ եւ ի պա­տա­հա­րաց փր­կես­ցէ Քրիս­տոս Աս­տուած զա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցեա­լս անուան իւ­րոյ, եւ ար­ժա­նի արաս­ցէ զա­մե­նե­սեան խա­ղա­ղու­թեամբ հա­սա­նել ի մա­սին ժա­ռան­գու­թեան սր­բո­ցն ի լոյս: Եւ նմա փա՜ռք եւ պա­տիւ եւ զօ­րու­թիւն յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն: Եղի­ցի, եղի­ցի: Հոգ­ւո­ցն հան­գու­ցե­լոց:

Գր­չա­փորձ` 320բ (նօ­տր­գիր) Մահ­տե­սի Մար­տի­րոս: 322բ Եւ մր:

436

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Կ. Պօ­լիս            ՌՄԼԹ - 1790

ԳՐԻՉ` Բրա­բի­ոն նօ­տար (7ա-206բ, 212ա-71ա), Գէ­որգ վրդ. /206բ-10ա, 303ա-71բ/, ան­ա­նուն (280ա-301ա): ՍՏԱ­ՑՈՂ Գէ­որգ գրի­չը:

ԹԵՐԹ` 391+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1ա-6բ, 68բ-9բ, 123ա-6բ, 210բ-1բ, 271բ-9բ, 301բ-9բ, 303բ, 372ա-91բ: ՊՐԱԿ 1x6+Ա-Գx12+Ա-Բx12+Ա-Եx12+Ա-Էx12+1x2+Ա-Եx12+3 (8, 12, 10)+Ա-Թx8+2 (12, 6): ՆԻՒԹ` թուղթ, «ԱՉԶ», «ՍՉԶՋ», «ԹԹ» լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 28x20,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ երկ­սիւն (մի­ա­սիւն` 7ա, 42ա, 70ա, 127ա, 210ա, 212ա, 303ա, 363բ-6բ): Գիր` նօ­տր­գիր (նմուշ` 162ա): Տող` 45-46 (Բրա­բի­ոն), 36-37 (ան­ա­նուն), 32-35 (Գէ­որգ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ բաց շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - ճա­կա­տա­զարդ` 280ա: Լու­սան­ցա­զարդ` ծա­ղիկ: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 7ա-41բ Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի Նիւ­սեա Խօսք յի­նն երա­նու­թիւն

ա. 7ա-9բ Բան առա­ջին: Երա­նի աղ­քա­տաց հոգ­ւով - Ո՞ ար­դեօք այն­պի­սի ժո­ղո­վեա­լ­սս իցէ...

բ. 9բ-11բ Նո­րին Բան եր­կ­րորդx: Երա­նե­լիք հեզք, զի նո­քա ժա­ռան­գես­ցեն զեր­կիր - Որք սանդ­ղովք ոմամբք ի բար­ձ­րա­գոյ­նսն ելա­նեն...

Աս­տ­ղա­նի­շով գլ­խա­կար­գու­թիւն­նե­րը դրուած են բնա­բան­նե­րից

յե­տոյ:

գ. 11բ-3բ Նո­րին Բան եր­րորդ: Երա­նե­լի սգա­ւո­րաց, զի նո­քա մխի­թա­րես­ցին - Ձեւ եւս ի գա­գա­թն լե­րի­նն ի վեր ելաք...

դ. 13բ-6բ Նո­րին Բան չոր­րորդ: Երա­նե­լիք քաղ­ցեալք եւ ծա­րա­ւիք ար­դա­րու­թեան, զի նո­քա յա­գես­ցին - Ստա­մոք­սա­ցաւն եւ որք չա­րա­չարն կե­րա­կ­րին...

ե. 16բ-9ա Նո­րին Բան հին­գե­րորդ: Երա­նե­լիք ողոր­մածք, զի նո­քա ողոր­մու­թիւն գտ­ցին - Թուի ինձ այն­պի­սի իմն, որով...

զ. 19ա-21բ Նո­րին Բան վե­ցե­րորդx: Երա­նե­լիք մա­քուրք սր­տիւք, զի նո­քա զԱս­տուած տես­ցեն - Զոր ինչ կրել պատ­շաճ լի­նի...

է. 21բ-4ա Նո­րին Բան եօթ­նե­րորդ: Երա­նե­լիք խա­ղա­ղա­րարք, զի նո­քա որ­դիք Աս­տու­ծոյ կո­չես­ցին - Աս­տուա­ծայ­նոց վկա­յու­թեա­նն խո­րա­նա­հա­րու­թիւն...

ը. 24ա-6ա Նո­րին Բան ու­թե­րորդx: Երա­նե­լիք հա­լա­ծեալք յա­ղա­գս ար­դա­րու­թեան, զի նո­քա է ար­քա­յու­թիւն եր­կ­նից - Զի՞նչ ու­թե­րոր­դին ի մար­գա­րէ­էն խոր­հուրդ...

թ. 26բ-9բ Նո­րին Բան ին­նե­րորդ: Ի Հայր մեր, որ յեր­կի­նս - Զա­ղօ­թից մեզ զվար­դա­պե­տու­թիւն աս­տուա­ծա­յի­նս պատ­մէ բան...

ժ. 29բ-31բ Նո­րին Բան տաս­նե­րորդ: Ի Հայր մեր, որ յեր­կի­նս - Յոր­ժամ մեր­ձի­ցու­ցա­նէր մե­ծն Մով­սէս ի լե­րի­նն...

ժա. 31բ-4ա Նո­րին Բան մե­տա­սա­նե­րորդ: [Ի Հայր մեր, որ յեր­կի­նս] - Որք զս­տուեր հան­դեր­ձե­լոց բա­րեա­ցն ու­նէ­ին օրէն­քն...

ժբ. 34ա-7ա Նո­րին բան եր­կո­տա­սա­նե­րորդ: [Ի Հայր մեր, որ յեր­կի­նս] - Լուայ յու­մեմ­նէ ի բժշ­կա­կա­նէ արուես­տա­բար...

ժգ. 37ա-40ա Նո­րին Բան երեք­տա­սա­նե­րորդ: [Ի Հայր մեր, որ յեր­կի­նս] - Եկն յա­ռա­ջա­նա­լով բա­նս ի նոյն ին­քն յա­ռա­քի­նու­թեա­նն ծայր...

ժդ. 40աբ Նո­րին Բանք չո­րեք­տա­սա­նե­րորդ: [Ի Հայր մեր, որ յեր­կի­նս] - Եկն եւ ի մեզ հո­գե­ւոր խրա­խ­ճա­նու­թեա­նս սպա­սա­ւո­րու­թիւն... այ­նմ, որ զա­մե­նե­սեան յիւր ար­քա­յու­թեա­նն կո­չէ: Որում փառք եւ զօ­րու­թիւն յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն:

Բ. 42ա-68ա Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի Նիւ­սաց­ւոյ Խօսք նո­րին Ժո­ղո­վո­ղին: Մեկ­նու­թիւն առա­ջի­կայ բա­նի­ցս բան Առա­կին. Բանք ժո­ղո­վո­ղին` որդ­ւոյ Դաւ­թի թա­գա­ւո­րի Իս­րա­յէ­լի յԵ­րու­սա­ղէմ:

ա. 42ա-5բ [Բան առա­ջին] - Ու­նայ­նու­թիւն ու­նայ­նու­թեանց ասաց ժո­ղո­վողն... Առա­ջի կայ մեզ Ժո­ղո­վո­ղիս մեկ­նու­թիւն...

բ. 45բ-8ա Բան եր­կ­րորդ- Եւ ասէ Ժո­ղո­վողն. Ու­սաք ո՛է Ժո­ղո­վողն, որ զմո­լո­րեա­լսն եւ զց­րուեա­լսն ժո­ղո­վեաց...

գ. 48ա-51ա Բան եր­րորդ - Զինչ յետ այ­սո­րիկ եկե­ղե­ցա­կա­նս վար­դա­պե­տէ ձայն...

դ. 51ա-4ա Բան չոր­րորդ - Տա­կա­ւին ես մեզ խոս­տո­վա­նու­թեա­նս ու­նի բան...

ե. 54ա-7ա Բան հին­գե­րորդ - Այժմ մեզ ի մե­ծէ եկե­ղեց­ւոյս առաջ­նոր­դէ ի բար­ձ­րա­գոյ­նս...

զ. 57բ-60ա Բան վե­ցե­րորդ - Ամե­նե­ցուն ժա­մա­նակ եւ ժամ ամե­նայն իրի ընդ եր­կ­նաւ: Այս առա­ջի­կա­յի­ցս մեզ բա­նի­ցս տե­սու­թիւ­նս սկիզ­բն...

է. 60ա-4ա Բան եօթ­նե­րորդ - Ժա­մա­նակ ըն­կեն­լոյ քա­րի­նս եւ ժա­մա­նակ ժո­ղո­վե­լոյ քա­րի­նս: Աճե­ցոյց ար­դէն իսկ...

ը. 60ա-8ա Բան ու­թե­րորդ - ժա­մա­նակ սկ­սե­լոյ սի­րե­լոյ եւ ժա­մա­նակ ատե­լոյ: Ո՞ ար­դեօք այն­պէս իցէ լսե­լովք մաք­րեալ... յԱս­տու­ծոյ պար­գեւ ու­նի յա­մե­նայն աշ­խա­տու­թեան իւ­րում զնոյն ին­քն զայն առ բա­րին միշտ հա­յել: Որ եւ մեզ ամե­նե­ցուն լի­ցի շնոր­հօ­քն տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, որում փառք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Գ. 70ա-122բ [Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ Մեկ­նու­թիւն Եր­գոց եր­գոյն] - 70ա-1բ Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի Նիւ­սաց­ւոյ Թուղթ յա­ղա­գս Եր­գոյ եր­գոց - Ըն­կա­լայ, որ­պէս վա­յել էր քում պար­կեշտ վա­րուցդ եւ սուրբ ան­ձինդ...

ա. 71բ-5բ Խօսք Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի Նիւ­սաց­ւոյ առա­ջին. Երգ եր­գոց - Որք մի­ան­գամ ըստ խրա­տուն Պօ­ղո­սի զհին իբ­րեւ զգեստ ինչ աղ­տե­ղի մեր­կա­ցայք...

բ. 75բ-9ա Խօսք եր­կ­րորդ - Սեաւ եմ ես եւ գե­ղե­ցիկ... Աս­տուա­ծա­յին վկա­յու­թեան խո­րա­նին ոչ հա­մա­պա­տիւ էր...

գ. 79բ-83բ Խօսք եր­րորդ - Ձի­ոյն իմոյ ի կառս Փա­րա­ւո­նի նմա­նե­ցու­ցից... Որք նախ­քան զմեր­ձա­կայ ըն­թեր­ցուա­ծս ի Յա­ռա­ջա­բա­նս Եր­գոյ եր­գո­ցս մեզ տե­սեալ եղեն...

դ. 83բ-8բ Խօսք չոր­րորդ - Ահա ես գե­ղե­ցիկ մեր­ձա­ւոր իմ... Ասեն, որք զոս­կի արուես­տա­ւոր մաք­րեն...

ե. 88բ-93ա Խօսք հին­գեր­րորդ - Ձայն եղ­բ­օ­րորդ­ւոյ իմոյ, ահա սա եկն... Որք այժմ ըն­թեր­ցուա­ծո­վս առա­ջի եր­թան մեզ յԵր­գոյ եր­գոց իմաս­տա­սի­րու­թե­նէս...

զ. 93բ-7ա Խօսք վե­ցե­րորդ - Յան­կող­նի իմում ի գի­շե­րի խն­դ­րե­ցի... Դար­ձեալ մե­ծա­մեծ եւ բար­ձ­րա­գոյն աւան­դու­թիւ­նս յԵր­գոյ եր­գոյս...

է. 97ա-103ա Խօսք եօթ­նե­րորդ - Գա­հա­ւո­րակ արար իւր ար­քայ Սո­ղո­մոն ի փայ­տի­ցն Լի­բա­նա­նու... Բա­զում իրօք թա­գա­ւորն Սո­ղո­մոն յօ­րի­նակ ճշ­մա­րիտ թա­գա­ւո­րին առեալ լի­նի...

ը. 103ա-5ա Խօսք ու­թե­րորդ - Եկ ի Լի­բա­նա­նէ հարսն... Որ ընդ մե­ծա­մեծ տե­սու­թիւն էանց բա­նիւ առ Կոր­ն­ը­թա­ցիսն...

թ. 105ա-9բ Խօսք ին­նե­րորդ - Զի գե­ղեց­կա­ցան ստինք քո, քոյր իմ հարսն... Եթէ յա­րեաք ընդ Քրիս­տո­սի...

ժ. 109բ-12բ Խօսք տաս­նե­րորդ - Արի հիւ­սիւ­սի եւ եկ հա­րաւ... Այժմ առա­ջի եդեալ մեզ աս­տուա­ծա­յին բա­նի­ցս տե­սու­թիւն...

ժա. 112բ-6ա Խօսք մե­տա­սա­նե­րորդ - Ձյան եղ­բ­օ­րոր­դոյ իմոյ բա­խէ զդուռն... Եւ այ­սո­քիկ ի մե­ծա­մե­ծա­ցն Տեառն պա­տուի­րա­նա­ցն են...

ժբ. 116ա-7բ Խօսք եր­կո­տա­սա­նե­րորդ - Յա­րեայ ես բա­նալ [զդուռն] եղ­բ­օ­րորդ­ւոյ իմում... Որք յան­դն­դա­յին գնա­ցսն յու­սով ըն­չե­ղու­թեա­նն առա­քին...

ժգ. 117բ-9բ Խօսք երեք­տա­սա­նե­րորդ - Եր­դմ­նե­ցու­ցի զձեզ, դս­տերք Երու­սա­ղէ­մի... Որ ի ձեռն Մով­սի­սի օրի­նա­դ­րեաց զխոր­հուրդ օրի­նա­ցն...

ժդ. 119բ-22բ Բան չո­րեք­տա­սան - Ծնօտք նո­րա իբ­րեւ տաշտք խն­կոց... Որ ան­նենգ կա­թամ­բն կե­րա­կ­րէ զտ­ղ­այս... յա­ղա­գս այ­սո­րիկ եւ բո­լո­րո­վին զնա ցան­կու­թիւն անուա­նէ: Փա՜ռք Աս­տու­ծոյ եւ Քրիս­տո­սի նո­րա եւ կե­ցու­ցիչ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Դ. 127ա-210ա [Պա­հոց գիրք Բար­ս­ղի Կե­սա­րաց­ւոյ]

ա. 127ա-30ա Ա. Սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սա­պե­տի Կե­սա­րու ասա­ցեալ Յա­ղա­գս Պա­հոց - Փո­ղե­ցէ՛ք, ասէ, ի նո­րում ամ­սեան փող ի բա­րե­ն­շա­նաւ­մր տօ­նի մե­րոյ...

բ. 130ա-2ա Բ. Տեառն Բար­ս­ղի Յա­ղա­գս Պա­հոց եւ Բա­րե­կեն­դա­նի - Մխի­թա­րե­ցէք, ասէ, քա­հա­նայք, զժո­ղո­վուր­դս...

գ. 132ա-4բ [Գ] Սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Կե­սա­րու ասա­ցեալ Ի սուրբ Քա­ռա­սուն­քն - Մար­տի­րո­սաց յի­շա­տակ զի՞­արդ ար­դեօք յա­գուրդ լի­ցի մար­տի­րո­սա­սի­րին...

դ. 134բ-5բ Դ. Ի յի­շա­տակ սր­բոյն Ստե­փան­նո­սի նա­խավ­կա­յին: Երա­նե­լոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սա­պե­տի Կե­սա­րու Կա­պա­դով­կե­ցոց Ներ­բո­ղեան ի սուրբ վկայն Քրիս­տո­սի Ստե­փան­նոս - Ամե­նե­քեան, որք սի­րե­լեա­ցն ճա­շս յօ­րի­նեն...

ե. 136ա-8ա Ե. Սր­բոյն Բար­ս­ղի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Կե­սա­րու Կա­պա­դով­կե­ցոց ասա­ցեալ Ի ծնուն­դն Քրիս­տո­սի - Քրիս­տո­սի ծնուն­դն իւ­րա­կա­նն եւ առա­ջի­նն եւ յա­տուկ իւ­րոյ...

զ. 138ա-41բ Զ. Սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Կե­սա­րու Ի գա­լուստ Տեառն ի տա­ճար, ի Մեկ­նու­թե­նէ Ղու­կայ Աւե­տա­րա­նի` Ի տատ­րա­կն եւ յա­ղաւ­նին - Զա­մե­նայն տօ­նա­խմ­բու­թիւ­նս պարտ է մեզ կա­տա­րել...

է. 141բ-3ա Է. Սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սա­պե­տի Կե­սա­րու Կա­պա­դօ­կեց­ւոց ասա­ցեալ - ԶԱս­տուած յի­շել հա­նա­պազ բա­րե­պաշ­տու­թիւն է եւ յա­գու­մն ոչ ու­նի...

ը. 143ա-5բ Ը. Նո­րին սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սին Ընդ­դէմ ար­բե­ցո­ղաց - Շար­ժէ զիս առ բա­նս երե­կոր­նեայք տե­սու­թիւն...

թ. 145բ-8բ Թ. Նո­րին սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Ի Հա­յեաց ի քեզ - Բա­նիւ ետ մեզ զպէ­տսն ստա­ց­օղն մեր Աս­տուած...

ժ. 148բ-50բ Ժ. Նո­րին սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի յԼԷ սաղ­մոսն Յա­ղա­գս ապ­աշ­խա­րու­թեան - Որոց զա­պ­աշ­խա­րու­թիւ­նս բառ­նալ իշ­խեն...

ժա. 150բ-3ա ԺԱ. Սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Ի Քա­կե­ցից զշ­տե­մա­րա­նս - Կր­կին տե­սակ փոր­ձու­թեան­ցն, քան­զի կամ նե­ղու­թիւն տան­ջեն զսիրտ...

ժբ. 153բ-7ա ԺԲ. Սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Առ ըն­չեղն - Ասա­ցաւ եւ յա­ռա­ջա­գոյն մեզ յա­ղա­գս երի­տա­ս­ար­դիս այ­սո­րիկ...

ժգ. 157ա-9բ ԺԳ. Սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Զվ­աշ­խո­ղաց - Երեկ ի չո­րեք­տա­սան սաղ­մոսն խօ­սե­լով...

ժդ. 159բ-62բ ԺԴ. Սր­բոյ Բար­սե­ղի եպիս­կո­պո­սի Վասն բար­կա­ցո­ղաց - Զո­ր­օ­րի­նակ ի բժշ­կա­կան պա­տուի­րա­նս...

ժե. 162բ-5ա ԺԵ. Սր­բոյ Բար­սե­ղի եպիս­կո­պո­սի Զմա­խա­նա­ցն - Բա­րի Աս­տուած եւ զբա­րեա­ցն ար­ժա­նա­ւո­րաց տվ­օղ...

ժզ. 165ա-8ա ԺԶ. Նո­րին սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Ի սաղ­մոսն առա­ջին - Ամե­նայն գիրք աս­տուա­ծա­շունչք եւ օգ­տա­կարք...

ժէ. 168ա-9բ ԺԷ. Նո­րին սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Ի սաղ­մոսն յի­սուն եւ յին[ն] - Ի յօ­ժար­մ­տու­թիւն հա­յե­լով ձե­րոց լսե­լեաց...

ժը. 169բ-71բ ԺԸ. Նո­րին բր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Ի վաթ­սուն եւ մի սաղ­մոսն. Ի կա­տա­րած յա­ղա­գս Իդի­թու­մայ սաղ­մոս Դաւ­թի - Եր­կուս սաղ­մո­սս ծա­նեաք յա­ղա­գս Իդի­թու­մայ...

ժթ. 172ա-3բ ԺԹ. Սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պոսն Ի սաղ­մոսն հա­րիւ­րե­րորդ տաս­նեւ­չոր­րորդ - Վաղ ժա­մա­նեալք քա­հա­նա­յա­կան յայս վկա­յից տե­ղի...

ի. 173բ-5բ Ի նո­րին սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Սաղ­մոսն հա­րիւ­րե­րորդ տաս­նե­րորդ հին­գե­րորդ - Հա­ւա­տա­ցի, յա­ղա­գս որոյ խօ­սե­ցայ...

իա. 175բ-7ա ԻԱ. Նո­րին սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի ՅԻ­սկզ­բա­նէ էր բա­նն - Ամե­նայն աւե­տա­րան­չա­ցն ձայն մե­ծա­ձայ­նա­գոյն այ­լո­ցն հոգ­ւոյն վար­դա­պե­տու­թեան...

իբ. 177ա-80ա ԻԲ. Նո­րին սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի եւ Ապո­ղի­նա­րայ հեր­ձուա­ծո­ղի Տե­սու­թիւն ի մար­մ­նա­ւո­րու­թիւն փրկ­չին - Բար­սեղ ասէ. Մար­մին մարդ­կա­յին ու­նէ՞ր Քրիս­տոս թէ ոչ: Ապո­ղի­նար ասէ. Ոչ...

իգ. 180ա-2բ ԻԳ. Տե­սու­թիւն յա­ղա­գս հա­ւա­տոյ երա­նե­լեա­ցն սր­բոց եպիս­կո­պո­սաց Բար­ս­ղի եւ Գրի­գո­րի - Բար­սեղ ասէ. Կա­րո­ղու­թիւն իցէ՞ ար­դեօք պատ­մել ինչ յա­ղա­գս Որդ­ւոյ...

իդ. 182բ-3բ Իդ. Ոպ­տի­մեայ եպիս­կո­պո­սի` Բաս[ի]լի­ոս եպիս­կո­պոս - Եւ այ­լ­ազ­գա­բար ախոր­ժե­լով տե­սեալ զբա­րիս մա­ն­կու­նս...

իե. 184ա Բա­սի­լի­ոս եպիս­կո­պոս` Եւ­սե­բու եպիս­կո­պո­սի - Յոր­ժամ առ իրսն հա­յիմք եւ զդ­ժուա­րու­թիւ­նս տե­սա­նեմք...

իզ. 184ա-5բ Սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Թուղթ առ սուր­բն Գրի­գոր աս­տուա­ծա­բան եպիս­կո­պոս Նա­զի­ա­զու Յա­ղա­գս վա­րուց - Ծա­նեայ զքո թուղ­թն, զոր օրի­նակ զբա­րե­կա­մա­ցն մա­ն­կու­նսն...

իէ. 186ա-7ա ԻԷ. Նո­րին սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Թուղտ առ սուրբ Գրի­գոր աս­տուա­ծա­բան եպիս­կո­պոս Նա­զի­ա­զու Յա­ղա­գս կրօ­նա­ւո­րու­թեան - Եւ գրե­լով եւ լուռ լի­նե­լով հաս­տա­տեալ ու­նիմք ի սիր­տս մեր...

իը. 187ա-8ա ԻԸ. Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Կե­սա­րու մե­ծի Թէ­ո­դո­րայ երի­ցու Ան­տի­ո­քայ - Եհաս առ մեզ գիր...

իթ. 188ա-91ա ԻԹ. Նո­րին սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Յա­ղա­գս գո­հու­թեան - Լուա­րուք զբա­նսն առա­քե­լոյ...

լ. 191ա-4բ Նո­րին սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Ի սուրբ վկայն Յու­դի­տայ եւ յա­ռա­ջա­սա­ցեալ Յա­ղա­գս գո­հու­թեան - Պատ­ճառ ժո­ղո­վոյս եկե­ղեց­ւոյս...

լա. 195ա-7բ ԼԱ. Նո­րին սր­բոյ Բար­սե­ղի եպիս­կո­պո­սի Ի Գոր­տի­ոս վկա­յի - 0րէնք են բնու­թեան մե­ղուաց...

լբ. 197բ-201ա ԼԲ. [Նո­րին սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի] Խօսք յոր­դո­րա­կան ի Մկր­տու­թիւ­նն - Իմ­աս­տու­նն Սո­ղո­մոն ըստ կեն­ցա­ղոյս իրաց...

լգ. 201ա-4բ ԼԳ. Նո­րին սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Թէ չէ պատ­ճառ չա­րեաց Աս­տուած - Բա­զումք են վար­դա­պե­տու­թեան օրի­նակք...

լդ. 204բ-6բ ԼԴ. Նո­րին սր­բոյ Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Յա­ղա­գս ողոր­մա­ծու­թեան եւ յա­ղա­գս աղօ­թից - Գի­տա­ցի իսկ յա­ռա­ջա­գոյն զառ ի յին­քն եղեալ...

Այս­տեղ Բրա­բի­ոն գրի­չը աւար­տել է եւ գրել իր յի­շա­տա­կա­րա­նը:

Յա­ջորդ ԼԵ ճառն ու ցան­կը գրուած է Գէ­որգ վրդ.- ի ձեռ­քով:

լե. 206բ-9բ ԼԵ. Նո­րին Բար­ս­ղի սր­բոյ Ի մայր որդ­ւո­ցն Զե­բե­թեայ - Վկա­յի­ցն մեզ տօն ժա­մա­նեաց եւ Քրիս­տո­սի սէրն եւ շնոր­հն ժո­ղո­վեաց ըզ­մեզ... Եւ զկ­նի ասէ, թէ մինչ­դեռ հա­յէ­ին նո­քա, վե­րա­ցաւ:

- 210ա Ցանկ գր­քոյս զեր­կուս թիւս ու­նէր, յո­րոց, մի­նն զկար­գն ցու­ցա­նէ ճա­ռի­ցն, որ­պէս գրեա­լն էր ըստ կար­գին, իսկ միւսն` զդ­րու­թիւն լուծ­ման ճա­ռի­ցն, որ­պէս եդեալ էր լու­ծ­օղ ճա­ռի­ցն, զորս եդաք ահա ու­րույն ու­րոյն - Ըստ լուծ­ման` Ա, ըստ կար­գին` Ա. Պա­հոց. Փո­ղե­ցէ՛ք... ԼԶ. Վասն Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին:

Բնա­գի­րը չու­նի ցան­կիս «ԼԶ. Վասն Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին» ճա­ռը, որի

հա­մար 209բ էջում սիւ­նա­կու­կէս տեղ է թող­նուած:

Ե. 212ա-71ա [Հար­ցո­ղաց Գիրք Բար­ս­ղի Կե­սա­րաց­ւոյ]

1. ա. 212ա-3ա Սր­բոյն Բար­ս­ղի եպիս­կո­պո­սի Կե­սա­րու Կա­պա­դով­կաց­ւոց Ճգ­նո­ղա­կա­նա­ցն կրօ­նա­ւո­րաց - Զգու­շա­կան կեն­ցաղ մի դի­տա­ւո­րու­թիւն ու­նի...

բ. 213ա-4բ Նո­րին Հրա­մանք կրօ­նա­ւո­րա­կան եւ ոգե­շահք - Քան­զի Աս­տու­ծոյ շնոր­հօ­քն յա­նուն տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի...

Վե­րոն­շեալ 2 ճա­ռե­րի (6 1. ա-բ) հա­մար 212բ-4ա էջե­րի վե­րին

լու­սանցք­նե­րում գրուած է. «Սր­բոյն Բար­ս­ղի Հար­ց­օ­ղաց

առա­ջա­բա­նու­թիւն»:

- 215ա-8բ Սր­բոյն Բար­ս­ղի Հար­ցո­ղաց ցան­կն - Ա. Վասն պար­գե­ւի Ա. հե­տե­ւե­լոյ... ՅԿԱ. Եթէ ար­ժա՞ն է գոր­ծել, յոր­ժամ ի տես գայ­ցեն ոմանք:

2. 218բ-270բ Հար­ցու­մն ճգ­նա­ւո­րաց - Ա. [Հ ա ր ց ո ղ ի ն]. Քան­զի ետ մեզ բան իշ­խա­նու­թեան հար­ցա­նել. Նախ­քան զա­մե­նայն աղա­չեմք ու­սա­նել, եթէ կա՞րգ իցէ եւ հե­տե­ւու­մն ի պա­տուի­րա­նս Աս­տու­ծոյ... Պա­տաս­խա­նի սր­բոյն Բար­ս­ղի [Ա ս ո ղ ի ն]. Հար­ցու­մն ձեր առաջ­նո­ցն է... ՅԿԱ. Հ ա ր ց ո ղ ի ն. Եթէ պա՞րտ է գոր­ծել, յոր­ժամ ոմանք ի տե­սու­թիւն գայ­ցեն: Ա ս ո ղ ի ն. Ոչ ինչ ըստ պա­տուի­րա­նա­ցն ժո­ղո­վեալ պարտ է խա­փա­նել... ոչ է հա­ճոյ մեզ թո­ղուլ զբա­նն Աս­տու­ծոյ եւ պաշ­տել զսե­ղա­նն. եւ որ­չափ պա­տու­հասք կան:

3. 270բ Նո­րին Բար­ս­ղի ար­տա­քոյ թուո­ցն (Ա-ԺԱ) - Ա. Եթէ ոք ողջ իցէ մար­մ­նով եւ ան­փոյթ արաս­ցէ զա­ղօ­թի­ցն... ԺԱ. Եթէ ոք թշ­նա­մա­նե­ցաւ յեղ­բ­օ­րէ... ապա եթէ ոչ. նմա­նա­պէս որո­շես­ցի շա­բաթ մի: Աղօ­թիւք սուրբ հարց մե­րոց, տէր Յի­սուս Քրիս­տոս Աս­տուած մեր, ողոր­մեա մեզ. ամէն:

Սոյն Ա-ԺԱ կա­նոն­նե­րը հա­մա­պա­տաս­խա­նում են «Գիր կա­նո­նա­կան

մե­ծի եւ գիտ­նա­ւո­րի եպիս­կո­պո­սա­պե­տի Բար­ս­ղի առ սուր­բն

Ամ­փիւ­ղո­քոս յԻ­կո­նաց­ւոց եպիս­կո­պոս բա­նս ԾԱ» կա­նո­նա­խմ­բի Խ-Ծ

կա­նոն­նե­րին: Տե՛ս «Կա­նո­նա­գիրք Հա­յոց», Ա, Երե­ւան, 1964, էջ 355-8:

4. 270բ-1ա [Յա­ղա­գս ճա­ռից Բար­ս­ղի Կե­սա­րաց­ւոյ] - Սր­բոյն Բար­ս­ղի գիրս պայ­ծառ ճա­ռից... այլ սեր­մա­նել մա­նա­ւանդ զա­ր­օ­րոյ խոր­հա­կի­ցս:

Զ. 280ա-300բ Մեկ­նու­թիւն քե­րա­կա­նու­թեան` արա­րեալ Մով­սի­սի Խո­րե­նաց­ւոյ

Սոյ­նը Մով­սէս Քեր­թո­ղի «Մեկ­նու­թիւն Քե­րա­կա­նի» աշ­խա­տու­թեան

մեկ­նու­թիւ­նն է, ուր Քեր­թո­ղի խօս­քին մէջ ընդ մէջ հե­տե­ւում է

ան­ա­նուն մե­կն­չի խօս­քը: Քեր­թո­ղի բնա­գ­րի (Ն. Ադոնց, Արուեստ

Դի­ո­նի­սեայ Քե­րա­կա­նի եւ հայ մեկ­նու­թիւնք նո­րին, Պե­տեր­բուրգ, 1915,

էջ 157-179) առան­ձին գլուխ­ներ մաս­նա­տուած են եւ տե­ղա­շար­ժուած

(փա­կա­գ­ծուած գլ­խա­կար­գում­նե­րը` ըստ 1915թ. տպա­գ­րի): Ընդ­հա­նուր

խո­րա­գի­րը գրուած է նիւ­թս ընդ­գր­կող թեր­թե­րի վե­րին լու­սանցք­նե­րում

(280բ-300բ):

1. ա. 280ա [Ա] Մով­սի­սի Քեր­թո­ղի Յա­ղա­գս քե­րա­կա­նու­թեանց - Քեր­թող է, որ բա­զում մա­սու­նս գի­տէ բա­նի­նն...

բ. 280ա Քեր­թո­ղու­թիւն - Քեր­թո­ղու­թիւն է առաս­պե­լա­վ­ար­ժու­թիւն... եւ յԱս­տու­ծոյ տրա­մա­բա­նի...

գ. 280ա Հմ­տու­թիւն - Հմ­տու­թիւն ասա­ցին զդ­նե­լն վի­պա­սա­նա­կան պատ­մու­թեան... Դար­ձեալ ստո­րա­գ­րես­ցուք հմ­տու­թիւն...

դ. 280աբ Յա­ղա­գս մա­սին - Մասն ի բո­լո­րէ [է] եւ տե­սակ` ի սե­ռէ... Աս­տա­ն­օր բաղ­դա­տու­թիւն զգա­լեա­ցս առ իմա­նա­լիսն...

2. ա. 280բ [Գ] Յա­ղա­գս ոլո­րա­կի - Աղ­բիւր ար­հես­տից միտք են, եւ արուես­տա­ւոր բա­նին` Հօր Որ­դի...

բ. 280բ-1ա Յա­ղա­գս ոլո­րա­կի - Զի գիւտ ոլո­րա­կիս կո­րո­վու­թեան... զինչ սուրն, զինչ մեղ­մա­ճա­ռու­թիւ­նն...

3. 281ա [Դ] Յա­ղա­գս կէ­տից - Կէտ եւ որո­շու­մն փա­ղ­ա­նու­նա­բար զնոյն նշա­նա­կեն... Կի­տի­ցս այ­սո­ցիկ դի­տա­ւո­րու­թիւն...

4. 281աբ [Ե.] Յա­ղա­գս հագ­ներ­գու­թեան - Հագ­ներ­գու­թիւն է ելք շն­չոյն հա­զա­քին... Հագ­ներ­գու­թեանդ ձայն սեռ ասի...

5. ա. 281բ-2ա [Զ.] Յա­ղա­գս տա­ռի - Սկիզ­բն արա­րեալ զտա­ռէ... տա­նի հա­նէ ի բ[ա]նա­խօ­սու­թիւ­նն: Սկիզ­բն արա­րեալ զտա­ռէ... տառ զան­մար­մին գո­յա­ցու­թիւն Բա­նին զե­կու­ցա­նէ...

բ. 282ա Յա­ղա­գս ձայ­նա­ւո­րի եւ բա­ղա­ձայ­նի - Ձայ­նա­ւորս իբ­րեւ զգա­յա­կան իմն... Ձայն սե­ռա­կա­նա­գոյն ասի սեռ... հա­մա­գոյ է մեզ եւ Հօր զօ­րու­թիւն եւ Բան...

գ. 282աբ Յա­ղա­գս է-ին եր­կայ­նու­թեան - Եր­կայ­նու­թիւն է-ին ասի այ­լո­ցն կար­ճու­թիւն ձայ­նա­ւո­րաց... Է՛ ին­ք­նա­կա­տար, ան­շա­րա­դիր եւ ան­պատ­ճա­ռի...

դ. 282բ-3ա Յա­ղա­գս սուղ գրոյ - Սուղք այս` հրեշ­տակք եւ մար­դիկք են...

ե. 283բ Յա­ղա­գս եր­կա­մա­նա­կաց - Եր­կա­մա­նակ­քս այս` ա եւ ը.... Այս­պէս եւ կեն­սա­ծին Բա­նն...

զ. 283բ-4ա Յա­ղա­գս առա­ջա­դիր ձայ­նա­ւո­րաց - Առա­ջին ըստ նախ­կ­նի ցու­ցա­նի սահ­ման... Աս­տա­ն­օր ներ­թուում իմն...

է. 284աբ Յա­ղա­գս երկ­բար­բառ գրոյն - Երկ­բար­բառս այս յար­մա­րա­գոյն է... Բեր ասա­ցից Աս­տուած բակ­ձա­ծա­կան ձայ­նս...

ը. 284բ Վասն բռ­նա­բար­բառ գրոյն - Բռ­նա­բար­բառս այս ու­նի տա­րա­կու­սա­նս... Զի խա­չե­լն մեր Աս­տուած Բա­նն մար­մ­նով...

թ. 284բ-5ա Յա­ղա­գս լեր­կի եւ թաւ գրոյ - Լերկք` պ, կ, տ... Լեր­կս այս ի թա­ւու­թե­նէ երե­ւե­ցաւ յայ­լո­ցն... Տիպք թա­գա­ւո­րու­թա­նն յան­զգա­յու­թեանց...

ժ. 285աբ Յա­ղա­գս մի­ջա­կաց գրոյն - Մի­ջակ` բ, գ, դ... Մի­ջակք այս դա­տեալ եղեն յա­րուես­տա­ւո­րէն... Յեր­կուս իմն տե­սա­կս յոր­ջոր­ջե­ցին դա­տող­քն...

ժա. 285բ-6ա Յա­ղա­գս ան­ձայն Թ գրոց - Ան­ձայնք գիր` բ, գ, դ... Ան­ձայ­նու­թիւն սո­ցա ի ձայ­նա­ւո­րաց ոմանց երե­ւե­ցաւ... Ան­ձայ­նու­թիւն Թ գրո­ցն զբազ­մա­ձայ­նու­թիւն ցու­ցա­նէ...

ժբ. 286աբ Յա­ղա­գս Ը կի­սա­ձայ­նից - Կի­սա­ձայ­նու­թիւն... սո­ցա ի խո­շո­րա­գու­նի­ցն երե­ւե­ցաւ... Կի­սա­ձայն­քն ըստ տա­ր­ո­րոշ քա­նա­կին...

ժգ. 286բ-7ա Յա­ղա­գս կր­կ­նա­կաց - Կր­կ­նա­կիս տե­սա­կս յայ­տ­նի են... Կր­կ­նա­կիս առա­սու­թիւն եր­կա­կի երա­սա­նակ իմա­ցա­կա­նաւ...

6. 287աբ [Է.] Յա­ղա­գս փա­ղա­ռու­թեան եւ վան­կի - Փա­ղա­ռու­թիւն է շուր­ջա­նա­կի ձայ­նոր­դաց... Իմ­աս­տու­թիւն ի տե­սա­կան եւ ի գոր­ծ­նա­կան...

7. 287բ-8ա [Ը.] Յա­ղա­գս եր­կար վան­կի եւ հա­սա­րակ շա­ղա­շա­րի - Որ բնու­թեամբ Գ (3) եւ դրու­թեամբ` Ե... Նե­րա­ծու­թիւն եր­կա­րի­ցս այ­սո­ցիկ...

8. 288աբ [Թ.] Յա­ղա­գս սուղ վան­կի եւ հա­սա­րակ շա­ղա­շա­րաց - Սուղ­քս այս երեք են` եչ, ոյ, հիւն...

Յա­ջորդ 6 գլուխ­նե­րի (6 9-13) հա­մար 288բ-93ա էջե­րի վե­րին

լու­սանցք­նե­րում գրուած է. «Մեկ­նու­թիւն քե­րա­կա­նու­թեան` արա­րեալ

Դաւ­թի Ան­յաղ­թի փի­լի­սո­փա­յի»: Թիւ­րի­մա­ցու­թեան հա­մար հիմք է

ծա­ռա­յել 6 9-ի խո­րա­գի­րը:

9. 288բ-90բ [Ժ.] Դաւ­թի փի­լի­սո­փա­յի Յա­ղա­գս հա­սա­րա­կաց (=հա­սա­րակ) շա­ղա­շա­րաց - Հա­սա­րա­կու­թիւն սո­ց­այս ըստ եր­կուց իմն ու­նի նշա­նա­կու­թիւն... Հա­սա­րա­կու­թիւ­նս ըստ եր­կու­ցն իմն ու­նի նշա­նա­կու­թիւն ձի­ոյն...

10. 290բ-1բ [Ի.] Յա­ղա­գս մակ­բա­յի - Մակ­բայ Քրիս­տոս առ­նէր գոր­ծա­ծու­թեա­նն յե­ղա­նակ... (Մով­սէս Քեր­թ­օղ`) Եւ մակ­բա­յի­ցս ոմանք պարզք են...

Գլու­խս մաս­նա­տուած է: Շար. տե՛ս 6 21:

11. 291բ-2ա Յա­ղա­գս վեց հո­լո­վից - Հո­լովք վեց են...եւ աս­տուա­ծա­յին գո­յու­թե­նէն...

Մասն է ԺԳ գլ­խի: Սկիզ­բը տե՛ս 6 16, ա-ե:

12. ա. 292բ [ԺԴ. Յա­ղա­գս բա­յի]: Յա­ղա­գս տրա­մա­դ­րու­թեան - Տրա­մա­դ­րու­թիւնք երեք են... որ­պէս Բա­նն. յար­գան­դին խառ­նեաց...

բ. 292բ Յա­ղա­գս տե­սա­կաց - Տե­սա­կս գոր­ծոյ ինչ ասին տե­սա­կու­թիւնք... իբր Հայր եւ Հո­գին...

գ. 292բ Յա­ղա­գս ձե­ւոյ - Ձեւ յո­լո­վա­հա­տածք լի­նին ի զգեստ... Ընդ Հօր ձե­ւա­նայ...

դ. 292բ Յա­ղա­գս դի­մաց - Դէմք երեք են... Զի նախ առ ո՞վն...

ե. 292բ-3ա Վասն ժա­մա­նա­կի - Ժա­մա­նակք երեք են... Որ­պէս ասաց շօ­շա­փե­ցաք...

13. 293ա [ԺԵ.] Յա­ղա­գս լծոր­դու­թեան - Լծոր­դու­թիւն դա­սեալ են ի տա­ղա­չա­փա­կան կշ­ռոց... Լծոր­դու­թիւն քա­նա­կի եւ քա­նակ սեռ գո­լով...

Յա­ջորդ 6 գլուխ­նե­րի (6 14-19) հա­մար 293բ-8ա էջե­րի վե­րին

լու­սանցք­նե­րում դար­ձեալ գրուած է. «Մեկ­նու­թիւն քե­րա­կա­նու­թեան`

արա­րեալ սր­բոյն Մով­սի­սի Խո­րե­նաց­ւոյն», որի հա­մար հիմք է ծա­ռա­յել

6 14-ի խո­րա­գի­րը:

14. 293աբ [ԺԶ.] Մով­սէ­սի Քեր­թո­ղի Յա­ղա­գս ըն­դու­նե­լու­թեան - Ըն­դու­նե­լու­թիւն յա­նու­նէ եւ ի բա­յէ ու­նի զիւրն էու­թիւն... Աս­տա­ն­օր ար­տա­յայ­տե­ցից որ­քան է կա­րո­ղու­թիւն...

15. 293բ-4ա [ԺԲ.] Յա­ղա­գս բա­նի - Բա­նն սե­ռա­կա­նա­գոյն սեռ կո­չի... Առ­ցուք այ­սու­հե­տեւ սե­ռա­կան եղա­նա­կաւ...

16. ա. 294ա [ԺԳ.] Յա­ղա­գս անուան իրի եւ մար­մ­նոյ - Անու­նս այս բա­ժա­նի յի­մա­նա­լի եւ տե­սա­նե­լի... Բայց ու­թն մա­սու­նս ասե­լով բա­նին եւ ոչ տե­սակ...

բ. 294աբ Ստո­րո­գու­թիւն վասն անուան - Մար­մին` որ շո­շա­փի եւ իր` որ մտաց իմա­նի, անուն Քրիս­տոս Որ­դի եւ Բան...

Գ. 294բ-5ա Յա­ղա­գս արուա­կա­նի եւ իգա­կա­նի - Սեր­քս այս ասին ընտ­րո­ղու­թիւն մտա­ցն... Արա­կա­նն Հօր կու­սու­թիւն...

դ. 295աբ Յա­ղա­գս ձե­ւոյ - Ձեւ­քս այս մի­ա­նու­նա­բար յո­լո­վա­կան ցու­ցա­նի... որ ոչ իմա­նի մտաց, այլ տե­սա­նի աչաց...

ե. 295բ Յա­ղա­գս թուոց - Թիւ աս­տա­ն­օր չափ իմա­նի...

Գլու­խս մաս­նա­տուած է: Շար. տե՛ս 6 11:

17. ա. 295բ-6ա [ԻԳ.] Յա­ղա­գս ոտից չա­փու - Ոտք են եր­կո­տա­սան...

բ. 296ա-7բ Յա­ղա­գս եր­կո­տա­սան ոտից - Ոտք վասն այ­նո­րիկ ասին... Քրիս­տո­սի, որ է մի­ա­ւո­րու­թիւն...

18. 297բ [ԺԷ.] Յա­ղա­գս յօ­դի - Յօ­դս բա­զում ինչ ու­նի յայ­լում լե­զուի... Ար­դա­րեւ քն­նու­թիւն է մեզ յա­ղա­գս յօ­դի...

19. 297բ-8ա [ԺԸ.] Յա­ղա­գս դե­ր­ա­նու­նու­թեան - Դե­ր­ա­նուն փո­խա­նակ անուան ասի...

Յա­ջորդ 4 գլուխ­նե­րի (6 20-23) հա­մար 298բ-300ա էջե­րի վե­րին

լու­սանցք­նե­րում գրուած է. «Մեկ­նու­թիւն քե­րա­կա­նու­թեան» եւ

անուան տե­ղը թող­նուած բաց: Ան­ջատ­ման հա­մար հիմք է ծա­ռա­յել 6

20-ը:

20. 298աբ Ստե­փան­նո­սի Յա­ղա­գս ստո­րո­գու­թեան - Գի­տու­թիւն կամ հա­նուր է, կամ մաս­նա­կան... եւ բո­վան­դա­կեա­լն ան­բո­վան­դակ մնա­լով ի տեղ­ւոջ, զի Աս­տու­ծոյ ներ­գոր­ծու­թիւնք են:

Ընդ­մի­ջար­կու­թիւն է եւ չի առնչ­ւում Մով­սէս Քեր­թո­ղի գոր­ծին:

21. 298բ-9բ Յա­ղա­գս քեր­դո­ղու­թեան որ­պէս ընդ պատ­ճառ ի դի­մաց ինչ ասա­ցեալ - Մուր­ցա­ցի, ծղա­ցի, աքա­ցի... առա­ջի կայ մեզ յար­տա­սա­նու­թիւ­նէ...

Մասն է Ի գլ­խի` «Յա­ղա­գս մակ­բա­յի»: Սկիզ­բը տե՛ս 6 10:

22. 299բ-300ա [ԻԱ.] Յա­ղա­գս շաղ­կա­պի - Շաղ­կապ է, որ շաղ­կա­պէ զտ­րա­մա­խո­հու­թիւ­նն... որ զան... ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգ­ւոյն...

23. 300աբ [ԺԹ.] Յա­ղա­գս նա­խա­դ­րու­թեան - Նախ­դիր առ ի զարդ գե­ղեց­կու­թեան առեալ... Իսկ առ մի­տս... որ զմեկ­նու­թիւն ան­հու­նս ար­տա­յայ­տեն: Եւ Քրիս­տո­սի փառք:

Է. 300բ-1ա Մով­սի­սի Քեր­թո­ղի հօր եւ Մեկ­նու­թիւն Քե­րա­կա­նի

ա. 300բ [Յա­ղա­գս քե­րա­կա­նու­թեան] - Գրա­կա­նու­թիւն ստու­գա­բա­նի քե­րա­կա­նու­թիւնդ...

բ. 300բ Յա­ղա­գս մա­սանց - Մասն ի բո­լո­րէ[է] եւ տե­սակ` ի սե­ռէ...

գ. 300բ Յա­ղա­գս Վեր­լու­ծու­թեան - Վեր­լու­ծու­թիւն կար­դա­ցո­ղու­թիւն է...

դ. 300բ Յա­ղա­գս զրու­ցա­տ­րու­թեան - Զրու­ցեալ քեր­թո­ղա­կան եղա­նա­կաւ...

ե. 300բ-1ա Լե­զուաց գի­տու­թիւն - Թէ գի­տէ զսահ­մա­նա­կ­ցա­ցն լե­զուսն, օգ­տա­կար է...

զ. 301ա Կր­թա­կան բան - Հար­ցա­նես. Այս իր­քս ո՞ր մասն է բա­նի... Աս­տուա­ծն անուն է, Երե­ւե­ցաւ բայ է: Եւ Քրիս­տո­սի աս­տու­ծոյ մե­րոյ փառք, պա­տիւ եւ:

Հմմտ. Հմր 267, 326ա-7ա (ԺԶ, 6 ա-ե):

Ը. 303ա-71բ [Անա­նի­ա­յի վար­դա­պե­տի, Խոս­րով­կայ Թարգ­ման­չի եւ Յով­հան­նու Սար­կա­ւա­գի հա­կա­ճա­ռու­թիւնք ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց]

Տե՛ս Հմր 567, 5ա-318բ Նխ. Յով­հան­նու Երզն­կաց­ւոյ` 303ա: Ա.

ա/304ա-30բ: բ/331աբ գ/331բ-2բ: դ/332բ-42ա: ե/342ա-4բ: զ/334բ-5բ:

է/345բ-9ա: ը/346բ-9ա: թ/չիք: ժ/349աբ: ժա/349բ-50բ: ժբ/350բ-5ա:

ժգ/355ա-63ա (ու­նի ցանկ` 363բ-6բ): Բ. ա/367ա-72բ /վրջ. «օրի­նակ

իմն` մի եւ նոյն»): Բ-ե /չիք: Գ/չիք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

271ա Փա՜ռք... Եւ գրե­ցի զսա յոյժ փա­փա­քա­նօք ես` հո­ղս եւ մո­խիր, մե­ղօք մե­ռեալ Սու­քի­աս այ­սինչ ապի­կար, առ ի ստա­նալ զսա միշտ կշ­տամ­բիչ եւ անա­չառ դս­րո­վիչ եւ անո­ղոք դա­տա­պար­տիչ մեղ­սա­մած ան­ձին իմոյ, յԵր­կիրս Աւե­տեաց, ի սուրբ քա­ղա­քս Երու­սա­ղէմ, առ դրան առա­քե­լա­կան Աթո­ռոյ Սր­բոյ Յա­կո­բայ, ի վե­րա­տես­չու­թեան տեառն Եղի­ա­զա­րու Ամե­նայն Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի, զոր հաս­տա­տուն պա­հես­ցէ Տէր ի կա­մս իւր իւ­րայ­նօ­քն հան­դերձ: Ի թուա­կա­նու­թեան Հա­յոց տօ­մա­րի ՌՃ եւ ԻԴ (1675), մարտ ամ­սոյն սկ­սեալ եւ ընդ նմին վ[ե]րջ[աց]եալ: Որք պա­տա­հիքդ ըն­թերց­մամբ եւ կամ ընդ­հար­մամբ եւ կամ օգ­տե­լով ի լու­սա­ւո­րու­թե­նէ սո­րին, յիշ­ման արա­րէք զմեզ ար­ժա­նի, զի եւ ին­քն յի­շեալ լի­ցի ի Քրիս­տո­սէ յա­ւուրն մե­ծի: Սին գրոյս եւ չն­չին նիւ­թոյս ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, զի այս էր առ ձեռն պատ­րաստ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 206բ (Բրա­բի­ոն գր­չի) Գա­ղա­փա­րե­ցաւ ի ՌՄԼԹ (1790) թուա­կա­նիս մե­րոյ, յու­նի­սի 12, ի Սու­քի­աս վար­դա­պի­տէ, ի սուրբ Երու­սա­ղէմ գրեալ հնա­գոյն օրի­նա­կէ, ի վա­յե­լու­մն Սր­բոյ Էջ­մի­ած­նի բնիկ մի­ա­բան, վար­ժա­պետ Մի­նաս աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պի­տի հո­գե­ւոր որ­դի Գէ­որգ վար­դա­պի­տին, ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս, ձե­ռամբ Մատ­թէ­ոս նուաստ գր­չի քոյր Բրա­բի­ոն նօ­տա­րիս:

2. 363ա (Գէ­որգ գր­չի)

Արդ, յե­րես ան­կեալ աղա­չեմ

զպա­տա­հ­օղքդ այսմ տա­ռի,

Զի մի­ով Ողոր­մեա­իւ

Ար­ժա­նի առ­նէք զԳէ­որգ գծող այսմ մա­տե­նի,

Զի յոյժ վտան­գեալ կամ ի յո­գի

Ի պատ­րա­նաց սա­տա­նա­յի,

Զի յայ­նմ ահեղ հրա­պա­րա­կի

Ձեօք հան­դերձ մեզ ողոր­մի:

Զտա­ռա­պեալ Գէ­որ­գս ցա­ւօք

Եւ զա­նա­զան զա­զիր մե­ղօք,

Զձեզ աղա­չեմ ջեր ար­տա­սուօք`

Յի­շել առ Տէր սր­տի մտօք:

437

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ՌԿ - 1611

ԳՐԻՉ` Եսա­յի Նչե­ցի (ԺԳ դ., 68ա-116ա, 127ա-153բ, 255ա-395բ), Սի­մեոն (ԺԳ դ., 116ա-126բ), Սար­գիս (ԺԳ դ., 116ա-126բ), Սար­գիս (ԺԳ դ., 153բ-185բ, 187ա-253բ), ան­ա­նուն (ԺԷ դ., 1ա-59ա, 186աբ): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Եսա­յի Նչե­ցի:

ԹԵՐԹ` 438 + 2 (կրկ. 390, 402). չգ­րուած` 1բ-8բ, 10բ, 44բ, 59բ-67բ, 112աբ, 254աբ, 266աբ, 267աբ, 294աբ, 341ա-3բ, 350բ-1ա, 366աբ, 387ա-93բ, 396բ-438ա: ՊՐԱԿ` 1 x 10 + Ա - ԼԶ (Ե կրկ.) x 12 (Ա-Գ, ԼԱ, ԼԳ-ԼԶ 10, Թ 14, Ի 8, ԻԳ 16): Նիւթ` թուղթ (1-67, 112, 186, 254, 266-7, 294, 341-3, 366, 387-93, 396-438 թեր­թե­րը ԺԷ դ.): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,8 x 16,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (68ա-395բ: Նմուշ` 150ա), նօ­տր­գիր (1ա-59ա): ՏՈՂ` 43-47: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ բաց շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 11ա, 36բ: Լ ո ւ ս ա ն ց զ ա ր դ` բու­սա­կան (287բ): Զ ա ր դ ա գ ի ր` բու­սա­գիր (36բ, 287բ): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, սեւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ - ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Պա­տա­րագ ամա­տոյց (լա­տի­նե­րէն): ԺԵ դ., Գեր­մա­նիա: 2 (Ա-Բ) + 2(Գ-Դ), ստա­ցուած 2 թեր­թե­րի ընդ­լայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, գո­թա­կան գիր, (նմուշ` Ա ա) նո­տա­գ­րուած (վեր­ծա­նու­մը. տե՛ս Հ՞ Կ՞ Տկվբհքցջ, Տջմջ­հ­ըա սւ­տ­ըթ­կվ­բի կ ես­ջա`բլ­մ­ըց հջմ­կ­լվ­տ­ը­աը ջհեջց­կմջ, դսջ­լեւ>կբ­վեւ ց "ջմլջգջսջլբ, Բսբցջլ, 1980, վմս՞ 92):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Հա­ւա­նա­բար 1611-1612 թթ. նո­րո­գուած: 12-րդ թեր­թը մա­սամբ այ­րուած: 20-33, 127-150, 436-8, պահ­պա­նակ Ա-Դ ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

- 9ա-10ա [Ցանկ գր­քոյս] - Ա. Նախ` Լուծ­մունք հո­գե­լի­ցն բա­նից սր­բոյն Գրի­գո­րի Նա­րե­կայ... Ճ. [Ն]որին Գրի­գո­րի ի Մե­լի­տոս եպիս­կո­պոսն Ան­տի­ո­քու (ԺԸ դ. գր­չու­թիւն):

Ա. 11ա-36բ Լուծ­մունք հո­գե­լի­ցն բա­նի­ցն սր­բոյն Գրի­գո­րի Նա­րե­կայ - Ձայն հա­ռա­ջա­նաց: Ձայ­նն յեր­կուս բա­ժա­նի. յօ­դեա­լն եւ յան­յ­օ­դն... տե­սու­թիւն խոր­հր­դոյն եւ շա­ւիղն մի: Ի փառս Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ է օր­հ­նեալ յա­ւի­տեան. ամէն:

Բ. 36բ-59ա Յո­հա­նու Որոտ­նե­ցոյ տի­ե­զե­րա­լոյս րա­բու­նա­պե­տի արա­րեալ բան յԱ­ւե­տա­րա­նէն Յո­հան­նու, որ ասէ. Ի սկզ­բա­նէ էր բա­նն եւ բա­նն - Կա­հա­ւո­րիմ, ո՜վ վա­ճառք լու­սե­րա­մից... քան թէ յա­տուկ անուամբ իւ­րով. եւ Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյն մե­րոյ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն:

59ա Որ եւ այս տես­չու­թեան բան ըստ նա­խա­սա­ցեալ մեկ­նու­թեա­նն, որ ըստ Ղու­կա­սու Աւե­տա­րա­նին է, դի­ցի եւ իբ­րեւ զկր­կին լո­մ­այս այ­րոյն ըն­ձա­ե­ցի ձեր մե­ծան­ձ­նու­թեանդ: Արդ, սա է մասն ինչ յաշ­խա­տու­թե­նէ վար­ժա­պե­տին իմոյ Գրի­գո­րի մե­ծի եւ մասն ինչ ի քր­տանց հար­ցն եւ բո­լորն իսկ առա­տա­ձիրն տեառ­նէ, զոր եւ յոյժ աշ­խա­տու­թեամբ հա­ւա­քե­ցի ի մի վայր առ դիւ­րա­հա­սու­թիւն ման­կացդ նոր­ծ­նէ­լոց եկե­ղե­ցեացդ Հա­յաս­տա­նեաց: Զոր եւ հայ­ցեմ եր­կ­րա­մած դի­մօք, ո՜վ դասք լու­սա­փայ­լից, որք պա­տա­հիք այսմ աս­տուա­ծա­ճեմ ան­դաս­տա­նիս, յի­շես­ջիք զան­պի­տա­նս ի բնա­ւս, զյոգ­նա­մեղ ան­ձ­նս Մատ­թէ­ոս սպա­սա­ւոր բա­նի եւ զվ­ար­ժա­պե­տն իմ զմե­ծն Գրի­գոր եւ զմե­ւս Գրի­գոր րա­բու­նի զազ­գա­կան իմ, զխն­դ­րող այսմ աշ­խա­տա­նա­ցս: Եւ զսա­կաւ ծրի­կս ուղ­ղու­թեամբ ըն­թեր­ջիք եւ զպա­կասն ուղ­ղե­ցէք եւ զա­ւե­լոր­դն կշ­ռել պար­տիք եւ պա­կա­սու­թեա­նն նե­րե­ցէք: Զի ոչ թէ լի­ա­պէս գրեալ է աստ, այլ այս գլ­խա­ւոր բա­նից եղեւ լու­ծու­մն, եւ որք պի­տոյ են մե­ծի աշ­խա­տու­թեա­նն, իսկ զայլ մաս­նա­ւորն եթէ կա­միւք, ի մեծ ան­դր գտ­ջիք, որ բո­լորն է մա­կա­գ­րեալ:

Դար­ձեալ աղա­չեմ զսա­կաւ յի­շա­տա­կի­կս գծել ի վերջ­քս գրոց, որք գա­ղա­փա­րէք, զի եւ դուք գրեալ լի­ջիք ի գիրն կե­նաց: Եւ որք բառ­նան, թող­ցի նմա ըստ գոր­ծոց իւ­րոց, բայց սխա­լա­նաց թո­ղու­թիւն հայ­ցեմ, զի այն­քան կա­րա­ցի: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Գ. 68ա-110բ [Պատ­ճառք եւ լուծ­մունք Ճա­ռից Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի]

Տե՛ս Հմր 59, 42ա-153ա. 6 1/68ա-73բ (չիք ա-դ: Սկ. «ին զղ­ջա­նաց յե­տոյ

եւ թէ ոչ ի հար­սա­նեա­ցն...»): 2/73բ-88ա (ժգ-ժե նշա­նա­կուած ժբ-ժդ):

3/98բ-105ա, 95ա-8բ, 109բ-10բ (խառ­նուած): 4/88ա-95ա, 105ա-9բ

(խառ­նուած):

Դ. 110բ-5բ [Պատ­ճառք եւ լուծ­մունք գրո­ցն Փի­լո­նի եբ­րա­յեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 59, 9բ-42ա. 6 1/չիք: 2/110բ-4ա (պա­կա­սա­ւոր): 3/104ա-5բ:

4/չիք:

Ե. 115բ-6ա Սա­կս օեր­ման Իլի­ո­նի եւ լի­նե­լոյն Հռո­մա - Ի ժա­մա­նա­կս Ապ­դա­նի դա­տօ­ո­րի Իլի­ոն... յո­րում յաղ­թէր ի ստա­դին Կո­ռիմ­բոս Հե­լե­նա­ցի:

Զ. 116աբ Պատ­ճառք Նիւ­սա­ցոյ գրեանց, զոր Վար­դան վար­դա­պետ տե­ղե­կա­ցեալ ի Ներ­սէ­սէ կա­թո­ղի­կո­սէ, եւ յաւ­րի­նա­կի գտ[ի] գրեալ զայս, եւ է այս­պէս

ա. 116ա [Յա­ղա­գս Ինն երա­նու­թեա­նն] - Սուր­բն Գրի­գոր Նիւ­սա­ցի, լցեալ Հո­գովն Սր­բով, մեկ­նեաց զԻ­նն երա­նու­թիւն...

բ. 116աբ Այլ` յա­ղա­գս Ինն երա­նու­թեան - Գրի­գոր ոմն փա­կա­կալ լեալ եկե­ղե­ցոյն Կե­սա­րու... Եկն ի մեզ հո­գե­ւոր: Զայս ճառս ասա­ցեալ է ի ծե­րու­թեան իւր...

գ. 116բ Կու­սու­թեան գրո­ցն - Մե­ծն Բար­սեղ եւ սուր­բն Աս­տուա­ծա­բան...

դ. 116բ Իսկ վասն Երգ Եր­գո­ցն ասի այս­պէս - Ասի, թէ մե­ծն Թէ­ո­դոս թա­գա­ւո­րա­կան խրա­խու­թիւն արա­րեալ...

ե. 116բ Իսկ սա­կս Առա­կա­ցն Սո­ղո­մո­նի եւ Ժո­ղո­վո­ղին - Հարկ եղեւ ի քն­նու­թիւն մտա­նել երից կա­տա­րեալ արանց Բար­ս­ղի եւ Աս­տուա­ծա­բա­նի եւ Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ...

զ. 116բ Եւ վասն Կազ­մու­թեան գրո­ցն - Ասի թէ կը­սեր եղ­բայրն Պե­տ­րոս...

է. 116բ Իսկ զԲ­նու­թեան գիրսն - Ասեն ի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս գրել...

Է. 116բ-8բ [Պատ­ճառք գրեան­ցն Բար­ս­ղի Կե­սա­րաց­ւոյ]

ա. 116բ-7ա Պատ­ճառ Վե­ցաւ­րէ­ին, որ ի Բար­ս­ղէ - Սուր­բն եւ սքան­չե­լին Բար­սե­ղս մե­ծա­տուն...

բ. 117աբ Յա­ղա­գս Հարց գրո­ցն ասեն - Յետ համ­բառ­նա­լոյն Տեառն զկ­նի Խ ամի եկին ասա­ցեալ նե­ղու­թիւն­քն...

գ. 117բ-8ա Պա­հոց Բար­սե­ղին - Սա­տա­կե­լն Յու­լի­ա­նո­սի եւ Վա­ղե­սի ու­րա­խու­թեան պա­րա­պե­ցին...

դ. 118աբ Հա­յեաց ի քեզ - Ամե­նայն արուես­տի նիւ­թս է նոյն­պէս...

ե. 118բ Հար­ցո­ղաց Բար­ս­ղի առ Աս­տուա­ծա­բա­նն - Այս­պի­սի հար­ցուածք եւ պա­տաս­խա­նի­քս... մար­դոյ որ­պէս ըստ մի­ո­ջէ­դդ յայտ առ­նեն:

Ը. 119ա-21բ [Պատ­ճառ գրեան­ցն Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի]

1. ա. 119ա Քրիս­տոս ծնեալ ճա­ռին Եղի­աի վար­դա­պե­տի Ասո­րոց - Արդ, Քրիս­տոս ծնեալդ զկ­նի ԺԵ ճա­ռի է...

բ. 119ա Ի Դար­ձեալ իմ Յի­սուսն - Յետ ասե­լոյ զՔ­րիս­տոս ծնեա­լն...

գ. 119ա Երեկ զպայ­ծառ - Էին ոմանք, որ վասն զգու­շու­թեան եր­կն­չէ­ին...

դ. 119աբ Յա­րու­թեան օր եւ սկիզ­բն - Յո­րում լու­սօ­ո­րէ­ին առա­քեալ­քն...

ե. 119բ-20ա Ի պա­հու իմում - Զհօ­ատ ուղ­ղա­փա­ռու­թեան...

զ. 120ա Նա­ւա­կատ[իք] - Սո­վո­րու­թիւն է ըստ առա­քե­լա­դիր հրա­մա­նին...

է. 120ա Վասն տօ­նի խոր­հր­դոց եւ ընդ­դէմ հո­գե­մար­տից - Պեն­դե­կոստ յի­ս­նե­րեկ օր...

ը. 120ա Ժո­ղով[ողն] - Յո­լովք ի յու­նա­ցն վար­կ­պա­րա­զի...

թ. 120աբ Կարկ­տի - Մինչ հով­ւէր գե­ղեց­կա­պէս զհօ­տն իւր...

ժ. 120բ Աղ­քատ­սիր[ու­թիւն] - Սուր­բն Գրի­գոր Աս­տուա­ծա­բան եկն ի Կե­սա­րիա...

ժա. 120բ Կիպ­րի­ա­նո­սի - Եր­թեալ սր­բոյս յա­նա­պա­տն սո­վո­րա­կի...

ժբ. 120բ Մա­կաբ[այե­ցիսն] - Յա­ղա­գս սո­ցա յո­լո­վից երկ­բա­ւու­թիւն լի­նէր...

2. ա. 120բ Յաղ­թեց[այ] - Սկիզ­բն ամե­նայն առա­քի­նու­թեան խո­նար­հու­թիւն է...

բ. 120բ Եր­կ­րորդ ճառս - Ի նմին ամի, յո­րում ասաց առա­ջին...

գ. 120բ Գ ճառն - Զկ­նի մի­ոյ ամի յան­ձն առ­նե­լոյ զքա­հա­նա­յու­թիւն...

դ. 120բ [ՅԱ­Թա­նաս] - Սուր­բն Աթա­նաս կե­ցեալ եպիս­կո­պոս ԽԶ ամ...

ե. 120բ Կե­սա­րո­սի - Ասի, թէ մօրն խն­դ­րել յԱս­տու­ծոյ արու զա­ւակ...

զ. 120բ [Զքոյրն] - Զկ­նի փո­խի առ Քրիս­տոս Գոր­գո­նիա քոյրն...

է. 120բ [Ի հայրն] - Հայրն Գրի­գոր Աս­տուա­ծաբ[ան] կե­ցեալ ամս հա­րիւր...

ը. 120բ-1ա Բար­ս­ղի - Յոր­ժամ կա­տա­րեաց սուր­բն Բար­սեղ...

3. 121ա Պատ­ճառ Առ որս գրո­ցն

ա. 121ա [Առ Եւ­նո­մի­ա­ցիսն] - Յետ մա­հուա­նն Կոս­տանդ[իա­նո­սի] ի Նի­կո­սե­դեա գրէ կտակ...

բ. 121ա Բ. - Յա­ռաջ­նու­մն վի­ճել ընդ Եւ­նոմ[իա­ցիսն]...

գ. 121ա Գ. - Յա­ղա­գս Որ­դոյ խաւ­սե­լով աստ...

դ. 121ա [Դ] - Եկն Գրի­գոր Նիւ­սա­ցի առ Գրի­գոր Աս­տուա­ծա­բան...

ե. 121ա Յա­ղա­գս Որ­դոյ - Որ­պէս թէ մնա­ցե[ալ] ճա­ռին...

զ. 121ա Յա­ղա­գս Հո­գոյ - Ընդ Մա­կե­դո­նի, որ իբ­րեւ ետես...

է. 121ա Յա­ղա­գս աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան - Սոս­կա­լի եւ ահօ­որ ճա­ռել...

ը. 121ա Առ Արի­ա­նոս - Յոր­ժամ եղեւ ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս...

թ. 121ա Կլո­դո­նի­ոս - Քո­րե­պիս­կո­պոս կար­գեալ հե­ռի ու­րեք...

ժ. 121ա Յետ զգու­շա­նա­լոյն - Եկին ոմանք դօ­ա­նու­թիւն...

ժա. 121ա Ի մարգ[արէն] - Որո­վայն իմ ցա­ւէ...

ժբ. 121ա Բա­րե­կար­գու­թեան ի խօ­սս - Յո­լովք ան­զգու­շա­բար խօ­սէ­ին...

ժգ. 121ա Խա­ղա­ղա­կան - Ի մի­ուս օուր վի­ճե­ցան...

ժդ. 121ա Խա­ղա­ղա­կան Բ - Այժմ սահ­մա­նէ զխա­ղա­ղու­թիւն...

ժե. 121ա Խա­ղա­ղա­կան Գ - Յա­ղա­գս նո­րին իրաց, սա­կս որոյ...

121ա «Զորք յԵ­գիպ­տո­սէ են, գտա­նես յիւ­րում տե­ղոջ գրած»:

- 121աբ [Վարք Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի] - Գրի­գոր Աս­տուա­ծա­բան էր յեր­կ­րորդ Կա­պա­դով­կիա... հան­գեօ ի յու­նուա­րի Ե:

Թ. 121բ-2բ [Պատ­ճառք գրեան­ցն Փի­լո­նի]

- 121բ Պատ­ճառ Փի­լո­նի - Մեծ իմաս­տա­սէրս Փի­լոն յԵս­րա­յե­լէ գո­լով...

ա. 121բ Ծն­ըն­դոց - Լի­նե­լու­թիւն ասէ բո­լոր գո­յի­ցս եղե­լու­թիւն...

բ. 121բ Նա­խա­պե­տաց - Իսկ միւս այլ առա­դ­րու­թիւն սա­կս կե­նաց...

գ. 121բ Այ­լա­բա­նու­թիւն - Իսկ այ­լա­բա­նու­թեան անուա­նեալք զկ­նի սո­րա...

դ. 122ա Երե­ւե­ցաւ - Իսկ յետ այ­սո­րիկ միւս եւս այլ մա­տեան...

ե. 122ա ՅԵ­լից - Իսկ որք յա­ղա­գս Ելի­ցն է խն­դ­րոց եւ լուծ­մանց...

զ. 122ա Հիւ­սեաց - Է եւ այլ ինչ արա­րեալ սո­րա բան գո­վե­լի...

է. 122աբ Փի­լոն - Ի հան­գի­տէ եւ յան­հան­գի­տէ հան­գի­տու­թիւն... (կից` գծա­գիր. «Այս Արիս­տո­տե­լի իմ­աս­տու­թեան ծառն է...»):

Ժ. 122բ-5բ [Առա­ջա­բա­նու­թիւն Փի­լո­նի իմաս­տ­նոյ օրի­նա­պա­հի. Հմր 1919, 122ա], յո­րում կա­տա­րե­ցօ Փի­լոն - Պռո­խո­րոն ի Ջա­հա­ւոր քա­ղա­քի յի­շել է Փի­լոն անուն... (յա­ջոր­դում են մա­նր մեկ­նու­թիւն­ներ) յԵւ­րո­պիա, ի Լի­բիա եւ յԱ­սիա եւ յԵ­գիպ­տոս, եր­բե­մն յԱ­սիա գրեն:

ԺԱ. 125բ Պատ­ճառ Սահ­մա­նա­ցն [գրոց] - Մեծ Դօ­իթ եւ Եզ­նակ Կող­բա­ցի չո­գան յԱ­թե­նս... զայս գիրք ի նո­ցունց գրոց հաս­տա­տէ զկարն յայ­տ­նեալ:

ԺԲ. 125բ-6ա Յա­ղա­գս Քե­րա­կա­նին պատ­ճառ Դաւ­թի ասա­ցեալ - Քե­րա­կա­նու­թեան արուեստ յար­տաք­նո­ցն է... որք յի­մաս­տա­սի­րու­թեան են, առօ­ել սա է յօ­գուտ:

ԺԳ. 126ա-7ա [Յով­հան­նու Իմաս­տա­սի­րի] Խրատ եռան­գիւ­նեա­ցն - Ան­կիւ­նօ­որ թուոցդ վա­խ­ճան Է- երեա­կն է հա­մար... Ա, Ժ, Ճ եւ Ռ-ն բիւր: Եւ մի­ջի­նն սո­ցա հա­րիւրն է:

ԺԴ. 127ա-44ա [Մեկ­նու­թիւն Եւա­գ­րեայ]

- 127ա Նա­խեր­գան զվար[սն արա զա­մե­նայ­նն սկս]եալ, թէ ի բա­զում իրս յոյժ զար­մա­նա­լի եւ հռ­չա­կօո[ր] - Յոր­ժամ Բա­սի­լոս վա­խ­ճա­նե­ցօ...

1. ա. 127ա-8ա Եւ նշա­նակ յԵ­զե­կի­ե­լէ ասէ - Այս եթէ ոչ առ տե­ղին ասէ զտե­սի­լն...

բ. 128ա Նո­րին Եւա­գ­րեայ - Յա­ռա­ջի­կա ճա­ռիս խօ­սի ի խրատ վասն բա­նա­գի­տի...

գ. 128ա Հա­ւատք, որ ի Նի­կիա - Թուի, թէ բամ­բա­սե­ցին զսա վասն հօ­ա­տո...

դ. 128ա Առ մար­տի­րո­սս - Իբ­րեւ աղա­չանք են առա­ջի­կ­այս...

ե. 128բ Վասն յա­րու­թեան - Խօ­սի առ ժո­ղո­վուր­դն...

զ. 128բ-9ա Եւա­գ­րեայ Վասն զգես­տու սուրբ հար­ցն - Հար­քն սուրբք եւ աշա­կերտք ճշ­մար­տու­թեան...

է. 129ա-30ա Ութ խոր­հր­դոց - Տրա­մա­տեաց ի յԸ մա­սու­նս զհ­զ­օ­րա­գոյն խոր­հուր­դս...

ը. 130ա-բ Որք ընդ քուն ցնորք երա­զոց ան­ցա­նեն ընդ մեզ - Յոր­ժամ ընդ քուն ցնորք երա­զոց դի­պին...

թ. 130բ-1ա Վասն հաս­տա­տու­թեան, որ մերձ է յա­նախ­տու­թիւն - Որ հո­գին հաս­տա­տի եւ ան­խ­ռով լի­նի...

ժ. 131ա-2բ Վասն նշա­նաց ան­ցօ­ու­թեան - Գոն ցօք մար­մ­նոյ...

ժա. 132բ-5ա Գիտ­նա­ւոր եւ ար­դիւ­նա­ւոր - Եր­կ­րա­գործ մշակք յետ աշ­խա­տու­թեամբ սեր­ման­ցն...

ժբ. 135ա-7ա Բան երա­նե­լոյն Եւա­գ­րեայ Խրատ կրօ[նա­ւո­րաց] - ԹԷ որ­պէս պարտ է ի հան­դէս եւ ի պա­տ­ե­րազմ մտա­նել...

ժգ. 137ա-բ Վասն ըն­դու­նե­լու­թեան - Եթէ կա­մի­ցիս ար­դար խօ­սել իբ­րու սէր...

ժդ. 137բ Վասն պա­շտա­ման - Տի­րա­պէս պաշ­տօն եւ հար­կօ­որ...

ժե. 137բ-8բ Բան Եւա­գ­րեայ - Ժա­ռան­գորդք Աս­տու­ծոյ...

ժզ. 138բ-40ա Եւա­գ­րեա Բան խրա­տա­կան - Բան երա­նե­լոյ հօրն Եւա­գ­րեայ Խրատ կրօ­նօ­ո­րաց...

2. 140ա-4ա Ընդ­դէմ պա­տաս­խա­նի [ի գրոց սր­բոց առ դե­ւսն, որ փոր­ձեն զմեզ]

- 140ա [Պատ­ճառ] - Սուրբ հայրն մեր եւ երի­ցս երա­նեալ Եւա­գ­րի­ոս եբարձ զխա­չն Քրիս­տո­սի... Եւ այս է եր­րորդ գիրք երա­նե­լոյս:

- 140աբ [Ընդ­դէմ պա­տաս­խա­նի] - Ի ներ­քե­ւս եր­կ­նից բա­նօ­որք զմար­դիկ ասէ...

ա. 140բ [Առ խոր­հուր­դսն որ­կորս­տու­թեան] - Ընդ որ­կորս­տու­թեա­նն նախ մար­տն­չել...

բ. 140բ-1ա Եր­կ­րորդ` պոռ­նի­կու­թեան - Երե­ւե­ցու­ցա­նեն կթել...

գ. 141ա-բ Ար­ծաթ­սի­րու­թե­նէ - Զոր օրի­նակ, որք ի պա­րու զձե­ռա­նէ մի­մեանց ու­նին...

դ. 141բ-2ա Տրտ­մու­թեան է, որ է - Առ ան­ձն, որ ի տրտ­մու­թեան դի­ւէն վա­րա­նեալ է...

ե. 142ա-բ Սր­տ­նու­թեան է - Սր­տ­նու­թիւ­նն հնա­ցեալ ոխա­կա­լու­թիւն լի­նի...

զ. 142բ Ձան­ձ­րու­թեա­նն է - Ձան­ձ­րու­թիւ­նն քան զա­մե­նայն ախտ է ծան­րա­գոյն...

է. 142բ-3բ Նո­րա­փառ ամ­բար­հօ­ա­ճն մէկ են - Այս ախտ ոչ հե­տե­ւի ըստ կար­գի այ­լոց ախ­տի­ցն...

ը. 143բ-4ա Ամ­բար­տա­ւա­նու­թիւն եւ հպար­տու­թիւն մի են - Եկն եհաս ի գլուխ չար ախ­տս այս... կա­ցու­ցա­նէ առա­ջի փա­ռաց իւ­րոց ցն­ձու­թեամբ: Եւ նմա փա՜ռք... եւ յան­սպառս յա­ռա­ջա­ցեալ. ամէն:

ԺԵ. 144ա-51ա [Պատ­ճառ եւ լուծ­մունք Սահ­մա­նաց գրո­ցն Դաւ­թի]

- 144ա-5բ Պատ­ճառ Սահ­մա­նաց գրո­ցն - Աս­տուած ան­պա­տու­մն եւ ան­պա­րա­գ­րե­լի գո­լով բնու­թիւն...

- 145բ-6բ [Լուծ­մունք Սահ­մա­նաց գրոց. Հմր 1480, 4ա] - Որք մի­ան­գամ իմ­աս­տու­թեան ցան­կան. Բան: [Լուծ­մունք]. Ըստ այսմ ասէ օրի­նա­կի...

ա. 146բ-8ա Ընդ որս հան­դերձ Աս­տու­ծով եւ առա­ջի­կա պրակ[ք]: Պրակ Ա - Որ մին­չեւ ցայս վայր բանք էին... բ. 148ա Ընդ որս... Պրակ Բ. - Թէ­պէտ եւ օե­լորդ էր, այ­սին­քն զի ստոյգ էու­թիւն ու­նէր... գ. 148աբ Ընդ որս... Պրակ Գ - Թէ զինչ է սահ­ման... դ. 148բ Ընդ որս հան­դերձ Աս­տու­ծով: Դ - Որ­պէս եւ առա­ջին­քն փա­խեան... ե. 148բ Ե - Են, ասէ, ի խորս... զ. 148բ-9ա Զ - Ամե­նայն իրք, որ առ հա­սա­րակ է... է. 149ա Է - Իմաս­տա­սի­րու­թիւն է գի­տու­թիւն էա­կա­ցն... ը. 149ա Ը - Մե­ռա­նել զայն ասէ, որ զգոր­ծ­նա­կա­նն յար­դա­րէ... թ. - Երա­խան ասէ, զի որ­պէս նս­տեալք ի սե­ղան... ժ. 149ա Ժ - Տե՛ս, զի ոչ մի­այն զոր ակսն ասէ նման մի­մեանց... ժա. 149ա [ԺԱ] - Եւ ասէ, թէ իմաս­տա­սէրն զբ­նու­թիւն գո­յի­ցս գի­տէ... ժբ. 149աբ ԺԲ - Քան­զի մի­ա­բա­նա­րար ասա­ցեալ­քն ոչ ասին... ժգ. 149բ [ԺԳ] - Ի բա­նն, որ ասէ. Քան­զի պարտ է գի­տել զԵ գիտ­նա­կան զօ­րու­թիւ­նս... ժդ. 149բ-50ա ԺԶ - Ի բա­նն, որ ասէ. Են­թա­կա­ու­թեամբ նիւթ որք գոն... ժե. 150ա-բ ԺԷ - Այլ վասն զի եր­կա­տու­թիւն... ժզ. 150բ-1ա ԺԸ - Ի բա­նն, որ ասէ. Որ­պէս պա­տա­հու­մն ի պա­տա­հու­մն... ժէ. 151ա ԺԹ - Որ ասէ, թէ ան­հատ­քն մա­սամբ ցու­ցա­նի... ի մի­մեա­նս են յա­րեալք եւ մի­մեամբք ապա կա­րեն կալ:

ԺԴ - ԺԵ պրակ­նե­րը մեկ­նու­թիւն չու­նեն:

ԺԶ. 151ա-3բ Մեկ­նու­թիւն բա­նից Դաւ­թի փի­լի­սո­փաի, որ ի կա­տա­րու­մն նո­րին տա­ռի Վասն Սահ­մա­նաց իմաս­տա­սի­րու­թեան, ասա­ցեալ տեառն [Ներ­սիս]ի Հա­ոց կա­թո­ղի­կո­սի, ի խն­դ­րո ու­մե­մն Ստե­փա­նո­սի անուն սի­րո­ղի իմ­աս­տու­թեան - Զխն­դիր հո­գե­ւո­րա­կան հօ­ա­տով եւ սի­րով հայ­ցո­ղաց պար­տիմք տալ յօ­ժա­րու­թեամբ... (151բ) Ամե­նայն չար տան­ջե­լի ասէ... գո­հու­թիւն շնոր­հո­ղին մա­տուս­ցուք եւ փառս այժմ եւ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն, ամէն:

ԺԷ. 153բ-253բ [Լուծ­մունք գրեան­ցն Փի­լո­նի]

1. ա. 153բ-60բ Լուծ­մունք Նա­խա­խ­նա­մու­թեան Փի­լո­նի. [բան Ա] - Յոր­ժամ զՅա­ղա­գս նա­խա­խ­նա­մու­թեան բանդ: Լուծ­մունք: Այս է, զի բա­զումք ի հե­թա­նո­սա­ցն իմաս­տ­նոց ոչ խոս­տո­վա­նէ­ին...

բ. 160բ-74բ [Լուծ­մունք Նա­խա­խ­նա­մու­թեան Փի­լո­նի. բան] Բ - Այգ դե­ռե­ւս խո­րին է: Լուծ­մունք. Յա­ռա­ջին աւուրն խաւ­սե­ցան, եւ գնաց Աղէք­սան­դ­րոս երի­կուն...

2. 175ա-83բ Փի­լո­նի առ Լիւ­սի­մա­քոս յա­ղա­գս բան ու­նել եւ անա­սուն կեալ - Յի­շեա՛ զե­րի­կեան բա­նսն: Լուծ­մունք. Ոչ թէ վասն նա­խա­խ­նա­մու­թեան բա­նին ասէ...

3. 183բ-202բ Լուծ­մունք Նա­հա­պե­տաց գրո­ցն (= Կեանք վա­րուց իմաս­տ­նոց) - Տէ­րու­նեան աւ­րի­նա­ցն: Լուծ­մունք. Աս­տուա­ծա­ին աւ­րի­նա­ցն զհինգ գիրս Մով­սէ­սի Աւ­րէնք կո­չի...

189բ այլ ձեռ­քով «Կար­դա՛յ վասն սկա­յի­ցն, դար­ձեալ եւ ի Փի­լոն

կար­դա՛յ ՂԲ համ­պար­քն» (210ա):

4. ա. 202բ-11ա Փի­լոն (= Լուծ­մունք Փի­լո­նի Այ­նո­ցիկ, որ ի Լի­նե­լու­թեա­նն խն­դ­րոց եւ լուծ­մանց գրոց. բան առա­ջին) - Բ (չիք Ա) Զան­մար­մին զտե­սա­կսն: Լուծ­մունք. Յա­ղա­գս սո­ցա այս է...

209ա «ԶԺ ի կար­ծիս եդի, չկա­րա­ցի: Ըղոր­դն [յօր]ինա­կն տե՛ս լաւ»:

բ. 211ա-8բ Փի­լոն Բ - Ը (չիք Ա-Է). Ասա­ցե­լոց աղեա­ցն: Լուծ­մունք. Շն­չա­ղեա­ցն թո­քն, եւ արեան եւ շն­չոյ աղեա­ցն սիր­տն...

216ա «ԻԸ-էն մին­չեւ ասդ գրել պի­տի»:

գ. 218բ-27բ Փի­լոն եր­րորդ - Ա. Եղե­լոյն զա­րա­րո­ղին զաւ­րու­թիւն: Լուծ­մունք. Զա­մե­նայն ինչ յաս­տե­ղաց զաւ­րու­թե­նէն ասեն...

դ. 227բ-53բ Փի­լոն Դ - Ա. Երե­ւե­ցաւ Աս­տուած Աբ­րա­հա­մու, բայց ծառս մի­այն այ­լա­բա­նեալ է: Լուծ­մունք. Զծառն զկաղ­նին մի­այն այ­լա­բա­նե­լի է...

232ա «Այս տե­ղոյս այլ լուծ­մունք ի յայս [տեղ­ւոջ]ն տես»:

ԺԸ. 253բ Պղ[ատո­նի] ի Տի­մէ­ոս Տրա­մա­բա­նու­թիւն - Զի՞նչ որ է միշտ եւ լի­նե­լու­թիւն ոչ ու­նի... սգա­ւո­րու­թեամբ եղեալք եւ լի­նե­լիք երե­ւին եւ զե­ղեա­լն//... (շար. թա­փուած):

ԺԹ. 255ա-99ա [Լուծ­մունք Դի­ո­նէ­սի­ո­սի ի Դաւ­թէ եւ Յա­կո­բայ յի­մ­աս­տուն վար­դա­պե­տաց]

Տե՛ս Հմր 168, 1ա-152բ: Պատ­ճառք/ 255ա: Ա/255ա-61ա: Բ/261ա-70բ

(թե­րի`բ, գ, ե: Թա­փուած` դ: Չու­նի 28ա-9ա, 53աբ, 56բ-7բ, 57բ-8ա

նիւ­թե­րը): Գ/270բ-87բ (չու­նի ԺԲ գլու­խը եւ 85աբ, 88բ, 91բ-2բ, 127ա-8բ,

130բ նիւ­թե­րը): Դ/287բ-8բ (ան­խո­րա­գիր` բ: Չու­նի 132աբ, 133աբ

նիւ­թե­րը): Ե/288բ-93ա (չիք ա-բ): Որոշ են­թա­մա­սեր չեն բա­ժա­նուած եւ

խո­րա­գ­րուած: 276բ «Այս այլ յա­ռաջ էր, ի մէկ այլ էջ պի­տի յետ: 287բ թէ

կա­միս գի­տել, թէ զինչ է ան­գի­տու­թիւ­նն, զա­ռա­ջին թղ­թոյն մեկ­նի­չն

կար­դա՛յ առ Առ Գա­յի­ոս»:

Ի. 293բ Առակք Ողոն­պի­ա­նու - ա. Ստն­դուց մա­նուկ վասն զի լայր... բ. Կր[ի]ա զձի ի հան­դէս ըն­թա­ցից կո­չէր... գ. Ընդ կու­սի գե­ղեց­կու­թիւն առիւծ զար­մա­ցեալ...դ. Տռ­փե­ցաւ աղջ­կան աքիս... ե. Առիւ­ծու ծե­րու­թիւն հա­սա­նէր... զ. Մայրն ցեղ­ջե­րուն ասէր... է. Քա­րոզ ի հա­ւս հա­սա­նէր... ը. Նա­պաս­տակք ի մի վայր եկեալ... թ. Ագ­ռաւ, զի բնու­թիւ­նս պար­սա­ւէր... ժ. Էշ էր եւ առիւծ թուէր... ժա. Գորտ մե­ծա­ձայն էր եւ ամ­բար­հա­ւած եւ ասէր առ այլ անա­սու­նս... (շար. թա­փուած):

ԻԱ. 295ա-340 բ Տեառն Յա­կո­բա կա­թո­ղի­կո­սի Լուծ­մունք գրե­նա­ցն Բար­ս­ղի, զոր տե­ղե­կա­ցեալ է ի Դա­ւիթ վար­դա­պե­տէ` մա­կ­ա­նուն Խլմ­շաժ կո­չե­ցեալ

1. ա. 295աբ [Ճգ­նո­ղա­կա­նաց կրաւ­նա­ւո­րաց] - Զգու­շա­կան կեն­ցա­ղս...

բ. 295բ-6ա Ճառ Բ - Վա­ղիւն զս­կիզ­բն յա­պա­ղես­ցուք...

2. 296ա-314ա [Լուծ­մունք Հար­ցո­ղա­ցն Բար­ս­ղի]: Հար­ցու­մն առա­ջին - Ա. Ետ մեզ բան իշ­խա­նու­թիւն հար­ցա­նել: Լուծ­մունք. Զբար­ս­ղի բա­նն ասեն զյոր­դո­րա­կա­նսն... ՅԿԱ. Զմար­մ­նա­կան զփոյթ ըստ պա­տուի­րա­նա­ցն Տեառն...

3. 314ա-39ա [Պատ­ճառք եւ լուծ­մունք Պա­հոց գրո­ցն Բար­ղի]

ա. 314ա-5բ Ա. Պատ­ճառք Պա­հոց Բար­ս­ղին - Մե­ծն Բար­սի­լոս ծնեալ էր ի հօ[ր]է պոն­տա­ցի...

բ. 515բ-6ա Բ - Այս ճառս` Մխի­թա­րե­ցէ­քս...

գ. 316ա-7բ Գ - Զայս ճառս զկ­նի Պա­հո­ցն է ասա­ցեալ...

դ. 317բ-8ա Դ. Հա­յեաց ի քեզ - Զոր օրի­նակ բժիշկ զախ­տս...

ե. 318ա-9ա Ե. Պատ­ճառ առ Սաղ­մո­սին - Բա­րե­րար զստա­հա­կու­թիւն մարդ­կան ուղ­ղել...

զ. 319ա-20ա Զ. Պատ­ճառ Զի՞ քա­կե­ցից զշ­տի­մա[րա]նս - Ըստ սահ­մա­նի ամե­նայն կեն­դա­նեաց...

է. 320ա-1ա Է. Պատ­ճառ առ Յա­ղա­գս առ ըն­չեղն - [Ե]րա­նե­լի վար­դա­պե­տս զա­նա­զան վար­դա­պե­տու­թեամբ...

ը. 321ա-բ Ը. Պատ­ճառ ճա­ռին, որ ասէ. Եկն յիս պատ­կեր - [Պ]այ­ծա­ռա­բա­նու­թիւն իմ­աս­տուն վար­դա­պե­տիս...

թ. 321բ-2ա թ. Ի ԿԱ Սաղ­մոսն, որ ասէ յա­ղա­գս [Ի]դի­թո­մա պատ­ճառ - [Ո]մանք այս­պէս ասեն...

ժ. 322ա-3ա Ժ. Պատ­ճառ Հա­ւա­տա­ցի, զոր եւ խաւ­սե­ցայ - Այս սաղ­մո­սս ոմանք ասեն...

ժա. 323ա-բ ԺԱ. Պատ­ճառ Քրիս­տո­սի ծն­ըն­դեան - [Մ]եծ վար­դա­պե­տս Բա­սի­լի­ոս միշտ...

ժբ. 323բ-4ա ԺԲ. Պատ­ճառ թղ­թոյն, որ առ Եւ­սե­բի­ոս եպիս­կո­պոս - [Ե]ւսե­բի­ոս ար­հե­պիս­կո­պոս էր Կե­սա­րու...

ժգ. 324ա-5ա ԺԳ. Բար­ս­ղի առ Գէ­ո­դո­րոս Ան­տի­ոք - [Ա]յրս այս եր­կե­ղած գո­լով...

ժդ. 325ա-բ ԺԴ. Պատ­ճառք Սի­րե­ցի, զի լուի­ցէ Տէր - [Ճ]շմար­տու­թեա­նն քա­րոզն...

ժե. 325բ-6ա [ԺԵ.] Պատ­ճառ Վաշ­խո­ղաց - [Ը]ստ պի­տո­ից ժա­մա­նա­կին խօ­սէր...

ժզ. 326ա-բ [ԺԶ.] Վասն մա­խա­նաց - [Ախ]տք ամե­նայն եթէ մե­ծա­մեծք...

ժէ. 326բ-7ա [ԺԷ.] Պատ­ճառ Ի սկզ­բա­նէ էր բա­նն - [Զ]այս, կամ որ­պէս ասեն...

ժը. 327ա-բ ԺԸ. - [ԶԻ] որ­պէս ամե­նայն վար­դա­պետք փոյթ եւ յօ­ժա­րու­թիւն ու­նէ­ին...

ժթ. 327բ-8ա ԺԹ. Պատ­ճառ Քա­ռա­ս­նի­ցն - [Ի] ժա­մա­նա­կս մե­ծին Կոս­տան­դի­ա­նո­սի...

ի. 328ա-բ Ի. Պատ­ճառ Ի Գոր­դի­ոս վկա - [Ս]ա էր ի քա­ղա­քէն Կե­սա­րու...

իա. 328բ-9ա ԻԱ. Պատ­ճառ ընդ­դէմ բար­կա­ցո­ղաց - [Զ]մար­դն ի հո­գո իմա­նա­լո եւ ի մար­մ­նո գե­ղե­ցիկ կազ­մեաց...

իբ. 329ա-բ ԻԲ. Յասպ­տի­մեա (= Ոպ­տի­մեայ) եպիս­կո­պոս - [Ս]ա այր առա­քին[ի] էր...

իգ. 329բ-30բ ԻԳ. Պատ­ճառ Վասն ապ­աշ­խա­րու­թեան - [Ի] սաղ­մոսն, որ ասէ ԼԷ. Չէ այս ի Սաղ­մոսն, զի ոչ յի­շէ...

իդ. 330բ-1ա ԻԴ. Պատ­ճառ թղ­թոյն Բար­ս­ղի առ Գրի­գոր - [Ա]մոլք ճշ­մար­տու­թեան...

իե. 331աբ ԻԵ. Եր­կ­րորդ թղ­թին - [Որ]պէս ամե­նե­ցուն յայ­տ­նի է...

իզ. 331բ-2բ ԻԶ. - [Տ]եսա­նէր զբա­զու­մս երա­նե­լիս ի ժա­մա­նա­կին...

իէ. 332բ-4ա ԻԷ. Պատ­ճառ ի Յու­դի­տայ - [Ե]րա­նե­լիս որ­պէս ամե­նայն առա­քի­նու­թեամբ զար­դա­րեալ էր...

իը. 334ա-5ա ԻԸ. Պատ­ճառ ի Մկր­տու­թիւն - [Ի]մաս­տուն վար­դա­պե­տս որ­պէս վասն ամե­նայն բա­րեաց...

իթ. 335ա-6ա ԻԹ. Պատ­ճառ, թէ չէ չար - [Ի]մաս­տու­նս Բա­սի­լի­ոս տե­ղեակ էր...

լ. 336ա-բ Լ. Ի սուր­բն Ստե­փան­նոս Նա­խավ­կայն - [Այ]ս Բա­սի­լի­ոս վկա­յա­սէր էր...

լա. 336բ-7ա ԼԱ. Բար­ս­ղի եւ Ապո­ղի­նա­րի - [Զ]վար­դա­պե­տա­ցն բանք էր, որ վասն հօ­ա­տո...

լբ. 337ա-8ա ԼԲ. Բար­ս­ղի եւ Գրի­գո­րի - Բան. [Ա]ռին եւ դուզ­նա­քեա եւ ոչ...

լգ. 338ա ԼԳ. Յա­ղա­գս ողոր­մա­ծու­թեան - Բան. [Գ]իտա­ցի իսկ յա­ռա­ջա­գոյն...

լդ. 338ա-բ ԼԴ. Պատ­ճառ Վասն գա­լս­տեան Տեառն ի տա­ճար - Լու­սօ­ո­րի­չս Բա­սի­լի­ոս...

լե. 338բ-8ա ԼԵ. Ի մայր որ­դո­ցն Զե­բե­թեայ - Հան­դեր­ձեալ էր սուր­բս...

լզ. 339ա ԼԶ. Վասն Դաւ­թի մար­գա­րէի - [Բան]. Եւ ընդ բազ­մու­թիւն եբ­րա­ե­ցո­ցն վի­ճէր... վասն այն առօ­ել լի­նէր առն առ նա:

4. 339ա-40բ Սր­բոյ[ն Բար]սղի Ի Վե­ցաւ­րեայն ասա­ցեալ [Լուծ­մունք]

Տե՛ս Հմր 55, 3ա-11բ: Չու­նի «Պատ­ճառ»: 6 ա-թ /339ա-40բ:

ԻԲ. 340բ Պատ­ճառ Վեր­լու­ծա­կա­նի Նա­խա­խ­նա­մու­թեան գրո­ցն [Փի­լո­նի]

Բնա­գի­րը թա­փուած: Նո­րո­գո­ղը 3 թերթ է աւե­լա­ց­րել (341-3), բայց

չի լրա­ց­րել...

ԻԳ. 1. 344ա-67բ [Պատ­ճառ եւ լուծ­մունք Առ որս ճա­ռի­ցն Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի]

ա. 344ա-բ [Դ. Առ այ­նո­սիկ, որ ասեն, թէ Հայր մեծ է քան զՈր­դի...]տքն, զոր ի մեզ առեր, թէ­պէտ եր­կու են բնու­թիւն, բայց ոչ այլ եւ այլ պա­տիւ, այլ մի...

Ա-Գ ճա­ռե­րը եւ Դ-ի սկիզ­բը թա­փուած:

բ. 344բ-8ա [Ե.] Յա­ղա­գս Որ­դոյ բան Գ - [Դար­ձու]ածս: Լուծ­մունք. Սկիզ­բն առ ուղ­ղա­փառսն խօ­սի...

գ. 348ա-52բ [Զ.] Դ. Յա­ղա­գս Հո­գոյն է - Բայց երեւ­մամ­բն, զի այս­պէս ասա­ցից... (348ա «Մա­նր կու ու­զես, կար­դա»):

դ. 353ա-4բ [Է.] Յա­ղա­գս աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան - Եւ արդ, զի մաք­րե­ցաք բա­նիւ զաս­տուա­ծա­բա­նու­թիւն... որ որո­շէ զա­ռա­ւե­լն զա­մե­նայն // (շար. թա­փուած):

ե. 354ա-6բ [Ը. Յա­ղա­գս առ Արի­ա­նոս է բա­նս -...] Լուծ­մունք. Ոլորտ զե­զերսն ասէ...

զ. 356բ-8ա [Թ. Առ Կղե­դո­նի­ոս բան Ա] - Կլե­դո­նի­ոս այս այր պար­կեշտ էր եւ թե­թե­ւա­միտ...

է. 358ա-բ [Ժ.] Նո­րին առ Կլ­օ­դի­ա­նոս Բ - Վասն զի բա­զումք եկեալք քո եր­կե­ղա­ծու­թիւնտ... ի դրախ­տին փափ­կու­թեան: Լուծ­մունք. (անա­ւարտ. 358բ «Աստ թո­ղած էր»):

ը. 359ա [ԺԱ. Առ Կղե­դո­նի­ոս բան Գ­¬...] զի՞նչ սքան­չե­լի... մեք ի բա­րե­պաշ­տա­գոյ­նսն ըն­դու­նիմք...

թ. 359ա-61ա [ԺԲ.] Յա­ղա­գս բա­րե­կար­գու­թեան - Լուծ­մունք. Ու­սու­ցա­նէ նո­ցա զկարգ աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան...

ժ. 361ա-3ա [ԺԳ. Խա­ղա­ղա­կան առա­ջին] - Ի ժա­մա­նա­կա­նա­կս մե­ծին Գրի­գո­րի ոչ սա­կօ խռո­վու­թիւն էր եկե­ղե­ցո...

ժա. 363ա-5բ [ԺԴ.] Խա­ղա­ղա­կան եր­կ­րորդ - Եպիս­կո­պո­սա­րա­նին Ազի­ա­զու ընդ իշ­խա­նու­թեամբ...

ժբ. 365բ-7բ [ԺԵ. Խա­ղա­ղա­կան եր­րորդ] - Ասա­ցել ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս վասն զիճ­ման ժո­ղո­վր­դեա­նն... (մի­ջից պա­կա­սա­ւոր):

2. 368ա-95բ [Պատ­ճառ եւ լուծ­մունք Առ նա­ւար­կու­թիւն ճա­ռի­ցն Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի]

ա. 368ա-9ա Ա. Որք - Որք յԵ­գիպ­տո­սէ են, ող­ջու­նեմ: Լուծ­մունք. Ի ժա­մա­նա­կն Վա­ղէ­սի եկն սուր­բն Գրի­գոր ի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս...

բ. 369ա-70բ Բ. Նո­րին Գրի­գո­րի ի Մե­լի­տոս եպիս­կո­պոս Ան­տի­ո­քու, որ ի ժո­ղովն վաղ­ճա­նէ ի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս - Աճե­ցոյց մեզ զթիւ առա­քե­լո­ցն...

գ. 370բ-5ա Նո­րին Գրի­գո­րի [ի] գալ եպիս­կո­պո­սա[ցն] - Զի­արդ ձեզ մեր­քս, ո՜վ հով­վա­սէրքդ...

դ. 375ա-6ա Նո­րին Գրի­գոր [ի] գալ եպիս­կո­պո­սա[ցն] - Զի­արդ ձեզ մեր­քս, ո՜վ հով­վա­սէրքդ...

դ. 375ա-6ա Նո­րին Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի Նիւ­սեա Բար­ս­ղի մերձ կա­ցե­լո եւ յետ մի­ոյ աւուր ձեռ­նա­դ­րու­թեա­նն եւ վկ­այսն - [Գ]րի­գոր Աս­տուա­ծա­բան ի ման­կու­թե­նէ եր­կիւ­ղած էր յԱս­տու­ծոյ...

ե. 376ա-բ [Նո­րին առ կո­չե­ցեա­լսն ի սկզ­բա­նն] - Զի՞­արդ ի մեր բա­նն...

զ. 376բ-9ա Նո­րին ի Մաք­սի­մոս յի­մաս­տա­սէր - Եւ բա­նիւ զբա­նն գի­տել իմաս­տա­սի­րես­ցէ մեզ...

է. 379ա-80ս Նո­րին ի բա­նս եւ ի հա­ւա­սա­րե­ցու­ցի­չսն - Լուծ­մունք. Յայ­տ­նի է ամե­նե­ցունց ի սո­րին բա­նի­ցն...

ը. 380բ-96բ Նո­րին [ն առ] Յու­լի­ա­նոս թա­գա­ւոր ար­ձա­նա­կան - Լուա­րուք, ամե­նայն ազգք... Լուծ­մունք. Որ ան­խառն //... (Շար. եւ յա­ջորդ Թ - ԺԱ ճա­ռե­րի Լուծ­մունք­նե­րը թա­փուած):

ԻԴ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն` ԺԸ դ.]

1ա [Անուանք քա­ղա­քաց.] - Վա­ղար­շա­պատ Էջ­մի­ա­ծին է: Սե­բաս­տիա Սե­ւաստ է... Յա­րա­բիա Արա­պիս­տան է: Եւլ­լա­դայ Սե­ւի­ըս­տու եր­կ­րին:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 69բ (Եսա­յի Նչեց­ւոյ) Յի­շեա ի Տէր, ո՜վ ըն­թեր­ցող այսմ մա­տե­նի:

76բ Զմե­ղա­պարտ գրի­չս յի­շեա (նման` 85ա, 96ա, 102բ, 115բ, 116ա, 148բ, 151ա, 261ա, 270բ 327բ, 339ա):

88ա Աս­տա­նա­ւր հան­դի­պեալք այսմ խր­թ­նա­յայ /// մի­գա­սու­զիչ լու­սա­րա­նիս, յի­շես­ջիք զ /// իցեր անեղ այրն Աս­տու­ծոյ զմեծ հռե­տորն Ներ­սէս վար­ժիչ ամե­նա­վր­դո­վս ան­ձին, ընդ նմին եւ զեղ­կե­լի չԵ­սա­յի, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք:

98բ Զմե­ղա­պարտ գրի­չս եւ զվար­դա­պե­տն իմ յի­շել աղա­չեմ յա­ղաւ­թս ձեր:

107ա Զհամ­շի­րակ եղ­բայր իմ Ստե­փա­նոս, որ զօ­րի­նա­կս քար­տիւ հան­դերձ շնոր­հեաց, յի­շես­ջիք, ընդ նմին եւ զա­մե­նա­մեղ գրի­չս Եսաի, աղա­չեմ...

135ա Զմե­ղա­պարտ գրիչ Եսաի յի­շեա:

144ա Զվար­դա­պե­տն («Զվպտն») իմ զՆեր­սէս եւ զա­մե­նա­մեղ գրո­ղս աշա­կերտ նո­րին Եսաի յի­շել աղա­չեմ ի Տէր. ամէն եւ եղի­ցի:

153բ Աղա­չեմ յի­շել զպե­տս իմո վար­ժից եւ իմոց հա­մա­սե­ռից Ներ­սէս, ընդ նմին եւ զա­մե­նա­մե­ղս Եսաի գրիչ:

293ա Աւր­հ­նեալ տէր Աս­տուած, որ զաւ­րա­ցոյց զտ­կա­րու­թիւ­նս իմ յանկ հա­նել զսա­կաւ աշ­խա­տու­թիւ­նս: Զստա­ցող գրոց զԵ­սաի վար­դա­պետ յի­շել առ Քրիս­տոս:

314ա Զա­մե­նա­եր­ջա­նիկ վար­դա­պե­տն իմ Ներ­սէս եւ զմե­ղա­ւոր գրի­չս Եսաի յի­շել աղա­չեմ:

340բ Զմե­ղա­պարտ գրիչ յի­շել աղա­չեմ, եւս զհ­ռե­տոր վար­դա­պե­տն իմ Ներ­սէս հան­ճա­րեղ դպիր այս իմաս[տուն]:

365բ Գիրս հնա­նա, ձեռս հո­ղա­նա,

Աս­տուած մի­այն է միշտ եւ կա,

Եւ որ զայս տգեղ գիր կար­դա,

Յի­սուս ողոր­մի ինձ եւ նմա:

2. 117բ (Սի­մոն գր­չի) Զմե­ղու­ցեալ Սի­մոն գծաւղ աղա­չեմ յի­շել:

126բ Ո՜վ պատ­ւա­կան եղ­բայր Եսաի, դու ար­ժա­նի ես, թէ Խ տե­տր այս ցեղ քեզ օգ­նու­թիւն էի արա­րեալ, ապա դու գի­տեա զտ­կա­րու­թիւ­նս իմ եւ զհար­կս, որ ի վե­րա կա: Ան­մե­ղա­դիր լեր եւ յա­ղօ­թից մի մո­ռա­նար, թէ այլ կա­րեմ օգ­նել, յօ­ժար եմ:

Սի­մեոն գր­չի գրա­ծն, իրօք, 40 սիւ­նակ է:

3. 189բ (Սար­գիս գր­չի) Զեր­ջա­նիկ սուրբ րա­բու­նին Եսաի յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս, ընդ նմին եւ զբազ­մա­բիծ գրո­ղս Սար­գիս:

227բ ԶՍար­գիս գրո­ղս յի­շեա:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 59ա (նօ­տր­գիր ան­ա­նուն նո­րո­գող գր­չի) Գրե­ցաւ Լուծ­մուն­քս Նա­րե­կայ եւ Յով­հա­նու յԱ­ւե­տա­րա­նիս ՌԿ (1611) թվա­կա­նի. ամէն:

2. Կազ­մի դռ­նակ (ճն­շա­դ­րոշմ) թվ. ՌԿԱ (1612), յուն­վար Բ:

3. 438բ (ԺԸ դ. շղա­գիր) Ըս­տա­պատ­ցի Տա­մու­ռի որ­դի Հա­րա­պետ եւ իւր որ­դի Աս­տուա­ծա­տուր:

ԿՆ­ՔԱ­Դ­ՐՈՇՄ` 10ա, 346բ Գիր­քս Սր­բոյ Էջ­մի­ած­նա գրա­տան է. 1813: 51բ, 209բ, 384բ Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է:

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` 10ա (ԺԸ դ., շղա­գիր) Փի­լի­պոս պրի­գո­րոն Նի­կա­նո­վր այ տի­մայ Նի­կո­ղա­յոս պար­մե­նա: 103բ (ԺԵ - ԺԶ դդ., բո­լոր­գիր) Զի՞նչ է սէր: Սէր է բա­րե­մ­տու­թիւն, փո­խա­դ­րու­թիւ­նսն ան­մո­ռաց գո­յա (շար. ան­ըն­թեռն­լի. ստո­րին եզ­րը կտ­րուած): 389ա (ԺԸ դ., շղա­գիր) Հար­ցն. մ. Զի՞նչ է Ռո­յի կեա­նս. ամ: 396ա (ԺԷ դ., նօ­տր­գիր) Առա­ջի կա ածեալ բա­նիս ըստ կա­րի եւ ըստ չա­փու ածեալ եւ տկար մե­րով իմաստ:

438

ԿՈՒԻ­ԼԵԼ­ՄՈՍ ՓԵ­ՓԻ­ՆԵԱՆ, ԼՈՒ­ՍԱ­ՒՈ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆ ԽՈՍ­ՏՈ­ՎԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ

ԺԸ - XVIII

ԹԵՐԹ` 74. չգ­րուած` 25աբ, 74աբ: ՊՐԱԿ` Գ-Ըx12 (Ե, Ը 13): ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31x21: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 48ա): ՏՈՂ` 39 (1-12), 41 (13-73): ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն ան­զարդ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր «Գ» (բո­լոր գլուխ­նե­րի սկզ­բում):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, 1, 74 թեր­թե­րի լու­սանցք­նե­րը պատ­ռուած: Կազ­մի կա­շուի վրայ սեւ բծեր, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը քայ­քա­յուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-73բ [Գիրք, որ կո­չի Լու­սա­ւո­րու­թիւն խոս­տո­վա­նու­թեան...]

Տե՛ս Հմր 440, 1ա-459ա: Սկ. 6 ա, գլ. ժ»/// զին­քն, զոր մին­չեւ կո­չեաց

Տէրն...», վրջ. 6 գ, գլ. Ա»... պար­տիմ խօ­սիլ խո­նար­հու­թեամբ եւ

պա­տուով եւ ընդ ըն­կե­րաց///»:

439

ԿՈՒԻ­ԼԵԼ­ՄՈՍ ՓԵ­ՓԻ­ՆԵԱՆ, ԼՈՒ­ՍԱ­ՒՈ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆ ԽՈՍ­ՏՈ­ՎԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լի՞ս ՌՄԺԹ - 1770

ԹԵՐԹ` 257+2 (կրկ. 77, 97): ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴx12 (Ա, Ե 14, Թ, ԺԲ 6, Ժ 11, ԺԳ 5, ԺԵ 3, ԻԴ 3): ՆԻՒԹ` թուղթ (սպի­տակ եւ գոր­շա­գոյն), զան­գա­կա­ն­շան եւ «Ս՞ Ե՞» լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 28x19,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` շղա­գիր (նմուշ` 52ա): ՏՈՂ` 34: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 3+3, թուղթ, առիւ­ծա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բի պահ­պա­նակ­նե­րը ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, թի­կուն­քա­յին նիս­տե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-257ա Լու­սա­ւո­րու­թիւն խոս­տո­վա­նու­թեան Կու­լել­մո­սի Փե­փի­նեան, յո­րում որք առ խոս­տո­վա­նու­թիւ­նն առ մեղ­քն սր­տի, բե­րա­նոյ, գոր­ծոյ եւ զան­ցա­ռու­թեան, առ զղ­ջու­մն եւ առ բա­րե­րա­րու­թիւ­նն պատ­կա­նին յա­ճա­խա­պէս եւ ու­շի­մու­թեամբ մեկ­նին: Ամե­նից հո­գա­բար­ձու­թեամբ եւ հո­գոց հոգ ու­նե­ցո­ղաց քա­հա­նա­յից եւ աս­տուա­ծա­յին բա­նին քա­րո­զո­ղաց յոյժ օգ­տա­կար եւ հար­կա­ւոր յա­ճա­խա­գոյն ցան­կօք: Ի Վնէ­ժում, յա­մի Տեառն ՌԵՃՁ եւ վեց (1586):

Տե՛ս Հմր 440, 1ա-459ա: Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­ման­չի` 1ա-2բ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

255բ Գրե­ցաւ թուին ՌՄԺԹ (1770), մա­յի­սի 19:

Ծնթ. Կազ­մը նման է Հմր 440-ի կազ­մին. եր­կուսն էլ կազ­մուած են

Կ. Պօ­լ­սի մի­եւ­նոյն ար­հես­տա­նո­ցում: Կա­րե­լի է են­թա­դ­րել, որ

ըն­դ­օ­րի­նա­կու­մն եւս կա­տա­րուած է Կ. Պօ­լ­սում:

440

ԿՈՒԻ­ԼԵԼ­ՄՈՍ ՓԵ­ՓԻ­ՆԵԱՆ, ԼՈՒ­ՍԱ­ՒՈ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆ ԽՈՍ­ՏՈ­ՎԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս ՌՄԻԲ-ՌՄԻԳ-1773-1774

ԳՐԻՉ` Թո­րոս որ­դի Ղու­կա­սու:

ԹԵՐԹ` 460. չգ­րուած` 1բ, 5աբ, 459բ-60բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԹx12 (ԺԵ, Լ 10, ԻԸ, ԼԵ 9, ԼԳ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 26,5x19: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: Գիր` նօ­տր­գիր (նմուշ` 190ա): ՏՈՂ` 30: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 3+3, թուղթ, առիւ­ծա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Պահ­պա­նակ­նե­րը ցե­ցա­կեր, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա Գիրք, որ կո­չի Լու­սա­ւո­րու­թիւն խոս­տո­վա­նու­թեան, շա­րա­դ­րե­ցեալ ի յաս­տուա­ծա­բան պատ­րի Կուի­լել­մի կո­չե­ցեալ Փե­փին Փա­րի­զեց­ւոյ, ի կար­գէն քա­րո­զ­օ­ղաց, ի փառս ամե­նա­մե­ծին Աս­տու­ծոյ: Թարգ­մա­նե­ցեալ ի լա­թի­նա­կան լեզ­ւէ ի հայ­կա­կան բար­բառ ի Ղու­կա­սու վար­դա­պե­տէ Խար­բեր­թաց­ւոյ յա­մի Տեառն 1725 եւ Հա­յոց ՌՃՀԴ, ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս, ի Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին յե­կե­ղեց­ւոջ, այ­սին­քն ի պատ­րի­ար­քա­րա­նում, ըստ խն­դ­րոյ ար­հի եւ պան­ծա­լի եպիս­կո­պո­սին եւ դի­տին Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սոյ տեառն Յով­հան­նու Բա­ղի­շեց­ւոյ բազ­մե­րախտ հով­ւի եւ գո­րո­վա­գութ պատ­րի­ար­գի, ի փառս մար­դա­ցե­լոյն Յի­սու­սի եւ յօ­գուտ ազ­գիս Հա­յոց: Եւ այժմ օրի­նա­կեալ սկ­սաւ թուին Հա­յոց ՌՄԻԲ (1773) ի մար­տի ամ­սոյս ԺԵ, ի վա­յե­լու­մն:

- 2ա Լու­սա­ւո­րու­թիւն խոս­տո­վա­նու­թեան Կու­լել­մո­սի Փե­փի­նեան, յո­րում եղեալ­քն են, որք առ խոս­տո­վա­նու­թիւ­նն առ մեղ­քն սր­տի, բե­րա­նոյ, գոր­ծոյ եւ զան­ցա­ռու­թեան, առ զղ­ջու­մն եւ առ բա­րե­րա­րու­թեա­նն պատ­կա­նին յա­ճա­խա­պէս եւ ու­շի­մու­թեամբ մեկ­նին: Ամե­նից հո­գա­բար­ձու եւ հո­գոց հոգ ու­ն­օ­ղաց քա­հա­նա­յից եւ աս­տուա­ծա­յին բա­նից քա­րո­զո­ղաց յոյժ օգ­տա­կար եւ հար­կա­ւոր յա­ճա­խա­գոյն ցան­կօք: Ի Վնէ­ժում, յա­մի Տեառն 1586:

- 2աբ Գե­րա­պատ­ւել­ւոյ եւ հմ­տա­գու­նի առն` տեառն Լէ­ո­նար­տո­սի Չեռ­նօ­ցեան կա­նո­նի­կոս եւ ըն­տա­նի եկե­ղեց­ւոյն Ամե­նա­փրկ­չին` Պե­տ­րոս մար­մ­նաւ Պեռ­թի­նեան տէր սուրբ հայրն - Որ­քան ջա­նա­լի իցէ ճշ­մար­տու­թեան... Ի Վնի­ժում, յու­լի­սի 9, յա­մի Տեառն 1538:

3ա-4բ Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­ման­չի, տե՛ս:

ա. 6ա-87ա Յա­ղա­գս ըն­նից թէ­ու­թեանց եւ յատ­կու­թեանց բար­ւոյ խոս­տո­վա­նու­թեան: Բնակ(բ)ան հա­սա­րակ առ հե­տե­ւեալ նիւ­թն (գլուխք` Ա-ԻԶ): Գլուխ Ա. Գո­հա­նամ զքէն, Հայր, տէր եր­կ­նի եւ եր­կ­րի. Մտթ., ԺԱ, [25] - Նախ. ու­րե­մն պար­տիմք ըն­ձե­ռել եւ յա­ռա­ջա­դ­րել կա­մե­ց­օ­ղաց զնիւ­թն խոս­տո­վա­նու­թեան...

Բնա­բա­նը («Գո­հա­նամ...») կր­կն­ւում է իւ­րա­քան­չիւր գլ­խի

խո­րա­գ­րում:

բ. 87բ-155բ Ըն­ձեռ­ւած եր­կ­րորդ առաջ­նոյ մա­սին: Յա­ղա­գս չա­րեա­ցն, զոր առ­բե­րէ մեղ­քն (գլուխք Ա-Թ): Գլուխ Ա...¬Զկ­նի որոյ մինչ յա­ռա­ջան­ցեալ ըն­ձեռ­ւա­ծո­ջն եր­կա­րա­պէս ըն­ձե­ռե­ցաք...

գ. 155բ-226ա Ըն­ձե­ռուած եր­կ­րորդ` եր­րորդ մա­սին: Յո­րում ըն­ձե­ռի զմե­ղա­ցն խօ­ս­օ­ղու­թեան լե­զուի եւ նախ` հա­սա­րա­կի (գլուխք Ա-ԺԳ): Գլուխ Ա...¬Զկ­նի որոյ մինչ ասա­ցաւ զչար խոր­հր­դո­ցն սր­տին...

դ. 226բ-326բ [Ըն­ձե­ռուած եր­րո՞րդ] եր­րորդ մա­սին: Յո­րում ըստ նիւ­թոյ, որ ըն­ձե­ռի ի խոս­տո­վա­նու­թեան, ըն­ձե­ռի զմե­ղա­ցն գոր­ծոց (գլուխք` Ա-Ը): Գլուխ Ա...¬Զկ­նի ըն­ձե­ռե­լոյ ի յա­ռա­ջան­ցեալ մա­սին, որ է եր­կ­րորդ...

ե. 326բ-75բ Ըն­ձեռ­ւած եր­կ­րորդ չոր­րորդ մա­սին: Յո­րում ըստ նիւ­թոյն ըն­ձե­ռի ի խոս­տո­վա­նու­թեան, ըն­ձե­ռի եւ ձեռ­նար­կի զմե­ղա­ցն զան­ցա­ռու­թեան (գլուխք Ա-Ը): Գլուխ Ա...¬Զկ­նի որոյ է նա­խա­սա­ցեալ մա­սին...

զ. 376ա-414ա Ըն­ձեռ­ւած եր­րորդ: Յո­րում ըն­ձե­ռի զղջ­մա­նէ, զոր­մէ ստո­րա­կ­ցի ի յա­սա­ցե­լուս խոս­տո­վա­նի մին` մինչ ասի Մե­ղայ: Յա­ղա­գս զղջ­ման ի հա­սա­րա­կի (գլուխք Ա-ԺԲ): Գլուխ Ա... - Զկ­նի որոյ մինչ ըն­ձե­ռե­ցաւ ի ներ­կա­յու­մս ներ­քոյ քա­ռա­կի մա­սանց...

Է. 414ա-58ա Ըն­ձեռ­ւած չոր­րորդ: Յո­րում ըն­ձե­ռի զբա­ւա­րա­րու­թե­նէ, որ վե­րայ ըն­ձե­ռի յա­սա­ցե­լում խոս­տո­վա­նի մին` մինչ ստո­րա­կ­ցի ըստ սո­վո­րու­թեան եղ­բար­ցն քա­րո­զո­ղաց. Աղա­չեմ զքեզ, եղ­բայր, աղ­օ­թեա վասն իմ: Յա­ղա­գս բա­ւա­րա­րու­թեան ի հա­սա­րա­կի, որք առ Աս­տուած (գլուխք Ա-Ե): Գլուխ Ա - [Զ]կնի նա­խա­սա­ցեալ ըն­ձեռ­ման այ­սո­րիկ գր­գոյ ըն­ձե­ռե­ցաք զա­ռաջ­նոյ մա­սի ապ­աշ­խա­րու­թեան... Հա­տու­ցա­նէ եւս մեզ Տէր զշ­նոր­հս... յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն:

- 458բ-9ա Ցանկ գր­գոյս - Յա­ղա­գս ըն­չից թէ­ու­թեանց... Յա­ղա­գս հա­տուց­մանց: Վերջ:

- Յա Յի­շա­տա­կա­րան աս­տուա­ծա­յին մա­տե­նիս, որ կո­չի Լու­սա­ւո­րու­թիւն խոս­տո­վա­նու­թեան - Եւ զի ըստ Արիս­տո­տէ­լի գո­վե­լի գո­լով գե­ղե­ցի­կն եւ պար­սա­ւե­լի գար­շե­լի­քն... Եւ զի ցանգ մտա­բե­րեալ իմ, թէ որով­հե­տեւ զին­ւո­րեա­լն եկե­ղեց­ւոյ, || (4ա) որ կար­գեա­լս եմ փե­սայ.... ջան եդի ըստ կա­րի զայս դուզ­նա­քեայս յի­շա­տակ սփ­ռել յե­կե­ղե­ցիս մե­րազ­նէ­ից, որ գո­լով կա­մար լան­ջա­գեղ հար­սին եկե­ղեց­ւոյ գօ­տե­լա­պէս զմ­է­ջսն պա­րա­պն­դես­ցէ` հե­տե­ւիլ ար­ա­գա­թ­ռիչ ըն­թա­ցիւք ընդ շա­ռա­ւի­ղս ըն­թա­ցից գար­շա­պա­րա­ցն Յի­սու­սի: Աս­տա­ն­օր ջա­նա­կուռն տռ­փա­նօք ետու ի լոյս ածել զլու­սա­տու այս պայ­ծա­ռա­փայլ եւ մթա­փա­րատ, զա­նա­ղօտ եւ զա­նստ­ւեր ճա­ռա­գայ­թս... Ու­րա­խաս­ցին ու­րե­մն այ­սու խո­հա­կան բեր­կ­րու­թեամբ դասք վար­դա­պե­տաց եւ ջոկք քա­հա­նա­յից, վար­դա­պետք զի՞ քա­րո­զես­ցեն եւ քա­հա­նայք զի՞ բա­րե­պէս արաս­ցեն զխոս­տո­վա­նու­թիւն, ոչ ան­տես արաս­ցեն զխոս­տո­վա­նու­թիւն, ոչ ան­տես առ­նե­լով եւ զիս ներ­հա­ճո­յի­ցն Աս­տու­ծոյ յի­շա­տա­կել զտ­րուպ տե­սու­չս սր­բոց տե­ղեա­ցն Քրիս­տո­սի եւ իբր զդէ­տս Պօ­լ­սոյ մեծ Կոս­տան­դ­նու` զՅով­հան­նէս բա­նի պաշ­տօ­նեայս, որ բա­զում եւ ան­դր­ջա­նա­ցու­թեամբ եւ յո­լով ար­դեամբ, միջ­նոր­դու­թեամբ որ­դե­կի իմոյ` Յա­կո­բայ բա­նի ծա­ռա­յի, ետու թարգ­մա­նել զսա յա­մե­ն­ի­մաս­տն Դաղ­մա­տաց­ւոյ հան­ճա­րա­սէր վար­դա­պե­տի Ղու­կա­սու Խար­բեր­թաց­ւոյ աս­տուա­ծա­բա­նի` առն հմ­տա­վ­ար­ժի լեզ­ւա­ցն լա­թի­նաց­ւոց: Վասն որոյ աղա­չեմ զհա­մայն հան­դի­պ­օ­ղսդ սոյն Աս­տու­ծոյ կա­մա­ցն օթա­րա­նիս, յի­շել զիս ծն­օ­ղոք իմովք հո­գե­կա­նօք եւ մար­մ­նա­կա­նօք, զաս­տուա­ծա­յին վար­դա­պե­տն իմ ըստ հոգ­ւոյ եւ ըստ մար­մ­նոյ, զխ­նա­մի­չն իմ եւ զտա­ծի­չն, եւ զվ­ար­ժա­պե­տն իմ` ամե­ն­ի­մաստ զհան­գու­ցեա­լն ի Տէր զՎար­դան րա­բու­նի աս­տուա­ծա­բան եւ տա­ճա­րա­շէն եւ զժ­րա­ջան մշա­կն այգ­ւոյն Քրիս­տո­սի, զգե­ղե­ցիկ հա­սա­կն եւ զա­տո­քա­ցեալ ցո­րեա­նն, զհա­ցն քաղ­ցե­լոց եւ զջուրն զո­վա­ցու­ցիչ արանց պաս­քե­լոց, զա­նուա­նին եւ զփա­ռա­ւո­րեա­լն, զհ­րա­շա­գոր­ծն ի կեա­նս իւր եւ յետ կե­նա­ցն, որոյ աղօ­թիւ­քն ողոր­մես­ցի Տէր հա­մայն բա­րե­սի­րաց: Եւ զի յետ նո­րին զդաս­տի­ա­րա­կի­չն իմ` զտէր Գրի­գոր սր­բա­ս­նունդ վար­դա­պե­տն, զայրն աս­տուա­ծա­յին եւ զճգ­ն­ազ­գեաց ան­ձն || (4բ) երա­նե­լի: Եւ ինձ` վեր­ջա­ծին ստ­րուկ նո­րին որ­դե­կիս` Բա­ղի­շե­ցի Յով­հան­նէս պե­տիս, եւ զծ­ն­օ­ղսն իմ մար­մ­նա­ւոր` զհան­գու­ցեա­լսն առ Քրիս­տոս: Եւ որք յի­շէքդ, յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ. ամէն:

Ի վերջ բա­նիս աղա­չեմ զա­մե­նե­սեա­նսդ ի Տէր` զըն­թր­ց­օ­ղսդ եւ զօ­րի­նա­կ­օ­ղսդ, զի դուզ­նա­գեայ յի­շա­տա­կա­րա­նս գրե­ցէք ան­դան­դաղ, զի գրի­ցի անու­նն ձեր ի դպ­րու­թիւն կե­նաց, եւ որք ձան­ձ­րա­նան, տա­պար առ ար­մին դի­ցի: Ար­դա­րեւ, սի­րո­ղացդ Աս­տու­ծոյ չէ ինչ տա­ժա­նե­լի, եթէ զձան­ձ­րոյ­թն յե­տս նա­հան­ջի­ցէք: Եթէ ընդ ան­դո­րր ուղ­ղի ջա­նաս ըն­թա­նալ, ոչ ապա­քէն զփու­շսն պար­տիս ի բաց կոր­զել, զի ագա­րակ ծու­լից լի է փշօք Սո­ղո­մոն: Մի՛ պատ­ճա­ռեր, թէ առիւ­ծն ու­նի զճա­նա­պար­հս, եւ գայլ` զհ­րա­պա­րա­կս...

Արդ, եղեւ թարգ­մա­նու­թիւն սո­րին ի թուին Քրիս­տո­սի 1725 եւ Հա­յոց` 1174, ի մեծ մայ­րա­քա­ղա­քս Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս, յա­մի ստ­րուկ եւ վեր­ջին իշ­խա­նու­թեա­նս մե­րոյ հո­գե­ւո­րի, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին եկե­ղեց­ւոյ: Յի­շա­տակ յա­ւի­տե­նից եղի­ցի ար­դա­րա­սի­րիս, զի ի համ­բա­ւէ չա­րէ ծու­լու­թեան մի եր­կեայց եր­բէք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1ա (տե՛ս):

458ա Գա­ղա­փա­րե­ցաւ գիր­քս թուին Հա­յոց ՌՄԻԳ (1774), մար­տի ԺԵ, ի վա­յե­լու­մն... (բաց), ձե­ռամբ հան­գու­ցեալ Տող­րա­մա­ճի Ղու­կա­սու որ­դի Թո­րոս նուաստ քար­տու­ղա­րիս, որ ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Հրեշ­տա­կա­պետ եկե­ղե­ցեաւ:

ԿՆ­ՔԱ­Դ­ՐՈՇՄ` 6ա, 459ա Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նի է:

441

ՆԵՐ­ՍԷՍ ԼԱՄԲ­ՐՈ­ՆԱ­ՑԻ, ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ Ի ԿԱՐ­ԳՍ ԵԿԵ­ՂԵՑ­ՒՈՅ, ՄԵԿ­ՆՈՒ­ԹԻՒՆ ՊԱ­ՏԱ­ՐԱ­ԳԱ­ՄԱ­ՏՈՅՑ ԱՂ0ԹԻՑ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս ՌՄ­ԼԸ - 1789

ԳՐԻՉ` Մա­նուկ գրա­գիր (1ա-45բ, 121ա-4բ), ան­ա­նուն (46ա-117բ):

ԹԵՐԹ` 126. չգ­րուած` 118ա-20բ, 125ա-6բ: ՊՐԱԿ` 5x10 (Ե 5) + 7 x 12 (Ա, Բ, Ջ 11, Է 6) + 1 x 6: Նիւթ` թուղթ, «ԱՍ» (1-45, 121-6) եւ առիւ­ծա­ն­շան (46-120) լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: Մե­ծու­թիւն` 23,2 x 17,3:

ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 64ա): ՏՈՂ 41 (1ա-45բ, 121ա-4բ), 34 (46ա-117բ): ԿԱԶՄ` ծաղ­կա­թուղթ, թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը` դեղ­նա­ւուն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` սկզ­բում 2 թերթ թուղթ, առա­ջի­նը` մասն աս­տա­ռի, եր­կ­րոր­դը` ձե­ռա­գ­րի թղ­թից:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-45, 121-4 թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած:

Ձե­ռա­գ­րիս եր­կու մա­սե­րը գրուած են առան­ձին-առան­ձին եւ ապա մի­ա­կ­ցուած: Եր­կ­րորդ մա­սը գրուած է ի լրա­ցու­մն առա­ջին մա­սի:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-45ա [Ներ­սի­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ Խոր­հր­դա­ծու­թիւնք ի կար­գս եկե­ղեց­ւոյ]

ա. 1ա-5ա Տեառն Ներ­սէ­սի եպիս­կո­պո­սի Կի­լի­կեց­ւոյ Տար­սո­նի Խոր­հր­դա­ծու­թիւն վասն ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ եկե­ղեց­ւոյ, որ ի Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն եւ ի տն­օ­րէ­նու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի: Ճառ Ա - Հա­ւա­տամք իմա­ցա­կա­նիս գի­տու­թեամբ զԱս­տուած...

բ. 5բ-10ա Ճառ Բ. Ի խն­դ­րոյ հայց­ման երի­ցա­գոյն եղ­բարց: Քն­նու­թիւն կար­գաց եկե­ղեց­ւոյ եւ բա­ցա­տ­րա­պէս որո­շու­մն ար­տա­քուստ մտեալ ի սա նո­րա­ձե­ւու­թեանց - Սկիզ­բն առա­ջի եդեալ բա­նիս` գո­հու­թիւն զԱս­տու­ծոյ կար­գեմք...

գ. 10ա-2բ Ճառ Գ. Դար­ձեալ վերս­տին խտ­րու­թիւն նո­րա­ձե­ւու­թեանց, որք մտին յե­կե­ղե­ցին: Եւ քն­նու­թիւն պա­տուոյ եւ աս­տի­ճա­նաց զօ­րու­թեան ի սմա վի­ճա­կե­լո­ցն պար­զա­բար, ընդ որս եւ ընդ­դի­մա­դ­րու­թիւն - Որոց դի­տա­ւո­րու­թիւն ակն­կա­լու­թեան մտաց ի սնո­տի...

դ. 12բ-8ա Ճառ Դ. Քն­նու­թիւն օրի­նա­կաց, հաս­տա­տու­թիւն հար­ցն աւան­դու­թեանց, որք սահ­մա­նե­ցին յա­մե­նայն տե­ղիս քրիս­տո­նէ­ից նս­տել եպիս­կո­պո­սաց ի քա­ղա­քս եւ ոչ թէ ի վա­նս, ընդ որս եւ վասն պա­տա­րա­գի ընդ­դի­մա­դ­րու­թեանց պա­տաս­խա­նի - Պար­զա­բար, որ­պէս կար­ծեմ, եդ առա­ջի բա­նս զբա­ցա­տ­րու­թիւն...

ե. 18ա-20բ Ճառ Ե-երորդ. Որո­շու­մն ինն դա­սուց աս­տի­ճա­նաց եկե­ղեց­ւոյ եւ յատ­կու­թիւն գոր­ծա­ռու­թեանց նո­ցա եւ զգես­տու­ցն, ընդ որս եւ դի­մա­դ­րու­թիւն այ­նո­ցիկ խոր­հր­դոց ու­նայ­նա­ցուց­չաց - Եկե­ղե­ցի քրիս­տո­նէ­ից առա­քե­լա­կան խօ­սիւք...

զ. 20բ Ճառս Զ. Ընդ [էր էր] յաս­րոյ եւ ոչ ի կտա­ւոյ զգեստ քա­հա­նա­յա­կան - Ի հին օրէ­նսն մինչ չեւ էր Աս­տուած ընդ ծնա­նել ի բնու­թիւ­նս...

է. 20բ-4բ Ճառ Է. Իմաս­տա­սի­րու­թեամբ բա­ցա­յայ­տու­թիւն աս­տուա­ծա­յի­նն խոր­հր­դոյ պա­տա­րա­գին, եւ առ ու­նայ­նա­ցու­ցի­չսն զնոյն` ընդ­դի­մա­դ­րու­թիւն - Քան­զի որ մին­չեւ ցայժմ հաս­տա­տե­լոյ զճշ­մար­տու­թիւն...

ը. 24բ-7ա Ճառ Ը. Բնա­խօ­սու­թեամբ քն­նու­թիւն յա­ղա­գս զօ­րու­թեան աղօ­թից եւ հաս­տա­տու­թիւն, թէ պարտ է ներ­գոր­ծու­թեամբ մտաց ի նոյն կան­խել - Արա­րի­չն Աս­տուած զե­ղա­կան արա­րա­ծոց...

թ. 27աբ Թ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ անուա­նե­լն զտուն Աս­տու­ծոյ եկե­ղե­ցի - Եկե­ղե­ցի անուն տի­րա­պէս ի վե­րայ ժո­ղո­վր­դեա­նն...

ժ. 27բ-8ա Ժ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ իգա­կան անուամբ զե­կե­ղե­ցին կո­չել եւ հարսն անուա­նիլ, իսկ զՔ­րիս­տոս` փե­սայ - Քան­զի առա­քեա­լն ասէ. Տէրն մեր ասաց յԱ­ւե­տա­րա­նին. Նմա­նե­ցաւ ար­քա­յու­թիւն եր­կ­նից...

ժա. 28ա ԺԱ. Որ­պէ՞ս եւ ո՞յր աղա­գաւ մերս եկե­ղե­ցի անուա­նի դուս­տր վե­րին Սի­օ­նի եւ Երու­սա­ղէ­մի - Սի­ովն վե­րին եւ Երու­սա­ղէմ ու­սու­ցա­նեն մեզ...

ժբ. 28աբ ԺԲ. Թէ պարտ է հա­ւա­տալ զե­կե­ղե­ցի Աս­տու­ծոյ եր­կին եւ յեր­կ­րի վ[ե]րայ - Աս­տուած մարդ եղեւ եւ եր­կ­նա­ւորն` եր­կ­րա­ւոր...

ժգ. 28բ ԺԳ. Զի՞ յոր­ժամ մտա­նեմք ի տա­ճ­րաս սուրբ, պարտ է հա­ւա­տալ մեզ ան­ընդ­մի­ջա­բար առա­ջի Աս­տու­ծոյ, որ­պէս եւ հրեշ­տակք - Փառ­քն Աս­տու­ծոյ եւ ներ­գոր­ծու­թիւն խնա­մո­ցն...

ժդ. 28բ-9ա ԺԴ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ ձեւ կեր­պա­րա­նաց սր­բոյ տա­ճա­րիս եկե­ղեց­ւոյ, զի ան­ջր­պե­տեալ է խո­րա­նն ի հա­սա­րա­կաց խմ­բա­րա­նէ տա­ճա­րին - Եր­կին ի յեր­կ­րի հա­ւա­տա­ցաք գոլ զսուրբ տու­նս...

ժե. 29ա ԺԵ. Զինչ նշա­նակ[է] սե­ղա­նն սուրբ - Եւ զսե­ղա­նն սուրբ` պատ­կեր Աս­տու­ծոյ...

ժզ. 29աբ ԺԶ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ զգեստ կեր­պա­սու­ցն, զոր ի վե­րայ սր­բոյ սե­ղա­նոյս սփ­ռեմք - Առանց խոր­հր­դոյ աւան­դու­թեան...

ժէ. 29բ ԺԷ. Զի՞նչ նշա­նա­կեն աս­տի­ճանք աթո­ռոց շուրջ զսր­բով սե­ղա­նովն ի մի­մեանց ուղ­ղեալ, ի վե­րայ որոյ քա­հա­նա­յա­պե­տա­կան աթոռ հաս­տա­տեալ - Ամ­բողջ պա­հե­լով զկարգ բա­նիս...

ժը. 29բ-30ա ԺԸ. Զի՞նչ յայտ առ­նեն լուց­մունք ջա­հի­ցն եւ լապ­տե­րա­ցն եւ բու­րու­մն խն­կոյն եւ ի սուրբ եկե­ղե­ցիս - Լոյս ծայ­րա­գոյն եւ ան­մեր­ձե­նա­լի է Աս­տուած...

ժթ. 30ա ԺԹ. Դա­սա­կար­գու­թիւնք եկե­ղեց­ւոյ հա­մա­տիպ եր­կ­նա­ւոր­ցան կար­գաց - Զի եր­կին յեր­կ­րի է տա­ճարս սուրբ...

ի. 30աբ Ի. Զի՞նչ բա­ցա­յայ­տ­նէ անու­նն երէց կո­չել զեվ­րա­կա­ցուս ժո­ղո­վր­դո­ցն եպիս­կո­պոս կամ քա­հա­նայ - Երէց ծե­րու­նեա­ցն է անուն...

իա. 30բ ԻԱ. Ըն­դէ՞ր քա­հա­նայ անուա­նին երի­ցունք - Քա­հա­նայ, ըստ մե­րու­մս պատ­շա­ճեալ լե­զուի...

իբ. 30բ-1ա ԻԲ. Զի՞նչ զօ­րու­թիւն եպիս­կո­պոսն անուն ցու­ցա­նէ - Անուան­քս այ­սո­քիկ ոչ թէ բնա­ւորն էու­թեան են...

իգ. 31ա ԻԳ. Զի՞նչ է տի­րա­պէս քա­հա­նա­յա­գոր­ծու­թիւն սո­ցա - Հրեշ­տակ լի­նել Աս­տու­ծոյ առ մար­դիկ...

իդ. 31աբ ԻԴ. Յոր­պի­սի՞ հա­սա­կաց իրա­ւա­ցի է առ­նուլ զա­նա­զան աս­տի­ճա­նսն - Յայ­տ­նի է այս ճշ­մար­տու­թեամբ օրի­նա­ցն...

իե. 31բ ԻԵ. Որո՞վ որո­շեալ ճա­նա­չին յե­կե­ղե­ցին այ­սո­քիկ դա­սի - Ծա­ռա­յա­կան եւ իշ­խա­նա­կան տե­սակ զգես­տու­ցն...

իզ. 31բ-2բ ԻԶ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ բա­ցաւ գլ­խով [կալ] սո­ցա ի տուն Աս­տու­ծոյ ի ժամ աղօ­թի­ցն: Ի խոր­հր­դա­կան տեղ­ւոջ քն­նե­լի է զս­տոյ­գն - Հե­թա­նո­սաց առա­քեալ[ն] Պօ­ղոս կր­թե­լով զնո­սա...

իէ. 32բ-4բ ԻԷ. Զի՞նչ են եւ որ­պէս այլ մար­մ­նա­կան զգեստ, որով պա­ճու­ճեալ բա­ցա­գ­լուխ զխոր­հր­դա­կան պաշ­տօ­նն կա­տա­րեն ժա­ռան­գա­ւորք եկե­ղեց­ւոյն - Ցու­ցաւ հա­սա­րակ բա­նիւ...

իը. 34բ ԻԸ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ անուա­նել զպա­տա­րա­գն խոր­հուրդ - Խոր­հուրդ ի մար­մ­նա­կա­նս սո­վոր եմք կո­չել...

իթ. 34բ-5ա ԻԹ. Զի՞նչ յայտ առ­նէ անուա­նե­լն զայս խոր­հուրդ պա­տա­րագ - Պա­տա­րա­գն հաշ­տու­թեան նուէր է...

լ. 35ա Լ. Զի՞նչ ցու­ցա­նէ զպա­տա­րա­գս անուա­նել գո­հու­թիւն - Յոր­ժամք քն­նեմք զազ­դու­մն գո­հու­թեա­նս...

լա. 35բ ԼԱ. Զգո­հու­թիւ­նս հա­ղոր­դու­թիւն առ ի՞նչ հա­յի անուա­նե­լն - Հա­ղոր­դու­թեան յոր­ջոր­ջու­մն յայտ առ­նէ...

լբ. 35բ-6բ ԼԲ. Որ­պէ՞ս պար­տիմք հա­ւա­տալ, թէ ճշ­մար­տա­պէս Քրիս­տոս է սա, առ որ հա­ղոր­դե­ցա­քս եւ մար­մին Քրիս­տո­սի եւ ոչ զօ­րի­նակ մար­մ­նոյն Քրիս­տո­սի - Բա­զում եւ պէս պէս բանք վասն այ­սր ասա­ցեալ ի Տեառ­նէ...

լգ. 36բ-7ա ԼԳ. Որ­պէ՞ս կա­րաս­ցուք հա­ւա­տալ, թէ յա­մե­նայն տի­ե­զե­րաց եկե­ղե­ցիս զա­նա­զան ազգաց մի է Քրիս­տոս եւ ի մի մար­մին Քրիս­տո­սի պա­տա­րա­գի - Ու­նիմք եւ այսմ բազ­մա­պա­տիկ ի գրոց վար­դա­պե­տու­թիւն...

լդ. 37աբ [ԼԴ.] Եթէ պարտ է հա­ւա­տալ ի ձեռն ան­ար­ժան քա­հա­նա­յի զպա­տա­րա­գն կա­տա­րեալ որ­պէս սր­բոյ - Աս­տուած յա­ռա­ջին արար­չու­թեա­նն զա­րե­գա­կն ստեղծ մար­մ­նոց...

լե. 37բ ԼԵ. Որ­քա՞ն է շնորհ ի պա­տա­րա­գէն ի բա­ցուստ տե­սու­թեամ­բն առանց ճա­շակ­մամբ - Տի­րա­պէս մաք­րու­թիւն եւ ոչ բնաւ ոչ կեն­դան­ւոյ...

լզ. 37բ-8ա ԼԶ. Ուս­տի՞ եմուտ այս սո­վո­րու­թիւն` զյի­շա­տակ մե­ռե­լո­ցն ի պա­տա­րա­գին խն­դ­րել եւ է՞ր վասն - Սո­վո­րու­թիւ­նս այս ի սր­բոց ան­տի աւան­դե­ցաւ...

լէ. 38ա-40ա Լէ. Խոր­հր­դա­ծու­թիւն ի նոյ­նս - Քրիս­տոս խն­դ­րեաց վասն առա­քե­լո­ցն...

լը. 40ա-3ա ԼԸ. Բաղ­դա­տու­թիւն առ մի­մեա­նս սահ­մա­նա­դ­րու­թեանց եկե­ղեց­ւոյ քրիս­տո­նէ­ից Հռո­մոց, Ֆռան­կաց, Հա­յոց եւ առ մի դի­տա­ւո­րու­թիւն ցու­ցակ նո­ցին - Եթէ նո­ցա, որ զգիրս սուր­բս Հին Կտա­կա­րա­նա­ցն քն­նե­ցին...

լթ. 43աբ ԼԹ. Խրատ եւ սահ­ման վե­րո­գ­րեալ գոր­ծոյս բա­րե­ձեւ սպա­սա­ւո­րու­թեան - Քան­զի բա­զում ինչ եցոյց բա­նս հրա­հան­գու­թեան...

խ. 43բ-5ա Խ. Սր­բոյն Դի­ո­նէ­սի­ո­սի Յա­ղա­գս եկե­ղե­ցա­կան աւան­դու­թեան ի դի­տու­մն նո­ցին - Արդ, քան­զի որ մերն է քա­հա­նա­յա­գոր­ծու­թիւն... յոր­ժամ տն­տե­սու­թիւն տն­օ­րէ­նու­թեան յան­ձն արա­րեալ է ինձ: Վա­խ­ճան ճա­ռի­ցս:

Տե՛ս Սր­բոյն Ներ­սե­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ «Խոր­հր­դա­ծու­թիւնք»,

Վե­նե­տիկ, 1847, էջ 1-192 ( ա-լը), էջ 226-236 ( լթ-խ):

Բ. 45ա-117բ [Մեկ­նու­թիւն Պա­տա­րա­գա­մա­տոյց աղօ­թից, արա­րեալ Ներ­սէ­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ]

- 45աբ Ցանգ գրո­ցս Մեկ­նու­թեան Պա­տա­րա­գա­մա­տոյց աղօ­թից, արա­րեալ Ներ­սէ­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ - Ա. Զի՞նչ յայտ առ­նէ քա­հա­նա­յի[ց]ն հան­դերձ սար­կա­ւա­գօք... ՁԲ. Մեկ­նու­թիւն Սաղ­մո­սի օր­հ­նու­թեան, զոր այժմ ասեն... ի փր­կու­թիւն մեզ հա­ւա­տա­ցե­լո­ցս:

Բնա­գ­րի Ե եւ Զ գլուխ­նե­րի խո­րա­գ­րե­րը ցան­կում մի­ա­ցուած են եւ

նշուած Ե գլ­խա­հա­մա­րով:

ա. 46ա. Ա. Զի՞նչ յայտ առ­նէ քա­հա­նա­յի­ցն հան­դերձ սար­կա­ւա­գօ­քն յա­ւան­դա­րա­նն պայ­ծա­ռ­ազ­գես­տիլ - Եկե­ղե­ցի տա­ճար եւ տուն Աս­տու­ծոյ է...

բ. 46ա-7բ Բ. Մեկ­նու­թիւն Սաղ­մո­սին, որ նախ­քան զգե­նու­լն. Յի­շա, Տէր, զԴա­ւիթ... - Դա­ւիթ անուամբ զոր­դին Դա­ւիթ կո­չեմք...

գ. 48ա [Գ] Զի՞նչ քա­րո­զու­թիւն սար­կա­ւա­գին յետ այ­սո­րիկ - Սար­կա­ւա­գն յոր­ժամ զայս չափ...

դ. 48ա-9ա [Դ.] Մեկ­նու­թիւն քա­հա­նա­յի­ցն աղօ­թի­ցն - Քա­հա­նայն մինչ դեռ նո­քա բար­ձ­րա­ձայն...

ե. 49ա Ե. Զի՞նչ յայտ առ­նէ յետ զգեն­լոյն առ Հո­գին աղ­օ­թե­լն - Հո­գին Սուրբ յետ Քրիս­տո­սի...

զ. 49ա-51բ Զ. Մեկ­նու­թիւն աղօ­թի­ցն, որ առ Սուրբ Հո­գին քա­հա­նայն ասէ. Ամե­նա­կալ Աս­տուած բա­րե­րար, մար­դա­սէր - Ամե­նա­կա­լէ է Հո­գին Սուրբ...

է. 51բ-2ա Զ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ զա­ռա­ջա­դի­մու­թիւն նուի­րա­ցն յի­շա­տակ կո­չե­ցեալ Քրիս­տո­սի - Ըստ իւր աս­տուա­ծե­ղէն պա­տուի­րա­նին...

Զ գլ­խա­հա­մա­րը կր­կ­նուած եւ 1 մի­ա­ւո­րի տար­բե­րու­թեամբ

շա­րու­նա­կուած:

ը. 52աբ Է. Մեկ­նու­թիւն աղօ­թի­ցն, զոր քա­հա­նայն ասէ յըն­ծա­յա­րան սե­ղա­նն. Աս­տուած, Աս­տուած մեր, որ զեր­կ­րա­ւոր հացդ... - Հոգ­ւովն եւ նո­րա սր­բու­թեամ­բն...

թ. 52բ Ը. Ըն­դէ՞ր սար­կա­ւա­գն ծած­կէ զսպասն... եւ յետ կա­տար­ման մաք­րէ - Սար­կա­ւա­գն պաշ­տօ­նեա թարգ­մա­նի...

ժ. 52բ Թ. Զի՞նչ խն­կել զ[ը]նծ­այսն եւ մեկ­նու­թիւն նո­րին աղօ­թի­ցն - Խուն­կն է զգա­լի անու­շա­հո­տու­թիւն...

ժա. 52բ-3ա Ժ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ քա­հա­նա­յին, նոյն եւ քա­հա­նա­յա­պե­տին, շուրջ գա­լն խն­կար­կու­թեամբ... եւ մտա­նել ի խո­րա­նն - Քա­հա­նա­յա­պե­տին սկիզ­բն առ­նել խն­կար­կու­թեամ­բն...

ժբ. 53բ ԺԱ. Զի՞նչ սար­կա­ւա­գին առ քա­հա­նայն ձայ­նե­լով, որ­պէս զի օր­հ­նես­ցէ զս­կիզ­բն աղօ­թի­ցն - Որ­պէս եցոյց բա­նս ճշ­մա­րիտ...

ժգ. 53բ-4ա ԺԲ. Ըն­դէ՞ր ի մի­ա­սին սկ­սա­նին սա­րա­ւա­գն ի մէջ եկե­ղեց­ւոյն զքա­րո­զե­լն, եւ զոյգ նմին քա­հա­նայն ի խո­րա­նն... - Մի ոք կար­ծես­ցէ վայ­րա­պար...

ժդ. 54ա-6բ ԺԳ. Մեկ­նու­թիւն քա­րո­զու­թեան սար­կա­ւա­գին - Խո­րա­նն սուրբ է ներ­քին կող­մն վա­րա­գու­րին...

ժե. 56բ ԺԴ. Ըն­դէ՞ր քա­հա­նայն ծա­ծուկ... ասէ զա­ղօ­թսն - Ժո­ղո­վուր­դն ի ծա­ռա­յա­կան կար­գի են...

ժզ. 57ա ԺԵ. Մեկ­նու­թիւն առա­ջին աղօ­թի­ցն. Տէր Աս­տուած մեր... եւ փառքդ ան­հա­սա­նե­լի - Զա­նուն հօրն` որ­դի­քն եւ ծա­ռայ­քն...

ժէ. 57աբ ԺԶ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ Սաղ­մո­սա­ցն քաղ­ց­րու­թիւնք... - Սաղ­մոսք մի ըստ մի­ո­ջէ խոր­հուր­դոյս զօ­րու­թեան են...

ժը. 57բ-60ա ԺԷ. Մեկ­նու­թիւն առա­ջին սաղ­մո­սա­ցն. բա­րի է խոս­տո­վան լի­նել... - ՄԻ ոք կար­ծես­ցէ տգէ­տս զմար­գա­րէ­քն...

ժթ. 60ա ԺԸ. Մեկ­նու­թիւն աղօ­թից, որ յետ առա­ջին սաղ­մո­սիս ասի. Տէր Աս­տուած մեր, կե­ցո զժո­ղո­վուր­դս քո... - Ժո­ղո­վուրդք մեք անուա­նեմք Քրիս­տո­սի սեպ­հա­կա­նեալք...

ի. 60ա-1բ ԺԹ. Մեկ­նու­թիւն եր­կ­րորդ սաղ­մոս եր­գոյն, որ յետ առաջ­նոյն - Տե­սեալ զվեր­նա­գիր Սաղ­մո­սիս...

իա. 61բ Ի. Մեկ­նու­թիւն եր­կ­րորդ (= եր­րորդ) աղօ­թի­ցն. Որ հա­սա­րա­կաց... ու­սու­ցեր աղ­օ­թել...- Պար­զա­բար զհ­րա­մա­նսն Քրիս­տո­սի նմին յուշ ածէ...

իբ. 62ա-3բ ԻԱ. Մեկ­նու­թիւն եր­րորդ սաղ­մո­սին... Եկայք ցն­ծաս­ցուք ի Տէր... - Զայս սաղ­մոս ճշ­գր­տա­բար...

իգ. 63բ-4ա ԻԲ. Ըն­դէ՞ր քա­հա­նա­յա­պե­տն յե­տոյ գայ ի մէջ ժո­ղո­վր­դեա­նն... - Բա­զում ան­գամ եցոյց բա­նս...

իդ. 64աբ ԻԳ. Զի՞նչ սր­բեր­գու­թիւն յետ մտա­նե­լոյ [ի] խո­րա­նն - Առա­քեա­լն Պօ­ղոս ի խո­նար­հու­թիւն կազ­մե­լով...

իե. 64բ-5ա ԻԴ. Մեկ­նու­թիւն սր­բա­սա­ցու­թեան աղօ­թի­ցն. Աս­տուած սուրբ... - Կցոր­դի քա­հա­ն­այս ժո­ղո­վր­դեա­նն...

իզ. 65ա ԻԵ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ յետ այ­սր ի քա­հա­նա­յա­կան աթոռն զե­տե­ղու­մն Աւե­տա­րա­նաւն - Ամ­բողջ պա­հե­լով զսահ­ման խոր­հր­դա­ծու­թեան...

իէ. 65ա ԻԶ. Զի՞նչ նշա­նա­կէ մի­այ­նակ ասել սաղ­մո­սեր­գո­ղին զմե­սե­դի առա­քե­լոյն... - Որ­չափ եւ ի սահ­ման եր­կ­նա­ւո­րաց դա­սուց ցու­ցաք...

իը. 65բ ԻԷ. Ո՞յր վասն աս­տուա­ծայ­նոց գրոց վե­րա­ծա­նու­թիւնք - Իսկ աս­տուա­ծա­յին գրոց ըն­թեր­ցո­ղու­թիւնք...

իթ. 65բ ԻԸ. Ըն­դէ՞ր նախ­քան զԱ­ւե­տա­րա­նն քա­հա­նայն խա­ղա­ղու­թիւն տայ ժո­ղո­վր­դեա­նն... - Քրիս­տոս ասաց ի դէ­մս առա­քե­լո­ցն...

լ. 65բ ԻԹ. Զի՞նչ ու­սա­նիմք ի սր­բոյ Ալե­տա­րա­նին ըն­թեռ­նու­լն - Հրեշ­տակք յոր­ժամ երե­ւե­ցան ի ծնն­դեա­նն...

լա. 65բ-6բ Լ. Զի՞նչ եւ այլ ազգաց քրիս­տո­նէ­ից սո­վո­րու­թիւն յետ Աւե­տա­րա­նին - Պարտ է գի­տել զգե­ղե­ցիկ օրի­նա­ցն...

լբ. 66բ-7ա ԼԱ. Ընդ է՞ր քա­հա­նա­յա­պե­տն յետ Աւե­տա­րա­նին... աղօ­թէ զխոր­հուրդ պա­տա­րա­գին - Զքա­հա­նա­յա­պե­տն բա­զում ան­գամ էառ բա­նս...

լգ. 67աբ ԼԲ. Մեկ­նու­թիւն աղօ­թի­ցն, զոր առա­ջի սր­բոյ սե­ղա­նոյն ասէ - Ըստ իւ­րա­քան­չիւր աղօ­թից...

լդ. 67բ-8ա ԼԳ. Ընդ էր զսո­վո­րու­թիւն եկե­ղեց­ւոյ ու­սաք, աստ մի­այն բա­նիւ պա­հեմք` ասե­լով. Մի ոք յե­րե­խա­յից... - Յայսմ ժա­մա­նա­կի երա­խայ ոչ գոյ...

լե. 68աբ ԼԴ. Զի՞նչ յայտ առ­նէ այժմ վե­րա­բե­րեալ ի սար­կա­ւա­գա­ցն յըն­ծա­յոց սե­ղա­նոյն զնուէրս պա­տա­րա­գին ի սե­ղան - Աս­տուա­ծա­վա­յե­լուչ եւ ամե­նա­պայ­ծառ տե­սա­նեմք...

լզ. 68բ ԼԵ. Մեկ­նու­թիւն եր­գոյն, զոր դպիր­քն այժմ եղա­նա­կեն. Որք զք[եր]օբէ­ի­ցն... - Տես, թէ որ­պէս նա­խա­պատ­մեալ...

լէ. 69ա-70ա ԼԶ. Մեկ­նու­թիւն աղօ­թի­ցն, զոր այժմ խո­նար­հել ասէ քա­հա­նայն - Զա­ղօ­թի­ցն զայս ոչ եթէ ի պէ­տս ժո­ղո­վր­դեա­նն...

լը. 70բ ԼԷ. Զի՞նչ յետ այ­սո­րիկ լու­սա­նա­լն զձեռսն առա­ջի սր­բոյ սե­ղա­նոյն ազ­դէ խոր­հուր­դն. Ի Դի­ո­նէ­սի­ո­սէ - Յետ կա­տար­ման աղօ­թի­ցս վե­րա­բե­րել սար­կա­ւա­գոյն...

լթ. 70բ-2բ ԼԸ. Ընդ­դէ՞ր այ­սու­հե­տեւ առ Հայր մատ­չի աղօ­թիւ­քն... եւ ոչ առ Որ­դի կամ առ Հո­գի - Եր­րոր­դու­թիւ­նն սուրբ հա­մա­բան է...

խ. 72բ-4բ ԼԹ. Մեկ­նու­թիւն առա­ջին աղօ­թից պա­տա­րա­գին Աթա­նա­սի. Տէր Աս­տուած զօ­րու­թեանց... - Որ­պէս բա­զում ան­գամ առա­ւե­լա­պէս...

խա. 74բ Խ. Զի՞նչ սար­կա­ւա­գին յետ այ­սո­րիկ հրա­ման տա­լոյ ող­ջու­նի­ցն... - Որ­պէս ամե­նայն բա­րե­ձե­ւու­թիւն...

խբ. 74բ ԽԱ. Զի՞[ն]չ դրան­ցն յետ ող­ջու­նին... Զդ­րու­նս իմ­աս­տու­թեամբ եւ զգու­շու­թեամբ - Զգու­շու­թիւ­նն դրան­ցն յայտ առ­նէ...

խգ. 74բ-5ա ԽԲ. Ըն­դէ՞ր հա­ւա­տոյն դաշն յետ այ­սո­րիկ եր­գի եկե­ղեց­ւոյն - Յոր­ժամ դրան­ցն զգու­շու­թեան­ցն...

խդ. 75աբ ԽԳ. Զի՞նչ զգու­շու­թեամբ կա­լոյ վե­րա­ձայ­նու­թիւ­նն ի սար­կա­ւա­գէն, այ­սին­քն` Բա­րոք կա­ց­ցուք - Ի ձեռս հրեշ­տա­կին իւ­րեանց...

խե. 75բ-6ա ԽԴ. Զի՞նչ դար­ձեալ յա­ւե­լուած ազ­դո­ղա­կան հրա­մա­նի սար­կա­ւա­գին - Յոր­ժամ մե­ծա­հ­րաշ ձայ­նիւ էարկ զեր­կիւղ...

խզ. 76աբ ԽԵ. Ըն­դէ՞ր այժմ քա­հա­նայն դառ­նայ եւ շնոր­հն բաշ­խէ... Զծա­ծուկ խոր­հր­դոյն զօ­րու­թիւն սար­կա­ւա­գն նո­ցին ազ­դեալ...

խէ. 76բ ԽԶ. Զի՞նչ յետ այ­սո­րիկ դար­ձեալ զգու­շա­կան հրա­մա­նն ի սար­կա­ւա­գէն առ ժո­ղո­վուր­դն - Ըն­կա­լան ամե­նայն­քն հա­ւա­տով զօ­րու­թիւն...

խը. 76բ-7բ ԽԷ. Զի՞նչ հրա­ման դար­ձեալ Գո­հա­նա­լով զՏեառ­նէ բո­լո­րիւ սր­տիւ - Որ­պէս վե­րա­գոյն ցու­ցաւ կար­գա­ւո­րա­պէս զհ­րա­ման...

խթ. 77բ-8ա ԽԸ. Մեկ­նու­թիւն խոր­հր­դա­կան աղօ­թի­ցն, զոր ասէ քա­հա­նայն. Ար­ժան է ստու­գա­պէս եւ իրաւ... - Ժո­ղո­վր­դեան բա­նի հա­մա­ձայ­նի ի սկզ­բա­նս...

ծ. 78աբ ԽԹ. Ըն­դէ՞ր այժմ զս­րո­բ­է­ա­կան եր­գն աղա­ղա­կէ եկե­ղե­ցի - Ցու­ցաք յա­ռա­ջա­գոյն զքա­հա­ն­այս Հօր խօ­սա­կից...

ծա. 78բ-82բ Ծ. Մեկ­նու­թիւն քա­հա­նա­յա­կան աղօ­թի­ցն. Սուրբ, սուրբ, սուրբ ես... - Տե­սա­նես զե­րե­քն սուրբ...

ծբ. 82բ-3ա ԾԱ. Ըն­դէ՞ր այժմ ապա ժո­ղո­վուր­դն գո­հա­բա­նեն, որք նախ ար­ժան զնոյն դա­տե­ցան - Յոր­ժամ հրեշ­տակ նո­ցա քա­հա­նայն զնուէր ըն­ծա­յե­ցին...

ծգ. 83աբ ԾԲ. Մեկ­նու­թիւն խոր­հր­դա­կան աղօ­թից... Զքեզ ար­դա­րեւ, տէր Աս­տուած մեր, գո­վեմք... - Տե­սա­նե՞ս այ­սու­հե­տեւ, զի այլ ոչ պա­տա­րա­գէ...

ծդ. 83բ-5բ ԾԳ. Մեկ­նու­թիւն աղօ­թի­ցն... Եր­կիր պա­գա­նեմք...¬Պարտ է գի­տել, թէ ամե­նայն բանք աղօ­թից...

ծե. 86ա-7ա ԾԴ. Ըն­դէ՞ր այ­սու­հե­տեւ բա­նա­կան պա­տա­րագ, այլ երե­ւե­լի նուի­ր­օ­քս աղա­չէ - Բա­նա­կան պա­տա­րա­գին նուի­րա­գոր­ծու­թիւն...

ծզ. 87ա-91ա ԾԵ. Մեկ­նու­թիւն խոր­հր­դա­կան աղօ­թի­ցն. Սո­վաւ շնոր­հեա զսէր...¬Սո­վաւ, ասէ, շնոր­հեա...

ծէ. 91ա-2ա [ԾԶ]. Զի՞նչ յայտ առ­նէ այժմ զսր­բո­ցն անուան­ցն զյի­շա­տա­կս... վե­րա­ճա­ռել - Հայրն մեր երա­նե­լին Դի­ո­նէ­սի­ոս բա­ցա­յայ­տ­նա­պէս...

ծը. 92ա-8բ ԾԷ. Մեկ­նու­թիւն քա­հա­նա­յա­կան աղօ­թի­ցն... Յի­շեա, Տէր, եւ ողոր­մեա... - [Զ]ո՞յս ոմա­նս ասէ յի­շել այ­սու­հե­տեւ եւ ողոր­մել...

ծթ. 98բ-9ա ԾԸ. Ըն­դէ՞ր յետ այ­սո­րիկ դար­ձեալ քա­րո­զու­թիւն սար­կա­ւա­գին եհաս ժա­մա­նակ - Պարտ է գի­տել, թէ այ­սու­հե­տեւ վաղ­ջան էառ...

կ. 99ա-100ա [ԾԹ.] Մեկ­նու­թիւն խոր­հր­դա­կան աղօ­թի­ցն... Աս­տուած ճշ­մար­տու­թեան... գո­հա­նամք զքէն - Վերս­տին դար­ձեալ զկիզ­բն դնէ ընդ Աս­տուած խօ­սե­լոյ...

կա. 100աբ [Կ.] Ըն­դէ՞ր այժմ ապա ժո­ղո­վուր­դս զՏէ­րու­նա­կան աղօ­թս Հօր նուի­րե­ցին - Քրիս­տոս յոր­ժամ զկ­տա­կն հաս­տա­տուն...

կբ. 100բ-5ա [ԿԱ.] Մեկ­նու­թիւն Տէ­րու­նա­կան աղօ­թի­ցն... Հայր մեր... - Աս­տուա­ծա­յին աղօ­թս ի փրկ­չէն մեր...

կգ. 105աբ ԿԲ. Ըն­դէ՞ր զա­ւար­տու­մն Տէ­րու­նա­կան աղօ­թի­ցն քա­հա­նայն ասէ եւ ոչ ժո­ղո­վուրդ­քն... - Ի վաղ­ջան ածեալ աղօ­թս...

կդ. 105բ-6ա ԿԳ. Որ­պէ՞ս էառ առ Հայր աղ­օ­թե­լս զվա­խ­ճան - Խոր­հր­դա­ծու­թիւն, որ առ Հայր աղօ­թից...

կե. 106ա ԿԴ. Ըն­դէ՞ր այժմ խո­նար­հեալ քա­հա­նայն աղօ­թէ առ Հո­գին Սուրբ... - Յար­մա­րու­մն խոր­հր­դոյս ան­ըս­տե­րիւր ուղ­ղու­թեամ­բն...

կզ. 106բ-7ա ԿԵ. Մեկ­նու­թիւն աղօ­թի­ցն... Որ աղ­բիւրդ ես կե­նաց... - Աղ­բիւր կե­նաց միշտ զՀո­գին Սուրբ...

կէ. 107ա-8բ ԿԶ. Զի՞նչ է յետ այ­սր ձայ­նել սար­կա­ւա­գին. Պռօս­խու­մէ...¬Բայ բար­բա­ռոյս ի յու­նա­կա­նն է լե­զու...

կը. 108բ ԿԷ. Մեկ­նու­թիւն աղօ­թի­ցն... Նա­յեա, Տէր մեր... եւ աստ պա­տա­րա­գիս - [Ո]րք ոչ գի­տեն զք­րիս­տո­նէ­ից խոր­հր­դոյս բա­րե­պաշ­տու­թիւն...

կթ. 108բ-9ա ԿԸ. Ըն­դէ՞ր յտե աղօ­թի­ցս եր­կր­պա­գեալ համ­բու­րէ զսե­ղա­նն - Երի­ցս ան­գամ այս եր­կր­պա­գու­թիւն...

հ. 109աբ ԿԹ. Զի՞նչ է յետ այ­նո­րիկ կր­կին դար­ձեալ քա­հա­նա­յին բար­ձ­րա­ցու­ցա­նե­լն զտէ­րու­նա­կան մար­մին ի տե­սու­թիւն եկե­ղեց­ւոյ - ծա­նօթ է իմաս­տն քն­ն­օ­ղաց...

հա. 109բ Հ. Զի՞նչ սար­կա­ւա­գին այ­սու­հե­տեւ դպ­րա­ցն դա­սու հրա­մա­նա­տա­րու­թիւ­նս - Ըստ որում յա­ռաջ­նու­մն ինչ վե­րա­բե­րիւր...

հբ. 109բ-10բ ՀԱ. Մեկ­նու­թիւն եր­գոյն... Քրիս­տոս պա­տա­րա­գեալ...¬[Տ]եսա­նե՞ս, թէ որ­պէս ի քա­հա­նա­յէն առեալ...

հգ. 110բ ՀԲ. Ըն­դէ՞ր կամ ո՞յր աղա­գաւ սար­կա­ւա­գն այժմ զժո­ղո­վուր­դն յա­ռաջ կո­չէ ի հա­ղոր­դու­թիւն - Զգու­շա­նան վար­դա­պե­տու­թեան­ցն...

հդ. 110բ-3ա ՀԳ. Սր­բոյ հօրն մե­րոյ զՅո­հան­նու Ոս­կէ­բե­րա­նի զյԵ­փե­սաց­ւոց գրո­ցն Խրատ յոր­դո­րա­կան վասն զգու­շա­բար հա­ղոր­դու­թեան, զոր կա­րե­ւոր հա­մա­րե­ցայ աստ դնել եւ փո­քր փո­քր զզ­օ­րու­թիւն ասա­ցե­լոցդ յայ­տ­նել - Պատ­կա­ռես­ցուք ի մեր­ձա­ւո­րու­թե­նէ...

հե. 113աբ ՀԴ. Զի՞նչ ծա­նեաք զֆ­ռան­կաց սո­վո­րու­թիւն խոր­հր­դոյն [հա­ղոր­դե­լոյ] - Զվ­կա­յու­թիւն վար­կա­նիմ յետ ի հա­ւա­տա­րիմ վկա­յու­թե­նէ սր­բոյ հօրս ու­սա­նե­լոյ...

հզ. 113բ-4ա ՀԵ. Ըն­դէ՞ր յետ ճա­շակ­ման սար­կա­ւա­գն ժո­ղո­վր­դեա­նն գո­հա­նալ հրա­մա­յէ, եւ քա­հա­նայն ի ծա­ծուկ աղօ­թիւ­քն գո­հա­նայ - Փո­քր ինչ ինչ ու­նին ի մի­մեանց զա­նա­զա­նու­թիւն...

հէ. 114ա ՀԶ. Մեկ­նու­թիւն քա­հա­նա­յա­կան աղօ­թի­ցն գո­հու­թեան. Գո­հա­նամք զքէն, Տէր... - [Յ]ետ կա­տար­մա­նն խոր­հր­դոյս...

հը. 114աբ [ՀԷ.] Ըն­դէ՞ր դար­ձեալ քա­հա­նա­յա­պե­տն զգե­ցեալ զե­մի­փո­րո­նն... աղօ­թէ - Եթէ զա­ռա­ջի­նսն, որ յա­ղա­գս այ­սր բա­նի ամ­բողջ ու­նիմք...

հթ. 119բ-5ա [ՀԸ.] Մեկ­նու­թիւն բար­ձ­րա­ձայն յա­ղօ­թի­ցն... Որ օր­հ­նես զայ­նո­սիկ... - [Ա]ռ Քրիս­տոս ասէ...

ձ. 115ա [ՀԹ.] Զի՞նչ այժմ եկե­ղեց­ւոյն ասել. Եղի­ցի անուն քո օր­հ­նեալ յայսմ­հե­տէ - Ըստ որում լուան...

ձա. 115ա [Ձ.] Մեկ­նու­թիւն աղօ­թի­ցն... Կա­տա­րու­մն օրի­նաց... - [Բ]ովան­դա­կէ ի բա­նս չա­փա­ւոր...

ձբ. 115աբ [ՁԱ.] Զի՞նչ նշա­նա­կէ այժմ բա­խել նշ­խար ժո­ղո­վր­դեա­նն - Ցու­ցաւ յա­ռա­ջա­գոյն` այսմ խոր­հր­դոյ զօ­րու­թիւն ոչ է վայ­րա­պար...

ձգ. 115բ-7բ [ՁԲ.] Մեկ­նու­թիւն Սաղ­մո­սի օր­հ­նու­թեան, զոր այժմ ասեն - Այս Սաղ­մոս ոչ թէ վայ­րա­պար... Թե­րե­ւս եւ յայն ար­ժա­նի լի­ցուք ժա­մա­նել ի կեա­նս, ուր ոչ տի­րէ նե­ղու­թիւն չար[ե]ացն:

Տե՛ս «Խոր­հր­դա­ծու­թիւն սր­բա­զան պա­տա­րա­գի...», Երու­սա­ղէմ, 1842:

Գ. 121ա-2բ Թուղթ տեառն Գրի­գո­րի­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի, Գրեալ է յեղ­բ­օ­րէ նո­րին Ներ­սէ­սի եպիս­կո­պո­սի, հրա­մա­նաւ նո­րին ի Մի­ջա­գե­տս Ասո­րոց, Հա­մայք կո­չե­ցեալ նա­հան­գին, յա­ղա­գս մե­րոյ ազ­գիս քա­հա­նա­յից` հա­կա­ռա­կա­բա­նե­լոյ ան­մ­տա­բար ընդ մի­մեա­նս. ոմանց ասել` զաս­տուա­ծու­թեան բնու­թիւ­նն չար­չա­րեալ եւ մե­ռեալ ընդ մար­մ­նոյն, եւ ոմանց` զմար­մի­նն մի­այն - Եւ արդ, դի­ցուք զբա­նս նախ առ այ­նո­սիկ... որ­չափ ան­զեղ­ջա­կան ի մո­լու­թեանց աւան­դու­թիւ­նսն. բաւ է:

- 122բ Նո­րին սր­բոյն Ներ­սէ­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ. (յի­շա­տա­կա­րան) - Այս բանք եւ աս­տուա­ծա­յին օրի­նա­դ­րու­թիւնք սպա­սա­ւո­րու­թեամբ մտաց եւ ի ձե­ռին իմոյ թշուառ Ներ­սէ­սի ասա­ցաւ ի Հոգ­ւոյն Աս­տու­ծոյ ի նա­խա­գ­րեալ թուա­կանդ վեց հա­րիւր քսան եւ վե­ցն (1177) եւ ի ժա­մա­նակ կե­նաց մե­րոց, մինչ էի ԻԴ ամաց եւ կա­յի ի լռու­թեան եւ ի մի­այ­նու­թեան ի մէջ լե­րանց Տօ­րո­սի: Իսկ յետ ամաց ինչ դար­ձեալ ածայ յե­կե­ղե­ցա­կան պաշ­տօն եւ ի մար­մ­նա­կան գոր­ծով զբա­ղանք եւ զհուր տո­չոր­ման սր­տի իմոյ, որ ի բան­քս ցու­ցաւ, հնա­րէի եւ ի յայ­լս բոր­բո­քել եւ ըստ բա­նիս գործ գլ­խա­ւո­րել, եւ ան­կա­րա­նայր այս: Քան­զի մի­ան­գամ եւ եր­կի­ցս ոչ եղեւ պա­րա­պու­մն գո­նէ ըն­թերց­ման կամ ուն­կն­դ­րու­թեան: Եւ ի սոյն ժա­մա­նա­կս` ի թուա­կա­նու­թեա­նս ի վեց հա­րիւր երե­սուն եւ վեց (1187) յա­փշ­տա­կե­ցաւ սուրբ քա­ղա­քն Երու­սա­ղէմ ի թուր­քաց ազ­գէ, եւ եկե­ղե­ցա­կա­նին եւ իշ­խա­նին, որք սպա­սա­ւո­րէ­ին սուրբ տե­ղեա­ցն, գե­րե­ցան: Եւ համ­բա­ւս այս հա­սեալ յա­րեւ­մու­տս, զբ­նաւ ազ­գսն թա­գա­ւո­րօք եւ իշ­խա­նօք, ըստ հրա­մա­նի Հո­ռո­մայ հայ­րա­պե­տին, շար­ժեաց գալ յայս աշ­խարհ: Եւ մինչ նո­քա հե­ղուին ան­թիւ բազ­մու­թիւնք նա­ւօք ի ծո­վէ ան­տի ի Պտ­ղո­մի­դեայ ի թուա­կա­նու­թեան ի ՈԼԸ (1189)-ն, յղեանք իշ­խ­օ­ղս մեր Լե­ւոն զմեզ ռա կա­թ­ու­ղի­կոսն սուրբ տէր Գրի­գոր յԱ­թոռն հայ­րա­պե­տա­կան, որ կո­չի Հոռ­մի­կ­լայ, ի վե­րայ Եփ­րա­տայ: Եւ ի գնա­լն մեր յա­ւուրս Պեն­տէ­կոս­տէ­ից յայն­կոյս Մա­րա­զայ (Մա­րա­շայ), յար­ձա­կե­ցան ի վե­րայ մեր թուր­քի­մարք (թուրք­մանք) եւ որով ճա­րա­կե­ցին զորս ընդ մեզ կրօ­նա­ւորք եւ աշ­խար­հա­կանք` ոգիք իբ­րեւ քսան, եւ յա­փշ­տա­կե­ցան ընդ այլ ին­չս եւ գրեան­քս, ի վե­րայ որոյ սգա­յի ան­մ­խի­թար` չու­նե­լով զհա­ւա­սարն: Իսկ ապա ի տես­չու­թե­նէ գթու­թեան Աս­տու­ծոյ, ի թուին ՈԽԱ (1192) քն­նեալ, ուր վա­ճա­ռեալ էին, դար­ձու­ցաք զայն ի գե­րու­թե­նէն: Քան­զի գտաւ ի գա­ւառն Ջահ­նայ, եւ ս[ա]տա­րու­թեամբ եպիս­կո­պո­սի գա­ւա­ռին` Ներ­սէ­սի եւ Վար­դա­նայ կրօ­նա­ւո­րի, ածաւ սոյն առ իս վերս­տին, եւ եղեւ վշ­տա­գ­նեալ ոգ­ւոյ իմոյ մեծ սփո­փանք եւ մխի­թա­րու­թիւնք եւ առ Աս­տուած եր­կր­պա­գու­թեամբ գո­հու­թիւն: Փառք ամե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն` Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հո­գոյն Սր­բոյ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

123ա Յի­շա­տա­կա­րան մա­տե­նի գրու­թեան. Յա­մի ՈԾԴ (1205) թուա­կա­նու­թեա­նն Հա­յոց, ես` նուաստ եւ ան­ար­ժան ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ Ներ­սէս, փա­փա­գեալ աս­տուա­ծայ­նոյ տա­ռիս նո­րա­գոյն մեզ պար­գե­ւե­ցե­լոյ ի հոգ­ւոյն Սր­բոյ ի յե­տին եւ յան­բա­րի ժա­մա­նա­կին, որում ըստ նա­խա­գու­շակ բա­նին Տեառն` կա­րա­պետ նե­ռի­նն, այ­սին­քն յա­ն­օ­րի­նա­ցն բազ­մա­նա­լոյ, սի­րոյն ցա­մա­քու­թիւն երե­ւեալ, եւ ետու գծա­գ­րել զսա առ ի մխի­թա­րու­թիւն վշ­տա­գ­նեալ եւ թշուա­ռա­կան ոգ­ւոյ իմոյ, ոչ ի զբօ­սա­նս կա­տար­ման գոր­ծոյ սո­ր­այս խրա­տու, այլ առ ի գի­տել ճշ­մար­տու­թեամբ, թէ հե­ռի եմք ի պա­տուի­րա­նա­ցն Աս­տու­ծոյ... (դա­ւա­նա­բա­նա­կան եր­կա­րա­պա­տում խոր­հր­դա­ծու­թիւն): || (124ա)

Արդ, ի սկզ­բա­նն զսոյն մեզ պար­գե­ւո­ղէ սր­բոյն գրուե­ցաւ յե­րի­տա­սար­դա­կա­նն հա­սա­կի, ի քսան եւ չորս ամա­ցն լի­նել, որ­պէս­զի հաս­տա­տես­ցի բան իմաս­տ­նոյն, որ Ալիս իմ­աս­տու­թեա­նն եւ հա­սակ ծե­րու­թեա­նն զա­նա­րատ կեա­նս կո­չէ: Եւ եղեւ այս մինչ ան­ձամբ ան­ձիւ առեալ էր զլուծ խո­նար­հու­թեա­նն խա­չիւ խա­չե­լոյն, զհետ մտեալ վար­ժեալ, յոր­մէ լուաւ ասել` Բա­րի է մար­դոյ, որ էառ զլոյծ խո­նար­հու­թեան ի ման­կու­թե­նէ իւր­մէ, նս­տել լռիկ ի տան եւ տա­լով հո­ղոյ զբե­րան, յայտ արա­րեալ զմե­ծա­գու­նի իմն կա­լեալ յոյս: Մինչ էրն ի լռու­թեան եւ ի մի­այ­նու­թեան կրօ­նս, ի Հա­յոց թուա­կա­նու­թեա­նն ԶՃԻԶ (1177), իսկ առ ի մէնջ զնա­խա­գ­րեալդ յա­մի եօթ­նե­րոր­դի սր­բոյս եւ խա­ւար ածե­լոյ բազ­մաց եւ յանգ ելա­նե­լոյ բա­նի մար­գա­րէ­ին, որ ասէ` Յե­րե­սաց անի­րա­ւու­թեան բառ­նի ար­դարն, եւ մեր առ ի նմա­նէ որբ մնա­լոյ ի չոր­րոր­դու­մն || (124բ) ամի զր­կե­լոյ եղ­բ­օր սո­րա` Հեթ­մոյ աս­տուա­ծա­սէր եւ բա­րե­պաշտ իշ­խա­նի, եւ մեր բո­վան­դակ զար­մից մե­րոց ի սեպ­հա­կան բնու­թե­նէ մեր­մէ, ի դե­ղե­կէն Լամբ­րօ­նի կո­չե­լոյ, եւ ի մի­ա­բա­նա­կե­ցաց եւ ի հրեշ­տա­կա­բ­նակ ուխ­տէ յՍ­կեւ­ռայ վե­րա­ձայ­նե­լոյ, յո­րում տեղ­ւոջ ծնունդ եւ սնունդ սր­բո, եւ յո­րոց մի­ջի եւ այժմ դամ­բա­րան սո­րա: Եւ գրե­ցաւ սկիզ­բն գրո­ցս, որ­պէս յայ­տն է ի յոր­քա­նու­թիւ­նն գրոյն այ­լա­բա­նու­թեամբ, ի ձեռն ու­րու­մն եղ­բ­օր Աւե­տեաց սր­բա­սէր քա­հա­նա­յի, ի մի­ա­բա­նա­կե­ցաց վա­նս անուա­նե­լոյ Անա­պատ, իսկ այ­լն` ի Սկեւ­ռայն վե­րա­սա­ցեալ, ձե­ռամբ ու­րու­մն ի կղե­րի­կո­սաց սուրբ եկե­ղեց­ւոյն Զօ­րա­վար անուա­նե­լոյ, ի յի­շա­տակ Ներ­սե­սի մե­ղա­պարտ ծա­ռա­յիս Աս­տու­ծոյ ի դա­տա­պար­տու­թիւն եւ մի­այն պի­տա­կա­րար քա­հա­նայ կո­չե­ցե­լոյ, որդ­ւոյ քուեր սոյն տեառն աս­տուա­ծայ­նոյ, որոց յի­շա­տակ իւ­րա­քան­ցիւ­րո­ցն օր­հ­նու­թեամբ եղի­ցի, եւ աղօթք նո­ցա` ի վե­րայ մեր: Յի­շա­տա­կես­ցեն, աղա­չեմ, առա­ջի Աս­տու­ծոյ ամե­նայն բա­րե­կամք նո­րա եւ եր­ջա­նիկ վար­դա­պետ­քս մեր, եւ տա­նիչք հոգ­ւոց մե­րոց` Գրի­գոր եւ Բա­սիլ, առ որովք այժմ դե­գե­րիմք ի վար­ժս, որովք լցեալ առ մեզ լի­նին` թե­րու­թիւն սր­բոյն, յոր­մէ զր­կե­ցաք, որք յա­ղօտ եւ ի նսե­մա­ցեալ ժա­մա­նա­կս մեր, որ­պէս զաս­տե­ղս լուս[աւորս] պայ­ծա­ռա­փայ­լեն ի գի­շե­րի: Բայց մի­այն զի խա­ւար մե­ղաց կու­րա­ցեալ` մեք ոչ կա­միմք, բա­նա­լով զա­չս, նա­յել ընդ սո­ցին եւ սնու­ցիչ մեր, եւ տախ­տա­կաւ վար­ժիչ զԲա­սիլ քա­հա­նայ եւ զայլ եւս ու­սու­մ­նա­կա­նաց ան­ձի­նս` զՅօ­հա­նէս եւ զԲար­դ­ու­ղի­մէ­ոս, նա­եւ զա­մե­նայն զար­մս մեր` զմե­ռեա­լս եւ զկեն­դա­նիս, զաշ­խար­հա­կա­նս եւ զե­կե­ղե­ցա­կա­նս, եւ որոց ի մի ան­գամ անուան­քն գրեալ են ի դպ­րու­թիւն կե­նաց, որ­պէս­զի ընդ նո­սին եւ անուանք ձեր յի­շա­տա­կո­ղացդ գրեալ լի­ցին յան­մահ գիրն ի Քրիս­տոս ի տէր մեր, որում ընդ Հօր եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ փա՜ռք, պա­տիւ եւ զօ­րու­թիւն յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

124բ Ըն­դ­օ­րի­նա­կե­ցաւ գիր­քս այս ընդ առա­ջին գրեա­լսն ձե­ռամբ սր­բոյ առն Աս­տու­ծոյ եւ հա­ւա­տա­րիմ պաշ­տօ­նէի Քրիս­տո­սի` Ներ­սէ­սի: Վասն որոյ զգու­շաս­ցի իւ­րա­քան­չիւր ոք, թէ ով ոք եւ գի­տէ, առ­ցէ ի գա­ղա­փար բա­նի եւ գրոյ հրա­մա­նի եւ ստո­րա­տի եւ տան: Եւ եր­կ­րոր­դա­պէս զայս օրի­նա­կե­ցի ի Կոստ[ա]նդ­նու­պօ­լիս, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նայ եկե­ղեց­ւոյ, մեղ­սա­ներ[կ] Մա­նուկ եւեթ գրա­գիր, յա­մի Հա­յոց ՌՄ­ԼԸ (1789), մա­յիս ԻԹ (29) աւար­տե­ցաւ յըն­տիր յօ­րի­նա­կէ, ի նուի­րակ Էջ­մի­ած­նայ ար­քե­պիս­կո­պոս եւ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տէ Հա­մ­թեց­ւոյ, որ առա­քե­ցաւ ի յԵ­ղի­ա­զար հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սէ ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս:

Արդ, հան­դի­պ­օղքդ սո­րին, յի­շա­տա­կես­ջիք զվե­րո­գ­րեալ անուա­նսն, հուսկ յե­տոյ զմեղ­սա­ներ­կս ի յան­դի­ման սուրբ պա­տա­րա[գ]ին մե­ղա­ցս քա­ւու­թիւն, զի յոյժ տա­ծան­մամբ ան­բա­րի ժա­մա­նա­կի գրե­ցի, եւ դուք եւ եւս յի­շեալ լի­ջիք առա­ջի Աս­տու­ծոյ:

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` Պահ­պա­նակ Բա Վկա­յա­բա­նու­թիւն Սի­մէ­օն արք: Աս­տառ Բ (կազ­մին փա­կ­ցուած էջի վրայ. ըն­թեր­ցու­մը` հա­յե­լու մի­ջո­ցով) Յու­նա­նու մեկ[նու­թիւն] եւ Պա­տա­րա­գի մեկ[նու­թիւն]: Վկա­յա­բա­նու­թիւն Սի­մէ­օն ար­քե­պիս­կո­պո­սի:

442

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ - XVIII

 

ԹԵՐԹ` 26. չգ­րուած` 11ա: ՊՐԱԿ` Ա (2) + Բ (9) + Ա - Դ x 4 (Ա 3): ՆԻՒԹ` թուղթ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 26,3 x 19,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 5ա): ՏՈՂ` 32-33 (1ա-10բ), 26 (11բ-26բ): ԿԱԶՄ` մո­խ­րա­գոյն մոմ­լաթ, թի­կուն­քը` կա­պոյտ կտաւ, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճա­կա­տա­զարդ` 1ա, 12ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան (1ա, 12ա, 17ա), սպասք ս. խոր­հր­դոյ (20ա, 20բ): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (11բ, 12ա): Գոյ­ներ` սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1ա ու­նի «Ա, 1» պր­կա­նի­շը, 3ա` «Բ, 2» 12ա եւ 14բ` «Ա, Ջ», 15ա եւ 18բ` «Բ, Զ», 19ա եւ 22բ` «Գ, Չ», 23ա եւ 26ա` «Դ, Գ»: Ի դ. վե­րա­կազ­մե­լիս սխալ է պրա­կա­ւո­րուած: 1ա-10բ եւ 11բ-26բ ու­նեն տար­բեր պրա­կա­հա­մար, տո­ղա­քա­նակ եւ գրա­ձեւ, բայց, ամե­նայն հա­ւա­նա­կա­նու­թեամբ, այդ 2 մա­սե­րը 1 գր­չի գործ են:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-10բ Հա­մա­ձայ­նու­թիւն Աս­տուա­ծաշն[չ]ոյն ընդ Տօ­նա­ցու­ցին, Սաղ­մո­սաց, Ըն­թերց­ման գրոց եւ Աւե­տա­րա­նաց - Իջե­ցէ որ­պէս զան­ձ­րեւ: Փոխ. Աս­տուած զի­րաւ: Աւե­տա­րան Ղու­կա­սու. գլուխ Ա, հա­մար 26. Եւ յամ­սեա­նն վե­ցե­րոր­դի... Աւե­տա­րան Մա­թէ­ո­սի, գլուխ ԻԷ, հա­մար 1. Իբ­րեւ այգ եղեւ խորհ.: Վերջ. հա­մար 56. Մայր որ­դո­ցն Զ[ե]բե­դեայ //... (շար. թա­փուած):

Բ. 11բ-26բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա.  1/11բ-2բ (վեր­ջից թե­րի): 2/13ա-5ա: 3/15ա-8ա:

4/ 18ա-9ա: 5/19ա-26բ (վեր­ջից թե­րի. վրջ. «... լի շնոր­հօք եւ

ճշ­մար­տու­թեամբ»):

443

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Երե­ւա՞ն ՌՃԾԲ - 1703

ԳՐԻՉ` Նի­կ­օ­ղա­յոս դպիր: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Երե­միա քհյ:

ԹԵՐԹ` 15 + 1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1աբ, 1գ: ՊՐԱԿ` 1 x 2 + Ա - Դ x 4 (Ա, Գ 2) +1 x 2: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 27,3 x 19: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 7ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` մո­խ­րա­գոյն մոմ­լաթ, թի­կուն­քը` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ (նախ­կին կազ­մից): ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճա­կա­տա­զարդ` 1դ: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, հաւք, հրեշ­տակ, քա­հա­նայ, տա­ճար: Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­նաչ, դե­ղին, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խու­նա­ցած, կարմ­րա­գիր խո­րա­գ­րերն ու լու­սան­ցա­զար­դե­րը գու­նա­թա­փուած: Նո­րո­գուած եւ վե­րա­կազ­մուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1դ-14ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. 1/1գ(բ-գ թա­փուած): 2/2ա-3բ (ա թա­փուած, բ սկզ­բից թե­րի. «[...քում] անզ­նին...»): 3/3բ-6բ: 4/6բ-7բ: 5/7բ-14ա (դ վեր­ջից թեր­թի.» եւ արեան մի­ած[նի քո...]», ե-ը թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1դ Դար­ձեալ շնոր­հօ­քն Քրիս­տո­սի ձեռ­նա­դ­րե­ցաւ Մար­գա­րի որ­դի տէր Երե­մի­էն թվին ՌՃԽԶ (1697) ծաղ­կա­զ­ար­դի կի­րա­կի օրն, որոյ տէր Աս­տուած ի ծոց եկե­ղեց­ւոյ պա­հես­ցէ. ամէն:

2բ Աս­տուած ողոր­մի Սա­մար­քո­վի || (3ա) հոգ­ւոյն եւ իւր որդ­ւո­ցն: (Նման` 3բ-7ա, 10բ-13ա):

7բ Աս­տուած ողոր­մի Սա­մար­քո­վին եւ իւր || (8ա) որդ­ւո­ցն Ստե­փա­նո­սին եւ Յո­վա­կի­մին:

10ա /// Երա­մէ­ին եւ կո­ղա­կի­ցն Սա­մար­քովն եւ գր­չի սո­րա` Նի­կո­ղոսն եւ ծն­օղք սո­րա:

14ա Շ[նո]ր[հ] Տեառն` հաշ­տա­րար ըն­ձայ մա­տեա­նս յի­շա­տակ է Երե­ւան­ցի Մար­գա­րի որ­դի տէր էրա­մի­ին եւ կո­ղա­կ­ցին իւ­րոյ` Սա­մար­քո­վին, որ ըս­տա­ցաւ զսա ի հա­լալ ար­դեանց իւ­րոց վասն փր­կու­թեան հոգ­ւոյ իւ­րոյ եւ հոգ­ւոյ կո­ղա­կ­ցին իւ­րոյ` Սա­մար­քո­վին: Արդ, որք հան­դի­պիք սմայ կար­դա­լով կամ փր­կա­կան խոր­հուրդ կա­տա­րե­լով, յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք Էրե­մի­այ սր­բա­սէր քա­հա­նա­յին եւ իւր կո­ղա­կից Սա­մար­քու­վին եւ որդ­ւո­ցն` Ստե­փան­նո­սին եւ Յո­վա­կի­մին, եւ ծն­օ­ղա­ցն` Մար­գա­րին եւ Մա­րի­նո­սին: Աս­տուած ողոր­մի իւ­րեանց հոգ­ւոյն:

Գրե­ցաւ սուրբ մա­տեա­նս թը­ւին ՌՃԾԲ (1703) ձե­ռամբ Բջ­նե­ցի տէր Սարգ­սի որ­դի Նի­կ­օ­ղա­յո­սի թե­րա­վ­արժ դպ­րի, որ հայ­ցէ հան­դի­պո­ղացդ` հարց, եղ­բարց, նե­րու­մն շնոր­հել ամե­նայն պա­կա­սու­թեան սո­րա, եւ Աս­տուած զձեզ նե­րես­ցէ:

Դար­ձեալ Սա­մար­քովն, որ փո­խե­ցաւ առ Աս­տուած, ԺԸ տա­րոյ էր, թվին ՌՃԾ (1701) էր, սեպ­տեմ­բե­րի ԻԴ էր: Ով հան­դի­պիք, Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք Սա­մար­քո­վին եւ ամե­նայն աշ­խա­տա­ւո­րաց սո­րա, եւ Աս­տուած ձեզ ողոր­մես­ցի. ամէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս, սուրբ:

444

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Էջ­մի­ա­ծին         ՌՃԼ - 1681

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր Երե­ւան­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սօլ­թան:

ԹԵՐԹ` 19. չգ­րուած` 1աբ, 2բ, 19բ: ՊՐԱԿ` 1 x 1 + 3 x 6: ՆԻՒթ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,5 x 19: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 12ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, ծաղ­կա­թուղթ (նախ­կին կազ­մից):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ` Կի­սա­խո­րան` 3ա: Ճա­կա­տա­զարդ` 2ա, 8բ, 13ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան: Զար­դա­գիր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գրա­դաշ­տը` շր­ջա­գ­ծուած: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

2ա-19ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

1. ա. 2ա 0րէնք ար­կա­նե­լոյ սպաս եկե­ղեց­ւոյ - Յոր­ժամ կա­մի­ցի քա­հա­նայն պա­տա­րագ մա­տու­ցա­նել...

բ. 3աբ [Աղօթք... յա­ռաջ քան զզ­գես­տա­ւո­րի­լն] - Որ զգե­ցեալ ես զլոյս...

գ. 3բ-4ա Եւ մա­տու­ցեալ սար­կա­ւա­գուն­քն` զգե­ցու­ցա­նեն նմա... եւ ասի­ցէ - Դիր, Տէր, սա­ղա­ւարտ փր­կու­թեան...

2. ա. 4աբ Եւ յետ զգե­նե­լոյ զգես­տու­ցն սր­բու­թեան... Եւ քա­հա­նայն լուաս­ցէ զձեռս` սաղ­մո­սե­լով - Լուա­ցից սր­բու­թեամբ... Խոս­տո­վա­նիմ առա­ջի Աս­տու­ծոյ...

բ. 4բ-5բ Իսկ թէ եպիս­կո­պոս լի­ցի խոր­հր­դա­ծուն... եւ ասաս­ցէ զա­ղօ­թս առ Սուրբ Հո­գին` տն­օ­րի­նիչ գոր­ծոյն [Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյ] - Ամե­նա­կալ, բա­րե­րար, մար­դա­սէր Աս­տուած բո­լո­րից...

գ. 5բ-6բ Դար­ձեալ կր­կ­նես­ցի ի նոյն կարգ բա­նի մին­չեւ վե­րին հա­յե­ցո­ղու­թիւն լու­սոյն... - Աղա­չեմք եւ աղեր­սեմք ար­տա­սուա­լից հա­ռաչ­մամբ...

դ. 6բ Ապա յա­րու­ցեալ եկես­ցէ առ ըն­ծա­յա­րան սե­ղա­նոյն... դի­ցէ ի մա­ղզ­մա­նն, ասե­լով - Յի­շա­տակ Տեառն մե­րոյ...

ե. 6բ Եւ ասաս­ցէ... զա­ղօ­թս ի ծա­ծուկ Յո­հան­նու Ոս­կի­բե­րա­նին ասա­ցեալ - Տեր Աս­տուած մեր, որ զեր­կ­նա­ւոր հացդ...

3. ա. 6բ-7ա Եւ ար­կ­ցէ խունկ ասե­լով - Խունկ մա­տու­ցա­նեմ առա­ջի քո...

բ. 7ա Եւ քա­հա­նայն ասաս­ցէ զա­ղօ­թս ի ձայն - Տեր Աս­տուած մեր, որոյ կա­րո­ղու­թիւնդ ան­ք­նին է...

գ. 7աբ... Եւ քա­հա­նայն խոր­հր­դա­բար ասէ զա­ղօ­թս - Տէր Աս­տուած մեր, կե­ցո զժո­ղո­վուր­դս քո...

դ. 7բ [Եւ քա­հա­նայն... ասաս­ցէ զա­ղօ­թս ի ծա­ծուկ] - Տէր Աս­տուած մեր, որ կար­գե­ցեր յեր­կի­նս...

ե. 7բ-8ա Եւ քա­հա­նայն զոյգ սմին ասաս­ցէ ի ծա­ծուկ - Աս­տուած սուրբ, որ ի սուր­բս հան­գու­ցեալ ես...

զ. 8աբ Եւ քա­հա­նայն բազ­կա­տա­րած ասաս­ցէ զա­ղօ­թս ի ծա­ծուկ - Տէր Աս­տուած մեր, որ զբազ­կա­տա­րած զա­ղա­չա­նս ծա­ռա­յից քոց վե­ր­ըն­կա­լ­ցիս...

է. 8բ-9բ Եւ ասաս­ցեն զՀա­ւա­տա­մսն (Դա­ւա­նու­թիւն Նի­կի­ա­կան) - Հա­ւա­տամք ի մի Աս­տուած, հայր ամե­նա­կալ...

ը. 9բ-10ա...Քա­հա­նայն ասէ զա­ղօ­թս ի ցած - Տէր եւ փր­կիչդ Յի­սուս Քրիս­տոս...

4. ա. 10ա... Յե­տոյ սար­կա­ւագ ձայ­նես­ցէ - Մի ոք յե­րա­խա­յից...

բ. 10աբ... Քա­հա­նայն... խոր­հր­դա­բար աղ­օ­թես­ցէ ի ծա­ծուկ - Ոչ ոք ար­ժա­նի է յըմ­բռ­նե­լո­ցս մար­մ­նա­ւոր ախ­տիւք...

5. ա. 10բ-1ա Քա­հա­նայն... բազ­կա­տա­րած կա­ց­ցէ առա­ջի սե­ղա­նոյն եւ ասաս­ցէ ի ծա­ծուկ զա­ղօ­թս (Աթա­նա­սի Աղէք­սան­դ­րաց­ւոյ) - Տէր Աս­տուած զօ­րու­թեանց եւ արա­րիչ ամե­նայն լի­նե­լու­թեանց...

բ. 11աբ Եւ քա­հա­նայն ձեռ­նա­մած աղ­օ­թես­ցէ ի ծա­ծուկ - Ար­ժան է ստու­գա­պէս եւ իրաւ...

գ. 11բ-2բ Քա­հա­նայն բազ­կա­տա­րած աղ­օ­թես­ցէ ի ծա­ծուկ... - Սուրբ, սուրբ, սուրբ ես ճշ­մար­տա­պէս...

դ. 12բ-3ա Քա­հա­նայն բազ­կա­տա­րած աղ­օ­թես­ցէ ի ծա­ծուկ - Զքեզ, ար­դա­րեւ, տէր Աս­տուած մեր գո­վեմք...

ե. 13աբ Եւ կան­գ­նեալ խա­չա­կն­քես­ցէ զըն­ծ­այսն` ասե­լով ի ցած - Որով զհա­ցս օր­հ­նեալ մար­մին ճշ­մար­տա­պէս...

զ. 13բ... Քա­հա­նայն ի ծա­ծուկ ասաս­ցէ զա­ղօ­թս զայս - Սո­վաւ շնոր­հեա զսէր...

է. 13բ-4ա...Քա­հա­նայն զա­ղօ­թս սկս­ցի... - Յի­շեա Տէր եւ ողոր­մեա եւ օր­հ­նեա զսուրբ կա­թ­ու­ղի­կէ...

ը. 14աբ...Քա­հա­նայն զա­ղօ­թս սկս­ցի... - Յի­շեա Տէր եւ ողոր­մեա եւ օր­հ­նեա զքո առա­ջի կա­ցեալ ժո­ղո­վուր­դս...

թ. 14բ-5ա...Քա­հա­նայն բազ­կա­տա­րած խոր­հր­դա­բար աղ­օ­թես­ցէ ի ծա­ծուկ - Աս­տուած ճշ­մար­տու­թեան եւ հայր ողոր­մու­թեան...

ժ. 15ա...Քա­հա­նայն աղ­օ­թես­ցէ ի ծա­ծուկ - Տէր տե­րանց, Աս­տուած աս­տուա­ծոց...

ժա. 15աբ...Եւ քա­հա­նայն աղ­օ­թես­ցէ ի ծա­ծուկ - Որ աղ­բիւրդ ես կե­նաց...

ժբ. 15բ...Քա­հա­նայն խո­նար­հես­ցի եւ աղ­օ­թես­ցէ ի ծա­ծուկ զա­ղօ­թս զայս - Նա­յեա, տէր մեր Յի­սուս Քրիս­տոս...

ժգ. 15բ-6ա...Եւ առեալ զսուրբ մար­մի­նն` ողջ թա­ց­ցէ յա­նա­պա­կան արիւ­նն եւ ասաս­ցէ - Տէր Աս­տուած մեր, որ կո­չե­ցեր զմեզ...

ժդ. 16ա Ապա առեալ զմի մասն ի ձեռն, ասաս­ցէ ի ծա­ծուկ... Հայր սուրբ, որ անուա­նե­ցեր զմեզ անուա­նա­կ­ցու­թեամբ...

ժե. 16բ-7ա Յո­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նին ասա­ցեալ է զա­ղօ­թս - Գո­հա­նամ եւ մե­ծա­ցու­ցա­նեմ եւ փա­ռա­ւո­րեմ...

ժզ. 17աբ Եւ ապա տեառ­նա­գ­րես­ցէ զին­քն... եւ արբ­ցէ ի բա­ժա­կէն, ասե­լով - Մար­մին քո անա­պա­կան լի­ցի...

ժէ. 17բ-8ա... Քա­հա­նայն խոր­հր­դա­բար ի ծա­ծուկ ասաս­ցէ (Աղօթք գո­հու­թեան) - Գո­հա­նամք զքէն, հայր ամե­նա­կալ...

ժը. 18ա.Եւ քա­հա­նայն ասաս­ցէ ի ծա­ծուկ զա­ղօ­թս զայս - Գո­հա­նամք զքէն, Քրիս­տոս Աս­տուած մեր...

ժթ. 18աբ Եւ քա­հա­նայն... իջեալ ի մէջ եկե­ղեց­ւոյն, ասաս­ցէ զա­ղօ­թս ի ձայն - Որ օր­հ­նես զայ­նո­սիկ, որք օր­հ­նեն զքեզ, Տէր...

ի. 18բ-9ա Քա­հա­նայն ասէ - Կա­տա­րու­մն օրի­նաց եւ մար­գա­րէ­ից... Ի Տէր պար­ծես­ցի ան­ձն իմ... // Եւ եր­թի­ցէ խա­ղա­ղու­թեամբ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

19ա Շնոր­հօք եւ օժան­դա­կու­թեամբ ամե­նա­զ­օ­րին Աս­տու­ծոյ եւ պար­գե­ւա­տուին բո­լոր բա­րեաց` Հօրն ամե­նա­կա­լին եւ Որդ­ւոյն մար­դա­սի­րի եւ Սուրբ Հոգ­ւոյն բա­րե­րա­րի ի թուա­կա­նիս Հա­յոց հա­զա­րե­րոր­դի հա­րիւ­րե­րոր­դի երե­ս­նե­րոր­դի (1681) գծա­գ­րե­ցաւ զայս հո­գե­կե­ցոյց եւ ծաղ­կափ­թիթ բու­րաս­տա­նս ձե­ռամբ յոգ­նա­մեղ Գրի­գո­րի Երե­ւանց­ւոյ, ի դրան Սուրբ Էջ­մի­ած­նի:

Արդ, ցան­կա­ց­օղ եղեւ այսմ հո­գե­նո­րոգ բու­րաս­տա­նի բա­րե­միտ կի­նն Սօլ­թան եւ ստա­ցաւ զսա յի­շա­տակ հոգ­ւոյ առն իւ­րոյ Յո­հա­նին` նոր վե­րա­փո­խե­լոյն ի Քրիս­տոս, որ է որ­դի Թու­մա­նին, եւ ետ զսա յի­շա­տակ Սուրբ Յա­րու­թիւն եկե­ղեց­ւոյս, որ ի գեղ­ջիս Փա­րա­քա­րայ:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զստա­ց­օղ սուրբ գր­քիս` զՅո­հա­նն, եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր` զԹու­մա­նն եւ զԲէ­կին, եւ զկո­ղա­կի­ցն իւր` զՍօլ­թա­նն, եւ զոր­դիսն իւր` զԹու­ման­ջա­նն եւ զԱս­լա­նն եւ զԹո­րոսն` զհան­գու­ցեա­լսն ի Քրիս­տոս, եւ զդուս­տրն իւր` զՎարդ­խա­թու­նն, եւ զա­մե­նայն արեան մեր­ձա­ւորսն իւր: Եւ որք յի­շէքդ, յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ամէն:

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս ըզ­յոգ­նա­մեղ Գրի­գոր գրի­չս եւ զծ­ն­օ­ղսն իմ եւ զսպա­սա­ւորն իմ` զփոք­րիկ Ռու­ստամ­խան­բէ­կն, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ամէն:

445

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Էջ­մի­ա­ծին         ՌՃԼԹ - 1690

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր Երե­ւան­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մար­գա­րէ քհյ:

ԹԵՐԹ` 32 + 2 (կրկ. 1, 12). չգ­րուած` 1ա-5ա, 28ա-32բ: ՊՐԱԿ` 1 x 5+ 4 x 6 + 1 x 5: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով (տար­բեր` 1-4, 28-32): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25 x 18,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 21ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­զարդ ստուա­րա­թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 7ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, եզ­րե­րը` կի­սա­մաշ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

5բ-27բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. 1/5բ-8բ: 2/8բ-12բ: 3/12բ-5բ: 4/15բ-6բ:

5/16բ-27ա:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

19բ Ո՜վ սուրբ պա­տա­րա­գիչ, յի­շեա առա­ջի գա­ռինդ ան­մա­հի զստա­ց­օղ սուրբ տա­ռիս` զՄար­գա­րէ քա­հա­նայն, եւ զծ­ն­օ­ղսն` զՅա­կո­բն եւ զՄա­նու­շա­կն, եւ զգ­ծո­ղս, աղա­չեմ:

27ա Շնոր­հօք եւ օժան­դա­կու­թեամբ ամե­նա­զ­օ­րին Աս­տու­ծոյ` Հօրն ամե­նա­կա­լի եւ Որդ­ւոյն մի­ած­նի եւ Սուրբ Հոգ­ւոյն բա­րե­րա­րի, գծա­գ­րեալ աւար­տե­ցաւ հո­գե­նո­րոգ բու || (27բ)րաս­տա­նս ի թուա­կա­նիս Հա­յոց հա­զա­րե­րոր­դի հա­րիւ­րե­րոր­դի յե­րից տա­սանց եւ յին­նից թուոց առա­ւե­լեալ (1690), ընդ հո­վա­նեաւ գե­րա­զարդ եւ մե­ծա­պայ­ծառ Աթո­ռոյս Սուրբ Էջ­մի­ած­նի:

Արդ, ցան­կա­ց­օղ եղեւ այսմ հո­գե­կե­ցոյց բու­րաս­տա­նի նո­ր­ըն­ծայ քա­հա­նայն տէր Մար­գա­րէ կրօ­նա­ւորն եւ ստա­ցաւ զսա ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ յի­շա­տակ հոգ­ւոյ իւ­րոյ եւ ծնո­ղաց իւ­րոց` Յա­կո­բին եւ Մա­նու­շին, եւ ամե­նայն նախ­նեաց իւ­րոց եւ արեա­նա­ռու մեր­ձա­ւո­րա­ցն ամե­նե­ցուն:

Եւ արդ, յե­րես ան­կեալ աղա­չեմք զսր­բա­զան հարսդ եւ զեղ­բարսդ, որք հան­դի­պիք այսմ ծաղ­կա­ւէտ բու­րաս­տա­նի ըն­թեռ­նե­լով կամ զՔ­րիս­տոս պա­տա­րա­գե­լով, յի­շես­ջիք առա­ջի գա­ռի­նն ան­մա­հի զՄար­գա­րէ քա­հա­նայն եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր` զՅա­կո­բն եւ զՄա­նուշն, եւ զա­մե­նայն նախ­նիսն եւ զայլ ամե­նայն հո­գե­ւոր աշ­խա­տա­ւորսն իւր, ընդ նո­սին եւ զա­ն­ար­ժան զԳ­րի­գոր զծ­օ­ղս եւ զծ­ն­օ­ղսն իմ, եւ որք յի­շէքդ, յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մեր­մէ. ամէն: Հայր մեր:

ԿՆ­ՔԱ­Դ­ՐՈՇՄ` 6բ, 27բ Յի­սուս Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Մար­գա­րայ վար­դա­պետ, թվ. ՌՃԽԴ (1695): Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Մար­գար, թվին ՌՃԽԳ (1694):

446

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Էջ­մի­ա­ծի՞ն ՌՃԽ - 1691

ԳՐԻՉ` [Նի­կ­օ­ղա­յոս դպիր]: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գոր:

ԹԵՐԹ` 22. չգ­րուած` 1ա, 21ա-2բ: ՊՐԱԿ` 1 x 1 + Ա - Դ x 6 (Դ 3): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,5 x 17,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 7ա): ՏԱՂ` 21: ԿԱԶՄ` մուգ մա­նի­շա­կա­գոյն գոր­ծուածք, թի­կուն­քը` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ` Կի­սա­խո­րան` 2ա: Ճա­կա­տա­զարդ` 1բ: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան: Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Նո­րո­գուած եւ վե­րա­կազ­մուած: Լու­սանցք­նե­րը` մա­շուած: 1-ին թեր­թը դրուած է 19-րդից յե­տոյ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1բ-20ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. 1/1բ-3ա: 2/3ա-6ա: 3/6ա-9բ: 4/9բ-10բ:

5/10բ-20ա:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

13բ Եւ զա­ն­ար­ժան Նի­կո­ղա­յոս (եղ­ծուած եւ գրուած` «Յա­կոբ») յի­շես­ցէ:

14բ Խն­դ­րեմ յի­շել զիս` զա­ն­ար­ժան Նի­կո­ղա­յոս (եղ­ծուած եւ գրուած «Յա­կոբ») տի­րա­ցու:

15ա Ո՜վ տէր եղ­բայր, յիշ[եա] եւ զստա­ցող սո­րին` Պե­տ­րո­սի որ­դի Գրի­գորն, եւ զգ­ծող սո­րին:

20ա Գրե­ցաւ [ի] թվա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՌՃԽ (1691), մար­տի յամ­սոյն: Յի­շե­ցէք եւ զգ­ծ­օղ սո­րին: Ստա­ցող սուրբ մա­տե­նիս, որ կո­չի Խոր­հր­դա­տե­տր, որով մա­տու­ցա­նի աս­տուա­ծա­հաշտ պա­տա­րա­գն, զքուրք­չի Պե­տ­րո­սի որ­դի Գը­րի­գորն, որ ըս­տա­ցաւ զսա ի հա­լալ վաս­տա­կոց իւ­րոց վասն յի­շա­տա­կի հոգ­ւոյ իւ­րոյ եւ հո­գոյ ծն­օ­ղաց իւ­րոց եւ կո­ղա­կ­ցին իւ­րոյ` Գա­րա­նին, եւ վասն արեւ­շա­տու­թեան որդ­ւո­ցն եւ թոռ­նե­րին իւ­րեանց:

Արդ, բա­րե­խօս զսա ու­նիմ առ սր­բա­ս­նեալ պա­տա­րա­գիչ­ս­ըդ` յի­շա­տա­կել ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր, եւ Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք Գրի­գո­րին եւ իւ­րայ­նո­ցն ամե­նայ­նի, եւ Աս­տուած ողոր­մած եւ մար­դա­սէրն ողոր­մես­ցի ձեզ` յի­շո­ղացդ եւ ողոր­մի ասո­ղացդ, եւ մեզ` յի­շուո­ղա­ցս ի միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ է օր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Գնե­ցի զսա եւ ետու ի ձեռն Բջ­նու գիւ­ղի քա­հա­նա­յի­ցն, զի վա­յե­լես­ցեն եւ Աս­տուած ողոր­մի ասաս­ցեն ինձ` Գրի­գո­րիս, եւ կո­ղա­կ­ցին իմոյ` Գա­յի­ա­նին, եւ մե­րայ­նո­ցն ամե­նայ­նի: Հայր մեր, որ յեր[կի­նս]:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

20բ (Նօ­տր­գիր, լուա­ցուած, հա­զիւ նշ­մա­րե­լի. կի­սով չափ ծած­կուած յա­ջորդ յի­շա­տա­կա­րա­նով)/// այս Խոր­հր­դա­տետ­ր­ըս Գրի­գո­րի /// բէ­կին /// իւր յեղ­բար /// յԵ­ղի­սա­բե­թին եւ /// Աս­տուած ողոր­մի այլ /// մեր /// Սուրբ (՞) Թու­մայ /// տէր /// ին /// եւ /// ձեզ յեղ­բարք մի բե[րան] /// եւ յի­շա­տակ /// ես գրե­ցի /// ՌՃՀ (1721) - ին, [յու]նվա­րի մէ­կին///

20բ (Բո­լոր­գիր, գրուած նա­խոր­դի վրայ) Ստա­ց­օղ վեր­ջին սուրբ Խոր­հր­դա­տետ­րիս` զՅեւ­դո­քի­ա­ցի Մու­քա­յէլ նա­հա­տա­կի որ­դի տի­րա­ցու Յա­կո­բս եւ ետու մա­տէ­նս Սուրբ Շո­ղա­կա­թին յի­շա­տակ իմ եւ նախ­նեա­ցն իմոյ: Արդ, աղա­չեմ առ պա­տա­րա­քի­չսդ` յի­շա­տա­կել ինձ եւ իմայ­նո­ցն Աս­տուած ողոր­միւ, որ յի­շեալ լի­ջիք յԱս­տու­ծոյ. ամէն: Առաջ­նոր­դու­թեան ուխ­տիս Կա­ֆա­է­ցի 0հա­նէս վար­դա­պե­տն, ի ՌՃՁԶ (1737) թուին, յու­նի­սին, զի ով ոք վա­յե­լես­ցէ, Աս­տուած ողոր­միս ասաս­ցէ, զի որս խն­դ­րեմք Աս­տու­ծոյ` յի­շեալ լի­չի ի Քրիս­տո­սէ. ամէն:

447

ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 29. չգ­րուած` 1ա-2բ: ՊՐԱԿ` 1 x 29: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 28 x 19: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 16ա): ՏՈՂ` 26: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 3 (վեր­ջից), թուղթ, մար­դա­դէմ մա­հի­կի լու­սա­դ­րոշ­մով:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն` 5ա, 21բ, Քրիս­տոս` 8ա, 15ա, 22բ, Խա­չե­լու­թիւն` 12բ, Հա­ւա­տամք 11ա, Տե­սիլ Եզե­կի­է­լի` 21բ, Քրիս­տոս ընդ առա­քե­լոյն Թու­մա­յի` 26ա, տե­սա­րան­ներ պա­տա­րա­գի արա­րո­ղու­թիւ­նից` 9բ, 13բ, 18բ, 20ա, 23բ, հրեշ­տակ­ներ` 8ա, 9ա, 13ա, 16աբ, 18բ, 20բ, Մխի­թար Գօշ` 28բ (լու­սանց­քում): Կի­սա­խո­րան` 3ա, 10ա: Ճա­կա­տա­զարդ` 24ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան, կեն­դա­նա­կան: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, կեն­դա­նա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, վար­դա­գոյն, դե­ղին, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Եզ­րա­հա­տուած, որից լու­սան­ցա­զար­դե­րը վնա­սուած: Վեր­ջից` կտ­րուած 3 թեր­թի հետ­քեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

3ա-28ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. 1/3ա-4բ (ա թա­փուած): 2/4բ-7բ: 3/7բ-13ա:

4/13ա-15ա: 5/15ա-28ա: Յա­ւե­լեալ ու­նի.

28բ-29բ Եռա­մե­ծի քաչ վար­դա­պե­տի Մխի­թա­րայ Գո­շի` խս­տա­կ­րօն ճգ­նա­ւո­րի եւ բա­նի­բուն հռե­տո­րի, ասա­ցեալ զԱ­ղաւ­թս ի ժամ սուրբ պա­տա­րա­գին - Տէր աս­տուած իմ Յի­սուս Քրիս­տոս` Բան Հա­ւր եւ կեր­պա­րան կեն­դա­նի... Զի թա­գա­ւո­րի ոք պա­տա­հէ սե­ղա­նոյ եւ ու­նայն//... (շար. թա­փուած):

448

ԴԱ­ՏԱՍ­ՏԱ­ՆԱ­ԳԻՐՔ ԱՍ­Տ­ՐԱ­ԽԱ­ՆԻ ՀԱ­ՅՈՑ

ԺԹ - XIX

ԹԵՐԹ` 177. չգ­րուած` 1ա-2բ, 88աբ, 147աբ, 175ա-7բ: ՊՐԱԿ` 1-17 x12 (Ա 4, Ե 10, Է 8, Թ 5, Ժ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ, կա­պոյտ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31,7x 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 77ա): ՏՈՂ` 30-33: ԿԱԶՄ` ճն­շա­դ­րոշմ կար­միր կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2 + 1, թուղթ:

Վի­ճակ` բա­ւա­րար: Կազ­մի ան­կիւն­նե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

3ա-174բ [Դա­տաս­տա­նա­գիրք Աս­տ­րա­խա­նի հա­յոց]

- 3աբ Առ ըն­թեր­ց­օ­ղսն մա­տե­նիս - Քան­զի յայ­տ­նի է իմաս­տա­սի­րաց, առ ի լրու­մն մա­տե­նի հարկ է մա­տե­նա­գ­րաց խօ­սիլ...

- 3բ-4բ Առ ըն­թեր­ց­օ­ղսն մա­տե­նիս. Յա­ռա­ջա­բա­նա­կան զե­կու­ցու­մն - Քան­զի յայ­տ­նի է իմաս­տա­սի­րաց, որ­քան հայ­ր­իշ­խա­նու­թիւն եւ տէ­րու­թիւն Հա­յոց... (յիշ­ւում է 1802թ.)

1. 5ա-56բ Մասն առա­ջին. Գլուխ 15 եւ հա­մար 272

ա. 5ա-7բ Յա­ղա­գս վա­ճա­ռա­կա­նու­թեան. Գլուխ 1 - 1. Վա­ճա­ռա­կա­նու­թիւն անուա­նի ամե­նայն իրաց գնու­մն եւ վա­ճա­ռու­մ­ըն... բ. 7բ-11բ Յա­ղա­գս գնե­լոյ. Գլուխ 2: գ. 11բ-4ա Յա­ղա­գս վա­ճա­ռա­կա­նու­թեան կար­գի. Գլուխ 3: դ. 14ա-6բ Յա­ղա­գս ըն­կե­րի. Գլուխ 4: Ե. 16բ-8ա Յա­ղա­գս պրի­կաշ­չի­քի. Գլուխ 5: զ. 18ա-22բ Յա­ղա­գս ամա­նաթ­քա­րի. Գլուխ 6: է. 22բ-3բ Յա­ղա­գս ըն­կե­րու­թեան... Գլուխ 7: ը. 23բ-7բ Յա­ղա­գս հաշ­ւոյ. Գլուխ 8: թ. 27բ-31բ Յա­ղա­գս պա­հես­տի եւ աւան­դոյ. Գլուխ 9: ժ. 31բ-2բ Յա­ղա­գս պրիպ­րե­ժօ­նի, այ­սին­քն վար­ձու վա­ճա­ռա­կա­նու­թեան. Գլուխ 10: ժա. 32բ-4ա Յա­ղա­գս մա­կ­լեր կամ կաս­սի, այ­սին­քն միջ­նորդ դա­լալ. Գլուխ 11. ժբ. 34ա-41ա Յա­ղա­գս պար­տա­կա­նու­թեան. Գլուխ 12: ժգ. 41ա-5բ Յա­ղա­գս սա­նա­տի. Գլուխ 13: ժդ. 45բ-51բ Յա­ղա­գս բա­րա­թի. Գլուխ 14: ժե. 51բ-6բ Յա­ղա­գս մու­սու­ֆաց. Գլուխ 15:

2. 57ա-86բ Մասն եր­կ­րորդ. [Գլուխ 8 եւ հա­մար 157]

ա. 57ա-62ա Յա­ղա­գս կտա­կի եւ ժա­ռան­գու­թեան. Գլուխ 16 - 1. Կտակ անուա­նի գրուած ինչ... բ. 62ա-71բ Յա­ղա­գս ժա­ռան­գու­թեան կտա­կի. Գլուխ 17: գ. 71բ-5ա Վասն հո­գա­բար­ձու­թեան. Գլուխ 18: դ. 75ա-6ա Յա­ղա­գս բա­ժա­ն­ման որդ­ւոյ ի հօ­րէ. Գլուխ 19: ե. 76ա-7բ Յա­ղա[գ]ս բա­ժա­ն­ման եղ­բարց. Գլուխ 20: զ. 78ա-82ա Յա­ղա­գս գրա­ւի. Գլուխ 21: է. 82ա-4բ Յա­ղա­գս եր­աշ­խա­ւո­րու­թեան. Գլուխ 22: ը. 85ա-6բ Յա­ղա­գս տո­կո­սեաց. Գլուխ 23:

3. 88ա-114բ Մասն եր­կ­րորդ (= եր­րորդ). Գլուխ 13 եւ հա­մարն 227

ա. 88ա-9բ Յա­ղա­գս գո­ղու­թեան. Գլուխ 24 - 1. Գո­ղու­թիւն եր­կու կեր­պիւ է... բ. 89բ-93բ Յա­ղա­գս անե­րե­ւոյթ գո­ղու­թեան. Գլուխ 25: գ. 93բ-6ա Յա­ղա­գս երե­ւե­լի գո­ղու­թեան. Գլուխ 26: դ. 96ա-7բ Յա­ղա­գս պա­տահ­մանց գո­ղու­թեան. Գլուխ 27: ե. 97բ-100ա Յա­ղա­գս շնու­թեան. Գլուխ 28: զ. 100աբ Յա­ղա­գս նշա­նի. 29 գլուխ: է. 100բ-3բ Յա­ղա­գս ամուս­նա­ցե­լոց. Գլուխ 30: ը. 104ա Յա­ղա­գս քր­է­ա­կան մե­ղաց. Գլուխ 31: թ. 104ա-5ա Յա­ղա­գս աւա­զա­կու­թեան. Գլուխ 32: ժ. 105աբ Յա­ղա­գս սխալ­ման պսա­կի. Գլուխ 33: ժա. 105բ-8ա Յա­ղա­գս հայ­հո­յու­թեան եւ անար­գու­թեան. Գլուխ 34: ժբ. 108բ-12ա Յա­ղա­գս ծա­ռա­յի. Գլուխ 35: ժգ. 112ա-4բ Յա­ղա­գս ծա­ռա­յի. Գլուխ 36:

4. 114բ-46բ Մասն չոր­րորդ [Գլուխ 13, հա­մար 221]

ա. 114բ-7բ Յա­ղա­գս դա­տա­խա­զի եւ պա­տաս­խա­նո­ղի. Գլուխ 37 - 1. Եթէ ոք տա­ցէ ի դա­տաս­տա­նա­րան... բ. 117բ-20ա Յա­ղա­գս խնդ[ր]ելոյ իրա­ւու­նս. Գլուխ 38: գ. 120բ-1բ Յա­ղա­գս փո­ղո­ցի պա­տահ­մանց. Գլուխ 39: դ. 121բ-4ա Յա­ղա­գս վար­ձու. Գլուխ 40: ե. 124ա-7բ Յա­ղա­գս շի­նուա­ծոց. Գլուխ 41: զ. 127բ-34ա Յա­ղա­գս ար­հես­տա­ւո­րաց. Գլուխ 42: է. 134ա-6ա Յա­ղա­գս պար­տա­ւո­րու­թեան դա­տաս­տա­նա­կան ան­ձանց. Գլուխ 43: ը. 136ա-41ա Յա­ղա­գս դա­տա­ւո­րաց. Գլուխ 44: թ. 141ա-3բ Յա­ղա­գս ինն ան­ձանց. Գլուխ 45: ժ. 143բ-4ա Յա­ղա­գս դա­տա­րա­նի տե­ղեաց. Գլուխ 46: ժա. 144ա-5բ Յա­ղա­գս ատե­նա­դպ­րի. Գլուխ 47. ժբ. 145բ-6ա Յա­ղա­գս օրի­նա­կո­ղի. Գլուխ 48: ժգ. 146աբ Յա­ղա­գս թարք­ման­չի. Գլուխ 49 - 1. Թարգ­մա­նիչ անուա­նի այն... ուր ու­րեք կա­մես­ցի, կա­րէ թարգ­մա­նել:

- 148ա-74բ [Ցանկ մա­սանց, գլ­խոց եւ կա­նո­նաց դա­տաս­տա­նա­գ­րո­ցս] - Մասն առա­ջին... Թարգ­մա­նու­թիւն հարկ է լի­նիլ ի դա­տա­րա­նի:

Տպ. «Դա­տաս­տա­նա­գիրք Աս­տ­րա­խա­նի հա­յոց», Երե­ւան, 1967, «Չ»

օրի­նակ: Ձե­ռա­գ­րու­մս կա­նոն­ներն ու­նեն մաս­նա­կան եւ ընդ­հա­նուր

հա­մա­րա­կա­լում` 1-870:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

Պահ­պա­նակ Աբ. Աչ­քի ան­ցու­ցի 14 մա­յի­սի 1870 ամի: Եղիա Թա­ստա­մեանց:

449

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

Հաշ­տար­խան ՌՍԶ - 1757

ԳՐԻՉ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գա­լուստ դպիր Ջու­ղա­յե­ցի (5ա-209բ):

ԹԵՐԹ` 254 (այդ թւում` սկզ­բի 5 պահ­պա­նակ­նե­րը). չգ­րուած` 1բ-5բ, 180բ, 217բ-54բ: ՊՐԱԿ` 1-22 x 12 (Ը, Ի 10, Թ 14, ԺԹ, ԻԱ 8, ԻԲ 7): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 31,9 x 19,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (մի­ա­սիւն` 210ա-7ա): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 134ա), շղա­գիր (յա­ւե­լա­գ­րո­ղի` 210ա-7ա): ՏՈՂ` 34-39 (6ա-15ա), 33 (16ա-206բ), 22-29 (207ա-17ա): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ, ոս­կե­զ­օծ, շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­թուղթ: Փա­կան­նե­րով եւ ելուստ­նե­րով: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` թուղթ, 6 + 1:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Աս­տուա­ծա­ծին, Յի­սուս, 12 առա­քեալք` 15բ: Կի­սա­խո­րան` 16ա: Զար­դա­գիր` բու­սա­գիր, թռ­չ­նա­գիր` ամեն կա­նո­նա­խմ­բի սկզ­բ­նա­տա­ռը: Գոյ­ներ` վար­դա­գոյն, դե­ղին, կա­նաչ, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` ան­բա­ւա­րար: 52-212 թա­նա­քից գու­նա­փո­խուած: 82- 196 թա­նա­քա­կեր: Կազ­մի թի­կուն­քի կա­շին մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [Կա­նո­նա­գիրք Հա­յոց]

- 6ա-13ա Ցանկ է մի­ա­հա­մուռ կա­նոն­քիս - [Զ]ի ընդ յա­րե­ե­լս պարտ է աղ­օ­թե­լի. Ա-ՉԼԷ...Եթէ երէց մեռ­ցի, կի­նն այ­լում առն չիշ­խէ լի­նել. ՆԻԳ:

Տպ. Վ. Հա­կո­բյան, Կա­նո­նա­գիրք Հա­յոց, հ. Ա., Երե­ւան, 1964, էջ 5-17,

ձեռ. Դ:

- 13ա-բ Շա­րա­դ­րու­թիւն կա­նո­նաց եդեալ եւ այս կարգ եւ չափ գլ­խոյն - Կա­նոնք առա­քե­լա­կան գլուխ ԼԴ. Ա... ԾԸ. Յովհ. Ոս­կե­բե­րա­նի Սահ­մանք կա­նո­նաց կար­գա­ւո­րաց (Տպ. Ա, էջ 3-4: ԾԷ եւ ԾԸ նիւ­թե­րի ցան­կե­րը` յե­տա­գայ գր­չու­թեան):

1. 13բ-4բ Սահ­մանք եւ կա­նոնք, զոր եդին սուրբ աշա­կերտ­քն Քրիս­տո­սի եկե­ղեց­ւոյ սր­բոյ յեդ վե­րա­նա­լոյ - Վար­դա­պե­տու­թիւն առա­քե­լո­ցն զկ­նի վե­րա­նա­լոյն... 15ա Գլուխք եւ թիւք հա­մ­օ­րէն կա­նօվ­նա­կան ասա­ցուած առա­քե­լա­կան կա­նո­նին: Գլուխք ԼԴ - Վասն յա­րե­ւե­լս կայս յա­ղօ­թս կալ. Ա... 16ա-23բ Կա­նոնք եւ սահ­մանք, զոր եդին աշա­կերտ­քն Քրիս­տո­սի ի սուրբ եկե­ղե­ցիս յետ վե­րա­նա­լոյն Տեառն ժո­ղո­վեալք ի վեր­նա­տու­նն: Գլուխ առաջ­ներ­րորդ - Կար­գե­ցին սուրբ առա­քեալք եւ եդին հաս­տա­տու­թեամբ... (Տպ. Ա, էջ 18-66):

2. 23բ-4բ Կա­նոնք եր­կ­րորդ առա­քե­լա­կան ի ձեռն Կղե­մայ: Գլուխք ՁԵ-Ա. Վասն ձեռ­նա­դ­րու­թեան եպիս­կո­պո­սաց... 24բ-9բ Սահ­մանք եւ կա­նոնք սուրբ առա­քե­լո­ցն ի ձեռն Կղե­մայ առա­քե­լոյ հե­թա­նո­սաց - ԼԵ. Ա. Եպիս­կո­պոս ձեռ­նա­դ­րես­ցի յե­պիս­կո­պո­սաց յեր­կուց եւ կամ յե­րից... (Տպ. Ա, էջ 67-100):

3. 29բ-30ա Կա­նոնք յետ առա­քե­լոց հա­րանց հե­տե­ւո­ղաց: Գլուխք ԻԷ-Ա. Վասն հեղ­ձու­ցա­նե­լոյ զմա­ն­կու­նս կա­մաւ... 30ա-2ա [Կա­նոնք] - ՃԻ/Ա. Եթէ ոք հեղ­ձու­ցա­նէ ըզ­տ­ղայ... (Տպ. Ա, էջ 101-113):

4. 32ա Կա­նովն Նի­կի­այ մեծ ժո­ղո­վոյն: Գլուխ Ի-Ա. Վասն որք կա­մաւ կա­տա­րե­ցին... 32ա-5ա Կա­նոնք Նի­կի­այ սուրբ ժո­ղո­վոյն - Սահ­մանք եւ կա­նոնք, որ եդան ի սուրբ կա­թ­ու­ղի­կէ եկե­ղեց­ւոջ... 35ա-բ Կոս­տան­դի­ա­նո­սի թա­գա­ւո­րի առ եպիս­կո­պո­սս եւ առ ժո­ղո­վուր­դս - ՃԿԵ / ԺԹ. Զի չա­րեաց եւ ամ­պարշ­տաց լծա­կից եղեւ Արի­ոս... 35բ-8ա Գլուխ հա­ւա­տոց ժո­ղո­վոյն Նի­կի­այ - Իշ­խա­նու­թիւն Պօ­ղով­նի եւ Յու­լի­ա­նո­սի... (Տպ. Ա, էջ 114-150):

36ա «Բի­կ­տոր եւ Բե­նեկտ երի­ցունք ի Հռոմ քա­ղա­քէ» (տպ. էջ 134)

բա­ռե­րից յե­տոյ բո­լոր­գ­րով. «Յա­րեւ­մ­տեան եպիս­կո­պոսք ոչ ոք եդեալ է ի

թիւ անուանց, բայց երի­ցան­ցս Հռով­մայ»:

5. 38ա Կա­նոնք Ան­կիւ­րեայ: Գլուխք Ի - Ա. Վասն քա­հա­նա­յից, որ ի բռ­նու­թե­նէ զո­հե­ցին... 38ա-41ա Կա­նոնք Ան­կիւ­րեա - Այս կա­նովնք նախ են, քան որ կար­գե­ցան... (Տպ. Ա, էջ 151-167):

6. 41ա Կա­նոնք Կե­սա­րեա, որք ժո­ղո­վեալ ի Կե­սա­րիա: Գլուխ Ժ-Ա. Վասն կա­նանց, որ ընդ արամբ են եւ շնան... 41ա-3ա եպիս­կո­պոսք Ւ... (Տպ. Ա, էջ 168-176):

7. 43ա Կա­նոնք Նի­ո­կե­սա­րիա: Գլուխ Ի-Ա. Վասն քա­հա­նա­յից ամուս­նա­ցե­լոց կամ որ շնան... 43ա-5ա Կա­նոնք Նի­ո­կե­սա­րի­այ - Այս կա­նոնք յե­տոյ եդան, նախ­քան որ Ան­կիւ­րեա... (Տպ. Ա, էջ 177-187):

8. 45ա Կա­նոնք Գան­գ­րեա: Գլուխք ԻԴ-Ա Վասն որ զա­մուս­նու­թիւն գարշ հա­մա­րին... 45բ-7բ Կա­նոնք Գան­գ­րեա - Այս կա­նոնք յետ Նի­կիա ժո­ղո­վոյն եդաւ... (Տպ. Ա, էջ 188-201):

9. 47բ-8ա Կա­նոնք Ան­տի­ո­քայ: Գլուխք ԻԵ - [Ցանկ գլ­խոց] - Ա. Վասն ամե­նա­սուրբ տօ­նից... 48ա-52բ Կա­նոնք Ան­տի­ո­քայ - Յետ բա­զում ժա­մա­նա­կաց ան­ցա­նե­լոյ... (Տպ. Ա, էջ 202-223):

10. 52բ-3ա Կա­նոնք Լա­ւո­դի­կեա: Գլուխք ԾԵ-Ա. Վասն եր­կե­կաց... 53ա-6ա Կա­նոնք Լա­ւո­դի­կեա - Յետ այ­սո­րիկ զօ­րա­նայր օս­տաց­ւոց հար­ձուա­ծն... (Տպ. Ա, էջ 224-242):

11. 56ա Կա­նոնք սր­բոյն Գրի­գո­րի: Գլուխք Լ-Ա. Վասն քա­հա­նա­յից, որ մե­ղան­չեն... 56ա-7ա Կա­նոնք սր­բուն Գրի­գո­րի - ՅԻԱ. Ա. Քա­հա­նայ, որ ի մե­ղս զա­ռա­ծեալ է... (Տպ. Ա, էջ 243-249):

12. 57աբ Կա­նոնք Սար­դի­կեայ: Գլուխք ԻԱ-Ա. Եպիս­կո­պո­սի, որ յիւր վի­ճա­կէ այլ վի­ճակ փո­խի... 57բ-62ա Կա­նոնք Սար­դի­կեա - ՅԾԱ. Ա. Ոսի­ոս եպիս­կո­պոս ասաց. Ոչ է այս­քան յե­տին սո­վո­րու­թիւն... (Տպ. Ա, էջ 250-272):

13. 62ա Կա­նոնք Կոս­տան­դի­նու­պօ­լ­սի ժո­ղո­վոյն: Գլուխք Գ-Ա. Յա­ղա­գս զՆի­կի­ա­կակ հա­ւա­տոյն հաս­տա­տուն պա­հե­լոյ... 62աբ Կա­նոնք Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սի ժո­ղո­վոյն - Յետ ոչ բա­զում աւուրց Թա­գա­ւո­րե­լոյ Մե­ծին Թէ­ո­դո­սի... (Տպ. Ա, էջ 273-276):

14. 62բ Կա­նոնք Եփե­սո­սի ժո­ղո­վոյն: Գլուխք Զ-Ա. Յա­ղա­գս լու­ծա­նե­լոյ զե­պիս­կո­պոս... 62բ-3բ Կա­նոնք Եփե­սո­սի ժո­ղո­վոյն - Իսկ յա­ւուրս Փո­քու Թէ­ո­դո­սի... (Տպ. Ա, էջ 277-281):

15. 63բ-4բ Կա­նոնք Աթա­նա­սի: Գլուխք ՁԸ-Ա. Վասն որք յե­րա­խա­յու­թեան ոք հա­ղոր­դես­ցի... 64բ-72ա Կա­նոնք Աթա­նա­սի. Հարց­մունք - Ի ժա­մա­նա­կի յայն­միկ երե­ւե­ցաւ այր մի Գոր­գի­ոս անուն... (Տպ. Ա, էջ 282-32ղ):

16. 72աբ Կա­նոնք Բար­սե­ղի [առ Ամ­փիւ­ղա­քոս]: Գլուխք ԾԱ-Ա. Թէ ար­տաք­սեալ­քն յե­կե­ղեց­ւոյ յԳ բա­ժա­նին...

ա. 72բ-7ա Գիր կա­նո­նա­կան մե­ծի եւ գիտ­նա­ւո­րի եպիս­կո­պո­սա­պե­տի Բար­ս­ղի առ սուր­բն Ակիւ­ղի­քոս Լի­կո­նաց­ւոց Բա­նն ԾԱ - ՆԿԹ. Ա. Ամե­նայն հեր­ձուա­ծովք ասին... բ. 77ա-8ա Գիր կա­նո­նա­կան սր­բոյն Բար­ս­ղի առ քա­հա­նայ Մեծ Թէ­ո­դո­րոս յԱն­տի­ո­քայ վասն ամե­նե­ւին հե­ռա­նա­լոյ եւ զազ­գա­յին կին ոչ առ­նե­լոյ: Ա բան - ՇԺԹ. ԾԱ. Յայս իմն առա­ւել հար­կէ մարդ... (Տպ. Ա, էջ 329-362):

17. 78աբ Կա­նոնք սր­բոյն Սա­հա­կայ Հա­յոց հայ­րա­պե­տի: Գլուխք ԾԵ-Ա. Վասն զու­սու­մ­նա­սէր ձեռ­նա­դ­րել քոյ­րե­պիս­կո­պոս... 78բ-80ա Սր­բոյն Սա­հա­կայ հայ­րա­պե­տի Յա­ղա­գս քո­րե­պիս­կո­պո­սաց, թէ որ­պէս պար­տէ զկա­նո­նա­կան կար­գն հաս­տա­տուն պա­հել ի սուրբ եկե­ղե­ցիս: Գլուխ ԾԵ-ՇԻ. Յ. Զի սր­բոց բա­րե­պաշ­տաց եւ առա­քի­նու­թեամբ պայ­ծա­ռա­ցե­լոց... 80ա-2ա Նո­րին կարգ քա­հա­նա­յից առ ժո­ղո­վր­դա­կա­նս եւ նո­ցին ժո­ղո­վր­դա­կա­նաց հնա­զան­դու­թիւն եւ կարգ ուղ­ղու­թեան առ քա­հա­ն­այս - Եղ­բարց սի­րե­լեաց երի­ցանց եւ վա­նա­կա­նաց... 82ա-5ա Նո­րին սր­բոյն Սա­հա­կայ, թէ որ­պէս սահ­մա­նե­ցաւ կարգ ուխ­տի եւ որոշ­ման վա­նաց: Բան եր­րորդ - ՇԾԵ. ԼԶ. Քան­զի բա­զումք կար­ծե­ցին տգի­տու­թեամբ... 85ա-6բ Նո­րին, թէ որ­պէս պարտ է եպիս­կո­պո­սաց ու­նել զըն­տա­նիս սր­բոյ եկե­ղեց­ւոյ - ՇԿԴ. ԽԵ. Այ­ցե­լու եւ հա­սա­րա­կաց հայր է եպիս­կո­պոսն... 86բ-8բ Նո­րին, թէ որ­պէս պարտ է եպիս­կո­պո­սա­ցս // պա­հել զգան­ձս եկե­ղեց­ւոյ [կամ] որոց որ­պէս մա­տա­կա­րա­րել - ՇՀ/ԾԱ. Նա­ւա­հան­գիստ է ամե­նե­ցուն տա­ճար աղօ­թից... (Տպ. Ա, էջ 363-421):

18. 88բ-9ա Կա­նոնք Շա­հա­պի­վա­նի Հա­յոց: Գլուխք Ի - Ա. Եպիս­կո­պոս, որ ի պղ­ծու­թեան գտա­նի... 89ա-96ա Սահ­մանք եւ կա­նոնք կար­գի Աս­տու­ծոյ սր­բոյ եկե­ղեց­ւոյ, զոր եդին վար­դա­պետք Հա­յոց ի լրու­թիւն առա­քե­լա­կան եւ Նի­կի­ա­կան կա­նով­նաց հաս­տա­տու­թիւն - Պարտ եւ պատ­շաճ է նա­ւա­վա­րին հո­գալ... (Տպ. Ա, էջ 422-466):

19. 96ա Կա­նոնք Սե­ւան­տեայ: Գլուխք ԺԴ - Ա. Վասն սպա­նո­ղի... 96ա-7ա Ի թղ­թի աստ ապ­աշ­խա­րու­թեան: Բանք ԺԴ - Սե­ւան­տոս եպիս­կո­պոս, որ էք յԱս­տու­ծոյ ի Քրիս­տո­սէ... (Տպ. Ա, էջ 467-474):

20. 97աբ Կա­նոնք Ներ­սէ­սի կա­թո­ղի­կո­սի եւ Ներ­շապ­հոյ Մա­մի­կո­նէ­ից եպիս­կո­պո­սի: Գլուխք ԼԵ - Ա. Վասն յե­կե­ղե­ցի տա­նել զսե­ղա­ն­նս... 97բ-100ա Այս կա­նոնք եդան յա­ւուրս Ներ­սէ­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի եւ Ներ­շապ­հոյ Մա­մի­կո­նէ­ից եպիս­կո­պո­սին: Տու­նս ԼԷ - ՈԹ/Ա. Զի ոչ է պարտ բա­ժա­նել զժո­ղո­վուրդ վասն պտ­ղոյ եւ մտից սր­բոյ եկե­ղեց­ւոյ...(Տպ. Ա, էջ 475-490):

21. 100ա-1բ Կա­նոնք Յո­հան­նու Ման­դա­կու­նոյ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի - // Զմեծ եւ զան­բաւ, զբա­րե­րար եւ զմար­դա­սէր... (Տպ. Ա, էջ 491-500):

22. 101բ Կա­նոնք Աբ­րա­հա­մու Մա­մի­կո­նէ­ից եպիս­կո­պո­սի առ Վա­չա­գան Աղուա­նից ար­քայն: [Գլուխք Գ] - Ա. Եթէ ոչ են հո­գիք նն­ջե­ցե­լո­ցն... 101բ-2բ Կա­նոնք Աբ­րա­հա­մու - // Մի՛տ դիր, ով սի­րե­լու­թիւն... (Տպ. Ա, էջ 501-505):

23. 102բ-3ա Կա­նոնք Վեր­ջ­նոյ Սա­հա­կայ կա­թ­ու­ղի­կո­սի: Գլուխ ԺԵ-Ա. Եպիս­կո­պո­սի ոչ զգե­նուլ եր­կա­թս... 103ա-4ա Հարց­մունք կա­նո­նա­կանք Յով­հան­նու Սիւ­նա­կա­նի քա­ղա­քաց եւ առ ըն­թե­րա­դ­րեալ պա­տաս­խա­նիք նմին Սա­հա­կայ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի եւ նո­րին աթո­ռա­կ­ցաց եպիս­կո­պո­սաց բազ­մաց: Գլուխք ԺԷ-ՈԾԹ/Ա. Հար­ցու­մն. Եթէ պարտ իցէ եպիս­կո­պո­սին... (Տպ. Ա, էջ 506-513):

24. 104աբ Կա­նոնք տեառն Յո­հան­նու Իմաս­տա­սի­րի Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի: Գլուխք ԼԲ-Ա. Եպիս­կո­պոս կամ երէց կամ սար­կա­ւագ որ ար­բե­նայ... 104բ-8բ Կա­նոնք Յո­հան­նու Իմաս­տա­սի­րի ասա­ցեալ - ՈՀԴ. Ա. Եպիս­կո­պոս կամ քա­հա­նայ կամ սար­կա­ւագ եւ ով իցէ (Տպ. Ա, էջ 514-535: Յի­շա­տա­կա­րա­նը` չիք):

25. 108բ-11ա Կա­նոնք Սի­ով­նի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի. [Գլուխք ԻԳ] - Որք պատ­մ­օղ աս­տուա­ծա­յին օրի­նա­դ­րու­թեա­նն... (Տպ. Վ. Հա­կո­բյան, Կա­նո­նա­գիրք Հա­յոց, հ. Բ, Երե­ւան, 1971, էջ 3-18):

26. 111ա-4բ Սահ­մանք կա­նո­նաց սուրբ առա­քե­լոյն Թա­թէ­ո­սի, ի քա­ղա­քին Ուռ­հայ, ի լու­սա­ւո­րել զնո­սա [Գլուխք ԼԳ] - Յոր­ժամ լու­սա­ւո­րե­ցաւ քա­ղա­քն... (Տպ. Բ, էջ 19-40):

27. ա. 114բ Կա­նոնք տեառն Փի­լի­պո­սի առա­քե­լոյն - Յա­ղա­գս Քա­ռա­սու­նս ու­նե­լոյ... բ. 114բ-5ա Նո­րին Կա­նոնք: Գլուխք Ը - ՉԿԲ. Ա. Կին եթէ ամուլ դի­պես­ցի... (Տպ. Բ, էջ 41-45):

28. 115ա-6բ Կա­նոնք եր­կ­րորդ Ան­տի­ո­քայ: [Գլուխք Թ] - ՉԿԶ. Ա. Որ­պէս ասէ` Յեր­կուց եւ յե­րից հաս­տա­տես­ցի... (Տպ. Բ, էջ 46-54):

29. 116բ-7բ Կա­նոնք տեառն Եփ­րե­մի ար­դիւ­նա­կա­տար կրօ­նա­ւո­րի, զոր սնու­ցա­նէր անա­պա­տն, ի Կու­սու­թեան ճա­ռէ: [Գլուխք Ը] - ՉՀԹ/Ա. Քա­հա­նայ կամ կրօ­նա­ւոր կամ սար­կա­ւագ, որ կա­մա­կոր մտէք... (Տպ. Բ, էջ 55-58):

30. 117բ Կա­նոնք Կիւր­ղի Աղէք­սան­դ­րա­ցո: Գլուխ Ե - ՁԷ. Ա. Քա­հա­նայ, որ կոյս իցէ կամ այ­րի... (Տպ. Բ, էջ 59-61):

31. 117բ-8ա Կա­նո­նա­կան գիր տեառն Եպի­փա­նու ասա­ցեալ: Գլուխ Ե - ՉՂԲ. Ա. Եպիս­կո­պոս կամ երեց կամ սար­կա­ւագ... (Տպ. Բ, էջ 62-63):

32. 118ա Կա­նոնք Եղի­շէի վար­դա­պե­տի: Գլուխ Ա - ՉՂԷ/Ա. Եթէ ոք կի­րա­կէի կամ տօ­նի կամ երե­ւե­լի աւուր ամուս­նա­նայ ընդ կն­ւոջ իւ­րում... (Տպ. Բ, էջ 64):

33. 118ա-9բ Կա­նոնք եւ խոս­տո­վա­նու­թիւն Եր­րորդ ժո­ղո­վոյն Ան­տի­ո­քայ - ՉՂԸ. Ա. Խոս­տո­վա­նիմք, որ­պէս ու­սու­ցին Գիրք Սուրբք եւ վար­դա­պետք ճշ­մա­րիտք ՅԺԸ-ն... (Տպ. Բ, էջ 65-72):

34. 119բ-22բ Կա­նոնք եր­կ­րորդ Նի­կի­ա­կանք, զոր եդին ՅԺԸ եպիս­կո­պոս­քն կր­կ­նա­բա­նե­լով կարճ ի կար­ճոյ: Գլու­խս ՃԺԴ - ՉՂԹ/Ա. Ոչ է պարտ զկր­ճա­տեա­լսն եւ ներ­քի­նիս (Տպ. Բ, էջ 73-90):

35. 122բ-4բ Սահ­մա­նա­դ­րու­թիւն կա­նո­նի Վա­չա­գա­նայ Աղուա­նից ար­քա­յի եդեալ ի ժո­ղովն, որ [յ]Աղուա­նս եղեւ: Գլուխ Ի - // Յա­մս Վա­չա­գա­նայ Աղուա­նից ար­քա­յի... (Տպ. Բ, էջ 91-100):

36. 124բ-39բ Կա­նոնք Բար­ս­ղի վասն պէս­պէս եւ բի[ւ]րա­պա­տիկ ախ­տից: Գլուխք ՄՀԲ - ՋԼԳ. Ա. Եթէ ոք ապա­կա­նես­ցէ զէգ... (Տպ. Բ, էջ 101-180):

37. 139բ-43ա Սահ­մանք կա­նո­նա­դ­րու­թեա­նն երա­նե­լոյն Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի Նա­զի­ան­ձու եպիս­կո­պո­սի Յա­ղա­գս ուղ­ղա­փա­ռու­թեան հա­ւա­տոյ եւ ապ­աշ­խա­րու­թիւն յան­ցա­ւո­րաց: Գլուխ Լ - // Աշա­կեր­տեալք սր­բու­թեան հա­ւա­տոյ... (Տպ. Բ, էջ 181-199):

38. 143ա Կա­նոնք Դըւ­նի սուրբ ժո­ղո­վոյն, զոր յա­մի չոր­րոր­դի Կոս­տան­դի­ա­նո­սի կայ­սեր բա­րե­պաշտ թա­գա­ւո­րի Հո­ռո­մոց... Գլու­խս ԺԲ - Այս գիր ի հաս­տա­տու­թիւն գրե­ցաւ... 143ա [Ցանկ գլ­խոց] - Ա. Վասն առաջ­նոր­դաց... 43բ-6ա Կա­նոնք Դըւ­նի - ՌՄ­ԼԵ/Ա. Զա­ռաջ­նոր­դաց սր­բոյ եկե­ղեց­ւոյ... (Տպ. Բ, էջ 200-215):

39. 146ա-8բ Երա­նե­լոյն Մա­կա­րայ` սր­բոյ քա­ղա­քին Երու­սա­ղէ­մի հայ­րա­պե­տի Կա­նո­նա­կան թուղթ ի Հայս վասն կա­նո­նա­դ­րու­թեա­նն Կա­թ­ու­ղի­կէ եկե­ղեց­ւոյ կար­գաց, զոր չէ ար­ժան ընդ սահ­ման եւ ընդ հրա­ման ան­ցա­նել: Գլուխ Թ - Ահա վասն ահի եւ եր­կիւ­ղին... (Տպ. Բ, էջ 216-229):

40. 148բ-50բ Սր­բոյն Սա­հա­կայ Հա­յոց կաթ//ու­ղի­կո­սի Գիր աւան­դու­թեան յա­ղա­գս կար­գի սպա­սա­ւո­րաց սր­բոյ եկե­ղեց­ւոյ եւ պտ­ղո­ցն ժո­ղո­վր­դա­կա­նաց ըն­ծա­յե­լոյ ի տու­նն յԱս­տու­ծոյ - ՌՄԾԶ/Ա. Քան­զի լու­սա­ւո­րի­չն Հա­յոց մե­ծն Գրի­գո­րի­ոս... (Տպ. Բ, էջ 230-238):

41. 150բ-1ա Յով­հան­նու Ման­դա­կու­նոյ Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի եւ թարգ­ման­չի, աշա­կերտ եղե­լոյ սր­բոյն Սա­հա­կայ մե­ծի հայ­րա­պե­տին Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի Բան կա­նո­նա­կան - Գլուխ Ա - ՌՄ­ԾԷ Ա. Արդ, ես զայս ըստ իմում գի­տե­լոյ ասեմ... 151ա Նո­րին - Իսկ զուր­բաթ որ­պէս կի­րա­կէ պա­հեն... (Տպ. Բ, էջ 239-243):

42. 151աբ Կա­նոնք սուրբ ժո­ղո­վոյն, որ ժո­ղո­վե­ցան ի Թէ­ո­դու­պօ­լիս, որ այժմ կո­չի Կար­նոյ քա­ղաք: Գլուխ Թ-Ա. Վասն յայ­տ­նու­թեան... 151բ /Նա­խա­բան/ Կա­նոնք սուրբ ժո­ղո­վոյն Կար­նոյ - Սուրբ եւ աս­տուա­ծա­սէր ժո­ղովն... 151բ-4բ /Կա­նոնք/ - ՌՄ­ԾԸ/Ա. Վասն մե­ծի յայ­տ­նու­թեան... (Տպ. Բ, էջ 244-257):

43. 154բ-6ա Սահ­մանք եւ կա­նոնք կար­գի եկե­ղեց­ւոյ սր­բոյն Ներ­սէ­սի Հա­յոց հայ­րա­պե­տի: Գլուխք ԽԳ - ՌՄ­ԿԷ/Ա. Վասն այ­նո­ցիկ, ոյք չեն ար­ժա­նի հա­ղոր­դու­թեա­նն... (Տպ. Բ, էջ 258-263):

44. 156ա-բ Կա­նոնք Յո­հա­նու Ման­դա­կու­նոյ Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի: Գլուխ Է - ՌՅԺ. Ա. Քա­հա­նայ Կ-ամեա ի պա­տա­րա­գէն լռես­ցէ... (Տպ. Բ, էջ 264-266):

45. 156բ Սր­բոյն Դի­ո­նի­սի­ո­սի Աթե­նաց­ւոյ եպիս­կո­պո­սի Բան Ա - ՌՅ­ԺԷ/Ա. Հա­մա­կարգ­քն ոչ կա­րեն զմի­մեա­նս յա­ռաջ ածել... (Տպ. Բ, էջ 267):

46. 156բ-8բ Կա­նոն երա­նե­լոյն Եպի­փա­նու Կիպ­րաց­ւոյ եպիս­կո­պո­սի մե­ծի եւ առա­քի­նոյ մար­գա­րէի եւ նշա­նա­գոր­ծի: Գլուխ Գ - ՌՅ­ԺԸ. Ա. Ի վե­րայ բա­զում նշա­նա­ցն եւ մար­գա­ր­է­ու­թեան­ցն... 158բ-9բ Հար­ցու­մն Թէ­ո­դո­սի քա­հա­նա­յի եկե­ղեց­ւո­ջն Կե­սա­րու առ երա­նե­լին Եպի­փան Կիպ­րա­ցին - ՌՅԻ. Գ. Կա­միմ յու­սա­նել յա­ղա­գս քա­ռա­ս­նի­ցն պա­հոց... (Տպ. Բ, էջ 268-280):

47. 159բ Կա­նոնք Յո­հան­նու Յե­րու­սա­ղե­մաց­ւոյ եպիս­կո­պո­սի: Գլուխ Ա - ՌՅԻԱ. Ա. Կա­նոնք եւ սահ­մանք, զոր ըն­դու­նի եկե­ղե­ցի... (Տպ. Բ, էջ 281):

48. 159բ-60ա Կա­նոնք Հի­պո­ղի­տեա սր­բոյ բան ի ծնուն­դն եւ ի մկր­տու­թիւն Տեառն: Գլուխ Ա - ՌՅԻԲ. Ա. Ըստ աւե­տեաց յի­շա­տա­կին Թ-ամ­սեայ ծնեալ Տէրն... (Տպ. Բ, էջ 282-283):

49. 160ա Կա­նոնք Նէք­տա­ռեա` Հռո­մայ եպիս­կո­պո­սի: Գլուխ Ա - ՌՅԻԳ. Ա. Սահ­մանք եւ ուղ­ղա­փա­ռու­թիւնք, զոր վա­յել է եկե­ղեց­ւոյ... (Տպ. Բ, էջ 284):

50. 160ա-բ Կա­նոնք Մե­լի­տո­սի եպիս­կո­պո­սի առ Տրի­պիս: Գլուխ Ա - ՌՅԻԴ/Ա. Այս գրե­ցաւ վասն մի­ա­նա­լոյ բա­նին Աս­տու­ծոյ... (Տպ. Բ, էջ 285-286):

Աստ չիք տպա­գ­րի` ԾԱ «Սր­բոյն Աթա­նա­սի մե­ծի կա­նո­նը (Բ, էջ 287):

51. 160բ Կա­նոնք սր­բոյն Աթա­նա­սի մե­ծի: Բան Ա - ՌՅԻԵ. Ա. Թէ ոչ առա­ւե­լու­ցու ար­դա­րու­թիւ­նն ձեր... (Տպ. Բ, էջ 288-289):

52. 160բ-1ա Կա­նոնք Սո­կ­րա­տայ: Բան Բ - ՌՅԻԶ/Ա. Հան­դէս ՅԺԸ - իցն յա­ւուրս մե­ծին Կոս­տան­դի­ա­նո­սի ժո­ղո­վին... (Տպ. Բ, էջ 290-292):

53. 161ա-բ Կա­նոնք սր­բոյն Դի­ո­նէ­սի­ո­սի Արիս­պագ[աց]ւոյ Յա­ղա­գս Աս­տուա­ծած­նին - ՌՅ­ԽԸ. Ա. Զի ար­ժա­նա­ցաւ զԱս­տուած Բա­նն Հօր... (Տպ. Բ, էջ 293):

54. 161բ Կա­նոնք Մա­նուէ­լի: Բան Ա - ՌՅԻԹ. Ա. Ի ձեռն Կոս­տան­դի­ա­նո­սի Մե­ծի հաս­տա­տե­ցաւ տօ­նա­խմ­բու­թիւ­նն... (Տպ. Բ, էջ 294):

55. 161բ Կա­նոնք Կղե­մայ` Հռո­մայ եպիս­կո­պո­սի - ՌՅԼ. Ա. Սահ­մանք եւ հաս­տա­տու­թիւնք եկե­ղեց­ւոյ... (Տպ. Բ, էջ 295):

56. ա. 161բ-2ա Կո­չու­մն ապ­աշ­խա­րու­թեան, զոր ասա­ցեալ է տեառն Յո­հան­նու Ման­դա­կուն­ւոյ Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի ասա­ցեալ - Եր­թայ քա­հա­նայն մե­ղու­ցե­լովն ի դուռն եկե­ղեց­ւոյն... բ. 162ա-3բ Մեղք են, որ ի խոս­տո­վա­նու­թիւ­նն պարտ է բե­րել, զի են, որ մեծ են, եւ են, որ փո­քր: Թիւ խոս­տո­վա­նու­թեան. ԹԷ կոյս ընդ կու­սի... (Բ, էջ 296-304):

Բ. [Կա­նոն­գիրք]

Տե՛ս Վ. Հա­կո­բյան, Կա­նոն­գիրք Հա­յոց, Ա, Նա­խա­բան, էջ ԴԴԴԿ

1. 163բ-7բ Նո­րին Կա­նոնք եր­րորդ Բար­սե­ղի Կե­սա­րու հայ­րա­պե­տին արա­րեալ: Գլուխ ՀԴ - Ա. Պարտ է զու­րա­ցո­ղսն հա­ւա­տա­ցեա­լս առանց վտան­գի...

2. 167բ-70ա Յո­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նին Յա­ղա­գս սահ­մա­նի կա­նո­նաց կար­գա­ւո­րաց, որք գան ի խոս­տո­վա­նու­թիւն: Գլուխք ՃԴ - Ա. Եթէ ոք ազ­դե­ցու­թեամբ սա­տա­նա­յի... ՃԳ. Որ ջուր խառ­նէ ի գի­նին եւ վա­ճա­ռէ, ու­նի կարգ Ճ օր, ծու­նր` աւուրն Ճ:

3. 170ա-2ա Յա­կո­բայ Ղրի­մեց­ւոյ Յա­ղա­գս պսա­կի ամուս­նա­ցե­լոց - Գի­տե­լի է, զի կա­նոն է այ­նո­ցիկ, որք սր­բու­թեամբ սնա­նին...

4. 172ա-8ա [Յա­կո­բայ Ղրի­մեց­ւոյ Յա­ղա­գս ազ­գա­կա­նու­թեան] - Գի­տե­լի է, զի ազ­գա­կա­նու­թիւ­նն տա­ր­ո­րո­շեալ ան­ձան­ցն է... եւ եր­րոր­դն օտա­րա­ցան առ­նուն զի­րար: Եւ այս­քան շատ լի­ցի, որ ցու­ցեա­լս եղեւ ի մէնջ. ամէն:

Գ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. ա. 180ա [Նշա­նա­գիրք] - Եկե­ղե­ցի...- Այ­սին­քն: բ. 180ա [Նշա­նա­գիրք]x - Արե­գա­կն... ոտն:

2. 181ա-7ա Ճառ Ներ­սի­սի Լամբ­րօ­նաց­ւոյ Վասն գա­լս­տեան Հոգ­ւոյն Սր­բոյ ի վեր­նա­տու­ննx - Ստի­պիմ ի սի­րոյ սր­տիս բաղ­ձա­նաց... որ ի քո­յո­ցս քեզ բու­րու­մն օր­հ­նու­թեա­նն հո­տո­տեա սի­րով, Աս­տուած իմ հո­գիդ հե­զու­թեան: Եւ քեզ օր­հ­նու­թիւն ի մէնջ մի­ա­բան ընդ Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ կեա­նսդ ան­վաղ­ճան: Հայր մեր:

 1 եւ 2 նիւ­թե­րը` Մես­րոպ Սմ­բա­տեա­նի ձեռ­քով:

3. 187բ-209բ Սր­բոց վար­դա­պե­տա­ցն Հա­յոց Մով­սէ­սի եւ Դաւ­թի Հարց­մունք ընդ եր­կա­բ­նակ չա­րա­փա­րա­ցն - Որ­դիք լու­սոյ եւ Վե­րի­նն Սի­ո­նի... թարգ­մա­նեալ ի յու­նաց ի հայս տեառն Յով­հան­նէ­սի Հա­յոց վկա­յէ այս­միկ, Սար­գիս Արա­բա­ցի եպիս­կո­պոս ճշ­մա­րիտ վկա­յու­թեամբ օր­հ­նու­թիւն. ամէն:

Դ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն` 1884 թ.]

210ա-7ա [Ժա­մա­նա­կա­գ­րու­թիւն. 1836-1884 թթ.] - Ըն­թեր­ցողք, յի­շե­ցէք զժո­ղո­վո­ղս ազ­գա­յին հնու­թեանց... տե­սա­նել զՆեր­սէս Զ-րդ կա­թո­ղի­կոսն յա­թոռ Լու­սա­ւոր­չին: Աս­տուած շնոր­հա­ւոր արաս­ցէ. ամէն: Գրիչ Մես­րովբ եպս. Սմ­բա­տեանց: Յ30 մա­յի­սի, 1884 ամի:

1836-1884 թթ. Էջ­մի­ած­նում տե­ղի ու­նե­ցած եկե­ղե­ցա­կան գոր­ծե­րի

մա­սին Մես­րոբ Սմ­բա­տեան­ցի գրա­ռում­ներն են:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

174ա 0րի­նա­դ­րե­ցաւ ի սուրբ առա­քե­լա­սահ­ման եւ հայ­րա­պե­տա­դիր կա­նո­նս ձե­ռամբ Ջու­ղա­յե­ցի հան­գու­ցեալ տէր Խա­չա­տու­րի որ­դի, ան­ար­ժան եւ մե­ղա­պարտ դպ­րէս, որ կո­չե­ցեալ եմ ի տրուբ անուամբ Գա­լուստ, որ եմ ծրեալ ի եր­կիրն Ու­ռու­ստաց եւ ի մայ­րա­քա­ղա­քն Հաշ­տար­խան, որ էի ընդ հո­գե­ւոր եւ սր­բա­զան հօրն իմոյ եւ տեառնդ Բաղ­տա­սար եւ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տին, որ էր ի գոր­ծի եւ նուի­րա­կու­թեան Սր­բոյն Սա­ղի­մայ անուան եւ Սր­բոյ Յա­կո­բեանց եր­ջա­նիկ առա­քե­լոց ընդ­հան­րա­կան Աթո­ռին Ամե­նայն Հա­յոց: Իսկ սա­կս նկ­ըր­տե­ցի այ­նմ ու­ղիղ եւ աս­տուա­ծա­հա­ճոյ բիւ­րաս­տա­նին: Ի թվին Հայ­կա­զեա ՌՃԺԴ /1665/ ամին եղեալ էր մեծ խռո­վու­թիւ­նն ի մէջ Բ աթո­ռաց մե­րոց, թէ ել Յա­կոբ կա­թ­ու­ղի­կոսն Էջ­մի­ած­նայ եւ եկն ի Թու­խաթ, եւ Եղի­ա­զարն Երու­սա­ղէ­մայ եկն ի Հա­լէպ եւ դի­պան մէկ զմէ­կի թղ­թով եւ գրով, եւ եղեւ մեծ գժ­տու­թիւ­նն: Աս­տուած վերջ­քն բա­րի անէ: Իսկ ի նո­րու­մս լր­ման թվին յա­ւի­տե­նա­կան ար­քա­յին 1757 եղեւ աւար­տու­մն:

178ա Փա՜ռք... /// 179ա/ վասն որոյ տե­սա­նե­լով իմս նուաս­տի­ցս զմայ­լե­ցայ ի մի­ջի եղեալ լուծ­մանց բա­նից տա­րա­կու­սանց, վասն որոյ սէրն իմ վա­ռե­ցաւ ընդ նախ­նեաց բա­նից հայ­րա­պե­տա­ցն, իս­կոյն ցան­կա­ցայ եւ նա­խան­ձա­ւոր եղէ տիպ սո­րին գձա­գ­րել եւ ինեւ յշի­ա­տակ պա­հել: Արդ, որով­հե­տեւ կարճք են աւուրք կե­նաց մե­րոց ի մէջ եր­կուց մտաց, տա­րա­կու­սեալ կա­յի. ար­դեօք կա­րե՞մ աւար­տն հա­սու­ցա­նել, զոր եւ աղերս­մամբ խն­դ­րե­ցի հո­գե­ւոր ծնո­ղէն իմ­մէ` տեառն Բաղ­տա­սա­րայ ծայ­րա­գոյն նուի­րա­կէ Սր­բոյն Սա­ղի­մայ, որ ի սոյն ամո­չս էր մե­ծաւ հո­գա­բար­ձու­թեամբ գործ նուի­րա­կու­թեա­նն ի կիր ածել Եր­կիրն Հիւ­սի­սա­յին, ի քա­ղա­քն Հաշ­տար­խան, վասն որոյ տե­սա­նե­լով նո­րա զի­մս ջեր­մե­ռան­դու­թիւ­նն ի վե­րայ սոյն կա­նո­նիս, իս­կոյն յօ­ժար կա­մօք եւ առատ սր­տիւք հրա­մա­յեաց իմս նուաս­տիս օրի­նակ գրոյս գձա­գ­րել եւ ընդ­միշտ շր­ջե­ցու­ցա­նել, զոր բազ­մաւ աշ­խա­տու­թեամբ եւ մե­ծաւ հո­գա­բար­ձու­թեամբ սէր ընդ սի­րոյ մի­ա­ւո­րեալ սկ­սայ ի գործ ածել եւ նոր ի նո­րոյ գրել եւ յոյժ դժուա­րաւ առ աւար­տն հա­սու­ցա­նել (զոր եւ հա­սու­ցաք իսկ):

Արդ, կա­նո­նա­սէրք եւ օրի­նա­ւորք ան­ձինք, որք հան­դի­պիք այսմ կա­նո­նիս ըն­թեռ­նե­լով, եթէ գրի­ցի լծոր­դա­ցն սղա­լա­նս ինչ գտա­նի­ցէք, մի՛ դա­տա­պար­տէք ի մտի ձե­րում վե­րա­նեա­լս, քան­զի չեմ տե­սեալ ի գիրս քեր­թո­ղա­կա­նս, այլ որ ու­սեալ եմ գրոց վա­ճա­ռա­կա­նաց, ըն տղա­յու­թեան տի­րոյս տհա­սու­թեան ամա­նա­կիս ցան­կա­ցայ գրել, վասն զի յոյժ սէրն իմ վա­ռե­ցաւ ընդ սա: Արդ, աղա­չեմ զձեզ, եթէ ուր ու­րեք հան­դի­պի­ցի գիրս այս տե­սա­նե­լով ձեր իմաս­տիցդ ըզ­նուա­զեա­լս իմ դե­ռա­բոյս եւ նո­րա­բող­բոջ Ջու­ղա­ե­ցի դպ­րէս, որ եմ տրուփ անուամբ կո­չե­ցեալ Գա­լուս­տս, եւ իմ ծնո­ղաց­նէ հան­գու­ցեալ տէր Խ[ա]չա­տու­րին եւ զիմ կա­թամ[բ] սնուց­չին ըզ­մ­օրս եւ եղ­բար­ցս եւ քեր­ցս եւ ամե­նայն ըն­տա­նեաց իմոյ յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ աղօ­թս ձեր, լի­նին թէ ըն հա­ճու­թեան աղօ­թից ձե­րոց շնոր­հս հեղ­ձու Հո­գին Սուրբ Աս­տուած մտա­ցի իմոց, զոր յա­ռաջ եր­դեալ ան­դէն ու­սա­նի­ցիմ /// 179բ / գործ պար­կեշ­տու­թեան եւ ու­սու­մն իմ­աս­տու­թեան, զոր եւ սր­տա­գէ­տն Աս­տուած յի­շես­ցէ զմեզ ըն իւր յար­քա­յու­թեա­նն իւ­րում, որ ասէ. Եկայք, օր­հ­նեալ էք Հօր իմոյ:

Աւար­տե­ցաւ սուրբ Կա­նոնք ՅԺԸ հայ­րա­պե­տա­ցն ի թվա­բե­րու­թեա­նս յա­ւի­տե­նա­կան ար­քա­յին 1757, իսկ ի Հայ­կա­զեան սե­ռի 1206 ամի եւ յամ­սեա­նն հո­գ­տեմ­բե­րի մէկ, ընդ հո­վա­նա­ւո­րու­թեան ի դուռն Սուրբ Աս­տուա­ծած­նայ եկե­ղե­ցին, Հաշ­տար­խան եղեւ զրաւ բա­նիս վա­խ­ճան:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1ա (շղա­գիր, Մես­րոպ Սմ­բա­տեա­նի ձեռ­քով) Գրեալ ի Ջու­ղա­յե­ցի Գա­լուստ դպ­րէ, յա­մի Տեառն 1757, թիւ Հա­յոց ՌՄՋ (1757), յԱս­տ­րա­խան: 11բ (ԺԸ դ., շղա­գիր) Այս հա­տուած չիք յայլ օրի­նա­կս, ուս­տի եւ ի յետ­նոց է մու­ծեալ:

111բ (ԺԸ դ., շղա­գիր) Կա­նո­նա­գիրք խմ­բա­գ­րողք, կար­դա­ցէ­՛ք Նոր Կտա­կա­րա­նն, որ շտե­մա­րան է սի­րոյ եւ խա­ղա­ղու­թի­իւն Կա­նո­նաց եւ բնա­կան եւ դրա­կան օրի­նաց: 1884, Մես­րովբ եպս. Սմ­բա­տեանց Նա­խի­ջե­ւան­ցի:

179բ (շղա­գիր, այլ ձեռ­քով) Եթէ վայ­րի արա­ծե­ցաւ Ճ:

180ա (փա­կա­գիր) Մես­րովբ եպիս­կո­պոս Սմ­բա­տեանց, 1884:

217բ Որ է ան­բա­րո­յա­կան մի եպիս­կո­պոս եւ իս­պառ տգէտ / հաս­ց­է­ա­գ­րուած Մես­րոպ Սմ­բա­տեա­նին/:

450

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

(Բաղ­կա­ցած է 2 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 172: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, Ա փեղ­կին` Բ փեղ­կին` Քրիս­տո­սի Աս­տուա­ծա­մ­օր, ճն­շա­դ­րոշմ պատ­կեր, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին մա­սամբ ցե­ցա­կեր, եզ­րե­րը մա­շուած, մե­տա­ղեայ ճար­մանդ­նե­րից մէ­կն ըն­կած: Տեղ-տեղ ձէ­թի բծեր: Վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր:

ԾՆԹ. 2 ձե­ռա­գ­րերն էլ գրուած են մի­ա­տե­սակ թղ­թի վրայ, հա­ւա­նա­բար մի­ա­ժա­մա­նակ եւ ի լրա­ցու­մն մէ­կը միւ­սի:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

ՌՃ­ԽԱ - 1692

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր Երե­ւան­ցի:

ԹԵՐԹ` 125(1-125). չգ­րուած` 1 աբ, 121բ-5բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԱ 12(ԺԱ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ, «ԸԼ՞ ԸՑ՞»լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,5x15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 37ա): ՏՈՂ` 27:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - ճա­կա­տա­զարդ` 2ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր (Ա-Ք): Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-107բ [Բառ­գիրք հա­յոց] - Այբ` տառ ձայ­նա­ւոր-եր­կա­մա­նակ, սկիզ­բն գրոց: Ա բ ա բ ո վ թ` ան­շէն: Ա բ ա ն ա յ` հօր օր­հ­նու­թիւն... 0 ր լ ո ց ե լ - հա­նել կամ քե­րել կամ մեր­ժել: 0 ց տ օ ղ ք ճ ը ճ օ ղ:

Բ. 108ա-20բ [Բառք ի գրոց սր­բոյն Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյն, 3286, 271ա] - Ա դ ո ն ի ա - տէր, տե­րանց տէր: Ա զ դ ե լ - շար­ժել կամ խա­ղալ կամ յայ­տ­նել, կամ ծա­նու­ցա­նել... Տ ա գ ն ա պ ի մ - նե­ղա­նամ կամ վա­խե­նամ կամ շտա­պիմ//... (շար. թա­փուած):

Գ. 121ա [Թարգ­մա­նու­թիւն պար­սիկ բա­ռից ը Վար­դան գրոց - Զ ր ա դ ա շ տ ա կ ա ն - զբուն բան կամ Հմր266, 74ա] զկա­րե­ւոր ուխտ: Զ ր ո ւ ա ն - Կրօ­նոս կամ Արա­մ­ազդ... Ն ու ա ր դ ի ն - լոյս հա­ւատ կամ նո­րա­հա­ւատ: Քրիս­տո­սի մար­դա­սի­րին փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

121ա Գծե­ցաւ ի թուին ՌՃ­ԽԱ (1692), նե­րամ­սում յու­լի­սի, ձե­ռամբ յոգ­նա­մեղ Գրի­գո­րի Երե­ւանց­ւոյ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1ա (ԺԸ դ., շղա­գիր) Ես` տի­րա­ցոյ 0վա­սա­փս:

120բ Ես դի­րա­ցոյ 0վա­սա­փս` Յի­սուս[ի] Քրիս­տոս[ի] ծա­ռայ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Պա ///ն (Պա­լա­սա՞ն):

Գր­չա­փորձ` 1ա, 1բ, 121ա, Աս­տառ Ա, Բ (բա­ռեր եւ նա­խա­դա­սու­թիւն­ներ):

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

ԺԷ - XVII

ԹԵՐԹ` 47(126-72): ՊՐԱԿ` Ա-Դx12(Ա 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, «ԸԼ՞ ԸՑ» լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,5x15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 137ա): ՏՈՂ` 25-27:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 126ա-9բ Սուղ ինչ մեկ­նու­թիւն արա­րեալ ի Ներ­գոր­ծու­թիւն

Պոր­փիւ­րի - [Վ]ար­դա­պե­տա­կան եղա­նակ ի Դ բա­ժա­նի... անս­խալ ճա­նա­չու­մն իմա­ցա­կա­նին առ մա­կա­ցե­լին:

Բ. 129բ-32բ Մեկ­նու­թիւն բա­ռից Քե­րա­կա­նին - Վ ե ր ծ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ք` ըն­թեր­ցու­ղու­թիւնք... Կ ե դ ա ր` խա­ւար, զի սեաւ մազ վրա­նօք էին:

Գ. 133ա Սի­մէ­օ­նի վար­դա­պե­տի Ջու­ղաց­ւոյ արա­րեալ Քե­րա­կա­նու­թիւն ըստ լե­զուի մե­րում հայ­կա­զանց - [Քե­րա­կա­նու­թիւն է] գի­տու­թիւն տա­ռից եւ ասու­թեանց եւ կի­րա­ռու­թեանց սո­ցին` ըստ շա­րա­գ­րու­թեանց սո­ցին, եւ բա­ժա­նի յեր­կուս` ի կի­րառ­նե­լիս եւ կի­րա­ռու­թիւ­նս...

1. 133ա Յա­ղա­գս կի­րառ­նե­լեաց, որ է հա­տոր առա­ջին - Կի­րառ­նե­լիք են չորք` գիր, վանգ, տառ եւ բան:

ա. 133աբ Յա­ղա­գս տա­ռի - Գիր է, որով ձե­ւա­նայ ձայն...

բ. 134ա-5ա Յա­ղա­գս վան­գի - Փա­ղա­ռու­թիւն է հն­չու­մն յօ­դա­ւոր...

գ. 135ա Յա­ղա­գս բա­ռի - Բառ է ձայն յօ­դա­ւոր, նշա­նա­կ­օղ առանց շա­րա­մա­նու­թեան...

դ. 135ա-58բ Յա­ղա­գս բա­նի - Բան է շա­րա­մա­նու­թիւն բա­ռից...

2. 158բ Յա­ղա­գս կի­րա­ռու­թեան, որ է հա­տոր եր­կ­րորդ - Քան­զի կի­րա­ռու­թիւնք են կի­րա­ռու­թիւնք...

ա. 158բ-60բ Յա­ղա­գս կի­րա­ռու­թեան տա­ռի - Ի կի­րա­ռու­թիւն տա­ռի նախ ասե­լի է զձայ­նա­ւո­րա­ցն...

բ. 160բ-1ա Յա­ղա­գս կի­րա­ռու­թեան վան­գի - Փա­ղա­ռու­թիւն կր­կին է...

գ. 161ա-72բ Յա­ղա­գս կի­րա­ռու­թեան բա­ռի - Կի­րա­ռու­թիւն բա­ռի կր­կին է` ստու­գա­բա­նու­թիւն եւ շա­րա­դ­րու­թիւն... հայ­ցա­կան` զգ­տա­նե­լն //... (շար. եւ յա­ջորդ գլու­խը` թա­փուած):

դ. [«Յա­ղա­գս կի­րա­ռու­թեան բա­նի - Յոր­ժամ դի­տա­ւո­րու­թիւն իմն կա­մի­ցիմք յայ­տ­նել... իսկ ըն վեր­ջս կա­տա­րեալ բա­նից` վեր­ջա­կե­տն է: Եւ Քրիս­տո­սի... փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն». Հմր 1984, 158ա-62բ]:

451

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Նոր Ջու­ղայ      ՌՃ­ԽԱ - 1692

ԳՐԻՉ, ԿԱԶ­ՄՈՂ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ազա­րիա քար­տու­ղար:

ԹԵՐԹ` 492. չգ­րուած` 347աբ, 492բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԽԱx12: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,5x15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 179ա): ՏՈՂ` 27 (եր­բե­մն` 25-28): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով (Ա փեղ­կին կազ­մո­ղի ճն­շա­դ­րոշմ մա­կա­գ­րու­թիւ­նը. տե՛ս) մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­դ­րոշմ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 4+4, թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 17ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (սա­կաւ): Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից 205-324 թեր­թե­րը գու­նա­փո­խուած, կազ­մի կա­շին ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

ա. 1բ Ամք կե­նաց նա­հա­պե­տա­ցն - Ամք Ադա­մայ` ԹՃԼ...

բ. 2ա-15ա Մեկ­նու­թիւն բա­ռի­ցն եւ Քե­րա­կա­նին - Ածան­ցա­կան` յայլ­մէ ածեալ կամ ան­ցու­ցեալ օրի­նա­կս...

գ. 15բ [Դա­րա­գ­լուխք] - ՅԱ­դա­մայ ելա­նե­լոյն ի դրախ­տէն մին­չեւ ի փո­խու­մն Ենով­քայ...

դ. 16աբ Վասն Ծն­ըն­դո­ցն պատ­ճառ - Իսկ պատ­ճառ Ծն­ըն­դոց գրո­ցս այս է...

ե. 16բ Ծնունդք եւ որ­դո­ցն Ադա­մայ - Ադամ, Սէթ, Ենո­վս, Կայ­նան...

Բ. 17ա-182բ Հա­մա­ռօտ հա­ւա­քու­մն եւ գու­մա­րու­մն բա­ռից յԱս­տուա­ծա­շունչ գրոց յԵ­րե­մի­ա­յէ բա­նա­սի­րէ Մեղ­րե­ցոյ - Աս­տուածդ անուն` յաս­տիս ածել... Ան­բռ­նա­դատ` ան­բռ­նող կամ` հա­մար­ձակ: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Գ. 183ա-346բ Այս բառ[ք] քեր­թո­ղա­կանք վասն չա­փոյ հո­մե­րա­կան տա­ռի­ցն, վասն զի քեր­թո­ղա­կան ար­հեստ­քն չա­փա­բե­րա­կանք են եւ չա­փով վա­րին, զի յա­ճա­խա­պէս փո­խա­բե­րին սա­կս զար­դու ճար­տա­սա­նից, եւ հարկ է հո­գե­հա­մար եղա­նիլ - Այբ է գիր ձայ­նա­ւոր եւ եր­կա­մա­նակ... Աբ­բա­նայ` Հօր օր­հ­նու­թիւն... 0ցտող` քը­ք­ըն­ճ­օղ կամ բա­ժա­նող: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն: Վերջ:

Դ. 346բ [Յա­ղա­գս չափ-կշ­ռոց] - Դա­հե­կա­նն մի ոս­կի է... (ապա` «Նու­կի», «Սա­տէր», «Սի­կղ», «Կեն­դե­նար», «Տա­ղանդ», «Ոլոմ­պի­աթ»):

Ե. 349ա-457ա Գիրք պատ­ճա­ռաց, այ­սին­քն է սահ­մա­նած, զոր հա­ւա­քեալ է ի բա­նից իմաս­տա­սի­րաց եւ ի լա­տի­նաց­ւոց վար­դա­պե­տաց եւ թարգ­մա­նեալ Ստե­փան­նո­սի Իլո­վեց­ւոյ բա­նա­սի­րի եւ ի տի­ե­զե­րա­լոյս վար­դա­պե­տի - Աբ­րա­համ է առա­ջին օրի­նակ հա­ւա­տոյ...

Տե՛ս Հմր 110, 370ա-463բ:

Զ. 457ա-73բ Ցանկ է Յայս­մա­ւուր­քի ըստ այ­բու­բե­նից, վասն դիւ­րաւ գտա­նե­լոյ զպատ­մու­թիւն եւ զվ­կա­յու­թիւն սր­բոց մար­տի­րո­սաց, զոր եւ կա­մես­ցիս - Աբու­դի­մո­սի վկա­յին` 0գոս­տո­սի ԻԵ... Քրիս­տո­նեայ կու­սին` Յու­լիս ԻԳ: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք: Վերջ:

Է. 474ա-90բ [Աշ­խար­հա­ցոյց Վար­դա­նայ Արե­ւելց­ւոյ]

ա. 474ա-5ա Վասն ծո­վուց եւ քա­ղա­քաց եւ գիւ­ղ­օ­րէ­ից անուանց եւ աշ­խար­հաց` Վար­դան վար­դա­պե­տի արա­րեալ - Եւ նախ­քան զա­մե­նայն խն­դ­րես­ցուք զե­ղեալ­քս... Եւ յետ նո­րա գա­ւառք Գօ­գա­րաց­ւոց:

բ. 475ա-90բ Ի վե­րայ այ­բու­բե­նից` Անուանք քա­ղա­քաց - Ա. Ագա­թա­փարթ, որ է Մծ­բին եւ այժմ Մս­է­ա­պին կո­չի... Քեբ­րոն է դամ­բա­րան նա­հա­պե­տա­ցն, որ եդան յայ­րին Սի­կի­մայ:

Այլ խմ­բա­գ­րու­թիւն, հա­մա­ռօտ եւ տե­ղ­ա­նուն­նե­րի այբ­բե­նա­կան դա­սա­ւո­րու­թեամբ: Հմմտ. Հմր 20, 251ա-7ա, «Աշ­խար­հա­ցոյց Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի», Փա­րիզ, 1960, էջ 1-76:

Ը. 490բ-2ա Վասն տն­օ­րի­նա­կա­նաց տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի: Այս­պէս գտաք ի պատ­մա­գ­րա­ցն ոս­կի գրով ի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս քա­ղա­քն - Եւ այս­պէս պատ­մե­ցաւ. Յոր­ժամ առին զթա­գա­ւո­րա­կան քա­ղա­քն ֆռան­գաց... Պատ­մու­ճա­նն աս­տուա­ծա­յին, որ էր փո­րան­կեալ ամե­նե­ւին... Այս­պէս օրի­նե­ցաւ ի թվին Հա­յոց ՃՀԶ (727) ի փառս Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

182բ Զա­ռա­ծեալ մե­ղօք սու­տ­ա­նուն Ազա­րի­այ քար­տու­ղարս յի­շել մաղ­թեմ ի ձէնջ` ըն­թեր­ցո­ղացդ, զվար­ձն ի Քրիս­տո­սէ առ­նու­ցուք: Ի թուին ՌՃ­ԽԱ (1692) գրե­ցաւ (նման` 457ա):

348ա Փա՜ռք... որոյ ամէ­նա­ռատ շնոր­հիւն Հոգ­ւոյն Սր­բոյ կա­տա­րե­ցաւ զԲառ­գիր­քս լաւ եւ ըն­տիր եւ լի­ա­կա­տար, ի թուա­կա­նիս մե­րոյ ՌՃ­ԽԱ (1692) եւ ի փրկ­չին մե­րոյ կե­նա­րա­րին Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ՌԶՃՂԲ (1692), յաշ­խար­հիս Պար­սից ար­քայ[ա]նիստ քա­ղա­քիս` ըստ գրոց Շօշ կո­չե­ցե­լոյ, որ այժմ Աս­պա­հան ար­տա­ձայ­նի, ի գեօ­ղա­քա­ղա­քիս Ջու­ղա­յու, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի եւ Սուրբ Բեթ­ղէ­հէ­մի եկե­ղե­ցեաց, ի թա­գա­ւո­րու­թեան պար­սից Շահ-Սլէ­մին եւ ի դի­տա­պե­տու­թեան Հա­յոց տեառն Եղի­ա­զա­րու եւ ի վե­րա­տես­չու­թեան նա­հան­գիս Պարս­կաս­տա­նի եպիս­կո­պո­սի Ստե­փա­նո­սի արի եւ քաջ հո­վուա­պե­տի սր­բոյ: Արդ, աղա­չեմ հան­դի­պո­ղացդ եւ յա­րե­ւան­ցի տե­սա­նո­ղացդ, որք հան­դի­պիք սը­մա տե­սա­նե­լով` յի­շես­ջիք զմր­քուզ դուզ­նա­քեա տրա­մա­գ­ծա­ցս ծր­օ­ղի, որ ի վեր­ջ­նուս զա­պի­կար սու­տա­նուամբ քար­տու­ղար Ազա­րի­այ անուամբ եւեթ, եւ Արէ ամ­սին եւ զրա­հեա կա­տա­րե­ցի շնոր­հա­բաշ[խ] Սուրբ Հոգ­ւոյն, որ բաշ­խ­օղ է արա­րա­ծոց. մաղ­թեմ յի­շա­տա­կել ի մի­տս բա­րիս ձեր, ո՜վ սուրբ վեր­ծա­ն­օղք եւ գա­ղա­փա­ր­օղք, պա­տուա­կան հարք եւ ||(348բ) եղ­բարք, յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս զծ­ն­օղ­քն իմ` զՄ­կր­տիչ քա­հա­նայն, եւ զմայրն իմ` Եզ­տի­խասն, եւ եղ­բար­քն իմ` զԿա­րա­պետ վար­դա­պե­տն եւ ըզՅո­հան քա­հա­նայն եւ զԳ­րի­գորն, որ է ան­յի­շա­տակ, եւ զքոյրն իմ` զԳու­լու­մն, եւ դուք զվար­ձն ի Յի­սու­սէ Քրիս­տո­սէ առ­նու­ցուք հա­րիւ­րա­պա­տիկ:

Դար­ձեալ յե­րե­սան­կեալ աղա­չեմ ըն­թեր­ցո­ղացդ, յի­շես­ջիք զքար­տու­ղարս` զա­ռա­ծեա­լս մե­ղօք Ազա­րի­այս, եւ զկո­ղա­կի­ցն իմ` զԹա­գու­հին եւ զՅու­լապ­խա­նն, որք հան­գու­ցեալք են ի Քրիս­տոս, եւ զոր­դի­քն իմ` զԹա­սա­լին եւ զՀայ­րա­պե­տն, եւ զդուս­տրն իմ Եզի­խա­նն, որք են հան­գու­ցեալք առ Աս­տուած, եւ զմի­ա­մ­օր որ­դին իմ` զՊ­րոյ­խո­րո­նն, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեա­նն առա­ջի Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ է աւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ամէն: Հայր մեր, որ յեր[կի­նս]:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

348բ (Շղա­գիր) Յի­շե­ցէք, ըն­թեր­ցողք եւ վեր­ծա­նող Բա­ռա­րա­նիս, զՄես­րով[բ] եպիս­կո­պո­սս Սմ­բա­տեանց Նա­խի­ջե­ւան­ցի եւ զգ­րա­դա­րա­նա­պետ Սր­բոյ Էջ­մի­ած­նի` ըզ­Ներ­սէս եպիս­կո­պոսն Վա­ղար­շա­պատ­ցի, ի 1886թ.:

Կն­քա­դ­րոշմ` 61բ, 182բ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Ազա­րի­այ:

452

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ - XVIII

ՍՏԱ­ՑՈՂ` Զա­քա­րիա վրդ. Էջ­մի­ած­նե­ցի՞:

ԹԵՐԹ` 72+1(կրկ. 1). չգ­րուած` 1ա, 42ա, 68ա,72բ:

ՊՐԱԿ` 1x1+9x8(Զ 6)+1x2: ՆԻՒԹ` թուղթ, թա­գա­ն­շան եւ «...Բ՞ ՀՒԼԲ ՑԸ» լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21x14,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (տար­բեր: Նմուշ` 18ա): ՏՈՂ` 20-32 (խառն): ԿԱԶՄ` ճն­շա­գ­ծուած շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` թուղթ, աս­տա­ռը` չիք:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից խու­նա­ցած եւ գու­նա­փո­խուած, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը տեղ-տեղ պատ­ռուած եւ մկն­կեր (71-2): Կազ­մը փոք­րա­ցած եւ ցե­ցա­կեր:

ԾՆԹ. Ձե­ռա­գի­րը գրուած է հա­ւա­նա­բար 1797-ից առաջ, իսկ յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն­նե­րը` յե­տոյ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

1. 6բ Մեկ­նու­թիւն նշա­նա­գ­րաց ալ­ֆա­բե­նից եբ­րա­յեց­ւո­ցն, թէ զի՛նչ մի­բա­նու­թիւն ու­նի­ցին եւ կամ որ­պէս - 1. Ալիֆ` ու­սու­մն նշա­նա­գ­րաց... 22. Թաւ` նշան կամ կո­չու­մն: 22 բա­ւէ:

2. ա. 9ա-30ա Հա­մա­հա­ւա­քու­մն [տաճ­կե­րէն] բա­ռից` հա­մա­ռօտ լուծ­մամբ, ըստ դա­սա­ւո­րու­թեան այբ­բէ­նա­կան կար­գի... - Ա. Ագիլ, իփ­րէտ­մէնտ, ագ­ըլ­լի` մտա­ցի, խե­լա­ցի... Ֆէ­հմ ու ֆի­րա­սէթ` խո­հե­մու­թիւն:

բ. 30ա-1ա Յա­ղա­գս բա­ռից ոմանց մնա­ցոր­դաց - Այա՜, է՜յ ատէմ, ի՜յ ատեմ` ո՜վ մարդ... Տատ ֆէ­րեատ` աղա­ղակ: Աւարտ:

գ. 31ա Այս բա­ռերս արապ­պէ­րէն կամ պար­սից կամ տաճ­կաց կամ հա­յոց` այլ քա­նի մի մնա­ցորդ­ներ - Քեօթ­րում ան­դա­մա­լուծ... Սէն քի ասիւ­ման­տէ սին` որ եր­կի­նս ես:

3. 31բ-2ա Քա­նի մը սաղ­մոս տաճ­կե­րէն գրեմ քե­զի (քա­ղուա­ծոյ) - Ալ­լա­հ­ըն քէ­րէ­մի իլէ եէր տօլ­տի...

4. 32ա Գործք մի յա­ռաջ բե­րե­լոյ պի­տոյ է նմա - 1. Գու­վէթ (ոյժ), 2. իլմ ու ագլ (գի­տու­թիւն եւ խելք), 3. արա­տէթ (կամք)...

5. 33ա Տէ­րու­նա­կան Հայր մե­րին: Տուա­յի իլա­հի­յէ... տիր - Աթա­մ­ըզ, քի սի­մա­տէ սին...

Բ. 33բ-40բ [Պատ­մու­թիւնք ի Հա­րանց վա­րուց հա­յա­տառ թուր­քե­րէն]

ա. 33բ-40ա [Յա­ղա­գս Մա­րի­ա­մու Աս­տուա­ծած­նի]: Պէ­րա­յի հազ­րէ­թի Մէ­րի­էմ վա­լի­տէ Մէ­սի­ուլ­լահ: Իպ­րէթ պի­րին­ճի - Պիր թաս­վիր­ճի սէ­նա­ա­թի­նէ մա­հիր...

բ. 34աբ Յա­ղա­գս ագա­հու­թեան: Պէ­րա­յի թա­մահ­քեար­լ­ըգ: Էլա­մէթ պի­րին­ճի - Պիր պայ տէվ­լէթ­լի հա­լի հա­յա­թին­տէ...

գ. 34բ Յա­ղա­գս աղօ­թից: Պէ­րա­յի տուաի ու համտ ու սէ­նա: Իպ­րէթ պի­րին­ճի - Տուաէ ալ չագ կեօ­նիւլ­լիւք...

դ. 34բ-5բ Յա­ղա­գս անզղ­ջու­թեան: Պէ­րա­յի թէ­օ­պէ­սիզ­լիք վէ իս­թիղ­վար­ս­ըզլք: Իպ­րէթ պի­րին­ճի - Թէ­օ­պէ ու իս­թիղ­ֆար տըր ճիւր­մին թա­ն­ը­մագ...

ե. 35բ-6ա Յա­ղա­գս ան­հ­նա­զան­դու­թեան: Էմ­րէ միւ­թի օլ­մագ պէ­յա­նին­տէ տիր - Ճգ­նա­ւոր­լա­ր­ըն պի­րի թէն­պիհ­լէ­նիպ:

զ. 36բ-7բ Յա­ղա­գս ապ­աշ­խա­րու­թեան: Պէ­րա­յի թեօ­պէի իս­թիղ­ֆար-Խր­ս­ը­զ­ըն պի­րի խա­սիմ­լէ­րի­նէ րասթ կէ­լիպ...

է. 37բ-8ա Յա­ղա­գս նա­խան­ձու: Պէ­րա­յի հա­սէտ - Պիր Ճին­լի ղա­յէթ սը­գ­լէթ չէ­քիր իտի...

ը. 38բ-9ա Յա­ղա­գս ուղ­տա­տե­ղաց: Զի­եա­րէթ­կեահ­լէր փաք­լէն­տի - Տէվ­լէթ­լի սո­յուն­տէն պիր տիշ էհ­լի տէ­օ­շէ­կէ տիւ­շիւպ...

թ. 39ա Յա­ղա­գս բար­կու­թեան: Պէ­րա­յի խշմ ու թահ­վէր - Կիւ­րոս Աճէմ շա­հի Պաղ­տատ իւ­զէ­րի­նէ վար­տի...

ժ. 39բ Վասն ար­գել­ման պատ­ճա­ռաց հպար­տու­թեան: Մաղ­րու[ր]լուգ սէ­պէ[պ]նին մէն էթ­մէք - Արիս­տո­տէլ տէ­միշ, քի պիր հա­ր­ըն ու եա­վուզ աթ­ըն...

ժա. 40աբ Վասն քն[ն]ու­թեան: Պէ­րա­յիյ արա­մաք իր­տէ­մէք - 0գոս­տի­նոս րու­հ­պան­լէ­րին սէր­վէ­րի...

ժբ. 40բ Յա­ղա­գս խա­ղա­լոյ: Պի­րա­յի գու­մար­պա­զի իս­տի­ս­ղալ - Պիր գու­մար­պազ թավ­լու օյ­նար իտի...

ժգ. 40բ Յա­ղա­գս գո­հա­նա­լոյ ի հի­ւան­դու­թեան: Պէ­րա­յի խաս­թէ­լիք­տէ շիւ­քր իթ­մէկ - Տա­խի պիր մէրտ ճէնկ­ճի օր­ման­լ­ըգ իչին­տէն...

գ. 47ա-58բ [Տա­ղա­րան հա­յա­տառ թուր­քե­րէն]

ա. 47ա Ա. Ոտա­նա­ւոր աթա ու վա­լի­տէ իւզ­րէ - Էպր կի­պի կէլ պա­հիր­տէն չէք ապի, /Ապի խօշ էթ օլ պու­լու­տէ սէն թա­պի...

բ. 47աբ Բ. Իքինճ[ի] ոտա­նա­ւոր եա­րան ու տին­տա­շի­նի նէֆ­սին քի­պի սէ­վէ­սին - Կէլ, ազի­զիմ եա­րի սա­տիգ, պիլ հա­գի, /Տէ­րուն­տէն սէվ, պիր ֆէրտ գօ[յ]մա հիչ պա­գի...

գ. 48ա [Գ]. Ոտ[ան]աւոր աշ­գի հագ մու­հա­պէ­թի վե­րայ - Աաշ­գի հագ­գէ կէլ էմին օլ, էյ փիւ­սէր, /Ըշ­գի հագ­գէ գա­տր իս­թէ­մէզ­սէն էկէր...

դ. 48բ Դ. Ոտա­նա­ւոր արզ ու շէհ­վէթ իւ­զէ­րի­նէ - Նէֆ­սի ար­զուի­լէ նա­զար էթ­մէ կէլ, /Իլ մալ իչիւն ճան ու պա­շ­լէ եիթ­մէ կէլ...

ե. 49ա Ե. Փէն­տ­նա­մէ զի­նա ու ֆըսք իւ­զէ­րի­նէ - Պուի հա­գ­տէն քիմ իճ­տի­նապ չէք­մէ­տի, /Ապի թու­ֆան ան­կա ֆայ­տէ իթ­մէ­տի...

զ. 49բ-50ա Զ. Էն գա­րիպ կիւ­նահ­քա­րի ճի­էն­նէ­մէ տիր - Էպէտ թա­մու իս­մին սըթ­մայ պիլ հէր տէմ, /Սահ­ֆա­էթ­տէ զիք­րէ կէ­թիւր սէն մու­տէմ...

է. 50բ Է. Ոտա­նա­ւոր տա­մա­ին վիճ­վի վե­րայ - Կէլ տէս­թի­նէ սէն նի­զամ վէր, ղա­նի օլ, /Խա­սիս­լի­կէ րուս­խէթ վէր­մէ, մա­նի օլ...

ը. 51աբ Ը. Փէն­տ­նա­մէ մու­գի­րր կիւն­հաի վե­րայ - Է՜յ կիւ­նահ­քեար, չէք­մէ պի­ֆէրտ իճ­տի­նապ, /Կեօ­զիւն եա­շ­ըն տէր­տի­նէ էթ­սէն կիւ­լապ...

թ. 51բ Թ. Ոտա­նա­ւոր իլ­մի հիք­մէ­թի վե­րայ - Իլ­մի հիք­մէթ էշ­կին­տէ պէն­տէ օլ, /Տէր­կա­հն­տէ օյա­նիգ տուր, զին­տէ օլ...

ժ. 52ա Ժ. Ադա­յի իճ­թ­նապ ու իթի­րազ իւ­զէ­րի­նէ - Հագ գօր­գու­սին կէր եար իթին էօ­զու­նէ, /Հէ­րամ ու ֆլագ հիչ կէ­օ­րուն­մէզ կեօ­զուն­նէ...

ժա. 52ա-3ա ԺԱ. Իսա իպ­նուլ­լա­հ­ըն օնի­քի փէն­տի իւզ­րէ - Կիւշ էթէ տէր­վիշ հագ Մէ­սի­հին պէն­տէ­սի, /Մէճ­տէ նի­ճէ խա­սիմ իտի քէն­տիւ­սի...

ժբ. 53ա ԺԲ. Փէն­տ­նա­մէ ի վե­րայ խո­նար­հու­թեան - Կէր թէ­վա­զի փայ օլ­տին­սէ, նէ՞ մա­նի, /Հէ­նիզ րի­քապ փա­յի­նէ պի­լ­սէն անի...

ժգ. 53բ ԺԳ. Հայ­վա­նաթ­տէն իպ­րէթ ալ­մաղ իւ­զիւն օլ­տի պու-Գուշ վար, քի էթ եէ­տի­րիր­լէր, /Գուշ վար, քի էթի­նի եէր­լէր...

ժդ. 53բ-4ա [ԺԴ]. Ոտա­նա­ւոր հա­սէ­թի խայ­սիմ ղէ­րէ­զի վե­րայ-Կէլ օլ­մա գար­գայ մէ­յիտ չէշ­մի­նէ մա­յիլ, /Քիմ­սէ եօմ­րին քէ­սիպ էթ­մէ հէմ զա­յիլ...

Ժե. 54աբ [ԺԵ]. Մէ­զա­քի ճի­հա­նի ալէմ իւզ­րէ տիր - Հա­յիֆ հէ­զար պու ճի­հա­նի սէ­վէ­նէ, /0 ճի­հան­տէն պի­լա խա­պէր կէ­զէ­նէ...

ժզ. 54բ-5ա [ԺԶ]. Մէտ­հի ագիլ ու իլմ սո­ֆու­լախ թէպ­տիր ու նա­սի­աթ-Ֆազլ ու ալիմ օլան պի­լիր կէն­տի­նի, /Մար­տէն հիս­սէ ալ­ըր, սա­գ­լէր պաշ տի­նի...

ժէ. 55աբ ԺԷ. Շէ­րիֆ եէք սէ­լաս իւ­զէ­րին­տէ - Ճէվ­հէ­րի պիր հէմ աս­լի պիր, /Սէ­լաս իւ­գ­նիւմ զա­թի պիր...

ժը. 55բ ԺԸ. Փէն­տ­նա­մէ ալ­չագ կեօ­նու­լ­ու­ղի, վէ էր­մէ­նի­ճէ-Քիմ քի օլա ալ­չագ կեօ­նիւլ, /Սի­նէ­սին­տէ բիթ­սէ պիր կիւլ... (Բ սիւ­նա­կում` հա­յե­րէն) Ով ոք լի­նէր խո­նարհ, հեզ մարդ, /Ի կուրծ­քն իւր բա­ցուէր մի վարդ...

ժթ. 55բ-6բ ԺԹ. Սա­դու­կե­ցի­լէ­րէ սի­թէմ վէր­մէկ - Պէ զեֆ­գին սիւր ըռա­ֆա­զի տէր սան­կա, / Թէ­վա­թուր տուր հէչ օգ տէկ­տի՞ մի պան­կա...

ի. 57ա-8ա [Ի.] Փէն­տ­նա­մէ ման­շէր կիւ­նին զի­քը էթ­մէք իչուն-Նէ թէ­տ­պի­րին վար իսէ, կեօր այ կեօ­զում, / Գուր­բան օլա սա­նա պու ետ­նա էօ­զում...

իա. 58ա Ի[Ա]. Փէն­տ­նա­մէ մէ­զա­գի ալէմ - Միւր­տէ­խա­նէ տիր պու ալէմ, էյ ճիւ­վան,/ Նէյ­լէ­մէլք չալ­կի թան­պուր ու նէյ­զան...

իբ. 58բ ԻԱ (ԻԲ). Փէն­տ­նա­մէ նաս­հի­է­թի Մէ­սի­հուլ­լահ - Կի­րէ­լիմ պաղ ու պաղ­ճա­յէ սա­նի զէն­պուր, /Ճէմ էտէ­լիմ թեօհ­ֆէ չի­չէք, միսք ու ան­պէր...

իգ. 59ա-60ա Այս է կտ­օր ոտա­նա[ւ]որ փէք պի­տա­նի - 59ա Աթա­ս­ըզ օղ­լա­նի օլ փէյ­տա, իտէր, /Մէհտ թֆ­լի օհ կեօ­յայ իտէր... 60ա Ել էզէր, տէ­րեա­տէ մա­հի­լէր, ենէ տէ­րեա­յի ֆէ­հմ իթ­մէզ, /Անա պէկ­զէր ճի­հան խալ­գի, քի օլ եէ­զ­տա­նի պիլ­մէզ­լէր:

Դ.ա. 62ա Նշան սի­րոյ: Նշա­նի վէ ալէ­մէ­թի մու­հապ­պէթ - Նէ՞ նշան ու էսէ­րի­լէ պի­լի­նիր սա­տի­գա­նէ տօսթ­լուգ...

բ. 62ա-3ա Ի վե­րայ ապ­աշ­խա­րու­թեան: Ֆիտ­նի­պա­զու­թիւն սա­տա­նա­յի: Ձ.Կորն., 13,2 - Տա­յիմ թա­սա­լա­նու­րի­տի ֆա­սի­գ­լար իչուն...

Ե. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք չգ­րուած էջե­րի վրայ` երեք տար­բեր ձեռ­քով]

1. (Յա­կօբ գր­չի)

ա. 1բ [Գիր կայ­ծա­կան] - Թա­փա­հա­րէք հե­թա­նոսք եւ այ­լն...

բ. 1բ Ալէ­լուիա զի՞նչ թարգ­մա­նի - Պա­տաս­խա­նի. Ա` Հայր, լէ` Որ­դի, լու` Հո­գին Սուրբ, իա` մի­ա­ս­նա­կան աս­տուա­ծու­թիւն:

գ. 1գ-2ա [Քա­րոզ ի բա­նն Մատ­թէի] - Թէ ոք ասի­ցէն, թէ Մատ., ԺԲ, 40. Զին­քն Յօ­նա­նու մար­գա­րէ­ին նմա­նե­ցոյց...

դ. 2ա-5ա Մատ­թէ­ոս վար­դա­պետ. Քա­րոզ Վար­դա­վա­ռին - Հարց. Վասն է՞ր Մատ., ԺԷ. 1. Եւ ետ Զ աւուր առ­նու ընդ իւր զՊե­տ­րոս...(հե­ղի­նա­կի անու­նը ջն­ջուած):

ե. 5բ Սր­բոյն Գրի­գո­րի եռա­մե­ծի քաջ հռե­տո­րի... [Գի­տու­թիւն ի քա­նի՞ բա­ժա­նի] - Գի­տե­լի է, ըստ կա­նո­նաց իմաս­տա­սի­րաց... (հե­ղի­նա­կի անու­նը ջն­ջուած):

զ. 5բ-6ա Իգ­նա­տի­ո­սի, որ է աս­տուա­ծզ­գեաց - Ընդ ամե­նայն մար­դոյ ըստ կա­մա­ցն Աս­տու­ծոյ խո­սես­ջիր...

է. 6ա Ջու­լապ - Առ կա­թն մա­քու Ա ըշ­տով...

ը. 6ա (վրա­ցե­րէն քա­ռեակ):

թ. 7ա Աւե­տա­րան ըստ Ղու­կա­սու. Գլուխ ԺԵ, 11 - Եւ ասէ. Առն մի­ոջ էին Բ որ­դիք...

ժ. 8բ Սաղ­մոս (ՃԺԴ, 3) - Զնե­ղու­թիւն եւ զանձ­կու­թիւն գտի...

ժա. 41աբ [Վկա­յու­թիւնք յա­ղա­գս աղօ­թից] - Ար­դուն կա­ցէք... (Ղուկ., ԻԱ, 36):

ժբ. 41բ Հարց. Վասն է՞ր ՃԽԸ սաղ­մոս ի ժամ Տէր եր­կ­նի­ցին եր­գեն...

ժգ. 44ա [Տաղ Սա­յեաթ Նո­վա­յի` վրա­ցա­տառ հա­յե­րէն] -

(«Քիզ կու գո­վիմ խա­ղի մէչ, /Շուր իս գա­լի բա­ղի մէչ/... Սա­ի­աթ Նո­վէն վուչ դա­ջա­նա,/ Աչ­վիրթ ոս­կէ փան­ջան ա...»):

«Չիս ասում թէ...» սկզ­բ­նա­տո­ղով տա­ղից 3 տուն, խառն

դա­սա­վո­րու­թեամբ` Դ, Ա, Ե:

ժդ. 45ա-6ա Յօ­հան Ոս­կի­ա­բա­նէ ասա­ցեալ ի տի­րա­ցու Պաղ­տա­սա­րէ ոտա­նա­ւո­րեալ (Ա-Ք) - Այ­բն Աս­տուած է օրի­նակ, /Ու­սու­ցա­նէ քեզ հա­մար­ձակ/... Եւ ասաս­ցես Տէր ողոր­մի` /Ինձ Մա­նուէլ մե­ղա­ւո­րի:

Հմմտ. «Բանք խրա­տա­կանք ի յԱ­ռա­քել վար­դա­պե­տէ (Բա­ղի­շեց­ւոյ)

յա­ղա­գս ման­կանց» (Հմր1553, 245բ): Վեր­ջ­նա­տո­ղում յի­շա­տա­կուող

«Մա­նուէլ»-ը հա­ւա­նա­բար նա­խ­օ­րի­նա­կի գրի­չն է:

ժե. 46աբ [Յա­ղա­գս սր­բոյ Եր­րոր­դու­թեա­նն] - Աս­տուած անու­նն` յաս­ս­է­ած զմեզ, կամ` ստեղ­ծ­օղ...

ժգ. 46բ [Բէյթ] - Ղու­րիւր օլ­մա մա­լէ, միւլ­քէ, /Տի­մէ եօգ­տիր պե­նիմ կի­պի...

Կից` մի այլ տար­բե­րակ. «Չօք գույ­վան­մա մա­լա, մուլ­քա...»

ժէ. 63ա Առա­կաց, 15, 1 - Միւ­լա­յիմ ճէ­վապ րէ­տտ իտէր խշ­մի...

ժը. 63ա-6ա Բնու­թիւն եւ էու­թիւն մի են - Պատ­ճառն այս է, զի...

Յա­ջոր­դում են աս­տուա­ծա­բա­նա­կան եւ դա­ւա­նա­բա­նա­կան բազ­մա­թիւ

մա­նր քա­ղուածք­ներ:

ժթ. 66բ Ոտա­նա­ւորս այս ամե­նայն մե­ղս իւր խոս­տո­վա­նես­ցի... եւ ի նո­ցունց հրա­ժա­րիլ ուխ­տես­ցէ - Ան­մե­ղի Աս­տուա­ծոյդ իմոյ` Հօր եւ Սուրբ Հոգ­ւոյ, /Մե­ղայ ըստ անա­ռա­կին ի յեր­կի­նս եւ յա­ռա­ջի քո...

ի. 66բ Ամե­նայն ինչ աղօ­թա­կան գիրք կար­դաս, վեր­ջն ասա - Այսց աղօ­թիւք լեր դու կա­տա­րող...

իա. 66բ Գո­հու­թեան եւ շնոր­հա­կա­լու­թեան աղօթք - Զգո­հու­թիւ­նս եւ զշ­նոր­հա­կա­լու­թիւ­նս...

իբ. 67ա Այս են առա­քե­լոց կա­նանց անուան­քն - Պե­տ­րո­սի կնոջ անու­նն Սո­փի­այ էր...

2. (Ան­ա­նուն յա­ւե­լա­գ­րո­ղի)

ա. 7բ-8ա Հա­ւա­տամ - Իգ­տի­գաթ (արա­բե­րէն) - Յօ­մն պա­լահ ւոհդ էպան ըլ-քուլ խալղ ըլ-սէ­մա...

բ. 32բ [Հա­ւա­տամք] - Իթի­գաթ էտէ­րիպ եէք խու­տա­յէ...

գ. 42բ Ո՞յք [են] Եժ-ան տն­օ­րէ­նու­թիւնք Քրիս­տո­սի - Ե ասի ու­րա­խա­կան, այ­սին­քն` Աւե­տի­քն...

դ. 42բ [Առա­քի­նու­թիւնք ընդ­դէմ մո­լու­թեանց] - Խո­նար­հու­թիւն` ընդ­դէմ հպար­տու­թեան, բա­րե­հա­ճու­թիւն` ընդ­դէմ նա­խան­ձու...(նոյ­նը` 68բ):

ե. 42բ [Ի բա­նն] Ղու­կաս [ու, Ա, 80]. Մա­նու­կն աճէր եւ զօ­րա­նայր - Եւ զայս ոչ գի­տա­ցին, թէ աճե­լն եւ զօ­րա­նա­լն... (շար. թուր­քե­րէն) Լա­քին, ան[ա]լէր, փի­տէր­լէր...

զ. 43բ Տէ­րու­նա­կան Հայր մեր լա­տի­նե­րէն - Փա­թեռ նօս­տէռ...

է. 43բ [Տէ­րու­նա­կան Հայր մեր յու­նա­րէն] - Բա­տեր իմո­նոս, օ էն­տիս...

ը. 44բ [Տէ­րու­նա­կան Հայր մեր ասո­րե­րէն] - Ապուն պշ­մա­եօ...

թ. 60ա-1բ [Յա­ղա­գս բա­րի վա­րուց] - Էֆէն­տի­միզ Յի­սուս Քրիս­տոս տէ­միշ սուրբ Աւե­տա­րան­տա...

ժ. 61բ [Բէյթ] - Նէ ճան­տր ճան իչին­տէ, /Ճան օլան ճե­նա­նի պիլ­մէզ­լէր...

ժա. 61բ Արի­ու­թիւն - մերտ­լիք - Արի մար­դոյ պետք է այս սի­լա­հ­ըս ղու­շան­միշ ըլա (Այս­քան. վրան գիծ քա­շուած):

ժբ. 61բ Շէ­րա­աթ պէշ շէյ­տէն պօ­զու­լար - 1. Ըր­ըշ­վաթ­տէն, 2. գօր­գու­տէն, 3. միւ­րա­յի­լիք­տէն...

ժդ. 61բ [Թէ ո՞յք սահ­մա­նե­ցան] - Ե(=Է) խոր[հ]ուրդ եկե­ղու­ցուն սահ­մա­նեաց Քրիս­տոս...

ժե. 67բ Ընդ­դի­մու­թիւն փա­փին են այ­սո­քիկ. Գործ, 2, 33 - Նախ. Պե­տ­րոս ասէ վասն Քրիս­տո­սի...

ժզ. 67բ [Անուն հօրն Մով­սի­սի մար­գա­րէի]. Ելից, Զ գլուխ, Ի հա­մար - Մօ­սես մար­գա­րէ հօր անու­նն զԱմ­րամ...

ժէ. 71բ [Յա­ղա­գս խրա­տուց - Մար­գա­րէ]քն խրա­տէն եւ ու­սու­ցա­նեն մեզ...

3. (Բանք Զա­քա­րի­ա­յի վրդ. Էջ­մի­ած­նեց­ւոյ)

ա. 43ա [Ի բա­նն Մատ­թէի, Է, 9]. Որ խն­դ­րէ ի Հօ­րէ հաց... - Այս է. Հաց` զհա­ւա­տն ասէ...

բ. 69բ [Դե­ղա­գիր] - 16 դրէմ զեն­չե­ֆիլ, 10 ավ­լի ճէն քեօ­քի...

գ. 70ա Մարդ եւ աշ­խար[հ] - 0րի­նակ ձեզ ձուն հա­ւի, վե­րին կը­չե­պն հուրն է...

դ. 70բ-1ա Ոչ մի­այն հա­ցիւ կեց[ց]է մարդ... - Բանք աս­տուա­ծա­յին են իբ­րեւ զհուր...

ե. 71ա [Գու­շա­կու­թիւն] - Եթէ ձախ ականջ հն­չէ, հիւս[իսա]յին կող­մա­նէ ձայն լս[ես]...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 8բ (Յա­կօբ գր­չի, եղ­բայ­րա­գիր ծած­կա­գ­րով)

Ցբգչ­փ­շֆ­ց­ըշ գբւ­բե­ցւչ­փեւ,

Կբկհզբխ ծչցհչփց[ե]շ կբշ­լւչ­փեւ,

Էլ խչնվշ բշրզվ լյբշբխ`

Յբեւչփց ձչդչց ձչդչց րզվբշզխլ:

Նբհֆգ

(Րա­բու­ն­օ­րէն բա­ցա­դ­րես­ցուք,

Ծած­կեալ խոր­հուր[դ]ն ծա­նի­ցուք,

Զի լոյսն ան­տես իմա­նա­լի`

Մա­քուր հո­գոց տե­սա­նե­լի:

Յա­կօբ)

2. (Զա­քա­րիա վրդ. Էջ­մի­ած­նեց­ւոյ` 1797-1814թթ.)

1բ Թւին ՌՄ­ԾԷ (1808), մա­յի­սի Լ: Գան­ձա­պետ կար­գե­ցի Ղա­զան­ջէ­ցոց եկե­ղե­ցին: Զ[ա]ք[արիա] վար­դա­պե­տս:

- Ա լի­տր մո­մն` Ա [ոս­կի] Ե շա­հի, ՃԾԵ (155) ջուխտ մա[ն] տր մոմ` Բ - շա­հա­նոց, Ի ջուխտ` ըռի­ա­լա­նոց, ԻԳ ջուխտ` ապա­սա­նոց, 1 շա­հի:

7ա Ազ­նիւ աղա Մէ­լիք Մի­նա­սի որ­դի­քն Աս­տուած պա­հի ազ­կիլ` աղա Միր­զա Թո­րոսն, Կա­րա­պետ, 0հան­ջան, Ըս­տէ­փան:

67ա փե­տր­վա­րի Ա, Ե - շա­փ­ը­տի:

68բ թւին ՌՄ­ԾԸ (1809), յու­նի­սի ԺԴ մտանք Լան­քա­ռան:

69բ Էջ­մի­ած­ն­ը­ցի Զա­քա­րի[ա] վար­դա­պե­տս թւին ՌՄԿ (1811), յամ­սեա­նն սեբ­տեմ­բե­րի ԺԷ, Աս­տու­ծով պա­րոն Կա­րա­պետ Դօլ­գօվն կար­գե­ցաք սուրբ Աթո­ռին վէ­քիլ եւ գան­ձա­պետ:

- Թւին ՌՄԿ (1811), դեկ­տեմ­բե­րի Ե-ին Ան­ձա­լուի­ցն ելի. Ժ-ին Աս­տու­ծով մտանք Լան­քի­ա­ռան: Յուն­վա­րի ԺԷ քօ­չա­քօչ էլաւ. հայք` Սա­րու եւ թուրք` Գօ­մէ­շա­վան:

- Թւին ՌՄԿԲ - սին (1813), հոկ­տեմ­բե­րի Բ-սին ելի Սա­րու կղ­զի­ցն. Թ-ին մտանք Աս­տու­ծով Բա­քու քա­ղա­քն:

- Աս­տու­ծով թւին ՌՄԿԳ (1814), ապ­րե­լի Ը ելի Բա­քուի­ցն:

71ա Թվին ՌՄԽԶ (1797) ելք աւ­լեց պ[ա]տկ[ե]ր Գ - շաբ­թի է, եօթ­նե­րեակ տար­ւոյն եւ քա­նիք լուս­նի վե­րա­դիր: Այս տա­րի եօթ­նե­րեակ Գ եւ վե­րա­դիր ԺԲ, Նա­ւա­սարդ Դ - շաբ­թի եմուտ:

- Բ ոս­կի բա­ջաղ­լու` գան­ձա­պետ Առա­քե­լն, Լ [ոս­կի] թու­ման` գան­ձա­նակ գրէ­ցի. մե­ծա[ւ]որին` Խ [ոս­կի] իմ­դա­դի­այ. ջա­մն ՀԲ (72) [ոս­կի] դ[ա]ռ[աւ]:

- Տէր Մկր­դի­չն ԺԱ [ոս­կի] գան­ձա­նակ, ԻԲ [ոս­կի] իմ­դատ[իայ]:

- Շու­շու փող` Ժ [ոս­կի], մեր` Ե [ոս­կի] լի­նի, չու­րու կա Շու­շուա փողն:

71բ ///որ­դին Սար­գիս Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի պատ­կե­րին տէրն է. ///րին յի­շա­տա­կն է. յիշ­վի ի մէջ պա­տա­րա­գին:

- Թա­թո­սենց Մօվ­սե­սի կո­ղա­կից Ելե­նն, որ­դին Սա­հա­կին, ով որ զիմ ղր­կած Պար­փու ան­կո­ղի­նն կամ բար­ձն կամ... (1 բառ ան­ըն­թեռն­լի) կու բա­նե­ցն[է]ք, մէկ Հո­գոց կամ Ողոր­մի Սա­հա­կին ասէ. կ[ո]ղա­կից Մա­րի­ա­մն, յոր­ժամ պա­տա­րա­գես, յի­շեա՛:

72ա Նո­յեմ­բե­րի ԺԷ, օրն ուր­փաթ, Ե ոս­կի տ[ա]ւա­րի խարջ անե­լու մեր քի­սի­ցն:

- թւին ՌՄԾԹ (1810)-ին, յուն­վա­րի ԻԱ ըս­կիզ­բն յԱն­ձա­լի:

- Գեն­ջ­է­ու իշ­խա­նաց անուան­քն են այ­սո­քիկ - Մղ­սի Աւե­տիս` 5, տա­նու­տէր Աւէտ, մղ­սի Պե­տ­րոս` 10, մղ­սի Ազա­րիա` 11, Աբ­րա­համ մե­լիք, մղ­սի Ապ­րէս, Ագլ­ցի Ստե­փան` 5, Յա­կո­բեան պլրս (՞), Պօ­ղոս, Աղ­պա­պեն` 11, Յօ­հա­նէս, Պաղ­տա­սար, Պօ­ղօս, պօ­յա­ճի Սար­գիսն` 10, Վար­դա­զարն` 3, Ոս­կան` 4, Նրշ (՞)` 25, Կա­րա­պետ` 15, Գ[ա]բ[րի­էլ]` 25, Նա­զար` 20, Ստե­փան` 32, Գրի­գոր` 2, Յա­կո­բեան` 14 ալթ­մի­շ­լուք ղռիշ, վե­րայ Ոս­կան­տայ` 13 պա­չախ­լու թիւ­մէն­տէ պիր, 5 ոլ­միշ­լն 2 ղռիշ տա­խի պիր: 25, 15, 25, 20, 32, 4, 3, 5:

Դրա­մա­կան մի­ա­ւոր ար­տա­յայ­տող թուե­րը դրուած են եր­բե­մն

անուան վրայ, եր­բե­մն` անուան մօտ:

Գր­չա­փորձ` 8ա (վրա­ցա­տառ հա­յե­րէն` «Բա­տո­նո, սի­րե­լի եղ­բար»): 72ա Մար­տն կու գա ծա­ղիկ­նե­րով, /Յեր­կ­նից (Մու­րատ Խի­կար): 71բ Գա­լով­րէ թի­գա­մէս դի­քէր­լիս օթէ ներ­գի­սի բու­բի­եա­նիս պու­թի թա­փի էկ­նիս (ներ­քե­ւում թարգ­մա­նու­թիւ­նը` «Մայ­րա­պետ, ի՞նչ կա­նես, ի՞նչ կու­զես, ու՞ստի գաս, ո՞ւր կեր­թաս...»): Այլ բա­ռեր` 1բ, 1գ, 6բ, 8բ, 44բ, 68բ, 69ա:

453

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

ԺԷ - XVII

ԹԵՐԹ` 3(Ա-Գ)+360. չգ­րուած` Աա-Գբ, 13բ-4բ, 18աբ, 322ա-60բ: ՊՐԱԿ` 1x3+Ա-ԻԸx12(Բ, ԻԶ 6, ԺԳ 10, ԺԵ 11)+2x16+1x7: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,3x15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 177ա): ՏՈՂ` 25-27 (եր­բե­մն 24-30): ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած: Վե­րա­կազ­մե­լիս ԺԱ պրա­կը դրուած ԺԲ-ից յե­տոյ (կար­դալ` 114, 127-38, 115-26, 139): Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած: Ա-Գ, 18, 322-60 չգ­րուած թեր­թե­րը կցուած են 1821-ին, Եփ­րեմ կթղ.-ի կող­մից:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-7բ Հա­մա­ռօտ խրատ ի բժշ­կա­կան ար­հես­տի, հա­ւա­քեալ ի զա­նա­զան գրոց եւ գեղ­ջուկ բա­ռիւ մեկ­նեալ` հրա­մա­նաւ սուրբ թա­գա­ւո­րին Յով­հան­նի­սի

ա. 2ա [Թէ զինչ պարտ է գի­տե­նալ բժշ­կաց] - Նախ պարտ է գի­տել, որ առա­ջին բժշ­կա­պետ­քն սահ­մա­ներ են... բ. 2ա-3ա Վասն երակ ճա­նա­չե­լոյ - Պարտ է ճա­նա­չել այս­պի­սի նշա­նօք... գ. 3ա-4բ Յա­ղա­գս կա­րու­րա ճա­նա­չե­լոյ եւ նշա­նաց նո­րին - Զջր­հե­ղեղն յոր­ժամ կա­րու­րա առ­նուս... դ. 4բ-5ա Վասն ձեռ­նալ­ւայ հի­ւան­դին - Նշա­նն քան զա­մե­նայն լաւն այն է... ե. 5աբ Վասն ճա­նա­չե­լոյ զհի­ւան­դն զմա­հն եւ զապ­րե­լն - Զե­րա­կն եւ զջր­հեղն տե­սա­նե­լով... զ. 5բ-6բ Վասն ճա­նա­չե­լոյ հի­ւան­դին ի Դ նշա­նա­ցն - Երբ հի­ւան­դին երեսն ու­ռեց... է. 6բ-7ա Վասն հի­ւան­դին կե­նաց եւ մա­հուան - Պարտ է բժշ­կին առ հի­ւան­դն եր­թալ... ը. 7ա Վասն հի­ւան­դին քր­տ­նե­լուն աղե­կն եւ վա­տն... - Հի­ւան­դին ջեր­մու­թեան քր­տին­քն... թ. 7աբ Վասն բօ­հ­րա­յի հի­ւան­դին - Նշա­նն այս է եւ մեկ­նու­թիւն... եւ Խ աւուրն նոյն­պէս:

Բ. 7բ-13ա Վասն բնու­թեան մար­դոյն - Ի չո­րից տա­րե­րաց գո­յա­ցեալ ասի մար­դն... եւ զ[լ]եզուն արագ խօ­սի, եւ ամա­չէ: Իմ­աս­տու­թիւն տու[ող]ին փա՜ռք... ամէն: Պատ­մու­թիւն եւ կերպ գլ­խոյն եւ ըղե­ղան ծած­կո­ցին այս է, որ աստ աւար­տե­ցաւ:

Գ. 15ա-221բ [Ամիր­տով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ Գիրք բժշ­կու­թեան տու­մա­րի]:

Տե՛ս Հմր 414, 257բ-362ա: Նիւ­թե­րը գլ­խա­կար­գուած են` Ա-ՄԺ եւ ու­նեն

խառն դա­սա­ւո­րու­թիւն: Թա­փուած` դ, ճիէ, ճլդ, ճկ: Յա­ւե­լեալ ու­նի.

ա. 95աբ ՁԱ. Թու­լու­թիւն ան­դա­մոց, զոր պար­սի­կն սա­րայ ըս­տ­ը­խր ասէ... - Ար­ճի­ճա­նիսն ասէ...

բ. 212աբ ԲՃԱ. Ջեր­մն, որ ի սաւ­տա­յէ լի­նի... որ է ըռիպ ջեր­մն... - Էհա­նն ասէ...

Դ. 222ա-39բ [Յա­ղա­գս պէս պէս ցա­ւոց]

ա. 222աբ Յա­ղա­գս մա­լա­խու­լի­ա­յի - Այս ցա­ւուս պատ­ճառն... բ. 222բ Յա­ղա­գս մա­ղաս­կա­թի - Մար­դն որ մա­ղաս­կաթ լի­նի... գ. 222բ-3ա Յա­ղա­գս ակ­ռի ցա­ւու - Յոր­ժամ մար­դուն ակ­ռան ցա­ւի... դ. 223աբ Յա­ղա­գս որ խա­ղուարտ ելա­նէ ի բե­րա­նն... - Նշա­նն յայ­տ­նի է...ե. 223բ-4ա Յա­ղա­գս փո­ղա­ցա­ւու­թեան... - Փո­ղա­ցա­ւու­թիւն Բ ցեղ է... զ. 224ա Յա­ղա­գս որ... զան­կի­կն կախ­վի - Ապա թէ մար­դուն զան­կի­կն կախ­վի... է. 224ա-5ա Յա­ղա­գս ական­ջա­ցա­ւու­թեան - Այն որ ի տա­քէ լի­նի... ը. 225աբ Յա­ղա­գս կր­ծա­ցա­ւու­թեան - Իւր նշա­նն այս է... թ. 226աբ Յա­ղա­գս շաւ­սա­յի - Իւր նշա­նն այն է... ժ. 226բ-7ա Յա­ղա­գս նուզ­լա­յի - Իւր նշա­նն այն է... ժա. 227ա-8ա Յա­ղա­գս ստա­մո­քա­ցա­ւու­թեան - Գրեմք յա­ռաջ յա­ղա­գս ստա­մո­քաց... ժբ. 228ա Յա­ղա­գս սր­տա­ցա­ւու­թեան - Երբ մար­դուս սիր­տն ցա­ւի... ժգ. 228բ-9բ Յա­ղա­գս լեր­դա­ցա­ւու­թեան - Իւր նշա­նն այն է... ժդ. 229բ Յա­ղա­գս թո­քա­ցա­ւու­թեան - Իւր նշա­նն այն է... ժե. 229բ-30ա Յա­ղա­գս փայ­ծաղ­նա­ցա­ւու­թեան - Իւր նշա­նն յայ­տ­նի է... ժզ. 230աբ Յա­ղա­գս երի­կա­մ­նա­ցու­թեան - Եթէ մարդ, որ զայս ու­նե­նայ... ժէ. 230բ-1բ Յա­ղա­գս նի­կ­րիս ցա­ւուն է - Այս ցա­ւս, որ յո­տին լի­նի... ժը. 231բ-2ա Յա­ղա­գս գան­ձա­կ­ցա­ւու­թեան - Յոր­ժամ ի մար­դն քար ըն­ծա­յի... ժթ. 232ա-3բ Յա­ղա­գս... փո­րա­ցա­ւու­թեան - Գի­տու­թիւն լի­ցի ամե­նե­ցուն... ի. 233բ-4ա Յա­ղա­գս ղու­լինճ ցա­ւոյ - Իւր նշա­նն այն է... իա. 234աբ Յա­ղա­գս սն­կան դե­ղե­րուն - Սուն­կն Գ ազգ է... իբ. 234բ-5ա Յա­ղա­գս արա­ղա­նին - Իւր նշա­նն այն է... իգ. 235աբ Յա­ղա­գս ֆա­լի­ճէի... Ֆա­լի­ճէն ցաւ մի է... իդ. 235բ-6ա Յա­ղա­գս ար­ծուոց - Ար­ծուիք Գ ազգ են... իե. 236աբ Յա­ղա­գս որ... ճղերն յի­րար քաշ­վի - Այս ցա­ւուսք է... իզ. 236բ-8ա Տա­ռա­պեալ մար­դուն - Դի՛ր միտ խրա­տոյս... (21 դե­ղա­տո­մս` «մազ բու­սաց­նե­լոյ եւ թա­փե­լոյ»): իէ. 238ա-9բ Վասն տղայն սնու­ցա­նե­լոյ - Յա­ռաջ պարտ է օրն Գ ան­գամ կար­դալ... իը. 239բ Պե­լ­սօ­վու­քլ­քի իչին այս դեղն - Առ հս­տակ, որ է դէ­միր թի­քա­նի... օգ­տու­թիւն առ­նէ Աս­տու­ծով:

Ե. 240ա Ա. Այս է ջուր գե­ղե­ցիկ եւ պա­տուա­կան, անու­շա­հոտ, որ զխել­քն աւել­ց­նէ, զմիտ­քն սրաց­նէ... - Առ սմ­պու­լի հին­տի, ղ[ար]ան­ֆուլ.... (տե՛ս Հմր413, 35աբ):

Զ. 240ա-321բ [Ամիր­տով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ Ախ­րա­պա­տին` Ա-Ֆ]

Տե՛ս Հմր414, 363ա-426ա: Դե­ղա­գ­րե­րը հա­մա­րա­կա­լուած են Բ-ԶՃ­ԾԷ:

Չու­նի Յռջբ.,  զ, ժ, իգ, իե, թա­փուած`  ժէ, թե­րի`  ժե, իբ (վեր­ջի­նս

խառ­նուած` ԴՃԽԲ-ԴՃԿԹ, ապա` ԵՃՁԳ-ԶՃԲ): Յա­ւե­լեալ ու­նի.

- 251ա Ձ. Ծո­րով ապուր - Էհա­նն ասէ, թէ օգ­տէ ամե­նայն ցա­ւոց...

Է. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք ԺԹ դ.]

ա. 321բ Դեղ, որ զսիր­տն յայ­րոց­մա­նէ հով­ց­նէ... - Առ կա­րա­վիթ Բ մս­խալ...

բ. 321բ [Ապե­ղա­նի վի­րաց] - Սղան խո­տի ար­մա­տն սղ­կես...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. Պահ­պա­նակ Աա (շղա­գիր) Եփ­րեմ կ[աթո­ղի­կոս]: Եփ­րեմ կ[աթո­ղի­կոս], 1821, հոկ[տեմ­բեր] 26:

2. 321բ (շղա­գիր) Աբ­դ­լմ­սեհ ի Խար­բերդ գա­ւառն:

454

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

ԺԸ - XVIII

ԹԵՐԹ` 176+1 (կրկ. 97). չգ­րուած` 1աբ, 171բ, 176բ: ՊՐԱԿ` 46 x 4 (Բ, ԻԵ, ԻԶ 2, ԽԳ, ԽԵ, ԽԶ 3, ԽԴ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ, անո­ղորկ, «Ե " Ց», «Մ Վ Զ» լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,5 x 17: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն (երկ­սիւն` 91ա-4ա): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 101ա): ՏՈՂ` 20-30 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը պատ­ռուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-41բ Հա­քի­մա­րան (=Ամիր­դով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ, Յու­սու­մն բժշ­կու­թեան ար­հես­տին):

Տե՛ս Հմր 413, 10ա-35բ. Նխ. /2ա: Ցանկ /2ա-3բ: ա-ծթ /3բ-41ա (խէ

կցուած խզ-ին, յա­ջորդ­նե­րը նշա­նա­կուած խէ-ծը): Յի­շա­տա­կա­րան

Ամիր­դով­լա­թի` 41աբ:

Բ. 41բ-2ա Այլ յի­շեմք զջուր գե­ղե­ցի­կն, որ է ին­քն պա­տուա­կան քան զա­մե­նան ջրեր... որ զխել­քն յա­ւել­ց­նէ եւ միտ­քն սրաց­նէ... - Առ սն­պուլ հն­տի եւ ղա­րան­ֆուլ... շատ զօ­րու­թիւ­նն առ­նէ (հմմտ. Հմր 413, 35աբ):

Գ. 42ա-170բ [Ամիր­դով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ Ախ­րա­պա­տին` ըստ Մու­սա իբն Մայ­մու­նի]:

Տե՛ս Հմր 413, 35բ-106բ. Նխ. եւ ցանկ/42աբ (մի­այն` Ա-ԺԸ):  ա/չիք:

բ/43ա (սկ. «նռան օռուպ»): գ/44ա: դ/44աբ: ե/49բ-52բ: ( ը-ից յե­տոյ):

զ/44բ-6բ ( դ-ից յե­տոյ): է/46բ-8ա: ը/48ա-9բ: թ/չիք: ժ/52բ-5բ ( ե-ից

յե­տոյ): ժա/55բ-7բ: ժբ/55բ-61ա: ժգ/61ա-3բ: ժդ/63բ-5բ: ժե/65բ-9բ (աստ`

70ա-8ա, տե՛ս Հմր 414, 381բ-409ա): ժզ/79բ-82ա ( իե-ից յե­տոյ):

ժէ/82ա-3ա: ժը/83ա-5ա: ժթ/85ա-6բ: ի/86բ-90ա: իա/90ա-3ա:

իբ/93ա-4ա (յա­ւե­լեալ` 94բ «Հապ աթէ­շակ խո­ցե­րու» եւ «Եա­խու»):

իգ/95ա-170բ (չիք` «Խրատ բժշ­կաց», տե՛ս Հմր 413, 103ա: Յա­ւե­լեալ` 166ա

«Վասն սու­զա­նա­կի»): իդ/չիք: իե/78ա-9բ ( ժզ-ից առաջ): Պա­կա­սում

են բազ­մա­թիւ դե­ղա­տոմ­սեր:

Դ. 171ա-6ա [Դե­ղեր ամե­նայն ցա­ւոց]: Երե­խա եւ գամ մեծ մարթ, որ ծաղ­կոտ լի­նի եւ կամ մլու­քոր լի­նի - Սուրբ Վառ­վա­ռի­ա­յի կու­սին անուան մա­տաղ... Վասն քո­սի - Առ զա­վե­լու­կի դա­կն եւ ծե­ծէ... կամ տաք թռ­նիր, լա­ւա­նա Աս­տու­ծով:

76 դե­ղա­գիր` Ական­ջա­ցա­ւի, Աչա­ցա­ւի, Ատա­մ­նա­ցա­ւի,

Արիւ­նա­մի­զու­թեան, Բե­րա­նի արեան, Բե­րա­նի ջրի, Գլ­խա­ցա­ւի, Գոզ­կա­պի,

Գոր­տ­նու­կի, Դե­ղա­ծի, Դո­ղի, Լե­զուն կա­պուա­ծի, Ծաղ­կո­տի, Ծն­կան

քա­մոյ, Կաթ չու­նե­ցող կնոջ, Կար­ճա­հա­րի, Հաւ­կու­րու­թեան, Հո­ղա­կե­րի,

Ձուն ու­ռա­ծի, ճի­ճուի, Մժեղ վա­նե­լոյ, Մո­ռաց­կո­տի, Ոտ­քի ու­ռե­ցի, Չոր

քո­րի, Ջեր­մի, Սն­կան, Վզի խո­ցի, Փայ­ծա­ղի, Փոր­ցա­ւի, Փս­խե­լոյ, Քթի

արեան, Քնոյ, Քո­սի, 0ձա­հա­րի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

176բ (Շղա­գիր) Այս Հե­քի­մա­րա­նս Երե­ւան­ցի տի­րա­ցու Մի­նա­սի­նս է: 1812, մա­յի­սի 7, ի քա­ղա­քն Ն[ա]խջե­ւան: Գնե­ցաք Է մա­նե­թի:

455

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

ԺԹ - XIX

ԳՐԻՉ` Ան­ա­նուն (53ա-104բ), Ան­տօ՞ն (3աբ, 27ա-52բ, 105ա): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ան­տօն գրի­չը:

ԹԵՐԹ` 130+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1ա, 1գդ, 2աբ, 4ա-26բ, 105բ-30բ: ՊՐԱԿ` 12 (խառն. Ա 3, Բ, Գ, Դ, Թ, ԺԱ 8, Ե 10, Զ 16, Է 20, Ը 24, Ժ 12, ԺԲ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ, կապ­տա­ւուն, «Մ"Ս», «1809», «1810» եւ այլ ան­ըն­թեռն­լի լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,5x16,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 68ա): ՏՈՂ` 28-32 /խառն/: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ բաց շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կապ­տա­ւուն թուղթ (Ի դ. յա­ւե­լում), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 72-97 թր­ջուած, 96բ, 19 տող եղ­ծուած եւ ան­ըն­թեռն­լի, 125-8 թեր­թա­հան, 127-30 ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին ցե­ցա­կեր, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3աբ, 30ա-52բ [Ախ­տարք]: Խուն եւ իւր աս­տղն Մայ­րէխն է - Ասա­ցին իմաս­տա­սէր­քն, թէ մարդ այս ախ­տար­քս ծնա­նի...

4ա-26բ չգ­րուած, 27ա-9բ տե՛ս Բ:

Բ. 27բ-9բ [Վասն ամե­նա­յա ցեղ մա­ճու­նե­րաց` Ա-ԼԱ]: Ա. Մա­ճուն մա­հ­այս­լի... - Առ ղու­լին­ճան...

Գ. 53ա-76ա Սա ասի Բժշ­կա­րան` պա­տա­հեալ ցա­ւոց մարդ­կան եւ կեն­դա­նեաց, որ ասի Մի­աֆ­րէ­տէթ, որ­պէս թէ կշ­ռեալ եւ շա­րեալ ի յա­ռաջ­նոց գիտ­նոց, որով ցու­ցա­նի զօ­րու­թիւնք դե­ղ­օ­րէ­ից: Իսկ աստ զպի­տա­նին դոյզն ինչ գրես­ցուք ի կար­ճոյ

1. ա. 53ա Պրակ Ա. Վասն եր­կուց - Իմ­աս­տու­նն Սա­պիթ Կու­ռայն ասէ, թէ Շատ ու­տե­լն եւ ըմ­բե­լն եւ շատ սաս­տիկ քայ­լե­լն... բ. 53ա Պրակ Բ. Վասն ճա­նաչ­ման հի­վան­դի - Ասա­ցեալ է յի­մաս­տ­նոց... գ. 53բ Պրակ Գ. Ճա­նա­չե­լն փոր­ձե­լով - Այս­պէս գտին իմ­աս­տուն­քն... դ. 53բ Պրակ Դ. Վասն նշա­նաց պալ­ղա­մին - Այս­պէս գի­տաս­ցես... ե. 53բ-4բ Պրակ Ե. Վասն նշա­նաց գո­զին եւ պատ­ճա­ռա­ցն... - Ասա­ցեալ է յա­ռաջ­նոց... զ. 54բ Պրակ Զ. Որ վասն հո­տոյ գո­զին - Թէ լի­նի գոզն հո­տած... է. 54բ-6բ Պրակ Է. [Անուանք դե­ղե­րուն] - Տե՛ս զինչ ցու­ցա­նէ եւ լաւ ի մի՛տ առ... (հմմտ. Հմր 413, 101ա, Հմր 414, 256ա): ը. 56բ-8բ Պրակ Ը. Վասն դե­ղոց, թէ ոչ գտա­նի­ցի, փո­խա­նակ նո­ցա են սո­քա - Սք­սին­դին, փոխ` ճաւ­տայն... թ. 58բ Պրակ Թ. Վասն զե­կոց­ման կշ­ռոց - Ուր եւ յի­շին կշեռք եւ լի­տր եւ նու­կի...

2. 58բ-76ա Աս­տէն սկ­սա­նի ճա­ռել վասն ամե­նայն յօ­դուա­ծո­ցն սպե­ղա­նիս ա. 58բ-62բ Եւ նախ ի գլ­խոյն լա­ւա­պէս ծա­նու­ցա­նի - Գլուխն թա­գա­ւոր է ան­ձին... բ. 62բ-3ա Վասն ական­ջա­ցա­ւին այս­պէս արա - Ա՛ռ զթուղթ... գ. 63ա Վասն դե­ղոց աչաց - Աջաց փո­շոյ կամ սպի­տա­կի... դ. 63ա Վասն աչաց վնա­սու­ցն, թէ ուս­տի ծնա­նի - Քան­զի ստեղծ Աս­տուած զաչ­քն Ե տա­պա­ղայ... ե. 63ա-4բ Վասն քթի արեան, որ չդա­դա­րի - Զթուղ­թն պատ­րո՛յգ արա... զ. 64բ-71բ Վասն բեր­նի դեղ ցա­նե­լիք: Դեղ, որ զհա­մն բեր­նի... - Առ վայ­րի պա­խ­րու եղ­ջիւր... է. 71բ-2ա Վասն ղա­պ­զի բա­նա­լոյ եւ այ­լն - Արդ, զա­պզն մինչ ան­կա­րա­նայ... ը. 72ա-3բ Վասն գոզ­կա­պի եւ քար գո­յա­նա­լոյն - Արդ, շեռն մար­դոյ... թ. 73բ Վասն թա­փե­լի մա­զին եւ ճի­ճուին - Արդ, վասն ճի­ճուին... ժ. 73բ-4բ Վասն սր­տա­ցա­ւի - Սիր­տն որ ցա­ւի... ժա. 74բ Վասն բալ­ղա­մի - Բլ­ղամ որ լի­նի... ժբ. 74բ-5ա Վասն փայ­ծա­ղի - Փայ­ծաղն որ ցա­ւի... ժգ. 75աբ Վասն լեր­թին եւ թո­քա­ցա­ւին - Լեր­դն թան­ձր արիւն է... ժդ. 75բ-6ա Վասն ըս­տա­մո­քին, որ կե­րա­կուր չհա­լի - Ըս­տա­մուն­քն որ վա­տու­ժի...

Ըստ Հմր 4607-ի (183բ-4բ)  ժ-ժդ մասն են Գա­լի­ա­նո­սի Բժշ­կա­րա­նի

(տե՛ս Դ):

Դ. 76ա-87բ Բժշ­կա­րան եւ Հա­քի­մա­րան ճա­լի­ա­նոս հա­քի­մին արա­րեալ ա. 76աբ Վասն գլ­խա­ցա­ւի - Գլուխն որ ցա­ւի, ոռ սան­դալ... բ. 76բ-7ա Վասն Նուզ­լա­յի - Նուզ­լայ որ լի­նի... գ. 77ա-9ա [Վասն աչաց ցա­ւի] - Աչք որ ցա­ւի... դ. 79ա-80ա Վասն ական­ջա­ցա­ւի - Ական­ջն որ ցա­ւի... ե. 80ա Վասն քթի արիւն եր­թա­լոյ - ե. 80ա Վասն քթի արիւն եր­թա­լոյ - Քն­թի­ցն արիւն լի­նի... զ. 80աբ Վասն զու­քա­մի - Զու­քամ որ լի­նի... է. 80բ-1ա Վասն բե­րան­ցա­ւի - Բե­րա­նն որ ցա­ւի... ը. 81աբ Վասն ատա­մ­նա­ցա­ւի - Ատա­մն որ ցա­ւի... թ. 81բ Վասն լե­զուի եւ կու­լա­ցա­ւի - Լե­զուն որ կա­պի... ժ. 81բ-2բ Վասն հա­զի... Առ Ա Ա մս­խալ ըռու­պի սուզ... ժա. 82բ-4ա Վասն փո­րա­ցա­ւի - Փորն որ ցա­ւի... ժբ. 84բ Վասն աթա­շա­կի... - Առ երած նե­լի թու­թի­այ... ժգ. 85աբ Վասն սու­զա­նա­կի - Սու­զա­նակ որ լի­նի... ժդ. 85բ-6ա Վասն գոզ­կա­պի - Գոզն որ կապ­վի... ժե. 86աբ Վասն որ... ի տեղն գո­զէ - Թէ՛ մեծ, թէ՛ փո­քր... ժզ. 87ա Որոյ ու­ռուց լի­նի... - Ու­ռուց որ լի­նի երե­սին... ժէ. 87աբ Բո­րի եւ քո­սի... - Բոր եւ քոս որ լի­նի...

Ե. 87բ-98ա [Դե­ղեր ամե­նայն ցա­ւոց]

ա. 87բ-8բ [Վասն շար­բա­թի եւ շա­րա­պի] - Շար­բաթ պի­տա­նի Դ բա­նի... բ. 88բ-9ա Վասն վե­րա­բե­րու­թեան դեղ... - Ա՛ռ բո­ղո­քի ունդ... գ. 89ա Վասն կա­տա­ղած շանց եւ մա­հա­դե­ղի - Կա­տա­ղած շուն խա­ծա­ծին... դ. 89ա-90ա Վասն օձից եւ թիւ­նա­ւոր մա­հա­դե­ղից - 0ձա­հա­րաց եւ կար­ճա­հա­րաց... ե. 90աբ Վասն տա­պա­յի որ... քոր գո­յա­նայ... - Ա՛ռ տար­չին... զ. 90բ Վասն... որ քուն չու­նե­նայ - Ա՛ռ հին հա­զա­րի հունդ... է. 90բ Վասն... ծաղ­կի մի­ոյ եւ խո­տոյ եւ ծա­ռոց - Արդ, խո­տս այս... կո­չի հա­րիւր ատամ... ը. 90բ-1ա Մա­ճուն աք­թի­մո­նի... - Ա՛ռ սեւ հա­լի­լայ... թ. 91ա Վասն շատ դժուար հի­ւանդ փոր­ձե­լոյ - Ա՛ռ կտոր մի թթու խմոր... ժ. 91աբ Վասն ճա­նաչ­ման երա­կաց... Ասէ Գա­լի­ա­նոս... ժա. 91բ-2ա Ստա­մո­քի դեղ, հա­զի, պլ­ղա­մի, լեր­դի - Ստա­մո­քի ցա­ւո­ցն եւ հազ ու­նո­ղի... ժբ. 92ա-8ա Վասն սր­տի ամե­նայն իրաց եւ ցա­ւոց եւ խօստ­կին եւ դե­ղո­ցն պի­տա­նին - Արդ, ի սիր­տն մար­դոյ, որ իլ­լաթ գտ­վի...

Շար. տե՛ս 101բ-5ա: 101բ «Թէ­պէտ են յե­տոյ եւ յա­ռաջ վասն

տկա­րու­թեան իմոյ ան­ձին, որ պա­տեալ էր զի­նեւ ան­պատ­մե­լի ցաւք,

ուս­տի ողոր­մու­թեամ­բն ամե­նա­կա­րո­ղին Աս­տուա­ծոյ փոք[ր] ինչ

առող­ջու­թիւն գտեալ եւ զմ­նա­ցեա­լն, բայց ոչ բո­լո­րո­վին, գրե­ցի նմին

իրի: Խն­դ­րեմ նե­րել»:

Զ. 98ա-101բ Վասն ստեղծ­ման գլ­խոյն եւ ամե­նայն ան­դա­մո­ցն մի ըստ մի­ո­ջէ: Արդ, վասն գլ­խոյն ստեղծ­ման, թէ որ­պի­սի իմ­աս­տու­թեամբ գո­յա­ցոյց (մասն Ամիր­դով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ Ու­սու­մն բժշ­կու­թեան ար­հես­տի): [Վասն ստեղծ­ման ոս­կե­րաց] - Զի Աս­տուած զմար­դոյ ոս­կերս եդ որ­պէս զհի­մն... ասէ օրի­նա­կն, թէ տե՛ս ի Գիր­քն Բնա­զն­նու­թեան:

Տե՛ս Հմր 413, 10ա-35բ. մի­այն`  զ-ժդ (15ա-8ա):

Է. [Դեղք ամե­նայն ցա­ւոց: Սկ. տե՛ս 87բ-98ա]

ա. 101բ Վասն լուանց եւ չար մկանց եւ այ­լոց - Ասա­ցեալ է ի յի­մաս­տ­նոց... բ. 101բ-2ա Վասն դի­ւա­հա­րաց եւ գի­նէ­մո­լից եւ կտ­րե­լն: Դի­ւա­հա­րաց - Առ զերն­ճա­կի տա­կն... գ. 102աբ Վասն պատ­րոյգ շի­նե­լոյն: Պատ­րոյգ օգ­տա­կար կնոջ ար­գան­դին, որ ու­ռեց լի­նի - Ա՛ռ սա­գու ճրա­գու... դ. 102բ-3բ [Խրատ բժշ­կաց] - Ով կա­մի զգու­շու­թեամբ տա­ծել եւ պէտ առ­նել հի­ւան­դաց... ե. 103բ Յա­ւարտ խրա­տոյս ի մի՛տ առ նա­եւ զո­տա­նա­ւորս, որ յա­ղա­գս պար­կեշ­տու­թեան - Ան­բան ու­տել. խմել, /Ան­բա­նա­պէս միշտ քնել... (7 տուն): զ. 103բ-4ա Պատ­մու­թիւն հա­մա­ս­փիւռ ծաղ­կին - Խն­դ­րեաց զնա յոր­ժամ Ցու­լն լի­նի տա­նու­տէր... է. 104աբ [Պատ­մու­թիւն ղուլբ ըլ-ղա­մար բու­սին] - Բայց բուս մի այլ կայ... ը. 104բ [Պատ­մու­թիւն մար­դոյ ծա­ղիկ բու­սին] - Դեղ մի կայ` մար­դոյ ծա­ղիկ ասեն... թ. 105ա [Վասն իս­լաի] - Դար­ձեալ գրեմք իսայ­լի խաս­լի­ա­թն, որ եր­կու յազկ է` Ա արու­նօվ, Ա առանց արուն լի­նի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1բ Գե­րա­պայ­ծառ իմ սա­հաբ` պա­րոն աղա Ան­տօն. եւ արզ եւ ծա­ռա­յու­թիւն մա­տու­ցա­նեմք, մա­նա­ւանդ մշ­տա­պէս զայս զկեա­նսդ եր­կարս խն­դ­րեմք:

37ա Է Աս­տուած: Ի վա­յե­լու­մն Ան­տօ­նին:

43բ Գիր փոր­ցիչ: Ան­տօն (նման` 117ա):

49ա (Տո­ղա­մ­էջ)... եւ ազա­տիա յա­մէ­նա[յ]ն նէ­ղու­թե­նէն ծա­ռ­այս Աս­տու­ծոյ Ան­տօ­նի. ամէն, եղի­ցի:

130ա Բար­ձր ար­ժա­նա­պայ­տիւ Հօ­հա­նէս ար­քե­պիս­կո­պոս, սուրբ, մա­քուր եւ մա­քուր գար­շա­պա­րացտ հան­բույրս ըն­ծա­յեմք. ամէն...

Գր­չա­փորձ` 1բ...: Դա­վիթ, Եա­րի­ջան:

456

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

ԺԷ-XVII

ԹԵՐԹ` 504. չգ­րուած` 1բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ծ (տար­բեր` Ա 16, Բ-Գ, Է-Ը, ԺԱ-ԺԲ, ԺԴ, ԺԷ, ԻԴ, ԻԶ, ԻԹ, ԼԲ, Ծ 6, Դ, ԽԴ, ԽԸ 13, Ե, Թ, ԺԳ, ԺԵ, ԺԸ-ԺԹ, ԻԲ-ԻԳ, ԽԱ 8, Զ չիք, Ժ, ԼԱ 11, ԺԶ, Ի, ԻԷ 9, ԻԱ, ԽԵ-ԽԷ, ԽԹ 12, ԻԵ, Ը 10, Լ 7, ԼԳ, Խ 15, ԼԴ, ԼԶ, ԽԳ 16, ԼԵ, ԼԷ 14, ԼԸ 21, ԼԹ 17, ԽԲ 19): ՆԻՒԹ` թուղթ, «ԲՄՍ­Ջ­Ը՜ Կ ՋԼԱԿ­Մ­Գ­ԸՉ» լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21x15-15,5: ԳՐՈՒ­Թ­ՒՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր եւ շղա­գիր (խառն: Նմուշ` 348ա): ՏՈՂ` 23 (եր­բե­մն` 24-31): Կազմ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` թուղթ 1+1, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւար: Թա­նա­քից տեղ-տեղ գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, Ա փեղ­կը կար­կա­տուած, եզ­րերն ու թի­կուն­քը մա­շուած եւ ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-486ա [Ամիր­տով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ Ան­գի­տաց Ան­պէտ]

Տե՛ս Հմր 457, 3ա-324ա. Յռջբ. /2ա-16բ:  ա-լզ /16բ-485բ («Ֆրիկ»

բա­ռից յե­տոյ յա­ւե­լեալ` «Ֆա­շար... օգ­տէ ջղա­ցն այլ»): Յի­շա­տա­կա­րան

հե­ղի­նա­կի` 485բ-6ա:

Բ. 486-503ա [Դեղք ամե­նայն ցա­ւոց]: Զար­կաց խո­ցի - Զէյթ եա­ղին եփես եւ կտաւ մի այ­րես... Քա­մու ծն­կան - Առ ան­կ­շիռ չոր չա­միչ եւ առ­նա­վուտ պե­պե­ռի, պա­րա­պար ի խա­րէ հա­ւա­նն ծե­ծէ եւ կա­պէ: Փոր­ձած է:

Այ­րա­ծի, Աչա­ցա­ւի, Ատա­մ­նա­ցա­ւի, Բե­րան հո­տե­լոյ, Բե­ւեռ մտա­ծի,

Գլ­խա­ցա­ւի, Գոզ­կա­պի, Դեղ­նա­ցա­ւի, Երի­կա­մի քա­րի, Թու­լու­թեան,

Թուխ­մա­յի, Իմ­թի­լա­յի, Լեզ­ւա­ցա­ւի, Լեր­դա­ցա­ւի, Լուծ­ման,           Խայ­թա­ծի,

Խի­ա­րի, Խո­զու­կի, Խոս­տու­կի, Խո­ցի, Ծծա­ցա­ւի,Կշ­տա­ցա­ւի, Կր­ծա­ցա­ւի,

Հա­զի, Հոգ­նա­ծի, Հոգ­նա­յի, Ձայ­նի, Ձեռք դո­ղա­լոյ, Ձուն ցա­ւա­լոյ, Ճիճ­ւի,

Ճռան ցա­ւի, Մազ բու­սա­նե­լոյ, Մազ չբու­սա­նե­լոյ, Մա­ղաս­կա­թի, Մաղ­ձի,

Մա­հու դեղ տւա­ծի, Մա­յա­ս­ը­լի, Մեր­ձա­ւո­րու­թեան, Մի­ջա­ցա­ւի, Միտք

բա­նա­լոյ, Մո­ռաց­կո­տու­թեան, Մռ­ջմ­նո­ցի, Նուզ­լա­յի, Շա­տա­կե­րու­թեան,

Շողն չզար­նե­լոյ, Ոտ­քի հո­տի, Որձ­կա­լոյ, Ու­ռուց­քի, Չհար­բե­լոյ,

Պալ­ղա­մի, Պոր­տա­ցա­ւի, Սուն­կի, Ստա­մո­քի, Սրտ­դո­ղի, Սր­տի այ­րե­լոյ,

Փո­րա­ցա­վի, Քա­մոյ, Քթի արեան, Քնե­լոյ, 0ձա­հա­րի:

Գ. 503ա-4բ [Քի­մի­ա­կանք]

ա. 503ա Թա­նաք գրա­գ­րի­¬Ա՛ռ գղ­թոր մէկ բա­ժին... (3 դե­ղա­տո­մս):

բ. 503ա-4ա Նշանք լօ­քին եփե­լոյն - Ա՛ռ պտուղ լօք Ծ դրամ... (9 դե­ղա­տո­մս):

գ. 504ա Խրատ վասն ոս­կի հա­լե­լոյ­¬Ա՛ռ աղեկ ոս­կին եւ ծե­ծէ նօ­սր...

դ. 504աբ Վասն վա­րախ տրո­րե­լոյ - Ա՛ռ զազ­նիւ վա­րախն...

ե. 504բ Վասն զա­նա­զան գու­նոց, որ ի մէջ ոսկ­ւոյն­¬Զլօ­քն ի սպա­ճն խառ­նէ...

զ. 504բ Նշանք լաճ­վարտ լվա­նա­լոյ - Ա՛ռ լաճ­վարտ Ծ դրամ...

է. 504բ Դե­ղեր, որ զմազն խա­փա­նէ, այս է. - Առ աղ­վէշ բան­կին տե­րեւն... քա­ցա­խով լօ­սէ եւ օծէ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 1ա (Նօ­տր­գիր) Աայս գիր­գէս կու­չիյ Բէ­ժէժ­կա­րայն, որ էյ ամէ­նուն ցա­ւո­րաց բժէ[շ]կէյ, որ իմա­ն­այս որ­պէս էս, որ խո­րայ­գէտ եւ իմ­աս­տուն պի­տիյ ամէ­նուն բան իմա­նալ այս­պէս: Այս գի­րէս գէ­րե­ցաւ գիր տա­րուն ՌՃԵ (1656), որ Չիմ­չիկ քաղք­ցիյ հա­ցայ­գործ յուս­տայ Թա­թո­սէս առն[ե]այլ էյ որ­դոյց տի­րա­ցուն Աբ­գա­րին եւ Խա­զայ­րին, թօ­ռանց Թա­թո­սին: 0վ այս գիր­քէս կար­դայ, մէ­կիկ հայրն մե­ղայ ասէյ. ամէն:

2. 1ա (Շղա­գիր) Զայս Միւֆ­րէ­տէթ գիր­գս է Եզն­կա­ցի տէր Սի­մէ­օն ան­ար­ժան քա­հա­նաի. Աս­տուած բա­րի վա­յե­լու­մն տա­ցէ: Թվին ՌՄԼԶ (1787)-ին առի:

3. Պահ­պա­նակ Բբ (Շղա­գիր) նուաստ բժիշկք Ան­տօ­նիս է այս. 1211 (1762), Մահ­տե­սի Գէ­որ­գեան (հմմտ. Հմր 455,1բ):

457

ԱՄԻՐ­ԴՈՎ­ԼԱԹ ԱՄԱ­ՍԻ­Ա­ՑԻ, ԱՆ­ԳԻ­ՏԱՑ ԱՆ­ՊԷՏ

Թո­խաթ             ՌՃԶ - 1657

ԳՐԻՉ` Տէր Յո­վա­նէս: Ստա­ցող` Ար­զու­ման բժիշկ:

ԹԵՐԹ` 334. չգ­րուած` 1ա-2ա, 325ա-34բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԷx12 (Ա, Ը, Ժ,ԺԳ,ԺԹ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,7x15:

ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 103ա): ՏՈՂ` 35: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ, կար­միր եւ դե­ղին շեր­տե­րով բամ­բա­կեայ գոր­ծուածք, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 3ա, 16ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` բաց կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1, 344 պատ­ռուած, կազ­մի եզ­րերն ու թի­կուն­քը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած, դռ­նա­կի աս­տա­ռը քայ­քա­յուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

3ա-324ա [Ամիր­տով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ Ան­գի­տաց ան­պէտ]

- 3ա-16ա [Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն] - Շնոր­հիւն եւ ողոր­մու­թեամ­բն արար­չին եւ ան­մա­հին Աս­տու­ծոյ, ող պար­գե­ւող է ամե­նայն բա­րեաց... ամէն:

Աւր­հ­նենք զա­րա­րի­չն Աս­տուած, թէ կա­մի, զբա­նս կա­տա­րէ,

Գրենք զդե­ղե­րուն անուան­քն, սկ­սայ յայ­բու­բե­նէ,

Որ է բժշ­կաց արուեստ եւ բա­ռեր ի աւ­գ­տու­թե­նէ,

Աւար­տի սա հինգ լե­զուաւ ի Հա­յոց թվա­կա­նին ՇԻ­ՆԷ (1478):

Ի ժա­մա­նա­կին թա­գա­ւո­րու­թեան Իս­մա­յե­լա­ցոց ազ­գին Սար­կի­նո­սաց, ի յազ­գէն Հա­գա­րու, որ նը­ւա­զեալ էր թա­գա­ւո­րու­թիւն Յու­նաց ի մայ­րա­քա­ղա­քն Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս, որ ան­խաղթ եւ ան­սա­սան կե­նան այն քրիս­տո­նայ­քն, որ անդ//(3բ) բնա­կեալ է, ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Սուլ­թան Մու­հա­մատ Խա­նին եւ ի կա­թո­ղի­կո­սի յԷջ­մի­ած­նայ տէր Սար­գիս եւ հայ­րա­պե­տու­թեան ի մայ­րա­քա­ղա­քն Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս տէր Նի­կաւ­լա­յո­սին եւ ի թվին Հա­յոց վե­րոյ­գ­րեալ ՇԻ­ՆԷ (1478) կար­միր գրին եւ յո­տն Սուրբ Նի­կո­լա­ոս սքան­չե­լա­գործ հայ­րա­պե­տին թարգ­մա­նե­ցաւ այս գիր­քս` մէկ մէկ դե­ղե­րուն զօ­րու­թիւն ի բա­զում գրեանց այ­լ­ազ­գեաց, ձե­ռամբ մե­ղա­ւոր եւ ան­պի­տան եւ ան­ի­մաստ բժշ­կին` Ամա­սի­ա­ցի Ամիր­տաւ­լ­վա­թին, յի­շա­տակ իւր եւ ամե­նայն քրիս­տո­նէ­ից: Եւ որ կար­դան կամ աւ­րի­նա­կեն, յի­շեն Հայր մե­ղա­յիւ մի, եւ Քրիս­տոս յի­շէ զինք[եա­նս] ի միւ­սան­գամ գա­լուս­տն. ամէն:

Եւ զայս գիր­քս շի­նե­ցաք եւ ստու­գա­բա­նե­ցաք շատ բա­ռե­րով եւ պատ­մու­թէ­նե­րով, եւ որ կար­դայ, հեշ­տու­թեամբ իմա­նայ, եւ ան­գէ­տն չի օգ­տիլ ի սմա­նէ: Եւ անուա­նե­ցաք զայս գրո­ցս անուն Ան­գի­տաց ան­պէտ, եւ պար­տա­կան եմ գիտ­նա­կա­նա­ցն եւ ծա­ռայ` ամե­նայն փի­լի­սո­փա­յի­ցն:

Եղի՛ր հե­տե­ւող իմ­աս­տու­թեան հետ,

Եթէ չու­նիս, բժիշկ ես ան­գէտ,

Լի­նիս դու գի­տուն, արա՛յ բա­նիս պէտ,

Գրո­ցս անու­նն է Ան­գէ­տի ան­պէտ:

Ասէ Սո­ղո­մո­նն, թէ գի­տու­թիւն լոյս է...|| (4ա) Եւ յե­տո գնա­ցաք, ի շուրջ եկաք բա­զում քա­ղա­քա­նի, եւ զԾովն ան­ցաք եւ շուրջ զաշ­խար­հն Մա­կե­դո­նա­ցոց, եւ եկա, բնա­կե­ցա ի մայ­րա­քա­ղա­քն Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս, եւ հօ­քե­ցաք բա­զում գրեանք ի յայ­լ­ա­զգաց եւ աշ­խա­տե­ցաք եւ ու­սաք զբա­ռերն եւ զա­նուան­քն ազ­գի ազ­գի եւ զփո­խա­նն եւ զառ­նե­լուն չա­քն Ե լե­զուօ, կա­մաւ­քն Աս­տու­ծոյ: Գի­տա­ցիր, որ զա­մէն լե­զու մէ մէկ նշա­նա­գիր արա­րաք... ի Դե­ղե­րուն զօ­րու­թեանց ի մէ­ջն. ամէն:

Եւ գի­տա­ցիր, որ ի աշ­խար­հս զինչ որ արա­րի­չն Աս­տուած ստեղ­ծել է/ Գ ցեղ իրք է... Եւ այլ ամե­նայն որ­պի­սու­թիւն յիր տեղն լի­նա: Եւ կա­տա­րե­ցաւ Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն գրո­ցս:

Եւ հի­մի պա­տեհ է, որ ասեմ քա­նի մի բան վասն դե­ղե­րուն, ան­ար­ժան եւ ան­պի­տան ծա­ռան` Ամիր­տօլ­վաթ բժիշ­կն Ամա­սի­ա­ցի... Եւ այլ ասենք, թէ յէ՞ր եղաւ այս գիր­քս աշ­խար­հա­բառ... Եւ յաս­կից ի վեր յի­շենք զդե­ղե­րուն զօ­րու­թիւն եւ զան­վան­քն եւ զէ­ու­թիւն ի վե­րայ այ­բու­բե­նին եւ պատ­մենք այբ-էն մին­չեւ ի քէ-ն (ֆէ-ն) զա­մէն բա­ռերն եւ զա­նուան­քն եւ զփո­խա­նն եւ զտա­լուն չա­փն եւ զչա­րին խա­փա­նու­մն եւ զինչ որ կերպ ու­նի, թէ Աս­տուած կա­մի:

16ա-323բ [Վասն դե­ղե­րուն զաւ­րու­թեա­նն Ա-Ֆ]

ա. 16ա-52ա Ա[ա]լու­սան - Որ հա­յե­րէն վառ­վ­ռուկ ասեն... բ. 52ա-5բ Բեն հետ այբ-ին: Բա­բու­նաճ - Որ է պա­պու­նա­ճն, որ է իրի­ցու­կն... գ. 55բ-9բ Գեմ-ն հետ այբ-ին: Գա­րի - որ յա­րա­պն շէր ասէ... դ. 59բ-65բ Դաղձ - Որ է յա­րապ Ֆու­թա­նա­ճն... ե. 65բ-8բ Եա­սա­մին - Ին­քն Գ ցեղ է... զ. 68բ-84ա Զաճ - Որ հայ բա­ռով առ­ջասպ... է. 84աբ Էպ[ր]ոհ - Որ է վայ­րի լուք... ը. 84բ-6ա Ըռ­զի­ա­նն - Որ է յա­րա­պի ռա­զա­նա­ճն... թ. 86ա-92բ Թան­պուզ - Ին­քն տե­րեւ մն է անու­շա­հոտ... ժ. 92բ Ժան­կառ - Որ է զան­ճառն... ժա. 92բ-6ա Իս­լիխ (=Իս­ղէ­լն) - Որ է իս­կիլ... ժբ. 96ա-107ա Լա­պան (=Լա­տան) - Ին­քն մա­նա­նայ է... ժգ. 107ա-20ա Խա­նիղ [ը]լ - նմարն (=Խա­նիղ ըլ նա­մր) - Որ է դա­նիղ ըլ-նա­մր... ժդ. 120ա-1բ Ծա­րուր - Որ է իս­մի­տն... ժե. 121բ-3ա Կա­թն - Որ յա­րա­պն լա­պան ասէ... ժզ. 123բ-44ա Հա­շայ - Որ թուր­քն այս խո­տիս տուկ­մայ­լու­ճա սու­փուր­կա ասէ... ժէ. 144բ-5ա Ձու­կն - Որ յա­րա­պի բա­ռով սա­մաք... ժը. 145բ-66բ Ղառ - Եւ ֆռանկ լա­գու­րի ասէ... ժթ. 167ա-76ա Ճաւ­շիր - Ին­քն սամխ մն է, հո­տն սուր... ի. 176ա-97բ Մա­շին (=մաշ) - Ին­քն ցեղ մն է... իա. 127բ-209բ Յաճ - Որ փե­ղին ոս­կորն... իբ. 209բ-17բ Նար­ճիլ - Որ է հն­դի ըն­կուզն... իգ. 218ա-28բ Շա­տանճ - Էգ եւ որձ է... իդ. 229ա-31ա Ուշ­թար դար - Որ թուր­քն տա­վայ թի­քա­նի ասէ... իե. 231աբ Զաւ­փի չի­նի - Ին­քն տակ մն է... իզ. 231բ-54ա Պատ­րան­ճ­պուէ - Որ հայն թու­րինճ­խոտ կա­սէ... իէ. 254ա Ջաւ­տայ - Որ է Ճաւ­տայ... իը. 254ա-8բ Ռա­թի­նաճ - Փի­ճոյ խէժն... իթ. 258բ-84ա Սա­տէճ - Որ է սա­տէ­ճի հն­դին... լ. 284բ-7բ Վառ­վ­ռուկ - Որ հայք եւ իշա­քեղ կա­սեն... լա. 287բ-302բ Տա­տի - Ին­քն մա­զով հատկ­ներ է... լբ. 302բ Րե­ւանդ - Որ է ըռո­վանդ... լգ. 302բ Ցո­րեն - Որ է յա­րա­հի լե­զուաւ հան­դայ... լդ. 302բ Փա­նիտ - Որ է Ֆա­նի­տն... լե. 303ա-16ա Քաշ­մի ըռու­մի - Ին­քն բար­ձր լե­րունք կու բու­սա­նի... լզ. 316ա-23բ Ֆա­նիտ (Ֆա­նի­ոն) - Որ է պա­նի­տն... Ֆրիկ - Որ է եղի ցո­րե­նն, որ այ­րեն ի կրա­կն եւ ու­տեն, եւ թուր­քն ութ­մա ասէ:

Տես՛ «Ամիր­տով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ Ան­գի­տաց ան­պէտ» Վի­են­նա, 1927:

- 324ա Զյի­շա­տա­կա­րան այս Հա­քի­մա­րա­նի, որ զՀա­քի­մա­րա­նս շի­նեալ է բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ, նա է ասա­ցեալ -

Փ՜առք քեզ, Տէր եւ արա­րիչ, մեզ ողոր­մեայ,

Որ տը­ւ­օղ ես մարդ­կան միտք եւ զս­գայ,

Քո ստեղ­ծուած են աշ­խար­հ­ըս զինչ որ կայ,

Ամե­նայն շունչ կեն­դա­նոյ քեզ փառք կու տայ:

Գո­հա­նամ ի քէն, Քրիս­տոս ան­մահ ար­քայ,

Որ տը­ւիր ինձ ժա­մա­նակ մին­չեւ ի սմայ,

Չորս տա­րի զտիւ եւ զգի­շեր աշ­խա­տե­ցայ,

Ի բա­զում օրի­նա­կաց աւար­տի սայ:

Գրե­ցի, կա­տա­րե­ցի զինչ բան որ կայ,

Ի բա­ռից բժշ­կու­թեան զինչ որ գտայ,

Աւար­տեմ սայ հինգ լե­զուաւ, զինչ որ ու­սայ,

Ի յու­նաց եւ ի հա­յոց եւ յա­րաբ­կայ,

Ի պար­սից եւ ի թուր­քաց, քիչ լա­դի­նայ:

Ի հա­յո­ցն եմ արա­րեր սկիզ­բն դո­րայ

Ի վե­րայ այ­բու­բե­նից զինչ դեղ որ կայ,

Եւ զՖէն այլ կու յի­շի վեր­ջին դո­րայ:

Ես` բժիշկ Ամիր­տօվ­լաթ, հայր` Եղի­այ,

Որ ծնեալ եմ ի քա­ղա­քն յԱ­մա­սի­այ,

Ես հի­մայ եմ բը­նա­կել ի Բիւ­զան­դի­այ,

Որ իս­կի դո­րայ նման քա­ղաք չկայ,

Որ աթոռ է թուրք ազ­գին հի­մակ որ կայ,

Որ ասեն քա­ղա­քիս այս Կոս­տան­դի­եայ:

Գծո­ղին եւ շնոր­հո­ղին, ով որ կար­դայ,

Ողոր­մի Քրիս­տոս, որ ասէ, թէ Հայր մե­ղայ,

Որ ի բա­նս այս այլ պա­կաս չի մնա,

Փա՜ռք քեզ, Տէր, Հա­յոց թվա­կա­նն ԼՄ­ՆԱՅ (1482):

Կարմ­րա­գիր ԼՄ­ՆԱ (1482) թուա­կա­նի լուծ­ման հա­մար գրի­չն

առա­ջար­կել է` 324ա. «Ո՜վ եղ­բարք, զկար­միր Ե գիրն հաշ­ւէ, /Նայ որ

զթ­վիսն կու կա­պէ,/ Մեծ իմ­աս­տու­թիւն է, /հանց իմա­նաս, որ

խիստ լաւ է»:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

2բ      Զգոր­ծս ձե­ռաց մե­րոց ու­ղիղ արայ ի մեզ, Տէ՜ր,

Զգոր­ծս ձե­ռաց մե­րոց աջո­ղեա ի մեզ:

Տէր Աս­տուած, զզ­ը­սկ­սեա­լս իմ դու կա­տա­րեայ. ամէն:

Յոր­ժամ շարժ­մունք լի­նի ցա­ւոց,

Ես դեղ տամ ըստ պի­տո­յի­ցն,

Եւ Աս­տուած տայ զա­ռող­ջու­թիւն ըստ հա­ճո­յի­ցն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

324ա Փա՜ռք եւ պա­տիւ Հա­ւր անե­ղի,

Պա­տիւ Որ­դոյ իւր մի­ած­նի,

Եւ Սուրբ Հո­գուն շնոր­հա­բաշ­խի

Յայժմ եւ յօ­էտ եւ յա­պառ­նի:

Յա­մին Հա­յոց մեծ թվա­կա­նի`

Լցեալ ՌՃ վե­ցի (1657)

Աւար­տե­ցաւ սեպ­տեմ­բե­րի

Քա­նիք աւուրց ԺԳ-ի:

Շնոր­հիւ Տեառն ըսկ­սե­ցի,

Ողոր­մու­թեամ­բն աւար­տե­ցի

ԶՄուֆ­րա­տա­թ­ըս գո­վե­լի,

Ստու­գա­բան եւ ճշ­մար­տի:

Ձե­ռամբ ու­մե­մն ան­ար­ժա­նի

Եւ պար­տա­կան բիւր քան­քա­րի,

Ոտից ձեր կոխ հող եւ փո­շի

Տէր Յո­վա­նէսն ան­յի­շե­լի:

Եւ է գիր­քս այս պի­տա­նի

Բժշ­կու­թեան ցօ­ոց հար­կի,

Ի վա­յե­լու­մն Ար­զու­մա­նի,

Որ եւ բժիշկ ին­քն անուա­նի: ||(324բ)

Գրե­ցաւ սա ի Թո­խա­թի,

Ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Մի­նա­սի,

Խնա­մո­ղի պա­հողն ըզ­սայ աւր­հ­նի

Եւ ընդ սր­բո­ց­ըն դա­սես­ցի:

Աս­տուած տա­ցէ վար­ձս բա­րի

Ստա­ցող սո­րայ Ար­զու­մա­նի

Եւ Ողոր­միս մեզ ասո­ղին,

Տէրն իւ­րեանց ողոր­մես­ցի.

Ամէն: Հայր մեր:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2բ Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է:

Գր­չա­փորձ` 1բ Ղլ­ղան­դն սպի­տակ զա­ճն է: 2ա Ճվա` Ա... սու­մա[խ]` Ա: 333բ Գր­չա­փորձ արա­րի եւ տե­սի, զի ան­կա­րե­լի էր: 334ա Հուլ ձայն բա­նա աքիլ­մէ­լի­քն եւս:

458

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

Էջ­մի­ա­ծին                                                                                                                         ՌՄԿԳ - 1814

ԳՐԻՉ` Մի­նաս Մի­ան­սա­րով (3ա-9ա), ան­ա­նուն (61ա-104բ): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մի­նաս Մի­ան­սա­րով:

ԹԵՐԹ` 142. չգ­րուած` 1ա-2բ, 3բ, 9բ-60բ, 61բ, 64ա-6բ, 105ա-10բ, 111բ-2ա, 116ա-42բ: ՊՐԱԿ` 14x12 (Ա 3, Բ, Դ, Ե, Է 11, Գ, ԺԱ 10, ԺԳ 8, ԺԴ 7): ՆԻՒԹ` թուղթ, թա­գա­ն­շան եւ «Ա"» (1-3, 115-42), մա­հի­կա­ն­շան եւ «),)¡, Վ» (4-114) լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` շղա­գիր (3ա, 4ա-9ա), նօ­տր­գիր (61ա-104բ: Նմուշ` 62ա): ՏՈՂ` 21-22: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից եւ թա­նա­քից գրա­դաշ­տը տեղ-տեղ գու­նա­փո­խուած, կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

3ա Գիր­քս այս, որ կո­չի Մաս­նա­ուր բժշ­կա­րան, եւ է սո­րայ անու­նն Աղ­րա­պա­տի անուա­նեալ: Յա­մի Տեառն 1812 եւ ի մերս Հա­յոց թուին 1263 (1814), մա­յիս ամ­սոյ 7, ի հայ­րա­պե­տու­թեան երի­ցս երա­նեալ սր­բա­զա­նա­սուրբ կա­թո­ղի­կո­սի Ամե­նայն Հա­յոց Եփ­րե­մի Առաջ­ներ­րոր­դի, ի մայ­ր­ա­գա­հն Ամե­նայն Հա­յոց ի Սուրբ Էջ­մի­ա­ծին

ա. 4ա-9ա Նա­խա­ծա­նօ­թու­թիւն, թէ որ­պէս պահ­պա­նել զա­ռող­ջու­թիւն իւր - 1. Իւ­րա­քան­չիւր աւուր փոր­ձն ապա­ցու­ցա­նէ մեզ պար­զա­պէս... 9. Այժմ մտից ես ի քն­նու­թիւն վասն հան­գս­տու­թեան եւ շարժ­ման... եւ վեր­ջա­պէս ստա­նայ զջ­րա­ցաւ, որ է ջր­գողն: 10... (անա­ւարտ):

բ. 81ա-104բ (Դեղ ամե­նայն ցա­ւոց): Մա­ճուն ԺԶ ցա­ւոց օգ­տա­կար - Ե մս­խալ քա­րաւ­զի սերմ... ըս­տուք փոր­ձած է մե­ծայ­մե­ծաց:

Նա­խա­ծա­նօ­թու­թեա­նս հե­ղի­նա­կը, հա­ւա­նա­բար, Մի­նաս Մի­ան­սա­րովն

է:

329 դե­ղա­գ­րեր Ական­ջա­ցա­ւի, Աղ շի­նե­լոյ, Ամուլ կնոջ, Այ­րա­ծի,

Այր­կան զօ­րու­թեան, Աչա­ցա­ւի, Աչք կա­պե­լոյ, Ար­գան­դի ու­ռեց­քի, Արիւն

գա­լոյ, Բե­րա­նի հո­տի, Բէ­լ­սօ­վ­ու­ղի, Գլ­խա­ցա­վի, Գոր­տ­նու­կի, Դեղ­նա­ցա­ւի,

Զար­մանք տե­սա­նե­լոյ, Թմ­րու­թեան (ոտ­քի, ձեռ­քի), Թռ­չ­նոց զո­թու­թեան,

Իւղ բե­ւե­կի, Լուծ­ման, Խե­լա­պա­կա­սի, Ծծա­ցա­վի, Կա­թի յա­ւել­ման,

Կա­նա­ցի ցա­ւի, Կո­կոր­դի վեր­քի, Կոտ­րած կա­պե­լոյ, Կր­ծոց խո­շո­րու­թեան,

Հա­զի, Ձայ­նի բա­ցե­լոյ, Ձեռ­քի դո­ղո­ցի, Ձու­քն ուռ­չե­լոյ, Ղա­պ­զի, Մազ

սե­ւաց­նե­լոյ, Մա­ճուն ԺԶ ցա­ւոց, Մա­յա­սի­լի, Ներ­սի մա­րա­զի, Մի­ջա­ցա­ւի,

Մկան սա­տա­կե­լոյ, Մո­ռաց­կո­տի, Նշան արեան աւե­լա­նա­լոյ, Նշան

մեռ­նե­լոյ կամ ապ­րե­լոյ, Նշան պալ­ղա­մի աւե­լա­նա­լոյ, Մու­ռի­օ­լի,

Նուզ­լա­յի, Շան կծա­ծի, Շար­բա­թի հապ պատ­րաս­տե­լոյ, Շար­բաթ մա­նա­յի,

Ող­նա­ցա­ւի, Ոտ­քի ել­նե­լոյ (երե­խա­յի), Չի­պա­նի, Պլ­ղա­մի, Ջեր­մի, Ջուր

վեր բե­րե­լոյ (տա­ւա­րի), Ստա­մոք­սի, Սրով կտ­րա­ծի, Սր­տա­ցա­ւի, Վա­խի,

Վի­րաց (զա­նա­զան), Ցա­ւի (ան­ո­րոշ), Փայ­ծա­ղի, Փի­փեր­թի զօ­րու­թեան

(98բ-100բ), Փոր­հա­րին­քի, Փռան­կի զահ­մա­թի, Քա­մոյ, Քիր­քի­ջին, Քուն

չտա­նե­լոյ, 0ձա­հա­րի: Կից` 111ա «(Որ­քա­նու­թիւն ժա­մա­սա­ցու­թեան...») - Ի

Մե­ծի պա­հոց կի­րա­կէ աւուր­քն 3 սհաթ եւ կէս ժա­մա­սա­ցու­թիւն...»:

- 112բ-5բ [Ցանկ] - Վասն մոր­թի սե­ւաց­նե­լոյ... Վասն կնոջ յղա­նա­լոյ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

3ա (տե՛ս):

104բ Վե­հա­պե­տի սպոր Մի­նաս սե­ւա­կիր Մի­ան­սա­րով մահ­տե­սի Գէ­որ­գեա­նի­նս է սոյն Բժշ­կա­րա­նս:

115ա Այս է պարտ արած փողն` Գ Թու­ման ԴՌ (4000) տնան:

Կն­քա­դ­րոշմ` 64ա, 82բ, 104բ... Մին[ա]ս. 1265 (1816):

459

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

Վան  ՌՃ­ԽԱ - 1692

Հո­գոց վանք     ՌՃ­ԽԵ - 1696

 

ԳՐԻՉ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ղա­զար վրդ. Յա­մ­թե­ցի:

ԹԵՐԹ` 116. չգ­րուած` 1ա, 23ա, 60բ, 94բ-6բ, 101բ, 116բ:

ՊՐԱԿ` 10x12 (Ը 8): ՆԻՒԹ` Թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,5x15,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: Գիր` նօ­տր­գիր (նմուշ` 66ա): ՏՈՂ` 21-2: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ (Ա փեղկ), կար­միր գոր­ծուածք (Բ փեղկ), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը գու­նա­փո­խուած, թեր­թը վնա­սուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, թի­կուն­քն ու դռ­նա­կը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա [Դեղք զա­նա­զանք]

ա. 1բ [Վասն ծաղ­կանց - Ա] ման­կոտ­րուկ կար­միր ծա­ղիկ ու­նի... բ. 1բ [Դեղ բիծ հա­նե­լոյ] - Թէ իւղ կա­թի հան­դեր­ձին... գ. 1բ [Դեղ մազ թա­փե­լոյ] - Յեր­կու ցեղ զռ­նեխն... դ. 1բ [Դեղ չծա­րա­ւե­լոյ] - Մարդ որ ճա­նա­պարհ եր­թայ... ե. 1բ [Լ]վի դեղ - Ա՛ռ կր[ի]այի ոս­կորն... զ. 2ա Դեղ, որ զմաղ­ցն... հա­նես - Ա՛ռ զտղ­տի սեր­մն... է. 2ա Մար­դն որ սավ­տայ է պա­կա­սա­խելք լի­նի - Ա՛ռ հա­ցի փայ­տի կե­ղեւն... ը. 2ա Մար­դն որ կա­մի զմա­ղասն... վեր բե­րէ - Ա՛ռ զկատ­վա­հա­տն... թ. 2բ [Դեղ մազ չբու­սա­նե­լոյ - Ե]րե­խան որ նոր ծը­նի ի մօ­րէն...

Բ. 2բ-22բ [Ամիր­տով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ] Բառ յա­մե­նայն բժշ­կա­րան վար­դա­պե­տաց: Ի վե­րայ այ­բին - Աշ­րաս, որ է պրուխն... ֆլֆլ մօ­յէ, որ է ջրի պղ­պեղն (տե՛ս Հմր 413, 178ա-89ա):

Գ. 23բ-5ա Այս գիրս տղայ չբե­րո­ղին - Սո­ղո­մոն իմ­աս­տու­նն դուս­տր մի ու­նէր...

Դ. ա. 25բ-9բ Այս է փո­խա­նն դե­ղե­րուն, որ շի­նել է Գե­ղի­ա­նոս... (Ա-Ֆ) - Աւ­շին­դրն եւ իր չքօ­քն իւր փո­խա­ն­նն ճօ­տա­նն է... ֆա­րա­սի­օն եւ իր փո­խա­նն սըն­պու­լն է...

բ. 29բ-30ա Եւ այլ յի­շենք զփո­խա­նն թար­քիպ­նուն եւ զմայ­ճուն­նե­րուն եւ զղուր­սե­րուն, որ պի­տա­նի է - Փո­խան վար­դին ղուր­սին ըռզ[ի - ան]ին ջուրն է... փո­խան խն­ծո­րի ըռու­պին ըռու­պա­սի­նին է:

գ. 30ա-1ա Այլ կու յի­շեմք զմայ­ճու­նե­րուն եւ զիւ­րեանց փո­խա­նն - Փո­խան ամ­րա­սի­ա­յին տահ­մար­թա­յի տա­վա­յի քր­քու­մն է... Փո­խան կար­միր սան­դա­լին ֆու­ֆա­լն է:

դ. 31ա-5ա Ես կու յի­շեմ զդե­ղե­րուն փո­խա­նակ, որ զին­քն բժշ­կա­պետ­քն շի­նել... (Ա-Ֆ) - Աֆ­սան­դին եւ իր փո­խա­նն ճու­տայն է... ֆու եւ իր փո­խա­նն քա­պա­պի­ան է (հմմտ. Հմր 413, 62բ-4ա):

ե. 35աբ Այլ եւ յի­շենք զշի­նած­ւոյ թար­քի[պ]նին փո­խա­նն... - Ջրուր դե­ղին եւ իր փո­խա­նն... Այա­րիճ Ճա­լի­նոս, եւ իր փո­խա­նն լու­ղա­սի­ան է:

Ե. 35բ-7ա Այլ եւ յի­շենք զդե­ղե­րուն զուժն եւ զդի­մա­նա­լն... - Վար­դն եւ նու­նու­ֆարն յոր­ժամ կե­նայ իւր տեղն... Կղ­բու ձուն կու դի­մա­նայ Ի (20) տա­րի եւ կան­ց­նի, աւե­րէ (հմմտ. Հմր 413, 64ա-5ա):

Զ. 37ա Այլ եւ յի­շենք բժշ­կա­րան վար­դա­պե­տաց զկէ­շեռն եւ զլի­տրն... - Իմա­ցիր, որ մէկ լի­տր հա­քիմ­նե­րուն որ ու­նին ի հա­շիւ պաղ­տատ­ցի­քն ՃԻ տրա­մէ... որ զգործքդ յա­ռա­ջաց­նես (հմմտ. Հմր 413, 103ա):

Է. [Դեղք զա­նա­զանք]

ա. 37բ ֆէն­տա­ֆի­լօն, որ է փար[ն] ճան­կուշ­տն եւ թուր­քն պէ­շպար­մախ կ՛­ա­սե - Խոտ մ՛է, Ե Ե տե­րեւ ու­նի... բ. 37բ Չապ­սան, որ է զճի, որ է վայ­րի խար­տա­լն - Եթէ եփեն ջրով եւ ի դաշ­տն լնուն... գ. 37բ Ամա­լի միսկ եափ­մա­ղայ պու տուր (Կերպ մուշկ պատ­րաս­տե­լոյ) - Ա՛լ ղա­զախ ղա­ըխ քի ճէյ­րա­նի... դ. 38ա Դեղ փայ­ծ­ղան - Ա՛ռ զփերփ­րի տա­կն... ե. 38աբ Հապ մա­յա­սի­լի - Ա՛ռ Լ տրամ փառ­սի քու­քուրդ... զ. 38բ Քաս­մի դեղ - Ա՛ռ սեւ սո­նիչ... է. 38բ Դեղ փոր­ցա­ւի - Ա՛ռ կո­րեկ... ը. 39ա [Նա­խա­գի­տու­թիւն հի­ւան­դին] - Ասա­ցեր են բժ­կա­պետ­քն, թէ մար­դոյ ճի­կարն... յայն­ժամ ստա­ծու­մն հեշ­տու­թեամբ լի­նի կա­մօ­քն Աս­տու­ծոյ:

- 39բ-40ա [Ցանկ բժշ­կա­րա­նիս] - Ա. Խօսք Յա­կո­բոս բժշ­կա­պե­տին... ԻԷ. Փուշ­տա­նա­կի... [տե՛ս Ը]:

Ը. 40բ-104ա Գիրք բժշ­կա­րան ար­հես­տի: Ժո­ղո­վե­ցաք ի բա­զում գրոց, զկար­ճա­ռաւտ եւ զպի­տա­նիսն գրե­ցաք: Իսկ ով ոք կար­դայ եւ օգ­տի ի սմա­նէ, յի­շե­ցէք զտա­ռա­պեալ Յա­մ­թե­ցի Ղա­զար վար­դա­պե­տն եւ իւր որ­դին` զտէր Իգ­նա­տի­ոսն, եւ մի բե­րա­նով Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք, եւ Աս­տուած մեզ եւ ձեզ ողոր­մես­ցի. ամէն: Գրե­ցաւ ի Վան քա­ղա­քն թվին ՌՃ­ԽԱ /1692/, խիստ դառ ժա­մա­նա­կի:

Բաղ­կա­ցած է 33 գլուխ­նե­րից (ա-լզ), որոն­ցից 7-ը` հա­յե­րէն (ա-զ, իզ),

իսկ 26-ը` հա­յա­տառ թուր­քե­րէն (է-իբ, իդ-լզ): Ցան­կը (39բ-40ա)

հա­յե­րէն, գլ­խա­կար­գուած Ա-ԻԷ եւ չու­նի բնա­գ­րից 6 գլուխ (իգ, իէ, իթ,

լա-լգ): Փա­կա­գ­ծուած խո­րա­գ­րե­րը` ըստ ցան­կի:

ա. 40բ-4ա [Ա. Խօսք] Յա­կո­բոս բժշ­կա­պե­տի եւ փի­լի­սո­փա­յի ասա­ցեալ [Յա­ղա­գս Դ բնու­թեան մար­դոյ] - Եթէ յոր­ժամ մար­դոյ արիւ­նն առա­ւե­լու եւ շար­ժի...

բ. 44ա [Բ. Հապ յրղ­նի­սա­յի եւ դեղ փո­րոյ եւ աղեց]: Հապ որ ի տա­փո­ղէն ըս­կ­ը­սա­նի... - Ա՛ռ սա­պռ...

գ. 44աբ [Գ.] Հապ ոս­կ­րա­ցա­ւի եւ գլ­խա­ցա­վի - Ա՛ռ թուր­պաթ...

դ. 44բ-5ա [Դ.] Վասն գլ­խոյ, որ ի շուրջ գա... - Ա՛ռ քաղ­ցր եւ թը­թու նոռն...

ե. 45աբ [Ե. Ական­ջի դեղ եւ յըղ­նի­սա­յի]: Ական­ջի որ թա­րախ գայ - Ա՛ռ մե­ղր եւ քա­ցախ:

զ. 45բ-6բ [Զ. Վասն գլ­խոյ ցա­ւի ի տա­քու­թե­նէ կամ ի հո­վէ]: Մար­դոյ որ կէս գլ­խոյն ցա­ւի... - Ա՛ռ դե­ղին հա­լի­լա­յի հն­տէն...

է. 47ա-50բ [Է. Վասն մայ­ճու­նե­րու յի­շէ բո­վան­դակ/: Մայ­ճուն­լա­րին թարք[պի]տուր: Մա­ճու­նի ըռա­սան... - Ան­տուզ, մա­զ­տա­քի, ակիր...

ը. 51աբ [Ը. Վասն բեր­նի ցա­ւե­րուն յի­շէ]: Աղ­ըզ աղ­ր­ը­սն­նայ - Ակար ու­շա­ղ­ըն աղ­զի աղ­ըր­սայ...

թ. 52ա-3բ [Թ. Վասն փոր­ձա­ւի եւ բա­րակ ցա­ւե­րուն յի­շէ]: Իչ աղ­ր­ը­ս­ը­նայ - ԻՃ աղ­ռ­ը­ս­ը­նայ` ա՛լ նառ ղա­պու­ռի...

ժ. 54ա-6բ [Ժ. Վասն մահ­լամ­ներ եա­ռա­նե­րուն յի­շէ եւ կա­տ­ղած շան]: Չի­պան տէշ­մա­կայ - Չի­պան քի տէ­շ­ըլ­մազ...

ժա. 57ա-8ա [ԺԱ. Վասն բնու­թեան մար­դուն յի­շէ]: Թա­պի­աթ սախ­լա­մախ - Լօղ­ման սօյ­լար...

ժբ. 58ա-60ա [ԺԲ. Վասն հա­պե­րու դուռն յի­շէ]: Հապ­լար: Հապ պաշ աղր­ս­ը­նայ - Մա­սր­ճ­վայ սօյ­լար...

ժգ. 61ա-2բ [ԺԳ. Վասն արա­ղա­նի, որ է դեղ­նու­թիւն յի­շէ]: Սա­ռ­ը­լուխ: Արա­ղան - Հա­չան պու աղ­ր­ըյ­լի...

ժդ. 63աբ [ԺԴ. Վասն բեր­նի ցա­ւե­րուն յի­շէ]: Աղ­ըզ աղ­ր­ը­սա - Աղ­ըզ աղ­ր­ը­ս­ը­նայ...

ժե. 64ա-5բ [ԺԵ. Վասն ատա­մ­նա­ցա­ւի յի­շէ]: Տի­շ­լա­րի աղ­ր­ը­սայ - Ատա­մ­ըն տի­շ­լա­րի քի...

ժզ. 66ա-7բ [ԺԶ. Վասն աջաց ցա­ւե­րու յի­շէ]: Կօզ իչուն - Կօզ քի տօ­ման տուր...

ժէ. 68ա-9բ [ԺԷ. Վասն ական­չի ցա­ւե­րու յի­շէ]: Ղու­լախ ախ­ր­ը­ս­նայ - Ղու­լաղ աղր­սա­նայ...

ժը. 70ա-1ա [ԺԸ. Վասն հա­զի` մե­ծի եւ փո­քր տղա­յոց յի­շէ]: 0կս­ը­րուկ իչուն - Ալ սամ­խի արա­պի...

ժթ. 71բ-2բ [ԺԹ. Վասն շար­պաթ լու­ծե­լոյ յի­շէ]: Շար­պաթ - Ատամ քի ղա­պզ օլայ...

ի. 73ա-8բ [Ի. Վասն տղա­յոց գո­զար­գել յի­շէ` թէ քար եւ թէ քա­մի]: Թար­քիպ­լար սու­տուկ եօ­լ­ը­նայ, քի տաշ օլա... - Ատա­մ­ըն սու­տուկ յօ­լն­նայ...

իա. 79աբ [ԻԱ. Վասն որ փին­չն կալ­վի, որ հոտ չառ­նէ կամ խոց լի­նի]: Պու­ռ­ըն մահ­լա­մի - Պիր ատա­մ­ըն քի պուռ­ն­ըն­տան...

իբ. 80ա [ԻԲ. Վասն որ լաւ ըրա­ւանդ շի­նե­լոյ վա ամ­պար շի­նե­լոյ]: Ըրա­ւանդ եափ­մա­ղայ - Ամա­լի ըրա­ւանդ եափ­մա­ղայ...

իգ. 80բ [Դեղք զա­նա­զանք]: Մարդ որ ու­զէ ինչ տեղ որ մազ կայ, վայր գայ եւ այլ չբուս­նի - Ա՛ռ կա­նաչ զռ­նեխն...(յա­ջոր­դում են դե­ղա­տոմ­սեր հաւ եւ ձուկ բռ­նե­լոյ, օձ, մուկ եւ մժեղ փախ­ց­նե­լոյ):

իդ. 81ա [ԻԳ. Վասն որ գո­թոյ դեղ առ­նե­լոյ]: Ատամ քի մս­կին, քի ջու­տամ տէր­լար, վա քօ­թի տա տէր­լար` տէր­մա­նի պու տուր - Ա՛լ ին­սան քօ­քի...

իե. 81ա [ԻԴ. Վասն որ մո­լա­քո­րի դեղ առ­նե­լոյ]: Ղուր­տա­շանք - Հա­չան քի պիր ատա­մ­ըն թա­նի...

իզ. 81բ [ԻԵ. Վասն որ մսա­ծի, որ ձուն մսաց­նէ]: Պիր ատա­մն այա­ղի սա­ւուխ­տան ու­շու­միշ օլայ... - Ալ աթա­շ­ըն սի­ճաղ քօ­լ­ը­նի...

իէ. 82ա [Վասն ու­ռա­ծի]: Շի­շա: Ղա­ռ­ըն շիշ­մա­կա - Ա՛լ սիր­քա­նին տի­պի...

իը. 82բ-3ա [ԻԶ. Վասն ամե­նայն սֆուֆ­նե­րու յի­շել]: Սֆուֆ յերղ­նի­սայ իչուն - Ա՛լ պա­յազ սու­ր­ըն­ջան...

իթ. 83բ [Վասն քո­րի]: Ղա­շ­ըն­մա: Ղա­շ­ըն­մա­յա - ճա­վզ իչի եախ­շի տօկ...

լ. 84ա-5ա [ԻԷ. Վասն փուշ­տա­կի, որ է ֆը­թյա, որ է տա­պայ]: Փուշ­տանկ վա ֆատհ վա տա­պա տէր­լար - Պիր ատամ փուշ­տանկ օլայ...

լա. 85ա-93բ [Վասն պա­պաթ մայ­ճու­նի]: Պա­պաթ մայ­ճու­նի: Մայ­ճուն - Մայ­ճու­նի պա­պաթ մու­ղա­ւի տուր...

լբ. 97ա-101ա [Վասն մա­յա­սի­լի]: Պու թար­քիպ­լար մա­յա­սի­լայ տուր: Պա­պաթ մայ­ճու­նի պվա­սի­լայ - Մա­զա­տա­քի տրամ իկր­մի...

լգ. 102ա-4ա [Անուանք ցա­ւոց] - Տու­սան տա­րայ իւ­րակ փօ­զ­ըլ­մա­ղի տուր... քա­ֆուր իլան սուր­մակ շի­ֆայ պու­լուր:

Հա­մա­պա­տաս­խան հի­ւան­դու­թիւն­նե­րի հա­մար գր­չի ձեռ­քով

լու­սան­ցա­գիր դե­ղա­տոմ­սեր` 44բ, 54ա, 54բ, 55ա, 55բ, 71բ, 72ա, 73ա, 73բ,

74ա, 74բ, 75ա, 80ա, 80բ, 81ա, 83բ, 85բ, 103ա, 103բ, 104ա:

Թ. 104բ-14բ Բժ­ըշ­կա­րան վասն ձի­ու եւ ջո­րոյ եւ կամ իշու, որ Խոս­րով ար­քայն գրել ետ առա­ւել զա­մե­նայն առաս­պե­լա­կա­նս եւ ժո­ղո­վեաց զա­մե­նայն փի­լի­սո­փայ­քն, եւ մեծ ջա­նիւ վաս­տա­կեալք` գրե­ցին զԲ­ժ­ըշ­կա­րա­նս ըս­տոյգ եւ ճշ­մա­րիտ եւ հի­մն ար­կեալ դե­ղոց: Յա­ռաջ գլ­խոյ ցա­ւոյ մեկ­նիմք եւ ապա` մի ըստ մի­ո­ջէ այլ յար­մա­րու­թեանց: Վասն որ մա­ղաս ու­նի ի գլուխն - Նշա­նն այս է. ձին տխուր լի­նի եւ ցաւն յայ­տ­նի չէ... եւ ապա սըն­դիկ ած ըն­կու­զի ձի­թով Է օր, լա­ւա­նա:

Ժ. [Վասն թա­նաք պատ­րաս­տե­լոյ]

ա. 115աբ Մու­րա­քապ եափ­մախ խա­սայ... - Ա՛լ սամ­խի յա­րա­պի... բ. 115բ-6ա Մու­րա­քապ եափ­մախ խա­սայ... - Ա՛լ ճօ­վ­զ­ըն կօկ ղա­պ­ու­ղի... գ. 116ա Ամա­լի մու­րա­քապ եափ­մախ - Ա՛լ կօկ մա­զի... ղա­զան­ճի չօխ տուր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

40բ (տե՛ս):

114բ Գրե­ցաւ Ձի­ու հէ­քի­մա­րան ի Հո­գոց վանք, թվին ՌՃ­ԽԵ /1696/ ամի, ի մա­յիս ամ­սոյ Ի, ձե­ռամբ Յա­մ­թե­ցի Ղա­զար վար­դա­պե­տն, որ է մակ... (ընդ­հա­տուած):

460

ԱՄԻՐ­ԴՈՎ­ԼԱԹ ԱՄԱ­ՍԻ­Ա­ՑԻ, ԱՆ­ԳԻ­ՏԱՑ ԱՆ­ՊԷՏ

Ան­կիւ­րիա                                                                                                                         ՌՃ­ԼԱ - 1682

ԳՐԻՉ` Մատ­թէ­ոս աբդց Ղո­նի­ա­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Աս­տուա­ծա­տուր տրց. Երու­սա­ղե­մա­ցի:

ԹԵՐԹ` 357. չգ­րուած` 26ա-8բ, 354բ-7բ: ՊՐԱԿ` 1-3x12 (Գ 2)+Ա - ԻԸx12 (Ը, ԺԱ, ԻԸ 11, Թ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,6x15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (1ա-25բ), մի­ա­սիւն (29ա-354ա): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 38ա): ՏՈՂ` 28: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Լու­սան­ցա­զարդ` կեն­դա­նա­կան, բու­սա­կան: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կան պա­կա­սող թեր­թեր (տե՛ս պրա­կա­հա­շի­ւը): Կազ­մի լայն­քը ձե­ռա­գ­րի լայն­քից փո­քր. հա­ւա­նա­բար պատ­կա­նել է այլ ձե­ռա­գ­րի:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-352բ [Ամիր­տով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ Ան­գի­տաց ան­պետ]

Տե՛ս Հմր 457, 3ա-324ա: Յռջբ. /29ա-41բ (կից հա­տուա­ծը` «Եւ հի­մի

պա­տեհ է...» փո­խա­րի­նուած այլ նիւ­թով: Տես ստո­րեւ` 41բ-3ա):

ա-լզ/43ա-352ա (121բ-2ա, 131բ-2ա, 143բ-4ա էջե­րի մի­ջեւ թեր­թեր են

պա­կա­սում: Թե­րի`  ը, թ, ժբ, ժգ): Յի­շա­տա­կա­րան Ամիր­դով­լա­թի/ 352բ:

Յա­ւե­լեալ ու­նի.

ա. 41բ-3ա [Շի­նու­մն եւ խառ­նու­մն դե­ղե­րու] - Այժմ յի­շեմք զդե­ղե­րու­մն շի­նե­լն... (Յա­ռա­ջա­բա­նու­թեան կից հա­տուա­ծի փո­խա­րէն):

բ. 1ա-25բ Ցան­կն է Մուֆ­րե­թէ­տիս: Ի վե­րայ այբ գրին - Ալու­սան, որ է... Այս է վեր­ջն ցան­կիս, եղ­բա­օրք իմ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

240ա Գրե­ցաւ յԱն­կու­րիա վան­քն, ձե­ռամբ Ղո­նի­եա­ցի տէր Մատ­թէ­ո­սին, յա­ռաջ­նոր­դու­թեան Ստե­փա­նոս վար­դա­պետ Զէյ­թուն­ցոյ: ՌՃ­ԼԱ (1682)

352ա Աւար­տե­ցաւ ՌՃ­ԼԱ (1682):

353ա Փա՜ռք... Արդ, գրե­ցաւ գիր­քս, որ կմ­չի Մուֆ­րէ­տէթ, զոր ոմանք Տգի­տաց ան­պէտ ասեն, ի թվա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՌՃ­ԼԱ (1682), ի թա­գա­ւո­րու­թեան Մահ­մէ­տին եւ ի կա­թո­ղի­կո­սու­թեան Էջ­մի­ած­նի տեառն Եղի­ա­զա­րու եւ ի հայ­րա­պե­տու­թեան սր­բոյ Երու­սա­ղե­մայ Մար­տի­րոս վար­դա­պե­տի եւ ի յա­ռաջ­նոր­դու­թեան մե­րոյ վա­նի­ցս Ստե­փա­նոս վար­դա­պե­տի, յաս­տուա­ծա­պահ քա­ղա­քն յԱն­կու­րա­ի­այ, յա­ռա­քե­լա­շէն Սուրբ Աս­տուա­ծած­նա վա­նի­ցն ի Մի­ջի, ձե­ռամբ յոգ­նա­մեղ եւ ան­ար­ժան Մա­թէ­ոս աբե­ղա­յի Ղօ­նի­ա­ցո, ի խն­դ­րոյ հան­ճա­րեղ եւ իմ­աս­տուն Աս­տուա­ծա­տուր տի­րա­ցուին Երու­սա­ղե­մաց­ւոյ: Որ­պէս զի­մ­աս­տուն բժիշկ իմա­ցեալ զսո­րա ըզ­խէ­սի­ա­թն, որ առանց սո­րա ան­հ­նար է բժշ­կու­թիւ­նն, զի ի սմա նախ եւ առաջ կա դեղ­րանց անու­նն եւ ապա կեր­պն եւ ապա խէ­սի­ա­թն եւ ապա տա­քն եւ հովն եւ տէ­րէ­ճա­ներն եւ ի տե­ղիս տե­ղիս, թէ որ­տեղ բու­սա­նի կամ կու գտ­վի, եւ փո­խա­նն եւ անուն բժշ­կին, վասն որոյ ի խն­դիր եղեալ վե­րոյ­գ­րեալ տի­րա­ցու Աս­տուա­ծա­տուրն այս մին­հաճ գր­քիս եւ ետ գրել ան­ար­ժա­նիս միջ­նոր­դու­թեամբ Եփ­րեմ վար­դա­պե­տի, ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ յետ իւ­րոյ մնայ յի­շա­տակ հո­գոյ իւ­րոյ: Բայց այս ծա­նի­ցեն վար­պետք բժիշկ­քն, զի այս մի­ա­ւոր գր­քո­վս թէ­պէտ գրեալ է այս ցա­ւուս այս­պէ՛ս արա կամ այն­պես, դժուա­րին է եւ շատ վար­պետ պի­տի, որ մի­ա­ւոր այս գր­քո­վս դեղ անէ: Զի թէ տա սր­տին դեղ կամ ճի­կա­րին, որ­պէս ռե­ւա­ճն եւ զաֆ­րա­նն եւ այլ սո­ցին նման­քն, որ օգ­տեն սր­տին եւ ճի­կա­րին, տա­լա­խին վնաս գոր­ծեն, եւ թէ տա­լա­խին տայ դեղ, որ­պէս ըս­ղու­լու­ֆանտ արի­ոն եւ քա­պար­ցա­խին տա­կն, այս հե­ղս երի­կա­մա­ցն եւ սր­տին եւ լեր­դին վնա­սէ: Եւ դար­ձեալ վասն սաֆ­րա­յի տաս մահ­մու­տի­այ, ստա­մոք­սին վնաս գոր­ծէ, նոյն­պէս եւ այ­լն: Վասն որոյ պի­տոյ է ընդ սմա Աղ­րա­պա­տին, որ խառ­նէ զդե­ղերն, յոր­ժամ Ա ցա­ւոյ դեղ որ տայ, նոյն խառն դե­ղերն որ թո­ղու զայլ դե­ղիս վնա­սել, ապա լի­նի կա­տա­րեալ բժշ­կու­թիւն, բայց ոչ// (353բ) եւս կա­րէ լի­նել բժիշ­կն կա­տա­րե­լա­գոյն այս Բ գր­քովն. զդեղն թէ­պէտ գի­տա­ցաւ, իմա­ցաւ զդե­ղերն Մուֆ­րէ­տէ­թով եւ զշի­նե­լն եւ զխառ­նե­լն Աղ­րա­պա­տի­նովն, այլ ոչ գի­տէ զցա­ւու պատ­ճառն, թէ յա­րե­նէ է, թէ ի սաֆ­րա­յէ է եւ թէ ի պալ­ղա­մէ է եւ թէ ի սավ­տա­յէ է եւ զայ­սո­քիկ ցու­ցա­նէ ստած­մանց զցա­ւուն զն­շա­նն, թէ որ ցա­ւէ կամ ուս­տի եղեւ կամ թէ որ­պէս է ցաւն եւ ապա ասէ զս­տա­ծե­լն եւ գրէ զդե­ղերն ի Ստած­ման­ցն եւ մէ­ջն ընդ մէջ ասէ, թէ Գիտ զֆի­լան դեղ յԱղ­րա­պա­տին, զի թէ ցա­ւու մի, որ ֆի­լան ցա­ւէ, զիւր դեղն տաս, Աս­տու­ծով լի­նի բժշ­կու­թիւն, եթէ զմիւս այլ ցա­ւուն դեղ տաս, ոչ լի­նի բժշ­կու­թիւն, զի ԴՃ եւ ԺԸ (418) ցան կա ի մէջ Ստած­ման­ցն, զի Ստած­ման­ցն գիր­քն ԴՃ եւ ԺԸ (418) տուփ է, եւ ամէն տուփ Ա թղ­թի մի երես է, վասն որոյ զայս Գ գիր­քս Աս­տուած որ բժշ­կին պար­գե­ւէ, կա­տա­րե­լա­գոյն բժիշկ լի­նի, եւ այ­նո­քիկ, որ ան­գէտ են եւ ոչինչ հա­մա­րին զբ­ժշ­կու­թիւ­նն, նո­քա ոչ գի­տեն, թէ բժշ­կա­կա­նու­թիւ­նն յԱս­տու­ծոյ է եւ է ստոյգ յԱս­տու­ծոյ: Որ­պէս գրէ Էկ­լէ­սի­աս­տէս, Պա­տուեա զբ­ժիշ­կն վասն հար­կա­ւո­րու­թեան, քան­զի եւ զնա ստեղծ բար­ձի­եա­լն, զի յԱս­տու­ծոյ է ամե­նայն բժշ­կա­կա­նու­թիւն եւ ի թա­գա­ւո­րէ առ­ցէ զպար­գե­ւս, մա­կա­ցու­թիւն բժշ­կի բար­ձ­րա­ցու­ցա­նէ զգ­լուխ նո­րա եւ առա­ջի մե­ծա­մե­ծաց գո­վես­ցի: Բար­ձ­րեա­լն ստեղծ յեր­կէ զբ­ժշ­կա­կա­նու­թիւն, եւ այր խո­րա­գէտ ոչ խո­տես­ցէ զնա եւ վկայ բե­րէ զփայ­տն, որ զջուր քաղ­ց­րա­ցոյց, բայց առաջ տա­նե­լով զբա­նն ասէ. Աղա­չեա զՏէր, եւ ին­քն ող­ջա­ցուս­ցէ զքեզ: Եւ դար­ձեալ կր­կ­նէ եւ ասէ. Աղա­չեա զՏէր, զի ուղ­ղես­ցէ զհան­գիստ նո­ցա եւ զբ­ժշ­կա­կա­նու­թիւն:

Այլ որք հան­դի­պիք գրո­ցս կար­դա­լով կամ օրի­նա­կե­լով, յի­շե­ցէք յա­ղօ­թս ձեր զԱս­տուա­ծա­տուր տի­րա­ցուն եւ զ... (2 տող չգ­րուած), որ սի­րով եւ ըղձ­մամբ ետ գրել զայս գիր­քս, եւ զիս` զՄատ­թէ­ոս աբե­ղ­այս, եւ զա­մե­նայն մեր­ձա­ւորս իմ, որ բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ գրե­ցի, կա­տա­րե­ցի, եւ որ յի­շէ, յի­շեալ լի­ցի ի Քրիս­տո­սէ աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ է աւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Հայր մեր, որ յեր­կի­նս, սուրբ եղի­ցի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 1ա (1821 թ., շղա­գիր) Եփ­րեմ կ[աթո­ղի­կոս]. 1821, հոկ­տեմ­բե­րի 26:

2. 354ա (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Զի թէ­պէտ բազ­մաւ ջա­նիւ գրեալ էն զայս հե­քի­մա­րա­նս վասն ցա­ւա­լի ան­ձանց մարդ­կան, բայց սա­կայն զինչ օգուտ, որ զդե­ղո­րէ­ից անու­նսն չեն յատ­կա­պէս յայ­տ­նեալ ի հայ բար­բառս մեր, որ ըստ վաս­տա­կո­ցն իւ­րոց Տէր վար­ձա­տ­րես­ցէ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 36բ (կար­միր թա­նա­քով) Գիր­քս Սր­բոյ Էջ­մի­ած­նայ գր­քա­տան է. 1813:

Նկար­չա­փորձ` 354ա, 357բ Լու­սան­ցա­զ­ար­դի թռ­չուն:

461

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

Սու­րաթ - Բան­դար           ՌՃԽ - 1691

ԳՐԻՉ` Աղա­վա­լէ:

ԹԵՐԹ` 243. չգ­րուած` 18բ, 180ա-3ա, 242բ-3բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԳx8 (Ա 6)+Ա-Ըx8 (Ը 5): ՆԻՒԹ` թուղթ, թա­գա­ն­շան, մա­հի­կա­ն­շան եւ «Մ» լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,2x14,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (շղա­գ­րա­ն­ման: Նմուշ` 24ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կա­նաչ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1(Ա)+1(Բ), սպի­տակ թուղթ, վրան յա­ւե­լա­գիր դե­ղա­տոմ­սեր: ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բի եւ վեր­ջի մի շարք թեր­թեր խո­նա­ւու­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած, լու­սանցք­նե­րը նո­րո­գուած, կազ­մի կա­շին քեր­թուած, թի­կուն­քը ճեղ­քուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

- 1աբ Այս են ցա­ւոց անուանք ցեղ - ցեղ - Ար­գի­լա­նն, որ է կա­լած կամ պը­տած... [Աւ]ծի­լիք ջե­ղե­րաց, որ քսես ջլերն կամ քսէ ջլերն:

- 2ա-3ա Ա[յ]ս է ցա[ն]կն բօ­վան­դակ Յա­քի­մա­րա­նիս (=Ու­սու­մն բժշ­կու­թեան Ամիր­դով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ) - Ա. Վասն խրա­տոյ Հա­քի­մա­րա­նիս... Ծօ. Վասն ան­վա[ն]ք երակ­նե­րուն (գիր­քը տե՛ս 19ա-60ա):

- 3ա-18ա [Ցանկ Հա­քի­մա­րա­նիս ի վե­րայ այ­բու­բե­նից] - ԲՃ­ԽԵ. Վասն թա­տ­պիր առուն առ­նե­լու... ԵՃ­ԾԱ. 0ծե­լիք ճեղ ելած մար­դու: Ցա[ն]կե­րուս վերջ ելաւ (գիր­քը տե՛ս 60ա-151բ):

Ա. 19ա-60ա Ըս­կիս­բն գրուս, որ կո­չի Հա­քի­մա­րան հա­սա­րա­կաց եւ պի­տա­նա­ցու... (=Ամիր­դով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ Յու­սու­մն բժշ­կու­թեան ար­հես­տի:

Տե՛ս Հմր 413, 10ա-35բ: Չու­նի Նխ., Յի­շա­տա­կա­րան, ԻԸ, ԾԱ-ԾԸ

գլուխ­ներ, իսկ ԻԹ-Ծ նշա­նա­կուած է ԻԸ-ԽԹ: Յա­ւե­լեալ ու­նի «Ծ. Վասն

երակ, որ բազ­կի վե­րեւն է, անուն կի­ֆալ է...» (58բ-60ա): Ցանկ` 2ա-3ա:

Բ. 60ա-151բ [Հա­քի­մա­րան]: ԾԱ. Վասն ավաք թրի­ա­քին - Եւ թէ ան­կա­նէ շո­դեկ ի տե­ղի մի... ԵՃ­ՁԸ. Այլ դեղ մաղ­ցի - Առ սա­պր սո­քու թրէն, յիս­տա­կէ, կէս դրամ քա­ֆա­րայ: 0գտէ` ջեր­մն եւ մաղ­ձն քան­դէ: Դ[ա]րցեալ ցա[ն]քէ­րօք Յա­քի­մա­րա­ն­ըս վերջ ելավ:

538 դե­ղա­գիր` ԾԱ-ԵՃ­ՁԸ, գլ­խա­ւո­րա­պէս քա­ղուած Ամիր­դով­լաթ

Ամա­սի­ա­ցու Ախ­րա­պա­տի­նից (խմ­բա­գ­րուած): 72ա «ՃԻԸ. Այլ ես Մխի­թարս

յի­շեմ պատ­ճառն ճիճ­վին...»: Ցան­կն այբ­բե­նա­կան`

3ա-18ա:

Յա­ջոր­դող նիւ­թե­րի մա­սին 151բ` «Այլ ինչ որ գրեալ կայ, ու­րիշ

Յա­քի­մա­րա­նէ տե­ղս գրե­ցի առա[ն]ց ցա[ն]քայ ի բա­րին»:

Գ. 152ա-79ա [Հա­քի­մա­րան]

ա. 152ա-3ա Ա[յ]ս է ջու­լապ լող­մա­նի... - Յա­լի­լայ սի­եայ...

բ. 153բ- 63ա [Վասն մլ­հա­մի]: Ա.Մլ­խամ որ զախ­մն լէ­վա­ցա­նե - Ա՛ռ մոմ Ժ մս­խալ... ԿԹ.Մլ­խամ սէվ... - Ա՛ռ մոր­դա­սա[ն]կ Ե դրամ... մի բա­նաց­ներ, զի­ան կրե:

գ. 163բ-79ա [Դե­ղեր ամե­նայն ցա­ւոց]: Ջու­լապ, որ փոր­ձած է... մար­սում չլի­նի - Ա՛ռ զան­ջա­ֆիլ Դ... Գ խետ ու­տե Ա կա­նու­խէց, Ա յա­րա­կուն, խա­ցէն յա­ռ­էջ: 0գտէ Աս­տու­ծով:

103 դե­ղա­գիր` տար­բեր բժշ­կա­րան­նե­րից եւ ախ­տա­րա­կան գր­քե­րից.

Աթա­շա­կի, Ական­ջա­ցա­ւի, Ան­ք­նու­թեան, Աչա­ցա­ւի, Ատա­մ­նա­ցա­ւի,

Գի­նե­հա­րի, Գլ­խա­ցա­ւի, Գոզ­կա­պի, Դեղ­նախ­տի, Դժար ծնա­նե­լոյ, Ծա­կո­ցի,

Կա­պա­ծի, Կծա­ծի, Ղու­լին­ջի, Մար­սո­ղու­թեան, Մեր­ձա­ւո­րու­թեան,

Մի­ջա­ցա­ւի, Ու­ռուց­քի, Ջեր­մի, Սու­զա­նա­կի, Սր­տա­ցա­ւի, Փոր­կա­պի,

Քա­մու: Ախ­տա­րա­կանք` Աչ­քա­կա­պու­թեան, Գո­ղի, Երազ տե­սա­նե­լոյ,

Իմ­աս­տուն դառ­նա­լոյ, Խել­քա­հա­նու­թեան, Կորս­տեան, Սի­րա­հա­րու­թեան:

Քի­մի­ա­կան` Բա­րութ շի­նե­լոյ (173ա):

Դ. 183բ-242ա Դե­ղե­րին զօ­րութ­ն­ըն (=ԻԳ գլուխ Ամիր­դով­լա­թի Ամա­սի­աց­ւոյ Ախ­րա­պա­տին Ա-Ֆ գրոց)

Տե՛ս Հմր 413, 65բ-103ա: Չու­նի կից են­թա­գ­լուխ­նե­րը` 100բ-103ա:

ԺԹդ. շղա­գ­րով մի քա­նի յա­ւե­լա­գիր դե­ղա­գ­րեր` Մազ բու­սաց­նե­լոյ

(179ա, Պահ­պա­նակ Աա, Բբ), Մաղձ թա­փե­լոյ, Փորն կա­պե­լոյ (Պահ­պա­նակ

Աա), Չափ եւ կշեռք - 4 դրա­մն 3 մս­խալ... (242բ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

242ա Աւարտ եղեւ գիր­քս, որ կո­չի Յա­քի­մա­րան, յեր­կի­ր­ըն Յը[ն]դուս­տան, քա­ղա­քն Բա[ն]դա­րի Սու­րա­թու­մն, եւ ըզտ կար­գին մե­րոյ հա[յ]րա­պե­տու­թեա­նն Եղի­այ­զա­րու, մեծ թվի­նն ՌՃԽ (1691)-ու­մն, Ղա­մար ամ­սին Ժ-ու­մն, ձե­ռամ­պ­ըս իմոյ Աղա­վալ է, որ է որ­դի Պե­տ­րո­սի. ամէն:

- Աղա­վա­լէ (փա­կա­գիր 3 ան­գամ):

462

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

ԺԸ-XVIII

ԹԵՐԹ` 273. չգ­րուած` 32բ, 181բ, 220բ-1բ, 273ա: ՊՐԱԿ` 1-21 x 12 (Գ 17, Ե 9, ԺԲ 8, ԺԷ 51, Ի 5, ԻԱ 3): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19, 5 x14,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (1ա-2ա, 223ա-71բ), մի­ա­սիւն (2բ-222բ, 272աբ): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (գր­չա­փո­խու­թեամբ նմուշ` 86ա): ՏՈՂ` 23-37 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր կտաւ:

ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2 + 2, թուղթ, յե­տա­գայ յի­շա­տա­կա­գ­րու­թեամբ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Լու­սան­ցա­յին մա­սե­րում խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, զա­նա­զան բծեր, փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-53բ [Վկա­յու­թիւնք ի Սուրբ եւ ի յար­տա­քին գրեանց եւ ի բա­նից վար­դա­պե­տաց] - Ի ճար­տա­սա­նու­թեան վար­դա­պե­տաց ոմն կո­չէ զոր­թն ար­մատ զե­խու­թեան... Պեն­տա­կոստ յի­ս­նե­րորդ թարք­մա­նի:

Իմաս­տա­ս­ի­րա­կան, խրա­տա­կան, դա­ւա­նա­բա­նա­կան եւ

ասուա­ծա­բա­նա­կան մա­նր քա­ղուածք­ներ` ի Բա­նից իմաս­նոց,

Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ, Եսա­յեայ մար­գա­րէի, Երե­մի­այ մար­գա­րէի, Բար­ս­ղի

Կե­սա­րաց­ւոյ, Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի, հօրն Յով­հան­նու, Յով­հան­նու

Ոս­կե­բե­րա­նի, Արիս­տո­տե­լի, 0գոս­տի­նո­սի, Կիւր­ղի Երու­սա­ղե­մաց­ւոյ,

Պրոկ­ղի, Դի­ո­նի­սի­ո­սի Արիս­պա­գաց­ւոյ, Վա­նա­կա­նի վար­դա­պե­տի (6բ

«Զայս ի հին Այս­մա­ւու­րաց գրե­ցի ֆռան­կաց»), Պղա­տո­նի, Գրի­գո­րի

Սքան­չե­լա­գոր­ծի, Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ, Թով­մա­յի Աքուի­նաց­ւոյ,

Աթա­նա­սի, Բօ­է­սի­ո­սի, Եպի­փա­նու, Կիպ­րաց­ւոյ, Պօ­ղո­սի Տա­րօ­նաց­ւոյ,

Ներ­սի­սի Կլա­յեց­ւոյ, Ու­րա­սի­ո­սի, Թով­մա­յի Գեմ­բաց­ւոյ, Պօ­ղո­սի

առա­քե­լոյ, Ռաբ­բի Մով­սե­սի, Ներ­սի­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ, Փի­լո­նի,

Սե­ւե­ռի­ա­նո­սի Ան­տի­ո­քաց­ւոյ, Կիւր­ղի Աղէք­սան­դ­րաց­ւոյ, Բե­նե­դիկ­տո­սի եւ

այ­լոց ան­յայ­տից: Ար­ժե­քա­ւոր վկա­յու­թիւն­նե­րից են.

ա. 4ա Լե­գե­հո­նն զի՞նչ է - Ասի ի լա­տի­նս ԶՌԿԶ (6666) թիւ է, զոր արա­պն լաք ասէ... (կրկ. 53բ):

բ. 5բ [Ասա­ցուածք] - Վար­դա­պե­տաց բե­րա­նն չախ­մախ է, եւ կայ­ծն` խօս­քն, ժո­ղո­վր­դեան սիր­տն` ղավ...

գ. 12բ Յա­ղա­գս Ժ իմաս­տա­սի­րա­ցն, թէ ո՞վք են - Նախ` Բե­րե­սի­կայ... Ժ. Դի­բու­րին­դի­նա անուա­նեա­լն..

դ. 13բ [Մղո­նա­չափ] - Ըստ եր­կ­րա­չա­փա­կան ար­հես­տին գի­տե­լի է, զի Ե ոտն մի քայլ առ­նեն...

ե. 13բ [Չափ կշ­ռոց] - Սի­կղն Բ դրամ է...

զ. 16բ Անուանք եւ նշա­նա­կու­թիւնք ական­ցն, որ յԱս­տուա­ծա­շունչ գիրս - Յաս­պիս, որ է զա­պար­ճատ

է. 16բ Կարգ ական­ցն Ահա­րո­նի - Սար­դի­ոն...

ը. 16բ Եօ­թն եկե­ղե­ցիք Ասի­աց­ւոց - նախ` Եփե­սոս...

թ. 26ա [Յա­ղա­գս ըն­թա­ցից եր­կ­նա­յին մար­մ­նոց] - Լու­սի­նն կա­տա­րէ զըն­թա­ցս իւր յա­միս մի...

ժ. 31բ Զլօ­քի կազ­մու­մն այս­պէս արա - Ա՛ռ զլօ­քն, որ առ դա­պա­ղսն լի­նի...

ժա. 32ա Վասն իւ­ղոյն հին օրի­նա­ցն - Արդ, իւ­ղոյն որա­կու­թիւն զա­նա­զան է...

ժբ. 42ա-4բ [Իսա­հա­կայ վար­դա­պե­տի Թուղթ առ Ստե­փա­նոս վար­դա­պետ] - Արդ, մեք զա­ռա­մեա­լս եր­բե­մն պա­տա­հե­լով ի Սուրբ Էջ­մի­ա­ծին... Գրե­ցաւ ի թվա­կա­նիս ի թվա­կա­նիս մե­րում ՌՃԼԹ (1690) ամին... ձե­ռամբ փծուն Իսա­հակ վար­դա­պե­տի, ի դրան Սուրբ Առա­քե­լոյն Թա­ղէ­ո­սի:

ժգ. 44բ-50բ [Իսա­հա­կայ վար­դա­պե­տի թուղթ առ Յով­հան­նէս վար­դա­պետ] - Քրիս­տո­սա­ւանդ ող­ջու­նիւ եւ հո­գե­ւոր սի­րով ծա­նիր... Արդ, ես` զա­ռա­մեալ ծե­րու­նիս Իսա­հակ վար­դա­պետ... ի թվա­կա­նիս մե­րում ՌՃԽԲ (1693), յամ­սեա­նն մար­տի ժ-երոր­դի գրե­ցի ձե­ռամբ իմով...

ժդ. 53ա Քա­նի՞ք են մա­սունք իմաս­տա­սի­րու­թեան - Պա­տաս­խա­նի. ԲԺ...

ժե. 53ա Քա­նի՞ք են ար­տա­քին փի­լի­սո­փա­յա­կան գիրք - Պա­տաս­խա­նի. Է...

ժզ. 53ա Քա­նի՞ք են եղա­նակ վար­դա­պե­տու­թեան - Պա­տաս­խա­նի. Դ...

ժէ. 53բ [Յա­ղա­գս տո­մա­րաց] - Բեր­սէք­տի­ո­նն Է ամ է...

Բ. 54ա-62բ Երա­նե­լի սուրբ հօրն Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյ Լուծ­մունք եւ բա­ցա­յայ­տու­թիւն բա­ռից եւ բա­նից - Ձայն հա­ռա­չա­նաց... Լուծ­մունք. Որ­պէս Մով­սէս յա­փն ծո­վուն...

Գ. 63ա-90ա Այս է Արա­րա­ծոց մեկ­նի­չն (Վար­դա­նայ Արե­ւելց­ւոյ), որ ծաղ­կա­քաղ արա­րի զպի­տա­նիսն - Եւ հո­գի Աս­տու­ծոյ շր­ջեր ի վե­րայ ջուրց: Յոյ­նն ասէ` Հող­մն Աս­տու­ծոյ շր­ջէր...

Դ. 90ա-110բ [Քա­րոզ ի բա­նն] Ի սկզ­բա­նէ հաս­տա­տեաց Աս­տուած զեր­կի­նս եւ զեր­կիր - [Ե]ւ վար­դա­պետք ասեն, թէ Աս­տուած սկիզ­բն լի­նե­լու­թեան արա­րա­ծո­ցս երիս գոր­ծս գոր­ծեաց...

Ե. 111ա-31ա [Աշ­խար­հա­գ­րա­կանք]

1. 111ա-9ա Այս է Աշ­խար­հա­ցոյց, արա­րեալ ի վար­դա­պե­տաց ոմանց (Վար­դա­նայ Արե­ւելց­ւոյ)

Տե՛ս Հմր 20, 251ա-7ա.  ա/111աբ: բ/111բ-2ա: գ/112ա-6ա: դ/116ա-9ա: Հա­մա­ռօտ խմ­բա­գ­րու­թիւն:

2. 119ա Ի Մխա­յէլ Պատ­մա­գ­րէն - Ի Հն­դս­տան աշ­խար­հն քա­ղաք մե­ծա­մեծք կան...

3. 119ա-31ա Աշ­խար­հա­ցոյց, թարգ­մա­նեալ ի լա­տի­նաց­ւոց ու­մն Յո­հա­նի­սի Ան­կիւ­րաց­ւոյ Յա­ղա­գս բո­լոր հո­ղե­ղէն տի­ե­զե­րաց

ա. 119ա-22ա Գլուխ առա­ջին - Աշ­խար­հս յեր­կուս են բա­ժա­նեալ. մի­նն հո­ղե­ղէն, եւ միւսն լու­սե­ղէն...

բ. 122ա-6բ Յա­ղա­գս Ափ­րի­կու, զոր յոյնք Լի­բիա կո­չեն. Գլուխ Բ - Ափ­րի­կես այս ու­նի սահ­ման ի կող­մն արեւ­մ­տից...

գ. 126բ-31ա Յա­ղա­գս Ասի[ոյ]` եր­րորդ բա­ժին աշ­խար­հիս. Գլուխ եր­րորդ - Ասիա այս­պէս կո­չե­ցեալ յե­րի­տա­սար­դէ մի­ո­ջէ... կաթ մի ջուր չկայ խմե­լոյ, վասն որոյ կո­չեն Բաղ­տա­տու չօլ:

4. 131աբ Յա­ղա­գս Է զար­մա­նա­լի եւ հրա­շա­զարդ շի­նուա­ծոց - Հարց. Զի՞նչ էր Է զար­մա­նա­լի եւ հրա­շա­զարդ շի­նուածք, որ ի հնու­մն կայր... Պա­տաս­խա­նի. Տա­ճարն Դի­ա­նայ...

Զ. [Քա­ղուածք զա­նա­զանք]

1. 131բ-2բ Մեկ­նու­թիւն Ոս­կի­բե­րա­նին, ի բա­նն Յով­հան­նու, որ ասէ. ԶԱս­տուած ոչ ոք ետես եր­բէք, բայց մի­ա­ծին Որ­դին - Եւ զի­ա՞րդ քա­ջա­խօսն Եսա­յի... մար­գա­րէ­քն մեզ ու­սու­ցին, եւ նա զնոյն պատ­մեաց մեզ:

2. 133ա-9բ [Վկա­յու­թիւնք ի Սուրբ եւ յար­տա­քին գրեանց եւ ի բա­նից վար­դա­պե­տաց] - Եթէ դու ոչ հո­գաս այժմ վասն քո... եւ եր­կ­րորդ, զի բա­րին հար­կիւ պտ­ղա­բե­րես­ցուք:

3. 140ա-7բ, 159աբ [Ի Խոր­հր­դա­ծու­թե­նէ Ներ­սի­սի Լամբ­րոնց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր441, 1ա-45ա. մի­այն`  ա/155աբ (սկ. «Արդ, ի գլ­խա­ւո­րե­լոյ...»):

ե/140ա-2ա (վրջ. «ան­ձին իմոյ կշ­տամ­բիչ»): ժա/147աբ: իե/142աբ:

4.147բ-54բ [Ի Մեկ­նու­թե­նէն Պա­տա­րա­գա­մա­տոյց աղօ­թից Ներ­սէ­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ] - Որով զհա­ցս աւր­հ­նեալ մար­մին ճշ­մար­տա­պէս արար­ցես տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, նոյն­պէս եւ բա­ժա­կն: Մեկ­նու­թիւն այս է. Զինչ ասեմք առ այս... (ամ­բող­ջը տե՛ս Հմր441, 45ա-117բ):

5. 155բ [Քա­ղուածք] - Մար­գա­րէն Դա­ւիթ ասէ. Մո­ռա­ցայ ու­տել զհաց իմ...

6. 156ա-68բ Ի թղ­թոց եւ ի Պա­րապ­մանց գրոց Կիւր­ղի Աղէք­սան­դ­րաց­ւոյ/

Տե՛ս Հմր115, 206բ-400բ. մի­այն`  դ/164ա-8ա: ժա/168ա: ժգ/168աբ:

ժդ/156ա-8բ: ժե/158բ-60բ: ժզ/160բ-2ա: ժէ/162ա-3բ եւ 175ա-206բ. մի­այն`

 ա/163բ: բ/163բ:

7. 169ա [Ի բա­նից Թէ­ո­դո­սի Ան­կիւ­րաց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր115, 383բ-8բ.  ա/169ա: բ/169ա:

Է. 169ա-81ա [Վկա­յու­թիւնք յա­ղա­գս Քրիս­տո­սի ընդ­դէմ հեր­ձուա­ծոց] - Զի՞նչ է քրիս­տո­սա­սի­րու­թիւն: Պա­տաս­խա­նի. Քրիս­տոս անու­նն ոչ յա­ղա­գս մի­այ­նոյ աս­տուա­ծու­թեան... նա­եւ ին­քն ին­քեան հա­կա­ռակ լի­նէր:

Ի բա­նից Ներ­սի­սի Լամբ­րո­նաց­ւոց (171բ-3ա), Աթա­նա­սի (173բ-4ա),

Յով­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի (177բ), Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի (177բ-8ա),

Ստե­փան­նո­սի Սիւ­նեց­ւոյ (178բ-9բ), Ստե­փան­նո­սի Լե­հաց­ւոյ (180ա-1ա) եւ

այ­լոց ան­յայ­տից:

Ը. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 182ա [Վար­դա­պետք Հա­յոց] - Ըստ առա­ջին հար­ցն աւան­դու­թեանց տա­լով իշ­խա­նու­թիւն աշա­կեր­տեալ ման­կան­ցն... Մես­րոպ եւ ան­տի յե­ռա­մե­ծն Մխի­թար... եւ Յո­հա­նէս Շն­քուշ­ցի... մի­նն Եղի­ա­զար եւ միւսն Թա­դէ­ոսն Խար­բերթ­ցին (հմմտ. Հմր482, 51ա):

2. 182ա-բ Վար­դա­պե­տաց կար­գն այս է - Նախ` Յո­հան Կա­խի­կն, որ է Որոտ­նե­ցին... եւ Գրի­գոր Ղա­րա­սա­ցին` այր բա­րի­բուն եւ սի­ր­օղ իմ­աս­տու­թեան (հմմտ. Հմր482, 51ա):

3. 182բ Առա­քե­լոյն Թա­դէ­ո­սի Եպիս­կո­պո­սունք - Ի վեր­ջին ժա­մա­նա­կս Բես­տա­ցի Զա­քա­րիա Եպիս­կո­պոս... Ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌՃ (1651) հրա­մա­նաւ...Փի­լի­պոս կա­թո­ղի­կո­սին... նո­րո­գե­ցին զսուրբ կա­թ­ու­ղի­կէն... եւ լու­սա­ւո­րե­ցին զե­կե­ղե­ցիս Հա­յաս­տա­նեաց կար­գօք եւ սահ­մա­նօք:

4. 183ա Աւր­հ­նու­թիւն վե­րար­կու փի­լո­նի եւ վե­ղա­րի (նա­եւ` խն­կի եւ այլ ծխա­նե­լեաց) - Աղա­չեմ զքեզ, տէր Յի­սուս Քրիս­տոս... սո­վաւ գթու­թիւն քո իջ­ցէ առ մեզ: Շնոր­հօք Մի­ած­նի... փա՜ռք եւ պա­տիւ:

5. 183ա-բ Աղօթք ասե­լիք յե­պիս­կո­պո­սի, յոր­ժամ պարտ է զգես­տիւք հայ­րա­պե­տա­կա­նօք: Մինչ ագա­նի ըզ­կօ­շի­կն, ասէ - Կրօ­նա­ւո­րեա, Տէր, զո­տս իմ...

6. 183բ Սուրբ Եփ­րեմ Խո­րին ի Ճառն Յա­ղա­գս նն­ջե­ցե­լոյ... Յոր­ժամ ազ­գա­կի­ցն մեր...

7. 183բ Սուրբ 0գոս­տի­նոս ասէ - Որ ոք կա­մի զար­ժա­նա­ւոր ողոր­մու­թիւն առ­նել... այլ որ­պէս ի սր­տիւ տա­ցի:

8. 184ա-բ Սեպ­տեմ­բե­րի ԺԷ. Վարք ճ[գ]նա­ւո­րին Վա­րի­պա­սայ եւ սուրբ արեա­նն Քրիս­տո­սի - Յա­ւուր ահա­գին խա­չե­լու­թեա­նն Քրիս­տո­սի...

9. 185ա-7ա Պատ­մու­թիւն սր­բու­հոյն Մա­րի­ա­մու Մա­գ­դա­ղե­նաց­ւոյն - Սուրբ աղա­խին Քրիս­տո­սի Մա­րի­ամ էր ի սահ­մա­նա­ցն Մա­գ­դա­ղի­նայ...

10. 187բ Բեռ­նար­դոս ասէ. Աս­տուած է ի ստեղ­ծուա­ծս սքան­չե­լի...

11. 187բ-8ա Յա­ղա­գս ողոր­մու­թեա­նն Աս­տու­ծոյ - Ողոր­մու­թիւ­նն ըստ ստու­գա­բա­նու­թեա­նն, որ ի լա­տի­նն, ասի եռա­կի...

Թ. 188բ-99ա [Յա­ղա­գս մե­ղաց]

1. ա. 188բ Յա­ղա­գս նո­րոգ­ման հրեշ­տա­կա­յին կոր­ծան­մա­նն - Ալ­բերդ ասէ. Կոր­ծա­նու­մն հրեշ­տա­կա­ցն... բ. 188բ-9ա Յա­ղա­գս յատ­կու­թեան դի­ւաց - Դեւք են հո­գիք ան­մա­քուր... գ. 189ա-բ Յա­ղա­գս չա­րու­թեան սա­տա­նա­յին - Արդ, սա­տա­նայ վնա­սէ մար­դոյն... դ. 189բ Յա­ղա­գս յա­րու­սե­կին յայ­տ­նա­պէս - Վասն արու­սե­կին գի­տե­լի է... ե. 189բ-90ա Յա­ղա­գս փոր­ձու­թեա­նն, որ ի մեզ - Կարգ փոր­ձու­թեա­նն, որ ի մեզ... զ. 190բ-3ա Յա­ղա­գս ներ­գոր­ծու­թեան մե­ղաց - Բա­զում չա­րիս առ­նէ...

2. ա. 193ա-4բ Յա­ղա­գս հպար­տու­թեան - Այժմ ասե­լի է Է մո­լո­րու­թեան­ցն յայ­տ­նա­պէս... բ. 195ա Յա­ղա­գս նա­խան­ձու - Նա­խան­ձն, որ­պէս ասէ 0գոս­տի­նոս... գ. 195բ Յա­ղա­գս բար­կու­թեան - Բար­կու­թիւ­նն է, որ­պէս ասէ 0գոս­տի­նոս... դ. 196ա-բ Յա­ղա­գս ծու­լու­թեան - Ծու­լու­թիւն է խե­ղա­թիւր ան­կու­մն... ե. 196բ-7ա Յա­ղա­գս ագա­հու­թեան - Ազա­ա­հու­թիւն է, որ­պէս ասէ Թու­լի­ոս... զ. 197բ-8ա Յա­ղա­գս որ­կ­րա­մո­լու­թեան - Որ­կ­րա­մո­լու­թիւն է, որ­պէս ասէ 0գոս­տի­նոս... է. 198ա-9ա Յա­ղա­գս բղ­ջա­խո­հու­թեան - Բղ­ջա­խո­հու­թիւ­նն է մտաց եւ մար­մ­նոյ վա­վա­շոտ շա­ղա­խու­մն... ը. 199ա Յա­ղա­գս մե­ղաց, որ ընդ­դէմ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ-Թէ­պէտ ամե­նայն մեղք հա­սա­րա­կա­բար է ընդ­դէմ Աս­տու­ծոյ...

Ժ. ա. 199ա-200ա Յա­ղա­գս մի­ա­ւո­րու­թեա­նն Քրիս­տո­սի առեալ բնու­թեա­նն - Որ­պէս ի յաս­տուա­ծու­թիւ­նն մի է բնու­թիւն... բ. 200աբ Յա­ղա­գս օգ­տա­կա­րու­թեա­նն, որ ի մար­դե­ղու­թե­նէն Քրիս­տո­սի - Կո­րու­սաք մե­ղօք զյա­տուկ գե­րա­զան­ցու­թիւ­նն... գ. 200բ-1ա Յա­ղա­գս զար­մա­նա­լեա­ցն, որ ի մար­դե­ղու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի - Արդ, զար­մա­նա­լիք էին ի մայրն... դ. 201ա-2ա Յա­ղա­գս ծնն­դեա­նն տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի - Ծնուն­դն Քրիս­տո­սի եռա­կի է... ե. 202աբ Յա­ղա­գս թլ­փա­տու­թեան Տեառն - Էառ Քրիս­տոս զթլ­փա­տու­թիւն... զ. 202բ-3ա Յա­ղա­գս չար­չա­րա­նաց Քրիս­տո­սի­¬Խօ­սե­լով ի չար­չա­րա­նա­ցն Քրիս­տո­սի... է. 203ա-4բ Յա­ղա­գս ի ներ­գոր­ծու­թեան չար­չա­րա­նա­ցն Քրիս­տո­սի... Ներ­գոր­ծու­թիւն չար­չա­րա­նա­ցն Քրիս­տո­սի... ը. 204բ-5ա Յա­ղա­գս իջա­նե­լոյն Քրիս­տո­սի ի դժո­խս - Քան­զի ասե­լի է, թէ հո­գին Քրիս­տո­սի... թ. 205աբ Յա­ղա­գս համ­բարձ­մա­նն Քրիս­տո­սի - Զա­նա­զա­նու­թիւն է ի մէջ փոխ­մա­նն եւ համ­բարձ­մա­նն...

ԺԱ. 206ա-8բ Յա­ղա­գս, թէ որ­պէս ի ձեռն նշա­նից եւ որա­կու­թեանց աս­տե­ղաց կա­րե­լիք իցեն մտա­ծիլ որա­կու­թիւնք եւ բարք մարդ­կան յղա­ցե­լոց կամ նն­ջե­ցե­լոց ի ժա­մա­նա­կի նո­ցին ազ­դե­ցու­թեանց - Երե­ւա­կն երե­ւի մեզ չա­փա­ւո­րիւ մե­ծու­թեամբ... իսկ Փայ­լա­ծուն ընդ բար­ւոյ բա­րի եւ ընդ չա­րին չար:

Ու­նի են­թա­խո­րա­գ­րեր. 207ա Յա­ղա­գս յատ­կու­թեան մո­լո­րա­կաց:

207աբ Յա­ղա­գս բնու­թեան մո­լո­րա­կաց: 207բ Յա­ղա­գս ձե­ւոց եւ

որա­կու­թեանց մո­լո­րա­կաց: 207բ-8բ Յա­ղա­գս գու­նոց մո­լո­րա­կաց,

կեն­դա­նա­կեր­պից, խառ­նուա­ծոց եւ տա­րերց հա­մա­պա­տաս­խա­նո­ղաց

մի­մեանց:

ԺԲ. 208բ-15բ [Քա­ղուածք զա­նա­զանք]

1. 208բ-11ա Ըստ մե­ծին Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին, որ ասի Կո­չու­մն ըն­ծա­յու­թեան - 0րի­նակ տայ հաւն ար­մաւ անուն յա­րու­թեա­նն Քրիս­տո­սի...

2. 211ա-3ա Ի Տես­լեան մե­ծին սր­բոյն Ներ­սե­սի, որ ասէ ի մեր­ձե­նալ ամա­ցն վեր­ջ­նոց - Զօ­րաս­ցին ազ­գն Հռո­մ­է­աց­ւոց արե­նա­զինք մեր...

3. 213բ-4ա Մե­ծին Կիւր­ղի Վասն Սի­մոն կա­խ­ար­դի - Ամե­նայն հե­րե­տի­կո­սաց գի­տակ Սի­մոն կա­խարդ է...

4. 214ա-5ա Կո­չու­մն ըն­ծա­յու­թեան - Արդ, ասէ, զի կր­կին է մարդ շի­նեալ...

5. 215ա-բ [Ներ­սի­սի] Լամբ­րօ­նաց­ւոյն - Ո եւ զիս պա­հե­ցեր մին­չեւ ի ժա­մս ան­մերձ ի խառ­նա­կու­թե­նէ կա­նանց...

ԺԳ. 216ա-22բ [Բանք զա­նա­զանք]

1. ա. 216ա Յա­ղա­գս պատ­ճա­ռի շարժ­ման յեր­կ­րի - Պատ­ճառ շարժ­ման եր­կ­րի է գո­լոր­շի եր­կ­րա­ւոր... բ. 216ա-7ա Յա­ղա­գս նա­խա­գու­շակ նշա­նա­ցն շարժ­ման եր­կ­րի - Թէ­պէտ բա­զումք են նշանք...

2. ա. 217ա-8ա Վասն մե­կն­չաց աս­տուա­ծա­յին գրոց ի մե­րոց վար­դա­պե­տա­ցն, թէ ով ոք է արա­րեալ - Անա­նի­այ վար­դա­պե­տն ի Սա­նա­հին վա­նա­ցն... Ստե­փա­նոս վար­դա­պե­տն Լէհ­ցի... եւ վա­խ­ճա­նե­ցաւ ի թվին ՌՃ­ԼԸ (1689):

բ. 218ա-9ա Թիւք ար­տա­քին գրոց, թէ ովք են ասա­ցեալք - Նախ Պոր­փիւրն արար զիւր գիր­քն...

գ. 219ա ԶՍաղ­մոսն, թէ ով ոք մեկ­նեաց - Եւ մեկ­նե­ցաւ ի ձեռն Ժ արանց... Նախ` Եփ­րեմ Խո­րին Ասո­րին...

3. 219բ Ծա­ծուկ գիր­քն Հրէ­ից - Ա. Ադա­մայ... Է. Տե­սիլ­քն: Իսկ ի Նորս այս ինչ է. Ա. Ման­կու­թիւ­նն Յի­սու­սի... Ե. Կա­թո­ղի­կէ­քն Բառ­նա­բայ եւ Թով­մա­յի (հմմտ. Հմր 482, 51ա):

4. 219բ Ի թվին ԼԹ (590) յայսմ վայ­րի եկին ի Հայս ասո­րիք... եւ կա­մէ­ին սեր­մա­նել աղան­դն Նես­տո­րի... ՃԾ ամաւ յա­ռաջ քան զժո­ղովն Մա­նազ­կեր­տու թարք­մա­նե­ցին ի Հայս (հմմտ. Հմր482, 52ա):

5. 219բ Կի­սակք Հռո­մա­յե­ցոց ամ­սո­ցն - Յուն­վար Բ եւ կէս...

6. 220ա [Խրատ եւ կարգ Մե­ծի զատ­կի պա­հոց Աւագ շա­բա­թուն] - Մե­ծի զատ­կի պա­հոց Աւագ շա­բա­թին...

7. 222ա Աւե­տա­րան Հան­գս­տեան այս­պէ՛ս գիտ - Մատ­թէ­ոս գլուխ ԽԷ. Ճրագ մար­մ­նոյ ակն է...

8. 222բ Նո­յեմ­բե­րի Ա տօն է ամե­նայն սր­բո­ցն Աս­տու­ծոյ` հնո­ցն եւ նո­րո­ցն - Աւր­հ­նու­թիւն մար­տի­րո­սաց. ԳԿ. Այ­ս­օր հրեշ­տա­կաց...

ԺԴ. 1. 223ա-70ա [Դե­ղա­գիրք ամե­նայն ցա­ւոց]: Մէջ­քն որ թուլ լի­նի - Պօ­լա­ճի դեղ, որ մար­դու­թիւն չու­նե­նայ... եւ մար­մի­նն թու­լա­ցեալ եւ սեր­մն պա­կա­սի:

Քա­ղուած տար­բեր բժշ­կա­րան­նե­րից եւ ախ­տա­րա­կան գր­քե­րից`

Ական­ջա­ցա­ւի, Աղի­քն վայր եկա­ծի, Այ­րա­ծի, Ան­զա­ւա­կու­թեան,

Ան­ք­նու­թեան, Աչա­ցա­ւի, Ատամ հա­նե­լոյ, Ատա­մ­նա­ցա­ւի, Արեան

դա­դա­րի, Բազ­մ­օ­րեայ հի­ւան­դի, Բո­րի, Գլ­խա­ցա­ւի, Գլ­խի թե­փի, Գոզ­կա­պի,

Գոր­տ­նու­կի, Դե­ղա­ծի, Դեղ­նախ­տի, Դի­ւա­հա­րի, Երի­կա­մի քա­րի, Եր­կաթ

մտա­ծի, Թրա­հա­րի, Իմա­նա­լոյ էգն եւ որ­ձն, Իշի ու­ղեղ տուա­ծի,

Լե­զուա­կա­պի, Լու­սար­գե­լի, Խոս­տու­կի, Խո­ցի, Խուլ­խու­լա­յի, Ծի­ծն ու­ռա­ծի,

Կա­պա­ծի, Կա­տա­ղած շան, Կա­րի­ճա­հա­րի, Կո­ծի­ծի, Հա­զի, Հին ցա­ւի, Հող

ու­տո­ղի, Հո­տած բե­րա­նի, Ձայն կտ­րա­ծի, Ղա­պ­զի, Ղասղն պատ­ռա­ծի,

Ճի­ճուի, Մազ ներ­կե­լոյ, Մա­հոտ տեղ գնա­լոյ, Մաք­րա­գոր­ծու­թեան,

Մէջ­քի թու­լու­թեան, Մի­ջա­ցա­ւի, Մկ­նա­տա­մի, Մկն­դե­ղի, Մո­լա­քո­րի,

Մր­ջ­նա­բու­նի, Յղա­նա­լոյ, Նուզ­լա­յի, Շան կծա­ծի, Շո­ղի­քն եկո­ղի,

Ոս­կ­րա­ցա­ւի, Որո­վայ­նա­ցա­ւի, Որո­վայն դուրս եկա­ծի, Ու­ժի, Ու­ռուց­ւո­րի,

Չար աչ­քի, Չի­պա­նի, Պլ­ղա­մի, Պլորն ու­ռա­ծի, Ջեր­մի, Ջլա­ցա­ւի, Ջր­վէ­թի,

Սավ­տա­յի, Սաֆ­րա­յի, Սն­կան, Սու­զա­նա­կի, Ստա­մոք­սի թու­լու­թեան,

Սրա­հա­րի, Սրա­ճա­յի, Սր­տա­ցա­ւի, Վա­խե­ցա­ծի, Վի­րաց, Տա­լա­ղի, Տա­պա­յի,

Տա­քու­թեան, Տեն­դի, Տղէն փորն մե­ռա­ծի, Ցան­կու­թիւն աւե­լաց­նե­լոյ,

Փայտ մտա­ծի, Փոշ­տան­կի, Փորն օձ մտա­ծի, Փոր քշե­լոյ, Փռշ­տա­լոյ,

Քա­մա­կն ցա­ւո­ղի, Քա­մոյ, Քա­չա­լի, Քառ­ճան­կի (Քաղց­կե­ղի), Քաս­մա­յի,

Քթի արեան, Քո­րի, 0ձա­հա­րի: Նա­եւ` 246բ «Մխ­լա­տու­զի խա­սի­ա­թն -

Խան­դա­մանդ քարն, աղան­թիսն, որ է ան­դա­ման­դեայ քարն...»:

268բ-70բ «Դար­ձեալ յայլ­մէ գի­տու­թիւն վասն բնու­թեան տար­ւոյն - Զի

Գ ամիս գա­րուն է...»: Եւ այլ մա­նր քա­ղուածք­ներ Ամիր­դով­լա­թից:

2. 271ա-2ա [Անաս­նա­բու­ժու­թիւն]: Անաս­նոյ եա­րա­յի դեղ - Ա՛ռ սպան­տն թա­զայ կա­նաչ... կամ մարդ ու­տէ, կու թապ­լէ:

Մի քա­նի դե­ղա­գ­րեր ձի­ու, տա­ւա­րի եւ ոչ­խա­րի հի­ւան­դու­թիւն­նե­րի:

ԺԵ. ա. 272բ [Փա­ռա­տ­րու­թիւն] - Փա՜ռք հրա­շա­լի եւ կեն­սա­տու յա­րու­թեա­նն Քրիս­տո­սի...

բ. 272 [Աղօթք] Վասն ջեր­ման, որ ազա­տի Աս­տու­ծով - Մա­րի­ամ մայր Աս­տու­ծոյ... դու ազա­տեա ծա­ռ­այս Աս­տու­ծոյ: Գ հետ ասա քօ­ղին, Գ հետ կա­պէ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

273բ (ԺԸ դ., շղա­գիր) Ես` Սար­գիսն, գր­ճայ­փորձ գրե­ցի Մել­քոն աս­տուա­ծա­զան վար­դապ­բե­տին տետ­րին:

Աա (Շղա­գիր) Եփ­րեմ [կա­թո­ղի­կոսն], 1821, հոկ. 26:

Կն­քա­դ­րոշմ` 273 Ղա­զար վար­դա­պետ

Գր­չա­փորձ` Աա, 273բ (զա­նա­զան տա­ռեր):

463

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ - XVII

ԳՐԻՉ` Բա­սիլ:

ԹԵՐԹ` 188. չգ­րուած` 1ա-2ա, 183բ-8ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԶx12(ԺԴ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21x15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 37ա): ՏՈՂ` 29: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ - ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Մաշ­տոց. 0րհ­նու­թիւն մո­նո­զո­նի: Ժ-ԺԱ դդ.: 2(Ե-Բ)+2(Գ-Դ), ստա­ցուած մէ­կա­կան թեր­թե­րի ընդ­լայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ), 24 տող: Կար­դալ Աբ, Բա, Աա, Բբ. «[Պա­տաս]խա­նի ետ Յի­սուս եւ ասէ... փա­խի­ցէ յա­մե­նայն խա­բից նո­րա շնոր» (Մատթ., ԺԱ, 25-30, Քա­րոզ Վասն ուղ­ղե­լո. Աղաւթք): Դա, Գբ, Դբ, Գա. «[զաւ­րու]թեան նո­րա եւ զգե­ցա­րուք զսպա­ռա­զի­նու­թիւ­նն Աս­տու­ծոյ... ոչ կա­րէ քա­ղաք թաք­չել» (Առ Եփես Զ, 10-18, Մատթ., Ե, 1-14):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճա­կա­տա­զարդ` 3: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան (3ա): Զար­դա­գիր` կեն­դա­նա­գիր (3ա): Գոյ­ներ` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Փա­կան­ներն ու ելուստ­նե­րը ըն­կած: Թի­կուն­քի կա­շուի ստո­րին եւ վե­րին մա­սե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-80ա Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի Նիւ­սաց­ւոյ Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ

Տե՛ս Հմր 470, 2ա-115ա. Ցանկ/2բ:  ա - խբ/3ա-80ա: Յի­շա­տա­կա­րան

թարգ­մա­նու­թեան/140ա:

Բ. 80ա-140ա Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի եղ­բ­օր Բար­սե­ղի Տե­սու­թիւն ի մար­դոյն կազ­մու­թիւն

Տե՛ս Հմր 470, 116բ-213ա. Ցանկ/չիք:  ա - լբ/80ա-140ա:

Գ. 140բ-64բ Լու­ծու­մն Բնու­թեան գրո­ցն

Տե՛ս Հմր 417, 144ա-69ա:

Դ. 165ա-75բ [Աբու­սա­յի­դայ] Յա­ղա­գս մար­դա­կազ­մու­թեան ամե­նայն ան­դա­մոց գո­յա­ցու­թիւն բո­լոր մար­մ­նոյն. կա­մօ­քն Աս­տու­ծոյ

Տե՛ս Հմր 466, 222ա-37ա. Նխ. /165ա-6բ:  ա/ 166բ-7բ: բ/167բ-8ա:

գ/168ա: դ/168աբ: ե/168բ-9ա: զ/169ա-բ: է/169բ: ը/169բ-70ա: թ/170ա-1ա:

ժ/171ա: ժա/171աբ: ժբ/171բ: ժգ/171բ-2ա: ժդ/171ա-բ: ժե/175բ (ժէ-ից

յեյ­տոյ): ժզ/172բ-4ա (ժդ-ից յե­տոյ): ժէ/174ա-5բ (ժե-ից առաջ, խո­րա­գիր`

«Վասն յաւ­րին­ւա­ծոյ եւ ստեղծ­ման ոս­կե­րա­ցն եւ ջլի­ցն ամե­նայն»):

Ե. 176ա-83ա Վասն բնու­թեան մարդ­կան - Թէ ի չո­բից գո­յա­ցեալ է... եւ մի­ա­ւո­րեաց զնո­սա, եւ բա­ւան­դա­կն նոյն ին­քն գի­տէ:

Զ. 183ա Վասն երակ առ­նե­լու մար­դուն - Առա­ջին աւրն լուս­նին չէ լաւ... դեղ մի խմել եւ ոչ այր եւ ոչ կին:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

140ա Ընդ նո­սին եւ զյետ­նեա­լս ի բո­լոր բա­րեաց գոր­ծառ­նու­թեանց զսո­րին գծ­օղ զԲա­սիլ, որ բա­զում ամօք ծա­ռե­յե­ցի գը­րոյն եւ ի հո­գին ոչ ժա­մա­նե­ցի, աղա­չեմ յի­շել ի Տէր, ո՜ բա­րե­միտ պա­տա­հողք սմին, նա­եւ զա­շա­կեր­տն իմ զԳ­րի­գոր, եւ որ առա­տն է յա­մե­նայ­նի, յի­շո­ղացդ եւ յի­շե­լո­ցս ողոր­մես­ցի: Եւս եւ զծ­ն­օ­ղսն իմ եւ զեղ­բարսն ըստ հո­գոյ եւ ըստ մար­մ­նոյ աղա­չեմ յի­շել ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս, զի եւ դուք յի­շեալ ||(140բ) լի­ջիք յո­ղոր­մու­թիւ­նն Աս­տու­ծոյ, որ է աւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա, 83բ, 183ա Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է:

Գր­չա­փորձ` 188բ (ԺԸ - ԺԹ դդ., խո­շոր բո­լոր­գիր) Աստ աւր­հ­նեալ աբչ­շա: 162ա (Ստո­րին լու­սանց­քում լու­սան­ցա­զ­ար­դի փորձ):

464

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

Էջ­մի­ա­ծին                                                         ՌՃՁ-ՌՃՁԳ-1731-1734

ԳՐԻՉ` Սու­քի­աս Ջու­դա­յե­ցի (11ա-73բ, 79ա-149բ), ան­ա­նուն (189ա-235բ), Յա­կոբ վրդ. Շա­մա­խե­ցի եւ այլք (1731-1734 թթ., 5ա-7ա, 9ա-10բ, 74ա-8բ, 150ա-88բ, 236ա-62բ): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սու­քի­աս Ջու­ղա­յե­ցի, Յա­կոբ Շա­մա­խե­ցի:

ԹԵՐԹ` 267-8 (տե՛ս Պահ­պա­նակ). չգ­րուած` 1ա-4բ, 7բ-8բ, 263ա-7բ: ՊՐԱԿ` Է-ԻԷx14 (Ա-Զ թա­փուած կազ­մե­լուց առաջ: Է 6, Ը 13, Ժ, Ի-ԻԱ, ԻԳ-ԻԶ 12, ԺԸ 15, ԻԲ 11, ԻԷ 4): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով (տար­բեր): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20x14,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (մի­ա­սիւն` 10ա, 163աբ): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (9ա-188ա, 234բ: Նմուշ` 24ա), նօ­տր­գիր (5ա-7ա, 189ա-234ա, 235ա-62բ): ՏՈՂ` 22-27 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ դար­չ­նա­գոյն կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 4(1-4)+4(264-7), թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­Ը­ԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 10ա (նո­րո­գո­ղի), 56ա (դրոշ­մա­տիպ), 73ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (դրոշ­մա­տիպ` 56ա): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, բու­սա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ, դե­ղին, կա­պոյտ (մի­այն 10ա), սեւ (մնա­ցեա­լը):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 236-59 գրա­դաշ­տը թա­նա­քից գու­նա­փո­խուած, տեղ-տեղ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր: Բաղ­կա­ցած է 2 ձե­ռա­գ­րից (1-188 եւ 189-267), որոնք 1731-1734 թթ. Յա­կոբ Շա­մա­խե­ցու կող­մից եւ նրա յան­ձ­նա­րա­րու­թեամբ մի­ա­ցուել են, լրա­ցուել, աւե­լա­ցուել նոր նիւ­թեր, պրա­կա­կա­լուել, ցան­կա­ւո­րուել, նիւ­թե­րը հա­մա­րա­կա­լուել եւ վե­րա­կազ­մուել (1737 թ.):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

- 5ա-7ա Ցանկ մա­տե­նիս. այս­քան բանք գոն ի սմա - Ա. Վասն աս­տուա­ծու­թեա­նն վկա­յու­թիւնք յի­մաս­տա­սի­րաց... ՃԽԲ. Վասն վար­դա­պե­տի կոչ­ման, թէ զլի կո­չի վար­դա­պետ:

Ա. 9ա-30ա [Բանք իմաս­տա­սի­րաց]

- 9ա-30բ Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն գրոց իմաս­տա­սի­րաց - Իմ­աս­տու­թիւն կեն­դա­նու­թիւն է հոգ­ւոյ...

ա. 10ա-1բ Ա. Յա­ղա­գս աս­տուա­ծու­թեան վկա­յու­թիւնք - Պղա­տոն ասէ. Ըզ­հայրն եւ զպատ­ճառն...

բ. 11բ-2ա Բ. Յա­ղա­գս խե­լաց իմ­աս­տու­թեան - Պղի­տար­քոս ասէ. Ճա­նա­պար­հորդք ի տու­նս եւ ի հայ­րե­նիս...

գ. 12ա-3ա Գ. Յա­ղա­գս ման­կու­թեան եւ զօ­րու­թեան - Սո­կ­րա­տէս տե­սեալ զդ­րու­նս կո­րը[ն]թա­ցոց...

դ. 13ա-4ա Դ. Յա­ղա­գս բա­րե­կա­մաց եւ սի­րե­լեաց - Եւ­րո­պի­դէս ասէ. Քաջ գի­տեմ եւ զփորձ առա­եալ եմ...

ե. 14ա-5ա Ե. Յա­ղա­գս իշ­խա­նու­թեանց - Արիս­տո­տէլ ասէ. Որք ի վե­րայ բազ­մաց ահեղք են...

զ. 15ա Զ. Յա­ղա­գս երդ­ման - Սո­կ­րա­տէս ասէ. Զե­զեր­դու­մն եկեալ ի վե­րայ քո պարտ է ըն­դու­նել...

է. 15ա-6բ Է. Յա­ղա­գս խրա­տու եւ իմ­աս­տու­թեան - Պղի­տար­քոս ասէ. 0տար­քն ի ճա­նա­պար­հէ...

ը. 16բ-7ա Ը. Յա­ղա­գս բա­րե­բախ­տից եւ վա­տաց - Արիս­տո­տէլ ասէ. Ոչ հի­ւան­դաց բազ­մա­կան ոս­կի...

թ. 17ա Թ. Յա­ղա­գս մե­ղաց եւ խոս­տո­վա­նու­թեան - Թէ­ո­դի­մոս ասէ. Նման են մեղք զար­մա­նո­ղի ար­գե­լո­ղի...

ժ. 17ա-բ Ժ. Յա­ղա­գս բժշ­կաց - Որո­փի­լո­սի հար­ցին ոմանք, թէ Ո՞վ իցէ բժիշկ կա­տա­րեալ...

ժա. 17բ-8ա ԺԱ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց - Աս­տուած ի սկզ­բա­նէ եդ զգի­տու­թիւն ի բնու­թիւն մար­դոյն...

ժբ. 18ա ԺԲ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց (=դա­տա­ւո­րաց) - Վեց իրք պի­տոյ են դա­տա­ւո­րաց...

ժգ. 18ա-բ ԺԳ. Յա­ղա­գս քա­ղա­քա­կան օրի­նաց - Դի­մոս­թե­նէս հո­գի քա­ղա­քաց ասէ զօ­րէ­նս գոլ...

ժդ. 18բ-9ա ԺԴ. Յա­ղա­գս անա­ռա­կու­թեան - Մե­նան­դ­րոս տե­սեալ զո­մն, զի տուն հայ­րե­նի ան­ցու­ցեալ էր...

ժե. 19ա ԺԵ. Յա­ղա­գս նա­խա­խ­նա­մու­թեան - Եպ­իս­կու­րոս ասէ. Շնոր­հե­րա­նե­լի բնու­թեան...

ժզ. 19ա-20ա ԺԶ. Յա­ղա­գս իմ­աս­տու­թեան եւ ար­ծաթ­սի­րու­թեան - Պղի­տար­քոս ասէ. Որ­պէս յօր պա­տ­ե­րազ­մի եր­կաթ լաւ է, քան զոս­կի...

ժէ. 20ա-1ա ԺԷ. Յա­ղա­գս ար­ծաթ­սի­րու­թեան եւ աղ­քա­տու­թեան - Պղի­տար­քոս ասէ ար­ծա­թա­սի­րա­ցն. Ըն­չե­ղու­թիւնք որ­պէս զա­րե­գա­կն մտա­նե­լով...

ժը. 21ա ԺԸ. Յա­ղա­գս աղօ­թից - Պի­ան­դոս ասէ. ՅԱս­տու­ծոյ խն­դ­րող զխե­լս բա­րիս...

ժթ. 21ա-բ ԺԹ. Յա­ղա­գս ար­բե­ցու­թեան - Պղի­տար­քոս ասէ. Ապա­կա­նի աշ­խարհ հրով եւ ջրով...

ի. 21բ-2ա Ի. Յա­ղա­գս պա­տուե­լոյ հարց եւ որդ­ւոց - Արիս­տո­տէլ ասէ. Պարտ է որ­դոյ որ­պէս ծա­ռայ հնա­զանդ լի­նել հօր իւ­րոյ...

իա. 22ա-բ ԻԱ. Յա­ղա­գս շոգ­մո­գու­թեանց - Պղի­տար­քոս ասէ. Փայտ ի վե­րայ հրոյ բար­դեալ...

իբ. 22բ-3ա ԻԲ. Յա­ղա­գս քա­ջա­տոհ­մու­թեան եւ վա­տ­ազ­գու­թեան - Դի­մոս­թե­նէս ասէ. Ոչ թէ զցո­րեան ի գե­ղե­ցիկ դաշ­տաց...

իգ. 23ա-4ա ԻԳ. Յա­ղա­գս լռու­թեան - Պղի­տար­քոս ասէ. Զոր լռել խոր­հի­ցիս...

իդ. 24ա ԻԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նի հան­դեր­ձե­լո­ցն - Սե­լեւ­կոս ասէ. Որ­պէս պատ­վի­րե­ցաւ մեզ ամե­նե­ցուն...

իե. 24ա-բ ԻԵ. Յա­ղա­գս փա­ռաց եւ հե­զու­թեան - Պղի­տար­քոս ասէ. Տունկք յար­մա­տոց աճեն...

իզ. 24բ-5ա ԻԶ. Յա­ղա­գս մա­հուան - Արիս­տո­տէլ ասէ. Ի [կ]ենաց աշ­խար­հիս...

իէ. 25ա-7ա ԻԷ. Յա­ղա­գս չա­րու­թեան եւ անզ­գա­մու­թեան կա­նանց - Պի­թա­գո­րաս ասէ. Ի հուր եւ ի կին ան­կա­նի­լն մի է...

իը. 27բ-8բ ԻԸ. Յա­ղա­գս հա­մես­տու­թեամբ կեն­ցա­ղա­վա­րու­թեամբ - Աղէք­սան­դ­րոս թա­գա­ւոր ասէ. Ոչ ու­մեք պարտ է մե­ծու­թիւն պատ­ւով ստա­նալ...

իթ. 28բ-30ա ԻԹ. Յա­ղա­գս բա­րե­պաշ­տու­թեամբ կե­լոյ - Թէ­ո­դո­րոս ասէ. Ամե­նայն կա­տա­րեալ շէն սկիզ­բն է աւեր­ման... եւ ոչ լց­ցի ուն­կն լսե­լով... ամէն:

Բ. ա. 30բ-3ա Լ. Յա­ղա­գս պատ­կե­րա­ցու­ցու­թեան - Արդ, զա­նա­զան յօ­րի­նուած մար­մ­նոյն...

բ. 33ա-4ա ԼԱ. Յա­ղա­գս հա­սա­րա­կաց պատ­կե­րա­ցու­թեան - Արդ, պարտ է հա­սա­րա­կա­բար դնել ի մտի... լի­նել ճշ­մա­րիտ կա­րա­պետ սր­տին: Կա­տա­րե­ցաւ պատ­կե­րա­ցու­ցու­թիւ­նս:

Գ. 34ա Այլ եւ խրատք իմաս­տա­սի­րա­ցն ի փառս Քրիս­տո­սի. ամէն - Չորս են կարգ գի­տու­թեան գիտ­նա­կա­նա­ցն... այն­պի­սին լիրբ է եւ ան­բար­տա­ւան. փա­խի՛ր ի նմա­նէ:

Դ. 34ա-8ա ԼԲ. Բանք խրա­տա­կան ասա­ցեալ իմաս­տ­նո­ցն - Չորս իրք է, որ զթա­գա­ւո­րու­թիւ­նն հաս­տատ պա­հէ... դիւ­րին է առ ի յոր­սալ եւ բնա­կի ի յար­գս թա­գա­ւո­րաց:

Ե. 38բ-40ա ԼԳ. Խրատ Նա­շո­վր թա­գա­ւո­րի ասա­ցեալ շահ եւ օգուտ ի միտ առ­նո­ղաց. Խիստ ան­ն­ման բան է - Ամե­նայն մարդ, որ գի­տէ ըզ­չափ ան­ձին... զի աստ մար­մ­նով ու­րախ լի­նի­ջիք եւ հան­դեր­ձեա­լն հո­գով ցն­ծաս­ջիք... յա­ւի­տեան:

Տպ. «Խրատք Նու­շի­րուա­նի», Երե­ւան, 1966, ձեռ. «հ»:

Զ. 40ա-56ա ԼԴ. Պատ­մու­թիւն եւ Խրատք Իմ­աս­տուն Խի­կա­րայ

ա. 40ա-1ա Յա­մս թա­գա­ւո­րու­թեան Սե­նե­քե­րի­մայ ար­քա­յի Ասո­րես­տա­նեաց...

բ. 41ա-7բ Որ­դեակ, եթէ լսես բան ինչ ի դրան ար­քու­նի... (43բ «Ա թուղթ պա­կաս թուի աստ»):

գ. 48ա-53բ Զայս ամե­նայն ու­սու­ցա­նէի Նա­դա­նայ...

դ. 53բ-6ա Որ­դեակ Նա­դան, որ ընդ ական­ջն ոչ լսէ... Եւ ասէ Խի­կարն. Ով բա­րի առ­նէ... բա­րիսն զուար­ճաս­ցի: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Տպ. «Պատ­մու­թիւն եւ Խրատք Խի­կա­րայ իմաս­տ­նոյ», Երե­ւան, 1965, էջ

177-216, ձեռ. «Գ2»:

Է. 56ա-72բ [Աբու­սա­յի­դայ] Յա­ղա­գս կազ­մու­թեան մար­դոյն եւ գո­յա­ցու­թեան ամե­նայն ան­դա­մոց մար­մ­նոյն. կա­մօ­քն Աս­տու­ծոյ

- 56ա-7բ ԼԵ. [Նա­խեր­գան] - Ստու­գիւ ճար­տա­րօք ընտ[ր]ած իմաս­տա­սի­րաց եւ բժշ­կա­կան վար­դա­պե­տա­ցն...

ա. 57բ-8բ ԼԶ. Վասն շի­նուա­ծոյ գլ­խոյն եւ ըղե­ղա­նն - Ասէ իմ­աս­տու­նն Գա­լի­ա­նոս...

բ. 58բ-9ա ԼԷ. Վասն շի­նուա­ծոց եւ յօ­րի­նուա||ծոց աչա­ցն - Ասա­ցեալ է մե­ծն Մխի­թար...

գ. 59ա-60բ ԼԸ. Ասեմք զաս­տառ­քն աչի­ցն - Արդ, առա­ջին աս­տառն...

դ. 60բ-2բ ԼԹ. Վասն գի­տե­լոյ ըզմ­կու­նսն եւ զիւ­րեանց գոր­ծն - Եւ գի­տե­լի է, զի աչ­քն ու­նի Դ մը­կու­նս...

ե. 62բ-3բ Խ. Վասն ստեղծ­ման ական­ջա­ցն - Յօ­րի­նեաց Աս­տուած զա­կան­ջն...

զ. 63բ-4ա ԽԱ. Վասն ստեղծ­ման քթին - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զքի­թն...

է. 64ա-բ ԽԲ. Վասն ստեղծ­ման բե­րա­նոյն եւ ատա­ման­ցն - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զբե­րա­նն...

ը. 64բ-5ա ԽԳ. Վասն ստեղծ­ման սր­տին - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զսիր­տն...

թ. 65ա ԽԴ. Վասն ըս­տեղծ­ման թո­քին - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զթո­քն...

ժ. 65ա-6ա ԽԵ. Վասն ստեղծ­ման լեր­դին - Արար Աս­տուած զլեր­դն...

ժա. 66ա-7ա ԽԶ. Վասն ստեղծ­ման փայ­ծ­ղա­նն - Արար Աս­տուած զփայ­ծաղն...

ժբ. 67ա ԽԷ. Վասն ստեղծ­ման երի­կա­մա­ցն - Արար Աս­տուած զե­րի­կա­մուն­քն...

ժգ. 67ա-բ ԽԸ. Վասն ստեղծ­ման լե­ղոյն - Արար Աս­տուած զլե­ղին...

ժդ. 67բ ԽԹ. Վասն ստեղծ­ման փա­ղա­բշ­տին - Արար Աս­տուած զփա­ղա­բուշ­տն...

ժե. 68ա Ծ. Վասն ստեղծ­ման եր­կ­րա­ւո­րեա­ցն - Յոր­ժամ եր­կ­րա­ւո­րի­քն գո­յա­ցան...

ժզ. 68ա-9ա ԾԱ. Վասն ստեղծ­ման ստա­մո­քին - Արար Աս­տուած զստա­մո­քն...

ժէ. 69ա ԾԲ. Վասն ստեղծ­ման աղէ­ճոր­տա­ցն - Արար Աս­տուած աղէ­ճոր­տն...

ժը. 69ա-70բ ԾԳ. Վասն ստեղծ­ման եւ յօ­րի­նուա­ծոց զոս­կե­րա­ցն եւ ջլի­ցն եւ երա­կա­ցն - Ամե­նա­տեսն եւ ամէ­ն­ի­մաս­տն Աս­տուած...

ժթ. 70բ-2բ ԾԴ. Վասն ստեղծ­ման եօ­թն ան­դա­մո­ցն, որով եւ զկեն­դա­նու­թիւ­նն եւ առող­ջու­թիւ­նն ու­նի մար­դն - Առա­ջի­նն ան­դա­մն... կեն­դա­նու­թիւ­նն եւ առող­ջու­թիւ­նն ի լեր­դէն է խնա­մօ­քն Աս­տու­ծոյ:

Տպ. Ջզւվջկգ, ը վմ­ս­ը­բլ­կկ ճբ­հ­ըցբտջ, Բսբցջլ, 1974: Ըն­դար­ձակ

խմ­բա­գ­րու­թիւն:

Ը. 72բ-81բ ԾԵ. Վասն կազ­մու­թեան մար­դոյն մե­ծին Գրի­գո­րի Նիւ­սա­ցոյն, հա­մա­ռօ­տեալ բաղ­դա­տա­բար - Ի չո­րից գո­յա­ցեալ ասի մար­դն... զբո­վան­դա­կն նոյն ին­քն գի­տէ ծած­կա­գէ­տն, որում փա՜ռք եւ զո­հու­թիւն յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն:

Թ. 81բ-95ա [Ասա­րայ Սե­բա­ստաց­ւոյ Գիրք բժշ­կա­կան ար­հես­տի]: Դուռն, որ ցու­ցա­նէ զպատ­ճառ­ներն

- 81բ-2ա ԾԶ. Որ են սա­պա­պաթ­ներն եւ պատ­ճառն - Այն բա­նն է, երբ իրք մն...

ա. 82ա-բ ԹԷ. Եւ յա­ռաջ յի­շեմք զայն պատ­ճառ­նին, որ զան­ձն տաք­ց­նէ... բ. 82բ-3ա ԾԸ. Եւ յի­շենք զայն պատ­ճառ­նին, որ զան­ձն հով­ց­նէ... գ. 83ա ԾԹ. Եւ յի­շենք զայն պատ­ճառ­նին, որ գի­ջու­թիւ­նն յա­ւել­ց­նէ... դ. 83բ Կ. Եւ յի­շեմք զայն պատ­ճառ­նին, որ զչո­րու­թիւ­նն յա­ւել­ց­նեն... ե. 83բ-4ա ԿԱ. Եւ յի­շեմք զայն պատ­ճառ­նին, որ զան­դա­մոց եւ զյ­օ­դուա­ծոց... զ. 84ա-բ ԿԲ. Եւ յի­շեմք զայն պատ­ճառ­նին, որ կա­լուած առ­նէ ան­ձի­նն... է. 84բ ԿԳ. Եւ յի­շեմք զայն պատ­ճառ­նին, որ զծակ­տի­քն եւ զշն­չա­հան­քն բա­նայ... ը. 84բ ԿԴ. Եւ յի­շենք զայն պատ­ճառ­նին, որ զան­ձի­նն զմոր­թն խո­շր­ց­նէ... թ. 84բ ԿԵ. Եւ յի­շեմք զայն պատ­ճառ­նին, որ զան­ձն կա­կուղ պա­հեն... ժ. 84բ-5ա ԿԶ. Եւ յի­շեմք զայն պատ­ճառ­նին, զոր զյ­օ­դուած­քն ի տե­ղա­ցէն հա­նէ... ժա. 85ա ԿԷ. Եւ յի­շեմք զայն շարժ­մա­նն պատ­ճառ­նին, որ չէ բնու­թեամբ շար­ժու­մնք... ժբ. 85ա-բ ԿԸ. Եւ յի­շեմք զպատ­ճառն թաֆ­րի­ղին... ժգ. 85բ-6ա ԿԹ. Եւ յի­շենք զու­ռէ­ցին զպատ­ճառ­նին. եւ ին­քն Բ ազգ է... ժդ. 86ա-7ա Հ. Եւ յի­շենք զցա­ւոց պատ­ճառն. գի­տա­ցիր, որ ցաւն... ժե. 87ա-բ ՀԱ. Եւ յի­շեմք զայն պատ­ճառ­նին, եթէ վասն էր է... ժզ. 87բ ՀԲ. Եւ յի­շեմք զայն պատ­ճառ­նին, որ չէ բնու­թեան պի­տոյ... ժէ. 87բ ՀԳ. Եւ յի­շեմք զայն շարժ­ման պատ­ճառ­նին, որ չէ բնու­թեամբ... ժը. 87բ ՀԴ. Եւ յի­շեմք զայն իրու­թիւ­նն, որ քա­մի ըն­ծա­յեց­նէ... ժթ. 87բ-8ա ՀԵ. Եւ յի­շենք զթուխ­մայ լի­նա­լուն զպատ­ճառ­նին... ի. 88աբ ՀԶ. Եւ յի­շենք զայն պատ­ճառ­նին, թէ է՞ր մեր­ձա­ւո­րու­թիւն անուշ թվի մար­դոյն... իա. 88բ ՀԷ. Եւ յի­շենք զայն, որ որձ լի­նի եւ կամ էգ... իբ. 88բ ՀԸ. Եւ յի­շենք, թէ յէ՞ր եղաւ մա­շի­մայ տղա­յին... իգ. 88բ-9ա ՀԹ. Եւ յի­շենք զայն տղայն, որ յեր­կայն լին[ի]... իդ. 89ա Ձ. Եւ յի­շեմք զայն պատ­ճառն, թէ վասն էր է, որ երբ տղայն... իե. 89աբ ՁԱ. Եւ յի­շենք զայն պատ­ճառն, որ մո­րուք գայ... իզ. 89բ ՁԲ. Եւ յի­շենք զայն պատ­ճառ­նին, որ մար­դոյն զօ­դուած­քն յա­ւե­լի լի­նի... իէ. 89բ ՁԳ. Եւ յի­շեմք զայն պատ­ճառ­նին, որ զօ­դուած­քն պակ­սեց­նէ... իը. 89բ-90ա ՁԴ. Եւ յի­շեմք զմազ եւ զղունկ բուս­նե­լուն պատ­ճառն... իթ. 90ա ՁԵ. Եւ յի­շեմք զայն, որ Բ տղայ եւ կամ Գ տղայ... լ. 90ա ՁԶ. Եւ յի­շենք զհա­մերն այն իր­քն... լա. 90ա ԾԷ. Եւ յի­շենք զհո­տա­լուն պատ­ճառն... լբ. 90աբ ՁԸ. Եւ յի­շեմք զքուն լի­նա­լուն պատ­ճառն... լգ. 90բ-1ա ՁԹ. Եւ յի­շենք զխն­դա­լուն եւ զլա­լուն պատ­ճառ­նին... լդ. 91աբ Ղ. Եւ յի­շենք զու­րա­խու­թիւ­նն եւ զտրտ­մու­թիւ­նն... լե. 91բ ՂԱ. Եւ յի­շենք զբար­կու­թեան պատ­ճառն... լզ. 91բ-2ա ՂԲ. Եւ յի­շենք զպատ­ճառն յաղ­թո­ղու­թեան եւ զվա­տու­ժու­թեան... (91բ «Ղ եւ երեք ոչ գոյ, եղ­բայր, մի՛ շփո­թիր»): լէ. 92աբ ՂԴ. Եւ յի­շենք զպատ­ճառն ապ­րե­լուն եւ զպատ­ճառն մեռ­նե­լուն... լը. 92բ-3ա ՂԵ. Եւ յի­շենք զպատ­ճառն զմա­հուն... լթ. 93ա-4ա ՂԶ. Եւ յի­շենք զմա­ֆա­ճա­նն, որ է յա[ն]կար­ծա­մա­հն... խ. 94ա-փ ՂԷ. Ասա­ցել են իմ­աս­տուն­քն եւ բժշ­կա­պետ­քն, եթէ Զ իրք մա­հա­բերք են... խա. 94բ ՂԸ. Իօ­թն ցեղ ցաւ է, որ ի հի­ւան­դէն ի յա­ռող­ջն փո­խի... խբ. 94բ ՂԹ. Եօ­թն ցեղ ցաւ են, որ զա­ւա­կն ի ծնո­ղա­ցն առ­նու... խգ. 94բ Ճ. Եւ ցա­ւեր, որ դժ­վա­րա­նօք թէ բժշ­կի... խդ. 94բ-5ա ՃԱ. Ասէ իմաս­տա­սէրն Արիս­տո­տէ­լէս... զգու­շու­թեամբ պա­հեա զա­մե­նայն կե­րա­կուրս եւ զմ­բե­լիս քո: Աւր­հ­նե՜ալ է Աս­տուած յա­մե­նայն ժամ:

Այս­տեղ` մի­այն «Պատ­ճառ»-նե­րը: Շար. տե՛ս Հմր413, 142ա-77բ:

Ժ. 95ա-149բ ՃԲ. Սահ­մանք իմաս­տա­սի­րու­թեան Դաւ­թի Ան­յաղթ ֆի­լի­սո­ֆա­յի

- 95ա-7ա [Նա­խեր­գան] - Որք մի­ան­գամ իմաս­տա­սի­րու­թեան տեն­չան...

ա. 97ա-101բ Բ. Ընդ այ­նո­սիկ հան­դերձ Աս­տու­ծով եւ առա­ջի­կայ պրակք. պրակք - Քան­զի յա­ռաջ­նու­մն տե­սու­թեան խոս­տա­ցաք...

բ. 101բ-4ա Ընդ այ­նո­սիկ... - Զի թէ­պէտ եւ առա­ւե­լորդ էր ի խն­դիր...

գ. 104ա-7բ Ընդ այ­նո­սիկ... - Եկես­ցուք յա­ռա­ջին գլուխն...

դ. 107բ-12ա Գ. Ընդ այ­նո­սիկ... - Սկիզ­բն արաս­ցուք եւ եր­րորդ գլ­խոյն...

ե. 112ա-4բ Զ. Ընդ այ­նո­սիկ... - Ու­սեալք զհի­ներ­րորդ գլուխն...

զ. 114բ-7ա Զորս հան­դերձ Աս­տու­ծով... - Եկես­ցուք եւ յութ­ներ­րորդ գլուխն...

է. 117ա-8բ Հան­դերձ Աս­տու­ծով... - Ու­սեալք եթէ քա­նիք եւ որ­պի­սիք են սահ­մանք...

ը. 118բ-21ա Հան­դերձ Աս­տու­ծով... - Եր­րորդ սահ­ման է ի հուպ կա­տար­մա­նէ...

թ. 121ա-2բ Հան­դերձ Աս­տու­ծով... - Եւ արդ, վասն զի Պղա­տոն զի­մ­աս­տու­թիւն...

ժ. 122բ-6բ Հան­դերձ Աս­տու­ծով... - Համ­բառ­նայ աս­տուատ Պղա­տոն...

ժա. 126բ-9ա Ընդ այ­նո­սիկ... - Յետ Պղա­տո­նի եւ պիւ­թա­գո­րի եր­կա­կի սահ­մա­նե­լոյ...

ժբ. 129ա-31բ Ընդ այ­նո­սիկ... - Եւ վասն զի վեր անդ զբո­լոր սահ­մա­նն...

ժգ. 131բ-3բ Ընդ այ­նո­սիկ... - Սկիզ­բն եւ կա­տար[ու­մն] մեզ եղի­ցի Պիւ­թա­գո­րաս...

ժդ. 133բ-4բ Ընդ այ­նո­սիկ... - Եւ վասն զի յա­ռա­ջա­գոյն ասա­ցեա­լսն...

ժե. 134բ-6ա Ընդ այ­նո­սիկ... - Եւ վասն զի ձեռն սահ­մա­նաց...

ժզ. 136ա-8ա Ընդ այ­նո­սիկ... - Եւ զի իմաս­տա­սի­րու­թիւն...

ժէ. 138ա-41բ Ընդ այ­նո­սիկ... - Բա­ժա­նեալ զտե­սա­կա­նն ի բնա­բա­նա­կա­նն...

ժը. 141բ-3ա Ընդ այ­նո­սիկ... - Ու­սեալք եթէ իմաս­տա­սի­րու­թիւն բա­ժա­նի...

ժթ. 143ա-6ա Ընդ այ­նո­սիկ... - Ասա­ցեալք ըզ­տ­րա­մա­տա­կան յե­ղա­նա­կս...

ի. 146ա-7ա Հան­դերձ Աս­տու­ծով... - Յետ ասե­լոյ զբա­ժա­նու­մն տե­սա­կա­նին...

իա. 147ա-9բ Հան­դերձ Աս­տու­ծով... - Եւ յետ ձեռ­նար­կու­թեան պղա­տո­նա­կա­նա­ցն... մի չար ինչ գոր­ծես­ցուք: Դաւ­թի եռա­մե­ծի եւ ան­յաղթ փի­լի­սո­փա­յի Ընդ­դէմ չո­րից առար­կու­թեան­ցն Պիհ­ռո­նի իմաս­տա­կի եւ տրա­մա­տու­թիւն մին­չեւ ցայս վայր:

Տպ. «Դա­ւիթ Ան­յաղթ, Սահ­մանք իմաս­տա­սի­րու­թեան», Երե­ւան, 1960,

ձեռ. «Բ»:

ԺԱ. 149բ-50ա ԾԳ. Ընդ այ­նո­սիկ եւ առա­ջի­կայ իմաս­տ­նոց - Ամե­նայն չար տան­ջե­լի ոչ ոք տան­ջեալ... ապա ու­րե­մն ոչ է ահեղ: Այս գծածք հան­դի­սա­վոր խմ­բից առաջ­նոց տա­ռից տրա­մա­խոհ մա­կա­ցու արանց ներ­բո­ղեալ ի Դաւ­թէ Եռա­մե­ծէ ըն­թա­դ­րե­ցաւ:

ԺԲ. 150բ-83բ ԾԴ. Նո­րին Դաւ­թէ փի­լի­սո­փա­յի մեկ­նեալ զբա­նս զայս չո­րեք­տա­սան գըլ­խով յա­րիս­տո­տէ­լա­կան Վեր­լու­ծա­կա­նա­ցն

ա. 150բ-3ա [Պրակք Ա] - Դի­տա­ւո­րու­թիւն Արիս­տո­տէ­լի ի Վեր­լու­ծա­կա­նէն...

բ. 153ա-5բ Բ. Ընդ այ­սո­սիկ հան­դերձ Աս­տու­ծով եւ առա­ջի­կայ պրակք Բ - Յետ դի­տա­ւո­րու­թեան եւ պի­տա­նա­ցուին...

գ. 155բ-7ա Գ. Ընդ այ­սո­սիկ... - Եր­րորդ, եթէ մասն եւ եթէ մաս­նիկ իմաս­տա­սի­րու­թեան...

դ. 157ա-60ա Դ. Ընդ այ­սո­սիկ... - Եւ զի մասն իմաս­տա­սի­րու­թեան...

ե. 160ա-2ա Ե. Ընդ այ­սո­սիկ... - Նախ ասել ար­ժան է...

զ. 162ա-3ա Զ. Ընդ այ­սո­սիկ... - Արդ, է նա­խա­դա­սու­թիւն բան յայ­տ­ն­օղ ինչ...

է. 163ա-5ա Է. Ընդ այ­սո­սիկ... - Սահ­մա­նել զա­ռա­ջար­կու­թիւ­նն իջա­նէ...

ը. 165ա-6բ Ը. Ընդ այ­սո­սիկ... - Բայց սահ­ման կո­չեմ...

թ. 166բ-70բ Թ. Ընդ այ­սո­սիկ... - Հա­ւա­քա­բա­նու­թիւն է բան...

ժ. 170բ-3բ Ժ. Ընդ այ­սո­սիկ... - Այլ ինչ առ­կա­ցե­լեօ­քն ի հար­կէ հան­դի­պի...

ժա. 173բ-5ա ԺԱ. Ընդ այ­սո­սիկ... - Բայց աւար­տում կո­չեմ բազ­մա­հա­ւա­քու­մն...

ժբ. 175բ-9ա ԺԲ. Ընդ այ­սո­սիկ... - Եւ վասն զի Խ նա­խա­դա­սու­թեանց...

ժգ. 179ա-81բ ԺԳ. Ընդ այ­սո­սիկ... - Չոր­րորդ գլուխ առա­ջա­դ­րե­լոց քա­նի­ա­բար ասի գո­լն...

ժդ. 181բ-3բ ԺԴ. Ընդ այ­սո­սիկ... - Ամե­նայն նա­խա­դա­սու­թիւն կամ գո­լոյն է... բայց մի­այն զկար­գս սահ­մա­նա­ցն փա­խէ:

183բ «Այս տասն եւ չորք գլուխք, զորս մեկ­նեալ է Դաւ­թի

փի­լի­սո­փա­յին յԱ­րիս­տո­տե­լա­կան Վեր­լու­ծա­կա­նա­ցն եւ առ յիւր­մէ

տրա­մա­բա­նեալ զձե­ւս բա­նի, զոր ոչ է իմա­նալ ամե­նայն ար­հես­տա­ւո­րի,

ներ­գոր­ծե­ցաւ կտակ բաղ­կա­ցեալ մա­տե­նիս, որ ի տաս­նից եւ ի քա­ռից

շա­րա­դա­սեալ ար­տա­յայ­տեալ տրա­մա­բա­կա­նին Դաւ­թի ի վար­ժս

ու­սու­մ­նա­սի­րաց ան­ձանց, ի փառս մե­ծին Աս­տու­ծոյ»: Տպ. «Դա­ւիթ

Ան­յաղթ, Մեկ­նու­թիւն ի Վեր­լու­ծա­կա­նն Արիս­տո­տէ­լի», Երե­ւան, 1967:

ԺԳ. 184ա-7բ ԾԵ. Նո­րին Դաւ­թի Ան­յաղթ փի­լի­սո­փա­յի Առածք հինգ

ա. 184ա-5ա Նախ, թէ զի՞նչ ար­դեօք է սահ­ման, կամ զի՞նչ բնա­ւո­րա­կան սահ­ման, ստո­րո­գու­թիւն եւ ստո­րա­դ­րա­կան սահ­ման եւ կամ ոյ՞ք ի սո­ցա­նէ զայս ոմա­նս վի­ճա­կե­ցան ի գո­յի­ցն Արդ, սահ­ման է բան հա­մա­ռօտ...

բ. 185ա-բ Բ. Եր­կ­րորդ առած, թէ զի՞նչ է գո­յա­ցու­թիւն եւ որ­պի­սեօք իրօք զա­նա­զա­նիլ բնա­ւո­րե­ցաւ բնու­թեա­նն - Գո­յա­ցու­թիւն է շա­րա­դ­րու­թիւն...

գ. 185բ Գ. Եր­րորդ խն­դիր, թէ զի՞նչ է նոյն, եւ զի՞նչ այլ եւ որ­պի­սի՞ք ոմանք այնք, որք նոյնք ասին, եւ որ­պի­սի՞ք այնք, որ` այլք - Արդ, է ստոյգ եւ իս­կա­պէս նոյն...

դ. 186ա-7ա Դ. Չոր­րորդ, թէ զի՞նչ մի իցէ գո­յա­ցո­ղու­թեան եւ բնու­թեան, եւ ոյ՞ք այ­նո­քիկ, որք մի­ոյ ասին գո­յա­ցո­ղու­թեան եւ բնու­թեան - Արդ, ոչ ընդ­հա­նուր էի­ցս այ­սո­քիկ ասա­ցեալք...

ե. 187ա-բ Ե. Հին­գե­րորդ, թէ ոչ կա­ր­օղ գոյ իւ­րա­քան­չիւր ոք յան­հա­տի­ցն մի բնու­թիւն գոլ եւ ասիլ - Եւ արդ, ան­հա­տի­ցն ըստ նմա­նու­թեան ոմանք... այս­պի­սի­քն եւ ոչ նոյնք ասին գոլ եր­բէք ու­րեք:

ԺԴ. 187բ-8բ ՃԶ. Նո­րին Դաւ­թի Աթե­նա­կա­նի Հա­յոց փի­լի­սո­փա­յի բան Վասն բա­ժա­ն­ման - Ամե­նայն, որ մի­ան­գամ բա­ժա­նեալ գոյ... ընդ որում բո­լորն որ­պէս բո­լոր բնա­ւո­րեա­ցաւ պա­հիլ: Վերջ է:

ԺԵ. 189ա-224ա Գրի­գո­րի Երու­սա­ղե­մաց­ւոյ Սահ­մանք զա­նա­զանք ար­տ­ո­րո­շեալք ըստ սր­բոց ի ծայ­րա­գոյն վար­դա­պե­տաց յա­ղա­գս տար­բե­րա­կան եւ այլ եւ այլ անուանց

ա. 189ա ՃԷ. Զի՞նչ Աս­տուած - Վսե­մա­կան եւ ին­ք­նա­բուն գո­յու­թիւն... բ. 189ա-94բ Հարց­մունք կար­ճա­ռաւ­տա­բար - Չո­րիւք գլ­խովք վա­րի ամե­նայն իրո­ղու­թիւն... գ. 194բ ՃԸ. Արիս­տո­տե­լի - Արդ, գոլ զէ­ա­կն յոր­ժամ է... դ. 194բ-9ա Դօ­իթ փի­լի­սո[փա­յի] - Աս­տա­նոր յայ­տ­նա­պէս յան­դի­մա­նեալ... ե. 199ա-201բ ՃԹ. Բնու­թիւն է, որ ի գո­յա­ցո­ղա­կանց... - Արդ, զի ի գո­յա­ցո­ղա­կա­նաց ոմանց բաղ­կա­նայ բնու­թիւն զ. 201բ-2ա ՃԺ. Ճար­տա­սան յա­ղա­գս բնու­թեան - Բան եւ սահ­ման եւ բնու­թիւն զմի­ո­ջէ ասին... է. 202ա-8բ ՃԺԱ. Սահ­մանք փի­լի­սո­փա­յա­կանք - Սահ[մ]ան դնե­լով իմաս­տա­ս­ի­րա­կան բա­նին... ը. 208բ-10ա Բա­րո­յա­կա­նի յե­ղա­նա­կի սահ­ման - Արդ, բաղ­ձա­կա­նին յար­ձակ­ման գո­լով սկիզ­բն... թ. 210ա-1բ Սահ­մանք իմաս­տա­ս­ի­րա­կանք մի­ջակք - Ող­ջու­թիւն է չա­փա­կ­ցու­թիւն ի մար­մ­նի տա­րերց... ժ. 221բ-3բ Բա­նա­կա­նի մա­սին սահ­մանք - Սկիզ­բն մար­մ­նոյ բնա­ւո­րա­կա­նաւ բա­նա­ւո­րա­կա­նի սկիզ­բն... ժա. 213բ-4ա Մա­սունք մար­մ­նոյ - Ու­ղեղ է մասն մար­մ­նոյ... ժբ. 214ա-բ ՃԺԲ. Յա­ղա­գս տն­կոց. վեր­ջին գլուխ - Տունկ է կեն­դա­նի եր­կ­րա­յին... ժգ. 214բ-5ա Նիւ­սա­ցոյ - Երա­նու­թիւն է պա­րա­ռու­թիւն... ժդ. 215ա-24ա ՃԺԳ. Ի բժշ­կա­րա­նէն Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ - Ի չո­րից գո­յա­ցեալ ասի մարդ... (217ա «Այլ օրի­նակ տե­սի, որ ի վայր էր գրած»):

ԺԶ. 224ա-49ա [Բանք Անա­նի­ա­յի Շա­րա­կաց­ւոյ]

1. ա. 224ա-բ ՃԺԴ. Յա­ղա­գս շր­ջա­գա­յու­թեան եր­կ­նից, թէ որ­պէս իմաս­տա­սի­րա­ցն թուե­ցաւ - Գործք Աս­տու­ծոյ մե­ծած­մեք են...

բ. 224բ-5ա [ՃԺԵ]. Յա­ղա­գս ան­ձ­րե­ւաց, թէ զինչ է - Յաս­տուա­ծա­յին խորս իմ­աս­տու­թեան մարդ­կան մտած­մունք...

գ. 225ա-բ ՃԺԴ (ՃԺԶ). Յա­ղա­գս բա­լոյ - Բալ || լի­նի ի նա­ւա­րու­թե­նէ ամ­պոց...

դ. 225բ ՃԺԷ. Յա­ղա­գս որոտ­ման, թէ զինչ կամ ուս­տի - Որո­տու­մն լի­նի, յոր­ժամ վա­րին հողմք...

ե. 225բ-6ա ՃԺԸ. Ցա­ղա­գս ձեան - Ձիւն լի­նի, յոր­ժամ ի հա­րա­ւա­կող­մն խո­նար­հի արե­գա­կն...

զ. 226ա ՃԺԹ. Յա­ղա­գս կար[կ]տի - Կար­կուտ լի­նի ի հող­մոց...

է. 226ա-բ ՃԻ. Յա­ղա­գս անուանց հող­մոց - Որ բա­րե­խառ­նա­պէս լի­նին հողմք...

ը. 226բ ՃԻԱ. Յա­ղա­գս փո­թո­րիկ հող­մոյ, զոր ի բա­ջա­ղա­նս եւ յա­ռաս­պե­լս վի­շապ հա­նել ասեն - Փո­թո­րիկ հողմ է...

թ. 226բ-7ա ՃԻԲ. Յա­ղա­գս որ յաւ­դդ նշան լի­նի պէս­պէս - Բա­զում եւ զա­նա­զան տե­սիլք...

ժ. 227ա ՃԻԳ. Յա­ղա­գս աղ­բե­րաց բնու­թեան - Աղ­բե­րա­ց­ըն բնու­թիւնք են այս­պէս...

ժա. 227ա-բ ՃԻԴ. Յա­ղա­գս շարժ­ման, թէ ուս­տի լի­նի - Շար­ժու­մն լի­նի ի հող­մոց բռ­նու­թե­նէ...

ժբ. 227բ ՃԻԵ. Արիս­տո­տե­լէս ընդ­դէմ որոց ասեն Աս­տուած զտա­րերսդ այս­պէս առա­դ­րէ - Թէ գո­լով սո­ցա շար­ժու­թիւն... նա է Աս­տուած արա­րիչ եւ շար­ժաւղ զա­մե­նայն:

2. ա. 227բ-30ա ՃԻՋ. Անա­նի­այ Յա­ղա­գս եր­կ­նի - Արդ, որով­հե­տեւ ի մտա­ւոր եկաք բան...

բ. 230ա-2բ ՃԻԷ. Յա­ղա­գս եր­կ­րի - Զեր­կ­րի ոմանք ի բա­րեաց փի­լի­սո­փա­յի­ցն ասա­ցին...

գ. 232բ-4ա ՃԻԸ. Յա­ղա­գս ծո­վու - Զծո­վէ ասեն խե­լա­գա­րեալ փի­լի­սո­փայ­քն...

դ. 234ա-5ա ՃԻԹ. Յա­ղա­գս եր­կ­նա­յին զար­դուդ - Որ ինչ յա­ղա­գս եր­կ­նա­յին զար­դուդ... (հա­մա­ռօ­տուած)

ե. 235ա-7բ ՃԼ. Յա­ղա­գս որ ի մէջ եր­կ­րի եւ եր[կ]նի շարժ­մունք - Ամե­նայն արա­րած­քս առ ի յաւ­գուտ մարդ­կան եղեն...

զ. 237բ-8ա ՃԼԱ. Յա­ղա­գս կա­թի­նա­ծ­րոյ - Կա­թինդ ծիր, որ անուա­նե­ցին...

է. 238աբ ՃԼԲ. Յա­ղա­գս հիւ­սի­սա­յին աս­տե­ղացդ - Աս­տե­ղացդ, զորս կո­չեն բե­ւեռս եր­կ­նից...

ը. 238բ-41բ ՃԼԳ. Յա­ղա­գս լուս­նի - Զեր­կ­րորդ լու­սա­ւո­րէդ բիւրք բանք են ճա­ռեալք...

թ. 241բ-7ա ՃԼԴ. Յա­ղա­գս արե­գա­կան - Յոյժ սի­րե­լի է ինձ... ի լի­նե­լու­թիւն ճա­նա­չել զա­րա­րի­չն ամե­նայ­նի, որ է օր­հ­ը­նեալ յա­ւի­տեան (հա­մա­ռօ­տուած):

3. ա. 247ա-9ա ՃԼԵ. Յա­ղա­կս կեն­դա­նա­տե­սա­կացդ - Խումբդ աս­տե­ղա­տանցդ...

բ. 249ա-50բ ՃԼԶ. Յա­ղա­գս աս­տե­ղա­բաշ­խու­թեան - Եր­կին­քն Է պա­րու­նակք են... Ե ծո­վու է եւ Ա մասն ցա­մա­քի (թե­րի):

ԺԷ. 250բ-7բ ՃԼԷ. Ի խա­ւա­րիլ արե­գա­կան եւ լուս­նին եւ բակ առ­նուլ եւ վասն աղե­ղան իջա­նե­լոյ առ ի նշան չա­րի եւ բա­րոյ, որ իմա­նան մար­դիք եւ զգաս­տա­նան ի պա­տուի­րա­նն Աս­տու­ծոյ եւ եր­կի­ցեն ի Տեառ­նէ, նա­խա­գու­շա­կե­լով յեր­կիւղն Աս­տու­ծոյ եւ արաս­ցեն զա­մե­նայն ինչ իմ­աս­տու­թեամբ - Ի Նա­ւա­ս­ար­դի թէ լու­սի­նն խա­ւա­րի... թէ գի­շերն լի­նի շարժ, ցո­րեն եւ գի­նի շատ: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

ԺԸ. ա. 257բ-8ա ՃԼԸ. Յա­ղա­գս խառ­նա­րան աս­տե­ղա­ցն - Շնաս­տղն... Ար­կողն... Այս աս­տեղք են, որ ցու­ցա­նեն զան­ձ­րեւ...

բ. 258ա-9բ ՃԼԹ. [Վասն եր­կո­տա­սան կեն­դա­նա­կեր­պից. ցան­կից] - Խոյն, յոր­ժամ են աս­տեղք Է... յա­րե­գակ­նէ բո­ցա­կէզ ոչ հա­ւա­սա­րէ ընդ վա­յել­չա­կա­նին:

ԺԹ. 260ա-2բ ՃԽ. Գա­ւա­զան զո­րու­թեան, գա­ւա­զան ար­քա­յու­թեան: Նո­րին Գրի­գո­րի, թէ վասն էր ի գի­շե­րի տամք իշ­խա­նու­թիւն վար­դա­պե­տաց (Ձմե­ռան` ԼԳ) - Ասեմք` վասն հն­գե­տա­սան իմն պատ­ճառ... ու­նել իշ­խա­նու­թիւն ի վե­րայ Ժ քա­ղա­քաց: Այս­քան առ այս (3 մա­սից` ՃԽ-ՃԽԲ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 30ա (Սու­քի­աս գր­չի)

Յոր­ժամ ըն­թեռ­նուք ի սուրբ տա­ռիս,

Ան­մե­ղա­դիր լե­րուք գրիս,

Ի Զաղ­լէ­թոռն Սու­քի­ա­զիս:

34ա Զայն­պի­տան ծա­ռայ Քրիս­տո­սի Սու­քի­ազ գր­չիս յի­շե­ցէք, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք Քրիս­տո­սէ:

38ա Սուրբ գիր­քս տե­սեալ բա­նին փափ­կա­ցա, ըն­թա­նա­լով տպա­գ­րե­ցի ի յի­շա­տակ հո­գոյ ծը­ն­օ­ղա­ցս եւ եղ­բար­ցս իմոց: Աղա­չեմ, ըն­թեր­ցողք, ի լի սր­տիւ ի մի բե­րան ասէք Ողոր­մի, տէր Աս­տուա­ծն ամե­նայ­նի ձեզ ողոր­մի: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի մե­ղա­սա­թա­ւալ գր­չիս Սու­քի­ա­զիս ի ձեր ծա­ռա ան­պի­տա­նիս:

40ա Աղա­չեմ ըզ­ձեզ, ո՜վ ըն­թեր­ցողք, յոր­ժամ հան­դի­պէք սուրբ գրոյս, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր ի յայն­գու­ցեա­լն Քրիս­տոս զեղ­բայրն իմ ի նո­րայ­հաս պտուղն եւ ի քսա­նա­մեաց խե­լա­մուտ եւ հան­ճա­րեղ ամե­նայն իրաց իմ­աս­տուն Մի­ա­սարն, որ է յան­գու­ցեալ ի Քրիս­տոս: Ողոր­մի ասէք, Աս­տուա­ծն ամե­նայ­նի ձեզ ողոր­մի:

56ա Ո՜վ ըն­թեր­ցողք բա­նիս սո­րայ,

Յոր­ժամ ըն­թեռ­նուք դուք ի սմայ... (բաց):

72բ Ապայ, եղ­բայրք, յի­շե­ցէք առ Քրիս­տոս զգ­րի­չս` սու­տ­ա­նուն Սու­քի­աս Ջու­ղա­յե­ցի, զհայրն Վար­դան, մայրն իմ հան­գու­ցեալ ի Քրիս­տոս Շի­րի­նն, զեղ­բայր­քն իմ Էլի­ազն, Մի­ա­սարն, որ է փո­խեալ առ Քրիս­տոս, զեր­րորդ եղ­բայրն իմ Մա­լի­բա­բայն եւ զքուրն իմ Շու­շան­ծա­ղի­կն եւ այլ զազ­գա­կա­նսն իմ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեա­նն Քրիս­տո­սի, որ է աւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս, սուրբ:

72բ Յի­շե­ցէք մեղ­սա­թա­ւալ գրիչ Սու­քի­ա­զս` ծա­ռայ Տեառն:

81բ Աղա­չեմ ըզ­ձէնջ, ըն­թեր­ղողք, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր գր­չի Սու­քի­ա­զս ան­պի­տան ծա­ռայ:

2. 5ա (1731-1734 թթ., Յա­կոբ գր­չի) Ո՜վ եղ­բայր, զցան­կսդ լաւ ըն­թերց­ջիր, զի գի­տի­ցես, թէ քա­նի գլ­խա­ւոր գիրք գոն ի սմա եւ թէ որ­պի­սի պի­տա­նի բանք են:

95ա Յա­ղօ­թս յի­շե­ցէք ձեր յըս­տակ,

Աս­տու­ծոյ սըր­բոյ Սի­ո­նի զա­ւակք,

Զկար­շան վար­դա­պե­տս եւ պի­տակ,

Որ ըս­տա­ցայ զայս բա­րու­նակ`

Բե­ր­օղ պը­տ­ղոյ քաղ­ց­րա­ճա­շակ:

150ա Ո՜վ բա­րե­սէր ըն­թեր­ց­օղք, աղա­չեմ զձեզ առ­նել ար­ժա­նի յիշ­ման ի բա­րին զՅա­կոբ ծոյլ եւ անուամբ [եւ]եթ վար­դա­պե­տս հան­դերձ կր­կ­նա­կի ծն­օ­ղօք, որ ստա­ցայ զգիր­քս զայս ի յի­շա­տակ յոգ­նա­մեղ ան­ձին իմոյ եւ ծն­օ­ղա­ցս ի հա­զար հա­րիւր եւ ութ­սու­նե­րոր­դի (1731) թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց:

175ա Յի­շե­ցէք զՅա­կոբ մեղկ աբե­ղայ` զա­նար­հեստ գրի­չս ի բա­րին:

183բ Զփառս տամ հան­դերձ գո­հա­բա­նա­կան ձայ­նիւ, հա­մա­գոյ սր­բոյ: Եր­րոր­դու­թեա­նն, որ ետ կա­րո­ղու­թիւն եւ արի­ու­թիւն ինձ` տկար եւ մեղկ Յա­կո­բայ իբր վար­դա­պե­տիս, որ գրե­ցի զգիր­քս Վեր­լու­ծա­կան կո­չե­ցեալ ի վա­յե­լու­մն ամե­նա­թ­շուառ ան­ձի­նս իմոյ եւ մա­նա­ւանդ ու­սու­մ­նա­սէր հարց եւ եղ­բարցդ: Ուս­տի ժտեմ ի ձէնջ, զի իմոյ եւ ծնո­ղաց իմոց մե­ղա­ցն յԱս­տու­ծոյ զթո­ղու­թիւն խն­դ­րել, որ եւ զձերն թող­ցէ. ամէն:

Գրե­ցաւ ի ՌՃՁ եւ Գ (1734) թվին, յօ­գոս­տո­սի երեք­տասն աւուրն, ընդ հո­վա­նեաւ Սր­բոյ Էջ­մի­ած­նի:

188բ Եւ տուո­ղին ամե­նայն իմ­աս­տու­թեան փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

262բ Յի­շել ի Քրիս­տոս ապաս­տան առ­նեմ ի կա­մս ձեր, ո՜վ ու­սու­մ­նա­սէր մա­ն­կունք նո­րոյս Սի­օ­նի, զՅա­կոբ խօ­թա­միտ վար­դա­պե­տս Շա­մա­խե­ցի, որ ստա­ցայ եւ նո­րո­գե­ցի զայս մա­տեա­նս ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իմոյ ի կեա­նս այս, իսկ զկ­նի վա­խ­ճա­նի իմոյ առ ձեզ յի­շա­տակ ինձ մեղ­սալ­ւոյս եւ եր­կա­կի ծնո­ղաց իմոց, այ­սին­քն հո­գե­ւո­րաց եւ մար­մ­նա­ւո­րաց եւ ամե­նայն արիւ­նա­կ­ցա­ցս, զորս եթէ յի­շէք ի բա­րին, յի­շի­ջիք եւ դուք յա­մե­նա­բուն բար­ւոյն Աս­տու­ծոյ. ամէն:

Արդ, կազ­մե­ցաւ գիր­քս ի հա­զար հա­րիւր ութ­սուն եւ վից (1737) թուա­կա­նիս եւ յամ­սեա­նն յուլ[ի]սի Ի եւ Դ-երորդ աւուրն, ընդ հո­վա­նեաւ հայ­րա­պե­տա­նիստ Սր­բոյ Աթո­ռոյս Էջ­մի­ած­նի:

Կն­քա­դ­րոշմ` 10ա, 262բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յա­կոբ վար­դա­պետ. ՌՃՁԳ (1734):

465

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ - XVII

ԳՐԻՉ` Դա­ւիթ:

ԹԵՐԹ` 295+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1աբ, 105աբ: ՊՐԱԿ` Ա - ԻԵx12 (Բ, ԻԲ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ «Մ՞ Վ» լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,6x15,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: Գիր` նօ­տր­գիր (նմուշ` 124ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` պարզ ճն­շա­գ­ծե­րով ան­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 3+4, դե­ղին թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կի­սա­խո­րան` 1գ: Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր (1գ): Գոյ­ներ` կար­միր, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1գ-104բ Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի Նիւ­սեա (=Նե­մե­սի­ո­սի) Յա­ղա­գս մար­դոյն բնու­թեան

Տե՛ս Հմր 470, 2ա-115ա. ա-խբ/1գ-104բ: Չու­նի սկզ­բի ցան­կը:

Լու­սանցք­նե­րում տեղ-տեղ` «Լուծ­մունք»:

Բ. 106ա-290բ [Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի Նա­զի­ան­զաց­ւոյ Առ որս ճառք]

Տե՛ս Հմր 61, 4ա-205բ. Ցանկ/չիք: ա/106ա-3ա/ (ան­խո­րա­գիր):

բ/113ա-20ա: գ/120ա-34բ: դ/134բ-48ա (լու­սանց­քում` «Նիւ­սա­ցոյն

ասա­ցեալ է ճառս, եւ Աս­տուա­ծա­բան եդ յիւր գիրք` առեալ ի նմա­նէ»):

ե/148ա-62բ: զ/163ա-82բ: է/182բ-207ա: ը/207ա-18ա (Չու­նի կից

«Յանդ­գ­նու­թիւն հե­րե­տի­կո­սաց...» եւ Յի­շա­տա­կա­րան Ներ­սի­սի

Կլա­յեց­ւոյ]: թ/218ա-26ա: ժ/226ա-30ա: ժա/230ա-8ա: ժբ/238ա-57ա:

ժգ/257բ-71բ: ժդ/271բ-9բ: ժե/279բ-90բ:

Գ. 291ա-5ա [Այլ բնա­գիրք]

1. ա. 291աբ Ա. Զոր աւ­րի­նակ թա­գա­ւոր հրա­մէ իւր ծա­ռա­յի, թէ յա­մե­նայն [օր] ան­պատ­ճառ գառն մի յիմ սե­ղա­նն բեր...

բ. 291բ Բ. Հար­ցեալ ոմն այ­լա­սեռ, եթէ Զի՞նչ է հա­ւատ ձեր...

2. ա. 291բ-2ա [Լուծ­մունք Փի­լո­նի]: Նա­հա­պե­տաց - Իսկ միւս եւս այլ առա­գ­րու­թիւն...

բ. 292ա Այլ Փի­լո­նի - Իսկ այ­լա­բա­նու­թեան անուա­նեալք զկ­նի սո­րա...

գ. 292ա-3ա Հես­սեայ­ցն - Է եւ այլ ինչ արա­րեալ սո­րա բան գո­վես­տի...

դ. 293աբ Նա­խա­խ­նա­մեա­ցն - Մեծ իմաս­տա­սէրն Փի­լոն յԻս­րա­յե­լի գո­լով...

ե. 293բ-4ա Ծն­ըն­դոց գիր - Լի­նե­լու­թեան ասէ բո­լոր գո­ի­ցս եղա­նու­թեան յԱս­տու­ծոյ...

զ. 294ա-5ա Երե­ւե­ցան - Իսկ յետ այ­սո­րիկ միւս եւս այ­լմ ատեան...

3. ա. 295ա [Քա­նի՞ ան­գամ խօ­սե­ցաւ Աս­տուած] - Խաւ­սե­ցաւ Աս­տուած ընդ Ադա­մա եաւ­թն...

բ. 295աբ Թէ որ­պէս գրե­ցան Թուղթ­քն Պաւ­ղո­սի... - Հռո­մա­ե­ցին` ի Կո­ր­ըն­թո­սէ... Այս է կարգ թղ­թո­ցն Պաւ­ղո­սի:::

 2-3 հմմտ. Հմր 99, 202բ-6բ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

134բ (ԺԳ դ.) Զստա­ցող գրո­ցս զտէր Յով­հա­նէս, ընդ նմին զաշ­խա­տո­ղս զեղ­կե­լիս յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, եւ Քրիս­տոս զձեզ. ամէն:

238բ Քրիս­տոս Աս­տուած, ողոր­մեա ստա­ցաւ­ղին. ամէն: Եւ նո­րո­գողն (նման` 68բ-86ա):

257ա Քրիս­տոս Աս­տուած, յի­շեա զՊ­տի­կեա հո­գին ի քում յար­քա­յու­թեանդ:

291ա Քրիս­տոս Աս­տուած, բա­րե­խաւ­սու­թեամբ եւ աղաւ­թիւք սր­բոյն Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի պա­հեա զե­րի­ցս երա­նեա­լն զՅով­հան­նէս զսի­րե­լի աշա­կեր­տն Քրիս­տո­սի, որ է ի սպա­սա­ւո­րու­թեան բա­նի, սուրբ եւ անա­րատ կե­նաւք, պա­հեա եւ՛ հոգ­ւով, եւ՛ մար­մ­նով, որ է սերտ սի­րող Կտա­կա­րա­նաց Քրիս­տո­սի Հնոց եւ Նո­րոց: Եւ ստա­ցաւ զսա ան­կո­ղոպ­տե­լի գանձ, զի ողոր­մես­ցի Քրիս­տոս Որ­դին Աս­տու­ծոյ ծնո­ղաց իւ­րոց` աս­տուա­ծա­սէր եւ բա­րե­պաշտ իշ­խա­նին Գրի­գո­րոյ որ­դո Դաւ­փին եւ Մամ­քա­նին եւ գե­ղեց­կին Սե­ւա­դա­ից, որ արեամբ թա­թա­ւեալ, զի տա­ցէ նո­ցա Քրիս­տոս Աս­տուած զպ­սա­կն քաջ եւ յաղ­թող նա­հա­տա­կա­ցն. ամեն: Ընդ նմին եւ Խա­չա­տ­րի` ծրո­ղի ողոր­մի Քրիս­տոս եւ մե­րո­ցն. ամէն: Եւ Սե­րոբ քա­հա­նաի, որ աշ­խա­տե­ցաւ ի քար­տի­սին կո­կե­լն, եւ Քրիս­տոս Աս­տուած ամե­նե­ցուն առ հա­սա­րակ ողոր­մես­ցի յի­շե­ցե­լո­ցս ի սա եւ յի­շո­ղա­ցն, որ զմեզ յի­շէքդ, զի նո­րա ողոր­մու­թիւն ան­չափ է, քաղ­ցր է, գթած է:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

3ա Նուաստ Դա­ւիթ ծրեաց` տէր Յով­հա­նի­սի յի­շա­տա­կի վասն, որ պատ­մէր ի գիրս:

16բ Դա­ւիթ ծրեաց (նոյ­նը` 19ա):

Կն­քա­դ­րոշմ` 1գ, 295բ Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է:

466

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

Բաղ­կա­ցած է 3 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 250+3 (կրկ. 1, 36, 182): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` մա­նի­շա­կա­գոյն թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը վնա­սուած, դռ­նա­կն ու փա­կան­նե­րը ըն­կած: Ա ձգ­ռա­գի­րը թա­նա­քից գու­նա­փո­խուած, Բ ձե­ռա­գի­րը եզ­րա­հա­տուած եւ 32-րդ տո­ղը վնա­սուած:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

Լէվ                                                                                                                                    ՌՀԷ - 1628

ԳՐԻՉ` Պօղ­տա­նի Խաչ­քո, Եուս­քո­յի Միս­քո, Ծէ­րի­կի Հան­գոյ:

ԹԵՐԹ` 185+3 (կրկ. 1, 36, 182). չգ­րուած` 1ա-1գ, 182դ, 183ա, 184ա-5բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԵx12 (Դ, Թ, ԺԴ, ԺԵ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,8x15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: Գիր` նօ­տր­գիր (նմուշ` 70ա): ՏՈՂ` 23:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-88բ Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի Նիւ­սեայ (=Նե­մե­սի­ո­սի) ասա­ցեալ Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ խո­րին խոր­հր­դով

Տե՛ս Հմր 470, 2ա-115ա. ա-խբ/2ա-88բ: Չիք Ցանկ եւ Յի­շա­տա­կա­րան

թարգ­մա­նու­թեան:

Բ. 88բ-115ա Լուծ­մունք բնու­թեան գրոց [ն Նե­մե­սի­ո­սի]

Տե՛ս Հմր 417, 144ա-69ա: Գլուխ­նե­րը հա­մա­րա­կա­լուած չեն: 88բ

«Մոռ­ցա զատ եւ որոշ գրել զԿազ­մու­թեան լուծ­մուն­քն բնու­թեան»:

Գ. 115ա-82ա Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի եղ­բ­օրն Բար­ս­ղի ի Մար­դոյն կազ­մու­թիւ­նն տե­սու­թիւն

Տե՛ս Հմր 470, 116բ-213ա. ա- լբ/115ա-82ա: Ցանկ/չիք:

Դ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն ԺԸ դ.]

183բ [Գրա­ռաջ] - Հի­ա­հ­րալ հե­ղի­նա­կի հո­գով լցեալ հռե­տո­րի... յայտ լի­ցի մե­ծու­թեանտ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

115ա Կա­տա­րե­ցաւ Բնու­թեան գիր­քս ի փառս Աս­տու­ծոյ եւ ի պա­տիւ ամե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն` Հօր եւ Որ­դոյ եւ Հո­գոյն Սր­բոյ, այ­լեւ ընդ նմին Լուծ­մունք Բնու­թեան գրոց Գրի­գո­րի Նիւ­սա­ցոյ` եղ­բ­օր տեառն Բար­ս­ղի Կե­սա­րու սուրբ հայ­րա­պե­տին ասա­ցեալ բնա­բա­նն, ձե­ռամբ ու­մե­մն տհաս ու խակ ման­կանց դաս­տի­ա­րա­կաց Նի­կօ­լի եւ Խաչ­քոի աշա­կեր­տա­ցն, մա­նուկ տի­օք եւ հա­սա­կի: Զհան­դի­պո­ղս աղա­չեմք ան­մե­ղա­դիր լի­նել եւ սղա­լա­նա­ցս նե­րել, զի առա­ջին գիրն էր նո­ցա:

182ա Փա՜ռք... Արդ, աւ­րի­նու­թիւն... որ ետ կա­ր­օ­ղու­թիւն եւ զօ­րու­թիւն ինձ հի­քիս եւ մե­ղա­պարտ ան­ար­ժա­նիս, տրու­պիս, տար­տամ եւ հեղգ ան­ձի­նս յանգ ելա­նել աս­տուա­ծա­յին բու­րաս­տա­նին, աս­տուա­ծա­շունչ մա­տե­նիս, որ կո­չի Բնու­թեան եւ Կազ­մու­թեան գիրք` լուծ­մուն­քով, որ է արա­րեալ սր­բոյն Գրի­գո­րի Նիւ­սա­ցոյ, նուրբ եւ խր­թին աս­տուա­ծա­բան եւ տի­ե­զե­րա­լոյս եպիս­կո­պո­սին` եղ­բ­օրն Բար­սե­ղի Կե­սա­րա­ցոյն, ի աշ­խար­հս Ըռ­զաց, ի տի­րա­խ­նամ եւ աս­տուա­ծա­պահ մայ­րա­քաղ­քս Լէվ, ընդ հո­վա­նեաւ ննջ­ման Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին եւ այլ սր­բո­ցն, որ աստ կան հա­ւա­քեալ ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Լէ­խաց Զիկ­մուն­դի Եր­րոր­դի եւ ի կա­թո­ղի­կո­սու­թեան Սուրբ Էջ­մի­ած­նա սր­բա­ս­նունդ, արի եւ քաջ, խս­տա­կ­րօն վար­դա­պե­տի տեառն տէր Մով­սէս ընտ­րեալ կա­թո­ղի­կո­սի, ի թվին Հա­յոց ՌՀԷ/1628/, յու­նի­սի ԺԶ, ձեռն­տու[ու]թեամբ եւ օգ­նու­թեամբ երից աշա­կեր­տա­ցս || /182բ/ ման­կա­գու­նից եւ տհա­սից, որ ի ար­հես­տս բազ­մ­աշ­խա­տեալ եւ այս գիրս նոր եւ առա­ջին հա­նեալ, Պօղ­տա­նի Խաչ­քո, Եուս­քո­յի Միս­քո եւ Ծէ­րի­կի Հան­գոյ: Զոր երես ան­կեալ աղա­չեմ զհան­դի­պո­ղսդ, ըն­թերց­մամբ կամ գա­ղա­փա­րե­լով, խո­շո­րու­թեան գրիս չի մե­ղա­դ­րէք եւ սղա­լա­նա­ցն նե­րե­ցէք, զի կար մեր այս­չափ էր: Եւ որք զմեզ յի­շեն ի ու­ղիղ սր­տէ, յի­շես­ցին ի Քրիս­տո­սէ օրն վեր­ջին... ամէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 1դ Այս է Բստա­ցի դն­դես Ավետ­կի որ­դի Պար­սե­ղին որ­դոյց ան­վան­քն, թիվն, ամիսն, օրն, դա­րին: Այ­ռայ­ջի­նն` Ան­նայ, թիվն ՌՃԿԴ (1715), օգոս­տո­սի ամ­սին Ե - ու­մն, օրն ուր­փատ, Ժ ժա­մու­մն, տա­նու­տէրն Կշիռն, կնուն­քն Աս­տուա­ծայ­ծին օր եղաւ, կն­քողն տէր Յայ­րա­պետ, կն­քաս­ր­ըն` Պա­ղու որ­դի Նա­զար:

2. 182գ (ԺԸ դ.) Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Ոս­կա­ն­ըս:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2բ (կաց­նա­ձեւ) Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Պա­րի՞: 185ա Աւե­տիք Պա­ր­ըյ:

Գր­չա­փորձ` 1բ Յի­շա­տակ է սուրբ: 185ա Մա­նուկ մտա­նեն:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

Բե­րիա(Հա­լեպ)                                                ՌՃԾ - ՌՃ­ԿԱ - 1701 - 1712

ԳՐԻՉ` Պատ­րոս կթղ. (Բե­րի­ա­ցի):

ԹԵՐԹ` 36 (186-221). չգ­րուած` 221բ: ՊՐԱԿ` 2(16+20): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,5x15,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 219ա): ՏՈՂ` 32:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 186աբ Հարց­մունք գե­ղե­ցիկ եւ պի­տա­նիք ի սուրբ Աւե­տա­րա­նէն եւ այ­լոց - Ամե­նայն որ ար­ձա­կէ զկին իւր... եւ Մա­թէ­ոս որ­դի Յա­կով­բայ ըստ բնու­թեա­նն:

Բ. 186բ Յայլ­մէ: ա. Աղ­քատ ոմն միշտ ու­րախ լի­նէր եւ հա­նա­պազ խաղ ասէր... բ. Մի­ա­կեցք Բ ամէն մէկ ածուք մի ու­նէ­ին... գ. Դար­ձեալ ասեն իմ­աս­տունք, թէ առ­նուն զկի­թն հա­ւու...

Գ. 186բ-7ա Տի­ե­զե­րա­լոյս վար­դա­պե­տին Տի­րա­նայ արա­րեալ հա­նե­լուք - 1. Ին­քն է մի­այն ՛ւ ըն­կեր չու­նի... 2. Զգա­լեա­ցս ամեն է պի­տա­նի... 3. Մերկ լի­նե­լով զիս սպա­նա­նէ... 4. Մար­դիկ յին­քն յոյժ հա­մար­ձա­կին... 5. Հին­գն ասա­ցին զին­քն մեզ նման... 6. Լր­տեսք երեք են կեն­դա­նոյն... 7. Բան մի զար­մացք ի մեզ լի­նի... 8. Ոմանք ստեղ­ծան մա­քուր հո­գի... 9. Պար­գե­ւս էառ սա յատ­կա­գոյն... 10. Է արա­րի­չ՛ ւ Աս­տուած չէ նա... 11. Է սգա­լի եւ չե­րե­ւի... 12. Ի թիւ բո­լոր քա­ռան­կիւ­նի... 13. Այն քա­ջին ես ինչ ասեմ գով... 14. Զայր քաջ մի այլ նման սմին... 15. Գի­տեմ քաջ մ՛­այլ նախ­նի սո­ցին... 16. Ոմն էր յազ­գէ Ար­շա­կու­նի... 17. Արք երեք են հրա­շա­լիք... 18. Խոր­հուրդ չոր­րոր­դն յոյժ սոս­կա­լի... 19. Երից ծնուն­դս է պա­տուած... 20. Գի­տեմ մի այլ յոյժ գե­րա­զանց... 21. Վե­հին մե­ծի էր նմա­նող... 22. Զըն­թա­ցս եր­կ­նից դա­տա­րե­ցոյց... 23. Ում մար­գա­րէն երետ նշան... /Բայց ծնուն­դն սուրբ եւ պա­տուա­կան:

1-23 հա­մա­րա­կա­լու­մը` կազ­մո­ղի: Չու­նի պա­տաս­խա­նի­ներ: Այլ

ձե­ռա­գ­րե­րում` «Տի­րա­տ­րոյ»:

Դ. 187ա-9ա [Յա­ղա­գս հնոյն եւ նո­րոյս քա­հա­նա­յու­թեան] - Բայց հար­կա­ւո­րա­բար ի նա­խեր­գու­թիւն բա­նիս պար­տիմք խն­դ­րել... (հմմտ. Հմր 101, 453բ):

Ե. 189ա-91ա Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ ապ­աշ­խա­րու­թեան, որ է եօ­թանց խոր­հր­դոյ սր­բոյ եկե­ղե­ցոյ, որ ասի ի լա­թի­նն փէ­նէ­թէն­սիա (քա­ղուա­ծոյ) - Խն­դ­րի, թէ ապ­աշ­խա­րու­թիւն խոր­հու՞րդ է...

Զ. 191ա-2բ [Բանք զա­նա­զանք]

ա. 191բ Ստո­րո­գու­թիւն Արիս­տո­տէ­լի - Չո­րիւք գլ­խովք վա­րի յա­մե­նայն իրո­ղու­թիւն... բ. 191աբ Տասն ստո­րո­գու­թիւնք Արիս­տո­տէ­լի - Առա­ջին` գո­յա­ցու­թիւն... գ. 191բ - Չորս են կարգ գի­տու­թեան - Մի` զի գի­տէ... դ. 191բ-2ա Եր­կ­րա­չա­փն որ­պէս անուա­նէ - Ի մի­ոյ տե­ղի ան­յայտ նշի ասէ... ե. 192աբ [Քա­ղուածք] - Կա­ղան­դն ամառ­նա­մու­տն է... Աս­պա­րէզն հե­ռա­կ­ցու­թիւն է... Ուս­տի լի­նի շարժք... Զջեր­մու­կն Աս­տուա­ծա­բա­նն ի ճնշ­մա­նէ հո­ղոյ ասէ... Հայր իմ ծնաւ զիս ի կնո­ջէ իւր­մէ, եւ ես ծնա զմայր հօր իմոյ: Թէ ո՞րք են կար­գեալ զգ­րեա­նս Հա­յոց... Ո՞րն է մա­հու­չափ մեղք... Եւ­թն խոր­հուրդ յե­կե­ղեց­ւոյ այս... Յո՞ր ազ­գէ էր Մա­րի­ամ... իսկ այլք ասեն, թէ եղ­բայր մի այլ Յով­սէ­փայ:

Է. 192բ-204բ Զբարս իւ­րա­քան­չիւր անաս­նոց քն­նեալ եւ ար­տա­հա­նեալ ու­նի յին­քեան տառս եւ զա­նա­զան կեր­պա­րա­նօք նշա­նա­կէ զո­մա­նս գե­րա­զան­ցեալ վեր­նոյն կեր­պա­րա­նի եւ զո­ման­սէ ստո­րան­կեալ սար­դա­րա­մե­տա­կա­նաց եւ է վասն այ­սո­ցիկ

ա. 192բ Ա. Վասն մո­տ­ղի, եւ որ կո­չի արան­գ­նոյն... - Որ­պէս ասէ Բար­ւա­խօսն, այս­պէս. Յոր­ժամ ծե­րաս­ցի եւ վա­տի­ցի յեր­կուց աչաց... բ. 192բ-3ա Բ. Սկս­ցուք ասել եւ վասն առիւ­ծուն... գ. 193ա Գ. Է գա­զան ինչ փո­քր էրէ... դ. 193ա Դ. Է գա­զան ինչ ծո­վու, որ կո­չի սղոց... ե. 193բ Ե. Է թռ­չուն ինչ, որ կո­չի քա­ռա­դ­րոս... զ. 193բ Զ. Դա­ւիթ ասէ. Նմա­նե­ցայ ես հա­ւա­լա­սան յան­պա­տի... է. 193բ Է. Զբուոյ ասեն, թէ զգի­շերն քաջ սի­րէ... ը. 193բ-4ա Ը. Դար­ձեալ ասէ Դա­ւիթ, թէ նո­րո­գես­ցի որ­պէս արծ­ւոյ... թ. 194ա Թ. Է թռ­չուն մի, որ կո­չի փիւ­նի­կս... ժ. 194ա Ժ. Է թռ­չուն ինչ, որ կո­չի ոպոպ... ժա. 194ա ԺԱ. Յոբ ասէ. Ո՞ եթող ցիռ ազա­տա­ցեալ... ժբ. 194ա ԺԲ. Բա­րի­ոք ասաց Յո­վա­նէս առ փա­րի­սե­ցիս. Ծնունդք իժից... ժգ. 194բ ԺԳ. Տէր մեր Յի­սուս Քրիս­տոս ասէ... Եղե­րուք խո­րա­գէտք իբ­րեւ զօձ... ժդ. 194բ ԺԴ. Մռ­ջի­մն ասէ, եթէ ով վատ` եւ ու­սիր ի նմա­նէ... ժե. 194բ-5ա ԺԵ. Եսա­յի ասէ. Անդ յուշ­կա­պա­րիկք բնա­կես­ցեն... ժզ. 195ա ԺԶ. Է զե­ռուն ինչ ոզ­նի... ժէ. 195ա ԺԷ. Մար­գա­րէն ասէ. Ի Տեառ­նէ եղի­ցի նա որ­պէս առիւծ... ժթ. 195բ ԺԹ. Եւ Դա­ւիթ ասէ. Եկաց նա յա­մե­նայն ճա­նա­պարհ... Բա­րուա­խօսն ասէ. Է գա­զան ինչ ի ծո­վու, որ կո­չի վա­նա­կ­րեա... ի. 195բ Ի. Երե­միա ասէ. Ձայն կա­քա­ւուն... իա. 195բ-6ա ԻԱ. Բար­ւոք ասաց կե­նա­րարն... Բար­ւա­խօսն ասէ զանկ­ղէ... իբ. 196ա ԻԲ. Ելի­փազ Թե­մ­նա­ցի ասէ. Մր­ջի­մն առիւ­ծն սա­տա­կե­ցաւ... իգ. 196ա ԻԳ. Աւ­րէն­քն հրա­մա­յեն մեզ չու­տել զա­գիստ... իդ. 196ա ԻԴ. Մար­գա­րէն ասէ. Որ­պէս փա­փա­գէ: Բար­ւա­խօսն ասէ զմի­եղ­ջիւ­րէ... իե. 196ա ԻԵ. Է էրէ ինչ, որ կո­չի կո­տո­րոս... իզ. 196ա ԻԶ. Աւ­րէն­քն ասէ, թէ Մի ու­տի­ցես զբո­րո­ցն... իէ. 196ա ԻԷ. Է եւ այլ ինչ էրէ ի Նե­ղոս գե­տն... իը. 196աբ ԻԸ. Է եթէ մի ինչ, որ կո­չի ին­ք­նի­մոն... իթ. 196բ ԻԹ. Է ծառ մի, որ կո­չի պե­ռի­դիք­սոն... լ. 196բ Լ. Բա­րի­ոք ասաց Երե­միա, թէ Աստ­ցիս դու իբ­րեւ զա­գ­ռաւ... լա. 196բ ԼԱ. ՅԵր­գս Եր­գո­ցն ասէ. Զայն տատ­րա­կի... լբ. 196բ ԼԲ. Իբր ծի­ծառն այն­պէս ճլե­ցի... լգ. 196բ-7ա ԼԳ. Բար­ւա­խօսն ասէ վասն ար­ջոյ... լդ. 197ա ԼԴ. Է հաւ մի, որ կո­չի ժրա­հաւ... լե. 197ա ԼԵ. Տէրն ասաց. Տե­սէք զթռ­չու­նս... լզ. 197աբ ԼԶ. Է թռ­չուն ինչ փա­նա­քի եւ վտիտ... լէ. 197բ ԼԷ. Է գա­զան ինչ վա­րա­զան­ման... լը. 197բ ԼԸ. Է գա­զան ինչ որ­պէս եզն բո­նո­տոս... լթ. 197բ ԼԹ. Է գա­զան ինչ մար­դու կերպ կնոջ... խ. 197բ Խ. Է եւ այլ կեն­դա­նի, որ­պէս զոչ­խար... խա. 197բ ԽԱ. Է գա­զան ինչ կա­նա­ցի ու­նե­լով զգ­լուխն... խբ. 197բ ԽԲ. Այ­ծա­մարդք զպատ­կերն մար­դոյ ու­նին... խգ. 197բ ԽԳ. Են եւ այ­լա­դէմ կեն­դա­նիք... խդ. 197բ ԽԴ. Սիւն­դի­մով սո­փես­տէք... խե. 197բ-8ա ԽԵ. Է գա­զան ինչ նման առիւ­ծու... խզ. 198ա ԽԶ. Է գա­զան ինչ մեծ քան զփեղ նման... խէ. 198ա ԽԷ. Զպաս­կու­ճի հա­մար ասեն... խը. 198ա ԽԸ. Զվաք­րի ասեն... խթ. 198ա ԽԹ. Են ի Հնդ­կաց կող­մն մար­դիք վայ­րե­նիք... ծ. 198ա Ծ. Է ի Հն­դի­կս, ասեն, կղ­զի մի... ծա. 198ա ԾԱ. Են եւ եղ­ջիւ­րա­ւոր մար­դիք... ծբ. 198ա ԾԲ. Ի Կա­պա­թով­կի­այ է ծո­վա­կալ մի... ծգ. 198ա ԾԳ. Ի Թրա­կէ է ծո­վակ մի... ծդ. 198ա ԾԴ. Ի Փեպ­լա­գո­նի­այ է աղ­բիւր մի... ծե. 198ա ԾԵ. Կա թառ ի մոտ ի Փայ­տա­կա­րան... ծզ. 198աբ ԾԶ. Է գա­զան մի մեծ ի ծովն... ծէ. 198բ ԾԷ. Եր­կու մարդ եր­թա­յին եւ գտին կար­պետ մի... ծը. 198բ ԾԸ. Կա­տուն հա­գաւ փի­լոն... ծթ. 198բ ԾԹ. Դար­ձեալ զկա­տուն լու­ս­ըն­կալ տվին թա­գա­ւո­րին... կ. 198բ Կ. Ուղ­տն եւ գայլ եւ աղուեսք եղ­բարք եղեն... կա. 198բ-9ա ԿԱ. թա­գա­ւոր մի բա­րի եւ բա­րէ­միտ ճաշ արար... կբ. 199ա ԿԲ. Կին մի գնայր ընդ դրախ­տն իւր... կգ. 199ա ԿԳ. Էր հարս մի համ­բե­րող եւ հեզ... կդ. 199ա ԿԴ. Ոմն աղ­քատ եր­թայր ի գեղ մի... կե. 199աբ ԿԵ. Այր մի մե­ծա­տուն գնաց ի խնա­մի­սս իւր... կզ. 199բ ԿԶ. Աղուեսն եգիտ ուղտ մի... կէ. 199բ ԿԷ. Մի­ա­կեց մի եկ ի գեւղ մի քաղ­ցեալ... կը. 199բ ԿԸ. Քա­հա­նայ մի գո­ղա­ցաւ կով մի... կթ. 199բ ԿԹ. Այր մի մար­դա­սպան փա­խեաւ... հ. 199բ Հ. Վա­րազն սրէր զա­տա­մու­նս... հա. 199բ-200ա Ար­ծիւն յոր­ժամ ծե­րա­նայ... (առանց թուա­հա­մա­րի): հբ. 200ա ՀԱ. Աւ­ձն յոր­ժամ ծե­րա­նայ... հգ. 200ա ՀԲ. Ջեր­մ­նոտ մի էր բազ­մ­օ­րեա... հդ. 200ա ՀԳ. Գայ­լն եւ աղուեսն եղ­բարք եղեն... հե. 200աբ ՀԴ. [Ա]ղուեսն խա­բէ զգ­այ­լն...

ՀԵ - ՀԶ թուա­հա­մար­նե­րի վրա­յից թռիչք: հզ. 200բ ՀԷ. Աղուեսն ետես զպա­նիրն... հէ. 200բ ՀԸ. Աւձ մի բնա­կէր ի տան թա­գա­ւո­րի... հը. 200բ-1ա ՀԹ. Այր մի ան­միտ եւ յի­մար հթ. 201ա Ձ. Կին մի այ­րի ու­նէր կով մի... ձ. 201ա ՁԱ. Թա­գա­ւո­րի մի որ­դի հա­սաւ աղ­քա­տու­թեան... ձա. 201ա ՁԲ. Առիւ­ծն ետես զդուս­տր թա­գա­ւո­րին... ձբ. 201բ ՁԳ. Առիւ­ծն ետես փա­խս­տա­կան զա­մե­նայն կեն­դա­նիս... ձգ. 201բ ՁԴ. Առիւ­ծն հի­ւան­դա­ցաւ... ձդ. 202ա Ձ[Ե] Առիւ­ծն զաղ­վեսն իւր սպա­սա­ւոր եդիր... ձե. 202ա Ձ[Զ] Ուղ­տն ու գայ­լն ու աղ­վեսն եղեն եղ­բարք... ձզ. 202ա ԶԷ. Որ­սոր­դն կա­լաւ կա­գաւ մի... ձէ. 202աբ ՁԸ. Մարդ մի սաս­տիկ նե­ղա­ցաւ ի լուէն... ձը. 202բ ՁԹ. աղ­քա­տն ի գեղ մի երեկ... ձթ. 202բ Ղ. Կար էրէց մի ի գիւղ մի... ղ. 202բ ՂԱ. Նռ­նե­նին ասէ ընդ ձի­թե­նին... ղա. 202բ-3ա ՂԲ. Ժո­ղո­վե­ցան թռ­չուն­քն եւ ընտ­րե­ցին զար­տու­տն... ղբ. 203ա Ղ[Գ]. Ժո­ղո­վե­ցան թռ­չուն­քն եւ ընտ­րե­ցին զսի­րա­մար­գն... ղգ. 203ա ՂԴ. Ահա եր­կու սն­տի­կոսք եր­թա­յին ի վա­ճառ... ղդ. 203ա ՂԵ. Ճա­նա­պար­հորդ մի հան­գեաւ հաղ­բիւր մի... ղե. 103աբ ՂԶ. Վա­ճա­ռա­կան մի քա­ղաք մի հան­գեաւ... ղզ. 203բ [ՂԷ] Կա սպի­տակ հաւ մի... ղէ. 203բ [Ղ]ը. Աղուեսն եգիտ գրեհ մի... ղը. 203բ [Ղ]թ. Աղուես մի քաղ­ցեաւ եւ եգիտ սառն... ղթ. 203բ Ճ. Հար­ցին ցա­ղուեսն, թէ Քա­նի՞ արուեստ գի­տես... ճ. 203բ ՃԱ. Աղուեսն եւ խեց­գե­տի­նն եղեն եղ­բարք... ճա. 204ա ՃԲ. Ար­ծիւն հա­լա­ծէր զկա­գաւն... ճբ. 204ա ՃԳ. Առիւ­ծն հի­ւան­դա­ցաւ եւ ու­ղար­կեաց բժշ­կաց... ճգ. 204աբ Ճ[Դ] Աղ­վեսն մի ի գե­տն յան­ցա­նէր... մեծ փա­թե­րա­կի հան­դի­պի այն­պի­սի երդ­մ­նա­զան­ցն եւ սու­տա­սա­ցն:

Ը. 204բ-12բ Գիրք առա­կաց, ասա­ցեալ սուրբ վար­դա­պե­տին Վար­դա­նայ

ա. 204բ Իմաս­տա­սէր ոմն սահ­մա­նեաց... բ. 204բ-5ա Իմաս­տա­սէր ոմն աղ­քատ ու­նէր ծոյլ որ­դի... գ. 205ա Իմաս­տա­սէր ոմն ետես զմե­ծա­տան որ­դին... դ. 205ա Այր մի հո­ղա­գործ շի­նեաց ակ­նատ... ե. 205ա Այր մի եհատ զլե­զու հոր­դի մի... զ. 205աբ ԱՅր մի խո­րո­վէր միս յա­նա­պա­տի... է. 205բ Է կեն­դա­նի մի, որ լուա­նա զո­րո­վայ­նն... ը. 205բ Ժո­ղո­վե­ցան թռ­չուն­քն եւ ընտ­րե­ցին եւ եդին իւ­րեանց թա­գա­ւոր զար­տու­տն... թ. 205բ Կա­տա­րեալ իմ­աս­տու­թիւն մար­դոյն այն է` սի­րել զԱս­տուած... ժ. 205բ-7ա [Ա]սի յա­ռա­կաց, թէ թա­գա­ւոր ոմն ու­նէր Գ որ­դիս եւ ու­նէր ակն մի պա­տուա­կան... ժա. 207աբ Ասի դար­ձեալ, թէ այր մի գնաց առ դա­տա­ւորն եւ ասէ. թէ Բղուղ մի եղ տամ... ժբ. 207բ [Ա]սի առա­կաց, թէ թա­գա­ւոր մի կա­մե­ցաւ աշ­տա­րակ շի­նել... (անա­ւարտ, քրաց­նե­լու հա­մար 9 տո­ղի տեղ բաց): ժգ. 208աբ Ասի առա­կաց, թէ այր մի ամէն տա­րի Ճ մոթ հաց վաս­տա­կէր... ժդ. 208բ Ասի առա­կաց, թէ աղ­քատ էրէց մի գնաց առ մսա­գոր­ծն... ժե. 208բ-9ա Ասի առա­կաց, թէ արք Բ ըն­կե­րա­ցեալք, շր­ջէ­ին... ժզ. 209աբ Ասի առա­կաց, թէ այր մի խիստ պար­տա­կան էր... ժէ. 209բ-10ա Ասի առա­կաց, թէ արք Բ մի­մի­անց բա­րե­կամք յոյժ... ժը. 210ա Ասի առա­կաց, թէ մի­ա­կեց մի սա­տա­նա­յի ուխտ էր եդեալ... ժթ. 210աբ Ասի, թէ այր ոմն ու­նէր Ժ այծ... ի. 210բ-2ա ասի, թէ մարդ մի սո­վո­րեալ էր, որ­քան ապ­րեա­ցաւ, զա­մե­նայն աւուրս իւր հաց մի տա­նէր եւ ի ծովն ձգէր... իա. 212աբ Ասի առա­կաց, թէ Բաղ­տատ քա­ղա­քն... իբ. 212բ Ասի առա­կաց, թէ թա­գա­ւոր մի կայր, որ ու­նէր սի­րե­լի օձ մի... իգ. 212բ Ասի առա­կաց, թէ կին մար­դոյն Գ երես ի ջուր կա... եւ զա­մե­նայն մեղ­սա­գործ է անխ­տիր:

Թ. 213ա-21ա [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք] գե­ղե­ցիկ եւ պի­տա­նիք յԱ­րա­րա­ծոց գրոց - Հարց. Հրեշ­տակք յա­ռա՞ջ արա­րան, քան զեր­կի­նս եւ զլու­սա­ւորս: Պա­տաս­խա­նի. Ոմանք ի հարց, նախ, ասա­ցին, արա­րեալ Աս­տու­ծոյ զհ­րեշ­տա­կս... Հարց. Եւ ո՞ր են Դ գետ­քն... Պա­տաս­խա­նի. Առա­ջին գետ Փի­սոն... եւ Տի­գ­րիս ի Կոր­դուաց բխէ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

221ա Անար­վեստ գր­չիս ս յյ վտ սս անու­նիս նն դբ (= գբ) սս սվ յյ ռռ լլ «(=ա) եդ յյ օ(=ւ) ծխ ժժ լլ յյ ռռ ի (գու­մա­րա­գիր` «սու­տ­ա­նու­նիս Պե­տ­րոս կա­թո­ղի­կո­սին»), որ եմ ի մայ­րա­քա­ղա­քին Բե­րի­ոյ:

Պե­տ­րոս Բե­րի­ա­ցին, որ­պէս հա­կ­ա­թոռ կա­թո­ղի­կոս, նս­տել է Հա­լէ­պում

1791-1712 թուա­կան­նե­րին, հե­տե­ւա­պէս ձե­ռա­գի­րը գրուած պետք է լի­նի

այդ ըն­թաց­քում:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Գ

ԺԳ - XVIII

ԹԵՐԹ` 29 (222-50). չգ­րուած` 250աբ: ՊՐԱԿ` Ա-Գx10 (Գ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,3x15,4: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 230ա): ՏՈՂ` 21:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 222ա-37ա Մար­դա­կազ­մու­թիւն, արա­րեալ իմաս­տա­սի­րա­ցն եւ փի­լի­սո­փա­յից` վասն յղե­ղան, ջլաց եւ ոս­կե­րաց եւ երա­կաց մար­դոյն (=Աբու­սա­յի­դայ Յա­ղա­գս կազ­մու­թան մար­դոյն)

- 222ա-4ա [Նա­խա­դ­րու­թիւն] - Ըս­տու­գիւ ճար­տար մտօք ընտ­րած...

ա. 224ա-4ա Վասն գլ­խոյն ստեղծ­ման եւ խե­լա­պա­տա­կին. ստեղ­ծո­ղին փ՜առք - Ասէ իմ­աս­տուն Գա­ղի­ա­նոս...

բ. 225բ-6բ Վասն ստեղծ­ման աչաց եւ վասն Է աս­տա­ռին. փա՜ռք Աս­տու­ծոյ - Յաւ­րի­նեաց Աս­տուած զա­չս...

գ. 226բ-7ա Դ. Վասն ստեղծ­ման ական­ջա­ցն... - Յօ­րի­նեաց Աս­տուած զա­կան­չն...

դ. 227ա-8ա Ե. Վասն ստեղծ­ման քթին... - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զգի­թն...

ե. 228աբ Զ. Վասն ստեղծ­ման բե­րա­նոյն... - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զբե­րա­նն...

զ. 228բ-9ա Է. Վասն ստեղծ­ման սր­տին... - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զսիր­տն...

է. 229ա Ը. Վասն ստեղծ­ման թո­քին... - Երբ Աս­տուած զթո­քն ստեղ­ծեաց...

ը. 229ա-30ա Վասն ստեղծ­ման լեր­թին... - Արար Աս­տուած զլեր­թն...

թ. 230ա-1ա Ժ. Վասն ստեղծ­ման փայ­ծե­ղան - Արար Աս­տուած զփայ­ծեղն...

ժ. 231ա ԺԱ. Վասն ստեղծ­ման յե­րի­կա­մա­ցն - Արար Աս­տուած զե­րի­կա­մուն­քն...

ժա. 231աբ ԺԲ. Վասն ստեղծ­ման լե­ղոյն - Արար Աս­տուած զլե­ղին...

ժբ. 231բ-2ա ԺԳ. Վասն ստեղծ­ման փա­ղա­փուշ­տին... - Յաւ­րի­նեաց Աս­տուած զփա­լան­փուշ­տն...

ժգ. 232աբ ԺԴ. Վասն ստեղծ­ման եր­կուո­ռա­ցն... - Յոր­ժամ եր­կուո­րի­քն կն­քուե­ցան...

ժդ. 232բ-3ա ԺԵ. Վասն ստեղծ­ման ըս­տա­մոք­սին... - Արար Աս­տուած սըս­տա­մո­քսն...

ժե. 233աբ ԺԶ. Վասն ստեղծ­ման աղի­ճոր­տա­ցն... - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զա­ղի­ճոր­տն...

ժզ. 233բ-5ա ԺԷ. Վասն ստեղծ­ման յօ­դուա­ծո­ցն... - Ամե­նա­տեսն Աս­տուած եւ ամե­ն­ի­մաս­տն ստեղ­ծեաց զօթ­ւա­ծս մար­դոյն ԲՃ­ԽԸ ոս­կր...

ժէ. 235ա-7ա ԺԸ. Վասն ստեղծ­ման Է ան­դա­մոց - Իմա­նամք պարտ է յա­մե­նայն ան­դա­մոց... զի ամե­նայն ան­ձին կեն­դա­նու­թիւն եւ առող­ջու­թիւն լեր­դն է: Ստեղ­ծո­ղին փա՜ռք Աս­տու­ծոյ. ամէն:

Հին ըն­դար­ձակ խմ­բա­գ­րու­թիւն: Տպ. Ջզւվջկգ, ը վմ­ս­ը­բլ­կկ

ճբ­հ­ըցբտջ, Բսբցջլ, 1974, էջ 116-153:

Բ. 237ա-45բ ԺԹ. Վասն բնու­թեան մար­դոյն... - Ի չո­րից գո­յա­ցեալ ասի մար­դն...

Գ. 245բ-9բ [Բժշ­կա­րան]

ա. 245բ-6ա Վասն գի­տու­թեան բնու­թիւն տա­րոյն, թէ ին­չխ է - Գ ամիս` Սահ­մի, Տրէ, Քա­ղոց - Մարտ, ապ­րի­էլ, մա­յիս` գա­րուն է...

բ. 246ա-8ա Ասեմ քեզ զմար­մ­նոյ զբ­նու­թիւն (եւ մար­մ­նա­զն­նու­թիւն) - Սիր­տն տաք է եւ չոր...

գ. 248աբ Վասն Դ փո­փոխ­ման բնու­թեան - Ի տղա­ու­թե­նէ մինչ ի ԺԵ տա­րին զինչ ցօ որ դի­պի, ի յա­րե­նէ...

դ. 248բ-9ա [Դե­ղա­գիրք] - Թէ ու­զես, որ զմար­դն բո­զէն կտ­րես... Եւ թէ ու­զես, որ չի հար­բե­նաս... //... (շար. թա­փուած) || (249ա) ծե­ծէ եւ ի մուշ­կն խառ­նէ` չարկ­մին չարն իրեն դառ­նա:

ե. 249ա Պատ­մու­թիւն լօշ­տա­կին... - Վասն տա­կիս, որ լօշ­տակ կո­չի... ջուրն մեղ­րով խառ­նէ եւ բե­րա­նն առ­նու եւ //... (շար. թա­փուած):

467

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ - XVII

ԳՐԻՉ` 0գոս­տի­նո՞ս (2ա-210բ), Մի­քա­յէլ դպիր (217ա-57ա):

ԹԵՐԹ` 257. չգ­րուած` 1աբ, 2բ, 40բ-1ա, 211ա-6բ, 217բ, 257բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԸx12+3 (խառն` 13+12+16): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18x13,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (2ա-210բ: Նմուշ` 97ա), նօ­տր­գիր (217ա-57ա): ՏՈՂ` 28(2ա-210բ), 23-28(217ա-57ա): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (3): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (3ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ - ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Աւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: Ժ-ԺԱ դդ.: 4(Ա-Դ)+4 (Ե-Ը), ստա­ցուած 2 ամ­բող­ջա­կան թեր­թե­րի ընդ­լայ­նա­կի հա­տուած մա­սե­րի եր­կայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա): Ու­նի լու­սան­ցա­յին Հա­մա­բար­բառ: Կար­դալ Աա-Բբ, Դբ-Գա, Դա-Գբ, Աբ-Բա, Եա-Զբ, Ըբ-Էա, Ըա-Էբ, Եբ-Զա. «յա­նուր­ջս վասն նո­րա... լա­մա սա­բագ­թա­նի. այ­սինք» (ԻԷ, 19-46):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին, դռ­նա­կն ու թի­կուն­քը վնա­սուած, Ա փեղ­կի տախ­տա­կը ճա­քած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-94բ [Նե­մե­սի­ո­սի Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ]

Տե՛ս Հմր 470, 2ա-115ա. Ցանկ/2ա: ա-խբ/3ա-94բ: Չու­նի

Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան:

Բ. 95ա-162ա Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի եղ­բ­օր Բար­ս­ղի Տե­սու­թիւն ի մար­դոյն կազ­մու­թիւն

Տե՛ս Հմր 470, 116բ-213ա. Ցանկ/չիք: ա-լբ/95ա-162ա:

Գ. 162բ-210բ Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ Յա­ղա­գս կու­սու­թեան. եթէ սեփ­հա­կա­նէ աս­տուա­ծայ­նոյ եւ ան­մար­մին բնու­թեա­նն կու­սու­թիւն

Տե՛ս Հմր 470, 216ա-87ա. ա-իբ/162բ-210բ (չիք` ը): Ը գլ­խա­նի­շը դրուած

է Թ-ի փո­խա­րէն (181ա), իսկ Թ գլ­խա­նի­շը` նոյն գլ­խի «Քան­զի որ­քան...»

հա­տուա­ծի մօտ (182ա):

Դ. 217ա Հա­րիւր իմաս­տա­սի­րաց ասա­ցեալ: Յա­ղա­գս խե­լաց եւ իմ­աս­տու­թեան

Տե՛ս Հմր 464, 9ա-30ա: Բե­րուած է մի­այն բ (վրջ. «յա­ռաջ տե­սա­նել

եւ»:

Ե. 218ա-39բ [Դա­ւա­նու­թիւնք հա­ւա­տոյ]

1. 218ա-9ա Դա­ւա­նու­թիւն Քաղ­կե­դո­նաց­ւոց, զոր ին­քեանք Աթա­նա­սի ասեն: Է ինչ, որ ու­ղիղ է, եւ Է ինչ, որ թիւր - [Ո]ր ոք կա­մի­ցի փր­կիլ... յա­ռաջ քան զա­մե­նայն հարկ է ու­նել զհա­ւատ ուղ­ղա­փառ...

2. 219ա-20բ Տօ­մար Ղե­ւո­նի, առա­ջին շի­նո­ղի իւր տուն - Բա­նն մար­մին եղեւ եւ տա­ղա­ւա­րեաց ի մեզ...

3. 220ա-2բ Դա­ւա­նու­թիւն Քաղ­կե­դո­նաց­ւոց: Տե՛ս եւ զգո՛յշ լեր, որ թիւր կայ եւ ու­ղիղ - [Գ]իտե­լի է, զի են ոմանք, որ մի բնու­թիւն ասեն ի Քրիս­տոս...

4. 222բ-6ա Տեառն Ներ­սէ­սի Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի ասա­ցեալ Դա­ւա­նու­մն ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ - [Խ]ոս­տո­վա­նեմք եւ դա­ւա­նեմք...

Այլ ձեռ­քով` 222բ «Ոչ երե­ւի գոլ Ներ­սի­սի»:

5. 226ա-7ա Երա­նե­լոյն հա­ւրն մե­րոյ Դի­ոս­կո­րո­սի եպիս­կո­պո­սա­պե­տին Աղէք­սան­դ­րու եւ գրե­ցե­լոյ թղ­թոյն ի Գան­գ­րա յԱ­սո­րիս, ուր զա­շա­կեր­տսն կա­տա­րեաց ի Քրիս­տոս: Թուղթ Է-երորդ: Սեպ­տեմ­բե­րի Բ, հո­ռի վե­ցե­րոր­դն, առ մի­այ­նա­կեա­ցսն ի հե­նա­տոն գրե­ցեալ թղ­թոյ - [Ք]ան­զի գի­տեմք զնա հա­ւա­տով բու­ժեալ...

6. 227ա-9ա Երա­նե­լոյն Տի­մո­թէ­ո­սի եպիս­կո­պո­սի Աղէք­սան­դ­րա­ցոց ի Հա­կա­ճա­ռու­թե­նէ առա­ջին գլ­խոյն Լե­ւո­նի հայ­հո­յու­թեա­նն... - [Հ]եր­ձուա­ծո­ղա­ցն նո­րա վար­դա­պե­տա­ցն ի բաց յայ­տ­նե­լով...

7. 229ա-30բ Նո­րին ի Հա­կա­ճա­ռու­թե­նէն եր­րորդ գլ­խոյն Լե­ւո­նի - [Ե]թէ մարդ բա­ցա­կա­տա­րեաց...

8. 230բ-1բ Նո­րին ընդ­դէմ Լե­ւո­նի, գլուխ ԽԲ: Հեն գնա­լով յօ­րի­նեալ - [Ա.] Եւ ոչ է ասել զմի Քրիս­տոս եր­կու բնու­թիւն...

9. 231բ-9ա Երա­նե­լոյն Կիւր­ղի եպիս­կո­պո­սի Աղէք­սան­դ­րու Մեկ­նու­թիւն հա­ւա­տոյ, որ ՅԺԸ-իցն - [Բնա­բան] Հա­ւա­տամք ի մի Աս­տուած: [Լու­ծու­մն.] Հա­ւա­տալ ասա­ցին ի մի Աս­տուած...

Զ. 239ա-56ա [Բանք 0գոս­տի­նո­սի]

ա. 239ա-48բ Երա­նե­լոյն 0գոս­տի­նո­սի ասա­ցեալ Խրատք ոգէ­շահք վասն տա­րէ­փոր­ձա­ցն եւ նո­րա­մ­տի­ցն ի կարգ - Նախ պար­տիս ի միտ ածել... Ոչ եկի, զի արա­րից զկա­մս իմ...

բ. 248բ-56ա Կա­նոնք երա­նե­լոյն 0գոս­տի­նո­սի եպիս­կո­պո­սի Վասն վա­րուց կրաւ­նա­ւո­րաց - Նախ քան զա­մե­նայն, եղ­բարք սի­րե­լիք, պար­տիմք սի­րել զԱս­տուած...

Է. 256բ-7ա Ի թղ­թոյն Յո­հան­նու Քռ­նեց­ւոյ - Եւ թէ­պէտ բա­զումք են մո­լո­րու­թիւնք... եւ խա­ւա­րա­մած տգի­տու­թեամբ նս­տեալ կայր առանց զըղ­ջա­նա­լոյ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 162ա (0գոս­տի­նո՞ս գրիչ) Զան­պի­տան եւ զա­ն­ար­ժան գրի­չս յի­շել աղա­չեմ:

210բ Զմե­ղա­պարտ եւ զա­ն­ար­ժան զգ­ծո­ղս յի­շել աղա­չեմ:

2. 248բ (Մի­քա­յէլ գր­չի) Վեր­ջա­նիկ նո­րա­մուտք եղ­բարք ի սուրբ կար­գս կրօ­նա­ւո­րու­թեան, յոր­ժամ ըն­թեռ­նուք զսուրբ խրա­տս երա­նե­լոյն 0գոս­տի­նո­սի, յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զմե­ղա­ւոր 0գոս­տի­նոս եւ զմա­նա­ւանդ զա­պի­կար նաւ­դ­րո­ղս յՄի­քէլ դպիրս: Եւ որք յի­շէք, յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյն մե­րոյ. ամէն:

256ա Զմեղ­սա­մած թե­րա­վ­արժ Մի­քա­յէ­լս աղա­չեմ յի­շել ի Տէր:

468

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԲ - ԺԳ – XII-XIII

ԳՐԻՉ` Առա­քե՞լ, Գրի­գո՞ր (ան­ըն­թեռ­նե­լի փա­կա­գ­րով` 115բ):

ԹԵՐԹ` 283: ՊՐԱԿ` 24(Ա-Ո)x12(Ժ 8, Ի 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,3x12,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` արե­ւե­լեան բո­լոր­գիր (նմուշ` 48ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` ճն­շա­գ­ծե­րով շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ, դռ­նա­կի աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ - ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - ճա­ռ­ըն­տիր: ԺԲ դ.: Սկզ­բում 1(Ա) թերթ, ստա­ցուած ընդ­լայ­նա­կի հա­տուած թեր­թի ստո­րին մա­սից: Թուղթ, մի­ա­սիւն, արե­ւե­լեան բո­լոր­գիր (նմուշ` Աբ): Եղի­շէի «Ի մատ­նու­թիւն Քրիս­տո­սի» (տե՛ս «Մա­տե­նա­գ­րու­թիւնք», Վե­նե­տիկ, 1838, էջ 235): Կար­դալ Աա. «[ու­թե­նէն] այ[լ] եւ զատ[ու­ցեալ] զնո­սա [ի հե]թա­նո­սա­կան տաւ[նի­ցն]... հի[մն] հաս­տա[տու­թեան գոյ]ացու», Աբ. «տադ[րու­թեամբ եղ­բայր վա]ս[տա]կեսց[ուք]... Զի գե­ղե­ցիկ սեր­մա­նեալք ցո­րե­նա­հատ­քն զտէր ան[դոյն ուր]ախ արաս­ցեն»:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր (յատ­կա­պէս` 1-2, 281-3), տեղ-տեղ սեւ եւ շա­գա­նա­կա­գոյն բծեր, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը թու­լա­ցած, թերթ 1-ը քայ­քա­յուած: Հնում նո­րո­գուած եւ առան­ձին բա­ռեր թար­մա­ցուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը ճեղ­քուած, դռ­նա­կի աս­տա­ռը կի­սով չափ ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-115բ Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի եղ­բա­ւրն Բար­ս­ղի Տես[ու­թիւն] ի մար­դոյն կազ­մու­թիւն

Տե՛ս Հմր 470, 116բ-213ա. Ցանկ/ չիք: ա-լբ (առանց գլ­խա­հա­մար­նե­րի)

Բ. 117ա-283բ Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի Նիւ­սաց­ւոյ (=Նե­մե­սի­ո­սի) Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ

Տե՛ս Հմր 470, 2ա-115ա. Ցանկ (Ա - ԼԴ) /116ա-7ա: ա - խբ /117ա-283բ:

Չու­նի Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­ման­չի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

3ա Զմե­ղու­ցեալ գրիչ յա­ղաւ­թս յի­շես­ջիք (նման` 7ա, 48ա, 87ա, 163բ, 170բ, 231բ):

115բ Այս ախ­մա­րաց կր­թա­նակ է. Ռ. Ի. Բ՛. Պ. Ո. Խ. Տ. Ե. Ա. Մ. Վ. Ս. Ր. Ի. Ս.

ԹԷ­Ա­ՄՈՍ. Ի. ՍՈ­ՄԱ­ԵԹ.

ԸԴՎԽ­ՏՐ. Ի. ՐՏ­ԽՎ­ԴԸ.

ԷԳՍԼ­ՑՒ. Ի. ԻՑԼ­Ս­ԳԷ.

ԶԲ­ՌԻ­ՓՌ. Ի. ՌՓԻՌ­ԲԶ:

Ահա, դպիրք, կար­դա­ցէ՛ք:

Կն­քա­դ­րոշմ` 4ա, 272ա Գիր­քս Սր­բոյ Էջ­մի­ած­նա գր­քա­տան է. 1813: 7բ, 162բ, 270բ Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է:

Գր­չա­փորձ` 1ա, 1բ, 184բ (զա­նա­զան բա­ռեր)

469

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Մեծ­քար անա­պատ                                                                                                          ՉԹ - 1260

ԳՐԻՉ` Ստե­փա­նոս քհյ: ԿԱԶ­ՄՈՂ` Առա­քել Հնա­զան­դենց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գոր Բժ­նե­ցի (Խոր Վի­րապ, 1271)

ԹԵՐԹ` 293+1 (կրկ. 132). չգ­րուած` 1ա-8ա, 99ա-100բ, 125աբ, 262ա-93բ: ՊՐԱԿ` 1x7+Ա-ԻԲx12(Ա, Գ, ԺԱ, ԺԲ 11, Դ 10, Ժ 14, ԻԲ 7)+3(8+14+10): ՆԻՒԹ` թուղթ (ԺԸ դ. յա­ւե­լում` 1-10, 99-100, 125, 262-93, «ՀՋՑՍՋԼՎ 1739» լու­սա­դ­րոշ­մով): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16x12,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 114ա), նօ­տր­գիր նմուշ` (8բ-10բ, ԺԸ դ.): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Լու­սան­ցա­եզ­րե­րը մա­շուած, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր: ԺԸ դ. լրա­ցուած` 8բ-10բ, իսկ միւս թա­փուած թեր­թե­րի տեղ դրուած չգ­րուած թուղթ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 9ա-117ա [Նե­մե­սի­ո­սի Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ]

Տե՛ս Հմր 470, 2ա-115ա. Ցանկ/8բ (ԺԸ դ.): ա-խբ/9ա-117ա (թե­րի` գ, զ,

լթ, խ): Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­ման­չի/117ա: Գլուխ­նե­րը, սա­կաւ

բա­ցա­ռու­թեամբ, առանց գլ­խա­հա­մար­նե­րի:

Բ. 117բ-200բ Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի եղ­բա­ւր Բար­ս­ղի Տե­սու­թիւն ի մար­դոյն կազ­մու­թիւն

Տե՛ս Հմր 470, 116բ-213ա. Ցանկ/չիք:  ա-լբ/ 117բ-200բ (թե­րի`  ե, զ,

ժա, ժբ):

Գ. 201ա-60բ Երա­նե­լոյն Գրի­գո­րի Նիւ­սա­ցի­ոց եպիս­կո­պո­սի Յոր­դո­րու­մն ման­գանց ի կու­սու­թիւն, եւ թէ սեպ­հա­կան է աս­տուա­ծայ­նո եւ ան­մար­մին բնու­թեան կու­սու­թիւն

Տե՛ս Հմր 470, 216ա-87ա: ա-իբ/201ա-60բ ( ժէ, ի, իա, առանց

գլ­խա­հա­մար­նե­րի,  ժզ նշա­նա­կուած` ԺԷ: Ժթ գլ­խա­հա­մա­րը դրուած ԺԸ

գլ­խի «Է իմն եւ յա­ռա­քե­լո...» հա­տուա­ծի մօտ (247բ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 117ա (Գր­չի) Ընդ նո­սին եւ զփ­ցուն գրի­չս եւ զսու­տ­ա­նուն քա­հա­նայ զՍ­տե­փա­նոս եւ զծ­նո­ղսն իմ ըստ մար­մ­նո եւ ըստ հո­գո, աղա­չեմ զեր­ջա­նիկ սուրբ հարսդ, յի­շ­լո ար­ժա­նի արա­րէք, եւ որ առա­տն է յա­մե­նայ­նի, զձեզ յի­շես­ցէ ողոր­մու­թեամ­բն իւ­րով: Եւ նմա փառք... ամէն:

200բ Զա­մե­նա­մե­ղս զՍ­տե­փա­նոս, որ ի սմա աշ­խա­տե­ցա ոչ սա­կաւ, աղա­չեմ յի­շել ի Տէր, ո՜ բա­րե­միտ պա­տա­հողք սմա, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ յո­ղոր­մու­թիւ­նն իւր, որ է աւր­հեալ յա­ւի­տեա­նս:

261ա Երից ան­ձանց մի­ա­կամ եւ եզա­կան տէ­րու­թեա­նն փառք...

Զմե­ղու­ցեալ եւ զա­ն­ի­մաստ հո­գիս եւ զյետ­նեա­լս յա­մե­նայ­նի բա­րե­գոր­ծու­թեանց` զՍ­տե­փա­նոս փո­քու` հե­տե­ւող այսմ աս­տուա­ծա­յին տա­ռի, աղա­չեմ յի­շել ի Տէր, ո՜ բա­րե­միտ պա­տա­հողք սմին եւ վեր­ջին ստա­ցողք, նա­եւ զծ­նո­ղսն իմ ըստ մար­մ­նոյ եւ զհա­րա­զա­տն իւք զԿի­րա­կոս քա­հա­նայ` զու­սու­ցի­չն իմ, ընդ նո­սին եւ զվ­ար­ժա­պե­տն իմ, եւ զի խա­ւա­րէ տգի­տու­թեան զլու­սա­ւո­րի­չն զրա­բու­նին Յա­կոբ, աղա­չեմ յիշ­ման ար­ժա­նի առ­նել, եւ տէրն իմ Յի­սուս, որ առա­տն է յա­մե­նայ­նի, զձեզ յի­շես­ցէ ողոր­մու­թեամ­բն իւ­րով, որ է աւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս: Ի թուին Հա­յոց Զ եւ Թ (1260) գրե­ցաւ, յա­նա­պա­տիս, որ կո­չի Մեծ­քար, ընդ հո­վա­նեաւ սուրբ վկա­յի­ցս Տա­րա­գ­րո­սի, Պրո­բո­սի, Ան­դ­րո­նի­կո­սի:

2. 259բ (Կազ­մո­ղի) Զեղ­կե­լի կազ­մաւղ սո­րա` զԱ­ռա­քել Հնա­զան­դենց, եւ զծ­նաւ­ղսն իմ եւ զհա­րա­զա­տն իմ` զՊաւ­ղոս սար­կա­ւագ, եւ զու­սու­ցի­չն իմ զՍար­գիս քա­հա­նայ` զհան­գու­ցեա­լսն առ Քրիս­տոս, աղա­չեմ յի­շել ի Տէր: Ի թուին ԶԹ (1260):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 117ա (ԺԳ դ., սր­բա­գ­րո­ղի, հին շղա­գիր) Որք պա­տա­հիք այսմ տա­ռի, զին­չե­ւէ տա­րա­զու, ի տե­ղիս տե­սա­նէք բո­լոր նշան ու խա­զեր, զա­մեն քե­րե­ցէք, ես շատ քե­րե­ցի. ան­միտ մար­դոյ է դրած ու ան­խ­նամ աւ­րի­նա­կե­լոյ նշան:

2. 260բ (Շղա­գիր Ստա­ցո­ղի) Գիր­քս սր­բոյն Գրի­գո­րի Նիւ­սա­ցոյ, որ բա­ժա­նեալ է յե­րիս հա­տա­ծս` ի Բնու­թեան, ի Կազ­մու­թեան եւ ի Կու­սու­թեան, իմաս­տ­նոյ եւ շնոր­հա­լից եղ­բա­ւր մե­րոյ եւ ի սպա­սա­ւո­րի բա­նին` Գրի­գո­րի, մա­կ­ա­նուն Բժ­նե­ցոյն է, շա­րա­գ­ծեալ ի կրտ­սե­րէ նո­րին ի Ստե­փա­նո­սէ եւ շնոր­հեալ նմայ: Աս­տուած վա­յե­լել տա­ցէ նմա յեր­կար ամաւք: Ոչ ոք յի­մոց եւ ոչ յաւ­տա­րաց ու­նի իշ­խա­նու­թիւն ջա­լունջ առ­նել: Եւ որ յանդ­գ­նի, յԱս­տու­ծոյ եւ ի սուրբ Գրի­գո­րէ եւ ի մէնջ ընդ կա­պա­նաւք է: Ի թվին Հա­յոց ԶԻ (1271) գրե­ցաւ յե­տին գիրս առ դրան սր­բոյ Վի­րա­պիս:

3. 261բ (Շղա­գիր) Ըն­թեր­ցողք, յի­շե­յէք նա­եւ զժո­ղո­վո­ղս ազ­գա­յին յի­շա­տա­կա­րա­նաց, հնու­թեանց եւ բե­ւե­ռա­ձեւ ար­ձա­նա­գ­րու­թեանց, զմի­ա­բա­նս Սր­բոյ Էջ­մի­ած­նի` զՄես­րովբ Եպիս­կո­պոս Սմ­բա­տեանց Նա­խի­ջե­ւան­ցի, որ ի 1850 ամէ աշ­խա­տե­ցի ի գոր­ծս երից կա­թո­ղի­կո­սաց` Ներ­սի­սի, Մատ­թէ­ո­սի եւ Գէ­որ­գայ` ց 1884, որ վաղ­ճա­նե­ցաւ ի 1882 ամի, 6 դեկ­տեմ­բե­րի:

470

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԳ - XIII

ԳՐԻՉ` Վար­դան Կի­լի­կե­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Եսա­յի (Նչե­ցի՞):

ԹԵՐԹ` 238+2 (կրկ. 141, 230). չգ­րուած` 1աբ, 214ա-5բ, 287բ-8բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԱ(1675թ.)x12(Բ, ԺԱ, ԻԱ 4, Գ, ԺԳ, ԺԵ 8, Դ, Ը, Ժ 14, Ե, ԺԶ, ԺԸ, ԻԲ 10, Զ, Է 13, Թ, ԺԹ, ԻԶ 2, ԺԲ 11, ԺԴ, ԺԷ, ԼԱ 6, ԻԴ 5, ԻԷ, ԻԹ 15, ԻԸ 16): ՆԻՒԹ` թուղթ (1675թ. յա­ւե­լում` 1-16, 18, 23, 25-28, 37, 117, 167-8, 195-211, 214-5, 224-5, 271-88, մա­սամբ «"Բ» լու­սա­դ­րոշ­մով): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16-16,5x11-12: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 110ա: 1675թ. Ներ­սէս նո­րո­գո­ղի` 13ա-6բ, 18աբ, 23աբ, 25ա-8բ, 37աբ, 117աբ, 167ա-8բ, 195ա-211բ, 224ա-5բ, ան­ա­նուն` 2ա-12բ, 271ա-87ա): ՏՈՂ` Վար­դան գր­չի` 19-25 (խառն), նո­րո­գող­նե­րի` 17-29 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ բաց շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` չիք:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կի­սա­խո­րան` 118ա, 216ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան (160ա` ինձ): Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ - ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ (կր­կ­նա­գիր) - 1. Գործք Առա­քե­լոց: Թ-Ժ դդ.: 2 (Ա-Բ)+2(Գ-Դ), ստա­ցուած 2 թեր­թե­րի եզ­րա­հա­տու­մից եւ ընդ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա), հա­զիւ նշ­մա­րե­լի: Կար­դալ Բա, Աբ, Բբ, Աա. «պա­տաս­խա­նի` պա­հել զնա ի Կե­սա­րիա... զե­կոյց ար­քա­յի զՊաւ­ղո­սէ» (ԻԵ, 4-14), Դա, Գբ, Դբ, Գա «[յա]մե­նե­ցուն մեր ան­կա­նե­լն յեր­կիր... ար­ժա­նի ապ­աշ­խա­րու[թեան]» (ԻԶ, 14-20): 2. Մաշ­տոց ձեռ­նա­դ­րու­թեան: ԺԳ-ԺԴ դդ.: Մի­ա­սիւն, բո­լոր­գիր (նմուշ` Գա): Կար­դալ` Գաբ, Աաբ, Բաբ, Բաբ, Դաբ. «[Կա­նոն ձեռ­նա­դ­րու­թեան քա­հա­նա­յի... Պա­տաս­խա­նէ. Այո՛, հայր սուրբ... ինձ աշ­խարհ ի խաչ]ելեալ է եւ ես աշ­խար­հի... Եւ ասէ եպիս­կո­պոս[ն]. Այս­պէս ասէ [տէր] մեր Յի­սուս Քրիս­տոս... զի լուծ իմ քաղ­ցր եւ բե­ւեռ իմ [փոք­րո­գի]» (տե՛ս «Մաշ­տոց ձեռ­նա­դ­րու­թեան», Վա­ղար­շա­պատ, 1876, էջ 28-37):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին տեղ-տեղ քեր­ծուած եւ ցե­ցա­կեր: 1675-ին նո­րո­գուել է եւ լրա­ցուել թե­րին:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-115ա [Նե­մե­սի­ոս Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ]

- 2աբ [Ցանկ գրո­ցս] - Ա. Վասն բնու­թեան մար­դոյ... ԽԲ. Յա­ղա­գս, թէ ո՛յց է նա­խա­խ­նա­մու­թիւն:

ա. 3ա-15բ [Ա.] Գրի­գոր[ի] եպիս­կո­պո­սի Նիւ[ս]ացո Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ - Մար­դն ի հոգ­ւոյ իմա­նա­լոյ եւ ի մար­մ­նո` գե­ղե­ցիկ կազ­մեալ...

բ. 15բ-29ա [Բ.] Յա­ղա­գս ան­ձին է բան, այ­սին­քն` հոգ­ւոյ մար­դոյն - Գրէ­թէ ան­մի­ա­բան է հնո­ցն ամե­նե­ցունց...

գ. 29բ-33բ [Գ.] Յա­ղա­գս մի­ա­ւո­րու­թեան հոգ­ւոյ եւ մար­մ­նոյ - Խն­դ­րե­լի է, թէ զի­ա՞րդ լի­նի մի­ա­ւո­րու­թիւն...

դ. 33բ-5ա Դ. Յա­ղա­գս մար­մ­նոյ - Ամե­նայն մար­մին չո­րից տա­րեր­ցս է խառ­նուած...

ե. 35ա-41ա Ե. Յա­ղա­գս տա­րերց - Տա­րրն աշ­խար­հա­կան է...

զ. 41ա-2բ Զ. Յա­ղա­գս տե­սո­ղա­կա­նին - Արդ, տե­սո­ղա­կա­նն է զաւ­րու­թիւն...

է. 42-6ա Է. Յա­ղա­գս երե­սաց - Երեսք հո­մ­ա­նու­նա­կի ասին...

ը. 46ա-8բ Ը. Յա­ղա­գս շաւ­շա­փե­լեաց - Զիւ­րա­քան­չիւր ոք յայ­լո­ցն զգա­յա­րա­նա­ցն...

թ. 48բ-9բ Թ. Յա­ղա­գս ճա­շա­կե­լեաց - Յա­ղա­գս երե­սաց յա­ռա­ջա­գոյն ասա­ցաք...

ժ. 49բ Ժ. Յա­ղա­գս լսե­ե­լաց - Իսկ լսե­լիք...

ժա. 49բ-50ա ԺԱ. Յա­ղա­գս հո­տո­տել[եաց] - Հո­տո­տե­լիք լի­նի...

ժբ. 50աբ ԺԲ. Յա­ղա­գս իմա­ցո­ղա­կա­նին - Արդ, տե­սո­ղա­կա­նին զաւ­րու­թիւն...

ժգ. 50բ-3ա ԺԳ. Յա­ղա­գս յի­շո­ղա­կան[ին] - Իսկ յի­շո­ղա­կա­նն է...

ժդ. 53ա-4բ ԺԴ. Յա­ղա­գս ներ­տ­րա­մա­դ­րե­լոյ եւ յա­ռաջ բե­րե­ցե­լոյ բա­նի - Արդ, այս մի տա­ր­ո­րո­շու­մն...

1889թ. հրա­տա­րա­կու­թեան մէջ այս գլու­խը բա­ժա­նուած է 2 մա­սի`

ԺԴ-ԺԵ: Տե՛ս անդ, էջ 86-88:

ժե. 54բ-6բ ԺԵ. Յա­ղա­գս ան­բա­նին մա­սին ան­ձին կամ տե­սա­կի... - Ոմանք ըստ ին­քեան գոլ ասա­ցին...

ժզ. 56բ-7բ ԺԶ. Յա­ղա­գս ցան­կա­կա­նին - Արդ, տա­ր­ո­րո­շի, որ­պէս ասա­ցա­քն...

ժէ. 57բ-62ա ԺԷ. Յա­ղա­գս հեշ­տու­թեան - Հեշ­տու­թիւնք են...

ժը. 62աբ ԺԸ. Յա­ղա­գս տրտ­մու­թեան - Տրտ­մու­թեան տե­սակք են...

ի. 63աբ Ի. Յա­ղա­գս եր­կե­ղի - Տա­ր­ո­րո­շի եւ եր­կիւղ...

իա. 63բ-4ա ԻԱ. Յա­ղա­գս ան­բան եւ ան­հ­նա­զան­դին բա­նի - Արդ, հա­ւա­նա­կա­նն բա­նի...

իբ. 64ա-5բ ԻԲ. Յա­ղա­գս կե­րա­կ­րա­կա­նին - Կե­րա­կ­րա­կա­նին բնու­թեան զաւ­րու­թիւնք...

իգ. 65բ-6բ ԻԳ. Յա­ղա­գս շն­չե­րա­կաց - Շն­չե­րա­կա­նն զաւ­րու­թիւն կո­չի...

իդ. 66բ-7բ ԻԴ. Յա­ղա­գս ծն­ըն­դա­կա­նին կամ մեր­մ­նա­կա­նին - Եւ ծն­ըն­դա­կա­նն է...

իե. 67բ-8ա ԻԵ. Այլ տա­ր­ո­րո­շու­մն զաւ­րու­թեանց կեն­դա­նո[յն] - Տա­ր­ո­րո­շեն եւ այլ ազգ զաւ­րու­թիւ­նս...

իզ. 68ա-9ա ԻԶ. Յա­ղա­գս ըստ յար­ձակ­ման... ցան­կա­կա­նին - Արդ, է ըստ յաւ­ժա­րու­թեա­նն...

իէ. 69բ-73ա ԻԷ. Յա­ղա­գս շն­չոյ - Եւ շունչ յան­ձ­նա­կա­նա­ցն...

իը. 73ա-4բ ԻԸ. Յա­ղա­գս կա­մա­ւո­րի եւ ակա­մաի - Վասն զի յո­լո­վա­կի յի­շե­ցաք...

իթ. 74բ-5բ [ԻԹ.] Յա­ղա­գս ակա­մա­ին - Ակա­մա­ին են ինչ...

լ. 75բ-7ա Լ. Յա­ղա­գս ան­գի­տու­թեան ակա­մաի - Բա­զում ինչ գոր­ծեմք...

լա. 77ա-8բ ԼԱ. Յա­ղա­գս կա­մա­ւո­րի - [Ա]կա­մայն եր­կա­կի գո­լով...

լբ. 78բ-80բ ԼԲ. Յա­ղա­գս նա­խա­յաւ­ժա­րու­թեան - Զինչ ար­դեաւք իցէ...

լգ. 80բ-3ա ԼԳ. Յա­ղա­գս որոց խոր­հիմք - Նախ քան զա­սե­լն յա­ղա­գս որո[ց] խոր­հիմ­քն...

լդ. 83ա-5ա ԼԴ. Յա­ղա­գս ճա­կա­տա­գ­րի - Որք շր­ջա­բե­րու­թեան աս­տե­ղաց...

լե. 85ա-6բ ԼԵ. Յա­ղա­գս աս­տե­ղաց ճա­կա­տա­գ­րին - Իսկ առ իմ­աս­տու­նսն Եգիպ­տա­ցոց...

լզ. 86բ-7բ ԼԶ. Յա­ղա­գս որոց ասե­նն ի յաւ­ժա­րու­թիւն գոր­ծո­ցն ի մեզ գոլ - Իսկ որք ասե­նն զյաւ­ժա­րու­թիւն գոր­ծո­ցն...

լէ. 88ա-90բ ԼԷ. Յա­ղա­գս եթէ զի­արդ ասէ Պղա­տոն զճա­կա­տա­գիրն - Պղա­տոն եր­կա­կի ասէ...

լը. 90բ-3ա ԼԸ. Յա­ղա­գս որո ի մեղն է առ­նե­լն, որ է ան­ձ­ն­իշ­խա­նա­կին - Որ յա­ղա­գս ան­ձ­ն­իշ­խա­նա­կա­նին...

լթ. 93ա-5բ ԼԹ. Յա­ղա­գս, թէ են ինչ, որ ի մեզ է առ­նե­լն - Եւ զի են ինչ, որ ի մեզ է առ­նե­լն...

խ. 95բ-8բ Խ. Թէ վասն զինչ պատ­ճա­ռի եղաք ան­ձ­ն­իշ­խանք - Առա­ջի կա մեզ ասել...

խա. 98բ-104ա ԽԱ. Յա­ղա­գս նա­խա­խ­նա­մու­թեան - Արդ, զի ան­ձ­ն­իշ­խան է մարդ...

Տպա­գիրն այս­տեղ ու­նի յա­ւե­լեալ գլուխ. «Յա­ղա­գս, թէ զինչ է

նա­խա­խ­նա­մու­թիւն - Այլ զի նա­խա­խ­նա­մու­թիւ­նն...»: Տե՛ս անդ, էջ 149:

խբ. 104ա-15ա ԽԲ. Յա­ղա­գս ոյց է նա­խա­խ­նա­մու­թիւն - Արդ, զի է նա­խա­խ­նա­մու­թիւն... զի վասն շլա­տու­թեան, եւ ոչ վասն աւ­գ­տի հա­նին ի նո­ցա­նէն:

Լու­սանցք­նե­րում տեղ-տեղ` «Լուծ­մունք»:

- 115ա [Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան] - ի Ց-երոր­դի Մ-երոր­դի Ի-երոր­դի Է-երոր­դի արա­րա­ծոց աշ­խար­հիս, ըստ յու­նա­րէն թուոյ` ի չո­րեք­տա­սա­նե­րոր­դի ըն­դիք­տի­ո­նին, իսկ ըստ Հա­յո[ւ]մ թվի ՄԻԱ(772), յա­ռա­ջին ամի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Լե­ւո­նի թարգ­մա­նե­ցան գիրք սր­բոյն Գրի­գո­րի Նիւ­սեա եպիս­կո­պո­սի ի ստոյգ աւ­րի­նա|| (115բ) կաց, ի Կո[ս]տան[դն]ու­պաւ­լիս, ի ձեռն Դաւ­թի Հի­պա­տո­սի եւ թա­գա­ւո­րա­կան սե­ղա­նոյն յան­գիւ­նա­ռի, ի ձեռն Ստե­փա­նո­սի քա­հա­նա­յի եւ քեր­դո­ղի` աշա­կեր­տի տեառն Մով­սէ­սի Սիւ­նեաց եպիս­կո­պո­սի: Յ[իշ]եցե­էք զնո­սա, ըն­դաւ­րի­նա­կողք, եւ փո­խե­ցէք զբա­նս յի­շա­տա­կի ի յոյս փր­կու­թեան աշ­խա­տո­ղա­ցն, եւ յի­շո­ղացդ առ Քրիս­տոս. ամէն:

Բ. 116բ-213ա [Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ Յա­ղա­գս կազ­մու­թեան մար­դոյ]

- 116բ-7բ Ցանկ գրոյս - Ա. Նախ վասն աշ­խար­հիս բնա­խօ­սու­թեան... ԼԲ. Յա­ղա­գս տե­սու­թեան բժշ­կա­կան մար­մ­նոյս մե­րոյ կազ­մա­ծի սա­կա­ւուք:

ա. 118ա-20բ Գրի­գո­րի եպիս­կո­պո­սի եղ­բա­ւր Բար­ս­ղի Տե­սու­թիւն ի մար­դոյն կազ­մու­թիւն: Գլու­խս, յոր­մէ իմն մաս­նա­ւո­րա­կան յա­ղա­գս աշ­խար­հիս բնա­խաւ­սու­թեան եւ գե­ղե­ցի[կ] իմն եւ պայ­ծառ պատ­մու­թիւն - Զի եթէ ընդ այ­նո­սիկ, որ ի ձեռն ստա­ցուա­ծո­ցն...

բ. 120բ-4ա Բ. Յա­ղա­գս նա­խե­ղե­լո­ցն քան զմար­դոյն լի­նե­լու­թիւն - Այս գիրք լի­նե­լու­թեան եր­կ­նի եւ եր­կ­րի ասէ...

գ. 124բ-5բ Գ. Ըն­դէ՞ր ի վեր­ջէ յետ արա­րա­ծո­ցս մար­դն - Քան­զի չեւ եւս մե­ծս այս են պա­տուա­կան ստա­ցուած...

դ. 125բ-6բ Դ. Զի՞ պա­տուա­կա­նա­գոյն է, քան զա­մե­նայն երե­ւե­լի արա­րա­ծս, մար­դոյն բնու­թիւն - Ար­ժան է եւ ոչ զայ­սու զանց առ­նել...

ե. 126բ-8ա Ե. Զի՞ ի ձեռն ամե­նայ­նի նշա­նա­կէ զս­կզ­բ­նա­կան իշ­խա­նու­թիւն մար­դոյն կազ­մած - Քան­զի զո­րաւ­րի­նակ յաշ­խար­հիս յայս...

զ. 128ա-9ա Զ. Զի՞ նման աս­տուա­ծա­ին ար­քա­յու­թեա­նն է մար­դն - Աս­տուա­ծա­ին գե­ղեց­կու­թիւ­նն ոչ ձե­ւով իմն...

է. 129ա-30բ Է. Հար­ցու­մն քն­նու­թեան մար­դոյն առ բնու­թիւն ազ­գա­կ­ցու­թեա­նն, յո­րում եւ յայն­ցա­նէ ան­ն­մա­նի­ցն յան­դի­մա­նին աղանդք - Եւ մի ոք կար­ծես­ցէ ըստ նմա­նու­թեան...

ը. 130բ-2ա Ը. Ըն­դէ՞ր մերկ ի բնու­թե­նէ գի­նուց եւ յար­տա­քին ծած­կու­թից է մար­դն - Այլ զինչ կա­մի ձե­ւոյն...

թ. 133բ-8ա Թ. Ըն­դէ՞ր ըղորդ է մար­դոյն ձեւ եւ վասն բա­նի են ձեռ­քն, յո­րում եւ յա­ղա­գս զա­նա­զա­նու­թեան ոգոց իմ­աս­տու­թիւն է - Ուղ­ղորդ է մար­դոյն ձեւ... (վեր­ջում` 138 «Աւ­սի­պաւն` պան­թ­է­ա­ւսն սակ­սա­րա­սաւն է: Լա­ղին է»):

ժ. 138բ-9բ Ժ. Զի՞ գոր­ծե­լա­կան կազ­մե­ցաւ մար­դոյն ձեւ ի բա­նիս պէ­տս - Արդ, վասն զի աս­տուա­ծա­տե­սիլ իմն շնորհ...

ժա. 140ա-1դ ԺԱ. Զի՞ ի ձեռն զգա­յու­թեանց միտ­քն ներ­գոր­ծին - Արդ, այս­պէս մտա­ցն ի ձեռն գոր­ծ­նա­կա­նիս...

ժբ. 141դ-3ա ԺԲ. Զի՞ ան­տե­սա­նե­լի է մտա­ցն բնու­թիւն - Արդ, ով է ըստ ին­քեան բնու­թեա­նն միտք... (վեր­ջում` 143ա «Աւս Ֆրա­նա­ւս է»):

ժգ. 143ա-7բ ԺԳ. Հար­ցու­մն քն­նու­թեան, յո­րու՞մ իմիք առա­ջի­նն եւ իշ­խա­նա­կա­նն հա­մա­րե­լի է, յո­րում իմիք ար­տա­սուաց եւ ծա­ղու բնա­խաւ­սու­թիւնք - Լռես­ցէ այ­սու­հե­տեւ ամե­նայն դի­պե­ցու­ցա­նող կար­ծիք...

ժդ. 147բ-50բ ԺԴ. Տե­սու­թիւն իմն բնա­կան յա­ղա­գս այ­նր, որ ըստ նիւ­թոյն եւ բնու­թեա­նն եւ մտա­ցն է հա­սա­րա­կու­թիւն - Եւ ինձ թուի եւ բնա­կա­նա­գոյն իմն գոլ...

ժե. 150բ-8բ ԺԵ. Յա­ղա­գս քնո եւ յաւ­րանչ­ման եւ երա­զոց հա­կա­ռա­կա­բա­նու­թեա­նն - Նիւ­թա­կան եւ հո­սա­նուտ այս մար­մ­նոյս (լու­սանց­քում` «մարդ­կայ­նոյս») կեանք...

ժզ. 158բ-60ա ԺԶ. Զի՞ ոչ ի մա­սին մար­մ­նո են միտ­քն... - Այլ բա­զում ինչ յա­ռա­ջի­կա­ի­ցն մո­լե­րե­ցաք...

ժէ. 160ա-1բ ԺԷ. Զի՞ տի­րա­պէս ոգի բնա­կա­նն եւ է եւ ասի... - ԹԷ է ինչ յա­րա­րա­ծիս, որ զկե­րա­կ­րա­կան զգործ ու­նի...

ժը. 161բ-7բ ԺԸ. Տե­սու­թիւն աս­տուա­ծա­յին բա­նին` Արաս­ցուք մարդ ըստ կեր­պա­րա­նի մե­րում... - Այլ առ­ցուք վե­ր­ըս­տին դար­ձեալ զաս­տուա­ծա­ին ձայ­նն...

ժթ. 167բ-9բ ԺԹ. Զի՞նչ պարտ է ասել առ այ­նո­սիկ, որք յան­հ­նարս մտեալ են մե­ղան­չե­լոյն ման­կա­րու­թիւն... - Տի­նա առա­ւել քան զա­ռա­ջի­կ­այս քն­նել լա­ւա­գոյն է...

ի. 169բ-73ա Ի. Զի՞ անաս­նա­կան ի մեզ ախտ առ ի յա­նաս­նա­կա­նն բնու­թիւն ազ­գա­կ­ցու­թեա­նն պատ­ճառս ու­նի - Քան­զի կար­ծեմ ի սկս­մա­նէս յայս­մա­նէ...

իա. 173ա-5ա ԻԱ. Առ այ­նո­սիկ, որք ասեն` Դար­ձեալ կե­րա­կ­րով եւ ըմ­պե­լեաւ զյու­սա­ցե­լո­ցն բա­րեաց զվայլ­չու­թիւ­նն գոլ... - Այլ թե­րե­ւս ոչ ոք ի նոյն դար­ձեալ կե­նա­ցն...

իբ. 175ա-7բ ԻԲ. Զի՞նչ ի դրախ­տին կեանք, եւ զի՞նչ է հրա­ժա­րե­ցու­ցեալ փայ­տն - Եւ եթէ այն է, որ բա­րոյ եւ չա­րի խառ­նեալ ու­նի...

իգ. 177բ-9ա ԻԳ. Զի՞ յա­րու­թիւն ոչ այս­չափ ի գրո­ցն քա­րո­զու­թե­նէ, որ­չափ յին­քե­նէ իրաց ի հար­կէ ըստ կար­գի իրաց յու­սա­ցեալ լի­նել - Ոչ այս­պէս է հզա­ւր չա­րու­թիւ­նն... (վեր­ջում` 179ա «Աւ­սա` թէ­ա­ւս է»):

իդ. 179ա-83բ ԻԴ. Առ այ­նո­սիկ, որք ասե­նն` Եթէ գե­ղե­ցիկ բա­րի ինչ է յա­րու­թիւ­նն, ըն­դէ՞ր ահա ոչ եղեւ... - Այլ ի կար­գի խու­զե­լեա­ցն կա­ց­ցուք...

իե. 183բ-5բ ԻԵ. Զի՞ որ սկիզ­բն զաշ­խար­հիս գո­հա­ցու­թեան խոս­տա­նա, հարկ է եւ յա­ղա­գս վա­խ­ճա­նին յան­ձն առ­նուլ - Եւ եթէ ոք զայսմ աշ­խար­հիս բե­րու­մն ըն­դե­լուզ­մամբ իմն...

իզ. 186ա-7ա ԻԶ. Թե­րա­բա­նու­թիւն առ այ­նո­սիկ, որք ասե­նն Յա­ւէ­տա­կից գոլ Աս­տու­ծոյ զնիւ­թն - Քան­զի եւ ոչ ար­տա­քո քան զկար­գն գտե­լոյ...

իէ. 187բ-95ա ԻԷ. Զի՞­արդ ոք եւ յար­տաք­նո­ցն նուա­ճես­ցի հա­ւա­տալ գրոց, որ յա­ղա­գս յա­րու­թեա­նն ու­սու­ցա­նէ - Այլ թե­րե­ւս ոք առ լու­ծեալ եւ քակ­տեալ մար­մի­նսն հա­ե­ցեալ...

իը. 195աբ ԻԸ. Զի՞ ոչ ար­տա­քոյ վա­յել­չու­թեան նմա­նոյն է յա­րու­թիւ­նն - Այլ են ոմանք, որք մարդ­կա­յին խոր­հր­դովք...

իթ. 195բ-8ա ԻԹ. Զի՞ կա­րէ յա­մե­նայ­նին տա­րերս մարդ­կա­յին մար­մ­նոյն քակ­տե­ցե­լոյ դար­ձեալ ի հա­սա­րա­կէն իւրն իւ­րա­քան­չիւ­րում ու­մեք ողջ լի­նել - Այլ թե­րե­ւս առ տա­րերս ամե­նայ­նի հա­յե­լով ասեն...

լ. 198ա-200ա Լ. Առ այ­նո­սիկ, որք ասեն Յա­ռա­ջա­գոյն գո­յա­նալ, քան զմար­մի­նս, ոգի­քն... - Ինձ թուի, թէ ոչ ար­տա­քոյ առա­ջի­կայ մեզ իրա­ցս է հար­ցա­նել...

լա. 200ա-3ա ԼԱ. Կազ­մած զմի եւ զնոյն ոգ­ւոյ եւ մար­մ­նոյ պատ­ճառս էու­թեան եւ գոլ - [Ե]ւ մի դար­ձեալ իբ­րու թէ կա­ւե­ղէն պատ­կեր...

լբ. 203ա-13ա ԼԲ. Տե­սու­թիւն բժշ­կա­կան յա­ղա­գս մար­մ­նոյս մե­րոյ կազ­մա­ծի սա­կա­ւուք - Այլ զճշ­մա­րիտ մար­մ­նոյս մե­րոյ կազ­մա­ծոյս ցու­ցա­նէ... արաս­ցուք մարդ ըստ կեր­պա­րա­նի եւ ըստ նմա­նու­թեան մե­րում: Որում փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն:

Լու­սանցք­նե­րում տեղ-տեղ` «Լուծ­մունք»:

Գ. 216ա-287ա Երա­նե­լոյն Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ եպիս­կո­պո­սի Յոր­դո­րու­մն ման­գանց ի կու­սու­թիւն, եւ թէ սեպ­հա­կան է աս­տուա­ծայ­նո, եւ ան­մար­մին բնու­թեա­նն կու­սու­թիւն

ա. 216ա-9բ [Ա.] Բազ­մաց կան­խաւ եղեւ կու­սու­թիւն... բ. 219բ-29ա Բ. Բայց եթէ կա­րո­ղու­թիւն որ­պէս յի­շա­տակ զա­մուս­նու­թեան­ցն... գ. 229ա-35ա Գ. Արդ, որ յայս­պի­սի հա­յի կեա­ն­սս... դ. 235ա-6բ Դ. Եւ զոր աւ­րի­նակ այ­լոց գոր­ծոց... ե. 236բ-8ա Ե. Վասն այ­սո­րիկ ինձ թուի մե­ծն ի մար­գա­րէս Հե­ղի­աս... զ. 238ա-9ա Զ. Թուի ինձ եւ առա­կաւ յայ­տ­նա­գոյ­նս յան­դի­ման... է. 239ա-41բ Է. Բայց մի ոք այ­սո­քիւք հա­մա­րես­ցի զմեզ ապախտ առ­նել... ը. 241բ-2բ Ը. Բայց մեք առ ի կարգ բա­նի­ցս եր­թի­ցուք... թ. 242բ-6ա Թ. Քան­զի ան­կ­ռուե­լի ոմն է յա­մե­նայն իրս... (Հմր420-ում Ը գլ­խա­նի­շը դրուած է Թ գլ­խի մօտ` 11ա, իսկ Թ գլ­խա­նի­շը` նոյն գլ­խի «Քան­զի որ­քան ինչ է...» հա­տուա­ծի` 12ա): ժ. 246ա-50բ Ժ. Որք մի­ան­գամ ծան­ծա­ղա­գոյն իմաս­տիւք... ժա. 250բ-6ա ԺԱ. Մտա­ւոր եւ բա­նա­կան եւ կե­դա­նիս այս մարդ... ժբ. 256ա-60բ ԺԲ. Արդ, զի դրախ­տն կեն­դա­նեաց է բնու­թիւն... ժգ. 260բ-2ա ԺԳ. Եւ արդ, զի գի­տա­ցեալ եղեւ մեզ առա­ւե­լու­թիւն... ժդ. 262ա-6ա ԺԴ. Այլ բիւրք են ըստ կե­նա­ցս մե­րոց... ժե. 266բ-7բ ԺԵ. Եղե­րուք, ասէ, իմ­աս­տունք իբ­րեւ զաւ­ձս... ժզ. 267բ-70բ ԺԶ. Ապա թէ ոք ինչ վար­կա­նի­ցի... (Նոյ­նը նո­րո­գո­ղի ըն­դ­օ­րի­նա­կու­թեամբ` 271ա-3բ): ժէ. 273բ-4բ ԺԷ. [Ա]յլ ինձ բա­նս դար­ձեալ ի նոյն զս­կիզ­բն... ժը. 274բ-6ա ԺԷ (ԺԸ). [Ա]յլ մեզ այս­պի­սի իմն տա իմա­նալ... ժթ. 276ա-8ա ԺԹ. [Ո]չ է հե­ռի ու­րէք ի նմա­նէ... ի. 278ա-9բ Ի. [Ե]ւ զի ի մաք­րու­թիւն Աս­տու­ծոյ մեր­ձե­նալ... իա. 279բ-81ա ԻԱ. [Բ]այց զի յո­լովք ի միւս եւս աւ­րի­նակ... իբ. 281ա-7ա ԻԲ. [Բ]այց ըստ իւ­րա­քան­չիւր ու­մէք... ըստ աւե­տեա­ցն Աս­տու­ծոյ [Հմր47 22ա-3բ «Եւ յայտ է, թէ ոմանք... Տեառն մե­րո»] եւ փրկ­չին մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի: Ընդ որում փա՜ռք... յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Լու­սանցք­նե­րում տեղ-տեղ` «Լուծ­մունք»

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

69ա (Յու­նա­րէն)

85ա ա. ժ. մ. չ. պ. յ. ս. հհ. րր. ո. բ. ւ. ն. մ. կ. էէ:

87բ Զս­նու­ցիչ եւ զու­սու­ցի­չն իմ` զտեառն Յո­հա­նէս, զեղ­բայր ար­տա­քին Հա­յոց Հեթ­մո յի­շե­ցէք ի Տէր, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ:

95բ ս: ի: ա: ե: ա: վ: ր: դ: (= Եսա­ի­ա՞ վրդ.):

104ա (Արա­բա­կան)

115բ Զա­րի­ա­կա­նն գե­րա­հան­դէս եւ զնե­րած­մունք բնա­ւին յըն­թա­ցս ի վեր­նա­կա­ռոյց իմ­աս­տու­թեա­նն, զծա­գաւղ բա­նին եր­կիւ­ղա­ծաց զվ­ար­ժա­պե­տս իմ` [զ]ստա­ցաւղ հա­մայն աս­տուա­ծա­գիր վի­պա­սիս, ծի­րա­նա­փայլ հո­գով առ­մամբ յի­մա­նա­լիսն կրող հա­ւրն լու­սո, զա­ւր ըստ աւ­րէն հաց իմ­աս­տու­թեան յար­քա­ա­կա­նն սե­ղան ընդ բա­նին մի­ա­ցեալ` յի­շե­ցէք ար­թուն ակամբ յա­ղաւ­թս, ո՜վ սի­րա­լիրք վեր­ծա­նողք, բո­լոր ազ­գա­պարն նն­ջե­ցե­լովք, առ որս եւ դուք ըն­կալ­ջիք, զի յո­մանց մաք­րա­գու­նից սր­տից, յայլ ոմանց վե­րա­բաշ­խել յո­ղոր­մա­ծէն զթո­ղու­թիւն, եւ զի­մն տեառն Յո­հա­նէս|| (116ա), զեղ­բայր ար­քա­յին հա­յոց Հեթ­մո, եւ զտա­րա­կա­ցեալ գրի­չս Վար­դան Կի­լի­կե­ցի իմով­քն: Եւ որ յի­շէ առա­ջի կե­նե­ղուտ պա­տա­րա­գաց ի սպա­ռուած գրոյս, յոր­ժամ բո­լո­րա­ջա­հիք աւ­գ­տու­թեամբ ի բե­նի­ազն իմաս­տէս, եւ դուք ի հա­մայ­նն ըն­կալ­ջիք ի բա­ռա­ցի Տեառ­նէն. ամէն:

ժ. ծ. շ. խ: մ. ս. տ. ր: հ. ճ:

133ա Զմար­դա­ցեա­լն մար­դու­թեամ­բն, յոր­մէ մար­դն ընդ աւ­ծե­լու­մն, որ է գերն հան­գէ­տէ զո­ջն զի­մաս­տս ընդ ելա­պար իմաս­տին զի­մս Եսա­յի ելա­ե­լում, որ է դաս­տի­ա­րակ բա­նին Յի­սու­սի, յի­շե­ցէք ի քե­րա­կա­ե­լով յա­ղաւ­թս, եւ զիս` զՎարդ[ան]:

151բ Ո՜ վատ­թար են­թա­յիս, որ ցա­գա­նէ զսե­ւա­դե­ղս:

157ա Վա՜[յ] է ար­բե­ցո­ղին, որ իբր զս­տուռ­լապ սուտ իմաս­տա­կաց շր­ջա­գա[յ]ի:

185բ Զմար­դս մար­դու­թեամ­բն, զեն­թ­այս ի գե­րա­կ­այսն, զմա­կա­գիրս ի թո­ղու­թեա­նն ար­ժա­նա­նալ հայց­մամբ:

213ա Զեն­թա­դիր ար­տա­կեր­տեա­լս ի վիս սաւ­լէն ի Գրի­գո­րէ Նիւ­սեա ար­տա­շա­րեալ զտի­պն տէ­րու­նեան ընդ եր­րեա­կն, հան­գէ­տե­լով դրախտ իմա­նա­լի եւ զս­գա­լի յոք­նա­զան դա­տո­ղաց, հրա­մա­նաւ իմոյ վար­ժա­պե­տիս Եսա­յեա, շա­րա­զան պա­րե­ցի զգե­րա­բուն դրախ­տս պէս­պէ­սո­րակ պտ­ղովք` ի զմայ­լու­մն իմաս­տից, ճմ­լեալ ի խո­հե­մա­կան իմաս­տս բա­նա­սի­րաց` լու­սա­փայլ դի­տո­ղու­թիւն յիս­կա­կա­նն լոյս, յոր­մէ ճա­շակ եւ ճա­շա­կաւղ վե­րա­բե­րիլ յի­մա­նա­լի ստե­ղու­նսն ի փառս մի­ա­կին, զվե­րո­ա­սա­ցեալ րա­բու­նիս մեր Իսա­յի հան­դերձ ծնո­ղաւք եւ ազ­գայ­նաւք ան­մո­ռաց մաղ­թել զիս­կն բան, յոր­մէ թո­ղու­թիւ­նն վեր յա­ւե­լու աստ եւ ի հան­դեր­ձեա­լն: Ո՜ եւ զի­մն տեառն Յո­հա­նէս Ար­քայ || (213բ) եղ­բայր Հա­յոց Հեթ­մո յի­շել առա­ջի կե­նե­ղուտ պա­տա­րա­գին, այ­լեւ զի­մս ան­ար­ժան թա­խիծ մա­կա­ցու գր­չու­թեան զՎար­դան Կի­լի­կե­ցի հա­մայն ծնո­ղաւք մեր եւ եղ­բարբք, հայ­ցել ի Քրիս­տո­սէ զթո­ղու­թիւն մե­ղաց, եւ որ մեզ հայ­ցէ, եւ ին­քն գտ­ցէ: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք ի սփիւռս բնա­ւից. ամէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 213բ (Բո­լոր­գիր) Ըն­կալ, ո՜վ սուրբ վար­ժա­պետ եւ սի­րե­լի որ­դի ի Քրիս­տոս Յի­սուս եւ յի­շեա զիս` զյե­տի­նս վար­ժից եւ զկրտ­սերս բա­նա­սի­րաց զԱ­վագ վար­դա­պետ, զի մեծ սի­րով եւ ցան­կու­թեամբ ստա­ցայ զգիր­քս եւ աղա­չա­նօք եւ սուրբ սի­րով ըն­ծա­յե­ցի քեզ յա­ղա­գս միշտ յի­շե­լոյ զիս ի ժամ ըն­թարց­մա­նն մի­ով Տէր ողոր­մի ասե­լով, եւ որ­պէս յի­շե­ցէք, յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ, որ է օրհ[նեալ], օր­հ­նեալ յա­ւիտ[եան]. ամէն: ՊԹ (1360) թվ[ին] գրե­ցի:

2. 116ա Զվեր­ջին նոր[ոգող] գրո­ցս` զՆեր­սէս Տեառն պաշ­տօ­նեայս յի­շես­ջիք ի յեր­կ­նա­չու յա­ղօ­թս ձեր, զի եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք առա­ջի Աս­տու­ծոյ: Այլ եւ զբազ­մ­աշ­խատ ծն­օ­ղս մեր զտէր Յո­հան քաչ րա­բուն[ա]պե­տն, զոր բա­զում թա­ղան­ձա­նօք ետ զսա նո­րո­գել առ ի վա­յե­լս ծնն­դա­կան բա­նիւն, ի սուրբ Աթոռս Իջ­ման Մի­ած­նին, նոյն­պէս եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք աղօ­թիւք նո­րին ի Քրիս­տոս Յի­սուս. ամէն:

213բ Այլ եւ զվեր­ջին նո­րո­գող գրոյս` զՆեր­սէս բա­նի սպա­սա­ւորս աղա­չեմ յի­շել առ Յի­սուս Քրիս­տոս` ի յոյսն բնա­ւից, վասն զի կա­րի աշ­խա­տե­ցայ ի սա վասն խն­դ­րոյ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տին մե­րոյ Յո­հան­նու բազ­մ­աշ­խա­տի եւ Սուրբ Էջ­մի­ած­նի դաս­տի­ա­րա­կի, որոյ յի­շա­տա­կն ասեմք յա­մե­նայն ժամ աւր­հ­նեալ լի­ցի, եւ ին­քն ընդ նմին կր­կին կե­նօք: Զի եւ դուք` վա­յե­լ­օղք, յի­շեալ լի­ջիք առա­ջի ահեղ ատե­նին Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ. ամէն: Էր թվին ՌՃԻԴ (1675) եւ մա­յիս ԻԵ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3բ, 109բ, 211բ Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է:

471

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

(Բաղ­կա­ցած է 2 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 149: ԿԱԶՄ` բազ­մա­գու­նի ծաղ­կա­թուղթ, թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 3+3, թուղթ (ԺԹ դ. յա­ւե­լում):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր եւ մկն­կեր, 53բ սե­ւա­ցած, սկզ­բից մի­ջից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, Բ ձեռ. բամ­բա­կա­կա­լած:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

ԺԴ - XIV

ԳՐԻՉ` Սէթ սրկ.: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յո­հա­նէս եւ Կի­րա­կոս րա­բու­նա­պետք, Յո­հա­նէս կր.:

ԹԵՐԹ` 23(1-23): ՊՐԱԿ` 3(8+10+5): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16,5x12: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 17ա): ՏՈՂ` 17(1ա-18բ), 16(19ա-23բ):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-23բ [Երա­նե­լոյն Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ եպիս­կո­պո­սի Յոր­դո­րու­մն ման­գանց ի կու­սու­թիւն...]

Տե՛ս Հմր 470, 216ա-87ա. Թա­փուած`  ա-ժգ, ժը, թե­րի`  ժդ, ժէ, ժթ,

իբ: Սկ.  ժդ «[... ընդ ամե­նայն] չա­րու­թեան ըստ հա­կա­ռա­կին...»:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

23բ Կա­տա­րե­ցաւ տառս Կու­սու­թեան հրա­մա­նաւ եր­ջա­նիկ եւ քաջ րա­բու­նա­պե­տա­ցս մե­րո Յո­հա­նի­սի եւ Կի­րա­կո­սի եւ աշա­կեր­տի նո­ցա` հա­րա­զատ եւ ժրա­ջան մշա­կին Աս­տու­ծոյ Յո­հա­նի­սի կրաւն[աւո­րի], ձե­ռամբ մեղ­սա­սէր եւ փծուն գր­չի` Սէթ սու­տ­ա­նուն սար­կա­ւա­գի: Աղա­չեմ յի­շել ի Տէր սր­տի մտաւք, եւ նոյն ին­քն Քրիս­տոս ձեզ ողոր­մես­ցի. ամէն:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

ԺԶ - XVI

ԳՐԻՉ` Պե­տ­րոս դպիր:

ԹԵՐԹ` 126(24-149): ՊՐԱԿ` Ա-ԼԳx12(Ա-ԺԶ, ԻԳ, ԻԴ թա­փուած, ԺԷ, ԺԸ, ԻԷ-ԻԹ 8, ԺԹ 5, ԻԱ 10, ԻԲ, ԼԱ 7, ԻԵ 6, ԼԳ 3): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17x12: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: Գիր` բո­լոր­գիր (նմուշ` 45ա): Տող` 21-22:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան:

Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

24ա-149բ [Տեառն Ներ­սէ­սի եպիս­կո­պո­սի Կիւ­լի­կեց­ւոյ Տար­սո­նի Խոր­հր­դա­ծու­թիւն վասն ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ եկե­ղեց­ւոյ...]

Տե՛ս Հմր 441, 1ա-45ա. Թա­փուած`  ա, իթ-խ, թե­րի`  բ-զ, ժզ, ժէ, իէ,

իը, չըն­դ­օ­րի­նա­կուած`  է: Սկ.  բ «[... որ հաւ] ատա ասո­ղին...», վրջ.

իը «... յա­րա­ցոյցք էին [ըստ առա­քե­լոց...]»:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

48ա Աւ­գ­նեա, Յի­սուս, մե­ղա­ւո­րիս Պե­տր[ոսի]:

111բ Զմե­ղա­պարտ գրիչ յի­շեա` զՊե­տ­րոս դպիր, աղա­չեմ:

124բ Ո՜հ, ո՜հ, ո՜հ, օր­հ­նեալ է Աս­տուած: Աղա­չեմ խն­դ­րել մե­ղաց թո­ղու­թիւն բազ­մա­մե­ղիս, եւ խո­շո­րու­թեա­նս, որ ի սմա, նե­րել:

136ա Զմե­ղա­պարտ գրիչ` զՊե­տ­րոս դպիր, աղա­չեմ, ո՜վ եղ­բայր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

Պահ­պա­նակ Աա (շղա­գիր) Այս գիրս կար­դա­ցի 1869թ. 0գոս­տո­սի 15-ին: Եղիա Բա­ստա­մեան:

472

Ճ Ա Ռ Ք

ՈՀԸ - 1229

ԳՐԻՉ` Մար­կոս երէց:

ԹԵՐԹ` 265+2 (կրկ. 28, 233): Պրակ` 32(Ա-Ր)x8 (Ա 6, Ր 5)+2x8(Գ-ից եւ Հ-ից յե­տոյ): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,5 12,5-13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լո­րա­գիր (նմուշ` 166ա): ՏՈՂ` 21-27: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` սկզ­բում 1 թերթ թուղթ, յե­տա­գա­յի յա­ւե­լում:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր 1-21, 260-5, րջուած, խու­նա­ցած եւ գու­նա­փո­խուած: Կրկ. 28-րդ թեր­թից մնա­ցել է մի փոք­րիկ մա­սունք: Կազ­մը քայ­քա­յուած, կա­շին տախ­տակ­նե­րից ան­ջա­տուած,թի­կուն­քը պատ­ռուած, դռ­նա­կն ու կա­պիչ­նե­րը ըն­կած, աս­տա­ռը մա­շուած եւ ցե­ցա­կեր: Չ եւ Պ պրակ­նե­րը սխալ հա­մա­րա­կա­լուած եւ տե­ղա­դ­րուած. կար­դալ` Պ եւ Չ (214ա-2բ, 206ա-13բ):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1ա-6բ [Ի սկզ­բան Արա­րա­ծո­ցն մեկ­նու­թիւն - Ի սկիզ­բն իմա­նա­լոյ մեզ վասն լի­նե­լու­թեան արա­րա­ծո­ցն... ամե­նա­կա­տա­րեալ. Հմր 4166, 159ա] յա­ռանձ[նա­ւոր]ու­թեա­նն... ըստ պատ­կե­րի Աս­տու­ծոյ ըստ առա­քի­նու­թեան:

2. 7ա-21բ Ի Յո­բա. Եր­կիր եւ ի նմա­նէ ել­ցէ հաց, եւ ի ներ­քո նո­րա իրբ (=իբր) [զ] հուր շր­ջե­ցաւ - Թէ­պէտ ի ճա­ռի աստ զպա­տուա­կա­նու­թիւն եր­կ­րի ակ­նար­կէ...

3. 21բ-30բ Խոր­հուրդ նա­ւա­կա­տեաց եկե­ղե­ցո: ՅԵ­սա­իա. Զի եղի­ցի յա­ւուրս յե­տի­նս յայ­տ­նի լե[ա]ռն Տեառն եւ տե­ղի Աս­տու­ծոյ ի վե­րա գլ­խոց լե­րանց - Ի վեր­ջին յա­ւուրս ասէ. Վասն զի ծա­ծուկ...

4. 30բ-7ա Խոր­հուրդ եկե­ղեց[ւոյ] - Աս­տուա­ծա­պե­տա­կան առաջ­նորդ մեր` երա­նե­լի առա­քեալ[ք]ն...

5. 37ա-42բ Ի Սո­ղո­մո­նէ (Ժող., ԺԱ, 9). Ու­րա՛խ լեր, եր[իտա­սարդ] - Բա­զում իրաւք Սո­ղո­մոն նմա­ներ Քրիս­տո­սի...

6. 42բ-8ա Յա­ղա­գս Հո­գոյն Սուրբ: Եւ կա­տա­րել աւուր­ցն Պեն­դե­կոս­տէ­ի­ցն - Ի յոյն եւ ի սա­րո­րի (= ասո­րի) լե­զու հին­գե­րորդ թարգ­մա­նի...

7. 48ա-56բ Եզե­կե­լիա. Եւ ահա արք վեց գա­յին ընդ ճա­նա­պարհ բար­ձո[ւ]... - Հրա­շա­տեսն Եզե­կի­էլ... եւ այ­սո­քիկ ան­ձա­կանք, եւ Աս­տու­ծոյ առ այն տե­սա­նե­լիք:

8. 57ա-65ա Վասն տու­նի (= տաւ­նի) Սուրբ Խա­չին: ՅԱ­ռա­կաց. (Իմաստ., ԺԴ, 1). Դար­ձեալ, եթէ ի նաւ ոք ելեալ ից[է] - Առա­կա­խա­ւս իմ­աս­տուն խրատ...

9. 65բ-9ա [Մեկ­նու­թիւն Քրիս­տոս ծնեալ ճա­ռին] Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի - Զի բա­զումք են հա­մա­նուանք նո­րա...

10. 69բ-73բ Ի Գա­ղա­տաց­ւոց թղ­թոյն (=Եփ­րե­մի Ասոր­ւոյ Պատ­ճառ Գա­ղա­տաց­ւոց Թղ­թոյն Պաւ­ղո­սի առա­քե­լոյ. Հմր 5561, 365ա) - Գա­ղա­տա­ցիք[ն] աշա­կեր­տա­ցան ի Պաւ­ղո­սէ` ոչ ի պա­հեալ զպահ­պա­նու­թիւն աւ­րի­նաց[ն]...

11. 73բ-9բ Ի Կո­ր­ընթ[աց]ւոց յԱռ[աջին Թղ­թոյն] (=Պատ­ճառ Առա­ջին Թղ­թոյն Կորն­թաց­ւոց Պաւ­ղո­սի առա­քե­լոյ. Հմր1324, 185բ) - Կո­ր­ըն­թոս քա­ղաք է յԵլ­լա­դայ...

Ծա­նոթ. 75բ-9բ հա­տուա­ծը Հմր 993 ձե­ռա­գ­րում (614բ-5բ)

ներ­կա­յա­ցուած է իբ­րեւ առան­ձին մի­ա­ւոր «Սր­բոյն Յով­հան­նու

Ոս­կե­բե­րա­նի ի Կորն Բաց­ւոց Թղ­թոյն մեջ. նու­թեն է» խո­րա­գ­րով:

12. 79բ-91ա Պատ­ճառ Հռո­մա­ուեց[ւոց] Թղ­թին - Հռո­մա­ե­ցո­ցս մա­տեան ոչ թէ առա­ջին է...

13. 91բ-100ա Պատ­ճառ Եր­կ­րորդ գա­լ­ըս­տեան Քրիս­տո­սի - Այս տաւ­նս տաւ­նի ի վեր­նոց եւ ներք[ն]ոց...

14. 100բ-9բ Տե­սիլ Եսա­յեայ` որ­դոր (=որդ­ւոյ) Ամով­սայ (Մեկ­նու­թիւն) - Անե­րե­ւոյթ են միշ[տ] սր­բոց մար­գա­րէ­ի­ցն բան...

15. 110ա-4ա Իմ­աս­տու­թիւն շի­նեաց իւր տուն - Զա­նա­զան են իմաստ անուա­նա­դ­րու­թեան­ցն...

16. 114ա-26բ Յոհ[ան]նու առա­քեա­լուո. Յետ այ­սո­րիկ աղա­չեաց զՊի­ղա­տոս Յով­սէփ - Յով­սէփ այս մե­ծա­տուն էր...

17. 126բ-35բ [Տեառն Ներ­սի­սի ՅԻ­նն Երա­նու­թիւ­նն եդեալ ի բազ­մաց. Հմր 1204, 62բ] - Քան­զի սո­վո­րու­թիւն է Աս­տու­ծոյ յոր­ժամ աւ­րէ­նս դնէ...

18. 135բ Երա­նի հե­զոց - Հե­զու­թիւն անուն մի...

19. 136ա-44ա Եւ բխես­ցէ գա­ւա­զան յար­մատ[ոյն] - Մար­դա­րե­նա (=մար­գա­ր­է­ա­նայ), որ առ ապայն լի­նե­լոց էր...

20. 144ա-53բ Պատ­ճառ Թղ­թոյ առա­քե­լոյն Պաւ­ղո­սի - Բայց տես­ցուք զբո­լոր պատ­ճառս թղ­թո­ցն...

21. 153բ-62բ Երա­նե­րի վար­դա­պի­տի Գէ­որ­գա Կաղն կո­չե­ցեալ Շա­րա­դ­րու­թեանց Թղ­թոց Պաւ­ղո­սի - Ոմանց թուե­ցաւ, թէ ըստ պատ[ւ]ոյ կար­քե­ցան...

22. 163ա-70ա [Չոր­րորդ Կիւ­րա­կի Ճա­շուն: Իգ­նա­տի­ո­սի Հա­յոց վար­դա­պի­տի` ի Ղու­կայ Աւե­տա­րա­նի մեկ­նու­թե­նէն. Հմր 993, 345ա]. Այր մի էր մե­ծա­տուն եւ յՂա­զա­րոս աղ­քա­տայ - Առա­կիս բան ոմանք այս­պէս թուե­ցաւ...

23. 170ա-8ա [Հին­գե­րորդ Կիւ­րա­կէ­ին ճա­շուն: Սուրբ վար­դա­պի­տի ասա­ցեալ` ի Ղու­կա­սու Աւե­տա­րա­նի մեկ­նու­թե­նէն. Հմր 993, 365բ]. Դա­տա­ւոր մի էր ի քա­ղա­քի, յԱս­տու­ծոյ ոչ եր­կն­չէր - Դէմք առա­կիս թուե­ցաւ, թէ վասն Աս­տու­ծոյ է ասա­ցեալ...

24. 178բ-97բ Պատ­ճառք եւ թե­լա­դ­րու­թիւնք չո­րից աւե­տա­րան­չա­ցն, թէ որ­պէս գրե­ցան եւ յո­րում ժա­մա­նա­կի, եւ թէ որ­պի­սի աւ­րի­նա­կաւք յա­ռա­ջի­նս խոր­հուրդ սո­ցա եր­կ­նէր եւ գայ: Տա­ռա­պել տե­սի քեզ - Յա­րե­ւեա­լս, ասի, դրախ­տն ան­կել...

25. 198ա-205բ, 214ա-5ա [Ի Ղու­կայ Աւե­տա­րա­նին Մեկ­նու­թե­նէ]. Յամ­սեա­նն վե­ցե­րոր­դի առա­քե­ցաւ Գաբ­րի­էլ յԱս­տու­ծոյ ի քա­ղաք մի, որում անուն էր Նա­զա­րեաթ - Ամիս վե­ցե­րորդ զՆի­սան կո­չէ...

26. 215ա-21բ, 206ա-13բ, 222-38բ Պատ­ճառք Սաղ­մո­սին, զոր արա­րեալ է տեառն Բար­ս­ղի եւ Յո­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի - Ամե­նայն գիրք աս­տուա­ծա­շունչք եւ աւ­գտ­նա­կարք յա­ղա­գս այ­նո­րիկ շա­րա­գ­րեալք եղեն ի Հո­գոյն...

27. 238բ-46բ Աւե­տա­րան ըստ Մա[տ]թ[էի]. Եւ ելեալ Յի­սուս կող­մա­նս Փի­լի­պեայ Կե­սա­րեան - Պարտ եւ ար­ժան է իմա­նալ, թէ ուս[տ]ի գայր Տէրն...

28. 247ա-53բ Պատ­ճառ, նա­խեր­գան եւ մեկ­նու­թիւն Յո­հա­նն[ու] աւե­տա­րան­չի - Սա զա­մե­նայն ժա­մա­նա­կս իւ­րոյ առա­քե­լու­թեա­նն...

29. 253բ-60բ Յո­հա­նն[ու] Ոս­կե­բե­րա­նի ի Մեակ­նու[թե­նէ] Գուրծ[ոց Առա­քե­լոց] - Բազ­մաց ան­գի­տե­լի է եւ ոչ է պարտ այս­չափ գանձ ի ծա­ծուկ... Քրիս­տոս ին­քն զին­քն յա­րոյ[ց] իշ­խա­նու­թեամբ //... (շար. թա­փուած):

30. 216ա-3բ [Ի Մատ­թէ­ո­սի Աւե­տա­րա­նի մեկ­նու­թե­նէն... -] Ընդ սո­սայ այլ ազգք եւ ծուր ժո­ղո­վուրդք հնդ­կաց...

31. 263բ-4ա [Վասն զոյգ եւ կո­ճատ թուոյ] - Ամե­նայն թիւ, որ ի ներ­քո տաս­նե­կին է...

32. 264ա-5բ [Սր­բա­սա­ցու­թիւն սր­բոյ պա­տա­րա­գի] - Մի ոք յե­րե­խա­ից... Փա՜ռք ի բար­ձու­նս... (խա­զա­գ­րուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

162բ Ո՜վ եղ­բայր, չար էր ժա­մա­նա­կս, եւ ոչ թէ ժամ ան­հաս, այլ մեղք մեր, որ մի­ջոց է: Թո­ղու­թիւն արայ եւ սխ[ալ]ու­թիւ­նս, խո­շո­րու­թիւն գրոյս, զի ի կար էր, եւ ոչ գ[ի]տէի զինչ պի­տէր զե­ղի: Աղա­չեմ յի­շեալ յա­ղաւ­թի, եւ Աս­տուած զքեզ յի­շէ: Եւ բա­ւա­կի իմաս­տոյն, որ զայ­լն իմա­նայ:

197բ Ո՜վ իմաս­տա­սէր անձ, սի­րով հա­յիր եւ մի բա[մ]բա­սէր, զի կա­րո­ղու­թեամբ նմա­նիլ Աս­տու­ծոյ, ասա­ցեալ իմաս­տ­նոց, այլ եւ ժա­մա­նակ ամե­նայն իր, զի ժա­մա­նա­կս խիստ էր տար­տա­րոս, եւ ես` փա­խ­ըս­տեայ վասն [յ]ան­ցա­նաց իմոց յա­նաւ­րի­նաց, եւ զմի­տս գե­րեր սա­տա­նայ, վասն այ­նր սխալ է եւ անա­րուեստ գրե­ցի: Եւ ես` Մար­կոս սուտ երէց կո­չե­ցեալ, որ գծե­ցի զգի[ր]ս անար[հ]եստ բա­ժան­մամբ, Աղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք կար­դայք զան­ճառ բու­րաս­տա­նս այ­մե­նա­տեառն, լցեալ ան­մա­հա­կան ճա­շա­կաւն որ մնա ի կեա[ն]սն, զտա­ռա­պե[ա]լ ոգիս յա­ղաւ­թս յի­շես­ցիք, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ:

246 Ո՜վ եղ­բայր պա­տուա­կան, որ կա­միս շա­հեալ յաս­տուա­ծա­յին կտա­կէս, զիս` զսու­տ­ա­նուն քա­հա­նա, յի­շեայ աղաւ­թս եւ սխա­լա­նաց թո­ղու­թիւն արա, վասն զի ես` տգէտ, եւ ժա­մա­նա­կս` տար­տա­րոս ի չար նե­տո­ղա­ցս, բայց փորք (= փո­քր) մի խա­ղա­ղա­ցաւ կա­մաւ­քն Աս­տու­ծոյ:

265բ Ի թուա­կա­նու­թիւ­նս Հա­յոց ՈՀԸ (1229) գրե­ցաւ բու­րաս­տա­նս ամե­նա­զան պտ­ղաւք, ոչ ապա­կա­նա­ցաւք, այլ` ան­մա­հա­կա­նաւք աւե­տա­րա[նա]կա­նաւք, առա­քե­լա­կա­նա[ւ]ք եւ մարգ[ա]րէ­այ­կա­նաւք, ի ձեռն ան[պիտ]ան երի­ցոյ Մար­կոս կո­չե­ցեալ, որ ա[ն]ուամբ մի­այն եւ գոր­ծոյ ոչ կատ[ար]եալ: Զի այսմ ամի ել չա­րեաց թա[գ]ա[ւ]որն Ջա­լա­լա­տին կո­չե­ցեալ//... (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

86բ-9ա (Ստո­րին լու­սանցք­նե­րում, ԺԸ - ԺԹ դդ., շղա­գիր)

Կա­ղամ­բարս է ար­ծաթ,

Եւ մրա­ման է պղինձ,

Բե­րան­կա­պի­չն է սա­դա­ւի,

Եւ մեխն է կար­միր ոս­կի,

Եւ մէ­ջն է սպի­տակ իբ­րեւ զձույն,

Ղա­լա­մս է շու­շայ զըմ­ռուտ,

Զա­մե­նայն գրեա­լս է սուտ,

Եւ ծայր ղա­լա­միս է իբր զսեաւ ձութ,

Եւ ծնուն­դն էր սպի­տակ մար­գա­րիտ:

Եւ զի իմում ան­ձին ոչ հա­ւա­տաս, ըստ Աւե­տա­րա­նին, որ ասէ. Սա­կայն գոր­ծո­ցն հա­ւա­տա­ցէք:

89բ (Նոյն ձեռ­քով) Ո՜վ եղ­բայր, բա­րի է սայ, որ ըն­թեռ­նուս եւ ոչինչ շա­հիս ի սմա­նէ, զուր ջան եւ ան­օ­գուտ վաս­տակ:

260բ (Նոյն ձեռ­քով) Յար­մար բա­րեւ, Յա­րու­թիւն, Ռ (1000) բա­րի:

473

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

ԺԶ - XVI

ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ներ­սէս:

ԹԵՐԹ` 282: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴ x 12 (Ա 8, Բ 11, Գ 9, Ե, ԺԱ 14, Զ, ԺԸ 10) + 1 x 2: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18 x 13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 102ա): ՏՈՂ` 23 (նո­րո­գո­ղի` 21): ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2 + 1, թուղթ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ - ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` Քա­րոզ: ԺԵ-ԺԶ դդ.: 2(Ա-Բ) թերթ սկզ­բում, ստա­ցուած եր­կու առան­ձին թեր­թե­րի եզ­րա­հա­տու­մից, սոսն­ձուած մի­մեանց, Ա-ն կէ­սից պատ­ռուած-ըն­կած: Մա­գա­ղաթ, մի­ա­սիւն, ան­կա­նոն բո­լոր­գիր (նմուշ` Աբ): Կար­դալ Աա «...արեա­նն իմ ով...», Բբ «տէ­րու­թեան իմ ուր կա­միք... քան զա­ւազն ծո­վու»:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ան­տոն անա­պա­տա­կան` 31բ, թա­գա­ւոր` 37բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: ԳՈՅ­ՆԵՐ` կար­միր, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: ԺԷ-ԺԸ դդ. պա­կա­սող թեր­թե­րը լրա­ցուած (1-17, 23, 281-2), բա­ցա­կա­յող նիւ­թե­րը ամ­բող­ջա­ցուած նօ­տր­գ­րով (1ա-17բ, 23աբ, 151աբ, 281ա-2բ) եւ վե­րա­կազ­մուած: Այժմ մի­ջից տեղ-տեղ եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1ա-3բ [Քա­րոզ Ծն­ըն­դեան ճրա­գա­լու­ցին, ի տէր Մխի­թա­րայ Այ­րի­վա­նե­ցոյ, Հմր 8373, 8բ] («Տէր Մխի») - [Տ]արփ­մամբ ըղ­ձա­կան... ա. 3բ-4ա («Ներ­սի­սի այս եր­գս») - Նոր ծա­ղիկ բը­խէ այ­սա­ւր յար­մա­տոյն Յես­սեա... բ. 4ա («Ա-Զ») - Ան­մա­հից ար­քայն եւ սրո­բէ­ի­ցն ան­տեսն... գ. 4աբ («Ե-Լ») - Եղեալ անե­ղին ըս­տե­ղա­կանց մար­մին...

2. 4բ-6ա Կա­նոն Ծն­ըն­դեան («Թա­րա») - Թա­գա­ւոր զաւ­րաց... ա. 6բ Մե­ղե­դի­քս անոշ ասա, թէ կա­րես («Կո») - Կոյս անա­պա­կան եւ անախտ ծը­նաւ­ղու­թիւն... բ. 6բ-7բ Հրճ­ւիմ այ­սա­ւր մեք հո­գէ­պէս...

3. 7բ-9բ Գանձ եր­կ­րորդ աւուր Ծն­ըն­դեան («Մկր­տիչ») - Մա­քուր եւ ան­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին... ա. 9բ-10ա Տ[աղ] Ներ­սէ­սի («Տր Ներ­սէ­սի ե սա») - Տէր փա­ռաց ան­ճառ... բ. 10աբ Ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ Ոս­տան­ցոյ ասա­ցեալ - Այ­սա­ւր նոր խառ­նու­մն եղեալ...

4. 10բ-2ա Եր­րորդ յա­ւուրն, Յո­հա­նես վար­դա­պետ («Յս­հան­նի­սի երգ») - Յա­մե­նայն ժամ աւր­հ­նեմք... ա. 12աբ Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մեծ յայ­տ­նեալ...

5. 12բ-4բ Գանձ Աւե­տեաց սուրբ Աս­տուա­ծած­նին, չոր­րորդ («Խա­չա­տուր») - Խն­դու­թեանց ձայն, բար­բառք աւե­տեաց... ա. 14բ-5բ Մե­ղե­դիք տէր Ներ­սէ­սի, անոշ ասա («Ա-Ք») - Այ­սա­ւր երե­ւի ան­տեսն ի բար­ձանց...

6. 15բ-7բ Գանձ հին­գե­րորդ յա­ւուրն («Խա­չա­տուր») - Խըն­դա խո­րան Աս­տու­ծոյ բա­նին... ա. 17բ Գրի­գո­րի Նա­րեկ[աց­ւոյ] - Աւե­տիս մեծ խոր­հ­ըր­դոյ... բ. 17բ փ Աւե­տիս տուք յԱ­դա­մայ... Աւե­տիս //(շար. թա­փուած):

7. 18ա [Գանձ հին­գե­րորդ յա­ւուրն («Խա­չա­տուր») - Խըն­դա խո­րան Աս­տու­ծոյ բա­նին /... Ի յայր, Հմր 473, 15բ, 17բ] ին ծը­նար...

8. 18ա-9բ Գանձ վե­ցեր­րորդ աւուրն է այս («ԶՈ­վա­նէս») - Զա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... ա. 20աբ Տաղ ի Գրի­գո­րէ Նա­րե­կոյ, ազ­նիւ - Աչ­ք­ըն ծով ի ծով ծի­ծա­ղա­խիտ...

9. 20բ-3ա Եւթ­ներ­րորդ աւուրն [գ]անձ («Խա­չա­տուր») - Խո­րան փա­ռաց Աս­տու­ծոյն բա­նի... ա. 23աբ Տաղ ի տէր Նէր­սէ­սէ («Երգ Ներ­սի­սի այս է») - Երգ նոր աւե­տեաց բար­բառ այ­սա­ւր մեզ հըն­չեաց... բ. 23բ Տաղ ի Սրիկ Կոստ[ան­դէ] - Կայր կուսն ի յայ­րին...

10. 24աբ [Գանձ թլ­փա­տու­թեան Տեառն («Գրի­գոր») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­գին /Աւե­տիս տայ, Հմր 426, 12բ, 14բ] ին... / սգես­տոյն սաղ//... (շար. թա­փուած): ա. 25աբ [Տաղ Թլ­փա­տու­թեան, Կոստ[ան­դի] - Ան­ըս­կիզ­բն բա­ն­ըդ Հա­ւր, Հմր 474, 35բ] / Առեր մար­մին ժա­մա­նա­կաւ...

11. 25բ-6բ Գանձ Յո­վան­նու Կա­րա­պե­տին («Մչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք պան­ծա­լի... ա. 26բ-7բ Տաղ եւ յոր­դո­րակ («Ա-Ք») - Ան­մար­մ­նո­ց­ըն հրե­ղի­նաց...

12. 27բ-31ա Գանձ Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տին եւ Աբիս [ողո­մայ] («Վար­դայ­պե­տո») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ, գո­վեալ... ա. 31աբ Տաղ - Որով զաւ­րա­ցեալ, ըզ­տէր Յի­սուս տե­սեալ...

13. 31բ-6բ Ան­դո­նի անա­պա­տա­կա­նի եւ այլ ճ[գնա­ւո­րաց] («Բա­յիւ եր­գել») - Բար­ձ­րեալ ահա­ւոր... ա. 36բ-7ա Տաղ սըր­բոյն Ան­դո­նի անա­պատ[ակա­նի] - Ան­տո՛ն, Ան­տո՛ն, ոս[տ] ան[ապա]տի... բ. 37աբ Յոր[դ]որակ - Ան­ձամբք խո­նար­հիմք ի ճը­գ­նու­թիւ­ն­ըս քո...

14. 37բ-42բ Գանձ թա­գա­ւոր[աց] («Հին­գէ­տա­սան») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 42բ-3բ Տաղ - Եւ Տըր­դատ գո­ռոզ ար­քայն եւ ամ­բար­տա­ւա­նն... բ. 43բ-4ա Այլ տաղ ազ­նիւ - Այ­սա­ւր տաւ­նէ եկե­ղե­ցի...

15. 44ա-6բ Ի Գրի­գո­րէ վար­դա­պե­տէ Խը­լա­թե­ցոյ գանձ Վա­հա­նայ («Գրի­գո[ր]») - Գը­թա­ցեալ քո­ին... / Գան­ձիս ասո­ղի/ Եւ սր­բա­գ­րո­ղի`/ Աղ­քատ Գրի­գո­րի... ա. 47աբ Յոր­դո­րակ ազ­նիւ - Շնոր­հաց Հո­գոյն ըն­դու­նա­րան...

16. 47բ-9բ Գանձ Կի­րա­կո­սի եւ մա­ւր նո­րա Յու­ղի­տա («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­պայ­ծառ ար­փիդ եր­կ­նա­յին... ա. 49բ-50ա Տաղ ի Ս[ի]մէ­ոն աբե­ղա­յէ - Տե­սեալ ծնո­ղին զա­ղե­տս իրա­ցն...

17. 50ա-2բ Գանձ Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջի երի­կու­նն («Մկր­տիչ») - Մի­ա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 52բ-3ա Տաղ պի­տան[ի] գա­լ­ըս­տեան Տեառն - Մը­տեալ ի տա­ճարն այ­սա­ւր աւ­ծեա­լն Աս­տուած... բ. 53աբ Յոր­դո­րակ ազ­նիւ - Այ­սա­ւր ցն­ծայ Երու­սա­ղէմ...

- 53բ-4ա Գանձ [ասէ] («Գ[ր]իգոր») - [Գա]նձս եմ հա­մեղ ես եւ գու­նով, /Ի Գրի[գոր]է նը­ւաստ ոգով...

18. 54ա-5բ Գանձ Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին («Գ[ր]իգո») - Գո­վեալ եւ աւր­հ­նեալ...

19. 56ա-9ա [Գանձ Առա­ջա­ւո­րի ուր­բա­թին Նի­նուէի ([Գ]րի­գո­րի է») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... / Ան­ս­ը­ւաղ պա­հեալ. Հմր 426, 26ա] աղաւ­թեալ.../ Գան­ձիս ասո­ղի / Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի`/ ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 59ա-60ա Տաղ ազ­նիւ - Յու­նան, քա­րո­զ­ըն Նին­ւէ­ին... բ. 60ա-1ա Յոր­դո­րակ - Լուան զբար­բառ մար­գա­րէ­ին...

20. 61բ-4ա Գանձ սր­բոյն Սարգ­սի («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 64ա-5ա Տաղ - Վը­կա­յից հան­դի­սից հրա­շալ[ի]... բ. 65աբ Յոր­դո­րակ - Որ մե­ծի փա­ռաց հա­սեր եւ ան­ճառ շնոր­հաց...

21. 65բ-8ա Գանձ սր­բոց Ատո­մեանց («Գրի­գո­րի») - Գե­ղա­պանծ լու­սով... ա. 68ա Տաղ ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ - Սուրբ նա­հա­տակ, Ատոմ գո­վեալ... բ. 68ա-9ա Փո­խէ՛ զձայնդ - Զնայ Ատոմ յա­ռաջ ածեալ...

- 69ա Գանձ ասէ («Գրի­գո[ր]») - Գան­ձս եմ հա­մեղ եւ հար­կա­ւոր... /Ի Գրի­գո­րէ մը­տաց մո­լոր...

22. 69ա-71բ Գանձ Սու­քի­աս[եանց] («Գրի­գո­րի ե սա») - Գանձ սի­րոյ քո­ին... /Զեր­գու(ղ)ըս բա­նի, /Գան­ձիս եւ տա­ղի`/ԶԳ­րի­գորն եղ­կե­լի... ա. 71բ-2ա Տաղ սր­բոց Սու­քի­ա­սեան­ցն - Եր­ջա­նիկ հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Սու­քի­աս... բ. 72ա-3ա Յոր­դո­րակ - Իսկ որ­դո­ց­ըն Սա­թե­նայ...

23. 73ա-5ա Գանձ սր­բոց Ոս­կեանց քա­հա­նա­յից («Խա­չա­տուր») - Խոս­տո­վա­նիմք ըզ­քեզ, Մի­ա­ծին... ա. 75ա-6բ Տաղ ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ - Սուրբ Ոս­կի, քա­հա­նայդ նա­զե­լի...

24. 76բ-82ա Գանձ Սա­հա­կայ եւ Մես­րով­բա վար­դա­պե­տի («Բան քա­րո­զից») - Բար­ձ­րեալ ան­ք­ը­նին... ա. 82աբ Տաղն է - Արդ, եր­կո­քին սո­քայ ընտ­րեալ...

25. 82բ-5ա Գանձ Ղե­ւոն­դեանց քա­հա­նա­յից («Խա­չա­տուր») - Խը­րա­մա­տեալ կա­նովն յաւ­րի­նի... ա. 85ա տաղ ազ­նիւ Ղե­ւոն­դեան­ցն - Ի հան­դէս տաւ­նի ձեր խը­րա­խա­ցեալ ցըն­ծամբք... բ. 85աբ Յոր­դո­րակ - Քա­հա­նայք պա­տուեալք, աւծ­մամբ Հո­գոյն շնոր­հաց...

26. 85բ-90ա Գանձ սր­բոց հայ­րա­պե­տա­ցն երեք ժո­ղո[վոյն] («Այ­րի­վա­նե­ցի») - Աս­տուած կեն­դա­նի... ա. 90աբ Տաղ ի տէր Ներ­սե­սէ - Խոս­տո­վա­նիմ Աս­տուած ըզ­Հայր... բ. 90բ-1բ Նոյն բա­նն, որ էր ծը­նունդ, նայ Հա­ւր...

27.91բ-6ա Գանձ Բուն բա­րե­կեն­դա­նին, կի­րակ[ի] («Երեւ­մա­նե­ցին») - Երգ յա­ւեր­ժա­կան...

28. 96ա-7բ Թէ­ո­դո­րո­սի եւ Մեռկ[եռ]իո­սի Զ[աւ­րա­վա­րին] («Գրի­գոր») - Գո­հա­բա­նեա­լ­ըդ Սուրբ Հո­գի... (96ա «Զգանձ Քրիս­տոս ի մէջ մեր յայ­տ­նե­ցա­ւին ձայ­նիւն»): ա. 97ա-8ա Մե­ղե­դի անոյշ, ի Սրիկ Կոս­տանդ[է] - Քա­ջա­մար­տիկ մեծ զի­նուո­րին... բ. 98աբ Խա­ղա­ղա­րար նոր թա­գա­ւոր...

29. 98բ-101բ Եր­կ­րորդ կի­րա­կէի, զերգ յա­ւեր­ժա­կան մի­ա­շա­բաթ աւրն, Կիւր­ղի Երու­սա­ղէ­մայ հայ­րա­պետ[ի] («Գեոր­գա») - Գո­վեմք յաղ­թա­նակ դը­րուատ գո­վես­տիւ... (101բ «Տաղն ի հայ­րա­պե­տաց կար­գն է»):

30. 101բ-3բ Եր­րորդ կի­րա­կին, յա­նա­ռա­կին («Մկ[ր]տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Ան­հաս...

31. 103բ-6ա Չոր­րորդ, շա­բաթ աւրն Յով­հան­նու հայ[ր]ապե­տին գանձ, զհայ­րա­պե­տա­ցն ասա, չոր­րորդ կի­րա­կին` մե­ծա­տու­նն եւ Ղա­զա­րու («Մկր­տիչ») - Մեծ ու ահա­գին խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Որ գո­յա­ցոյց...

32. 106ա-8ա Գանձ սր­բոց Քա­ռա­ս­նի­ցն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 108ա Յոր­դո­րակ ազ­նիւ («Քա­ռա­սու­նսն») - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր...

33. 108բ-10բ Գանձ հին­գեր­րորդ կի­րա­կէ­ին, ի դա­տա­ւորն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին...

34. 110բ-3բ Գանձ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա[ւոր­չի] («Մրր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 113բ Յոր­դո­րակ ազ­նիւ - Ի յե­լս արե­ւուն արեւ... բ. 113բ-5ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի եւ գե­ղե­ցիկ - Բար­ձ­րա­ցի՛ր, դըշ­խոյ, փա­ռաւք յա­ւրս յի­շա­տա­կի...

35. 115ա-8բ Վե­ցե­րորդ կի­րա­կին, զԵ­րե­ւա­նե­ցին ասա երգ յա­ւեր­ժա­կա­նն. Գանձ յա­րու­թեան Ղա­զա­րու, ի Գրի­գո­րէ («Գրի­գո­րի է սա») - Գե­րա­կայ գո­յին... ա. 118բ-9ա Մե­ղե­դի Ղա­զա­րու - Սըր­բոց հրեշ­տա­կաց զար­մա­ն­ըս հրա­շից տե­սեալ... բ. 119ա-20ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի եւ անոյշ - Ձայ­նն այն, որ զաշ­խար­հս արար...

36. 120ա-4ա Գանձ գա­լ­ըս­տեան Տեառն, ի տէր Մը­խի­թա­րա («Հայ­ցէ սի­րով») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 124ա Տաղ եւ մե­ղե­դի անոյշ, հաս­կա­ցո­ղի - Աստ եբ­րա­յեց­ւոց մա­ն­կունք... բ. 124ա-5ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի - Այ­սա­ւր ցըն­ծան արա­րածք խրա­խ­ճա­նա­պէս աւր­հ­նու­թեամբ...

37. 125ա-9ա Գանձ Մե­ծի եր­կու­շաբ­թին ասա («Ի Մա­թեո­սէ խն­դ­րեա[ց] Գրիգ[ո]ր») - Ի սկզ­բան Էի­ցն... ա. 129աբ Տաղ Մե­ծի եր­կու­շաբ­թի - Անդ ի մէջ դրախ­տին երեք ան­ձինք կա­յին... բ. 129բ-30ա Բա­րե­րար եւ մար­դա­սէր փըր­կիչ ցու­ցար...

38. 130ա-4ա Գանձ Մե­ծի երեք­շաբ­թին («Ի Մա­թեո­սէ խն­դ­րե­հա Գրի­գոր») - Ի կա­մս արար­չին... ա. 134աբ Մե­ղե­դի Աւագ երեք­շաբ­թին - Ո՜հ, սար­սա­փե­լով դո­ղամ... բ. 134բ-5ա Այլ յոր­դո­րակ պի­տա­նի - Քան­քար­թա­քոյց եմ ան­ար­ժան... գ. 135ա-6ա Ձայ­նն փոխ - Ի քո սոս­կա­լի ձայ­նէտ...

39. 136ա-8ա Գանձ Աւագ չո­րեք­շաբ­թին («Մ[կ]րտիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ անե­ղին... ա. 138աբ Տաղ պի­տա­նի եւ անուշ - Գառն անա­րատ պա­տա­րագ... բ. 138բ-9ա Յոր­դո­րակ - Որ վա­ս­ըն մեր յեր­կ­նից յեր­կիր երե­ւե­ցար...

40. 139ա-43ա Գանձ Աւագ հինգ­շա­բա­թին, ի տէր Մխի­թա­րայ («Զպա­կա­սորդք») - Զա­հեղ զան­ք­ըն­նին... ա. 143աբ Մե­ղե­դի - Լը­քեալ լու­ծա­նէր մի­նն ի յընտ[ր]եալ գա­ռանց... բ. 143բ-4ա Տաղն է, ասա՛յ - Իսկ տէր Յի­սուս զգոր­ծ­ըն լը­ցեալ...

41. 144բ-8բ Գանձ Աւագ ուր­բա­թին, ի Մա­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («Ի Մա­թէ­ո­սէ խն­դ­րեաց Գրի­գոր») - Ի յան­մար­մ­նա­կան... ա. 148բ-9ա Տաղ եւ մե­ղե­դի - Ի յուր­բա­թուն Մե­ծի զատ­կիս... բ. 149ա-50բ Տաղ ի Ներ­սէ­սէ («Ա-Ո») - Անեղ Որ­դին Հա­ւր մի­ա­ծի­նն... գ. 150բ Ողբ Աս­տուա­ծա­մա­ւրն, ող[որ]մա­գին - Աս­տուա­ծա­ծին սըր­բու­հին... /Յե­գիպ­տոս// (շար. թա­փուած): դ. 151ա Տաղ ազ­նիւ, ի Ներ­սէ[սէ] ասա­ցեալ - Որ եղե­լոց կեան­քս պար­գե­ւէ... ե. 151աբ Խունկ եւ զը­մուռ նը­շան թաղ­ման...

42. 152ա-4ա Գանձ Թաղ­ման ճրա­գ­լու­ցին («Մկր­տիչ») - Մեծ ու ահա­գին խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 154ա Մե­ղե­դի անոյշ ասա - Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ասեմ... բ. 154աբ Շր­ջա­նա­կն է - Զա­մուրս իմ քա­կել կա­միմ... գ. 154բ-5բ Յոր­դո­րակ պի­տա­նի - Այ­սա­ւր երե­ւի աւե­տիս ձեզ, նըն­ջե­ցե­լոց...

43. 155բ-60ա Գանձ Յա­րու­թեան սուրբ Զատ­կին («Տէ­րու­նա­կան») - Տէր տէ­րու­նա­կան... ա. 160աբ Տաղ ի Ներ­սի­սէ («Ներ­սե­սի երգ») - նըս[տ]եալ կա­նայ­քն ող­բա­յին... բ. 160բ-1ա Յոր­դո­րակ // - Բայց ի մի­ա­շա­բա­թին...

44. 161ա-2բ Գանձ Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ») - Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիդ մի­ա­ծին... ա. 163աբ Տաղ անոյշ, ի Սրիկ Կոս­տ­ըն­դէ («Կոս­տան­դին») - Կա­նան­ց­ըն կան­խեալ եկին ի գե­րեզ­մա­նն... բ. 163բ Յոր­դո­րակ, ի հը­նո­ցն - Յայն­ժամ սի­րով տի­րա­կան... գ. 163բ-4ա Յոր­դո­րակ - Մի­ա­շա­բաթ աւր հան­գ­ըս­տեան...

45. 164ա-7ա Գանձ Յա­րու­թեան, ի Խա­չա­տ­րէ («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հրա­ւիր­ման կա­մաց արար­չին... ա. 167աբ Յոր­դո­րակ պի­տա­նի եւ անոյշ - Ցըն­ծան այ­սա­ւր եր­կինք... բ. 167բ-8ա («Ի Հա­յոց») - Ի գա­րեզ­մա­նէն զմար­մի­նն, ո՜վ պար­տի­զա­պան...

46. 168ա-70ա Գանձ Նոր Կի­րա­կէ­ին, ի Մկ­ըրտ­չէ ասա­ցեալ («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ ձայն ու­րա­խա­լի... ա. 170աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ («Ներ­սե­սի ե բա­նս») - Նոր ծա­ղիկ պայ­ծառ ցու­ցաւ... բ. 170բ-1ա («կա­թո­ղի­կոս») - Կա­նայ­քն ար­տա­սուաւք լա­յին զբար­ձաւղն ար­տա­սուաց... գ. 171աբ Այ­սա­ւր նոր արեւ հա­րեալ ի նո­րա­հ­րաշ արե­գակ­նէ...

47. 171բ-4բ Գանձ [Աշխ]ար­հա­մա­տ­րեա­նն // («Մկր­տիչ») - Մաք­րեալ տա­ճար սուրբ տէ­րու­նա­կան... ա. 174բ Մե­ղե­դի եկեղ[եցոյ] - Քրիս­տոս եկեալ, քա­հա­նա­յա­պե­տ­ըն սուրբ ի քեզ մը­տա­նէ... բ. 174բ-5ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի - Մայր հա­ւա­տոյ սուրբ հար­ս­նա­րան...

48. 175ա-9բ Գանձ Երեւ­ման սուրբ Խա­չին («Ի Մա­թեո­սե խն­դ­րեաց Գրի­գոր») - Ի յար­փա­ւո­րէ, /Ի գե­րա­գո­յէ... ա. 179բ-80բ Տաղ անուշ ասա­ցեալ - Աւր­հ­նեալ ես, փայտ սուրբ փըր­կա­կան...

49. 180բ-3բ Գանձ Համ­բարձ­ման տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ տաւ­նիւս ահա­գին... ա. 183բ Տաղ («Ան­դ­րի­աս») - Այ­սա­ւր Մի­ա­ծին` Հա­ւր ան­դ­րա­նիկ Որ­դին... բ. 183բ-4ա Յոր­դո­րակ // («վար­դա­պետ») - Վե­հից թա­գա­ւորն այ­սա­ւր ահա գայր, մը­տա­նէ...

50. 184ա-7բ Գանձ Մե­ծա­հ­րա­շի կի­րա­կէ­ին, ի Մա­թէ­ո­սէ («Մա­թէ­ո­սի է, խն­դ­րեա[ց] Գրի­գոր») - Մի­ակդ ի յԷ­ից... ա. 187բ-8ա Մե­ղե­դի անոյշ եւ պի­տա­նի («Ան­դ­րի­աս») - Այ­սա­ւր ան­դ­րա­նիկ` Հա­ւր մի­ա­ծին Որ­դին... բ. 188ա («վարդ­պետ») - Վե­հից թա­գա­ւորն այ­սա­ւր առ Հայր մը­տա­նէ...

51. 188ա-91ա Գանձ Հո­գոյն գա­լ­ըս­տեա­նն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հզա­ւր Հո­գի Աս­տու­ծոյ... ա. 191աբ Տաղ անոյշ վա­ս­ըն Հո­գոյն - Աս­տա­նա­ւր ծա­գեաց լոյս աւե­տեաց կե­նա[ց]... բ. 191բ-2ա Տաղ սքան­չայր մը («նվա­գե Հոգ­ւոյն տը­վո­ղին իմաստ բա­նի ընդ ձայ­նի») - ներ­հիւ­սես­ցուք քաղ­ցր եղա­նակ...

52. 192ա-5ա Գանձ Յո­վան­նէս Թըլ­գու­րան­ցոյն ասա­ցեալ («Յո­վան­նէս») - Յա­ւէտ իս­կա­պէս... ա. 195աբ Մե­ղե­դի անոյշ եւ պի­տա­նի - Մե­ծի աւե­տեաց ահեղ հն­չեաց փողն ի բար­ձանց եր­կ­նից... բ. 195բ-6ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի - Հո­գին Սուրբ հըն­չեաց բազ­մա­լե­զու ազգաց ու ազանց մի­ա­ձայն...

53. 196ա-9բ Սր­բոց Հռիփ­սի­մեանց, ի տէր Մը­խի­թա[րա]յ Այ­րի­վա­նե­ցոյ է ասա­ցեալ («վկա­յա­կա­նաց») - Վա­յել­չա­կա­նաց... ա. 200ա [Ի սուրբ Հռիփ­սի­մեա­նսն («Առ Հռիփ­սի­մէ կոյսն է») - Առա­ւօտ լու­սոյ արե­ւե­լեան ազանց... /Ծը­ն­օղք յ. Բանք չա­փաւ, էջ 468, 471] որ­դիս լու­սոյ...

54. 200ա-1բ Գանձ ման­կան­ցն Բեթ­ղա­հէ­մի, ի Խա­չա­տ­րոյ («Խա­չա­տուր») - Խան­դա­ղա­կաթ սըր­տիւ տեն­չա­լի... ա. 201բ-2բ Տաղ ման­կան­ցն («Ա-Ք») - Ար­թունք, զը­ւար­թունք...

55. 202բ-6բ Գանձ մար­գա­րէ­ի­ցն, ի Մխ[իթա­րէ] («Խոր­հ­ը­րեո­ցն») - Խոր­հուրդ ան­քն­նին... ա. 206բ-7բ Յոր­դո­րակ [ի տէր Ներ­սի­սէ] («Ա-Ց») - Աս­տուա­ծա­յին խո­րո­ցն ան­ճառ... /Հրա­շից տե­սողն... // (շար. թա­փուած):

56. 208ա-11բ [Որ­դանց եւ թո­ռանց սուրբ Լու­սա­ւոր­չին, տէր Մը­խի­թա­րէ. լու­սանց­քից («Տա]ւնից ասել») - [Տա­ճար եր­կ­նա­յին... Հմր 4068, 275բ] Աս­տուած հան­գեալ... (210ա «...տան առա­ջա­քն` Տաւ­նից ասել»): ա. 211բ-2ա Տաղ անուշ սուրբ հայ­րա­պե­տա­ցն ասայ - Հընչ­մամբ ձայ­նիւ բեր­կ­րա­նաց... բ. 212ա («Նը­վա») - Նոր, մե­ծա­պայ­ծառ տաւ­նիւ սուրբ հայ­րա­պե­տիս...

57. 212բ Տա­պա­նա­կին եւ այլ Նա­ւայ­կա­տեաց եկե­ղեց­ւոյ գանձ ու տաղ. յԱշ­խար­հա­մա­տ­րեա­նն գիտ Յա­րու­թեան կար­գին եւ ասայ (212բ «Մաք­րեալ տա­ճարն է գան­ձն, գի՛տ եւ ասա՛յ, Յա­րու­թեան կար­գին է») ա. 212բ Տաղ սր­բոյ Տա­պա­նա­կին այս է - Այ­սա­ւր զՏա­պա­նա­կ­ըն սուրբ ըզ­խոր­հուրդ մար­մ­նոյ Փըրկ­չին...

58. 213ա-5ա Գանձ Վար­դայ­վա­ռին, ի տէր Մը­կ­ըրտ­չէ ասա­ցեալ («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 215աբ Տաղ ի տէր Ներ­սի­սէ, ազ­նիւ - Աս­տա­նա­ւր տե­սիլ ահեղ ի լեառ­ն­ըն Թա­բա­ւր... բ. 215բ-6ա Ի Գրի­գո­րէ Նա­րե­կաց[ոյ] - Գո­հար վար­դ­ըն վառ առեալ...

59. 216ա-9ա Փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին գանձ ասա («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ, հը­րա­շակ[եր]պ վե­հին... ա. 219ա-20ա Տաղ ի Ներ­սի­սէ կա­թո­ղի­կո­սէ - Այ­սա­ւր Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կա­պե­տն եկեալ... բ. 220ա-2ա Այլ տաղ Աս­տուա­ծած­նին, ի Պլուզ վար­դա­պե­տէ («Ա-Ք») - Առաջ­նա­ճա­շակ պը­տ­ղոյն...

60. 222ա-4ա Գանձ Սուրբ խա­չին, Յո­վան­նէս երի­ցէ ասա[ցեալ] («Յո­վան­նէս») - Յե­դե­մա­կան տընկ­ւոյ աւր­հ­նու­թեան... ա. 224ա-5ա Տաղ անոյշ, ի տէր Ներ­սի[սէ] («Ներ­սի­սի եց») - Նոր դրախ­տին եկե­ղեց­ւոյ...

61. 225ա-7բ Գէ­որ­գա Զաւ­րա­վա­րին է գան­ձս («Խա­չա­տուր») - Խըն­դա­հ­րա­ւէր մա­ն­կունք Սի­ո­նի... ա. 227բ-8ա Մե­ղե­դի Գէ­որ­գա Զաւ­րա­վար[ի] - Ի հան­դի­սա­կան տաւ­նիս եր­գե­լով զեր­գ­ըս հրա­շա­լիս... բ. 228աբ Րա­մեալ ըզ­կի­ր­ըս տան­ջա­նաց... (228բ «Վա­րա­գայ Սուրբ Խա­չին գանձ, զ /// խա­չին գի՛տ եւ ասա՛յ Յա­րու­թեան կարգ[էն] եւ կամ ըզ­խաչ­վե­րա­ցին ի Սուրբ խա­չին»):

62. 228բ-32ա Գանձ Սր­բոց առա­քե­լո­ցն («Խա­չա­տուր») - Խոր­հ­ըր­դ­ազ­գած­քս մար­դե­ղու­թեանդ... ա. 232ա-3բ Տաղ առա­քե­լո­ցն, ի Ներ­սի­սէ («Ա-Ք») - Առա­քեալք Աս­տուա­ծորդ­ւոյն... (233բ «Խաչ­գիւ­տի զե­րեւ­ման խա­չին գի՛տ եւ ասա՛յ, զի պատ­շա­ճա­ւոր բա­նս վասն գիւ­տին ճառ է»):

63. 233բ-8ա Գանձ սր­բոց կու­սա­նաց եւ մար­տի­րո­սաց («Ի փառս Տեա­հն») - Ի սկ­ըզ­բան Էիդ... ա. 238աբ Տաղ ազ­նիւ («Ա-Թ») - Արե­գա­կն ար­դար զհուր սի­րոյ ծա­գեալ... (238ա «Ի տէր Ներ­սի­սէ»): բ. 238բ-9ա Յոր­դո­րակ (Ժ-Ղ») - Ժո­ղով զի­նո­րաց թա­գա­ւո­րին եր­կ­նից... (238բ «ի նոյն»):

64. 239ա-41բ Գանձ Սր­բոց մար­տի­րո­սաց («Խա­չա­տուր») - Խո­նար­հեալ բա­նին Աս­տու­ծոյ... ա. 241բ-2ա Մե­ղե­դի, ի տէր Ներ­սի­սէ («Ճ -Ռ») - ճըշ­մա­րիտ վը­կայք Աս­տուա­ծորդ­ւոյն եղեալք... բ. 242աբ Յոր­դո­րակ ազ­նիւ («Ս-Ք») - Սոս­կա­լի ճըգ­մամբ սուրբ վը­կա­յի[ց] քոց, Տէր...

65. 242բ-4բ Գանձ սր­բոց մար­տի­րո­սաց («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 244բ-5ա Տաղ եւ յոր­դո­րակ, ի Ներ­սի­սէ («Ի Ներ­սի­սէ») - Ի մի յար­մա­րու­թիւն զո­գիս ըն­դ­րեալ քոց ան­դ­րան­կաց...

66. 245ա-7բ Գանձ սր­բոց հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն գրեալ («Մկր­տիչ») - մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ հրա­շա­կան... ա. 247բ-8ա Մե­ղե­դի անուշ եւ գե­ղե­ցիկ («Գրի­գոր») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց քաղ­ց­ըր­ձայ­նեալ եր­գեմք... բ. 248ա-9ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի («Զաւ­րա­վար») - Զա­ւրք եր­կ­նա­ին զը­ւար­թ­նո­ցն...

67. 249ա-53ա Գանձ Բար­դո­ղի­մէ­ո­սի եւ Թա­դէ­ո­սի, Յու­դա­յի եւ Շմա­ւո­նի («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուր­դն ան­շարժ հայ­րա­շարժ արր­ժա­կան... ա. 253ա-4ա Տաղ անուշ եւ ազ­նիւ («Բար­դո­ղի­մէո») - Բա­նն, որ ի Հաւ­րէ ծա­գեալ...

68. 254ա-6բ Գանձ Սր­բոյն Յա­կով­բայ հայ­րա­պետ[ի] («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­հ­ըռ­չակ անուն գո­վե­լի... ա. 256բ-7ա Տաղ («Մա­թեո­սի ե») - Մե­ծի հան­դի­սի աւուրս... բ. 257աբ Յոր­դո­րակ նո­րին, ի նոյն («Վար­դա­պե­տն») - Վար­ժիչ հա­նուրց եկե­ղե­ցեաց...

69. 257բ-61ա Գանձ Դաւ­թի եւ Յա­կո­բայ, ի Խա­չա­տ­րոյ («Զա­չա­տուր») - Զորք ան­քն­նին, ան­ճառ ան­հա­սին... ա. 261ա-2ա Տաղ Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին, ի Ներ­սի­սէ - Ո[ր] ըզ­Դա­ւիթ յԵս­ս­է­ա­ծին... բ. 262աբ Յոր­դո­րակ սր­բոյն Յա­կո­բա («Յո­հան­նե­սի ե») - Յա­կով­բոս, ըն­դ­րեալ վը­կայ, որ­դի Յով­սե­փայ...

70. 262բ-5ա Գանձ սր­բոյն Ստե­փա­նո­սի («Մկր­տիչ») - Մեծ, ահա­ւոր, ան­մահ թա­գա­ւոր... ա. 265ա-6ա Տաղ եւ յոր­դո­րակ («Ի Ներ­սի­սէ կա­թո­ղի­կո­սէ») - Ի գա­ւա­զա­նէն Յես­սեա ստեղ­նեալ Ստե­փան­նոս...

71. 266ա-70բ Գանձ Պե­տ­րո­սի եւ Պաւ­ղո­սի սուրբ առա­քե­լոց («Սար­գիս Գկիչ») - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 270բ-2ա Մե­ղե­դի եւ տաղ առա­քե­լոց («Առա­քե­լոյն Պե­տ­րո­սի») - Այ­սա­ւր ցըն­ծա­ցէք, եղ­բարք...

72. 272ա-6բ Գանձ Յովհ[ան­նու] եւ Յա­կոբ[ա] («Մա­թեո­սի ե սա») - Մի­ա­ծին Բա­նին... ա. 276բ-7ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի («Ներ­սէ­սի երգ») - Նոր լոյս յար­փե­նոյն վա­ռեալ Որ­դի­քն որոտ­ման...

73. 277ա-9բ Գանձ Սր­բոյն Բար­ս­ղի հայ­րա­պե­տի («Խա­չա­տուո») - Խա­չա­բարձ ար­փի պան­ծա­լի... ա. 279բ-80ա Նո­րին Խա­չա­տ­րոյ ա[սա­ցեալ] («Խա­չա­տուր») - Խո­նար­հիմք այ­սա­ւր մաղ­թող[ա]կան ձայ­նիւ... բ. 280աբ Յոր­դո­րակ պի­տա­նի («Վար­դա­պետ[ի]») - Վա­նիչ ներ­հա­կին Յու­լի­ա­նեա [չար]ին...

74. 280բ-1բ Գանձ ամե­նայն նն­ջե­ցե­լոց, ի Մա­նուէ­լէ Բըջ­նե­ցոյ ասա­ցեալ («Մլս») - Մինդ ի յԷ­էն, Բանդ, որ ի Հա­ւր[է]... ա. 281բ-2բ Ող­բս մե­ռե­լի ասա անուշ, ո՜վ տ[ե]արք («Երգ Արիս­տա­կե­սի») - Եկայք այ­սա­ւր, եղ­բարք ամէն... /Պա­շար դրէք, ՛ւ ի չար... // (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

108ա Զտա­ռա­պեալ գը­ծող սո­րայ եւ զՆեր­սէս` ստա­ցող սմայ, աղա­չեմ յի­շել:

121ա Եւ զՆեր­սէս` զստա­ցող սո­րա, յի­շեա:

152ա Կար­դա­ցո­ղի եւ լը­սո­ղի եւ ինձ` ան­պի­տան գծո­ղի, խա­չեա­լն Աս­տուած ողոր­մես­ցի (նման եւ այլ ան­ա­նուն յի­շա­տա­կում­ներ կան մի շարք թեր­թե­րի ստո­րին լու­սանցք­նե­րում):

Կն­քա­դ­րոշմ` 78բ, 238բ Քրիս­տո­սի Ծա­ռայ 0հան, 1186 (1737):

Գր­չա­փորձ` 151բ Եթէ ասէ մէկ Ողոր­մի, Աս­տուած չի­շէ մե­ղս նո­րին: 1ա, 239բ, 282բ այ­բու­բեն:

474

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

ՃԻԳ - 1474

ԳՐԻՉ` Ալեք­սի­ա­նոս:

ԹԵՐԹ` 334 + 1 (կրկ. 24): ՊՐԱԿ` 1 x 6 + Ա -ԻԸ x 12 (Ա 11, ԻԸ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,5 x 13,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 126ա): ՏՈՂ` 18: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Յա­կոբ Մծ­բ­նա­ցի` 306բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 6ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 46բ, 189բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: ԳՈՅ­ՆԵՐ` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խո­նա­ւա­ցած եւ մա­սամբ բոր­բո­ս­նած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

- 2ա Թե­լա­դ­րու­թիւն Պաւ­ղո­սի առա­քե­լոյն, վասն գրո­ցս - Գլ­խա­ւոր եմ եւ աս­տուա­ծա­յին կրաւ­նի­ցն վար­դա­պետ...

- 2աբ Ի Գրի­գո­րէ բան («Գրի­գո­րի ե երգ բան») - Գո­վեմք զքեզ, ո՜վ գան­ձա­րան...

- 2բ-3ա Բան վասն գրո­ցս գո­վու­թեան - Շնոր­հա­լից մին աղիւ­սակ...

- 3ա-5բ Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն գրո­ցս, որ կո­չի ցանկ: Կա­մաւն Աս­տու­ծոյ ամե­նա­կա­լին այս ինչ կայ ի տուփ գրո­ցս, որ կո­չի Գան­ձա­րան, եդեալ կար­գաւ ի պայ­ծա­ռու­թիւն տաւ­նից եւ ի զուար­ճու­թիւն տաւ­ն­այ­սի­րաց ան­ձանց, վասն որոյ եւ դրոշ­մա­գիծ մե­լա­նաւ ցու­ցա­նեմք զշա­րա­դ­րու­թիւն գան­ձուց եւ զմե­ղե­դեաց եւ զտա­ղից եւ զյոր­դո­րա­կաց, այլ եւ զա­նուա­նս ասող­ցան իւ­րո­ցն ի փառս Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ է յօր­հ­նեալ յօ­ի­տեա­նս - Ա. Տաղ սր­բոյն Յո­վա­կի­մայ եւ Ան­նա­յի, գանձ եւ... ՁԳ. Գանձ թաղ­ման նն­ջե­ցե­լոց:

Ցան­կի հա­մա­րա­կա­լու­մը չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում բո­վան­դա­կու­թեան

հա­մա­րա­կալ­մա­նը:

1. 6ա-8բ Ա. [Գանձ Յո­վա­կի­մա եւ Ան­նա­յի. Հմր 426, 177ա] («Գրի­գո­րի է») - Գո­յին անե­ղի... ա. 8բ-9ա Տաղ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին («Ա-Ժ») - Աս­տուա­ծա­ծին մայր լու­սոյ... բ. 9աբ Փո­խէ՛ («Մե­ծին Թո­րո­սի») - Մայր կեն­դա­նեա­ց­ըն հո­գոց...

2. 9բ-13ա Բ. Գանձ Աւե­տեաց («Խա­չա­տուր») - Խըն­դու­թեան ձայն, բար­բառ աւե­տեաց... ա. 13բ-4ա Մե­ղե­դի անուշ, տեառ­ն­ըն Ներ­սե­սի ասա­ցեալ («Ներ­սե­սի րգ») - Նոր Եդեմ բա­նա­ւոր տըն­կոյն... բ. 14ա-5ա Նոյն Ներ­սե­սի տեառ­ն­ըն ասա­ցեալ («Ա-Ք») - Այ­սա­ւր երե­ւի ան­տեսն ի բար­ձանց...

3. 15ա-20բ Գ. Գանձ ճը­րա­գ­լու­ցի Ծը­ն­ըն­դեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ («Տեր Մխի­թա­րա») - Տար­փու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 21ա Մե­ղե­դի Պը­լ­ը­զոյ ասա­ցեալ, ի Ծը­ն­ըն­դեան - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն ան­ը­ժա­մա­նա­կեա... (3 տող): բ. 21ա-2ա Յոր­դո­րակ նո­րին ի նմա­նէ («Գո­վեստ ի սուրբ կո») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց հըր­ճուո­ղա­կան հընչ­մա­ամբ...

4. 22ա-4գ Դ. Գանձ Ծն­ըն­դեան եւ մկր­տու­թեան («Մկր­տիչ») - Մա­քուր եւ ամ­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 24գդ Մե­ղե­դի ի Կոս­տ­ըն[դի­նէ] - Կոյս անա­պա­կան եւ ան­խախտ ծը­նո­ղու­թիւն... բ. 24դ-6ա Յոր­դոր[ակ] - Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր մեք հո­գա­պէս...

5. 26ա-9ա Ե. Գանձ Ծն­ըն­դեան [եր­կր]որդ [աւուր] («Խա­չա­տուր») - Խո­րան փա­ռաց Աս­տու­ծոյ բա­նին... ա. 29բ-30բ Մե­ղե­դի մկր­տու­թեան, ի Սր­կա­նէ, Ջրա­ւր­հ­նեա­ցն ասայ - Քրիս­տոս, Բա­ն­ըդ Հա­ւր, ծնունդ ան­ժա­մա­նակ... բ. 30բ-1ա Աս­տուա­ծա­ծին, կոյս երա­նեալ... գ. 31աբ Յոր­դո­րակ նո­րին. նոր Եդե­մն գրած է իւ խն­դ­րու («Երգ Ներ­սի­սի այս է») - Երգ նոր աւե­տեաց բար­բառ...

6. 31բ-3բ Զ. Գանձ եր­րորդ աւուրն, Յո­հա­նէս Ծոր­ծոր[եցոյ] («Յո­հան­ւի­սի եզգ») - Յ[ա]մե­նայն [ժամ աւր­հ­նեմք]... ա. 33բ-4բ Հին­գե­րորդ օուրն տաղ, Նա­րեկ[ացոյ] - Աչ­ք­ըն ծով ի ծով ծի­ծա­ղա­խիտ... բ. 34բ-5բ Յոր­դո­րակ նո­րին Նա­րե­կայ Գրի­գո­րի - Սեաւ եմ, գե­ղե­ցիկ... գ. 35բ-6բ Տաղ թլ­փա­տու­թեան, Կոստ[ան­դին] - Ան­ըս­կիզ­բն Բա­ն­ըդ Հա­ւր... դ. 36բ-7ա Յոր­դոր[ակ] - Ստեղ­ծաւղ ման­կանց մա­նուկ ցու­ցաւ... ե. 37ա-9ա Զ աւրն - Աւե­տիս մեծ խոր­հ­ըր­դոյ... զ. 39ա-40բ Տաղ տեն­չա­լի, ի Սրիկ Կոս­տան­դէ ասաց[եալ] - Կայր կոյսն ի յայ­րին... է. 40բ-3ա Եւթ­նե­րորդ օրն («Ա - Ք») - Առաջ­նա­ճա­շակ պտ­ղոյն...

7. 43ա-5բ Գանձ թլ­փա­տու­թեան («Իթաա») - Ի ժա­մա­նա­կի, /Ի վեր­ջին դա­րի... ա. 45բ-6ա Մե­ղե­դի («Գո­վէստ ի») - [Գ]ովեստ բեր­կ­րա­նաց հըր­ճուող­կան հընչ­մամբ... բ. 46ա Տաղ Ջրա­ւր­հ­նեաց ասայ - Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մե[ծ] յայ­տ­նեալ, /Արա­րի­չն Աս­տուած ի Յոր­դա­նան եկեալ (այս­քան):

8. 46-9ա Է. Գանձ Տեառ­ն­ըն­դա­ռաջ[ի], Մկր­տիչ («Մկր­տիչ») - Մի­ա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 49աբ Տաղ գե­ղե­ցիկ գալ[ստեան] - Մը­տեալ ի տա­ճարն այ­սա­ւր աւ­ծեա­լն Աս­տ­ը­ւած... բ. 49բ-51ա Շր­ջան է եւ յոր­դո­րակ - Այ­սա­ւր ցըն­ծայ Երու­սա­ղէմ եւ զուար­ճա­ցեալ պայ­ծա­ռա­նայ....

9. 51ա-3բ Ը. Գանձ Յո­վան­նու Կա­րա­պե­տին («Մկր­տիչ») - Մե­ծայ­պայ­ծառ փա­ռաւք պա[ն]ծա­լի... ա. 53բ-4բ Տաղ գե­ղե­ցիկ եւ ան[ո]ւշ - Քեզ մա­տու­ցա­նեմք այ­սա­ւր... բ. 54բ-6ա Յոր­դո­րակ տեառն Ներս[էսի] («Ա-Ք») - Ան­մար­մ­նոց հրե­ղի­նաց...

10. 56ա-62բ Թ. Գանձ Պտե­րո­սի հայ­րա­պե­տին («վար­դայ­պե­տի») - Վե­րեր­գեմք հընչ­մամբ...

11. 62բ-8ա Ժ. Գանձ սր­բոց ճգ­նա­ւոր[աց] («Բա­յիւ եր­գել») - Բար­ձ­րեալ ահա­ւոր... ա. 68աբ Մե­ղե­դի անուշ ասայ, թէ ձայն ո[ւնես] - Ան­տո՛ն, ոստ անա­պա­տի... բ. 68բ Ան­ձամբ խո­նար­հիմ ի ճը­գ­նու­թիւ­նս քո...

12. 68բ-74բ ԺԱ. Գանձ հա­մ­օ­րէն ամե­նայն թա­գա­ւո­րաց («Հին­գո­ի­ա­ի­ան») - Հա­մ­գո­ա­կան... ա. 74բ-5ա Տաղ յար­մար ի Ներ­սե­սէ («նվագ Ներ­սի­սի ե») - Նոր դրախ­տի քո, Տէր, զոր ընտ­րե­ցեր յեր­կ­րի­նս... բ. 75բ Յոր­դո­րակ տաղդ ասայ («Ներ­սե») - Նո­րա­հ­րաշ տե­սիլ եւ գե­րա­գոյն քան ըզ­բ­նու­թիւն...

13. 75բ-9ա ԺԲ. Գանձ սր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րա­վա­րին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 79աբ Տաղ սըր­բոյն Սարգ[ս]ի Զաւ­րա­վա­րին - Վը­կա­յից հան­դի­սից հրա­շա­լի... բ. 79բ-80բ Յոր­դո­րակ պի­տա­նի եւ անուշ («Ի Յա­կո­բա զայս երգ») - Ի քէն աղեր­սիւ հայ­ցեմք, պա­տուեալ զաւ­րա­կան...

14. 80բ-3ա ԺԳ. Գանձ սր­բոց Ատո­մեանց նահ[ատա­կաց] («Գրի­գոր») - Գե­ղա­պանծ լու­սով...

15. 83ա-6բ Քա­րոզ սր­բոց Ոս­կեանց եւ Սու­քի­ա­սան­ցն («Խա­չա­տուր») - Խոս­տո­վա­նիմք ըզ­քեզ, Մի­ա­ծին... ա. 86բ-7ա Տաղ սր­բոց Ոս­կեան­ցն եւ Սու­քի­ա­սեան­ցն - Եր­ջա­նիկ, հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Սու­քի­աս... բ. 87ա-8բ Փո­խէ՛ - Բայց նո­քա ոչ զա­հի հա­րեալ...

16. 88բ-95ա ԺԹ. Գանձ սըր­բոյն Սա[հա]կայ եւ Մես­րո­պա թարք­ման­չա­ցն («Բան Աա­րո­զից») - Բար­ձ­րեալ ան­քն­նին... ա. 95ա-6ա Տաղ սր­բոց թարգ­ման­չա­ցն Սա­հա­կայ եւ Մես­րո[պայ] - Ի ձեզ հաս­տա­տեալ կան տի­ե­զերք ամե­նե­քեան... բ. 96ա Փոխ - Տաւն հան­դի­սա­կան տաւ­նեմք...

17. 96ա-9ա Ի. Սր­բոց Վար­դա­նա­ցն եւ Ղե­ւոն­դեա­ցն գանձ («Խա­չա­տուր») - Խրա­մա­տեալ կա­նոնք աւ­րի­նի... ա. 99ա-100ա Մե­ղե­դի անոյշ, ի Մա­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ («Մա­թէ­ո­սի ե») - Մա­քուրք հո­գով, արիք մար­մ­նով... բ. 100ա-1ա Յոր­դո­րա­կ­ըս հինգ - Ի հան­դէս տաւ­նի ձեր րա­խա­ցեալ ցըն­ծամք...

18. 101ա-6բ ԻԱ. Գանձ սր­բոց հայ­րա­պե­տա­ցն Գ ժո­ղո­վոյն, Այ­րի­վա­նե­ցոյն («Այ­րի­վա­նե­ցի») - Աս­տուած կեն­դա­նի... ա. 106բ-7բ Մե­ղե­դի անոյշ, ի Մա­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ («Մա­թէ­ո­սի է») - Մի­այն բա­նին Հա­ւր իմաս­տ­նոյ... բ. 107բ-8բ Փ Յոր­դո­րակ նո­րին («Եր­գս այս նոր ե գրեալ») - Եւ Հա­յաս­տան ան­խախտ կա­ցեալ...

19. 108բ-13բ ԻԲ. Գանձ Աղու­հա­ցից կի­րա­կէ­ի­ցն, Այ­րի­վա­նեց­ւոյն ասա­ցեալ («Երե­ւա­նե­ցին») - Երգ յա­ւէ­ժա­կան...

20. 113բ-5բ ԻԳ. Գանձ Թէ­ո­դո­սի եւ Մեռ­կիւ­րի­ո­սի զի­նօ­ո­րին («Գրի­գոր») - Գո­հա­բա­նեա­լ­ըդ Սուրբ Հո­գի... ա. 115բ-6ա Մե­ղե­դի անոյշ, ի Սրիկ Կոս­տան­դէ ոգեալ - Քա­ջա­մար­տիկ մեծ զի­նուո­րին... բ. 116աբ Խա­ղա­ղա­րար նոր թա­գա­ւոր...

21. 116բ-20ա Եր­կ­րորդ կի­րա­կին զԵր­գս յա­ւեր­ժա­կա­նն ասայ. Մի­ա­շա­բաթ աւրն Կիւր­ղի Երու­սա­ղէ­մայ հայ­րապ[ետին] («Գէ­որ­գէ») - Գո­վեստք յաղ­թա­նակ դը­րուստ գո­վես­տիւ... (120ա «Զտաղն ի ԺԹ հա­մարն գիտ, ի հայ­րա­պե­տա­ցն»):

22. 120ա-2ա ԻԴ. Եր­րորդ կի­րա­կին, յա­նա­ռակ որ­դին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Ան­հաս... (122բ «Չոր­րեք[ե]րորդ շա­բաթ աւրն Յով­հան­նու հայ­րա­պե­տին գանձ զՀայ­րա­պե­տա­ցն ասա, որ ի ԺԹ հա­մարն է, վա­յել է քո­ին»):

23. 122բ-5ա ԻԵ. Չոր­րորդ կի­րա­կին, մե­ծա­տա­նն եւ Ղա­զա­րու («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահա­գին խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Որ գո­յա­ցոյց...

24. 125ա-7ա ԻԶ. Գանձ սր­բոց Քա­ռա­ս­նից, ի տէր Մկրտ­չի («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 127ա-8ա Տաղ ի սր­բոյն Գրի­գո­րէ Նա­րե­կա­ցոյն («Գրի­գո­րի եր­գս այս») - Գունդք սուրբ վը­կա­յի­ցն ի սոս­կա­լի պա­տ­ե­րազ­մին... բ. 128աբ Յոր­դո­րակ պիտ[անի] («Քա­ռա­սու­նսն») - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր...

25. 128բ-31ա ԻԷ. Գանձ հին­գեր­րորդ կիր[ակին], ի դա­տօ[որն] («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին...

26. 131ա-4ա ԻԸ. Գանձ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հզա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 134աբ Մե­ղե­դի անոյշ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին - Գրի­գո­րի­ոս, առա­քի­նի հըս­կող... բ. 134բ-5ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի եւ գե­ղե­ցիկ - Ի յել արե­ւուն արեւ... գ. 135ա-6բ Յոր­դո­րակ պի­տա­նի եւ գե­ղե­ցիկ - Բար­ձ­րա­ցիր, դըշ­խոյ, փա­ռաւք յա­ւրս յի­շա­տա­կի...

27. 136բ-9բ ԻԹ. Գանձ վե­ցեր­րորդ կի­րա­կէ­ին ասա («Գրի­գոր­րի­գոր») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... /... եր­գա­սի գան­ձիս եւ տա­ղի`/ Ան­միտ Գրի­գո­րի... (139ա «...գոյ­նզ­գուն փո­խեա»): ա. 139բ-40ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի («Ապե­տին է») - Ամե­նայն գոր­ծոց ծա­ծուկք անդ հրա­պա­րա­կին...

28. 140ա-4ա Լ. Զերգ յա­ւեր­ժա­կա­նն. գանձ Ղա­զա­րու յա­րու­թեան («Գրի­գո­րի է սա») - Գե­րա­կայ գո­յին... ա. 144աբ Մե­ղե­դի Ղա­զա­րու յա­րու­թեան («Ստե­փան­նո­սի») - Սըր­բոց հրեշ­տա­կաց զար­մա­նս հրա­շա­լից տե­սեալ... բ. 144բ-5բ Յոր­դո­րակ պի­տա­նի եւ անոյշ - Ձայ­նն այն, որ զաշ­խար­հս արար...

29. 145բ-50բ ԼԱ. Գա­լ­ըս­տեան Ծաղ­կա­զ­ար­դին, ի տէր Մխի[թա­րայ] («Հայ­ցէ սի­րով») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 150բ Մե­ղե­դի անոյշ, վա՜յ, խիստ դառն - Անե­ղա­նե­լիդ Աս­տ­ը­ւած հրա­շա­լի փա­ռաւք երե­ւեալ մար­մ­նով... բ. 150բ-1ա [Ա]ստ եբ­րա­յեց­ւոց մա­ն­կունք... գ. 151ա-2ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի եւ գե­ղե­ցիկ - Այ­սա­ւր ցըն­ծան արա­րածք խրա­խ­ճա­նա­պէս աւր­հ­նու­թեամբ...

30. 152ա-7ա ԼԲ. Գանձ Մե­ծի եր­կու­շա­բա­թին ասայ («Ի Մա­թեո­սէ խն­դ­րեաց Գրի­գոր») - Ի սկզ­բան Էին... ա. 157աբ Մե­ղե­դի Աւագ եր­կու­շա­բա­թին ասայ - Որք ի տէր Յի­սուս հա­ւա­տով էք... բ. 157բ-8ա Փ - [Ա]նդ ի մէջ դրախ­տին երեք ան­ձինք կա­յին... գ. 158աբ Բա­րե­րար եւ մար­դա­սէր փըր­կիչ ցու­ցար...

31. 158բ-63ա ԼԳ. Մե­ծի երեք­շա­բա­թն («ԶՄ[ա]թեո­սէ [խ]ն[դրեաց Գրի­գոր]) - Զկա­մս արար­չին... (161ա «... լա­լով ասա, զի վա՜յ է մեզ, թէ ինչ եմք լի­նե­լոց»): ա. 163աբ Մե­ղե­դի անոյշ, Աւագ երեք­շա­բա­թի ասայ - Քեզ, ո՜վ տէր Յի­սուս, ձայ­նեմ... բ. 163բ-4բ Ահ, սար­սա­փե­լով դո­ղամ... գ. 164բ-5բ Այլ յոր­դո­րակ պի­տա­նի - Որք ըն­կա­լայք ի գործ զքան­քար տե­րու­նա­կան... դ. 165բ-6ա Փ - Ի քո սոս­կա­լի ձայ­նետ...

32. 166ա-8բ ԼԴ. Գանձ Աւագ չո­րեք­շա­բա­թին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ անե­ղին... ա. 168բ-9ա Մե­ղե­դի Մե­ծի չո­րեք­շա­բա­թին ասայ - Զկիզ­բ­ըն հա­մայ­նից արա­րա­ծոց գո­յից... բ. 169աբ Փ Տաղ պի­տա­նի եւ անոյշ - Գառն անա­րատ պա­տա­րագ... գ. 169բ-70ա Փ Յոր­դո­րակ գե­ղե­ցիկ - Որ վա­ս­ըն մեր յեր­կ­նից յեր­կիր երե­ւե­ցար...

33. 170ա-5ա ԼԵ. Գանձ Աւագ հինգ­շա­բա­թին, ի տէր Մխի­թա­րայ ասա­ցեալ («Զմա­կա­սոկ­բս») - Զա­հեղ զան­ք­ըն­նին... (173ա «...տա­նն առա­ջն` զՊա­կա­սոր­դս»): ա. 175աբ Մե­ծին Ե շա­բա­թի - Փա­ռաց թա­գա­ւորն, որով նըս­տի ընդ Հա­ւր... բ. 175բ-6ա Փ - Չը­քեալ լու­ծա­նէր մի­նն ի յընտ­րեալ գա­ռանց...

34. 176ա-81ա ԼԶ. Գանձ Աւագ ուր­բա­թին, ի Մա­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ ասա­ցեալ («Ի Մթ­է­ա­ո­սէ խըն­դ­րեաց Գրի­գոր») - Ի յան­մար­մ­նա­կան... ա. 181աբ Մե­ղե­դի անոյշ, ի տէր Ներ­սե­սէ - Ի յուր­բա­թուն Մե­ծի զատ­կիս... բ. 181բ-3ա Տաղ անոյշ, ի Ներ­սէ­սէ («Ա-Ն») - Անեղ Որ­դին Հա­ւր մի­ա­ծի­նն... գ. 183ա Փ («Շ-Ջ») - Շնոր­հաւք Սըր­բոյ Հո­գոյն... դ. 183ա-4բ Ողբ Աս­տուա­ծա­մա­ւրն, ողոր­մա­գին - Աս­տուա­ծա­ծին սըր­բու­հին... ե. 184բ-5ա Փ - Ծա­րա­ւե­ցաւ Տէրն ի խա­չին որ­պէս ըզ­մարդ...

35. 185ա-7ա ԼԷ. Գանձ թաղ­ման ճրա­գու­լու­ցին ասա («Մկր­տիչ») - Մեծ ու ահա­գին խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 187աբ Մե­ղե­դի անոյշ ասա - Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ասեմ...բ. 187բ-8ա Շր­ջա­նա­կն է - Զա­մուրս իմ քա­կել կա­մի... գ. 188աբ Տաղ թաղ­ման Տեառն ասա - Այ­սա­ւր է շա­բաթ եւ լը­ռու­թեան հան­գիստ յեր­կ­րի... դ. 188բ-9բ Յոր­դո­րակ պի­տա­նի - Այ­սա­ւր երե­ւի աւե­տիս ձեզ, նըն­ջե­ցե­լոցդ...

36. 189բ-2ա ԼԸ. Գանձ Յա­րու­թեան սր­բոյ Զատ­կին, կի­րա­կի աւրն ասա («Մկր­տիչ») - Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիդ մի­ա­ծին... ա. 192ա Տաղ ազ­նիւ, ի տէր Ներ­սէ­սէ ասա­ցեալ («Զեր») - Զոր իմն աւե­տեաց բար­բառ նո­րազ­ւարճ ձայ­նիւ... բ. 192բ («Սե­ւի ե») - Սի­րով խըն­կա­բեր կա­նայ­քն աւե­տիս տա­յին... գ. 192բ-3ա («Աա­յոց կա­թո­ղի­ո­սի») - Աա­ւր կա­մաւ իջեալ Որ­դին մար­մին ըզ­գե­ցաւ...

37. 193ա-6բ Խ. Գանձ Յա­րու­թեան, ի տէր Մխի­թա­րայ ասա­ցեալ («Տե­րուն») - Տէր տէ­րու­նա­կան... (193բ «Եր­կ­րորդ աւուրն»): ա. 196բ Մե­ղե­դի անոյշ ասա եւ սի­րուն - Աւե­տիս, միշտ աւե­տեաց հըն­չու­մն... բ. 196բ-7ա Տաղ Յա­րու­թեան («Գրի­գոր») - Գո­չէր հրեշ­տա­կն ի վի­մին...

38. 197ա-9բ ԽԱ. Գանձ եր­րորդ աւուրն Յա­րու­թեան («Ական») - Արդ, լու­սա­ւո­րեա՛... ա. 199բ-200ա Տաղ Աւե­տեաց - Ի սմին աւուր յայ­լում դի­մաց... բ. 200աբ Մե­ղե­դի անոյշ, ի Նա­րե­կա­ցոյ - Հա­ւուն, հա­ւուն ար­թ­նա­ցեալ... գ. 200բ-1ա («Յ-Ք») - Յա­րու­ցեալ յեր­րորդ աւուուր...

39. 201ա-3ա ԽԲ. Գանձ չոր­րորդ աւուրն Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ ձայ­նիւ ցըն­ծա­լի... ա. 203աբ Տաղ Յա­րու­թեան - Յա­րեաւ յա­ւուր եր­րոր­դին... բ. 203բ-4ա Յոր­դո­րակ պի­տա­նի - [Յ]արեաւ փա­ռաց թա­գա­ւորն, աւե­տիս...

40. 204ա-6ա ԽԳ. Գանձ հինգ աւուրն Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 206ա-7ա Փառ Աւե­տա­րա­նին - Յի­սուս, թա­գա­ւո­ր­ըն փա­ռաց... բ. 207ա Տաղ - Յայն­ժամ սի­րով տի­րա­կան... գ. 207ա-8բ Փո­խէ՛ - Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան...

41. 208բ-10բ ԽԴ. Գանձ եր­րորդ աւուրն Յա­րու­թեան կար­գին («Գրի­գ­տը») - Գո­յից արար­չին... (209բ «...վե­ցեր­րորդ աւուրն...»):

42. 210բ-3ա ԽԵ. Գանձ Յով­հան­նու գլ­խատ­մա­նն («Գրի­գոր») - Գո­յա­կն էա­կան... /Եր­գոյս ասո­ղին/Եւ սըր­բա­գ­րո­ղին`/Ան­միտ Գրի­գո­րին... ա. 213ա-4ա Տաղ ի Մա­քիս­տ­րոս իշ­խա­նէ ի պա­րո­նոն Գրի­գո­րէ («Կա­րա­պե­տին տաղ») - Կա­րա­պետ սուրբ հա­ւա­տոյ...

43. 214ա-7բ ԽԶ. Գանձ նոր կի­րա­կէ­ին Յա­րու­թեան («Գրի­գո­րի է») - Գաղ­տ­նի խոր­հ­ըր­դին... /Եր­գոյս եր­գաւ­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի`/ Ան­միտ Գրի­գո­րի...

44. 217բ-20բ ԽԷ. Աշ­խար­հա­մա­տ­րան եկե­ղե­ցոյն Երու­սա­ղէ­մի («Մկր­տիչ») - Մաք­րեալ տա­ճար սուրբ տէ­րու­նա­կան...

45. 220բ-4ա ԽԸ. Գանձ Երեւ­ման սուրբ խա­չին («Ի Մաթ­սո­սե [խ]նդ­րաց Գրի­գոր») - Իս­կա­կից Որ­դի...

46. 224ա-6ա ԽԹ. Գանձ Համ­բարձ­մա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ տաւ­նիս ահա­գին...

47. 226ա-9ա Ծ. Գանձ Մե­ծա­հ­րա­շի կի­րա­կին, ի Մա­թէ­ո­սէ («Մտթ­տո­սի է, խն­դ­րեաց Գրի­գոր») - Մի­ակդ ահա­ւոր... (226բ-7ա «...եր­կ­րորդ ծաղ­կա­զ­ար­դին ասա»):

48. 229ա-31բ ԾԱ. Գանձ Հոգ­ւոյն գա­լս­տեա­նն ի սուրբ վեր­նա­տա[նն] («Վա­նիկ ասա») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ, գո­վեալ... ա. 231բ-2ա Յոր­դո­րակ Հո­գոյ գա­լս­տեան («Նվա­գե Հոգ­ւոյն տը­վո­ղի[ն] իմաստ բա­նի ընդ ձայ­նի») - Ներ­հիւ­սես­ցուք քաղ­ցր եղա­նակ...

49. 232ա-7ա [ԾԲ.] Գանձ սըր­բոց Հռիփ­սի­մեան­ցն եւ Գա­յի­ա­նեան­ցն («Վկա­յա­ա­նո­նաց») - Վա­յել­չա­կա­նաց... ա. 237ա-8բ Տաղ ազ­նիւ ասա - Եր­ջա­նիկ, հո­գի­ա­հ­րաշ երա­նե­լին սուրբ Հռիփ­սի­մէ...

50. 238բ-41ա ԾԳ. Գանձ կա­թ­ու­ղի­կէ եկե­ղե­ցոյ ասայ («Տա­ւե­ցի») - Տա­ճարդ եր­կ­նա­յին... (239ա «...Շո­ղա­կա­թին այլ զայս ասա»): ա. 241բ-2ա Եր­կու ար­դար­ք­ըն մի­ա­ցան...

51. 242ա-4ա ԾԴ. Գանձ սուրբ ման­կան­ցն Բեթ­ղա­հե­մի («Խա­չա­տուր») - Խան­դա­ղա­կաթ սըր­տիւ տեն­չա­լի... ա. 244բ-5ա Յոր­դո­րակ անոյշ եւ պի­տա­նի ասայ («Ա-Ք») - Ար­թունք, զը­ւար­թունք...

52. 245ա-9բ ԾԵ. Գանձ սուրբ Լու­սա­ւոր­չին («Ղա­զա­րե») - Ղամ­բար հո­ղա­նիւթ յԱ­դա­մայ զար­մէն... ա. 249բ-51ա Տաղ տեառն Ներ­սե­սի ասա­ցեալ ի սուրբ Լու­սա­ւո­րի­չն - Արդ ի մինչ նո­ցայ վաղ­ճան առեալ...

53. 251ա-3բ ԾԶ. Գանձ որ­դոց եւ թո­ռանց նըր­բոյ Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին («Նից ալ») - Նոր թագ պե­տա­կան... ա. 253բ-4ա Յոր­դո­րակ որ­դոց եւ թոռ[անց] («Գրի­գո­րի ե») - Գո­վեստ քեզ, բա­րեաց պատ­ճառ, Քրիս­տոս կեն­դա­նի...

54. 254ա-6բ ԾԷ. Գանձ սր­բոյն Ներ­սե­սի, ի Գրի­գո­րէ («Գրի­գո[ր]») - Գոյ մեզ ցըն­ծա­լի...

55. 257ա-61բ ԾԸ. Գանձ մար­գա­րէ­ի­ցն, ի տէր Մխի­թա­րայ («Խոր­հար­խո­ցն») - Խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին...

56. 261բ-4բ ԾԹ. Գանձ սըր­բոյ Տա­պա­նա­կին («Ի խ[ն]դր­րո [վ]ար­դա­պե­տին Գրի­գո­րին») - Իմ­աս­տու­թիւն ան­ճառ անե­ղին... / ՛Ւ Առա­քե­լին` եր­գաւ­ղի սո­րին... ա. 264բ-5ա Տաղ սր­բոյ տա­պա­նա­կին - Մայր հա­ւա­տոյ սուրբ հար­ս­նա­րան...

57. 265ա-7ա Կ. Գանձ Վար­դա­վա­ռին ասայ («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 267ա-8ա Տաղ ի տէր Ներ­սէ­սէ ասա­ցեալ - Գաւ­հար վար­դ­ըն վառ առեալ...

58. 268ա-70ա ԿԲ. Գանձ Փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին ասայ («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ հրա­շա­կերպ վե­հին... ա. 270աբ Տաղ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին, եր­կ­րորդ օրն («Ա-Ի») - Աս­տուա­ծա­ծին մայր լու­սոյ... բ. 270բ-1բ Այլ տաղ Աս­տուա­ծած[ն]ին, [ե]րրորդ աւրն ասայ - Խըն­կի ծա­ռի նը­ման ես...

59. 271բ-4ա ԿԳ. Գանձ սր­բոց հայ­րա­պե­տա­ցն Նի­կի­այ սուրբ ժո­ղո­վոյն («Հե­թույ») - Հը­զա­ւր զաւ­րու­թեան... ա. 274աբ Տաղ սուրբ հայ­րա­պե­տաց («եր­գս այս նոր է ե») - Եւ Հա­յաս­տան ան­խախտ կա­ցեալ...

60. 274բ-7ա Գանձ Նա­ւա­կա­տեաց սուրբ Խա­չին ասա («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փայլ­մամբ իբր ըզ­բոց... ա. 277աբ Տաղ ազ­նիւ ասայ («Ի Ներ­սի­սէ») - Ի մի յար­մա­րու­թիւն զո­գիս ընտ­րեալ քոց ան­դ­րան­կաց...

61. 277բ-80ա ԿԴ. Գանձ սուրբ Խա­չին, ի Թլ­գու­րան­ցոյն ասա­ցեալ («Յո­վան­նես») - Յայն եդե­մա­կան... ա. 280աբ Տաղ ազ­նիւ ասայ - Հո­սեալ հրե­ղի­նաց դա­սու­ցն առ գե­րեզ­մա­նին...

62. 280բ-3ա ԿԹ. Գանձ սըր­բոյն Գէ­որ­գեայ Զաւ­րա­վա­րին ասայ («Խա­չա­տուր») - Խըն­դայ­հ­րա­ւէր մա­ն­կունք Սի­ո­նի... ա. 283աբ Տաղ Գէ­որ­գեայ Զա­ւր[ավա­րին] - Րա­մեալ ըզ­կի­ր­ըս տան­ջա­նաց...

63. 283բ-6բ ԿԶ. Գանձ Վա­րա­գայ Սուրբ Խա­չին, ի Գրի­գո­րէ ասա­ցեալ («Գրի­գո­րի ի սա») - Գլուխն եկե­ղեց­ւոյ... ա. 286բ-7ա Ես խաչ կեան­գ­ը­նել կա­միմ, ան­ն­ը­ման...

64. 287ա-91ա ԿԷ. Գանձ սուրբ առա­քե­լո­ցն եաւ­թա­նա­սուն եւ Բ («Յոհ[ա]ան­նէս») - Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 291ա-2ա Փո­խէ՛ զձայնդ եւ ասա՛յ զյոր­դո­րակդ - Աղա­չա­նաւք մա­քուր դա­սին...

65. 292ա-5ա ԿԸ. Գանձ Խաչ­գիւ­տին ասայ («Խա­չա­տուր») - Խա­չի քո, Քրիս­տոս, եր­կիր պա­գա­նեմք... ա. 295ա-6ա Տաղ Խաչ­գիւ­տին է, ասա՛ - Ի գը­տա­նել կե­նաց փայ­տին...

66. 296ա-8բ Գանձ հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն Գաբ­րի[էլի] («Մկր­տի[չ]») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ հրա­շա­կան...

67. 298բ-302բ Հ. Գանձ Յով­հան­նու Ոս­կի­բե­րա­նին ասայ («Ատս Յո­հա­նու Ոս­կէ­բե­րա­նին») - Աւր­հ­նեալ ՛ւ ընտ­րեալ գուն­դն եր­կո­տա­սա­նն... / ՛Ւ Առա­քե­լին` եր­գաւ­ղի սի­րին...

68. 302բ-6բ ՀԱ. Գանձ Բար­դ­ու­ղի­մէ­ո­սի եւ Յու­դա­յի եւ Թա­դէ­ո­սի («Գրի­գո­րի է») - Գե­րար­փիդ պայ­ծառ... /Գան­ձիս ասո­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի...

69. 306բ-9ա ՀԲ. Գանձ սր­բոյն Յա­կով­բայ Մըծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տին ասայ («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­համ­բաւ անուն գո­վե­լի... ա. 309աբ Յոր­դո­րակ Մա­թէ­ո­սի («Շար­դապ[ե]տ») - Շար­ժիչ հա­նուրց եկե­ղե­ցեաց...

70. 309բ-12բ ՀԳ. Գանձ Դաւ­թի եւ Յա­կով­բայ, ի Խա­չա­տուր («Խա­չա­տուր») - Խորք ան­ք­ըն­նին, ան­ճառ ան­հա­սին... ա. 312բ-3ա Յոր­դո­րակ Դօթ[ի] եւ («Յո­հա­նե­սե») - Յա­կով­բոս, ընտ­րեալ վը­կայ, որ­դի Յով­սե­փայ...

71. 313ա-6ա ՀԴ. Գանձ սր­բոյն Ստե­փա­նո­սի Նա­խայվ­կա­յին աս[ա] («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մահ թ[ա]գա­ւոր... ա. 316ա-7ա Յոր­դո­րակ ի տէր Ներ­սե­սէ աս[ացեալ] («Ի Ներ­սի­սե կա­թո­ղի­կո­սե») - Ի գա­ւա­զա­նէն Յես­սեա ստեղ­ծեալ Ստե­փա­նոս...

72. 317ա-22ա ՀԵ. Գանձ Պե­տ­րո­սի եւ Պաւ­ղո­սի գըլ­խա­ւոր առա­քե­լո­ցն («Սար­գիս գկիչ») - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն...

73. 322ա-6բ ՀԶ. Գանձ Որդ­ւո­ցն որոտ­ման Յո­հա­նու («Գրի­գո­րի տ սա») - Գը­թա­ցեալ քո­յին... /Գան­ձին ասո­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­ըր­չի`/ Աղ­քատ Գրի­գո­րի... ա. 326բ-7բ («Ներ­սէ­սի երգ») - Նոր լոյս յար­փե­նոյն վա­ռեալ Որ­դի­քն որոտ­ման...

74. 327բ-9բ ՀԷ. Գանձ սր­բոյն Բար­ս­ղի Կե­սա­րա­ցոյն, Խա­չա­տուր վար­դա­պետ («Խա­չա­տու») - Խա­չա­բարձ ար­հի պան­ծա­լի... /... յա­ւի­տեան յա­հա...// (շար. թա­փուած):

75. 330ա [Գանձ մար­տի­րո­սաց («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ [...որ նախ վը Հմր 426, 163ա, 164բ] կա­յեալ/ Եւ Գրի­գո­րի, որ մեզ լոյս ծա­գեալ...

76. 330ա-3բ ՀԸ. Գանձ թաղ­ման նըն­ջե­ցե­լո­ցն ասա («Ման­վեկ­զա») - Մինդ ի յԷ­էն, Բանդ, որ ի Հաւ­րէ... /... Ի ձայ­նի զըս... // (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

334ա (սկ. պա­կա­սա­ւոր) [լայն]ատա­րած, քան զեր­կիր, պա­տուա­կան քան զա­մե­նայն ակու­նս գե­ղե­ցի­կս: Սայ` մար­գա­րէ­ից գու­շա­կու­մն, վար­դա­պե­տաց` դօ­ա­նու­թիւն, մար­տի­րո­սաց` յաղ­թա­նակ, հայ­րա­պե­տաց` քա­նոն, մի­ան­ձ­նա­ցե­լոց` կրաւնք, կու­սա­նաց` սըր­բու­թիւն, ման­կանց` դաս­տի­ա­րակ[ու­թիւն], ծե­րոց` իմ­աս­տու­թիւն:

Գրե­ցօ այս հո­գե­ւոր Գան­ձա­րա­նս ի թվ. Հա­յոց ՋԻԳ (1474), ձե­ռամբ ան­ար­ժան եւ անա­րուեստ ծրո­ղի` Ալեք­սի­ա­նո­սի, ան­ար­ժա­նս ի կար­գից: Այ­լեւ աղա­չեմ զա­մե­նե­սեան խո­շո­րու­թեան եւ սղա­լա­նաց գրոյս ան­մե­ղա­դիր [լեր]ուք, զի առա­ջի գիրն էր, եւ հե­ծե­ծա­նօք յե­րե­սս ան­կեալ աղա­չեմ, զի որք տե­սա­նէք, կար­դայք եւ օրի­նա­կէք, յի­շես­ցէք զա­ն­ար­ժա­նս ի յա­ղօ­թս ձեր, եւ զձեզ յիշ[է] Տէ[ր] յիւր ար­քա­յու­թիւն. ամէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1ա (Նօ­տր­գիր) Կա­մաւ ամե­նա­կա­լի Աս­տու­ծոյ ես` Մ[ատ­թէ]ոս քա­հա­նայ, ըս­տա­ցայ եւ գնե­ցի զԳան­ձա­րա­նս ի հա­լալ ար­դեանց իմոց յի­շա­տակ ինձ եւ ծնո­ղաց իմոց, հա­ւրն իմ` /// Թա­թէ­ոս իրի­ցին, եւ մա­ւրն իմ` Բախ[տաւ]որին, եւ ամուս­նոյ իմոյ` Շն­հա­ւո­րին, եւ որ­դոց իմոց` Ամի­րա­սա­դին, /// Մխի­թար իրից[ին], հար­ս­ներն Փ///ու­մին եւ Հնա­զան­դին եւ հանդ[եր]ձեալ զա­ւա­կա­ցն /// ի ս[ուրբ] քա­ղա­քին, որ տղայ հա­սա­կաւ են փո­խեալ:

Աղա­չեմ զձեզ, ո՜վ դասք լու­սե­րա­մից, որ հան­դի­պիք սուրբ գրո­ցս կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, յի­շե­ցէք ի սուրբ աղաւ­թս ձեր զիս` զա­ն­ար­ժան Մա­թէ­ոս երեց[ն], եւ զա­մե­նայն արեան մեր­ձա­ւորն իմ եւ [փրկ]իչն Աս­տուած զձեզ յի­շէ իւր ար­քա­յութ[իւն]. ամէն եւ եղի­ցի: Ի թվիս ՋԾԶ (1507):

334բ Զմե­ղայ­պա[ր]տ, սու­տա­նու[ն], փծու[ն] գր­չի` Սի­մէ­ոն սար­կա­ւա­գին զվեր­ջին նո­րոգ[ող] սուրբ Մաշ[տ]ոցիս Գան­ձայ­տե­տր ասի, թէ կազ­մեմ իմ հո­գոյ հա­մար, նայ Աս­տուած չի թող: Ով որ տես­նու, մի բե­րան Ողոր­մի ասէք, եւ Աս­տուած ձեզ ողոր­մի:

39բ Ես` Առա­քել չմոնթ || (40ա) գի­րե­ցի, ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ:

133բ Ես Աբ­րա­հահ գրեց:

1բ (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Այս Գան­ձա­րա­ն­ըս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա, տէր մեր Յի­սուս Քրիս­տոս, Աս­տուած:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1բ, 102բ, 195բ, 334բ Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է (սեւ): 6ա Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա գր­քա­տա­նն է, 1813 (կար­միր):

Գր­չա­փորձ` 1բ (Կի­սա­խո­րան նկա­րե­լու փորձ): Ծա[ղ]կե­ցի ու լաւ չէ, ապայ թո­ղու­թիւն արէք Սար­կի­սին: 39բ, 40ա, 44բ, 79բ, 80ա, 85բ, 133բ, 231բ, 232ա, 260բ, 282բ, 287ա, 334բ (առան­ձին տա­ռեր, բա­ռեր):

475

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

Եզ­ըն­կա -1773 թ.

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր Արե­ւե­լ­ցի:

ԹԵՐԹ` 242. չգ­րուած` 1աբ, 242բ: ՊՐԱԿ` 1 x 5 + Ա-Ի x 12 (Ժ 13, Ի 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,8 x 13,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 66ա): ՏՈՂ` 19-22: ԿԱԶՄ` սեւ կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, դռ­նա­կի աս­տա­ռը` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կի­սա­խո­րան` 7ա: Ճա­կա­տա­զարդ` 139ա: Լու­սան­ցա­զարդ` բու­սա­կան: Զար­դա­գիր` հան­գու­ցա­գիր: Գոյ­ներ` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից տեղ-տեղ խու­նա­ցած, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը բամ­բա­կա­կա­լած, առան­ձին թեր­թեր ցե­ցա­կեր, որոշ բա­ռեր եղ­ծուած, կազ­մի թի­կուն­քը ճեղ­քուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-4ա Ա. Գանձ աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին ասա («Խա­չա­տուր») - Խըն­դու­թեանց ձայն, բար­բառ աւե­տեաց... ա. 4բ Աւե­տիս մեծ խոր­հ­ըր­դոյ... բ. 5աբ («Գո­վեստ ի սուրբ կոյսն Մա­րի­ամ է») - Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց հըր­ճուո­ղա­կան ձայ­նիւ...

- 6աբ Ցանկ է Գան­ձա­րա­նիս եւ Տա­ղա­րա­նի - Ա. Աւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին... ՀԲ. Նն­ջե­ցե­լոց, ի թա­ղու­մն ասայ:

2. 7ա-10բ [Բ]. Գանձ Ճրա­գա­լու­ցին, ի տէր Մխի­թա­րայ («Տէր Մխի­թա») - Տար­փու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 10բ-1բ Մե­ղեդ[ի] անուշ եւ ձայնդ քաղ­ցր ասայ - Քրիս­տոս, Բա­ն­ըդ Հա­ւր, ծը­նունդ ան­ժա­մա­նակ...

3. 11բ-4ա Գ. Գանձ Ծնն­դեան առա­ջի աւուրն («Մկր­տիչ») - Մա­քուր եւ ան­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 14ա-5ա Տաղ Ծնն­դեան - Հըր­ճուիմք այ­սա­ւր մեք հո­գե­պէս...

4. 15ա-8ա Դ. Գանձ Ծն­ըն­դեան եր­կ­րորդ աւուրն («Խա­չա­տուր») - Խո­րան լու­սոյ Աս­տու­ծոյ Բա­նին... ա. 18ա Տաղ - Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մեծ յայ­տ­նեալ...

5. 18բ-20բ Ե. Գանձ Ծնն­դեան եր­րորդ աւուրն ասա («Գրի­գոր») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­լի... ա. 20բ-1ա Տաղ («Ա-Ք») - Այ­սա­ւր երե­ւի ան­հասն ի բար­ձանց...

6. 21ա-3ա Զ. Գանձ Ծնն­դեան չոր­րորդ ա[ւուրն] («Գրի­գո­րի է») - Գո­յին անե­ղին... ա. 23աբ Տաղն ասա - Ի ծն­ըն­դեան Մա­րի­ա­մու... բ. 23բ-4ա Փոխ - Զմի­տս ան­փո­փեալ յու­շո­վ­ըն գայ...

7. 24ա-6ա Է. Գանձ հին­գե­րորդ աւուր Ծն­ըն­դեան («Խա­չա­տուր») - Խըն­դայ­խո­րան Աս­տու­ծոյ բա­նին... ա. 26ա-7ա Տաղ է, աս[ա՛]յ («Ա-Ք») - Ան­ճառ է խոր­հուրդ սըր­բոյ Յայ­տ­նու­թեան...

8. 27ա-9ա Ը. Վե­ցե­րորդ աւուր Ծնն­դեա­նն («Յո­վա­նէս») - Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... ա. 29աբ Ող­ջո՜յն ընդ քեզ, Մա­րի­ամ... բ. 29բ-30ա Ծա­ղիկ պայ­ծառ ծո­վա[յ]ին...

9. 30ա-2բ Թ. Գանձ եւթ­նե­րորդ աւուր Ծն­ըն­դեան («Խա­չա­տուր») - Խո­րան փա­ռաց Աս­տու­ծոյ բա­նին... ա. 32բ-3ա Տաղ - Ան­ըս­կիզ­բ­ըն Բա­ն­ըդ Հա­ւր...

10. 33ա-5ա Ժ. Գանձ Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին ասա («Մկր­տիչ») - Մի­ա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 35ա-6ա Տաղ գա­լ­ըս­տեան - Այ­սա­ւր ցըն­ծա Երու­սա­ղէմ եւ զուար­ճա­ցեալ պայ­ծա­ռա­նայ... բ. 36աբ Յոր­դո­րակ է - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւորն...

11. 37ա-8բ ԺԱ. Գանձ Յով­հան­նու Կա­րա­պե­տին եւ Մկրտ­չի («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք պան­ծա­լի... ա. 38բ-9ա Տաղ ասայ - Քեզ մա­տու­ցա­նեմք այ­սա­ւր...

12. 39ա-41բ ԺԲ. Գանձ Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տի եւ Աբի­սո­ղո­մա սար­կա­ւա­գին («վար­դայ­պետ») - Վե­րա­ւր­հ­նեալ, գո­վեալ... (40բ-1ա «...ապա այն տա­րին գրե­ցաւ, որ Դ աւր կայր յԸ-աւ­րէ­ից մէ­ջն...»):

13. 42ա-6ա ԺԳ. Գանձ Ան­տո­նի եւ այլ ճգ­նա­ւո­րա­ցն («Բա­յիւ եր­գլ») - Բար­ձ­րեալ ահա­ւոր... ա. 46ա Ան­տո՛ն, Ան­տո՛ն, ոստ անա­պա­տի... բ. 46աբ Ան­ձամբք խո­նար­հիմք ի ճը­գ­նու­թիւ­ն­ըս քո...

14. 46բ-51ա ԺԴ. Գանձ սր­բոց թա­գա­ւո­րա­ցն ասայ («Հին­գէ­տա­ան») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 51աբ Տաղ ասայ - Այ­սա­ւր տաւ­նէ եկե­ղե­ցի...

15. 51բ-5ա ԺԵ. Գանձ Վա­հա­նայ Գող[թ]նա­ցոյ­նոյն («Խա­չա­տուր») - Խո­րան քեզ ող­բայ, մայր կա­թ­ու­ղի­կէ... ա. 55բ Շնոր­հաց Հո­գոյն ըն­դու­նա­րան...

16. 56ա-7բ ԺԶ. Գանձ ամե­նայն մար­տի­րո­սաց («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ...

17. 58ա-60ա ԺԷ. Գանձ ամե­նայն սուրբ մար­տի­րո­սաց («Դա­հի­թէ») - Դա­ւա­նե­ցէք, որ­դիք աւ­րի­նաց... ա. 60ա-1ա Տաղ - Պա­ղա­տա­նաւք Աս­տուա­ծած­նին...

18. 61բ-4բ ԺԸ. Գանձ Յու­նա­նու ուր­բա­թուն («Գրի­գո­րի է») - Գո­յիդ կա­տա­րեալ... /Գան­ձիս ասո­ղի/Եւ սըր­բա­գ­րի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 64բ-5ա Տա­ղս ասայ - Լուան զբար­բառ մար­գա­րէ­ին...

19. 65բ-7բ ԺԹ. Գանձ սր­բոյն Սարգ­սի եւ որ­դոյ նո­րա («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 67բ-8ա Տա­ղս ասայ - Վը­կա­յից հան­դի­սից հը­րա­շա­լի...

20. 68-70բ Ի. Գանձ սր­բոց Ատո­մեանց («Գրի­գո­րի») - Գե­ղա­պանծ լու­սով... ա. 70բ-1ա Սուրբ նա­հա­տակ, Ատոմ գո­վեալ...

21. 71բ-4ա ԻԱ. Գանձ սր­բոց Սու­քի­ա­սանց («Գրի­գո­րի ե սա») - Գանձ սի­րոյ քո­ին... /Եր­գո­ղ­ըս բա­նի,/Գան­ձիս եւ տա­ղի`/ Գրի­գոր եղ­կե­լի... ա. 74աբ Տաղ - Եր­ջա­նիկ, հո­գի­ա­հ­ը­րաշ երա­նե­լին սուրբ Սու­քի­աս... բ. 74բ-5ա Փ - Իսկ որ­դո­ց­ըն Սա­թեն­կայ...

22. 75ա-7բ Գանձ սր­բոց Ոս­կեանց քա­հա­նա­յից («Խա­չա­տուր») - Խոս­տո­վա­նիմք ըզ­քեզ, Մի­ա­ծին...

23. 77բ-81բ ԻԳ. Գանձ սր­բոյն Սա­հա­կայ հայ­րա­պե­տին («Բան քա­րոի») - Բար­ձ­րեալ ան­ք­ը­նին... ա. 82ա Տաղ - սուրբ վար­դա­պե­տ­ըն մեր ըն­դ­րեալ... բ. 82աբ Փ - Արդ, եր­կո­քին սո­քայ ըն­դ­րեալ...

24. 83ա-5բ ԻԴ. Գանձ սր­բոց Ղե­ւոն­դեանց եւ Վար­դա­նանց («Խա­չա­տուր») - Խը­րա­մա­տեալ կա­նոն աւ­րի­նին... ա. 85բ-6ա Տաղ ասայ - Ի հան­դէս տաւ­նի ձեր խրա­խա­ցեալ ցըն­ծամք... բ. 86աբ Փ - Քա­հա­նայք պա­տուեալք, աւծ­մամբ Սուրբ Հո­գոյն շնոր­հաց...

25. 86բ-90բ ԻԵ. Գանձ սր­բոց հայ­րա­պե­տա­ցն երեք ժո­ղո­վոյն («Այ­րի­վա­նե») - Աս­տուած կեն­դա­նի... ա. 90բ-1ա Ներ­սէ­սի - Խոս­տով[ան]իմ Աս­տուած ըզ­Հայր... բ. 91աբ Նոյն բա­նն, որ էր ծնուն­դն Աս­տու­ծոյ Հա­ւր...

26. 92ա-4ա ԻԶ. Գանձ սր­բոյն Թէ­ո­դո­սի եւ Մեռ­կե­ռի­ո­սի զաւ­րա­վա­րա­ցն («Գրի­գոր») - Գո­հա­բա­նեալ ես, տէր, Սուրբ Հո­գի... (92ա «Նա­րե­կա­ցոյ ասա­ցեալ»): ա. 94աբ Թէ­ո­դո­սի եւ Մեռ­կե­ռի­ո­սի տաղ - Քա­ջա­մար­տիկ մեծ զին[ու]որին... բ. 94բ-5ա Խա­ղա­ղա­րար սուրբ թա­գա­ւոր...

27. 95ա-8ա ԻԷ. Գանձ եր­կ­րորդ կի­րա­կէ­ին աղ­ցից («Մեր զան») - Մե­ղայ, Տէր, մե­ղայ... (95ա «Վե­ցե­րորդ կի­րա­կին այլ ասայ»): ա. 98աբ Տաղ - Նոյն այս խոր­հուրդ յոյժ գե­րա­գոյն...

28. 99ա-100բ ԻԸ. Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր») - Գը­թա­ցեալ քո­ին... ա. 101աբ Տաղ - Այ­սա­ւր եւ մեք ցըն­ծամք տաւ­նիւս...

29. 101բ-3ա ԻԹ. Եր­րորդ կի­րա­կէ­ին, յա­նա­ռակ որ­դին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան, /Ան­ճառ... ա. 103բ-4ա Տաղ - Բա­րեաց պատ­ճառ, Տէր բա­րե­գութ...

30. 104ա-7ա Լ. Գանձ Յո­հան­նու Երու­սա­ղէ­մայ հայ­րա­պե­տին («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հրա­ւիր­մամբ քո­ոյ գա­լս­տեան...

31. 107ա-9ա ԼԱ. Չոր­րորդ կի­րա­կէ­ին գանձ ի մե­ծա­տու­նն եւ Ղա­զա­րոս («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ սոս­կա­կան, /Որ նո­րո­գեաց... ա. 109ա-11ա Տաղ - Դար­ձեալ տըն­տես հա­ւա­տա­րիմ...

32. 110ա-11բ ԼԲ. Գանձ սր­բոց Քա­ռա­ս­նի­ցն ասայ («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ ան­մա­հից ար­քայ... ա. 112աբ Նա­րե­կա­ցոյ («Գրի­գո­րի է») - Գունդ սուրբ վը­կա­յի­ցն ի սոս­կա­լի պա­տ­ե­րազ­մին... բ. 112բ Յոր­դոր է («Քա­ռա­սու­նսն») - Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր...

33. 112բ-4բ Գանձ ի դա­տա­ւորն եւ ի յայ­րին («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ ան­ք­ը­նին... ա. 114բ-5ա Տաղ Ներ­սէ­սի - Աւ­րի­նա­ւոր փա­րի­սե­ցին...

34. 115ա-7բ ԼԳ. Գանձ սր­բոյն Գրի­գո­րի մեր Լու­սա­ւոր­չին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 117բ-8ա Տաղ է - Ի յե­լս արե­ւու արեւ... բ. 118աբ Յոր­դոր է - Բար­ձ­րա­ցիր, դըշ­խոյ, փա­ռաւք յա­ւր յի­շա­տա­կի...

35. 118բ-9բ ԼԵ. Գանձ վե­ցե­րորդ կի­րա­կէ­ին («Իկով») - Ի տաւ­ն­ըս տաւ­նից... ա. 120աբ Տաղ Զ կի­րա­կին - Կամ առա­ջի քո ամաւ­թով...

36. 121ա-3բ ԼԴ. Գանձ Ղա­զա­րու յա­րու­թեան («Գրի­գո­րի է սա») - Գո­չու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 123բ («Նե­րի­սի երգ») - Նոր աւե­տեաց ձայն այ­սա­ւր մեզ հըն­չեաց...

37. 123բ-5բ ԼԷ. Գանձ գա­լս­տեան Ծառ­զար­դա­րին («Հայ­ցէ ս») - Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 125բ-6ա Տաղ ասայ - Աստ եբ­րա­ե­ցոց ման­քունք... բ. 126ա Ապա յոր­դոր է - Նըս­տեալ յա­ւա­նակ նո­րոյ...

38. 126բ-8բ ԼԶ. Գանձ Աւագ չո­րեք­շա­բա­թի («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուր­դն ահա­գին... ա. 128բ-9ա Տէր մեր Յի­սուս, որ­դի Դաւ­թի...

39. 129ա-31ա ԼԷ. Գանձ Մեծ աւագ հինգ­շաբ­թի աւուրն («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուր­դն ահա­գին... ա. 131աբ Տաղ - Իսկ տէր Յի­սուս զգոր­ծ­ըն լը­ցեալ...

40. 131բ-4բ Խ. Գանձ Աւաք ուր­բա­թին («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 134բ-5ա Ողբ ասայ, աղա­չեմ, աղա­չեմ - Աս­տուա­ծա­ծին սըր­բու­հի... բ. 135աբ Ո՜վ Սի­մէ­ոն ծե­րու­նի...

41. 135բ-8ա ԽԱ. Գանձ թաղ­ման ճրա­գա­լու­ցին շա­բա­թի աւուրն («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հան­գ­ըս­տեան ի յեւթ­նե­րոր­դին... ա. 138աբ Խունկ եւ զը­մուռ նը­շան թաղ­ման...

42. 139ա-40բ ԽԲ. Գանձ Յա­րու­թեան Զատ­կին կի­րա­կէ­ին («Մկր­տիչ») - Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիդ մի­ա­ծին... ա. 140բ Տաղ - Սէր յա­ռա­ւաւ­տէ... բ. 140բ-1բ Յորդ[որակ] - Ոչ ար­գե­լեաց վէ­մն եր­կ­րա­ւոր...

43. 141բ-4ա ԽԳ. Այլ գանձ Յա­րու­թեան («Տէ­րուն») - Տէր տէ­րու­նա­կան... (142բ «Եր­կ­րորդ աւուր Յա­րու­թեան...»): ա. 144ա Մեղ[եդի] Նա­րե­կա­ցոյ - Ես ձայն զա­ռիւ­ծոյն ասեմ... բ. 144աբ Փ - Ահեղ ձայ­նս, որ ես լը­ւայ... գ. 144բ-5ա Յորդ[որակ] - Այ­սա­ւր աւե­տիս ձեզ` նըն­ջե­ցե­լոցդ...

44. 145ա-7ա ԽԴ. Եր­րորդ աւուր գանձ Յա­րու­թեան («Ական») - Արդ, լու­սա­ւո­րեայ... ա. 147աբ Տաղ - Ի սմին աւ­ւր յայ­լում դի­մաց...

45. 147բ-50ա ԽԵ. Չոր­րորդ աւուրն գանձ Յա­րու­թեան ասա («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուրդ հրա­ւիր­ման կա­մաց արար­չին... ա. 150աբ Տաղ է («Կա­թո­ղի­կոս») - Կա­նայ­քն ար­տա­սուաւք լա­յին ըզ­բար­ձաւղն ար­տա­սուաց...

46. 150բ-3ա ԽԶ. Հին­գե­րորդ գանձ Յա­րու­թեան ասայ աւուրն («Մկր­տիչ») - Մեծ աւե­տեաց ձայն ու­րա­խա­լի... ա. 153ա («Ի Հա­յոց») - Ի գե­րեզ­մա­նէն զմար­մի­նն, ո՜վ պար­տիզ­պան...

47. 153ա-5ա Խէ. Այլ գանձ Յա­րու­թեան վե­ցե­րորդ աւուրն («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 155աբ Տաղ է («Ներ­սի երգ ե ս») - Նըս­տեալ կա­նայ­քն ող­բա­յին...

48. 155բ-8ա ԽԸ. Գանձ նոր կի­րա­կէ­ին, բա­զում խոր­հր­դով («Գրի­գո­րի է») - Գաղ­տ­նի խոր­հ­ըր­դին... / Եր­գոյս եր­գո­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­րի`/Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 158աբ Այ­սա­ւր նոր արեւ հա­րեալ ի նո­րա­հ­րաշ արե­գակ­նէն...

49. 158բ-60բ ԽԹ. Գանձ ամե­նայն կի­րա­կէի եւ կի­րակ­մ­տի ասա («Գրի­գոր») - Գե­րամ­բարձ Աս­տուած... /Գրիս գրո­ղի,/ Գան­ձիս ասո­ղի`/ Ան­միտ Գրի­գո­րի...

50. 160բ-2բ Ծ. Գանձ Յա­րու­թեան («Գրի­գո­րէ») - Գե­րա­կայ գո­յին... ա. 162բ-3բ Դաս­ք­ըն հր­է­ա­կան... բ. 164ա Յա­րու­թեան տաղ («Գրի­գոր») - Գո­չէր հրեշ­տա­կն ահա­գին...

51. 164ա-6բ ԾԱ. Գանձ Համ­բարձ­մա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ տաւ­նիւս ահա­գին...

52. 167ա-70ա ԾԲ. Գանձ Պեն­տա­կոս­տէ­ին, գա­լս­տեան Սուրբ Հո­գոյն («Մկ­կր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր Հո­գի Աս­տու­ծոյ... ա. 170աբ Տաղ («Նվա­գե հոգ­հոյն տը­վո­ղին իմաստ բա­նի ըդ ձայ­նի») - Նոր­հիւ­սես­ցուք քաղ­ցր եղա­նակ...

53. 171ա-3բ ԾԳ. Գանձ ամե­նայն կու­սա­նաց եւ Հռիփ­սի­մեանց, տէր Մխի­թա­րայ («Ի փա­ռ­ըս») - Ի սկ­ըզ­բան Էիդ... ա. 173բ Տաղ - Ի կե­նա­րար փայ­տէն ծաղ­կեալ...

54. 174ա-8ա ԾԴ. Գանձ սր­բոց ամե­նայն մար­գա­րէ­ից, ի Մխի­թա­րայ («Խոր­հ­ըր­դո­ցն») - Խոր­հուրդ ան­քն­նին... ա. 178աբ («Նէր­սէ­սի երգ») - Նո­րա­հ­րաշ տաւ­նիւս տե­սա­նո­ղա­ց­ըն ցըն­ծաս­ցուք...

55. 178բ-81բ ԾԵ. Գանձ աշ­խար­հա­մա­տ­րա­նին եւ եկե­ղե­ցոյ («Մկր­տիչ») - Մաք­րա­զար­դեալ տա­ճար տէ­րու­նեան...

56. 181բ-3բ ԾԶ. Գանձ Վար­դա­վա­ռին («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 183բ-4բ Տաղ ի Նա­րե­կա­ցոյ, անուշ - Գու­հար վար­դ­ըն վառ առեալ... բ. 184բ-5բ Յորդ[որ]ակ է զայս - Խաւ­սէր բա­նիւ նայ հար­ցա­կան...

57. 185բ-8բ ԾԷ. Գանձ Փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին ասայ («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ հրա­կեր­տից վի­հին... ա. 189աբ Տաղ ի Պլուզ վար­դա­պե­տէ («Ա-Մ») - Առաջ­նա­ճա­շակ պը­տ­ղոյն...

58. 190ա-4բ ԾԸ. Գանձ հայ­րա­պե­տաց («Վէշ­տա­սանք է») - Վա­յել է քո­յին... ա. 194բ Տաղ է («Ա-Կ») - Այ­սա­ւր մայր Սի­ոն ցըն­ծա տաւ­նե­լով...

59. 195ա-8ա ԾԹ. Գանձ Խա­չին վե­րաց­մա­նն ասայ («Խա­չա­տուր») - Խոր­հուր­դ­ըն գրեալ, յա­ռաջ գի­տա­ցեալ... ա. 198աբ Խա­չն ի նախ­նու­մն երե­ւե­ցաւ... բ. 198բ-9ա Աւր­հ­նեալ ես, փայտ սուրբ փըր­կա­կան...

60. 199բ-201բ Կ. Գանձ Գէ­որ­գա Զաւ­րա­վար[ին] («Խա­չա­տուր») - Խըն­դայ­հ­րա­ւէր մա­ն­կունք Սի­ո­նի... ա. 201բ-2ա Րա­մեալ ըզ­կի­ր­ըս տան­ջա­նաց...

61. 202ա-5ա ԿԱ. Գանձ Վա­րա­գայ Սուրբ Խա­չին, Խաչ­գիւ­տին («Գրի­գո­րի ե սա») - Գլուխն եկե­ղե­ցոյ...

62. 205ա-8ա ԿԲ. Գանձ սուրբ առա­քե­լո­ցն ԲԺ-իցն («Խա­չա­դուր») - Խոր­հ­ըր­դ­ազ­գած քո մար­դե­ղու­թեան...

63. 208ա-10բ ԿԳ. Գանձ հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն Գաբ­րի­է­լի եւ Մի­քա­յէ­լի («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ ահեղ խոր­հուրդ հրա­շա­կան... ա. 210բ-1ա Տաղ («Զա­հ­րա­վա») - Զա­ւրք եր­կ­նա­յին զը­ւար­թ­նոց...

64. 211ա-3բ ԿԴ. Գանձ սր­բոց առա­քե­լոց եւ­թա­նա­սուն եւ Բ («Գրի­գո­րի է») - Գե­րա­գոյն գո­յէ... ա. 213բ-4ա Տաղ եւթ[անաս­նից] - Աղա­չա­նաւք մա­քուր դա­սին... բ. 214աբ Ընդ Պօ­ղո­սի վաս­տա­կո­ղին...

65. 214բ-7ա ԿԵ. Գանձ սուրբ Յա­կո­բա հայ­րա­պե­տի («Մկր­տիչ») - Մե­ծա­պայ­ծառ անուն գո­վե­լի... ա. 217աբ («Վար­դա­պետ») - Վար­ժից հա­նուրց եկե­ղե­ցեաց...

66. 217բ-20բ ԿԶ. Գանձ Դաւ­թի մար­գա­րէ­ին եւ Յա­կո­բայ առա­քե­լոյն («Խա­չատ[ո]ւր») - Խորք ան­քն­նին, ան­ճառ ան­հա­սին... ա. 220բ («Յո­հա­նե­սի») - Յա­կո­բոս, ըն­դ­րեալ վկայ, որ­դի Յով­սե­փայ...

67. 220բ-3բ ԿԷ. Գանձ սր­բոյն Ստե­փա­նո­սի Նա­խավ­կա­յի («Մկր­տիչ») - Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մահ թա­գա­ւոր... ա. 223բ-4ա Տաղ ի Ներ­սի­սէ («Ի Ներ­սի­սե կա­թող») - Ի գա­ւա­զա­նէն Յե­սեայ ստեղ­նեալ Ստե­փան­նոս...

68. 224ա-8բ ԿԸ. Գանձ Պե­տ­րո­սի եւ Պօ­ղո­սի գլ­խա­ւոր առա­քե­լո­ցն («Սար­գիս գրիչ») - Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 228բ-9ա («Պե­տ­րո­սի») - Պա­ղա­տիմք առ ձեզ, ըն­դ­րեալք...

69. 229ա-32բ ԿԹ. Գանձ Որ­դո­ցն որոտ­ման Յո­հան­նու եւ [Յա­կո­բայ] («Գրի­գո­րիո սա») - Գե­ղա­պանծ լու­սով... /Գան­ձիս ասո­ղի/ Եւ սըր­բա­գ­րի` /Ան­միտ Գրի­գո­րի... ա. 232բ-3ա («Ներ­սէ­սի երգ») - Նոր լոյս յար­փե­նոյն վա­ռեալ Որ­դի­քն որոտ­ման...

70. 233ա-4բ Հ. Հա­սա­րա­կաց գի­շե­րա­պա­շտա­ման («Առա­քել») - Ան­տա­նե­լիդ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի... ա. 235աբ Լսէ լաւ, նն­ջե­ցեալ­քն ասեն առ կեն­դա­նի­քս - Մեք եմք խիստ խեղճ եւ շի­ւա­րած, դուք յի­շե­ցէք զմեզ...

71. 236ա-7բ ՀԱ. Գանձ հա­մ­օ­րէն մար­տի­րո­սաց, ի տէր Առա­քե­լէ Սիւ­նեաց («Տեառն») - Տի­նայ վեր եղեալք...

72. 237բ-40ա ՀԲ. Գանձ մե­ռե­լայ­թա­ղին ասայ («Ման­վե­լս») - Մինդ ի յԷ­էն, Բանդ որ ի Հաւ­րէ... ա. 240բ Ո՜վ քա­հա­նայք եւ վար­դա­պետք աս­տուա­ծա­բան... բ. 241ա Ո՜վ ան­մահ հաց կե­նաց, մեզ պը­ւար, տէր Յի­սուս... գ. 241աբ Գո­հար վարդ ի հո­գոյն...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

241բ Փա՜ռք... Որ ետ կա­րո­ղու­թիւն ըստ իմում չա­փոյս հա­սա­նել ի վերջ գծիս չար խոր­հր­դով եւ տը­խեղծ մտօք Գրի­գոր Արե­ւե­լ­ցի, յԱ­րա­րա­դեան գա­ւա­ռէ: Գրե­ցի ըզ­սուրբ տառս ի խրա­խու­թիւն եւ ի տօ­նա­խմ­բու­թիւն ման­կանց եկե­ղե­ցոյ, ան­վա­յե­լուչ ան­ձամբ եւ սե­ւա­ցեալ հո­գով, զի չեմ կա­րել մու­րալ, այլ այ­սով զկեա­նս կու ան­ցա­նեմ: Ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, աղա­չեմ: Բայց գրե­ցաւ ի գա­ւա­ռիս յԵ­կե­ղեաց, որ կո­չի Եզ­ըն­կայ, ի մե­նաս­տա­նիս Ապա­հու­նեաց, ի դու­ռ­ըս սուրբ եկե­ղե­ցոյս Սուրբ Նի­կո­ղա­յո­սի, [առ] ոտս վար­ժա­պե­տիս Կար­պետ վար­դա­պե­տի եւ /// բա­զում հա­ւա­քեալ սուրբ կրօ­նա­ւո­րա­ցս, ի հար|| (242ա) պե­տու­թեան Սար­գիս աբե­ղա­յի սր­բ­այ­ս­նունդ եւ բա­րե­միտ, որ զմեր ան­վա­յե­լուչ կեա­նս ցր­տա­ցեալ հո­գով ի ձմե­րա­յին ժա­մա­նա­կիս զփո­փե­ցին, ի թւա­կա­նիս Մ եւ Ի եւ եր­կու նհան­ջիս: Այլ եւ աղա­չեմ զտե­սա­նո­ղսդ եւ զըս­տա­ցո­ղսդ յի­շել մի­ով Տէր ողոր­մեա­յիւ զծ­ն­օ­ղսն մեր, զի տա­ր­աշ­խա­րիկ եմ բա­զում ժա­մա­նա­կօք: Այ­լեւ յի­շել աղա­չեմ

Սոյն յի­շա­տա­կա­րա­նում գր­չու­թեան թուա­կա­նի նշու­մը յս­տակ չէ. ուս­տի

այն ցարդ կար­դա­ցուել է «ՌՄ եւ Ի եւ եր­կու նհան­ջիս» (1773): Այս

թուա­կա­նը ճիշտ լի­նել չի կա­րող, որով­հե­տեւ ձե­ռա­գի­րը գրուած է ԺԵ դ.

գր­չու­թեամբ: Ձե­ռա­գ­րի 1բ-ում եւս կայ հա­մա­պա­տաս­խան հա­շիւ (ԺԸ դ.),

ուր «Ռ» թի­ւը նկա­տի չի առ­նուած: Յի­րա­ւի, յի­շա­տա­կա­րա­նի մէջ «Ռ»-ն

տա­րա­կու­սե­լի է. այն հա­ւա­նա­բար «թվ» բա­ռի «ս» տառն է: Ուս­տի, «ՌՄ

եւ Ի եւ եր­կու նհան­ջիս» նշու­մը պի­տի կար­դալ որ­պէս «Մ եւ Ի եր­կու

նհան­ջիս», որն էլ կպա­հան­ջի 222-ը բազ­մա­պատ­կել 4-ով (նա­հան­ջի

հա­շիւ): Ըստ այ­դմ, ձե­ռա­գ­րի թուա­կա­նը կա­րող է լի­նել 222 x 4 + 551 =

1436: Առ­այժմ գե­րա­դա­սում ենք ձե­ռա­գի­րը հա­մա­րել ԺԵ դ.

ըն­դ­օ­րի­նա­կու­թիւն: զսի­ր­այ­ս­նունդ հո­գե­ւոր եղ­բայրս մեր` զտէր Թո­րոս կու­սա­կ­րօն աբե­ղ­այս, զի բա­զում սէր եցոյց մեզ ի հու­ր­ըն­կա­լու­թիւն մե­ղօք ալե­ւո­րիս հո­գով եւ մար­մ­նով, եւ Քրիս­տոս Աս­տուած, որ առատ է ի տուրս բա­րեաց, տա­ցէ ձեզ եւ մեզ աղօ­թիւք ձեր զեր­կ­նից ար­քա­յու­թիւն. ամէն:

6բ Ո՜վ եղ­բայր, զան­յի­շե­լիս յի­շեայ, զի ՀԲ գանձ է եւ ՀԲ տաղ խոր­հր­դա­ւոր, զի այն­չափ գրե­ցի հաստ մտօք եւ ըս­տուար ձե­ռօք, թա­փա­ռա­կան կե­նօք ձմե­ռա­նս:

41բ Աղա­չեմ, աղա­չեմ, յի­շել մի­ով Տէր ողոր­մա­յիւ զան­յի­շել ղա­րի­պու­կս (նման ան­ա­նուն յի­շա­տա­կում­ներ նա­եւ այլ գան­ձե­րից յե­տոյ` 46բ, 61ա, 71ա, 75ա, 82բ, 91բ, 98բ, 101բ, 107ա, 110ա, 115ա, 123բ, 129ա, 131բ, 145ա, 166բ, 170բ, 185բ, 194բ, 197ա, 211ա, 215ա, 220բ, 224ա, 234բ):

47ա Քու­նն ու մեղ­քն տես, թէ ինչ կու առ­նէ:

48ա... Եւ զմե­ղա­ւորս մի մո­ռա­նար (նման` 49բ-50ա, 61բ-3բ, 76բ-7ա, 95բ-6ա եւ այ­լուր):

104բ... Եւ զիս յի­շեայ, զի ոչ աչ­ըս || (105ա) կու տե­սա­նէ, ու ոչ ապի­կիս: Նայ կի­րա­կա­մու­տս կու հար­կէ:

126ա Աղա­չեմ, մի ապի­կոյս մե­ղա­դ­րել: Թէ է՞ր կու գրէ­իր, քան զչ­գ­րած լաւ է, թէ տես­նուս վասն այն, որ յի­շես զվա­տու­թիւն գրիս մե­ղա­դ­րէր:

138բ Աղա­չեմ զսուրբ վա­յե­լո­ղսդ այսմ տա­ռի, յի­շել զմե­ղօք զա­ռա­ծեալ ղա­րի­պու­կս Գրի­գոր եւ զծ­նո­ղսն մեր:

139բ... Եւ զեղ­կե­լի տա­ր­աշ­խար­հի­կս յի­շեայ, զի թա­նա­քս հին|| (140ա) եւ աւրս նոր պա­հ­օ­քս աղու­հա­ցի­ցս, եւ գլու­խ­ըս կու դմդ­մայ, եւ թա­նա­քս ջրի, եւ ես մե­ղօք ի լի:

165բ... Զմե­ղօք տա­ր­աշ­խար­հիկ տա­րա­դէ­մս յի­շեայ, զի ապի­կիս կու չար­չա­րի, ու ես կու գրեմ, || (166ա) ու ի ծա­խե­լս զիս տէր չեն հա­մա­րիր: Է՜, աշ­խար­հի գնացք, որ զղա­րի­պն ամէն մարդ կու փետ­տէ /// ով են:

168բ... Եւ ղա­րի­պս || (169ա) ի յա­ղու­հա­ցի­ցս յի­շէ: Գր­չի ծարս չի քա­ղել զկու­տս:

176բ... Եւ զբար || (177ա) կա­ցո­ղս ի վանք եւ զցան­կա­ցո­ղս ի գեւղ յի­շեայ, աղա­չեմ:

177բ... Եւ զմեզ մզ­րուկ արայ:

199ա Աղա­չեմ, աղա­չեմ, մի խիստ մե­ղա­դ­րել, զի աչից սո­վս կու նե­ղէ ու աղու­հա­ցս կու պն­դէ:

209ա... Զան­պէ­տս յի­շեա, զտէր Թո­րոս Ղա­ւու­րա­բէն այլ:

228ա... Լու­սս երեկ ու գրե­ցի, ապի­կիս էլ կու մա­շի, թէ յի­շես...

229բ... Եւ զմե­ղ­օ­քս ցր­տա­ցեա­լս || (230ա) յի­շեայ, գար­նան ամիս է ու ձեռս կըկ­ւել ու ապի­կիս բթել, աչ­ըս յո­ռա­ցեալ ///

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1բ (ԺԸ դ., շղա­գիր) Սա գիր­քս 666 թուին մե­րոյ գրե­ցեալ է, որ մին­չեւ ցայժմ է 579 տա­րի (կան նա­եւ հա­մա­պա­տաս­խան հաշ­ւում­ներ):

Կն­քա­դ­րոշմ` 2ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Մա­նուկ:

476

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

ԺԷ - XVII

ԹԵՐԹ` 451+2 (կրկ. 1, 11). չգ­րուած` 1աբ, 182բ-8բ, 190աբ, 450բ-1բ: ՊՐԱԿ` 16x12 (ԺԱ 11, ԺԴ 10)+Ա-ԻԲx12: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 22,3x16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 196ա): ՏՈՂ` 29: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դե­ղին մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` մա­գա­ղաթ 2+2:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 191ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 6ա, 189ա, 368ա, 269ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր եւ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր: Կազ­մի Բ փեղ­կը քեր­ծուած, թի­կուն­քը վնա­սուած, դռ­նա­կն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1գ-182ա Երա­նել­ւոյն տեառն Կիւր­ղի եպիս­կո­պո­սա­պե­տի Աղէք­սան­դ­րաց­ւոյ Գիր­քս, որ անուա­նի Գան­ձուց

Տե՛ս Հմր 112, 183ա-435բ. ՆԽ./1գ-2ա: Ցանկ /2ա-5ա:  ա-լդ/6ա-182ա

(վրջ. «Եւ արդ ան­ձն առ­նու». շար. տե­ղը բաց): լե/չիք (տե­ղը բաց):  ժզ

առանց գլ­խա­նի­շի, իսկ յա­ջորդ ժէ-ի նշա­նա­կուած ժզ-ժթ:

Բ. 191ա-215բ Սր­բոյն Կիւր­ղի եպիս­կո­պո­սա­պե­տի Աղէք­սան­դ­րա­ցու Պա­րապ­մունք յա­ղա­գս մար­դա­նա­լոյ Մի­ած­նին:

Տե՛ս Հմր 115, 175ա-206բ. Ցանկ/189աբ (չիք` Ի):  ա/191աբ: բ/191բ-2բ:

գ/192բ: դ/192բ-3ա: ե/193աբ: զ/193բ: է/193բ-4ա: ը/194ա-5ա: թ/195ա:

ժ/195աբ: ժա/195բ-6ա: ժբ/196ա-7բ: ժգ/ 197բ-9ա: ժդ/199աբ:

ժե/199բ-200ա: ժզ/200բ-1ա: ժէ/201աբ: ժը/201բ-2ա: ժթ/202աբ: ի/203բ-4բ

(Ի գլ­խա­նի­շը դրուած` 202բ. «Այլ ի նոյն խոր­հուրդ - Քան­զի երե­ւե­ցաւ

շնոր­հն...»): իա/204բ-6բ: իբ/206-7բ: իգ/207բ-8բ: իդ/208բ-10ա:

իե/210ա-2բ: իզ/213ա-5բ:

Գ. 215բ-355ա [Թուղթք եւ ճառք Կիւր­ղի Աղէք­սան­դ­րաց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 115, 206բ-400բ.  ա/215բ-8ա: բ/218ա-24բ: գ/224բ-8ա:

դ/228ա-36բ: ե/236բ-9բ: զ/239բ-48բ: է/248բ-50ա: ը/250ա-2բ:

թ/252բ-5ա: ժ/255ա-61բ: ժա/261բ-82բ: ժբ/282բ-9ա: ժգ/289ա-328ա:

ժդ/328ա-32ա: ժե/332ա-5ա: ժզ/335ա-42ա: ժէ/342բ-5ա: ժը-ի/չիք:

իա/349բ-55ա ( իբ-ից յե­տոյ): իբ/345ա-9բ ( ժէ-ից յե­տոյ): 0րի­նա­կս

յա­ւե­լեալ ու­նի (տե՛ս  դ):

Դ. 355ա-61ա Նո­րին Կիւր­ղի եպիս­կո­պո­սի Թուղթ առ Նես­տոր հայ­հո­յիչ - Ամե­նայն ինչ յայ­տ­նի եւ ու­ղիղ է իմաս­տ­նոց... Նզովք վասն հայ­հո­յու­թեան նո­ցա: Կա­տա­րե­ցաւ Պա­րապ­մուն­քս Աս­տու­ծով:

Ե. 361բ-67բ Այս Թուղ­թս, ասեն, յի­շել Կիւր­ղի յիւր թուղ­թսն: Սր­բոյն Աթա­նա­սի եպիս­կո­պո­սի Աղէք­սան­դ­րի Թուղթ առ Եպիկ­տի­մոն եպիս­կո­պոս Կորն­թաց­ւոց Յա­ղա­գս ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ: Ընդ­դի­մա­մար­զու­թիւն սա­կս յա­րու­ցե­լոց ոմանց հա­կա­ռակ ճշ­մա­րիտ եւ սուրբ հա­ւա­տոյ - Ես այս­պէս վար­կա­նէի, թէ ամե­նայն ըն­դու­նայ­նու­թիւնք բո­լո­րի­ցս... Ող­ջոյն տուր ամե­նայն սր­բոց ի Տէր: Որում փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Զ. 368ա-450ա [Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ Լուծ­մունք Պա­րապ­մանց Գրո­ցն Կիւր­ղի Աղէք­սան­դ­րաց­ւոյ]

- 368ա [Ցանկ գրո­ցս] - Առա­ջին ճառ. Վասն օծ­ման ան­դ­րան­կու­թեան... [ՁԹ]. Մայր ամե­նայն կեն­դա­նեաց: Ար­տա­քոյ թուոց` Հար­ցում... Եւ Յի­շա­տա­կա­րան:

1. 369ա-443ա Գրի­գո­րի աշա­կեր­տի Յով­հան­նու Որոտ­նեց­ւոյ քաջ հռե­տո­րի, աշ­խա­տա­սի­րեալ ի Լու­ծու­մն Պա­րապ­մանց սր­բոյն Կիւր­ղի, ի խն­դ­րոյ ու­մե­մն բա­նա­սի­րի Գէ­որ­գեայ` նո­րին հա­րա­զա­տի - [Բան]. Պատ­ճէն: [Լուծ­մունք]. Պատ­մու­թիւն կամ օրի­նակ... եւ ընդ մարդ­կան շր­ջեալ: Որում փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

Հե­ղի­նա­կի` 443ա «Ար­տա­քոյ թուոց բա­զում ճառս գտա­նին ու­րեք

գրեալ ի նոյն Գիրս Պա­րապ­մանց, յո­րոց մի` Մեկ­նու­թիւն հա­ւա­տոյն, որ

ի Նի­կի­այ, ի խն­դ­րոյ սուրբ հարց»:

Տե՛ս «Գիրք Պա­րապ­մանց», Կ. Պօ­լիս, 1717, էջ ԵՃԻԹ - ԷՃ­ՀԶ:

Լուծ­մուն­քս թէ­եւ ընդ­գր­կում է Պա­րապ­մանց գր­քի Ա-ԽԴ գլուխ­նե­րը

(ըստ տպա­գ­րի), սա­կայն ստո­րա­բա­ժա­նուած է ա-ձթ ճա­ռե­րի` ԺԹ, ԻԳ,

ԻԴ, ԼԵ, ԼԶ, ԽԴ գլուխ­նե­րի են­թա­մա­սե­րը եւս մի­ա­ս­նա­բար գլ­խա­կար­գե­լու

հե­տե­ւան­քով:

2. 443ա-9բ [Ար­տա­քոյ թուոց Հար­ցում. ցան­կից]

ա. 443ա-6ա [Հարց­մունք զա­նա­զանք] - Հար­ցու­մն. Զի՞նչ թարգ­մա­նի մի­այ­նա­կեա­ցն: Պա­տաս­խա­նի... (6 հարց):

բ. 446ա Հար­ցու­մն եր­կա­բ­նա­կա­ցն [Զ թուով], որք մի ան­ձն ասեն եւ Բ բնու­թիւ­նս բա­ժա­նեն Քրիս­տո­սի - [Հար­ցու­մն]. Ըն­դէր ոչ ասէք Բ բնու­թիւ­նս Քրիս­տո­սի: Պա­տաս­խա­նի ուղ­ղա­փառ[աց]...

գ. 446ա-9բ [Հար­ցու­մն առ եր­կա­բ­նա­կա­ցն Ժ թուով. ցան­կից] - Հար­ցից եւ ես զձեզ, դասք եր­կա­բ­նա­կաց, որք մի­ա­ւո­րէք ան­ձամբ եւ յեր­կուս բնու­թիւ­նս բա­ժա­նէք... եւ բո­վան­դակ իսկ զնոյն ու­սու­ցա­նէ Գիրքդ Պա­րապ­մանց սր­բոյն Կիւր­ղի, այլ որք ոչ հան­դի­պին բո­լո­րին, ի սա­կաւ Հարց­մանցդ առ­ցեն զզ­օ­րու­թիւն մտա­ծու­թեա­նն:

- 449բ [Յի­շա­տա­կա­րան Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ] - Այլ [դու], ո՜վ քաջդ հռե­տո­րաց, համ­շի­րակդ Գէ­որ­գիէ, ըն­կա­լայ զհար­կե­ցու­ցիչ հրա­ման քումդ եղ­բայ­րու­թեան եւ աշ­խա­տա­սի­րեալ ըստ կա­րի եւ տկա­րու­թեան ի լու­ծու­մն խն­դ­րոյն, որ վասն Պա­րապ­ման գրո­ցս, ոչ ամե­նե­ւին ընդ ան­կոխն ըն­թա­ցեալ ու­ղի, այլ սա­կաւ ինչ հա­ւա­քեալ ի քր­տա­նոց առաջ­նոց հարց եւ իր ինչ ի լու­սա­ւոր բա­նից լու­սա­ւոր­չին մե­րոյ (= Յով­հան­նու Որոտ­նեց­ւոյ) եւ բո­վան­դա­կն իսկ` յա­ռա­տա­ձիրն շնոր­հաց: Այլ [եւ] է ու­րեք յեր­կա­րեալ բա­նից ի թիւս գլ­խոց ի պէ­տս բեմ[բ]ասա­ցու­թեան եւ ի կար­գս զրու­ցա­տ­րու­թեան, եւ բա­զում ու­րեք` հա­մա­ռօտ ան­ցեալ, ոչ այլ ինչ հո­գա­ցեալ, բայց մի­այն զուղ­ղա­փառ տե­սու­թիւ­նն: Եւ զայս ոչ վար­կ­պա­րա­զի, այլ բազ­մ­աշ­խատ ամօք ի սոյն դե­գե­րեալ` ըն­ծա­յե­ցի եկե­ղե­ցեաց Հա­յաս­տա­նեայցդ: Արդ, եթէ գտա­նի­ցի ինչ ի սմա ախոր­ժե­լեաց ձե­րոց Տեառն շնոր­հօք, եւ նուազն` սխա­լա­կիրս անօ­թոյ, որ եւ եղ­բայ­րա­սէր կա­մօք աղեր­սեմ զպա­կասն լնուլ [եւ] լա­ւե­լիսն կշ­ռել եւ չա­փա­ւո­րին աժ­խոյժ մտօք դի­զել եւ մի հա­րե­ւան­ցի տե­սու­թեամբ եւ բա­նիւ ար­շա­ւել, որ­պէս սչ մտե­րիմ կամ զրա­խօս զլա­ցող եւ բաս­րա­սէր դս­րո­վող: Եւ դար­ձեալ պա­ղա­տիմ աղերս ան­կեալ, զի ընդ նե­րել սխա­լա­նաց բա­նից նե­րու­մն հայ­ցել եւ սխա­լա­նաց գոր­ծոց յան­յի­շա­չարն Տեառ­նէ, զի թե­րե­ւս ցօղ քաղ­ց­րու­թեան ձե­րոյ իջ­ցէ ի գե­րեզ­ման մա­հու մե­ռե­լոյս եւ լուա­ցեալ` բու­ժես­ցէ զբազ­մա­զան շա­րա­ւա­լիր վէրս հոգ­ւոյ եւ մար­մ­նոյ ամե­նա­թ­շուառս ան­ձին: Այլ եւ լի­ցի ժա­ռանգ բա­րեաց եւ յի­շա­տակ աւր­հ­նու­թեան լու­սա­ւոր վար­ժա­պե­տին հա­նուրց Յով­հան­նու Որոտ­նեց­ւոյ, որոյ եղէ ի վեր­ջին ժա­մու վեր­ջա­ցեալ սպա­սա­ւոր նմա, ոչ գո­լով ներ­բաղ­դատ իրօք կամ մտօք, թէ­եւ հո­մա­ձայն կամ առն­չա­կան աշա­կեր­տեալ` պետ անուա­նե­ցա: ||

450ա [Ո]ր եւ եղեւ զրաւ Վեր­լու­ծու­թեան ի թուա­կան[ու­թեան] Հայ­կա­զան տու­մա­րի կր­կ­նա­կի հա­րիւ­րոց չո­րից եւ տա­սանց քա­ռից (2x100x4+10x4+551=1391), ի նեղ եւ ի ստո­րա­սու­զեա­լս ամա­նա­կաց, յո­րում սա­կաւ ինչ յա­ռաջ հինք այ­լա­սեռ զօ­րաց զեր­կիրս մեր տա­պա­լեալ` գե­րեաց եւ աւե­րեաց, այլ եւ բազ­մա­վէպ պա­տիժ յան­ցա­նաց զմեզ շր­ջա­պա­տեաց: Եւ այժմ խնամ վեր­նա­կան, նա­յե­լով ի տա­ռա­պա­նս մեր, սա­կաւ ինչ թոյլ ետ շունչ կլա­նե­լոյ, թէ­եւ տա­կա­ւին եւս ձեռն բար­ձր` ի հար­կա­նել: Զոր ի ձեռն ձե­րոյդ սր­բա­նուէր մաղ­թա­նաց դար­ձեալ դար­ձուս­ցէ զպա­տու­հա­սս մե­ղաց եւ կր­կին պար­գե­ւես­ցէ զխա­ղա­ղու­թիւն ըստ իւ­րոյն խոստ­մա­նն, զոր ի մի­ա­սին ասին վա­յե­լես­ցուք դուք եւ մեք անզ­րաւ կե­նօք ի Քրիս­տոս Յի­սուս ի տէր մեր, որ է աւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ամէն: Եւ որք ըն­դ­օ­րի­նա­կէք, գրես­ջիք եւ զսա­կաւ յի­շա­տա­կա­րա­նս մեր, եւ դուք գրեալ լի­ջիք ի դպ­րու­թիւն կե­նաց. ամէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 189բ (նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ է Մի­նաս վար­դա­պի­տին Յա­մ­թե­ցոյ, ի Սուրբ յԱ­թոռն Էջ­մի­ած­նի: Որք տե­սա­նէք եւ ըն­թեռ­նուք, ասա­ցէք Աս­տուած ողոր­մի: ՌՃ­ԼԵ (1686) թվին գրե­ցաւ (նման` 367բ):

450ա Յի­շա­տակ է Գան­ձուց եւ Պա­րապ­մանց գիր­քս Մի­նաս վար­դա­պի­տի Յա­մ­թե­ցոյ, ի Սուրբ Աթոռն Էջ­մի­ած­նի: Որք վա­յե­լէք ասա­ցէք Աս­տուած ողոր­մի, եւ Աս­տուած ձեզ ողոր­մես­ցի: Գրե­ցաւ ՌՃ­ԼԵ (1686) թվին, ի քա­ղա­քս Թօ­խաթ կո­չե­ցեալ, իմով ձե­ռամ­բս:

2. 5բ (Աս­տուա­ծա­տուր կթղ. Հա­մա­դանց­ւոյ) Ես` նուաստ ծա­ռ­այս ի Քրիս­տոս տէր Աս­տուա­ծա­տուր Հա­յոց Մե­ծաց կա­թո­ղի­կոս ի տի­ե­զե­րա­հռ­չակ Աթո­ռոյս Սուրբ Էջ­մի­ած­նի, դա­ւա­նա­կից գո­լով վասն ամե­նայ­նի առ Կիւր­ղոս աս­տուա­ծա­բան հայրս մեր երա­նե­լի եւ առ սուրբ վար­դա­պե­տն Գրի­գոր Տա­թե­ւա­ցի, վասն որոյ կն­քեալ` հրա­ման արա­րի ստամ­պել զսուրբ գիր­քս Գան­ձու­ցն եւ Պա­րապ­ման­ցն եւ ընդ Լուծ­մա­նա­ցն, որք առ ամե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն եւ տն­օ­րէ­նու­թիւն Քրիս­տո­սի աս­տուա­ծա­բա­նեն աս­տուա­ծա­հա­ճոյ եւ ուղ­ղա­փառ դա­ւա­նու­թեամբ:

Յոր­ժամ շնոր­հօ­քն Քրիս­տո­սի ստամ­բա լի­նէք տա­լիս թէ՛ Գան­ձու­ցս, թէ՛ Պա­րապ­մա­նա­ցն, եթէ՛ Լուծ­մուն­քն, սո­րին երե­քին սկիզ­բն այլ այս վե­րոյ­գ­րեա­լս դրոշ­մէք:

Կն­քա­դ­րոշմ` 191ա, 367բ Մի­նաս Վար­դա­պետ: 5բ, 190բ, 369ա Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Աս­տուա­ծա­տուր կա­թո­ղի­կոս Ամե­նայն Հա­յոց Հա­մա­տան­ցի. թվին ՌՃԿԴ (1715): 191ա Աս­տուա­ծա­տուր կա­թո­ղի­կոս. ՌՃԿԴ (1715): 6ա, 181բ, 191ա, 355բ, 449բ Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է:

477

ԿԻՒ­ՐԵՂ ԱՂԷՔ­ՍԱՆ­Դ­ՐԱ­ՑԻ, ԳԻՐՔ ԳԱՆ­ՁՈՒՑ

ԺԸ - XVIII

ԹԵՐԹ` 278. չգ­րուած` 1աբ, 83բ-92ա, 271ա-2ա, 276ա-8բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԸx10(ԻԸ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,5x13,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 80ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` ոս­կե­զ­օծ շր­ջա­զար­դով շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` դե­ղին: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2(Ա-Բ)+2(Գ-Դ), Ա եւ Դ ծաղ­կա­թուղթ, մասն աս­տա­ռի, Բ եւ Գ չգ­րուած սպի­տակ թուղթ, «ՋՄ» լու­սա­դ­րոշ­մով:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 2ա, 8ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, նարն­ջա­գոյն, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 2ա-ի ճա­կա­տա­զար­դը վնա­սուած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած եւ ցե­ցա­կեր, թի­կուն­քը քայ­քա­յուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

2ա-275բ Երա­նե­լոյն տեառն սր­բոյն Կիւր­ղի եպիս­կո­պո­սա­պե­տի Աղէք­սան­դ­րաց­ւոյ Գիրք, որոյ անու­նոք Գանձ է.

Տե՛ս Հմր 112, 183ա-435բ. Նխ./2ա-3բ. Ցանկ /3բ-7բ: ա-լե/8ա-275բ: ԺԳ

գլ­խա­նի­շը դրուած 97ա «Յա­ղա­գս հա­մա­գո­յու­թեան Որդ­ւոյ... - Եթէ

անվ­րէպ...»: ժբ եւ լե ու­նեն բաց հա­տուած­ներ (83ա-92ա, 270բ-2բ):

478

ԿԻՒ­ՐԵՂ ԱՂԷՔ­ՍԱՆ­Դ­ՐԱ­ՑԻ, ՄԱ­ՏԵ­ՆԱ­Գ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆՔ

ԺԸ - XVIII

ԹԵՐԹ` 469. չգ­րուած` 1աբ, 263բ-73ա, 460ա-9բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԽԱx12(Ա, Ե, Լ 10, Ը, ԼԶ 2, ԻԴ 14, ԻԳ 18, ԼԲ 8, Խ 11: Նա­խա­պէս ԻԴ-ԽԱ պրակ­նե­րը համ­րա­կա­լուած են եղել` Ա-ԺԸ, իսկ Ա-ԻԳ պրակ­նե­րը` ԺԹ-ԽԱ. նո­րո­գու­թեան ժա­մա­ա­նակ կա­տա­րուած է տե­ղա­փո­խու­թիւն եւ վե­րա­հա­մա­րա­կա­լուած): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19x13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 178ա: Տար­բեր` ա. 2ա-268ա, 278աբ, բ. 273բ-4ա, գ. 275ա-459բ): ՏՈՂ` 30: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` մա­գա­ղաթ 2+2:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 8ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­պիչ­ներն ու փա­կան­նե­րը ըն­կած: Պրակ­նե­րից պա­սա­կող թեր­թե­րը թա­փուած են վե­րա­կազ­մու­թիւ­նից առաջ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-268ա Երա­նե­լոյն տեառն սր­բոյն Կիւր­ղի եպիս­կո­պո­սա­պե­տի Աղէք­սան­դ­րաց­ւոյ Գիրք, որոյ անու­նոք Գանձ է

Տե՛ս Հմր 112, 183ա-435բ. Նխ./2ա-3բ: Ցանկ /3բ-7բ: ա-լե/8ա-268ա: Նման Հմր 477-ին: 120ա «Ի տասն եւ հն­գէն մին­չեւ աստ (ԺԹ) հա­մա­րա­գիրն ոչ գիրն ոչ էր գրուած. չեմ գի­տել, թէ սխա­լա՞ծ է, թէ՞ այս­պէս է կարգ բա­նիս»:

Բ. 275ա-306ա Գիրք պա­րապ­մանց սր­բոյն Կիւր­ղի Վասն մար­դա­նա­լոյ մի­ած­նին` տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի

Տե՛ս Հմր 115, 175ա-206բ. Ցանկ/ 273բ-4ա: ա-իզ /275ա-306ա:

Գ. 306ա-459բ [Թուղթք եւ ճառք Կիւր­ղի Աղէք­սան­դ­րաց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 115, 206բ-400բ.  ա/306ա-8բ: բ/308բ-17ա: գ/317ա-21ա:

դ/321ա-32բ: ե/332բ-6բ: զ/336բ-48ա: է/348ա-50ա: ը/350ա-3ա:

թ/353ա-6բ: ժ/356բ-65ա: ժա/365ա-89բ (366բ-7ա եւ 370բ-1ա էջե­րի մի­ջեւ

2-ական թերթ ըն­կած): ժբ/389բ-98բ: ժգ/397բ-435բ (409բ-10ա էջե­րի

մի­ջեւ 10 թերթ ըն­կած): ժդ/435բ-40ա: ժե/440ա-4ա: ժզ/444ա-52բ:

ժէ/452բ-56ա: ժը-իա/չիք իբ/456ա-9բ (457բ-8ա էջե­րի մի­ջեւ 1 թերթ

ըն­կած: Վրջ. «մե­րու­նակ գոր­ծա­ւոր»): Յի­շա­տա­կա­րան/չիք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

165բ Ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ձողք, թո­ղու­թիւն շնոր­հե­ցէք, քան­զի ի գրե­լն իմում յան­կար­ծա­կի վե­րուստ կա­թե­ցաւ եւ ես ոչ իմա­ցայ (3 տեղ ջրի կա­թո­ցի հետք):

288բ (Նօ­տր­գիր).

Ճշ­մար­տա­պէս Աս­տուած է նա,

Որ ի կու­սեն ծնաւ տղա,

Եւ որք ասեն սոսկ մարդ նո­րա,

Ի Քրիս­տո­սէ թա­փուր մնա:

295 (Ծնթ. Պա­րապ­մա­նաց գր­քի ԻԲ գլ­խի)

Ո՜վ եղ­բայր անա­գա­նոս,

Յոր­ժամ զսա գա­ղա­փա­րես,

Եւ զայս լուծ­մունք ի մի­ջոյ հան­ցես:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

2ա Գիր­քս այս Սուրբ Էջ­մի­ած­նի է (նոյ­նը` 263ա, 268ա, 275ա):

459բ Գիր­քս այս, որ կո­չի Գան­ձուց եւ Պա­րապ­մանց, Սուրբ Աթո­ռոյն Էջ­մի­ած­նի է:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2ա, 263ա, 268ա, 275ա, 459բ Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է:

479

ԿԻՒ­ՐԵՂ ԱՂԷՔ­ՍԱՆ­Դ­ՐԱ­ՑԻ, ԳԻՐՔ ԳԱՆ­ՁՈՒՑ

[Լվով] ՌԿԴ - 1615

ԳՐԻՉ` Զա­տիկ Պօղ­տա­նի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գոր կր.:

ԹԵՐԹ` 276+4 (կրկ. 1, 142, 233, 251). չգ­րուած` 1ա-3բ, 4բ, 270ա-6բ: ՊՐԱԿ` 1x4+Ա-ԻԴx12 (Բ, Գ, Ե, Է, ԺԲ, ԺԴ, ԻԱ, ԻԴ 10)+4: ՆԻՒԹ` թուղթ, «ՓԲ­ՍԱ­ԸՄ» լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,7x15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 114 ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` ճն­շա­գ­ծե­րով կարմ­րա­ւուն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտավ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` սեւ, կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը մե­ծի մա­սամբ գու­նա­փո­խուած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րերն ու թի­կու­քը մա­շուած, մե­տա­ղեայ փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

5ա-269բ Երա­նե­լոյն տեառն սր­բոյն Կիւր­ղի եպիս­կո­պո­սա­պե­տի Աղէք­սան­դ­րաց­ւոյ Գիրք, որոյ անու­նոք Գանձ է...

Տե՛ս 112, 183ա-435բ. Նխ./5ա-6բ: Ցանկ/6բ-10բ: 66 ա-լդ/11ա-269բ

(վրջ. «... Զորս ի վե­րայ կա­նո­նա­ցս սահ­մա­նե­լով աւ­րէ­նս»: Չու­նի` 6 լե:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

4ա Զմե­ղա­ւոր, զա­ն­ար­ժան, զան­պի­տան ծա­ռ­այս Աս­տու­ծոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր. զԶա­տիկ Պօղ­տա­նի զգ­րի­չս յի­շեա ի տէր Աս­տուած, եւ որ զիս յի­շէ, յի­շես­ցէ զնա Տէր յիւր միւ­սան­գամ [գա­լուս­տն]. ամէն: Հայր մեր, որ յեր[կի­նս]: Թվին ՌԿԴ (1615):

269բ Ես` մե­ղա­ւոր եւ ան­ար­ժան, ան­պի­տան ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, սու­տ­ա­նուն Զա­տիկ` Պօհ­տա­նի որ­դի, գրե­ցա զա­ն­ար­ժան իմ ձե­ռ­օ­քս զսուրբ Գան­ձուց գիր­քս զայս ի վա­յե­լու­մն տէր Գրի­գոր կրօ­նա­ւո­րի: Աս­տուած բա­րով վա­յե­լել տա­ցէ նմայ. ամէն:

Աղա­չեմ զձեզ, ո՜վ եղ­բայր­քս իմ, ոյք հան­դի­պիք սմա կար­դալ կամ օրի­նա­կել, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր: Եւ որք զիս մե­ղո­օր յի­շեն, յի­շես­ցէ զնո­սա տէր Աս­տուած Յի­սուս Քրիս­տոս յիւր միւ­սան­գամ գա­լուս­տն. ամէն: Հայր մեր: Թվին ՌԿԴ (1615):

Ո՜վ գիր, որ մնաս,

Ո՜վ ձեռս, որ հող դառ­նաս,

Ո՜վ եղ­բայր` կու կար­դաս,

Զիս յի­շե­լով չմոռ­նաս:

Ամէն. եղի­ցի,եղի­ցի: 1615:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

276ա (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր, քե­րուած եւ հա­զիւ նշ­մա­րե­լի) տէր Յո­վա­նէս [վար­դա­պե­տն], որ եկն Ախալց­խայ:

ԿՆ­ՔԱ­Դ­ՐՈՇՄ` 5ա, 147բ, 269բ Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է: 5ա, 147բ, 199բ, 269բ Դա­ւիթ վար­դա­պետ:

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` 1ա Գիրք Գան­ձուց, Գան­ձուց Գիրք, Ի Նո­նեա ծա­նիր. Տէր ստեղ[ծ]: 271բ Գիրք Գան­ձուց ընդ­դէմ հե­ձուա­ծո[ղաց]: 276բ Գիրք:

480

ԳԱՆՁ ՎԱՐ­ԴԱ­ՊԵ­ՏՈՒ­ԹԵԱՆ ՔՐԻՍ­ՏՈ­ՍԻ

Խ0ՇԿԱ­ՇԷՆ       ՌՈ­ՀԵ - 1675

ԳՐԻՉ` Տօ­նի­կեան Սե­րա­թա­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` ֆրա Դօ­մի­նի­կոս Խօ­ճի որ­դի:

ԹԵՐԹ` 283 (գր­չի էջա­կալ­մամբ` ա-շծթ). չգ­րուած` 276բ, 280բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴx12 (ԺԹ 8, ԻԳ 14, ԻԴ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,5x14,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 119ա: Շղա­գիր` 281ա): ՏՈՂ` 25-31 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դե­ղին կտաւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-107 մկն­կեր, բնա­գի­րը վնա­սուած, յատ­կա­պէս 1-19: 104ա գր­չի ձեռ­քով ջն­ջուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-280ա Գանձ վար­դա­պետ[ու­թեան Քրիս­տո­սի], ան­ջա­տեալ յերկ[ուս հա­տորս]

1. 1ա-218բ Հա­տոր առա[ջին` գլուխք ՃԼԵ: Գլուխ Ա]. Յա­ղա­գս յա­ւի­տե­նա­կա[ն օրի­նա­ցն եւ նա­խա­խ­նա]մու­թեան Աս­տու­ծոյ. - Հար­ցու­մն. Թէ զի՞նչ է յա[ւի­տե­նա­կան նա]խա­խ­նա­մու­թիւն /// Պա­տաս­խա­նի. Յա­ւի­տե­նա­կան օրէնք է. Քան­զի ոչ ամե­նայն ինչ, որ փայ­լէ, ոս­կի է:

2. 218բ-76ա Աստ սկ­սա­նի եր­կ­րորդ հա­տ­օրն` [գլուխք ԼԶ: Գլուխ Ա]. Մեկ­նու­թիւն առա­քե­լա­կան հան­գա­նա­կին, որ է Հա­ւա­տա­մն - Հար­ցու­մն. Զի՞նչ նշա­նա­կէ հան­գա­նակ: Պա­տաս­խա­նի. Նշա­նա­կէ զմի նշան, որով ճա­նա­չի ազգ մի... եւ եթէ եղեւ թա­գու­հի եր­կ­նի եւ եր­կ­րի:

- 277ա-9բ Ցանկ նիւ­թո­ցն, որ պա­րու­նա­կին յա­ռա­ջին հա­տո­րին գրո­ցս - Ա. Յա­ղա­գս յա­ւի­տե­նա­կան օրի­նա­ցն` ի թուղ­թն Ա... Յա­ղա­գս եղ­բայ­րա­կան խրա­տու` [թուղթ] ՆԽԱ:

- 279բ-80ա Յեր­կ­րորդ հա­տո­րին պա­րու­նա­կի - Մեկ­նու­թիւն Հա­ւա­տա­մին` [թուղթ] ՅԽԵ (=ՆԽԵ)... Յա­ղա­գս վե­րա­փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին` [թուղթ] ՇԾԸ:

Բ. 282ա [0րհ­նու­թիւնք տէ­րու­նա­կան տօ­նից]. ԺԸ դ. շղա­գիր յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն]: 0րհ­նեալ, Կցուրդ - Ծնաւ կուսն զար­քան, որոյ անու­նն յա­ւի­տե­նա­կան ու­նե­լօվ...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

276ա Ի փառս եռեակ եւ հա­մա­գո­յա­կան էա­կին, ի պատ­կա­ռա­նս մար­դե­ղե­լոյ կու­սած­նին, ի պա­տիւ աս­տուա­ծա­պա­րակ զօ­րա­ցն, ի հնա­զան­դու­թիւն հրա­մա­նաց մե­ծա­ւո­րիս իմոյ ֆրա Դօ­մի­նի­կո­սին` Խօ­ճի որ­դի, այ­սր ժա­մա­նա­կիս ար­ժա­նա­գոյն ի սպա­սա­ւո­րու­թիւն մե­րոյ քա­րո­զո­ղա­ցն կար­գիս, ի սէր եղ­բայ­րա­կ­ցու­թեան ու­սու­մ­նա­սի­րաց, ի թվ. մար­մ­նե­ղեալ Բա­նին ՌՈ­ՀԵ

(1675), փետ­րուա­րի Է ես` ան­ներ­հուն կղէ­րի­կոս Տօ­նի­կեան, ազ­գաւ հայ, եր­կ­րէն Վա­լա­խի­ու, ի քաղ­քէն Սե­րա­թու, որ ի գա­ւա­ռին Սօ­ջօ­վու, զգիրս այս, որ կո­չի Գանձ վար­դա­պե­տու­թեան Քրիս­տո­սի, գրե­ցի ի գիւղն Խօշ­կա­շէն, ի վասն Սուրբ Ստե­փա­նո­սին:

Արդ, դու, օ՜վ մար­դա­սէր ըն­թեր­ց­օղ, զոր ինչ նուա­զու­թիւն գտ­ցես, ինձ մի՛ մե­ղա­դիր լեր, այլ զամ­լու­թիւն մտաց վասն հար­կա­ւո­րու­թեան նիւ­թո­ջն, զղա­րի­պու­թիւն լե­զուի, վասն հրա­մա­նի մե­ծա­ւո­րին, զանհ­մ­տու­թիւն ձե­ռաց, վասն ու­ղիղ դի­տա­ւո­րու­թեան իմոյ ան­մե­ղա­դ­րե­լի արա եւ զոր ինչ օգ­տա­կար պա­տա­հես­ցի, ի բա­րու­թիւնդ քո­յին եւ ըն­կե­րիդ, ըն­կալ եւ զիս յա­ղօ­թս քո յի­շեա. ամէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

218բ (Շղա­գիր) Ես` Բէ­կէց Պե­տ­րո­սի որ­թի Կար­բո գրե­ցի յա­մի 1729, փե­տր­վար 02 ի օրն, Խօշ­կա­շէն:

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` (բո­լոր­գիր եւ նօ­տր­գիր) 282ա Հարց. Ոմն տրտ­մի վասն պա­հոց... 282բ Մի տար տե­ղի բար­կու­թեան... 283ա Ես­ջակ Ւնջլբվ... 283բ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Ըս­տե­փան: Լօ­րէն­ցի­ոս ծառ[այ]:

Այս­պէս գրեայ շա­րուած տո­ղին,

Որ­պէս քաղ­քի շա­րած մո­ղին:

ՌՉԶ (1706) ի ամ­սի­ա­ն­ըն մար­դի առ­ջի օրն:

ՆԿԱ­ՐԱ­ՓՈՐ­ՁԵՐ` 281բ, 282ա, 282բ:

481

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ - XVII

ԹԵՐԹ` 90. չգ­րուած` 1ա-3ա, 70ա, 83բ-90բ: ՊՐԱԿ` 1x2+2x8+Ա-Էx12 (Ա-Գ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19x14 (1-18), 19,5x14,5 (19-20): ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն (ըն­դ­եր­կայ­նա­կի` 4ա-19բ, 31ա-83ա), երկ­սիւն (ըն­դ­եր­կայ­նա­կի` 20ա-30բ): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նօ­տ­րա­խառն: Նմուշ` 19ա): ՏՈՂ` 23-25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Տէր զօ­րու­թեանց` 3բ, Ադամ եւ Եւայ` 5ա, Նոյ` 6ա, Թա­րա` 6բ, Իսա­հակ` 7ա, Ամ­րամ` 8բ, Յե­սէ` 9ա, Յու­դայ` 12բ, Եղի­ա­զար` 14ա, Քրիս­տոս` 15ա, 15բ, Յա­կով­բոս, որ­դի Ալ­ֆէի, Սի­մովն, Ան­դ­ր­է­աս, Փի­լիպ­պոս, Թա­դէ­ոս, Բար­դո­ղի­մէ­ոս` 16ա, Աս­տուա­ծա­ծին, Պե­տ­րոս, Յա­կո­բոս որ­դի Զե­բե­թեայ, Յով­հան­նէս աւե­տա­րա­նիչ` 16բ, Մատ­թէ­ոս աւե­տա­րա­նիչ, Մա­տա­թիա, Պօ­ղոս, Թով­մաս` 17ա, Բառ­նա­բաս (Յով­սէփ), Բառ­նա­բաս որ­դի Ալ­ֆ­է­այ` 17բ: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 4ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ճա­շոց: Ժ-ԺԱ դդ. 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 2 թեր­թե­րի ընդ­լայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ`): Կար­դալ Աբ, Բա, Աա, Բբ. «իմ եւ ցն­ծա­ցաւ... հա­զարք» (Գործք, Բ, 26-41): Աա, Բբ «Աւե­տա­րան ըստ Մա­թեո­սի (=Ղու­կա­սու). Բայց ի մի­ա­շա­բաթ­ւո­ջն... զկեն­դա// (Գա, Դբ, Գա)նին. եղեւ (ԻԴ, 1-12): Գա, Դբ, Գբ, Դա «Երեք­շաբթ[ի ա]ւր ժո­ղո­վին ի սուրբ մ[ատ]րա­նն Նա­խավ­կա­յին... Ըն­թեր­ցուած ի Գոր­ծոց Առա­քե­լոց. Եւ եին հա­նա­պազ... զնա եւ ան[դէն]» (Բ, 42-Գ, 7):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-18 մա­սամբ ցե­ցա­կեր: 8-9-ի մի­ջից 1 թերթ ըն­կած. նիւթ է պա­կա­սում: 18-րդ թեր­թը կար­դալ 18 բա: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած: Ի դ. նո­րո­գուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա.4ա-18բ [Գա­ւա­զա­նա­գիրք Հին եւ Նոր Կտա­կա­րա­նաց]

Տե՛ս 431, 1բ-23բ:

Բ. 19ա [Ս]ամուէ­լի քա­հա­նա­յի [Անեց­ւոյ] Հա­ւաք­մունք ի գրոց պատ­մա­գ­րաց յա­ղա­գս գիւ­տիւ ժա­մա­նա­կաց ան­ցե­լոց մին­չեւ ի ներ­կ­այս ծայ­րա­քաղ արա­րեալ

- 19աբ [Նա­խեր­գան] - Յե­րիս որոշ­մու­նս բա­ժա­նեալ սահ­մա­նե­ցան թիւք ժա­մա­նա­կաց.

ա. 19բ-31ա Առա­ջին. թէ զի՞­արդ յԱ­դա­մայ մին­չեւ ի ջր­հե­ղեղն գրե­ցան յԵւ­թա­նաս­նի­ցն - Նախ­նի մար­դն Ադամ յետ ելա­նե­լոյն ի դրախ­տէն. եւ զմե­րոյ ազ­գի ստոյգ գտաւ, գրե­ցից ան­յա­պաղ:

բ. 31ա-59ա [Աղիւ­սակ ժա­մա­նա­կա­գ­րա­կան] - Ի Քրիս­տո­սէ Ա [ամն] Հո­ռո­մոց` 0գոս­տոս ԽԲ, Հրէ­ից` Հեո­դէս ԼԲ, Պար­սից` Ար­շա­ւիր ԻԱ, Հա­յոց` Աբ­գար Բ: Յի­սուս Քրիս­տոս ի Բեթ­ղա­յէմ ծնա­նի. ի ՈՒԲ (1173) փո­խի մա­հուամբ առ Քրիս­տոս սուր­բն Ներ­սէս եւ յա­ջոր­դէ զա­թոռն տէր Գրի­գոր եղ­բ­օ­րոր­դի նո­րին Տղայ կո­չե­ցեա­լն:

Ու­նի յե­տա­գա­յի շա­րա­յա­րու­թիւն` ՈԼԴ-ՌՃԻԵ (1185-1676): Տե՛ս ստո­րեւ Գ:

Գ. 59ա-68ա [Ժա­մա­նա­կա­գ­րու­թիւն` ՈԼԴ-ՌՃԻԵ] - Ի ՈԼԴ (1185) մե­ռա­նի Շար(հ)-ի Ար­մէն սուլ­թա­նն ի գօղն, որ կո­չի Սարթ­հան... ՌՃԻԵ (1676). Ի սոյն ամի Շահ Նա­ւազ-խա­նն վրաց ելեալ Ռ արամբք... իսկ զօր­քն, որք նմայ մինչ ի դեկ­տեմ­բե­րի քսան եւ հին­կն դեռ եւս ի յԱս­պա­հան են:

ՉՁԶ-ՌՃԻԵ (1337-1676) թթ. դեպ­քե­րը, բա­ցա­ռու­թեամբ 3-ից (ՌԻԶ, ՌՀԴ, ՌՃԻԷ), աղիւ­սա­կում չեն յի­շա­տա­կուած:

Դ. 68բ-9բ Աւս­ման օղ­լու կար­գն այս է, որ կո­չին Խոնդ­քար (1232-1621 թթ.) - Ուս­ման աւղ­լու կար­գն ու սկիզ­բն, որ ելեալ են եւ բազ­մա­ցեալ... եւ թա­գա­ւո­րե­ցու­ցին զՍուլ­թան Մուս­տա­ֆան` զհ­օ­րեղ­բայր նո­րին` հա­նեալ ի յար­գե­լա­նո­ցէն:

Ե. ա. 70բ-7բ Պատ­մու­թիւն հա­մա­ռօտ ան­օ­րէն Թա­մու­րին, որ ելեալ ի յաշ­խար­հէն Խո­րա­սա­նու եւ գնաց մին­չեւ ի ծովն Ով­կի­նոս, արա­րեալ Թու­մայ վար­դա­պե­տին [Մե­ծո­փեց­ւոյ] - Պարտ է գի­տել ու­սու­մ­նա­սի­րաց եւ բա­նա­սի­րաց ան­ձանց, զի ժա­մա­նա­կն բա­ժա­նի յան­ցեա­լն, ի ներ­կայն եւ յա­պառ­նին...

բ. 77բ-83ա Վասն Յո­հա­նէս վար­դա­պե­տին Մե­ծո­փայ - Այս եր­ջա­նիկ եւ աս­տուա­ծա­հա­ճոյ սուրբ վար­դա­պե­տս Յով­հան­նէս... իբ­րեւ սուր եդեալ ի վե­րայ զե­նեաց զա­մե­նե­սեան ի մե­ծաց մին­չեւ ցփո­քու­նս (անա­ւարտ: Հմմտ. տպ. 1860, էջ 86):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

18բ [Փ]ա՜ռք... || (18ա)... որք ար­բին զի­մաստ հոգ­ւոյն Հին եւ Նոր աս­տուա­ծա­շունչ Կտա­կա­րա­նաց` պտ­ղա­բե­րե­լով զող­կոյզն կե­նաց եւ մա­տ­ը­ռուա­կեալ ար­բու­ցին ծա­րա­ւեաց զբա­ժա­կն իմ­աս­տու­թեան, լու­սա­ւո­րե­լով զե­կե­ղե­ցի աս­տուա­ծա­յին բա­նիւ զա­նա­զան իմաս­տիւք, որ­պէս զԱս­տուա­ծա­շունչ պատ­մու­թեանց ժո­ղո­վո­ղս, որ ին­քն արա­րող բա­նիս չէ յայ­տ­նի, այլ իմ­աս­տու­թեա­նն կայ ի զուար­ճու­թիւն բա­նա­սի­րաց: Յո­րոց ի հո­գի­ըն­կալ արանց իմաս­տից յար­մա­տոյ շա­ռա­ւի­ղեալ, սնեալ եւ ծնեալ ի ծո­ցս լու­սոյ սուրբ մօրս մեր Սի­ով­նի, եր­ջա­նիկ եւ երի­ցս երա­նեալ րա­բու­նա­պե­տն եւ աս­տուա­ծա­բան... (բաց), զոր տե­սեալ զի­մաս­տա­շար եւ զդիւ­րա­գիւտ կարգ տոհ­մից ազ­գա­կ­ցու­թեան պատ­մու­թեան­ցս Հին եւ Նոր Կտա­կա­րա­նաց աս­տուա­ծա­շունչ տա­ռից, եւ ետ գրել զսա ոս­կե­ն­կար զար­դուք ի վա­յե­լու­մն սր­բա­սէր ան­ձին իւ­րոյ ի ներ­կ­այս եւ յա­պա­գայն անուա­նն եւ սր­բա­սէր հոգ­ւոյն իւ­րոյ... (անա­ւարտ):

19ա Աւ­գ­նեա իսկ եւ Բան եւ Է:

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` 1ա Արա­րիչ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի... 84բ Սար­գիս ձայն: 90բ. ԲՃ ի ԽԴ, ԲՃ, Խ, ԽԴ, ԺԲ, Զ, ՌԺԲ, Ի` օր Է ժամ, ԻԹ մասն Ե ֆիս­տօ:

482

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Թա­դէ­ո­սի առա­քե­լոյ վանք ՌՃԿ-ՌՄ-1711-1751

ԳՐԻՉ` Ան­տոն սրկ. (21բ-44ա, 1711 թ.), ան­ա­նունք:

ԹԵՐԹ` 94. չգ­րուած` 1աբ, 12բ, 50բ, 54բ, 56բ, 72բ, 74ա, 77բ, 86բ-7ա, 91աբ:

ՊՐԱԿ` 1x1+12 (խառն. Ա 8, Բ, Գ 2, Դ 6, Ե 14, Զ, Ը 10, Է 15, Թ 3, Ժ 5, ԺԱ 11, ԺԲ

7): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,4x16 եւ 20x16 (77-87): ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` եռա­սիւն (2ա-8ա, 22ա-50ա), մի­ա­սիւն (8բ-21ա, 51ա-94բ), երկ­սիւն (21բ): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 44ա): ՏՈՂ` 30(22ա­¬44ա, մնա­ցա­ծը` խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` ան­բա­ւա­րար: Կան կտ­րուած-հա­նուած թեր­թեր (հա­ւա­նա­բար չգ­րուած): 50-րդ թեր­թի ար­տա­քին լու­սանց­քից 7x2,5 սմ կտ­րուած: Նախ­կի­նում նո­րո­գուած եւ էջա­կա­լուած` ա-ճձզ:

ԾՆԹ. Ձե­ռա­գիրս բաղ­կա­ցած է տար­բեր ժա­մա­նակ­նե­րում (1711, 1727, 1751 թթ.) գրուած պրակ­նե­րից, որոնք ի մի են բե­րուել հա­ւա­նա­բար 1751 թ.:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-7բ [Աաս­րայ Սե­բա­ստաց­ւոյ Տու­մար արե­գա­կան եւ լուս­նին, որ ցու­ցա­նէ զկեն­դա­նա­կերպ­քն եւ զաս­տի­ճան­քն եւ զմա­սուն­քն եւ զծ­նուն­դն լուս­նի եւ լրու­մն] - Յուն­վար, որում ասո­րի­քն քա­նո[ն] նի­սա­նի ասեն... Դեկ­տեմ­բեր, զոր ասո­րիք քա­նոն ասալ ասեն... այլ ջերմ կե­րա­կ­րօք դար­մա­նես­ցին եւ օգ­տես­ցին շնոր­հօ­քն Աս­տու­ծոյ:

Բ. 8բ-11բ [Գու­շա­կու­թիւնք]

1. [Աս­տ­ղա­գու­շա­կու­թիւն]

ա. 8 աբ [Լուս­նա­ցոյց] - Եթէ կա­մի­ցիս գի­տել, թէ լու­սին յո­րում կեն­դա­նա­կեր­պի է...

բ. 8բ-9ա [Յա­ղա­գս զօ­րու­թեանց կեն­դա­նա­կեր­պից եւ աս­տե­ղաց] - Եւ գի­տեա, զի այս­պէս բա­ժա­նեն իմաս­տա­սէրք զեր­կի­նս յեր­կո­տա­սան կեն­դա­նա­կեր­պս.

գ. 9ա Յա­ղա­գս գի­տե­լոյ զբար­ձ­րու­թիւն աս­տե­ղաց եւ զցա­ծու­թիւն, որ է ի փա­ռաց ան­կա­նի­լն - Խոյն ԺԹ աս­տի­ճա­նն... ցա­ծու­թիւն է...

դ. 9ա-բ Վասն կեն­դա­նա­կեր­պի­ցն - Խոյն, Խեց­գե­տի­նն, Կշիռն, Այ­ծեղ­ջիւրն շարժ ու­նեն...

ե. 9բ Վասն նշա­նա­կու­թեան խա­ւար­ման արե­գա­կան եւ լուս­նի - Այ­սո­քիկ Գ ցեղ դէ­մս ու­նին...

զ. 10ա Այլ ցու­ցու­մն Մու­թա­լի­թա­յին - Խոյն, Առիւ­ծն, Աղեղ­նա­ւորն հրա­յին են...

է. 10ա [Յա­ղա­գս երակ առ­նե­լոյ] - Յոր­ժամ կա­միս արիւն առ­նուլ տալ...

ը. 10ա-բ [Յա­ղա­գս կեն­դա­նա­կեր­պից, թէ զինչ ու­նին] - Զօ­հա­լն` ար­ճիճ, Մուշ­թա­րին` կլա­յեկ...

2. 10բ-1բ Երա­զա­ցոյց եւ լուս­նա­ցոյց - Ա. Առա­ջին օրն բա­րի է...

3. 12ա Վասն գի­տու­թեան արե­գա­կա­նն, թէ յոր պուր­ճն է, որ է գօ­տիք - Մար­տի ԺԱ Նա­վ­ռուզ է...

Գ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. ա. 13ա Վասն էր պի­թա­գո­րա­կան­քն ոչ ու­տեն զո­լո­րու­նս - Վասն Դ պատ­ճա­ռի...

բ. 13բ [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք] - Զի՞նչ է, որ ասէ ի Գոր­ծո­ցն. Որ զլոյսն տե­սին եւ զձայ­նն ոչ լուան...

գ. 13բ [Մեկ­նիչք եւ քա­ղուա­ծոյք Աս­տուա­ծա­շունչ գրոց] - Ամե­նայն Աս­տուա­ծա­շունչ գիր­քն ԺԸ մեկ­նիչ ու­նի...

դ. 13բ Չորք են կարգ գի­տու­թեան - Առա­ջի­նն. գի­տէ եւ գի­տէ, զի գի­տէ...

ե. 13բ Այս­պէս պարտ է գրո­ցն աշա­կեր­տա­ցն ըն­թեռ­նուլ հա­նա­պազ - Երու­շա­բա­թի եւ երեք­շա­բա­թի` Աս­տուա­ծա­շունչ...

զ. 14ա Ի յԱ­րա­ցի ԻԹ եւ փե­տր­վա­րի Ե: Սր­բու­հի... Ագա­թի է բա­րե­խօս վասն ամե­նայն ցա­ւոց, մա­նա­ւանդ կայ­ծակ­նա­հա­րի եւ հր­կի­զու­թեան - Յա­ւուր կա­տար­ման նո­րա... փր­կին... յա­մե­նայն փոր­ձու­թեանց...

է. 14ա Ներ­սի­սի Կլա­յեց­ւոյ - Իսկ անեղ բնու­թիւ­նն Աս­տու­ծոյ ազատ է ի չար­չա­րա­նաց ախ­տից... Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի Առ որս Գ գլուխն - Խառ­նե­ցաւ մարդ­կու­թիւ­նն ընդ աս­տուա­ծու­թիւ­նն...

ը. 14ա Եր­կո­տա­սան պար­գեւք, զորս ու­նէր մար­դն յա­ռա­ջին եւ կո­րոյս - Նախ` առաղ­ջու­թիւն...

թ. 14ա [Մղո­նա­չափ] - Ըստ եր­կ­րա­չա­փա­կան ար­հես­տին գի­տե­լի է, զի Ե ոտ­քն մի քայլ առ­նեն...

ժ. 14ա [Չափ կշ­ռոց] - Սկիղն Բ տրամ է...

2. [Անուանք թա­գա­ւո­րաց Հա­յոց]

ա. 14բ Յա­ղա­գս ժա­մա­նա­կի իշ­խա­նաց եւ թա­գա­ւո­րա­ցն, որք ի Սիս տի­րե­ցին - Նախ եւ առա­ջին Ռու­բէն` եղ­բայր Գագ­կայ իշ­խա­նին...

բ. 14բ Հա­յոց թա­գա­ւորք, որք թա­գա­ւո­րե­ցին - Աշոտ Բա­գ­րա­տու­նոյ թա­գա­ւո­րեաց ի թվա­կա­նիս մե­րում ԳՃ­ԼԸ (889)...

գ. 14բ-5ա Իսկ Վաս­պու­րա­կա­նաց թա­գա­ւո­րու­թիւ­նն սե­րեալք Սե­նե­քա­րի­մայ - Առա­ջին` Գա­գիկ որ­դի Դե­րեն­կայ...

դ. 15ա Անուանք թա­գա­ւո­րա­ցն Բա­գ­րա­տու­նեաց - Առա­ջին` Առա­ջին Աշոտ...

ե. 15բ [Ժա­մա­նա­կա­գ­րու­թիւն] - Ի թվին ՅԼԴ (885) զԱ­շոտ Բա­գ­րա­տու­նի թա­գա­ւոր օծին... ի թվին ՉԽԶ (1297) Էր աշ­խար­հա­կալ Ղա­նն... եւ թա­գա­ւոր տա­նն Կի­լի­կի­ոյ` Հե­թոմ բա­րե­պաշ­տօն եւ հայ­րա­պետ` Գրի­գոր Անա­վարզ­ցին:

3. ա. 16ա Աղօթք եւ աւր­հ­նու­թիւն ամե­նայն աշ­խար­հի [Յով­հան­նու Գառ­նեց­ւոյ] - Աւր­հ­նեալ ես, Հայր սուրբ Աս­տուած ճշ­մա­րիտ...

բ. 16աբ Աղօթք սր­բոց տօ­նի ասա - Ի յի­շա­տա­կի սո­ցա շնոր­հեա մեզ... աւր­հ­նեալ, գո­վեալ եւ առա­ւել փա­ռա­բա­նեալ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն:

գ. 16բ Աղօթք առա­ւո­տու ասե­լի - Աս­տուած իմ, ար­ժա­նա­ւո­րեա, զի քաղ­ց­րաս­ցի հո­գի իմ...

4. ա. 16բ [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք] - Քրիս­տո­սի խա­չա­փայ­տն քա­նի՞ ցեղ փայտ էր: Պա­տաս­խա­նի. Դ...

բ. 16բ [Նշա­նա­կու­թիւն վե­ղա­րի եւ փի­լո­նի] - Վե­ղա­րի թօ­փին աշ­խար­հիս օրի­նակ է...

գ. 17ա Անուանք եւ նշա­նա­կու­թիւնք ական­ցն, որք յԱս­տուա­ծա­շունչ գիրս - Յաս­պիս, որ է շա­պար­ճատ...

դ. 17ա Կարգ ականց Ահա­րո­նի - Սար­դի­ոն...

ե. 17ա Եօ­թն եկե­ղե­ցիք Ասի­աց­ւոց - Առա­ջին` Եփե­սոս...

զ. 17ա Անուանք քա­ղա­քա­ցն, առ որս գրեաց սուրբ առա­քեա­լն Պօ­ղոս զԹուղ­թս իւր - Հռոմ.

է. 17բ Յա­ղա­գս Ժ իմաս­տա­սի­րա­ցն - Ա. Բէր­սի­կա վասն գա­լս­տեան... Քրիս­տո­սի խօ­սե­ցաւ...

ը. 17բ [Ի բա­նից իմ­աս­տուն վար­դա­պե­տաց յա­ղա­գս պէս-պէս իրաց] - Աս­տուա­ծա­բա­նի, որ ասէ, թէ Աս­տուած նախ հրեշ­տա­կա­կան զօ­րու­թեանց խոր­հե­ցաւ...

թ. 18ա-20բ Յա­ղա­գս զա­նա­զա­նու­թեան պատ­ճա­ռի եւ սկզ­բա­նէ եւ թէ ոչ պարտ ասել յԵր­րոր­դու­թիւն պատ­ճառ, այլ սկիզ­բն - Պատ­ճառ է, զոր­մէ կա­խեալ կայ պատ­ճա­ռե­լի... (ապա վկա­յու­թիւնք Ղու­րա­նից, Աթա­նա­սից, Արիս­տո­տե­լից, Կիւր­ղի Պա­րապ­մանց գր­քից, Գրի­գոր Տա­թե­ւա­ցու Մատ­թէի Մեկ­նու­թիւ­նից եւ Ներ­սէս Շնոր­հա­լու Առ Ալէ­քս թղ­թից)...

ժ. 21ա Պատ­մու­թիւն սր­բոյն Սի­մո­նի Կիւ­րե­նաց­ւոյն - Սուր­բն Սի­մոն Կիւ­րե­նա­ցին...

ժա. 21ա Անուանք սր­բոց առա­քե­լո­ցն եւ կա­նան­ցն եւ որդ­ւո­ցն եւ դս­տե­րա­ցն - Պե­տ­րոս եւ կին նո­րա Սո­փի...

ժբ. 21ա Աս­տուա­ծա­շունչ գիրք չորս կեր­պիւ կու մեկ­նեն վար­դա­պետք - Բա­նիւ, բա­ռիւ, առա­կաւ եւ օրի­նա­կաւ...

ժգ. 21բ [Վարք Իսա­հա­կայ կա­թո­ղի­կո­սի] - Տէր սուր­բն Իսա­հակ կա­թո­ղի­կոսն Ամե­նայն Հա­յոց Սու­րե­նեան... նա աք­սո­րեալ գո­լով յԱր­տա­ւազ գա­ւա­ռի, ան­կա­րա­նայր զիրն:

Դ. 21բ-44ա Հա­ւա­քա­բա­նու­թիւն կար­գա­դ­րու­թեանց ըստ աւուր ամ­սոց, որք են յայ­տ­նու­թիւնք տօ­նից տէ­րու­նա­կա­նաց եւ բա­ցա­տ­րու­թիւնք տօ­նա­խմ­բու­թեանց սր­բոց հայ­րա­պե­տաց եւ ցուց­մունք վկա­յա­բա­նու­թեանց սր­բոց մար­տի­րո­սաց եւ հա­մա­ձայ­նու­թիւնք տօ­նա­ցու­ցի­ցն լա­տի­նաց­ւոց եւ յու­նաց ըստ մի­ա­բա­նու­թեա­նն հա­յոց Այս­մա­ւու­րաց, ժո­ղո­վեալ ի մի­ում տփի, այ­սին­քն ի մի վայր...

Յեղ­մոն ասէ ու­մե­մն շա­րեալ,

Պի­տակ էրէց Կո­մի­տաս լեալ,

Քեօ­մուր­ճոց տա­նն ստո­րա­դա­սեալ,

Յա­չս ամե­նից սը­տ­րուկ ՛ւ յետ­նեալ:

Յա­մի փրկ­չին ներ­մար­մ­նա­ցեալ,

Ռ եւ Ո եւ ղատ տառն լցեալ (1690),

Այլ եւ վի­պէ զՃԱ­ՌԵԼԴ (1691) պա­տուեալ,

Զթիւ Հա­յոց ասէ պատ­մեալ,

Յե­տս տա­րայ­բա­նս գծա­գ­րեալ,

Եդ­դի եղ­բար­ցն իմ պեր­ճա­ցեալ,

Զբո­սա­նուք սո­վաւ հան­դի­պե­ցեալ,

Մաղ­թեմ յի­շել զիս տա­ռա­պեալ:

- Սեպ­տեմ­բեր (լու­սանց­քում): Յու­նաց Ա. Սի­մէ­ո­նի Սիւ­նա­կէց­ւոյն... Հա­յոց Ա. Յե­սուայ որդ­ւոյ Նա­ւեայ... Հռօ­մա­յե­ցոց 11. Էճի­տի­ո­սի աբ­բա­յին... (44ա) 0գոս­տոս (լու­սանց­քում): Յու­նաց ԼԱ. Գիւտ գօ­տոյն... Հա­յոց ԼԱ. գիւտ գօ­տոյն... Հռո­մա­յեց­ւոց 10. Փաւ­լի­նո­սի եպիս­կո­պո­սին եւ Րա­յի­մուն­տոս խոս­տո­վա­ն­օ­ղին ոչ ծնե­լոյն:

Ե. ա. 44բ Ար­ձա­նա­գիր տեառն Յա­կո­բայ հայ­րա­պե­տին - Հան­գս­տա­րա­նս այս հրա­շա­փառ եւ պա­տուե­լի... /Հա­զար հա­րիւր քսան եւ Թ (1680) Հա­յոց թուի...

բ. 44բ Աղօթք կարկ­տի - Յոր­ժամ եր­թայր տէրն մեր Յի­սուս Քրիս­տոս...

գ. 44բ [Յա­ղա­գս նշ­խա­րա­ցն սր­բոց Սու­քի­ա­սեանց] - Եւ մնա­ցին ան­թաղ մար­մինք սր­բոց Սու­քի­ա­սան­ցն...

Զ. 45ա-50ա Մաս­նա­ւոր ժա­մա­նա­կա­գ­րու­թիւն եւ գա­ւա­զա­նա­գիրք, սկ­սեալ ի թուա­կա­նու­թեան մար­մ­նա­ռիկ տն­օ­րէ­նու­թեան տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի հա­զա­րոր­դի ինն յո­բե­լի եւ երիւք թուովք աւե­լի (1453), իսկ Արա­մեան տօ­մա­րի երից եր­րակ հա­րիւ­րի (1451) եւ ան­դու­սս հա­ւա­քեալ եւ վի­պա­բա­նեալ մին­չեւ նար­դեա­նս ժա­մա­նա­կի, /Որում զգիրս գրե­ցի եւ առ ապա եղե­լո­ցն ապառ­նի, աշ­խա­տա­սի­րու­թեամբ ու­մե­մն չար­ժա­նի/ յի­շե­լոյ, քան­զի վա­թ­թա­րեմ գոր­ծովք քան զա­մե­նայն ոգի եւ ժտեմ հան­դի­պո­ղաց այս դիւզ­նա­քեայ բա­նի յի­շել զմեզ մի­ով Ողոր­մի­ա­յիւ - Թուա­կանք ի Քրիս­տո­սէ` ՌՆԾԳ, Հա­յոց` Ջ (1451)... ՌՆ­ԾԵ-ՋԲ (1453) զԿոս­տան­դի­նու­պօ­լիս էառ Սուլ­թան Մահ­մա­տն... ՌՉ­ԼԷ-ՌՃՁԴ (1735) օծաւ կա­թո­ղի­կոս եր­կ­րորդ Աբ­րա­համ վար­դա­պե­տն Թա­քր­տաղ­ցի... ՌՉ­ՁԱ-ՌՄ (1751):

Է. [Բանք զա­նա­զանք]

ա. 51ա [Վար­դա­պետք Հա­յոց] - Ըստ առա­ջին հար­ցն աւան­դու­թեանց տա­լով իշ­խա­նու­թիւն... Մես­րոպ... Մխի­թար Գոշ... եւ միւսն` Թա­դէ­ոս Խար­բերթ­ցի (հմմտ. Հմր 462, 182ա):

բ. 51ա Վար­դա­պե­տաց կար­գն այս է - Նախ` Յո­հան Կա­խի­կն, որ է Որոտ­նե­ցին. Գրի­գոր Ղայ­սար­ցին` այր բա­նի­բուն եւ սի­ր­օղ իմ­աս­տու­թեան (հմմտ. Հմր 462, 182ա):

գ. 51ա Ծա­ծուկ գիրք հրէ­ից - Ա. Ադա­մայ... Ժ.Դա­նի­է­լի է տե­սիլ­քն: Իսկ ի նորս այս ինչ է. Ա. Ման­կու­թիւն Յի­սու­սի... Ե. Կա­թ­ու­ղի­կէ­քն Բառ­նա­բայ եւ Թով­մա­յի (հմմտ. Հմր 462, 219բ):

դ. 51բ [Յա­ղա­գս չափ կշ­ռոց] - Մարն Ծ քսեստ է...

ե. 51բ Եգիպ­տա­ցոց լե­զուն խպ­տի լե­զու է: Վար­դա­պե­տն Պղա­տո­նի` Ամո­նի­ոս:

Ը. 52ա-4ա [Ժա­մա­նա­կա­գ­րու­թիւնք]

ա. 52ա Թուա­կան, որ է թա­րիխ Ալի 0սմա­նին Ճու­լուզ թուր­քաց թա­գա­ւո­րա­ցն - Ի թվին ՈՁԷ (1238) առա­ջին 0սման խա­նն ելէր... բ. 52ա Ի թվին ԼԹ (590) յայսմ վայ­րի եկին ի Հայս ասո­րիք... (հմմտ. Հմր 462, 219բ): գ. 52բ Սկիզ­բն թա­գա­ւո­րու­թեան Կարմ­րա­գլ­խին, որք են Ղզլ­պաշք - Նախ եւ առա­ջին Շըխ-Սէ­ֆին, որ էր իշ­խան Ար­տա­ւէ­լու... դ. 52բ Ի թվին ՋԺԶ (1467) Ու­զուն Հա­սան Ալի անուն, որ էր ի Վան քա­ղաք... ե. 53ա Ի թուա­կա­նու­թեա­նս տօ­մա­րի Հա­յոց մե­ծաց ի ՊՀԶ (1427) ամի... զ. 53ա Զե­կու­ցու­մն լի­ցի վկա­յա­սի­րացդ հար­ցո­ղաց վասն սուրբ մա­սանց նշ­խա­րա­ցս, որ ընդ Ալէք­սի­ա­նոս անուն... ՌՂ /1641/ ամին... է. 53բ Ի թուա­կա­նիս մե­րոյ ՉԽ (1291), ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն... ար­քա­յին Հեթ­մոյ... ը. 54ա Թվին ԶՃԽԶ (1197) թա­գա­ւո­րեաց Լէ­ոն Բա­գ­րա­տու­նեաց ի Կի­լի­կեայ. թ. 54ա Թվին ՋՀԴ (1525) Շահ-Թահ­մազն ելաւ... եւ էր ի թա­գա­ւո­րու­թեան Վրաց Կոս­տան­դ­նոյ եւ կա­թո­ղի­կո­սու­թեան Հա­յոց տեառն Սարգ­սի:

Թ. [Քա­ղուածք զա­նա­զանք]

ա. 55ա Ի տօ­նի Խա­չի եւ եկե­ղեց­ւոյ Ներ­բո­ղեան գո­վես­տի ի Հա­յոց պատ­մու­թե­նէ - Ահեղ ար­հա­ւիրք եւ մեծ սքան­չե­լիք... բ. 55աբ Երա­նե­լոյն Յո­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի ի Սր­բոյ խա­չի ճա­ռէն - Որ­պէս գրեալ է, այս են կեանք յա­ւի­տե­նա­կանք... գ. 56ա [Հ]ար­ցու­մն. Զի՞նչ է, որ ասէ սուր­բն Ներ­սէս... Ընդ հա­կա­ռա­կսն ըն­թա­ցեալ ի գե­րեզ­ման յա­րու­ցե­լոյն... դ. 57ա Ղա­զա­րու յա­րու­թիւ­նն - Նախ նշա­նա­կէ զմարդ­կա­յին բնու­թեա­նս նո­րո­գու­թիւն... ե. 57ա Յա­ւա­նա­կաւ գալ ի տա­ճարն - Նախ լրու­մն մար­գա­րէ­ից... զ. 57ա Ու­րախ լեր յոյժ - Բ ինչ կայր եդեալ առա­ջի մարդ­կա­յին բնու­թեան... է. 57աբ Թուղթք սր­բոյ առա­քե­լոյն Պօ­ղո­սի առ որոց եւ առ յորս գրե­ցան - Առ Հռօ­մա­յե­ցիս գրե­ցաւ ի Կորն­թո­սէ...:

Ժ. 58ա-94բ [Դե­ղա­գիրք ամե­նայն ցա­ւոց]: Դեղ մար­դոյ քթէն արիւն գայ եւ չդա­դա­րի - Տո­նիրն տաք է եւ չոր... ամե­նայն ցա­ւի դեղ է:

Խառն դե­ղա­գ­րեր` Ական­ջա­ցա­ւի, Աղի­քն վայր եկա­ծի, Այ­րա­ծի, Այ­րու­թեան պա­կա­սի, Ատա­մ­նա­ցա­ւի (նա­եւ` 61ա «Աղօթք ատա­մ­նա­ցա­ւի»), Ափ­սին­թի­նի, Բե­րա­նի հո­տի, Գժուա­ծի, Գլ­խա­ցա­ւի, Գլ­խի թե­փի, Գոզ­կա­պի, Դեղ­նախ­տի, Երա­նն վեր եկա­ծի, Թուխ­մա­յի, Լե­զուն կա­պուա­ծի, Լն­դախ­տի, Լուս­նար­գե­լի, Խո­ցի (նա­եւ` 83ա «Գիր խո­ցի-... Խ, Ս, Ք, Է, Վ, Փ, Բ...»), Խօս­տու­կի, Ծնա­ցա­ւի, Կա­տա­ղած շան, Կար­ճա­հա­րի, Հա­զի, Հող ու­տո­ղի, Ձայն կտ­րա­ծի, Ձուն ու­ռա­ծի, Ղա­պ­զի, Մա­հա­դե­ղի, Մա­ղա­սի, Մաք­րա­գոր­ծու­թեան, Մի­ջա­ցա­ւի, Մա­լո­քո­րի, Մր­ջ­նա­բոյ­նի, Յղա­նա­լոյ, Նուզ­լա­յի, Ոչ­խա­րի (90բ), Ոս­կ­րա­ցա­ւի, Ու­ռա­ծի, Չար աչ­քի, Պալ­ղա­մի, Ջեր­մի, Ջլա­ցա­ւի, Սան­ճուի, Սն­կան, Սր­տա­ցա­ւի, Վա­խե­ցա­ծի, Վի­րաց, Տա­պա­յի, Տեն­դի, Տու­կու­նի, Փայ­ծա­ղի, Փոշ­տան­կի, Փո­րա­ցա­ւի, Փուշ մտա­ծի, Փռշ­տա­լոյ, Քա­մու, Քա­չա­լի, Քառ­չան­կի (Քաղց­կե­ղի), Քաս­մա­յի, Քթի արեան, 0ձա­հա­րի: Նա­եւ` Անի­սոն, Ըռա­զի­ա­նա, Սոխ (70բ) Լօշ­տակ (92ա) «Խանդ­մանդ քա­րի Խա­սի­ա­թն - Աղ­նա­թիսն, որ է ան­դա­ման­դեայ քարն...» (70աբ): Գրուած է զա­նա­զան գրիչ­նե­րի ձեռ­քով:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 44ա (Ան­տոն գր­չի)

Միտ­քս է մո­լար, խոր­հուր­դս է ցրուեալ, զա­չս է կու­րա­ցեալ,

Զի­մ­աս­տու­թիւ­նս կո­րեալ, ձեռ­քս գնա­ցեալ, գիր մնա­ցեալ:

Յի­շե­ցէք, հայրք եւ եղ­բայրք, մե­ղա­պարտ եւ յա­ւե­լա­ծու զա­մե­նայն ստեղ­ծուած Ան­տոն սար­կա­ւա­գս մի­ով Հայր մեր-իւ, որ մե­ղօք գայ մե­ռեալ, որ աւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ամէն: Գրե­ցաւ թվա­կա­նիս ՌՃԿ (1711), հոկ­տեմ­բե­րի ԺԳ, ի դուրն Թա­դէ­ոս առա­քե­լոյն:

2. 21ա (Ան­ա­նուն գր­չի) Էկ­լե­սի­աս­տի­կեայ: ՌՃՀԶ (1727) թուո­ջս, ապ­րի­լի ԻԳ:

3. Տե՛ս Զ:

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` (Աս­տառ Ա) Նա նս­տէ: Մրա­փորձ է այս: Մրա­փորձ է այս: Գրե­ցաւ թվն: Մուր, որ է սեւ ջուր: (Աս­տառ Բ) Ձգեաց ձեռն իւր ի յեր­կի­նս եւ բռ­նա­դա­տեաց զաս­տղ: 1ա Գր­չա­փորձ է: Նա­րի­ն­մա­նէս շատ կա­րօտ եւ բա­րեւ:

483

ԴՈՒՌՆ ԱՐ­ՔԱ­ՅՈՒ­ԹԵԱՆ

ՄԱ­ՆԻ­ԼԱ ՌՄԴ - 1755

ԳՐԻՉ, ԹԱՐԳ­ՄԱ­ՆԻՉ` Զա­քա­րիա` որ­դի տէր Մար­տի­րոս Ջու­ղա­յեց­ւոյ:

ԹԵՐԹ` 234. չգ­րուած` 1բ, 2բ, 4բ, 165բ, 228ա-34բ: ՊՐԱԿ` 1x1+15x16 (Ա, Ժ 18,

ԺԱ 14, ԺԲ 8, ԺԵ 15): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20x15,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 111ա): ՏՈՂ` 32: ԿԱԶՄ` մա­գա­ղա­թա­ն­ման կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 232-3 չգ­րուած թեր­թե­րը վնա­սուած, կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա ԸԶՍ­ՋՎ ԲՎԹԿՍԿՄԲՎ Ո ՀԿԶ­ՍԸ ՃՑ­ՋՍ­ՄԸ ճւբ կլմկմւհջ ԹՑԲՍՄՋ ԳԲՀ ՉԿԲ­Հ­Ը՞՞՞

2ա Գործք հո­գե­վոր եւ Գիրք չոր­րորդ, որ կո­չի Դուռն ար­քա­յու­թեան: Թար­քա­մա­նե­ցեալ ի ըս­պա­նի­օ­լեաց լե­զուէ առ մեր հայ­կա­կան աշ­խա­րա­բայր լե­զոյն վասն ամե­նայ­նի շա­հա­ւէ­տու­թեան եւ կար­դա­ցո­ղու­թեան նոյն հա­յոց հա­ւա­տա­ցե­լոց ազ­կին, որ ՃԿԱ (161) հո­գե­վոր առա­կա­նօք ծաղ­կա­զար­թած այ եւ զար­դա­րած այ: Աշ­խա­տա­սի­րու­թեամ­բն Ըս­պա­հա­նայ Ջու­ղա­յես­ցի տէր Մար­տի­րո­սի որ­դի Զա­քա­րի­ա­յին, որ այժմ կո­չի ախ­բայր Ֆռան­չիս­կոս կրօ­նա­ւոր, ի կար­քէն սրո­բ­է­ա­կան հայ­րա­պետ սուրբ Ֆռան­սիս­կո­սին, որ մանք կու ան­վա­նեն Դէս­կաչ­սօս դէ Սան Ֆռան­սիս­կօ: Թիվն փրկ­չին 1755, Մա­նի­լու մայ­րա­քա­ղա­քու­մս գր­վե­ցաւ: Ամե­նայ­նի­քն ի փառս Աս­տու­ծոյ տեառն մե­րոյ լի­նի­ցի

ա. 3ա-19ա Գլուխ առա­ջին. Յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ պա­տուա­կա­նու­թեան քրիս­տո­ն­է­ա­կա­նի: Պրակ Ա - Ո՜վ քրիս­տո­նեայ եւ հա­ւա­տա­րիմ եխ­բայր, եթէ մին­չե[ւ] հլ­դա­քս խբար չես... բ. 19ա-37ա Գլուխ եր­կ­րորդ: Յա­ղա­գս հա­ւա­դոյ եւ զա­նա­զան մա­սան­ցն նո­րայ, որ է առա­ջին բա­ժի­նն քրիս­տո­ն­է­ա­կա­նի: գ. 37ա-54ա Գլուխ եր­րորդ. Յա­ղա­կս աղօ­թոյ, որ է եր­կ­րորդ բա­ժի­նն քրիս­տո­ն­է­ա­կա­նի: դ. 54ա-109ա Գլուխ չոր­րորդ. Յա­ղա­կս սուրբ պատ­վի­րան­քին Աս­տու­ծոյ եւ եկե­ղե­ցոյ, որք են եր­րորդ բա­ժին քրիս­տո­ն­է­ա­կա­նի: ե. 190ա-19բ Գլուխ հին­գե­րորդ. Յա­ղա­գս պատ­վի­րա­նա­ցն սր­բու­հի եկե­ղե­ցոյն: զ. 119բ-65ա Գլուխ վե­ցե­րորդ. Յա­ղա­կս եօ­թն խոր­հուրդ սր­բու­հի մայր եկե­ղե­ցոյն, որ է չոր­րորդ բա­ժին քրիս­տո­ն­է­ա­կա­նի: է. 166ա-71բ Գլուխ եօթ­նե­րորդ. Յա­ղա­կս գործք ողոր­մու­թեան: ը. 171բ-75ա Գլուխ ութ­նե­րորդ. Յա­ղա­կս թշ­նա­մեաց հո­գոց մե­րոց: թ. 185ա-92բ Գլուխ ին­նե­րորդ. Յա­ղա­կս մե­ղաց եւ առա­քի­նու­թեանց: ժ. 192բ-203բ Գլուխ տաս­նե­րորդ. Յա­ղա­կս առա­քի­նու­թեան, որ կո­չեն աս­տուա­ծա­բա­նա­կան: ժա. 204ա-10բ Գլուխ մե­տա­սա­նե­րորդ. Յա­ղա­կս այլ առա­քի­նու­թեանց, որ կո­չեն նա­խա­պե­տա­կանք: ժբ. 210բ-1բ Գլուխ եր­կո­տա­սան. Յա­ղա­կս ըս­գա­յա­րա­նաց հո­գոյ եւ մար­մ­նոյ: ժգ. 211բ-6ա Գլուխ ԺԳ: Յա­ղա­կս պար­գե­ւա­ցն Հո­գոյն Սր­բոյն: ժդ. 216ա-9ա Գլուխ ԺԴ. Յա­ղա­կս այլ մե­ղաց, որ բո­ղո­քի եւ գո­ռայ առ յեր­կի­նս: ժե. 219ա-23ա Գլուխ ԺԵ. Յա­ղա­կս չոր­րորդ վեր­չս մարդ­կանց: ժզ. 223ա-5բ Գլուխ ԺԶ. Յա­ղա­կս նե­րո­ղու­թիւն մե­ղաց: ժէ. 225բ-6բ Գլուխ ԺԷ. Յա­ղա­կս ութ­նե­րորդ երա­նու­թեանց հո­գոյ - Հարց­մունք. Ասա՛, քա­նի՞ ան երա­նու­թիւն­քն հո­գոյ... աղ­օ­թեայ վասն ինձ` ախ­շա­տո­ղիս գր­քոյս այս­միկ, որ Տէրն ուր ան­հուն ողոր­մու­թեամբ ի մե­ղու­ցն թո­ղու­թիւն տայ եւ ուր առ­քա­յու­թեան ար­ժա­նի առի. ամէն:

- 227աբ Ցանկ գլ­խոց եւ պրա­կաց գր­քոյս - Գլուխ Ա, պրակ Ա. Յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ պա­տուա­կա­նու­թեան - Հա­մար 1... Գլուխ ԺԷ. Յա­ղա­գս ու­թն Երա­նու­թեանց - Հա­մար 600: Վերջ: Ի փառս Աս­տու­ծոյ լի­նի. ամէն:

Գոր­ծիս 17 գլուխ­նե­րից իւ­րա­քան­չիւրն ու­նի մէկ մի քա­նի պրակ, ամեն պրակ` մէկ պատ­մու­թիւն, իսկ ամեն պատ­մու­թիւն` մի քա­նի առակ: Ողջ շա­րա­դ­րան­քը, ան­կախ խո­րա­գ­րուած մի­ա­ւոր­նե­րից, հա­մա­րա­կա­լուած է ըստ պար­բե­րու­թիւն­նե­րի` 1-601:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

2ա (տե՛ս):

484

ՊԵ­Տ­ՐՈՍ ԱՐԱ­ԳՈ­ՆԱ­ՑԻ, ԳԻՐՔ ԴԱ­ՏԱՍ­ՏԱ­ՆԱՑ

ԱՍ­ՏԱ­ՊԱՏ ՌՃԻԳ - 1694

ԳՐԻՉ` Սար­գիս Շօ­ռ­օ­թե­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յով­սէփ վրդ. Աս­տա­պատ­ցի:

ԹԵՐԹ` 494. չգ­րուած` 492բ-4բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԽԲx12 (Բ, ԽԲ 8, ԺԱ, ԻԸ 11): ՆԻՒԹ`

թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,2x16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն (2ա-3ա, 22ա-235բ), երկ­սիւն (1աբ, 3բ-21բ, 236ա-492ա): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 175ա): ՏՈՂ` 29: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­դ­րոշմ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 107ա, 165բ, 252բ, 305ա: Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Աւե­տա­րան Յով­հան­նու: Ժ-ԺԱ դդ.: 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 2 ամ­բող­ջա­կան թեր­թե­րի ընդ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ): Կար­դալ Գա, Դբ, Գբ, Դա, Աա, Բբ, Աբ, Բա. «Եւ առ միւս աշա­կեր­տն... այլ աշա­կերտ­քն» (Ի, 2-25):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած, կա­պիչ­ներն ու փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-2ա [Գիրք դա­տաս­տա­նաց, հա­ւա­քեալ ըստ կա­նո­նաց եկե­ղեց­ւոյն Հռո­մայ: Յա­ռա­ջա­բան] - Տէր Յի­սուս` թա­գա­ւորն խա­ղա­րա­րար եւ քա­հա­նա­յա­պե­տն գթած... Ես` ֆրայ Պե­տ­րոս, նուաստ ի կար­գէ քա­րո­զո­ղաց սր­բոյն­Դո­մի­նի­կո­սի... ձեռ­նար­կե­ցի առ­նել հա­մա­ռօտ հա­ւա­քու­մն կա­նո­նաց իրա­ւա­նաց եկե­ղեց­ւոյ, եւս առա­ւել հա­ւա­քեալ ի բա­նի­ցն ֆրայ Ռէ­մուն­դի եւ երա­նե­լոյն Թօ­մա­յի եւ Գֆ­րա­տո­սի եւ այ­լոց վար­դա­պե­տաց իրա­ւա­գի­տաց, եւ թարգ­մա­նեալ ի լա­տին լե­զուէ ի հայ բար­բառ... Արդ, բա­ժա­նի գիրս այս ի Ե մա­սու­նս. առա­ջի­նն է Վասն դա­տա­ւո­րաց, եր­կ­րոր­դն` Վասն դա­տաս­տա­նաց, եր­րոր­դն` զՎա­րուց եւ զհա­մես­տու­թե­նէ եկե­ղե­ցա­կա­նաց, չոր­րորդ` զՊ­սա­կէն, հին­գեր­րորդ` զՊատ­ժոց մե­ղա­ցն:

1. 2ա-3ա Սկիզ­բն առա­ջին գրոց, որ Վասն դա­տա­ւո­րաց: Գլուխ[ք] առա­ջին գրո­ցն - Ա. Վասն գե­րա­զան­ցն Եր­րոր­դու­թեան եւ ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ... ԾԸ. Վասն են­թա­դա­տո­ղաց:

Ցան­կս թէ­եւ հա­մա­րա­կա­լուած է Ա-ԾԸ, սա­կայն բո­վան­դա­կում է

56 յօ­դուած, քա­նի որ ԽԲ, ԽԳ հա­մար­նե­րի վրա­յից թռիչք է

կա­տա­րուած: Ցան­կը չու­նի բնա­գ­րի ԺԴ, ԻԲ, ԻԴ, ԽԵ, ԽԶ, Ծ, ԾԸ,

իսկ բնա­գի­րը` ցան­կի Խ. «Վասն օծ­ման» եւ ԽԵ. «Վասն գոր­ծոց

փո­խա­նոր­դաց» յօ­դուած­նե­րը:

ա. 3բ-4ա [Ա.] Յա­ղա­գս գե­րա­զանց Եր­րոր­դու­թեան եւ ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տո­ցն - Եր­րոր­դն Ին­նօ­սէն­սի­ոս պա­պն ի ընթ[հ]ան­րա­կան ժո­ղովն Հռո­մայ ասէ. բ. 4ա-5բ [Բ.] Յա­ղա­գս կա­ցուց­մանց եւ օրի­նաց: գ. 5բ-8բ Գ. Յա­ղա­գս հրո­վար­տա­կաց: դ. 8բ-9ա Դ. Յա­ղա­գս սո­վո­րու­թեանց: ե. 9ա-10ա Ե. Յա­ղա­գս խն­դ­րե­լոյ առաջ­նոր­դս: զ. 10ա-2բ Զ. Յա­ղա­գս ընտ­րե­լոյ եւ հաս­տա­տե­լոյ զա­ռաջ­նոր­դս: է. 12բ-3ա Է. Յա­ղա­գս փո­խե­լոյ զա­ռաջ­նոր­դս: ը. 13ա-4ա Ը. Յա­ղա­գս եմի­փո­րո­նին: թ. 14ա-5բ Թ. Յա­ղա­գս հրա­ժար­ման: ժ. 15բ-20ա Ժ. Յա­ղա­գս զա­նա­զա­նու­թեան գոր­ծոյ եւ գոր­ծա­կա­լաց եկե­ղե­ցոյ: ժա. 20ա-1բ ԺԱ. Յա­ղա­գս ժա­մա­նա­կա­ցն, յորս տուեալ լի­նին կարգ: ժբ. 22ա-5բ [ԺԲ.] Յա­ղա­գս տի­ոց եւ որ­պի­սու­թեանց կարգ առ­օ­ղա­ցն: ժգ. 25բ-6ա ԺԳ. Յա­ղա­գս քն­նու­թեան, որոց առ­նուն զկար­գն: ժդ. 26ա-7ա ԺԴ. Յա­ղա­գս անա­րա­տու­թեան կար­գա­ռ­օ­ղաց: ժե. 27ա-8ա ԺԵ. Յա­ղա­գս երկ­կա­նամ­բեա­ցն: ժզ. 28ա-9բ ԺԶ. Յա­ղա­գս պար­կեշ­տու­թեան կարգ առ­օ­ղաց: ժէ. 29բ-30ա ԺԷ. Յա­ղա­գս խո­հե­մու­թեան կարգ առ­օ­ղա­ցն: ժը. 30բ ԺԸ. Յա­ղա­գս ող­ջա­խո­հու­թեան կարգ առ­օ­ղա­ցն: ժթ. 30բ ԺԹ. Յա­ղա­գս զար­դուց կարգ առ­օ­ղաց: ի. 30բ-2ա Ի. Յա­ղա­գս հիւ­ր­ըն­կա­լու­թեան կարգ առ­օ­ղաց: իա. 32ա-4ա ԻԱ. Յա­ղա­գս ուս­ման կարգ առ­օ­ղա­ցն: իբ. 34ա-5ա ԻԲ. Յա­ղա­գս հար­կա­նող եկե­ղե­ցա­կա­նին: իգ. 35ա ԻԳ. Յա­ղա­գս ոչ տա­լոյ կարգ կռուա­սի­րա­ցն: իդ. 35աբ ԻԴ. Յա­ղա­գս ոչ տա­լոյ կարգ ագա­հի­ցն: իե. 35բ-6ա ԻԵ. Յա­ղա­գս, զի առ­օղն զկար­գն լեալ իցէ բա­րի­ոք վե­րակ[աց]ու տան իւ­րոյ: իզ. 36աբ ԻԶ. Յա­ղա­գս ոչ տա­լոյ կար­գս նո­րա­մ­տի­ցն ի հա­ւա­տս: իէ. 37ա ԻԷ. Յա­ղա­գս ոչ տա­լոյ կարգ հան­դի­սի ապ­աշ­խա­րո­ղաց: իը. 37աբ ԻԸ. Յա­ղա­գս ոչ տա­լոյ կարգ եկե­լո­ցն յար­քու­նուստ: իթ. 37բ-8ա [ԻԹ.] Յա­ղա­գս ոչ տա­լոյ կար­գս, որք պար­տին տալ հա­մարս: լ. 38ա-բ Լ. Յա­ղա­գս տալ[ոյ] կարգ ծա­ռա­յից: լա. 39բ-40բ ԼԱ. Յա­ղա­գս ոչ տա­լոյ կարգ, որոց ու­նին բիծ ի մար­մի­նն: լբ. 40բ-2ա ԼԲ. Յա­ղա­գս ոչ տա­լոյ կարգ ծնե­լո­ցն յա­ն­օ­րէն ան­կող­նոց: լգ. 42աբ ԼԳ. Յա­ղա­գս ոչ տա­լոյ կար­գս օտա­րաց եւ ան­ծա­նօ­թից: լդ. 42բ ԼԴ. Յա­ղա­գս ոչ տա­լոյ կարգ կա­նանց: լե. 42բ-4ա ԼԵ. Յա­ղա­գս օր­հ­նու­թեան կու­սա­նաց: լզ. 44ա-6ա ԼԶ. Յա­ղա­գս խոր­հր­դոց, որք կր­կ­նին եւ որք ոչ: լէ. 46ա-50բ ԼԷ. Յա­ղա­գս մկր­տու­թեան: լը. 50բ-1ա ԼԸ. Յա­ղա­գս ու­սու­ցա­նե­լոյ զե­րա­խ­այսն եւ հրա­ժա­րե­ցու­ցա­նե­լոյ: լթ. 51ա-2բ ԼԹ. Յա­ղա­գս դրոշ­մին: խ. 52բ-59բ Խ. Յա­ղա­գս պա­տա­րա­գին: խա. 69բ-71ա ԽԱ. Յա­ղա­գս օծ­ման հի­ւան­դաց եւ այլ սուրբ օծ­ման: խբ. 71ա-6բ ԽԲ. Յա­ղա­գս օր­հ­նու­թեան եկե­ղե­ցոյ եւ սր­բոյ սե­ղա­նոյն: խգ. 76բ-7ա ԽԳ. Յա­ղա­գս պահ­պա­նու­թեան սուրբ մե­ռո­նին եւ մար­մ­նոյն Քրիս­տո­սի: խդ. 77ա-8ա ԽԴ. Յա­ղա­գս նշ­խա­րաց եւ պա­տուոյ սր­բո­ցն: խե. 78աբ ԽԵ. Յա­ղա­գս շի­նու­թեան եւ նո­րո­գու­թեան եկե­ղե­ցոյ: խզ. 78բ-81ա ԽԶ. Յա­ղա­գս ազա­տու­թեան եկե­ղե­ցեաց եւ եկե­ղե­ցա­կա­նաց, գե­րեզ­մա­նաց եւ սա­տա­ցուա­ծոց նո­ցա: խէ. 81ա-4ա ԽԷ. Յա­ղա­գս գոր­ծոյ եւ իշ­խա­նու­թեան դա­տա­ւո­րին: խը. 84ա-6ա ԽԸ. Յա­ղա­գս գոր­ծոյ կար­գեալ դա­տա­ւո­րաց: խթ. 86ա-7բ ԽԹ. Յա­ղա­գս գոր­ծոյ լէ­կա­տի պա­պին, որ է դես­պա­նն: ծ. 87բ-9բ Ծ. Յա­ղա­գս գոր­ծոյ եւ իշ­խա­նու­թեան դէ­րա­դա­տա­ւո­րին: ծա. 89բ-92ա ԾԱ. Յա­ղա­գս հնա­զան­դու­թեան, որ առ մե­ծա­գոյ­նսն: ծբ. 92ա-3ա ԾԲ. Յա­ղա­գս պայ­մա­նին խա­ղա­ղու­թեան: ծգ. 93ա-4բ ԾԳ. Յա­ղա­գս դա­շանց: ծդ. 94բ-6ա ԾԴ. Յա­ղա­գս զանց առ­նե­լոյ զվէ­ճս: ծե. 96ա-8ա ԾԵ. Յա­ղա­գս ջա­տա­գո­վաց: ծզ. 98ա-100ա ԾԶ. Յա­ղա­գս հո­գա­բար­ձուաց: ծէ. 100աբ ԾԷ. Յա­ղա­գս սին­տի­կո­սաց: ծը. 100բ-2ա ԾԸ. Յա­ղա­գս այնց իրաց, որ լի­նին բռ­նու­թեամբ կամ յեր­կիւ­ղէ: ծթ. 102ա-3բ ԾԹ. Յա­ղա­գս ան­դ­րէն դար­ձու­ցա­նե­լոյ զբո­լորն: կ. 103բ-4ա Կ. Յա­ղա­գս խոյս տա­լոյ ի դա­տաս­տա­նէն: կա. 104ա-6ա ԿԱ. Յա­ղա­գս են­թա­դա­տո­ղաց:

2. 106բ Սկիզ­բն Եր­կ­րորդ գրո­ցն, որ Վասն դա­տաս­տա­նաց - Քան­զի դա­տաս­տա­նն է ըստ լսե­լոյն ի դա­տա­խա­զի­ցն... Այժմ ասաս­ցուք ի դա­տա­սա­տա­նէն: Գլուխ եր­կ­րորդ գրո­ցն - Ա. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց... ԺԸ. Յա­ղա­գս վկա­յից եւ վկա­յու­թեանց:

Ցան­կս թե­րի է եւ չու­նի բնա­գ­րի ԺԹ-ԻԶ յօ­դուած­նե­րը, որոնց

հա­մար տեղ է թող­նուած:

ա. 107ա-10ա Ա. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց - Արդ, վասն դա­տաս­տա­նաց հինգ իրս տե­սա­նե­լի է... բ. 110ա-2ա Բ. Յա­ղա­գս յար­մար ատե­նի: գ. 112ա-3բ Գ. Յա­ղա­գս մա­տու­ցա­նե­լոյ զնա­մակ վի­ճին: դ. 113բ-4բ Դ. Յա­ղա­գս խն­դ­րե­լոյն ի մի­մեանց եւ հա­կա­ճա­ռու­թեան: ե. 114բ-6բ Ե. Յա­ղա­գս հաս­տա­տե­լոյ զվէ­ճն: զ. 116բ-8ա Զ. Յա­ղա­գս երդ­ման զր­պար­տու­թեա­նն: է. 118աբ Է. Յա­ղա­գս յա­պաղ­ման: ը. 118բ-21ա Ը. Յա­ղա­գս տօ­նից եւ աւուրց, յորս ոչ լի­նին դա­տաս­տանք եւ ոչ այլ գործք սպա­սա­ւո­րու­թեան: թ. 121ա-3ա Թ. Յա­ղա­գս կար­գաց վի­ճից եւ դա­տաս­տա­նաց: ժ. 123աբ Ժ. Յա­ղա­գս աւե­լի խն­դ­րո­ղաց: ժա. 133բ-5ա ԺԱ. Յա­ղա­գս վի­ճի ստա­ցուա­ծոյն եւ յա­տուկ տի­րու­թեա­նն: ժբ. 125ա-7ա ԺԲ. Յա­ղա­գս ան­դ­րէն դար­ձու­ցա­նե­լոյ զյա­փշ­տա­կու­թիւ­նն: ժգ. 127ա-9ա ԺԳ. Վասն նեն­գու­թեան եւ ապ­ստամ­բու­թեան: ժդ. 129ա-30ա ԺԴ. Յա­ղա­գս ոչ յա­ռա­ջա­նա­լոյն ի դա­տաս­տան, որք վէ­ճն անա­գա­նեալ է: ժե. 130աբ ԺԵ. Յա­ղա­գս յան­ձե­լոյ զիրն, վասն որոյ է վէ­ճն: ժզ. 130բ-2ա ԺԶ. Յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նո­ղա­ցն ի դա­տաս­տա­ա­նի, ժէ. 132ա-5ա ԺԷ. Յա­ղա­գս ստու­գու­թեանց: ժը. 135ա-40ա ԺԸ. Յա­ղա­գս վկա­յից եւ վկա­յու­թեանց: ժթ. 140ա-1բ ԺԹ. Յա­ղա­գս հա­ւա­տոյ ձե­ռա­գ­րաց: ի. 141բ-3ա Ի. Յա­ղա­գս կար­ծեաց: իա. 143ա-51բ ԻԱ. Յա­ղա­գս երդ­մանց: իբ. 151բ-5ա ԻԲ. Յա­ղա­գս յա­մայ­րա­մի: իգ. 155ա-6բ ԻԳ. Յա­ղա­գս ի բաց մեր­ժե­լոյ: իդ. 156բ-9բ ԻԴ. Յա­ղա­գս վճ­ռի եւ դա­տեալ իրաց: իե. 159բ-63ա ԻԵ. Յա­ղա­գս բո­ղոք­ման, հրա­ժար­ման եւ վե­րա­ռաք­ման: իզ. 163ա-4ա ԻԶ. Յա­ղա­գս հաս­տա­տու­թեան վճ­ռին եւ դա­տեալ իրին:

3. 164ա-5ա Սկիզ­բն Եր­րորդ գրո­ցն, որ է Վասն վա­րուց եւ հա­մես­տու­թեան եկե­ղե­ցա­կա­նաց - Արդ, վասն զի եկե­ղե­ցա­կա­նաց ան­ձան­ցն... Ար­կ­ցուք ձեռն ի յեր­րոր­դն: Ա. Յա­ղա­գս վա­րուց եւ հա­մես­տու­թեան եկե­ղե­ցա­կա­նաց. ԻԲ. Յա­ղա­գս աշ­խար­հա­կան գոր­ծոյն.

Ցան­կս թէ­եւ հա­մա­րա­կա­լուած է Ա-ԽԲ, սա­կայն յօ­դուած­նե­րի

իրա­կան քա­նա­կը հա­ւա­սար է 40-ի, քա­նի որ բնա­գ­րի ԼԱ

յօ­դուա­ծի բաղ­կա­ցու­ցիչ 3 մա­սե­րը ցան­կում նշա­նա­կուած են

ԼԱ, ԼԲ, ԼԳ:

ա. 165բ-9ա Ա. Յա­ղա­գս վա­րուց եւ հա­մես­տու­թեան եկե­ղե­ցա­կա­նաց - Կա­մե­լով ասել ի վա­րուց. բ. 169ա-70բ Բ. Յա­ղա­գս ոչ հա­մա­բ­նակ լի­նե­լոյ եկե­ղե­ցա­կա­նաց եւ կա­նանց: գ. 170բ-4բ Գ. Յա­ղա­գս գթե­լո­ցն եւ վե­ր­ար­ժա­նա­ւո­րու­թեան­ցն: դ. 174բ-6ա Դ. Յա­ղա­կս կա­նամ­բի եկե­ղե­ցա­կա­նաց: ե. 176ա-7բ Ե. Յա­ղա­գս եկե­ղե­ցա­կա­նա­ցն, որ ոչ սպա­սա­ւո­րեն եկե­ղե­ցոյն: զ. 177բ-81ա Զ. Յա­ղա­գս թո­շա­կաց: է. 181ա-2ա Է. Յա­ղա­գս հի­ւանդ եկե­ղե­ցա­կա­նաց: ը. 182ա-3ա Ը. Յա­ղա­գս կա­ցու­ցա­նե­լոյ սպա­սա­ւորս յե­կե­ղե­ցի: թ. 183ա-5ա Ը (Թ). Յա­ղա­գս տա­լոյ զոչ ամա­յա­կս եւ եկե­ղե­ցիս: ժ. 185ա-6ա Թ(Ժ). Յա­ղա­գս ոչ ձեռ­նա­մուխ լի­նե­լոյ առ­նել փո­փո­խու­մն ինչ, որ­քան ամա­յի է աթոռն: ժա. 186ա-7բ Ժ(ԺԱ). Յա­ղա­գս այնց իրաց, որ լի­նին յա­ռաջ­նոր­դէն առանց հա­ւա­նու­թեան ժո­ղո­վոյն իւ­րոյ: ժբ. 187բ-8բ ԺԱ (ԺԲ). Յա­ղա­գս այ­նո­ցիկ, որ լի­նին ի մեծ մաս­նէ ժո­ղո­վոյ եկե­ղե­ցա­կա­նա­ցն: ժգ. 188բ-9ա ԺԲ (ԺԳ). Յա­ղա­գս տա­լոյ զե­կե­ղե­ցա­կան թո­շա­կս առանց նուա­զա­ցու­ցա­նե­լոյ: ժդ. 189ա-90բ ԺԳ (ԺԴ). Յա­ղա­գս օտա­րա­ցու­ցա­նե­լոյ զին­չս եկե­ղե­ցոյ: ժե. 190բ-1բ ԺԴ (ԺԵ). Յա­ղա­գս աղա­չա­կա­նին: ժզ. 191բ-3ա ԺԵ (ԺԶ). Յա­ղա­գս յա­նօթ տուեալ իրին: ժէ. 193ա-4բ ԺԶ (ԺԷ). Յա­ղա­գս աւան­դին: ժը. 194բ-7բ ԺԷ (ԺԸ). Յա­ղա­գս գնե­լոյ եւ վա­ճա­ռե­լոյ: ժթ. 197բ-9ա ԺԸ (ԺԹ). Յա­ղա­գս ի վար­ձու տա­լոյն առ­նե­լոյն: ի. 199ա-201ա ԺԹ (Ի). Յա­ղա­գս փո­խե­լոյ գիրս: իա. 201ա-3ա Ի (ԻԱ). Յա­ղա­գս զին­ւո­րա­կան կազ­մու­թեա­նն: իբ. 203ա-5ա ԻԱ (ԻԲ). Յա­ղա­գս գրա­ւա­կա­նաց: իգ. 205ա-6բ ԻԲ (ԻԳ). Յա­ղա­գս երեշ­խա­ւո­րաց: իդ. 206բ-8ա ԻԳ (ԻԴ). Յա­ղա­գս հա­տուց­ման պար­տուց: իե. 208ա-10ա ԻԴ (ԻԵ). Յա­ղա­գս պար­գե­ւաց: իզ. 210ա-1ա ԻԵ (ԻԶ). Յա­ղա­գս յա­տուկ ըն­չից եկե­ղե­ցա­կա­նաց: իէ. 211ա-5ա ԻԶ (ԻԷ). Յա­ղա­գս կտա­կի: իը. 215ա-6բ [ԻԷ] (ԻԸ). Յա­ղա­գս յա­ջոր­դաց այ­նո­ցիկ, որ ոչ առն կտա­կի: իթ. 216բ-20ա ԻԸ (ԻԹ). Յա­ղա­գս թաղ­ման: լ. 220աբ ԻԹ (Լ). Յա­ղա­գս վի­ճա­կի քա­հա­նա­յից: լա. 220բ-7ա Լ (ԼԱ). Յա­ղա­գս տա­սա­նոր­դաց եւ երա­խայ­րից եւ նուի­րաց: լբ. 227ա-9ա ԼԱ (ԼԲ). Յա­ղա­գս հա­սից եւ պա­հան­ջու­թեանց եւ խրա­խու­թեանց, զոր առ­նեն եպիս­կո­պո­սաց: լգ. 229ա-34ա ԼԲ (ԼԳ). Յա­ղա­գս կրօ­նա­ւո­րաց: լդ. 234ա-9բ ԼԳ (ԼԴ). Յա­ղա­գս ուխ­տից: լե. 239բ-42ա ԼԴ (ԼԵ). Յա­ղա­գս պա­հոց: լզ. 242ա-4բ ԼԵ (ԼԶ). Յա­ղա­գս վա­րուց կրօ­նա­ւո­րաց եւ կա­նո­նա­կա­նաց: լէ. 244բ-6ա ԼԶ (ԼԷ). Յա­ղա­գս կրօ­նա­ւոր եւ սր­բա­կաց: լը. 246ա ԼԷ (ԼԸ). Յա­ղա­գս տե­ղեաց կրօ­նա­ւո­րաց: լթ. 246բ-8բ ԼԸ (ԼԹ). Յա­ղա­գս պատ­րո­ղա­կան իրա­ւանց: խ. 248բ-51բ ԼԹ (Խ). Յա­ղա­գս աշ­խար­հա­կան գոր­ծո­ցն, որք ոչ յար­մա­րին եկե­ղե­ցա­կա­նաց:

4. 251բ-2ա Սկիզ­բն չոր­րորդ գրո­ցն, որ է Վասն պսա­կին - Արդ, բա­ւա­կա­նա­պէս ճա­ռե­ցաւ... Այժմ ձեռ­նար­կես­ցուք... ի պսա­կէն... Ա. Յա­ղա­գս խնամ տա­լոյ եւ նշա­նի... Լ. Յա­ղա­գս եր­կ­րորդ պսա­կին:

ա. 252բ-6ա Ա. Յա­ղա­գս խնամ խօ­սե­լոյ եւ նշա­նի - Քան­զի նախ­քան զպ­սա­կն... բ. 256ա-62ա Բ. Յա­ղա­գս պսա­կին: գ. 262աբ. Գ. Յա­ղա­գս սխալ­ման ան­ձին: դ. 263ա-4ա Դ. Յա­ղա­գս ծա­ռա­յա­կան ար­գել­մա­նն: ե. 264ա-5ա Ե. Յա­ղա­գս ծնե­լոց յա­զա­տաց եւ ծա­ռա­յից: զ. 265ա-7ա Զ. Յա­ղա­գս որ­պէ­սի­ու­թեա­նն ի թէ­ա­կա­նու­թեա­նն, որ լի­նի ի պսա­կն եւ ի նշա­նն: է. 267ա Է. Յա­ղա­գս ար­գել­ման վասն հան­դի­սի ուխ­տին: ը. 267ա-70ա Ը. Յա­ղա­գս ազ­գա­կան ար­գել­մա­նն: թ. 270ա-2բ Թ. Յա­ղա­գս խնա­մա­կան ար­գել­մա­նն: ժ. 272բ-4բ Ժ. Յա­ղա­գս այ­նո­րիկ, որ շա­ղա­շա­րի ընդ ազ­գա­կա­նի ամուս­նոյն իւ­րոյ: ժա. 274բ-7բ ԺԱ. Յա­ղա­գս հո­գե­ւոր ազ­գա­կա­նու­թեա­նն: ժբ. 277բ-8բ ԺԲ. Յա­ղա­գս օրի­նա­ւոր ազ­գա­կա­նու­թեա­նն: ժգ. 278բ-80ա ԺԳ. Յա­ղա­գս ար­գել­ման վասն մե­ղաց: ժդ. 280ա-3ա ԺԴ. Յա­ղա­գս ար­գել­ման վասն այ­լա­փա­ռու­թեա­նն: ժե. 283ա-4ա ԺԵ. Յա­ղա­գս ար­գել­ման բռ­նու­թեա­նն: ժզ. 284ա-4բ ԺԶ. Յա­ղա­գս ար­գել­ման կար­գին: ժէ. 284բ-6ա ԺԷ. Յա­ղա­գս ար­գել­ման կա­պին: ժը. 286աբ ԺԸ. Յա­ղա­գս ար­գել­ման հռ­չա­կեալ հա­մես­տու­թեա­նն: ժթ. 286բ-90ա ԺԹ. Յա­ղա­գս ար­գել­ման ան­կա­րու­թեա­նն: ի. 290ա-1ա Ի. Յա­ղա­գս ար­գել­ման, որ յար­գե­լեալ ժա­ման­կս: իա. 291աբ. ԻԱ. Յա­ղա­գս ծա­ծուկ պսա­կա­ցն: իբ. 291բ-2բ ԻԲ. Յա­ղա­գս պսա­կի գո­դեա­ցն: իգ. 292բ-3բ ԻԳ. Յա­ղա­գս վերս­տին տա­լոյ ի յա­մու­սի­նն զզու­գա­կի­ցն իւր, զոր խն­դ­րէ: իդ. 293բ-5ա ԻԴ. Յա­ղա­գս, թէ ոյք կա­րեն ամ­բաս­տան լի­նել զպ­սակ­քն: իե. 295ա-6բ ԻԵ. Յա­ղա­գս ամ­բաս­տա­նու­թեան պսա­կին, որ վասն պոռն­կու­թեան: իզ. 296բ-8ա ԻԶ. Յա­ղա­գս բա­ժա­ն­ման պսա­կին: իէ. 298ա-301ա ԻԷ. Յա­ղա­գս, թէ որք են հա­րա­զատ որ­դիք եւ որք ոչ: իը. 301ա ԻԸ. Յա­ղա­գս սր­բու­թեան ծննդ­կա­նաց: իթ. 301ա-3բ ԻԹ. Յա­ղա­գս բա­ժա­նեաց եւ օժ­տաց, որ լի­նին վասն հար­սա­նեաց: լ. 303բ-4ա Լ. Յա­ղա­գս եր­կ­րորդ պսա­կին:

5. 304ա-5ա Սկիզ­բն հին­գե­րորդ գրո­ցն, որ Վասն պատ­ժոյ մե­ղաց - Վասն զի դա­տա­ւորք եւ իրա­ւունք... Այժմ ասե­լի է պատ­ժոյ մե­ղա­ցն... Ա. Յա­ղա­գս ամ­բաս­տա­նու­թեանց... [ԾԲ.] Յա­ղա­գս կա­նո­նաց իրա­ւանց:

ա. 305ա-11ա Ա. Յա­ղա­գս ամ­բաս­տա­նու­թեանց, որ ոմանց եւ զե­կուց­մանց - Արդ, վասն զի վի­ճա­բա­նա­կան ատեա­նս... բ. 311ա-2ա Բ. Յ[աղա­գս] զր­պար­տ­օ­ղաց: գ. 312ա-21ա Գ. Յա­ղա­գս սի­մո­նա­կա­նու­թեա­նն: դ. 321ա-2ա Դ. Յա­ղա­գս ոչ յան­ձ­նել առաջ­նոր­դա­ցն յայ­լս զիշ­խա­նու­թիւ­նս իւ­րեանց վասն առ­նե­լոյն ի նո­ցա­նէ ամ յա­մէ ար­ծաթ ըստ դա­շին: ե. 322ա-3ա Ե. Յա­ղա­գս ոչ խն­դ­րե­լոյ ինչ վար­դա­պե­տա­ցն վասն տա­լոյն հրա­ման ու­սու­ցա­նե­լոյ: զ. 323ա-7ա Զ. Յա­ղա­գս հրէ­ից եւ մահ­մե­տա­կա­նաց: է. 327ա-33բ Է. Յա­ղա­գս հե­րե­տի­կո­սաց: ը. 333բ-5ա Ը. Յա­ղա­գս հեր­ձուա­ծո­ղաց: թ. 335ա-7բ Թ. Յա­ղա­գս ու­րա­ցո­ղաց: ժ. 337բ-44ա Ժ. Յա­ղա­գս սպա­նու­թեան: ժա. 344ա-5բ ԺԱ. Յա­ղա­գս որ­դէս­պա­նաց: ժբ. 345բ-6բ ԺԲ. Յա­ղա­գս երա­խա­յից եւ տկա­րաց ըն­կե­ցե­լո­ցն ար­տա­քս: ժգ. 346բ-9բ ԺԳ. Յա­ղա­գս պա­տ­ե­րազ­մաց: ժդ. 349բ-50ա ԺԴ. Յա­ղա­գս վար­ժա­մար­տու­թեան: ժե. 350ա-1բ ԺԵ. Յա­ղա­գս եր­կա­մար­տու­թեան: ժզ. 351բ-2ա ԺԶ. Յա­ղա­գս նե­տո­ղաց: ժէ. 352ա-5ա ԺԷ. Յա­ղա­գս շնու­թեան: ժը. 355ա-8ա ԺԸ. Յա­ղա­գս յա­փշ­տա­կո­ղաց եւ կո­ղոպ­տո­ղաց: ժթ. 358ա-9ա ԺԹ. Յա­ղա­գս մաք­սից եւ բա­ժից: ի. 359ա-60ա Ի. Յա­ղա­գս քու­շու­ղաց եւ կտ­րուա­ծոց: իա. 360ա-3ա ԻԱ. Յա­ղա­գս ան­դ­րէն հա­տու­ցա­նել զյա­փշ­տա­կու­թիւ­նն: իբ. 363ա-4ա ԻԲ. Յա­ղա­գս հր­կի­զո­ղաց: իգ. 364ա-8բ ԻԳ. Յա­ղա­գս գո­ղու­թեան: իդ. 368բ-78ա ԻԴ. [Յա­ղա­գս վաշ­խից]: իե. 378ա-80ա ԻԵ. Յա­ղա­գս պար­տո­ղու­թեան, որ է ղալ­պու­թիւն: իզ. 380ա-2բ ԻԶ. Յա­ղա­գս ստու­թեան: իէ. 382բ-7ա ԻԷ. Յա­ղա­գս վի­ճակ - ըն­կէ­ցու­թեանց եւ հա­մա­յու­թեանց: իը. 387ա-8ա ԻԸ. Յա­ղա­գս սե­ղա­նա­կապ­տաց: իթ. 388ա [ԻԹ.] Յա­ղա­գս յան­ցա­նաց տղա­յոց: լ. 388ա-9բ Լ. Յա­ղա­գս նար­տի եւ այլ սոյն­պի­սի խա­ղոց: լա. 389բ-90ա ԼԱ. Յա­ղա­գս որ­սորդ եկե­ղե­ցա­կա­նաց: լբ. 390աբ ԼԲ. Յա­ղա­գս հար­կա­նող եկե­ղե­ցա­կա­նաց: լգ. 390բ-4բ ԼԳ. Յա­ղա­գս չա­րա­բան եկե­ղե­ցա­կա­նաց: լդ. 394բ-5բ ԼԴ. Յա­ղա­գս եկե­ղե­ցա­կա­նին, որ մա­տու­ցա­նի­ցէ պա­տա­րագ, յոր­ժամ իցէ բա­նա­դ­րեալ, ըն­կե­ցեալ եւ ար­գե­լեալ: լե. 395բ-6ա ԼԵ. Յա­ղա­գս եկե­ղե­ցա­կա­նա­ցն, որ ոչ իցեն առեալ կարգ եւ սպա­սա­ւո­րես­ցեն: լզ. 396ա ԼԶ. Յա­ղա­գս եկե­ղե­ցա­կա­նա­ցն, որ ի մէջ թող­լով զմի կար­գն, առ­նուն զմիւսն: լէ. 396աբ ԼԷ. Յա­ղա­գս պատ­ժոյ այ­նո­ցիկ, որ գո­ղու­թեամբ առ­նուն զկար­գն: լը. 396բ-7բ ԼԸ. Յա­ղա­գս վե­րանց­ման առաջ­նոր­դա­ցն: լթ. 397բ-400բ ԼԹ. Յա­ղա­գս գայ­թագ­ղու­թեան եւ տա­րա­կու­սա­նաց: խ. 400բ-1ա Խ. Յա­ղա­գս զե­կուց­ման նոր գոր­ծոյն: խա. 401ա-2բ ԽԱ. Յա­ղա­գս շր­ջա­բե­րա­կա­նաց եւ ի վե­րանց­մա­նէ այ­նո­ցիկ, որ ու­նի զշր­ջա­բե­րա­կա­նն: խբ. 402բ-4բ ԽԲ. Յա­ղա­գս կա­նո­նա­կան մաք­րու­թեան: խգ. 404բ-6բ ԽԳ. Յա­ղա­գս անի­րա­ւու­թեանց ի վնա­սից: խդ. 406բ-10բ ԽԴ. Յա­ղա­գս պատ­ժոց: խե. 410բ-1բ ԽԵ. Յա­ղա­գս ան­գի­տու­թեան: խզ. 412ա-30բ ԽԶ. Յա­ղա­գս բա­նա­դ­րու­թեան: խէ. 430բ-3ա ԽԷ. Յա­ղա­գս վճ­ռի ար­գել­ման: խը. 433ա-5ա ԽԸ. Յա­ղա­գս իռէ­գու­լա­րու­թեան: խթ. 435ա-83ա ԽԹ. Յա­ղա­գս ապ­աշ­խա­րու­թեան: ծ. 483ա-8բ Ծ. Յա­ղա­գս օժան­դա­կու­թեանց, որ վասն նն­ջե­ցե­լոց: ծա. 488բ-9ա ԾԱ. Յա­ղա­գս նշա­նա­կու­թեան բա­նից: ծբ. 489բ-91բ ԾԱ (ԾԲ). Յա­ղա­գս կա­նո­նաց իրա­ւանց - Ընդ ժա­մա­նե­լն ի վա­խ­ճան գրո­ցս` առ ի կա­տա­րու­մն մա­տե­նիս...

Տե՛ս "՞ Ջ՞ Ց՞ Գ՞ Ըւգ­բ­լս­կիլ, Հկ­լաւլբ Նջկչջլջբ Վբսկթ­մ­ըս­բվ, Զբսլջբ, օրձծ, 6   շձխ՞ 0րի­նա­կս չու­նի թարգ­մա­նիչ Յա­կոբ Քո­նե­ցու յի­շա­տա­կա­րա­նը:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

28ա (Նօ­տր­գիր) Հո­գի Սուրբ, օգ­նեա ինձ եւ հաս ի թի­կու­նս իմ ան­նա­խանձ:

268ա Արդ, գրե­ցաւ Դա­տաս­տա­նա­գիր­քս ի թուա­կա­նու­թեա­նս ՌՃԽԳ (1694) Յի­շա­տակ ինձ` Յով­սէփ վար­դա­պե­տիս, եւ ծն­օ­ղա­ցն եւ եղ­բար­ցն իմոց եւ ամե­նայն ազ­գա­կա­նա­ցս: Որք հա­դի­պիք կար­դա­լոյ կամ օրի­նա­կե­լոյ, Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք ինձ` Յով­սէփ վար­դա­պի­տիս, եւ դուք յի­շեալ լի­նիք առա­ջի ահեղ դա­տաս­տա­նին Քրիս­տո­սի:

492ա Փա՜ռք... Արդ, գրե­ցաւ Դա­տաս­տա­նա­գիրս ի թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՌՃԽԳ (1694), ի գեօ­ղա­քա­ղա­քս Աս­տա­պատ, ընդ հո­վա­նեաւ Սր­բոյն Ստե­փան­նո­սի եւ Սր­բոց Հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն Մի­քա­յե­լի եւ Գաբ­րի­ե­լի, յի­շա­տակ ինձ` յօգ­նա­մեղ անուամբ եւեթ Յով­սէփ վար­դա­պե­տիս, եւ ծնո­ղաց իմոց` Աւե­տի­սին եւ Մա­րի­ա­մին հան­գու­ցեալ, եւ եղ­բա[ր]ց իմոց` Հայ­րա­պե­տին, Ոհա­նի­սին եւ Վար­դա­նին, որք տա­րա­ժամ մա­հուամբ փո­խե­ցան առ Քրիս­տոս` ի յոյսն ամե­նե­ցուն: Աղա­չեմ, որք ըն­թեռ­նուք կամ օրի­նա­կէք, ինձ` լո­կ­ա­նուն Յով­սէփ վար­դա­պե­տիս, ծնո­ղաց եւ յեղ­բարց իմոց Աս­տուած ողոր­միս ասա­ցէք մի­ով Հայր մե­ղա­յիւ, եւ տէրն մեր Քրիս­տոս ձեզ եւ մեզ ողոր­մես­ցի. ամէն: Մա­նա­ւանդ ինձ` մե­ղա­ւոր Սար­գիս գց­օ­ղիս, որ եմ ի գեղ­ջէն Շօ­ռօ­թու:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1ա (ԺԹ դ., շղա­գիր) Ես` Սր­բոյ Էջ­մի­ած­նի մի­ա­բան Դա­նի­էլ վար­դա­պե­տս, ի գռեհ­կէ ու­մեմ­նէ լուայ, թէ Դա­տաս­տա­նա­գիրք ու­նիմ: Գի­տե­լով, թէ ուղ­ղա­փա­ռու­թեան իցէ, խն­դ­րե­ցի առ­նուլ` կար­ծե­լով, թէ հո­տն խօ­րօ­վա­ծի է, բայց էշ դա­ղե­լոյ հոտ է լեալ, վասն որոյ ի պատ­ճառս տկա­րա­ցն առեալ գնե­ցի:

ԿՆ­ՔԱ­Դ­ՐՈՇՄ` 2ա, 276բ, 492ա Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յով­սէփ վար­դա­պետ. թվին ՌՃԻԶ (1677):

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` 21ա տր:

485

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

[Թա­դէ՞ի վանք]                 ԺԴ - XIV

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր: ՍՏԱ­ՑՈՂ` պա­րոն­տէր Ներ­սէս:

ԹԵՐԹ` 262: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԲx12 (Ա 11, Գ, ԺԴ 13, Զ 14, ԻԱ 10, ԻԲ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 22,3x15,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 74ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+2, դե­ղին թուղթ (Ի դ.):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Նախ­կի­նում եղել է խիստ քայ­քա­յուած: 253-4-ի մի­ջեւ 3 թերթ ըն­կած, 87-97, 262 թեր­թե­րի 3/4-ը թա­փուած, կազ­մի թի­կուն­քը վնա­սուած, այժմ նո­րո­գուած:

ԾՆԹ. Հմմտ. Հմր 2776, գրուած 1335-ին նոյն գր­չի ձեռ­քով:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-183բ [Մխի­թա­րայ Գօ­շի Գիրք դա­տաս­տա­նի]

- 1ա-20բ [Նա­խա­դ­րու­թիւն Գրոց դա­տաս­տա­նի]

ա. 1ա-3ա [Ա. Յո­րում կայ պա­տաս­խա­նի, որք բամ­բա­սեն զմեզ, եթէ չկայ դա­տաս­տան ի Հայք] - Հան­դեր­ձեալ [եմք] գրել զԳիրս դա­տաս­տա­նաց. բ. 3ա-6բ Բ. Թէ ըն­դէ՞ր այժմ գրե­ցաք կամ յում­մէ՞ շար­ժեալք: գ. 7ա-8ա [Գ.] Նշա­նակ զաւ­րու­թեան նո­րին` հան­դերձ աղեր­սա­բա­նու­թեան: դ. 8ա-9բ Դ. Վասն դա­տաս­տա­նաց, թէ ո՞յք են դա­տա­ւորք զա­նա­զա­նեալք: ե. 9բ-10բ [Ե.] Թէ զի՞նչ է դա­տաս­տան եւ որոց եւ ու՞մ աւան­դեալք զիրս դա­տաս­տա­նի: զ. 10բ-4բ [Զ.] Թէ որ­պէս ար­ժան է դա­տա­ւո­րա­ցն լի­նել ի վե­րայ ան­դաս­տա­նաց եւ դա­տաս­տա­նաց: է. 14բ-7ա [Է.] Յա­ղա­գս վկա­ից, թէ զինչ է հա­ւա­տար­մու­թիւն նո­ցա եւ կամ է՞ր Բ կամ Գ ընտ­րին: ը. 17ա-8բ [Ը.] Յա­ղա­գս երդ­մա­նն, թէ որ­պէ՞ս լի­ցի եւ որոց ոչ աւ­րի­նա­դ­րել: թ. 18բ-20ա Թ. Թէ ոչ է պարտ հա­ւա­տա­ցե­լոց ի Քրիս­տոս յա­տեան եր­թան զդա­տաս­տա­նի ան­հա­ւա­տի­ցն ի Քրիս­տոս, բա­զում ու­նել մի­ջո­ցս: ժ. 20բ Ժ. Յա­ղա­գս, թէ յո­րո՞ց գրոց հա­ւա­քեմք եւ գրեմք զԳիրս դա­տաս­տա­նիս եւ կամ [յ]ո՞ր ազգաց հա­ւա­քե­ցաւ: Յի­շա­տա­կա­րան սա­կա­ւուք: - Հա­ւա­քե­ցաք յա­ռաջ յաւ­րի­նա­ցն Աս­տու­ծոյ... եւ զայս սկիզ­բն եղեւ...

0րի­նա­կիս Ժ գլու­խը Հմր 488-ի Ժ-ԺԱ գլուխ­նե­րի (11բ-3բ)

հա­մա­ռօ­տու­մն է: Այս­տեղ թէ­եւ խո­րա­գ­րե­րը մի­ա­ւո­րուած են,

սա­կայն «Եւ արդ, թէ­պէտ եւ» սկ­սուա­ծով «Յի­շա­տա­կա­րան»-ի

մօտ կր­կին նշա­նա­կուծ է ԺԱ:

-20բ-7ա [Ցանկ Գրո­ցս դա­տաս­տա­նի]

29բ-183բ [Գիրք դա­տաս­տա­նի]

ա. 29բ-30ա [Ա. Յա­ղա­գս ի սկզ­բան դա­տաս­տա­նին եւ վի­ճա­կի դա­տա­ւո­րա­ցն] - Եկես­ցուք այժմ իսկ ի գործ դա­տաս­տա­նի. բ. 30բ-7ա Բ. Վասն թա­գա­ւո­րաց դա­տաս­տա­նի եւ որք ընդ ձե­ռամբ նո­ցա: գ. 37ա-8ա Գ. Վասն հարց վա­նից եւ անա­պա­տա­կա­նաց: դ. 38ա-41ա Դ. Վասն վար­դա­պե­տաց եղաւ այս բան: ե. 41ա-2ա Ե. Վասն քա­հա­նա­յից դա­տաս­տա­նաց: զ. 42աբ Զ. Վասն առն եւ կնոջ ան­կա­րո­ղաց: է. 42բ-3բ Է. Վասն առն եւ կնոջ զա­նա­զան պա­տա­հա­րու­թեան դա­տաս­տան Տեառն: ը. 43բ-4ա Ը. Վասն առն եւ կնոջ գե­րե­լոց: թ. 44աբ Թ. Վասն ատե­լու­թեան առն եւ կնոջ: ժ. 44բ Ժ. Վասն շնա­ցո­ղաց առն եւ կնոջ: ժա. 44բ-5ա ԺԱ. Վասն ամ­լոց առն եւ կնոջ: ժբ. 45աբ ԺԲ. Վասն որո պատ­ճա­ռի ելա­նէ կի­նն յառ­նէն: ժգ. 45բ ԺԳ. Վասն ատե­լու­թեան պատ­ճա­ռաւ զմի­մեա­նս թո­ղուլ այր եւ կի­նն: ժդ. 45բ-6բ ԺԴ. Վասն եթէ վա­ճա­ռա­կա­նու­թեամբ եւ կամ այլ ճա­նա­պար­հորդ իցէ այրն եւ յա­մե­նայն եւ կի­նն այլ այր առ­նու: ժե. 46բ-7բ ԺԵ. Վասն զի կռ­վի այր ընդ կի­նն եւ վնա­սես­ցէ զնայ: ժզ. 47բ ԺԶ. Վասն որք յի­մա­րու­թեամբ թո­ղուն զմի­մեա­նս: ժէ. 47բ-8ա ԺԷ. Վասն առն եւ կա­նանց ու­րա­ցո­ղաց: ժը. 48ա ԺԸ. Վասն եթէ այրն եւ կի­նն կռ­վին հետ իրաց եւ ու­րա­նան զՔ­րիս­տոս եւ զհա­ւա­տն: ժթ. 48աբ ԺԹ. Վասն առն եւ կնոջ, որ զի­րար սպա­նա­նեն: ի. 48բ Ի. Վասն յան­ցա­ւոր իշ­խա­նաց եւ այ­լոց: իա. 48բ-9ա ԻԱ. Վասն շի­նա­կա­նաց: իբ. 49ա ԻԲ. Վասն սպա­նու­թեան ման­կանց: իգ. 49ա ԻԳ. Վասն ման­կանց, որ ի խա­ղս սպա­նա­նեն զիր[ե]ար[ս]: իդ. 49աբ ԻԴ. Վասն ման­կանց, թէ ի ջուրս խեղ­դեն զի­րեարսն: իե. 49բ ԻԵ. Վասն ման­կանց, որ ի գրա­ւս սպա­նա­նեն զի­րեարս: իզ. 49բ-50ա [ԻԶ.] Վասն երի­տա­սար­դաց, թէ վայ­րա­պար գրաւ դնեն: իէ. 50ա ԻԷ. Վասն գի­նար­բուաց եւ նո­ցին վնա­սու­ցն: իը. 50աբ ԻԸ. Վասն շնա­ցո­ղոց եւ այ­լոց չա­րա­գոր­ծաց: իթ. 50բ-1ա ԻԹ. Վասն կու­սից, որ չի­ցեն խօ­սեալ: լ. 51աբ Լ. Վասն որք զկա­ն­այս բամ­բա­սի­ցեն սուտ, թէ չգ­տաւ կոյս: լա. 51բ-2ա ԼԱ. Վասն գա­ւա­ռաց եւ գե­ղոց եւ նո­ցունց իրա­ցն: լբ. 52աբ ԼԲ. Վասն դա­տաս­տա­նաց գիւ­տից գա[ն]ձի: լգ. 52բ ԼԳ. Վասն որք կռ­վին եւ զի­րե­րաց մու­րուք փէ­տեն: լդ. 52բ-3ա ԼԴ. Վասն հո­րոց սեր­մանց: լե. 53ա ԼԵ. Վասն վնա­սե­լո շի­նա­կա­նա­կաց ի տէ­րանց: լզ. 53ա-4ա ԼԶ. Վասն որք սուտ քա­հա­նա[յ]ք լի­նին. լէ. 54ա ԼԷ. Վասն որք զքա­հա­ն­այս անար­գեն: լը. 54բ-5ա ԼԸ. Վասն դա­տա­ւո­րաց: լթ. 55աբ ԼԹ. Վասն ըն­չից եկե­ղե­ցոյ եւ եպիս­կո­պո­սին: խ. 55բ-6բ Խ. Վասն իշ­խե­լոյ եպիս­կո­պո­սին եկե­ղե­ցա­կա­նա­ցն եւ իւ­րոց: խա. 56բ ԽԱ. Վասն եպիս­կո­պո­սաց եւ քա­հա­նա­յից, որ զպէ­տս ժա­ռան­գա­ւոր[աց] ոչ տա­ցեն: խբ. 56բ-7ա ԽԲ. Վասն ժա­ռան­գա­ւո­րա­ցն ի կռ­վի հար­կա­նո­ղաց: խգ. 57աբ Խգ.Վասն եր­կ­րորդ ձեռ­նա­դր[ու­թեան]: խդ. 57բ ԽԴ. Վասն գո­ղոց եկե­ղե­ցոյ: խե. 57բ-8ա ԽԵ. Վասն ամ­բաս­տան[ե]ալ եպիս­կո­պո­սաց: խզ. 58ա ԽԶ. Վասն վկա­ից եպիս­կո­պո­սաց: խէ. 58աբ ԽԷ. Վասն եպիս­կո­պո­սաց ձեռ­նա­դ­րել զոք յիւ­րո­ցն առանց կա­մաց եկե­ղե­ցա­կա­նաց: խը. 58բ-9ա ԽԸ. Վասն եպիս­կո­պո­սին, որ ար­կա­նէ զան­ձն իւր յեր­կ­րա­ւոր հո­գս: խթ. 59ա ԽԹ. Վասն ծա­ռ­այս երէց աւր­հ­նել կամ սար­կա­ւագ: ծ. 59բ Ծ. Վասն անար­գո­ղաց զթա­գա­ւորս եւ զիշ­խա­նս: ծա. 59բ-60ա ԾԱ. Վասն որ տղա կո­րու­սա­նեն տղայք: ծբ. 60ա ԾԲ. Վասն գո­ղոց եւ աս­պն­ջա­կա­նաց նո­ցայ: ծգ. ԾԳ. Վասն որ առու­գ­նայք առ­նէ (չիք. լրա­ցուած ըստ 21ա ցան­կի): ծդ. 60աբ ԾԴ. Վասն ծա­ռա­ից ազա­տել ըստ աւ­րի­նա­ցն: ծե. 60բ-1ա ԾԵ. Վասն որ զդուս­տր իւր վա­ճա­ռէ յա­ղախ­նու­թիւն: ծզ. 61ա ԾԶ. Վասն այ­լ­ազ­գի ծա­ռա­յից եւ աղախ­նեաց: ծէ. 61աբ ԾԷ. Վասն անար­գո­ղաց զհայր կամ զմայր: ծը. 61ա-2ա ԾԸ. Վասն որք զտ­ղ­այս գո­ղա­նան: ծթ. 62ա ԾԹ. Վասն բամ­բա­սո­ղաց [զ]հայր կամ զմայր: կ. 62աբ Կ. Վասն որք կա­տա­կով վնա­սեն զի­րար: կա. 62բ ԿԱ. Վասն ծա­ռա­ից, զոր սպա­նեն տեար­քն իւ­րեանց: կբ. 62բ-3ա ԿԲ. Վասն որ զյ­ղի կա­ն­այս ի կռ­վել արանց հար­կա­նեն: կգ. 63աբ ԿԳ. Վասն հար­ւա­ծոց: կդ. 63բ-4ա ԿԴ. Վասն ծա­ռա­ից ի հար­ւա­ծոց ի տէ­րանց: կե. 64ա-5ա ԿԵ. Վասն թէ հար­կա­նի­ցէ ցուլ զայր կամ զկին: կզ. 65ա ԿԶ. Վասն [ե]թէ հար­կա­նի­ցէ ցուլ զցուլ: կէ. 65աբ ԿԷ. Վասն հո­րոց եւ ջր­հո­րոց, եթէ ան­կա­նի­ցի ի կեն­դա­նեաց: կը. 65բ ԿԸ. Վասն հո­րոց եւ ջր­հո­րոց, եթէ ան­կա­նի­ցի մարդ ի նայ: կթ. 65բ-6ա ԿԹ. Վասն թէ հար­կա­նի­ցէ ցուլ յա­նաս­նոյ: հ. 66ա Հ. Վասն եթէ գրաստ լի­նի զմի­մեա­նս հար­կա­նեն: հա. 66աբ ՀԱ. Վասն գրաս­տ­նոյ, թէ հար­կա­նեն զմարդ եւ վնա­սեն: հբ. 66բ ՀԲ. Վասն գրաս­տից, թէ հար­կա­նեն զոք իւ­րո­ցն: հգ. 66բ-7ա ՀԳ. Վասն գո­ղոց ոչ­խա­րաց եւ այլ ցեղ: հդ. 67աբ ՀԴ. Վասն որ զտուն պա­տա­ռեն գողք: հե. 67բ ՀԵ. Վասն գո­ղոց եկե­ղե­ցեաց: հզ. 67բ ՀԶ. Վասն որ զարտ եւ զայ­գի արա­ծել տան անաս­նոց: հէ. 67բ-8ա ՀԷ. Վասն որք այ­րեն հրով զվաս­տա­կսն: հը. 68աբ ՀԸ. Վասն որ իրք տան պահ ի մարդ եւ կո­րու­սա­նէ: հթ. 68բ-9ա ՀԹ. Վասն պա­հես­տից չոր­քո­տա­նեաց: ձ. 69աբ Ձ. Վասն որ առ­նու իրք ի բան եւ վնա­սէ: ձա. 69բ-70ա ՁԱ. Վասն որ զկոյս խաւ­սեալ խա­բե­ցին մա­լազք: ձբ. 70աբ ՁԲ. Վասն որ իրք տան ի փոխ: ձգ. 70բ-1բ ՁԳ. Վասն գրա­ւից: ձդ. 71բ-2ա ՁԴ. վասն այ­րե­ցո­ղաց տան: ձե. 72ա ՁԵ. Վասն տն­կա­հա­նաց: ձզ. 72ա-3ա ՁԶ. Վասն որ ի պահ իրք տան: ձէ. 73ա ՁԷ. Վասն որ զե­կե­ղե­ցոյ պտուղ ար­գե­լեն եւ ոչ տան: ձը. 73ա-4ա ՁԸ. Վասն յի­շո­ղաց: ձթ. 74ա ՁԹ. Վասն որ սպա­նա­նեն զա­նա­սուն: ղ. 4ա-5ա Ղ. Վասն վա­ճա­ռո­ղաց եւ գնո­ղաց զեր­կիր: ղա. 75աբ ՂԱ. Վասն վա­ճա­ռո­ղաց եւ գնո­ղաց զտուն: ղբ. 75բ-6ա ՂԲ. Վասն քա­հա­նա­ից, որ գնեն եւ ծա­խեն տուն: ղգ. 76ա ՂԳ. Վասն ջրա­ղա­ցաց գրե­ցաւ սա­կաւ: ղդ. 76աբ ՂԴ. Վասն որք գնեն անա­սուն եւ կամ ծա­խեն: ղե. 76բ-7ա ՂԵ. Վասն որք եզի­նս ծա­խեն: ղզ. 77ա ՂԶ. Վասն որ կով ծա­խեն: ղէ. 77աբ ՂԷ. Վասն որք զմե­ղուք ծա­խեն փե­թա­քով: ղը. 77բ-8ա ՂԸ. Վասն որ կա­րաս ծա­խեն: ղթ. 78աբ ՂԹ. Վասն որ այ­գի եւ դրախտ կա­պեալ են: ճ. 78բ Ճ. Վասն ջրա­ղա­ցաց վար­ձե­լոյ: ճա. 78բ-81ա ՃԱ. Վասն որք հայ­րե­նիք բա­ժա­նեն որ­դոց: ճբ. 81ա-3բ ՃԲ. Վասն բա­ժա­ն­ման ուս­տե­րաց եւ դս­տե­րաց: ճգ. 83բ-4բ ՃԳ. Վասն բա­ժա­ն­ման կա­նանց զիրս որ­դոց իւ­րեանց: ճդ. 84բ-6ա ՃԴ. Վասն թէ որ­պէս բա­ժա­նեն զկու­մաշն ուս­տերք եւ դս­տերք: ճե. 86ա-7ա [ՃԵ. Վասն որ զքա­հա­նայ եւ զդա­տա­ւոր անար­գէ]: ճզ. 87աբ [ՃԶ. Վասն պտ­ղոց քա­հա­նա­յից ի ժո­ղո­վր­դոց]: ճէ. 87բ [ՃԷ. Վասն սահ­մա­նաց, թէ որ­պէս սի­նաւռ են]: ճը. 87բ-8ա [ՃԸ. Վասն որ սուտ վկա­յու­թիւն տան ի դա­տաս­տա­նի]: ճթ. 88աբ [ՃԹ. Վասն զի թէ գտ­ցի սպա­նած ի դաշ­տի]: Ճժ. 88բ [ՃԺ. Վասն գե­րե­լոց կա­նանց յայ­լ­ազ­գիս անի­րա­ւս]: Ճժա. 88բ-9ա [ՃԺԱ. Վասն հա­րանց ան­դ­րան­կաց­նել զոր­դիսն]: ՃԺբ. 89ա-90ա [ՃԺԲ. Վասն անզ­գամ որ­դոց]: Ճժգ. 90աբ [ՃԺԳ. Վասն մա­հա­պարտ մե­ռե­լոց]: Ճժդ. 90բ-1ա [ՃԺԴ. Վասն կո­ր­ըս­տից]: Ճժե. 91ա [ՃԺԵ. Վասն յա­րու­ցա­նե­լոյ զան­գեալ չոր­քո­տա­նիս]: Ճժզ. 91աբ [ՃԺԶ. Վասն հան­դեր­ձի]: Ճժէ. 91բ-2ա [ՃԺԷ. Վասն բու­նոց թռ­չ­նոց]: Ճժը. 92աբ [ՃԺԸ. Վասն նո­րա­շէն տան]: Ճժթ. 92բ [ՃԺԹ. Վասն ծա­ռա­ից փա­խու­ցե­լոց]: Ճի. 92բ-3ա [ՃԻ. Վասն մտե­լոց ի հուն­ձս]: Ճիա. 93ա [ՃԻԱ. Վասն մտո­ղաց յայ­գի ըն­կե­րին]: Ճիբ. 93բ-4ա [ՃԻԲ. Վասն ար­ձա­կե­լո զկա­ն­այս]: Ճիգ. 94ա [ՃԻԳ. Վասն որ առ­նու կին, չէ պարտ ի ճա­նա­պարհ եր­թալ]: Ճիդ. 94աբ [ՃԻԴ. Վասն որք գրա­ւա­կան դն[են] կամ գրաւ առ­նուն զեր­կանք]: Ճիե. 94բ-5ա [ՃԻԵ. Վասն պար­տուց եւ գրա­ւա­կա­նե­րոյ]: Ճիզ. 95ա [ՃԻԶ. Վասն որ վար­ձէ գրաստ եւ այլ ինչ եւ վնա­սէ]: ճիէ. 95բ ՃԻԷ [Վասն ոչ է պարտ մե­ռա­նել հարց վասն որ­դոց եւ ոչ որ­դիք վասն հարց]: ճիը. 95բ-6ա [ՃԻԸ. Վասն որք չդա­դա­րին յի­րա­ւու­նս]: ճիթ. 96ա [ՃԻԹ. Վասն որ զայ­րի մար­դոյ իրք գրա­ւա­կա­նեն]: ճլ. 96ա [ՃԼ. Վասն ար­ժա­նա­ւո­րաց գա­նից]: ճլա. 96աբ [ՃԼԱ.Վասն թէ կռ­վին Բ մարդ, եւ կի­նն թա­փէ եւ վնա­սի]: ճլբ. 96բ [ՃԼԲ. Վասն որ զգե­րեզ­մա­նս եւ զմե­ռեա­լս կո­ղոպ­տեն]: ճլգ. 96բ-7ա [ՃԼԵ. Վասն ակա­մա սպա­նու­թեանց]: ճլդ. 97աբ ՃԼԴ. Վասն հիմ­նար­կու[թեան եկեղ]եցեաց: ճլե. 97բ [ՃԼԵ. Վասն ձեռ­նա­դ­րու­թեան եպիս­կո­պո­սաց]: (87ա-98ա խիստ վնա­սուած: ՃԵ-ՃԼԳ, ՃԼԵ` ըստ Հմր 2776-ի 91ա-102բ): ճլզ. 97բ-8ա ՃԼԶ. Վասն այ­նո­ցիկ, որ ի կար­գէ եւ յա­ղաւ­թից մեր­ժեալ են: ճլէ. 98ա-9ա ՃԼԷ. Վասն ձեռ­նա­դ­րու­թեա­նն կա­թո­ղի­կո­սաց: ճլը. 99աբ ՃԼԸ. Վասն եպիս­կո­պո­սաց եւ քա­հա­նա­ից, որ զայ­լոց վի­ճակ եւ զժո­ղո­վուրդ յա­փշ­տա­կեն: ճլթ. 99բ-100ա ՃԼԹ. Վասն ան­կար­գապ[ահ] եկե­ղե­ցա­կա­նաց: ճխ. 100ա ՃԽ. Վասն որ զձեռն տվեալ աղ­չիկ յա­փշ­տա­կի­ցէ: ճխա. 100աբ ՃԽԱ. Վասն մսա­կե­րու­թեան եկե­ղե­ցա­կա­նաց: ճխբ. 100բ-1ա ՃԽԲ. Վասն եկե­ղե­ցա­կան ըն­չի­ցն: ճխգ. 101աբ ՃԽԳ. Վասն որ կու­սու­թիւն խոս­տա­նայ եւ ստէ: ճխդ. 101բ-2ա ՃԽԴ. Վասն որ զյ­ղի կա­ն­այս մկր­տել: ճխե. 102աբ ՃԽԵ. Վասն ար­ձա­կե­լոյ զկին պոռ­նիկ: ճխզ. 102բ-3բ ՃԽԶ. Վասն ար­ձա­կե­լոյ զկին[ն] ատե­լու­թեամբ: ճխէ. 103բ ՃԽԷ. Վասն սար­կա­ւա­գաց ար­ձա­կե­լոյ զկա­ն­այս: ճխը. 103բ-4ա ՃԽԸ. Վասն քա­հա­նա­ից պղ­ծու­թեան: ճխթ. 104աբ ՃԽԹ. Վասն թէ քա­նի ամաց աւր­հ­նել զքա­հա­նա զէ­րէց[ն]: ճծ. 104բ ՃԾ. Վասն որք ի հար­կէ գան ի մկր­տու­թիւն եւ յա­պ­աշ­խա­րու­թիւն: ճծա. 104բ-5ա ՃԾԱ. Վասն գա­ւա­ռի երի­ցանց: ճծբ. 105ա ՃԾԲ Վասն քաւ­րե­պիս­կո­պո­սաց: ճծգ. 105աբ ՃԾԳ. Վասն պտ­ղոյ եկե­ղե­ցոյ: ճծդ. 105բ-6ա ՃԾԴ. Վասն որք զոր­դիս թո­ղուն հարք: ճծե. 106աբ ՃԾԵ. Վասն որ­դոց, որ թո­ղուն զհայրն: ճծզ. 106բ-7ա ՃԾԶ. Վասն կե­րո­ղաց զա­ւրն մեծ զԱ­ւագ հինկ­շա­բա­թ­ըն... ճծէ. 107աբ ՃԾԷ Վասն եպիս­կո­պո­սաց հնա­զան­դիլ կա­թո­ղի­կո­սին: ճծը. 107բ-8ա ՃԾԸ. Վասն որ յե­պիս­կո­պո­սէ բա­նա­դ­րեալ են: ճծթ. 108ա-9ա ՃԾԹ. Վասն եպիս­կո­պո­սաց չձեռ­նա­դ­րել յայ­լոց վի­ճա­կէ: ճկ. 109աբ ՃԿ. Վասն ամ­բաս­տա­նեալ եպիս­կո­պո­սաց: ճկա. 109բ ՃԿԱ. Վասն ոչ փո­խե­լո զհին սո­վո­րու­թիւն: ճկբ. 109բ ՃԿԲ. Վասն ոչ դալ յայլ յե­կե­ղե­ցի զայլ եկե­ղե­ցոյ նւէր: ճկգ. 109բ-10ա ՃԿԳ. Վասն ընդ յայ­լ­ազ­գիս խառ­նա­կին խնա­մու­թեամբ: ճկդ. 110աբ ՃԿԴ. Վասն եպիս­կո­պո­սաց, զոր զայլ եկե­ղե­ցի կո­ղոպ­տէ եւ զիւր զար­դա­րէ: ճկե. 110բ-1ա ՃԿԵ. Վասն որ ի մի­տսն ոչ իցէ եւ զիւ­րո­վին եր­թի­ցէ: ճկզ. 111ա ՃԿԶ. Վասն դի­ւա­հար կնոջ: ճկէ. 111աբ ՃԿԷ. Վասն որ այր չլի­նի: ճկը. 111բ-2ա ՃԿԸ. Վասն հաշ­մե­լոյ կա­նանց: ճկթ. 112աբ ՃԿԹ. Վասն անաս­նա­պղ­ծաց: ճհ. 112բ ՃՀ. Վասն քա­հա­նա­յի, թէ սպա­նա­նէ զոք: ճհա. 112բ-3ա ՃՀԱ. Վասն դի­ւա­հա­րաց եւ այլ խու­մար­նու սպա­ն­ման: ճհբ. 113ա ՃՀԲ. Վասն ամ­լու­թեան կա­նանց: ճհգ. 113բ-4ա ՃՀԳ. Վասն քա­հա­նա­ից եւ այ­լոց ակա­մա սբա­նու­թեանց: ճհդ. 114աբ ՃՀԴ. Վասն ի պա­տ­ե­րազ­մի սպա­նու­թեա­նն: ճհե. 114բ-5ա ՃՀԵ. Վասն որ­դոց բա­ժա­ն­ման: ճհզ. 115ա ՃՀԶ. Վասն ներ­քի­նեաց եւ մար­մ­նա­զեղ­ծաց: ճհէ. 115ա ՃՀԷ. Վասն որ ու­տէ ի տե­ղո: ճհը. 115ա [ՃՀԸ. Վասն հր­դե­հից]: ճհթ. 115աբ ՃՀԹ. Վասն յա­փշ[տա­կող արւ]ես­տա­ւո­րաց: ճձ. 115բ-6բ [ՃՁ. Վասն բա­ժան]ման հայ­րեն[եաց յուս­տերս] եւ ի դս­տերս: ճձա. 116բ-7բ ՃՁԱ. Վասն թէ քա­նի տա­րոյ լի­նի տղայն, որ բա­ժին առ­նու: ճձբ. 117բ-8ա ՃՁԲ. Վասն հաշ­մե­լո զա­ւա­կաց: ճծգ. 118աբ ՃԾԳ. Վասն կտա­կաց, որ տի­ա­թիկ: ճծդ. 118բ-20ա ՃՁԴ. Վասն թէ որ­պէս ար­ժան է մե­ռե­լոյ խօ[ս]քն ըն­դու­նել: ճձե. 120աբ ՃՁԵ. Վասն վա­ճա­ռաց նեն­գու­թեան: ճձզ. 120բ-1ա ՃՁԶ. Վասն սուտ վկա­յից: ճձէ. 121աբ ՃՁԷ. Վասն որ մէ­կն կոյս լի­նի, եւ մէ­կն այլ լի­նի առեալ: ճձը. 121բ ՃՁԸ. Վասն խաւ­սեալ կա­նանց: ճձթ. 121բ-2ա ՃՁԹ. Վասն ախ­տա­ժե­տեաց արանց եւ կա­նանց: ճղ. 122ա-3ա ՃՂ. Վասն գո­դեաց եւ պի­սակ խլից եւ համ­րից: ճղա. 123բ ՃՂԱ. Վասն այ­լ­ազ­գի խաւ­սեալ կա­նանց: ճղբ. 123բ-4ա ՃՂԲ. Վասն տղա­ոց պսակ ոչ դնել: ճղգ. 124ա ՃՂԳ. Վասն որ զմին մա­ւր կա­թն կե­րեալ իցեն: ճղդ. 124ա-5ա ՃՂԴ. Վասն փո­ղո­ցած զսահ­ման: ճղե. 125ա-6ա ՃՂԵ. Վասն կնա­հա­նաց, որ թո­ղուն զկին: ճղզ. 126աբ ՃՂԶ. Վասն ամուլ կա­նանց: ճղէ. 126բ-7բ ՃՂԷ. Վասն կա­նանց, որ թո­ղուն զայրս: ճղը. 127բ-8բ ՃՂԸ. Վասն որ, առու­գ­նայք առ­նէ: ճղթ. 128բ ՃՂԹ. Վասն աւագ իրի­ցանց: մ. 128բ-9ա Մ. Վասն քա­հա­նա­ից եւ մտոց ժո­ղո­վր­դեան: մա. 129բ-30ա ՄԱ. Վասն սպա­սից եկե­ղե­ցոյ: մբ. 130աբ ՄԲ. Վասն վա­նաց եւ նո­ցին եկե­ղե­ցեա­ցն: մգ. 130բ-1ա ՄԳ. Վասն յի­շա­տա­կի նն­ջե­ցե­լո­ցն: մդ. 131ա-2ա ՄԴ. Վասն բա­նա­դ­րե­լոց յե­պիս­կո­պո­սաց: մե. 132ա ՄԵ. Վասն փա­կո­ղաց զե­կե­ղե­ցին: մզ. 132ա-3ա Վասն գե­րե­լոց արանց եւ կա­նանց: մէ. 133ա-4բ ՄԷ. Վասն եկե­ղե­ցոյ ժա­ռան­գա­ւո­րաց: մը. 134բ-5բ ՄԸ. Վասն քա­հա­նա­յից, որ ազատ է [յ]ամե­նայ­նէ: մթ. 135բ-6ա ՄԹ. Վասն վա­նաց: մժ. 136աբ ՄԺ. Վասն տկա­րաց ոմանց: մժա. 136բ-7ա ՄԺԱ. Վասն որ եր­թան բռ­նու­թեամբ ի վա­նս իջա­նեն: մժբ. 137ա-40բ ՄԺԲ. Վասն թէ քա­նի ազգ առ­նուն զի­րար: մժգ. 140բ-4ա ՄԺԳ. Դար­ձեալ ի նոյն խոր­հուրդ: մժդ. 144աբ ՄԺԴ. Վասն նա­ւաց բե­կե­լոց: մժե. 144բ-5ա ՄԺԵ. Վասն խա­բե­բա­յից: մժզ. 145աբ ՄԺԶ Վասն որ նոր գեաւղ շի­նեն: մժէ. 145բ-6բ ՄԺԷ. Վասն որ գնեն եւ ծա­խեն կու­մաշ: մժը. 146բ ՄԺԸ. Վասն թէ ինչ ցեղ բաժ­նիւ ելա­նէ հարսն ի տա­նէն: մժթ. 146բ-7բ ՄԺԹ. Վասն որ ան­կա­նին ի ծա­ռէ եւ յե­կե­ղե­ցոյ ի վայր: մի. 147բ ՄԻ. Վասն գո­ղոց ի փայտ հա­նե­լոյ: միա. 147բ-8ա ՄԻԱ. Վասն որ կեն­դա­նի անա­սուն սպա­նա­նէ: միբ. 148աբ ՄԻԲ. Վասն որ ղր­կէ զմարդ ի ճա­նա­պարհ եւ մե­ռա­նի: միգ. 149ա ՄԻԳ. Վասն որք տղա ու­սու­ցա­նեն: միդ. 149աբ ՄԻԴ. Վասն ար­բե­ցո­ղու­թեան: միե. 149բ-64ա ՄԻԵ. Վասն կար­գաց եկե­ղե­ցոյ եւ տան թա­գա­ւո­րի: միզ. 164ա ՄԻԶ. Վասն որ զօ­տար մարդ ի բան ղր­կէ եւ մե­ռա­նի: միէ. 164աբ ՄԻԷ. Վասն որ վար­ձով ղր­կէ զմարդ ի բան: միը. 164բ-5բ ՄԻԸ. Վասն որ եկե­ղե­ցի հա­կա­ռակ եկե­ղե­ցոյ շի­նէ: միթ. 165բ-6ա ՄԻԹ. Վասն աք­սո­րե­լոց յե­կե­ղե­ցո: մլ. 166ա-7ա ՄԼ. Վասն աք­սո­րե­լոյ թա­գա­ւո­րաց: մլա. 167աբ ՄԼԱ. Վասն որ հա­նէ անա­սուն եւ վնա­սէ եւ սպա­նէ: մլբ. 167բ-8բ ՄԼԲ. Վասն որ խրտ­ց­նէ զգ­րաստ եւ մար­դն ան­կա­նի եւ վնա­սի: մլգ. 168բ-71ա ՄԼԳ. Վասն յա­կա­մա սբա­նու­թեա­նն է: մլդ. 171աբ ՄԼԴ. Վասն վնա­սո­ղաց ջրով: մլե. 171բ-2ա ՄԼԵ. Վասն բժշ­կաց: մլզ. 172ա ՄԼԶ. Վասն որ հար­կէ զմարդ եւ ի բան ղր­կէ, եւ մար­դն մե­ռա­նի: մլէ. 172բ-3ա ՄԼԷ. Վասն որ մար[ապ]ան մտեն մշակ այլ մ[ա]րդոյ: մլը. 173աբ [ՄԼԸ. Յա­ղա­գս հով­ւաց եւ ան­դեաց]: մլթ. 173բ-4ա [ՄԼԹ. Վասն որ եկե­ղե­ցո տուն եւ այ­գիս տան եւ այլ իրք]: մխ. 174ա-5ա ՄԽ. Վասն վա­ճա­ռաց: մխա. 175ա-6ա ՄԽԱ. Վասն գող ար­ւես­տա­ւո­րաց: մխբ. 176ա ՄԽԲ. Վասն որ անօթ առ­նու եւ ի բան եւ վնա­սէ: մխգ. 176բ-7ա ՄԽԳ. Վասն դա­տաս­տա­նաց դա­տաս­տա­նի: մխդ. 177աբ ՄԽԴ. Վասն ջրա­ղա­ցաց աղու­նօ[ո]րաց: մխե. 177բ-8բ ՄԽԵ. Վասն որ զգ­րաստ ի ջուր եւ յա­րոտ եւ ի բան տայ այլ մար­դո եւ վնա­սի: մխզ. 178բ-80ա ՄԽԶ. Վասն հո­ղա­դ­րա­մաց քա­հա­նա­յից: մխէ. 180աբ ՄԽԷ. Վասն սիւ­նօռ­նու, որ է սահ­մանք: մխը. 180բ-1ա ՄԽԸ. Վասն դի­ւա­հար անաս­նոց: մխթ. 181աբ ՄԽԹ. Վասն որ զփո­քր աղ­չիկ [հետ] մեծ մար­դո պսա­կեն: մծ. 181բ-3ա ՄԾ. Վասն որ իրք խոս­տա­նայ Աս­տու­ծոյ եւ սր­բոց: մծա. 183ա ՄԾԱ. Վասն որ զայ­լոց իրք յայլ մար­դոյ գնէ:

Տպ. Մխի­թար Գօշ, Գիրք դա­տաս­տա­նի, Երե­ւան, 1975, Գ խմ­բա­գ­րու­թիւն, էջ 283-416:

Բ. 183բ-228բ [Աւ­րէնք յաղ­թող թա­գա­ւո­րաց քրիս­տո­նէ­ից Կոս­տան­դի­ա­նո­սի եւ Թէ­ո­դո­սի եւ Լե­ւո­նի թա­գա­ւո­րաց հռով­մա­յեց­ւոց]

Տե՛ս Հմր 488, 87ա-103ա: Ցանկ/ 183բ-9ա (պա­կա­սա­ւոր եւ շա­րա­դ­րան­քով տար­բեր): Նխ./ 189բ-91բ: 6 ա-ճծգ /192ա-228բ (ա-իէ=ա-իէ, իը=իը-իթ, իթ-ղե=լ-ղզ, ղզ չիք, ղէ-ճբ=ղէ-ճբ=ճգ-ճդ=ճգ, ճե-ճթ=ճդ-ճը, ճժ-ճժա=ճթ, ճժբ-ճիե=ճժ-ճիգ, ճիզ-ճիէ=ճիդ, ճիը-ճծգ=ճիե-ճծ):

Գ. 229ա-33բ Հա­մա­ռաւտ ժո­ղո­վու­մն աւ­րի­նաց վե­ր­ըս­տին­¬[Ա.] Իւ­րոց դա­տա­ւո­րի եւ իշ­խո­ղի քա­ղա­քին... [ԿԸ.] Մի խո­տո­րե­ցուս­ցես զի­րա­ւու­նս տնան­կին եւ ի դա­տաս­տա­նի իւ­րում:

Տե՛ս Հմր 488, 103ա-5ա: Ու­նի 68 յօ­դուած, որոնք հա­մա­րա­կա­լուած չեն: Դրան­ցից 56-ը հա­մա­պա­տաս­խա­նում են Հմր 488-ի ա-ճզ-ին (անդ` 103ա-4բ), իսկ 12-ը («[ԾԷ.] Զկա­խար­դս մի ապ­րե­ցու­ցա­նէք... [ԿԸ.] Մի՛ խո­տո­րե­ցուս­ցես զի­րա­ւու­նս տնան­կին եւ ի դա­տաս­տա­նի իւ­րում»)` Ելից գր­քին (ԻԲ, 18-ԻԳ, 6):

Դ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 234ա-7բ [Նը­ւաստ Յո­հա­նի­սի արա­րեալ Եր­գս ոտա­նա­ւոր: Ի դեկ­տեմ­բե­րի ամ­սոյն եղեւ բան խաւ­սեալ ընդ­դեմ եր­կա­բ­նա­կա­ցն. Դա­ւա­նու­թիւն ուղ­ղա­փառ ըստ խն­դ­րոյ հո­գե­ւոր եղ­բա­ւրս մե­րոյ Աս­լա­նի եւ այլ քրիս­տո­նէ­ի­ցս Թավ­րէ­ժի, զոր սի­րով խն­դ­րեալ - Հմր 2776, 223բ]¬Ա. Եկայք այ­սա­ւր, որ­դիք մարդ­կան... /Ես Յո­հան­նէս Տար­բե­րու­նի...

2. 237բ-42ա [Վասն յ]ի[շո­ցն]ատ­վաց (ի Հա­սա­րա­կաց խրա­տուց Յով­հան­նու Երզն­կաց­ւոյ)¬Ին­նե­րորդ կա­նոն գրեմ վասն ահեղ եւ մեծ եւ դառն եւ զար­հու­րե­լի մե­ղա­ցն, որ ասի յի­շոցք...

3. 242ա-5բ Որ­պէս այր մի վա­ճա­ռա­կան ի խն­դիր ելեալ մի պա­տուա­կան մար­գար­տի, եւ իբ­րեւ լի­նի գտա­նել զնայ` ու­րախ լի­նի, նոյն­պէս տէր Մա­թէ­ոս զա­ղաւ­թս Նա­րե­կա­ցոյ, որ մա­կ­ա­նուն Ձա­գա­յա­րոյց կո­չի, որ ասա­ցեալ Ներ­բո­ղեան առ տէր Աս­տուած, որ է յԷ­ու­թեա­նն - Ան­հա­սա­նե­լի իս­կու­թիւն, ան­ճառ էու­թիւն, անեղ բնու­թիւն... Աւր­հ­նեալ սուրբ Յու­սիկ,

աւր­հ­նեալ սուրբ Գրի­գո­րիս, աւր­հ­նեալ սուրբ Ներ­սէս:

4. 245բ-59ա [Թ]ուղթ Ես[այ]եայ ի տէր Մ[ա]թէ­ոսն - Խո­յա­կապ եւ հռ­չա­կա­ւոր աս­տուա­ծա­պահ քա[ղ]աքիդ եւ բնակ­չաց` տէ­րաց եւ ծա­ռա­յից... (253բ-4ա էջե­րի մի­ջեւ 3 թերթ ըն­կած):

5. 259ա-61բ Հար­ցու­մն երի­տա­ս­ար­դի մի­ոյ ս(տ)խմա­րի եւ պա­տաս­խա­նի սուրբ հա­ւրն Մա­կա­րայ` վասն ամե­նայն գոր­ծոց առա­քի­նի - Ասէ երի­տա­սար­դն ցծերն. Հայր, կա­միմ յու­սա­նիլ եւ խն­դ­րել ի քէն` եթէ որ­պէ՞ս փր­կե­ցայց... արուեստ բա­զում են չա­րին եւ խա­բ­է­ու­թիւնք, վասն //... (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1ա Եւ Սուրբ Հո­գին յա­ւարտ գրո­ցս ժա­մե­ցուսց[է]:

2ա Աւ­գ­նեա, Յի­սուս մի­ա­ծին (նման` 33ա, 49ա, 102ա, 252բ):

8ա Զստա­ց­օղ գրո­ցս` զպա­րոն­տէր Ներ­սէսն յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս: Ընդ նմին եւ զեղ­կե­լի գրո­ղս Գրի­գոր եւ ծ[նո­ղս]: Դուք զմեզ յի­շէք, Աս­տուած զձեզ յի­շէ (նման` 17ա, 27ա, 183բ):

16բ Աղա­չեմ զձեզ, ո՜վ պա­տուա­կան եղ­բայրք, թո­ղու­թիւն արա­րէք պա­կա­սու­թեան գրոյս, || (17ա) խիստ տա­ռա­պա­նաւք գրե­ցի. ցա­ւա­հար կա­նայք կա­կա­ւե­ցու­ցա­նէ­ին. մե­ղա՜յ Աս­տու­ծոյ:

19ա Ա՜խ, վա՜յ ինձ, մեղ՜ա Աս­տու­ծոյ, թո­ղու­թիւն (նման` 20ա, 38ա, 53ա, 101ա, 156ա, 176ա):

20բ Աս­տուած տէր Ներ­սէսն փա­ռա­ւո­րէ, որ այ­ս­օր զմեզ մեղ­րօք կ[ե]րա­կ­րեց:

27ա Աղա­չեմ զձեզ, ողոր­մու­թիւն արա­րէք մե­ղա­ւո­րիս,

Եր­կ­նից ար­քա­յու­թեան առ­նուք բա­րիս,

Ձմե­րու­կն խիստ առատ է այս տա­րի:

37ա Յիշ[եա] զմե­ղա­ւորս, տէր Յի­սուս եւ արա­րիչ ամե­նայն արա­րա­ծոց Աս­տուած:

48բ Մէկ աղ­քատ երեկ մէկ լաւ բա­ղարճ եբեր: Աս­տուած իւ­րան առա­տու­թիւն տայ. ամէն:

70ա Մէկ այ­րի կին մի երեկ, մեզ եղով հաց եբեր: Աս­տուած զին­քն աւր­հ­նէ. ամէն:

144ա Զպա­րոն տէր Ներ­սէսն` յիշ­ման ար­ժա­նին, որ ըս­տա­ցաւ զգիրս դա­տաս­տա­նի, ամե­նայն ազ­գա­կա­նաւք յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, ընդ նմին եւ զիս` ան­ար­ժան գծո­ղս:

171ա Զտէր Ներ­սէսն, որ ըս­տա­ցաւ զԳիրս դա­տաս­տա­նի յի­շա­տակ իւր եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց եւ ամե­նայն ազ­գա­կա­նաց իւ­րոց, որք օգ­տիք ի սմա­նէ, յի­շե­ցէք յա­ղաւ­թս ձեր ի Քրիս­տոս զվեր­գ­րեա­լսդ եւ լի սր­տիւ Աս­տուած ողոր­մի ասա­ցէք: Եւ որ յի­շէ, ին­քն յի­շեալ եղի­ցի Քրիս­տո­սէ. ամէն:

Ընդ նմին զմե­ղա­ւորս յի­շել խն­դ­րեմ (տո­ղը` փա­կա­գ­րով):

199ա / // /// //(«գծող», որի տակ յե­տա­գա­յում կար­միր նօ­տր­գ­րով գրուած. «դ. ծ. չ. ռ Փրկ­չի թիւն (1754)»):

209ա Ա՜խ, շփո­թեալ ժա­մա­նակ, տար­տա­րոս ժո­ղո­վուրդ:

209բ Զստա­ցո­ղի այսմ կտա­կիս`

Դա­տաս­տա­նի գրոց նօ­մո­սիս,

Զտէր Ներ­սէս, որ է պար­ծանք մեր ամե­նիս,

Ո՜վ ըն­թեր­ձողք այս նաւ­մո­սիս,

Դուք յի­շե­ցէք զնայ բա­րի[ս]

Հան­դերձ ազ­գաւն ամեյ­նայ­նիւ:

233բ Գր­չի սո­րա եւ ստա­ցո­ղի Քրիս­տոս գթա­ծն ողոր­մես­ցի. ամէն:

237բ... Զեղ­բայրս իմ` զտէր Նե­րէսն փա­ռաւք ի լի...

245բ Աւր­հ­նեալ պա­րոն Ներ­սէս` ամե­նայն սուրբ Աս­տուա­ծոյ, բա­րե­խաւ­սե­ցէք քրիս­տո­նէ­ից ազ­գին:

247ա Խիստ է ցուրտ, գրի­չս ձեռ­նէս կըն­կէ:

255ա Տէր Աս­տուած, ողոր­մու­թիւն շնոր­հա քրիս­տո­նէ­ից ազ­գին: Ա՜խ, դառն ժա­մա­նակ:

262ա (Ամ­բողջ թեր­թից մնա­ցել է 2 փոք­րիկ մա­սունք, որոն­ցից մէ­կի վրայ սիւ­նա­կա­գիր ծած­կա­գ­րի աղ­ճա­տուած մաս` / // /// // /):

ՆՇՈՒՄ` 183բ (ԺԹ դ., շղա­գիր) Յի­շա­տակ է էս Կա­նո­նա­գիրք կո­չե­ցեա­լս պա­րոն­տէր Ներ­սե­սին:

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` 10բ (նօ­տր­գիր) Աս­տուած քաւ:

486

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ - XVII

ԳՐԻՉ` Ան­դ­րեաս, Մա­նուէլ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ազոբ (Ակո՞բ):

ԹԵՐԹ` 196-2 (թերթ ակա­լուել են պահ­պա­նակ­նե­րը). չգ­րուած` 1ա-2բ, 32ա, 167բ, 194ա-6բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԷx12 (Ա 11, Ե, Զ, ԺԳ 10, ԺԷ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20x14,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 80ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ, թեր­թա­կա­լուած` 1, 196:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, թա­նա­քի ճա­պա­ղում եւ գրա­դաշ­տի գու­նա­փո­խու­թիւն: Կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած, եզ­րերն մա­շուած, թի­կուն­քը ճեղ­քուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-167ա (3բ) Երա­նե­լի վար­դա­պե­տին Մխի­թա­րայ արա­րեալ զԳիրս դա­տաս­տա­նի` ի խն­դ­րոյ տէ­առն Ստե­փա­նո­սի Աղ­ւա­նից կա­թ­ու­ղի­կո­սի (Բ խմ­բա­գ­րու­թիւն)

Տե՛ս Հմր 488, 1բ-76բ. Նխ./ 3ա-28ա (ցանկ` 3աբ, բնա­գիր` 3բ-

8ա): 6 1/91ա-167ա (2-ից յե­տոյ ցանկ` 91ա-4ա, բնա­գիր` 94ա-167ա:

Ու­նի Ա-ՃԻ Գլուխ, որոնք հա­մա­պա­տաս­խա­նում են Հմր 488-ի Ա-

ԿԴ, ԿԷ-ՃԻԲ-ին: ՃԺԳ եւ ՃԺԴ թե­րի եւ մի­ա­կ­ցուած, ՃԺԶ, ՃԺԷ

նշա­նա­կուած` ՃԺԷ, ՃԺԸ, Բա­ստա­մեան­ցի ձեռ­քով ուղ­ղուած`

ՃԺԶ, ՃԺԷ: ՃԺԶ կրկ. 2-ում` ՃԻԵ): 2/ 28ա-90բ (6 1-ից առաջ:

Ցանկ` 28ա-31բ, բնա­գիր` 32բ-99ա: Ու­նի Ա-ՃԼԵ գլուխ, որոն­ցից

Ա-ԿԵ, ԿԷ-ՃԻԴ, ՃԻԶ-ՃԼԳ հա­մա­պա­տաս­խա­նում են Հմր 488-ի նոյն

բաժ­նի Ա-ԿԵ, ԿԷ-ՃԻԴ, ՃԻԵ-ՃԼԲ-ին, իսկ ԿԶ, ՃԻԵ, ՃԼԳ-ՃԼԵ

գլուխ­նե­րը` 1-ի Խ, ՃԺԸ, ՃԻԳ-ՃԻԵ-ին):

Բ. [Կա­նոնք]

1. 168ա-79բ [Նուաստ վար­դա­պետ Յով­հան­նու Եզն­կա­յեց­ւոյ Խրատ հա­սա­րա­կաց քրիս­տո­նէ­ից...]

Տե՛ս Հմր 228, 71ա-108բ. Նխ./չիք: 6 ա-դ/ չիք: ե/ 168ա-9ա: զ/

169աբ: է/169բ-70բ: ը/ 170բ-1ա: թ/ 171ա-2բ: ժ/ 172բ-3բ: ժա/ 173բ-

5ա: ժբ/ 175ա-6ա: ժգ/ 176աբ: ժդ/ 176բ-7ա: ժե/ 177աբ: ժզ/ 177բ-

8բ: ժէ/չիք: ժը/ 178բ-9ա: ժթ/ 79աբ:

2. ա. 179բ Սր­բոյն Բար­ս­ղի կա­նոնք - Եթէ ոչ ար­գե­լ­ցէ զպ­տու­ղս քա­հա­նա­յից...

բ. 179բ-80ա [Ա]յլ կա­նոնք - [Ի] սուրբ մե­ռո­նն մի ոք իշ­խես[ց]է ի պէ­տս դե­ղոց մեր­ձու­ցա­նել...

գ. 180ա Եթէ ազ­գա­կանք ամուս­նաս­ցին, զի՞նչ արաս­ցուք նմայ - [Ք]ակել ար­ժան է ի մի­մեանց...

դ. 180աբ Կա­նոնք սուրբ հայ­րա­պե­տաց - [Ե]թէ ոք առ­նու կին ի մեր­ձա­ւո­րէ իւր­մէ... պա­հօք եւ աղօ­թիւք քա­ւես­ցին եւ այլ մի եղի­ցին (տե՛ս Կա­նոնք Բար­ս­ղի ՀԱ, Կա­նո­նա­գիրք Հա­յոց, Բ, էջ 118):

Գ. [Խրատք]

ա. 182ա-8ա Վար­դան վար­դա­պե­տի ասա­ցեալ Խրատք յԱս­տուա­ծա­շունչ գրոց - [Ո]՜վ որ­դի­ակք, վեր­ջին է ժա­մա­նա­կս, եւ լցաւ ամե­նայն եր­կիր մե­ղաւք... Վասն որոյ կարճ եւ հա­մա­ռօտ գրե­ցի... եւ դուք, որ­դեակք իմ, ի Քրիս­տո­սէ մե­ղաց թո­ղու­թիւն խն­դ­րե­ցէք Վար­դան վար­դա­պե­տին:

բ. 188ա-90ա Վար­դան վար­դա­պե­տի ասա­ցեալ է Վասն պա­հոց: Որ­քան բա­րի է առա­ջի Աս­տու­ծոյ - [Ե]ւ արդ, ո՜վ է իմ­աս­տուն ի մարդ­կա­նէ...

գ. 190ա-3բ Երա­նե­լոյն Եբ­րե­մի Խո­րին Ասո­րոյ ասա­ցեալ Վասն աւուր կի­րա­կէի, որ սուրբ պա­հեն - [Պ]ատուե[ա]ց զօր սուրբ կի­րա­կին... զի ընդ նմին վա­յե­լես­ցուք զան­սպառ ու­րա­խու­թիւ­նսն... յօ­ի­տեա­նս յօ­ի­տե­նից... ամէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

188ա Եւ ինձ` մե­ղօք մե­ռեալ եւ ան­պի­տան, սու­տ­ա­նուն Տօ­ներ սար­կա­ւա­գիս, որ գրե­ցի զաս­տուա­ծա­շունչ գիր­քս ի փառս Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ է օր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ամէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

28ա Նուաստ Ան­դ­րի­աս, Մա­նուէլ ի սէր Ազոբ (Ակո՞բ) հօրս փա­փա­քե­լով գրե­ցի զԳիրս դա­տաս­տա­նի: Աղա­չեմ յի­շես­ջի[ք] զի[ս]:

32բ (Կարմ­րա­գիր) Փա՜ռք... յա­ւի­տե­նից. ամէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1ա (ԺԸ - ԺԹ դդ., շղա­գիր) Թա[դէ­ոս]:

3ա Թադ­դէ­ոս վար­դա­պե­տի­նս է:

487

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Կար­միր վանք ՌԿԷ - 1618

ԳՐԻՉ` Վար­դան աբղյ. եւ աշա­կերտ` Յո­հա­նէս Մա­լազ: ԿԱԶ­ՄՈՂ` Յո­հա­նէս Մա­լազ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Թու­մա ար­քե­պս.:

ԹԵՐԹ` 167-2 (թեր­թա­կա­լուել են սկզ­բի 2 պահ­պա­նակ­նե­րը). չգ­րուած` 30բ, 167բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԱx16 (Ե 13, ԺԱ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,5x13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 68ա): ՏՈՂ` 23-26 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր (Ա) եւ կա­նաչ (Բ) մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Թա­գա­ւորք Հռո­մա­յեց­ւոց Լե­ւոն, Կո­նս­տան­դին, Թէ­ո­դոս` 3բ: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 4ա, 21բ, 43բ, 94բ, 97ա: Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ-ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Աւե­տա­րան Մա­թէ­ո­սի: ԺԵ դ.: Սկզ­բում 2 թերթ: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լոր­գիր (նմուշ` Բա): Կար­դալ` 1աբ «[Լ]ուա­րուք, զի ասա­ցաւ առաջ­նո­ցն... զի քա­ղաք է մե­ծի ար­քա­յի» (Ե, 21-35), 2աբ «որ­դոյ մար­դոյ ոչ գոյ... ասէ ան­դա­մա[լոյ­ծն]» (Ը, 20-Թ, 2):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը թե­թե­ւա­կի վնա­սուած, կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը վե­րից վար ճեղ­քուած, դռ­նա­կն ու կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

5բ-145ա Դա­տաս­տա­նա­դիր աւ­րէնք եւ կա­նոնք ընթ­հան­րա­կան եկե­ղե­ցա­կա­նաց եւ աշ­խար­հա­կա­նաց Ֆռան­կաց եւ ամե­նայն ազգաց` ի մի տեղ հա­ւա­քեալ

- 4ա-5բ Աւ­րէնք յաղ­թող թա­գա­ւո­րաց քրիս­տո­նէ­ից Կոս­տան­դի­նա­նո­սի, Թէ­ո­դո­սի թա­գա­ւո­րաց Հո­ռո­մոց - Աւ­րէնք բա­րի եւ ճշ­մա­րիտ... կալ եւ մնալ ստու­գու­թեամբ եւ ուղ­ղու­թեամբ մին­չեւ յա­ւի­տեան ի փառս ճշ­մար­տին Քրիս­տո­սի (հմմտ. Հմր 488, 89բ-90ա):

- 5բ-6ա [Առա­ջա­բա­նու­թիւն դա­տաս­տա­նաց. 47բ] - Հրա­մա­յէ աս­տուա­ծա­հայրն Դա­ւիթ. Երա­նեալ ամ­բիծք... || (6ա) Առ որս ես` Սմ­բատ, որ չեմ ար­ժան եւ մե­ղա­ւոր ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ, որ­դի Կոս­տան­դեայ թա­գա­ւո­րա­հա­ւր եւ եղ­բայր թա­գա­ւո­րի բա­րե­պաշ­տին Հեթ­մոյ, բա­զում աշ­խա­տա­նաւք աշ­խա­տե­ցայ ի Դա­տաս­տա­նա­գիր­քս, ծե­րա­ցեալ մտաւք եւ ձե­ռաւք, ի հին եւ ի դժուա­րա­բառ եւ յան­հաս­կա­նա­լի գրոց, վասն զի այ­լա­կեր­պած էր եւ հե­ռա­ցած ի հին բա­ռէն ի նո­րոյս, հանց որ իս­կի չէ­ին հաս­կա­նալ եւ ոչ յօգ­տիլ գայր: Եւ բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ փո­խե­ցի զսա ի մեր հեշ­տա­լուր եւ ի սո­վո­րա­կան բառս ի թը­ւա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՉԺԴ (1265) ամին, ի հայ­րա­պե­տու­թեան Կոս­տան­դեայ եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն բա­րե­պաշ­տին Հեթ­մոյ եւ որդ­ւոյ սո­րա: Առ որ­սս աղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, վասն սի­րոյն Քրիս­տո­սի, որ մե­ղաց թո­ղու­թիւն խն­դ­րե­ցէք պա­րո­նիս մե­րոյ Սմ­բա­տայ, զի սա ետ մեզ փո­խել ի յիւր լու­սա­ւո­րեալ գրո­ցն: Եւ արդ, գրե­ցի զսա վասն հաս­տա­տու­թեան || (6բ) սըր­բոյ եկե­ղեց­ւոյ եւ գո­յա­նա­լոյ եր­կ­րի եւ ապա` վասն աշ­խար­հա­կան դա­տաս­տա­նաց եւ դա­տա­ւո­րաց եւ հա­մա­ռաւ­տա­բար զսիրտ բա­նից: Զորս աղա­չեմ ան­մե­ղա­դիր լի­նել իմոյ նուաս­տու­թեա­նս, վասն զի չէր իմ բան եւ ձե­ռաւք իմովք աշ­խա­տե­ցայ եւ փո­խե­ցի զսա ի չար եւ ի դառն ժա­մա­նա­կի: Յա­ռաջ պա­տեհ հա­մա­րե­ցաք զվի­ճա­կեալ դա­տա­ւո­րա­ցն գրել, բուն յա­ռաջ` զթա­գա­ւո­րա­ցն, վասն զի յԱս­տու­ծոյ կար­գե­ցաւ թա­գա­ւո­րու­թիւ­նն, եւ յԱս­տու­ծոյ տե­ղին է հա­մա­րած եւ զնո­ցին դա­տաս­տա­նն եւ զի­րա­ւուն­քն գրե­ցաք եւ ապա` զկար­գա­ւո­րաց եւ զաշ­խար­հա­կա­նաց եւ զայր եւ զկ­նոջ:

Սմ­բատ Սպա­րա­պե­տի Դա­տաս­տա­նա­գր­քի յա­ռա­ջա­բա­նն է.Դա­տաս­տա­նա­գիր­քը տե՛ս 43բ-94ա:

Ա. 6բ-20բ [Քա­ղուածք յաւ­րի­նաց եւ խրա­տուց]

- 6բ-7ա [Ցանկ] - Տիտ­լոս Ա.... ԺԸ. Վասն հո­գա­ցո­ղաց եւ կա­պ­ըլ­ւո­րաց:

Ընդ­գր­կում է` Ա-Դ (7ա-12բ), Ե (12բ-7բ), Զ-ԺԸ (20բ-30ա):

Չեն նշուած` 17բ-20բ:

1. 6բ Ամե­ն­ի­մաստ թա­գա­ւո­րա­ցն Հռո­մա­յեց­ւոց Աւ­րի­նա­դ­րու­թիւն (7ա-12բ. մի­այն Տիտ­լոս Ա-Դ: Տե՛ս Հմր 488, 107ա-10ա):

2. 12բ-7բ Ե. Յա­ղա­գս դա­տաս­տան թա­գա­ւո­րա­ցն եւ որ ընդ ձե­ռամբ նո­րա (տե՛ս Հմր 485, 30ա-7ա):

3. 17բ-9ա Վասն աս­տի­ճա­նաց ազ­գա­կա­նու­թեան: Յեր­կ­րորդ գրոց, Տիտ­լոս եր[ր]որդ (տե՛ս Հմր 488, 126բ-7բ):

4. 20աբ Ի վար­դա­պե­տաց գրոց` Խրատ մկր­տու­թեան - Տա­նին զտ­ղայն ի դուռն եկե­ղեց­ւոյն... Քա­հա­նայն, որ զայդ առ­նէ, ի կար­գէն լու­ծեալ է:

Բ. 20բ-43բ Դա­տաս­տա­նա­գիրք

1. 20բ-30ա Ան­տա­քու Ան­սիզն վասն պա­րո­նաց եւ իշ­խա­նաց առ լիճ ճոր­տն

Տե՛ս Ջվվկվբվ գ՛­Ջ­լմ­կ­ը­չնբ, Ցբլկվբ, 1876: 0րի­նա­կս չու­նի «Յա­ռա­ջա­բան» եւ                              Ա-Դ գլուխ­նե­րը, հա­մա­րա­կ­լուած են Զ-ԺԸ, որոնց ցան­կը` 7ա:

ա. 20բ-1ա Զ. Այս Գ ազգ կեր­պո­վս, զոր գրեմք դա­տաս­տան... բ. 21ա-2բ Է. Զլիճ ձի­ա­ւո­րա­ցն զխ­նա­մու­թեան իրա­ւուն­քն գրեմք... գ. 22բ-3ա Ը. Եթէ դա­տ­ըս­տ­նի լիճ ճոր­տն ի վե­րայ լճի... դ. 23ա-4բ Թ. Եւ թէ ուր­դի որ ոք մի սա­ղած լի­նի... ե. 24բ-6ա Ժ. Եւ թէ լի­նի դա­տ­ըս­տ­նել ի դար­պասն... զ. 26ա ԺԱ. Եւ թէ ոք լիճ ճորտ ձի­ա­ւոր իւր ըն­կե­րո­ջն քըշ­տէ... է. 26ա-7ա ԺԲ. Եւ թէ հի­լա­յէ ձի­օ­որն լիճ... ը. 27ա-8ա ԺԳ. Եւ թէ ոք լիճ ճորտ հի­րա­յէ զլիճ. թ. 28ա ԺԴ. Եթէ ոք ի պա­րո­նի ծա­ռա­յու­թիւն ենա... ժ. 28աբ ԺԵ. Եւ թէ ոք ձի­ա­ւոր առ­նու լիճ տի­կին... ժա. 28բ-9բ ԺԶ. Թէ ուր­դի որ խա­լա եւ շմոր հան­դի­պի... ժբ. 29բ ԺԷ. Եւ թէ ան­սիզ­ւո­րա­ցն գայ ոք յա­ռաջ... ժգ. 29բ-30ա ԺԸ. Եթէ լի­նի, որ հօ­գ­ց­օղն եւ կամ կա­պլ­ւորն ան­հան­գ­ըս­տէ զլիճ ճոր­տն... այ­նոր դա­տ­ըս­տ­նել լի­նի:

2. 31ա-43բ [Այս է Ան­սիզն Ան­տի­ո­քայ քա­ղա­քա­կա­նա­ցն, որ այ­նեն ըստ սո­վո­րու­թեան իւ­րեանց. եւ որ­պէս յա­ռաջ խոս­տա­ցաք վասն խնա­մու­թե­նե­րոյն եւ մա­րի­աճ­նոյն Ան­տի­ո­քայ քա­ղա­քա­կա­նա­ցն` մեք այժմ գրեմք, որ է այս. տպ.]

ա. 31ա-3բ [Ա. Եթէ ոք առ­նու կոյս աղ­ջի­կն ի պսակ... եւ զինչ այլ ի] դուրս կե­նայ իրք իր­կան... բ. 33բ-4ա Բ. Վասն դա­տաս­տա­նի, որ ոք ի վե­րայ որբ տղա­յոց գաբ­լայ... գ. 34աբ Գ. Եթէ այր եւ կին կե­նա եւ ու­նե­նան որ­դիք... դ. 34բ Դ. Յա­ղա­գս խնա­մու­թեան, որ ոք այր ի կնիկ առ­նու... ե. 34բ-5ա Ե. Յա­ղա­գս թէ ոք այր մար­դի­կն առ­նու... զ. 35աբ Զ. Յա­ղա­գս այլ եւս սո­վո­րա­կան խո­նր­կա­ցի ան­սիզ­նոյ եւ բլայ­թ­նոյ եւ իրաւ­նոյ, որ սո­վո­րու­թեամբ ի դար­պասն լի­նի - Եթէ ոք իրք ապ­րանք կամ այլ իրք... է. 35բ-6բ Է. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նի ու­մեք ի վե­րայ ու­մեք, ի զար­կուց կամ ծե­ծա­նաց կամ ցեղ քա­շանց - Ամ թէ լի­նի, որ ու­րա­նայ խիս­մն... ը. 36բ Ը. Յա­ղա­գս մար­դա­սպա­նաց դա­տաս­տա­նի - Եթէ ազ­գա­կան լի­նի եւ թէ աւ­տար... թ. 36բ-7ա Թ. Եթէ ոք կո­րու­սա­նէ տա­ճիկ ձի... ժ. 37ա-8ա Ժ. Որ ոք որ դա­տ­ըս­տ­նի վասն ապ­րա­նաց... ժա. ԺԱ. Յա­ղա­գս կա­րե­ւո­րաց եւ ազ­գա­կա­նաց դա­տաս­տա­նի ի վե­րայ հայ­րե­նեաց - Նախ գի­տա­ցիք, որ այն որ... ժբ. 38բ-9ա ԺԲ. Յա­ղա­գս եթէ ոք ծա­խէ զիւր հայ­րե­նի­քն... ժգ. 39աբ ԺԳ. Յա­ղա­գս սո­վո­րու­թեան տան վար­ձե­լոյ - Եթէ ոք տուն վար­ձէ... ժդ. 39բ ԺԴ. Յա­ղա­գս թէ ոք մարդ մարդ­ւոյ պարտք պար­տե­նայ... ժե. 39բ-40ա ԺԵ. Յա­ղա­գս թէ ոք գրա­ւա­կան դնէ... ժզ. 40աբ ԺԶ. Եւ թէ ոք քա­նակ մի իրք ի փոխ առ­նու... ժէ. 40բ-1ա ԺԷ. Եթէ ոք զիւր հայ­րե­նի­քն գրաւ­կ­նէ... ժը. 41աբ ԺԸ. Յա­ղա­գս գրաս­տ­նոյ ծա­խե­լոյ ան­սիզն - Եթէ ոք ձի ծա­խէ... ժթ. 41բ-2ա ԺԹ. Յա­ղա­գս չա­փե­րոյ եւ կշ­ռոց եւ մու­նետ­կեր­ւոյ - Նա թէ լի­նի որ պա­րո­նու­թիւ­նն մու­նե­տիկ հա­նէ... ի. 42աբ Ի. Յա­ղա­գս սե­րեֆ­կե­րոյ եւ առեւ­տ­րոյ, որ են ոս­կե­րիչք եւ սա­ռաֆ - Եթէ ոք առու­տուր կամ փոխ առ­նէ... իա. 42բ-3բ ԻԱ. Յա­ղա­գս վա­ճա­ռա­կա­նաց սահ­մա­նի եւ տի­պօ­նոյ եւ վա­ճառ­նոյ քա­ղա­քին ընդ ներք­սէ եւ ընդ դրաց­ւոյ - Թէ լի­նի, որ ոք ըռի­մոն տայ... որ ի վա­ճռ­կե­նե­րու մէ­ջն կա սահ­մա­նած, իւր տե­ղի բե­րէ

Գ. 43բ-94ա [Դա­տաս­տա­նա­գիրք Սմ­բա­տայ Սպա­րա­պե­տի]

- 43բ-7բ Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց թա­գա­ւո­րաց: Ցանկ է - Ա. Վասն վի­ճա­կաց թա­գա­ւո­րաց... ՃՀԷ. Վասն որ քա­հա­նայն վաշ­խով դրամ տայ:

- 47բ Առա­ջա­բա­նու­թիւն Դա­տաս­տա­նաց (տե՛ս 5բ-6ա)

ա. 47բ-51ա Ա. Եթէ կե­նայ թա­գա­ւո­րին կտր­ճեր... բ. 51ա [Բ.] Եթէ իշ­խան կամ այր ոք որ թա­գա­ւո­րի ծա­ռա­յու­թիւն... գ. 51աբ Գ. Թէ իշ­խան ի գա­ւառն կամ յեր­կիր... դ. 51բ-2ա Դ. Եթէ ոք ի դուրս յիւր աւե­րա­կն... ե. 52ա Ե. Եթէ Եր­կու մարդ յի­րար ան­ց­նին... զ. 52ա Զ. Եթէ ոք մի զիւր հորն բա­նայ... է. 52ա Է. Եթէ ոք մշակ վար­ձէ... ը. 52ա Ը. Եթէ ոք որ չէ քա­հա­նայ աւ­ծեալ... թ. 52աբ Թ. Զքա­հա­նայ ոք եթէ անար­գէ... ժ. 52բ Ժ. Կու հրա­մա­յէ առա­քե­լա­կան իրօ­ուն­քն... ժա. 52բ-4ա ԺԱ. Սահ­ման է առա­քե­լա­կան աւ­րի­նաւ­քս... ժբ. 53աբ ԺԲ. Գի­տել պարտ է, որ մկր­տու­թիւ­նն... ժգ. 53բ ԺԳ. Եթէ ոք ի յե­կե­ղեց­ւոյ ձի­թէ... ժդ. 53բ ԺԴ. Եւ թէ եպիս­կո­պոս մտ­ռէ ի հայ­րա­պե­տէն... ժե. 53բ ԺԷ. Զթե­րա­հա­ւատ մար­դու զվ­կա­յու­թիւն... ժզ. 54ա ԺԶ. Թէ ամե­նե­ւին սուրբ եկե­ղե­ցին... Ժէ. 54ա ԺԷ. Թէ ամե­նե­ւին պա­տեհ որ եպիս­կո­պո­սին. ժը. 54ա ԺԸ. ԶԻ տալ հրա­մանք աւ­րէն­քս... ժթ. 54ա ԺԹ. Եւ թէ ոք վասն թա­գա­ւո­րի... ի. 54բ Ի. Վար­դա­պե­տաց հրա­մա­նն այս է... իա. 54բ-5ա ԻԱ. Եթէ որ­պէս պարտ է, որ եպիս­կո­պո­սունք... իբ. 55ա ԻԲ. Եւ թէ եպիս­կո­պոսն կար­գա­ւոր դա­տէ... իգ. 55ա ԻԳ. Չկայ ամե­նե­ւին հրա­ման, որ եպիս­կո­պոս յայ­լոց թեմ... իդ. 55աբ ԻԴ. Եւ թէ ուր­դի որ յե­պիս­կո­պո­սին վե­րայ... իե. 55բ ԻԵ. Կու հրա­մա­յէ օրէն­քս... ամ­բոխն... իզ. 55բ-6ա ԻԶ. Զկայ հրա­ման յօ­րի­նաց... ի կար­գա­ւո­րաց... իէ. 56ա ԻԷ. Չկա­րէ եպիս­կո­պոս... իը. 56ա ԻԸ. Հրա­մա­յած է յօ­րի­նա­ցն... իթ. 56 աբ ԻԹ. Եւ թէ յու­սու­ցա­նե­լն վար­դա­պետ զա­շա­կեր­տն... լ. 56բ-7ա Լ. Քա­հա­նա­յին չէ պարտ, որ մեծք­շու­թեամբ... լա. 57աբ ԼԱ. Եւ ժո­ղո­վր­դեա­նն չէ իրա­ւունք... լբ. 57բ ԼԲ. Աւագ եւ գլ­խա­ւոր կա­ցու­ցած էրէ­ցն... լգ. 57բ-9ա ԼԳ. Հարկ է փո­քր ի շա­տէ յա­ղա­գս վա­նա­կան աբե­ղա­յի­ցն... (Սոյ­նի «Բայց ինձ` Սմ­բա­տայ...» սկ­սուա­ծով հա­տուա­ծը` 58ա-9ա, հա­մա­րա­կա­լուած է ԼԴ, իսկ յա­ջորդ 2 յօ­դուած­նե­րը` ԼԵ: Ցան­կը ճիշտ է): լդ. 59ա-60բ ԼԵ (ԼԴ). Վա­նե­րոյ սահ­մա­նն է - Բայց այժմ զվա­նե­րոյ սահ­մա­նն... (60բ «Ի յայս տե­ղս ԺԱ ճառ պա­կաս է». ըստ ցան­կի` ԼԵ. Վասն աշ­խար­հի իրից­նոյ սահ­մա­նի: ԼԶ. Վասն որ ի նոյ­նս է բա­նս իրի­ցա­նին: ԼԷ. Վասն որ մարդ կե­նայ եւ մե­ռա­նի` սահ­ման: ԼԸ. Վասն բա­նա­դ­րած մար­դոյ: ԼԹ. Վասն քո­րե­պիս­կո­պո­սաց: Խ. Վասն այր եւ կն­կան, որ ծա­ռայ ըն­կ­նին: ԽԱ. Վասն եկե­ղե­ցա­կա­նաց մա­հուան: ԽԲ. Վասն քա­հա­նա­յից ազա­տու­թեան: ԽԳ. Վասն եպիս­կո­պո­սաց, թէ որ­պէս իշ­խեն վա­նե­րոյ: ԽԴ. Վասն հի­ւան­դա­նո­ցե­րոյ սահ­մա­նի: ԽԵ. Վասն որ թա­գա­ւորք կամ իշ­խանք իջե­ւանք առ­նուն): լե. 60բ-1ա ԽԶ. Եւ աշ­խար­հի երէց, որ անոր­դի մե­ռա­նի. լզ. 61ա ԽԷ. Վկայ ամե­նե­ւին հրա­մանք յօ­րի­նա­ցն բնաւ... լէ. 61բ ԽԸ. Կու հրա­մա­յէ օրէն­քս եւ կու պն­տէ... լը. 61բ ԽԹ. Եթէ ոք, որ ոչ է քա­հա­նայ... լթ. 61բ-2ա Ծ. Աբե­ղա­յին չկա հրա­ման ամե­նե­ւին... խ. 62ա ԾԱ. Չկայ հրա­ման յաւ­րի­նաց... խա. 62ա-3ա ԾԲ. Վասն կա­թո­ղի­կո­սա­ցն ձեռ­նա­դ­րու­թեան - Մե­ծն ի հայ­րա­պե­տսն Աղէք­սան­դ­րուն... խբ. 63ա ԾԳ. Եթէ եպիս­կո­պոս կամ երէց ջա­նայ... խգ. 63ա ԾԴ. Եւ թէ իս­կի եկե­ղե­ցա­կան զինչ եւ լի­նի... խդ. 63աբ ԾԵ. Եւ թէ ոք ի կար­գէ ձգած լի­նի... խե. 63բ ԾԶ. Եթէ ոք կար­գա­ւոր աբե­ղայ... խզ. 63բ-4ա ԾԷ. Եպիս­կո­պոսն պի­տի որ հար­ցա­նէ ի վե­րայ քա­հա­նա­յի­ցն... խէ. 64ա ԾԸ. Եւ թէ ի քա­ղա­քն եպիս­կո­պոս կե­նայ... խը. 64ա ԾԹ. Փի­րե­պիս­կո­պո­սու­թեան աս­տի­ճա­նն այս է... խթ. 64ա-6բ Կ. Կար­գա­ւո­րու­թիւն եկե­ղեց­ւոյ եւ տան թա­գա­ւո­րի - ԶԱս­տուած եր­կիւղն... ծ. 66բ-7ա ԿԱ. Որ հա­կա­ռակ եկե­ղե­ցի շի­նէ... ծա. 67աբ ԿԲ. Հարց անա­պա­տա­ւո­րաց... ծբ. 67բ-8ա ԿԳ. Եւ թէ ոք զԱս­տուած հայ­հո­յէ. ծգ. 68ա ԿԴ. Եթէ ոք ընդ ան­գէ­տս հա­ղոր­դի... ծդ. 68ա ԿԵ. Կու հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս, որ զքա­հա­նա­յի տուն... ծե. 68աբ ԿԶ. Եթէ ոք դա­տաս­տա­նի եկե­ղեց­ւոյ... ծզ. 68բ ԿԷ. Գրած է ի Մով­սէ­սի յօ­րէն­քն... ծէ. 68բ-9ա ԿԸ. Ուխ­տի տեղ զինչ եւ լի­նի... ծը. 69ա ԿԹ. Կու հրա­մա­յէ օրէն­քս եւ այն որ Նի­կի­այ... ծթ. 69աբ Հ. Յա­ղա­գս թա­գա­ւո­րաց եւ իշ­խա­նաց եւ ձի­ա­ւո­րաց, որ ի Հայս ազատ կո­չեն... - Թա­գա­ւորք յԱս­տու­ծոյ են... կ. 69բ-70ա ՀԱ. Եթէ եկե­ղե­ցա­կան լի­նի... կա. 70ա-2ա ՀԲ. Յա­ղա­գս այր եւ կնոջ ամուս­նու­թեան - Հրա­մա­յէ ամէն - աս­տուա­ծա­յին օրէն­քս... (Չու­նի ըստ ցան­կի ՀԳ. Վասն որ ոք զկոյս հա­նէ: ՀԴ. Վասն որ ոք զիւր կի­նն ատէ: ՀԵ. Վասն կն­կան, որ փր­թ­նի եւ շէթ լի­նի: ՀԶ. Վասն թէ Բ այր մարդ յի­րար ան­ցա­նին): կբ. 72բ [ՀԷ.] Կա­րէ աւ­րի­նաւք քա­հա­նան մկր­տել զյ­ղի կի­նն... կգ. 73ա ՀԸ. Ի վե­րայ ամե­նայ­նի օրէն­քս զար­ձա­կե­լն լաւ կու հրա­մա­յէ... կդ. 73աբ ՀԹ. Այրն, որ աներ­կիւ­ղու­թեամբ... կե. 73բ Ձ. Եթէ ոք կին ու­նե­նայ եւ չկա­րէ ի հե­տն... կզ. 73բ ՁԱ. Եթէ ու­մեք կին գո­դե­նայ... (73բ «Ի յայս տե­ղս յօ­րի­նա­կէ Զ ճառ ըն­կած էր ցան­կա­գ­րովն»: Պա­կա­սում է ոչ թէ 6, այլ` 11, ըստ ցան­կի` ՁԲ-ՂԲ եւ յա­ջորդ ՂԳ-ի սկզ­բ­նա­մա­սը. ՁԲ. Վասն որոյ կոյս հա­նէ յան­ձ­նէ հա­ւրն կա­մաւք: ՁԳ. Վասն որ ոք առու­գ­նայք առն[ու] զկոյսն: ՁԴ.Վասն որոյ զար­կ­նէ յղի կնո­ջն: ՁԵ. Վասն որ նոր կին առ­նու եւ ի պա­տ­ե­րազմ չեր­թա: ՁԶ. Վասն աւագ սար­կա­ւա­գի ամուս­նու­թեան: ՁԷ. Վասն իրի­ցու ձեռն­տ­ը­վու­թեան: ՁԸ. Վասն թէ յինչ հա­սակ պսակ լի­նի: ՁԹ. Վասն կնոջ, որ թո­ղու զայրն եւ փախ­չի: Ղ. Վասն կնոջ, որ ծա­ռայ տա­նին: ՂԱ. Վասն, որ կի­նն իր­կան հան­դերձ հագ­նի: ՂԲ. Վասն, որ զծա­ռայն կին կա­մե­նայն առ­նուլ): կէ. 74ա [ՂԳ. Կու հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս դա­տա­ւո­րաց... բայց ի սեր. տպ. ՃԺԶ-ՃԺԷ.] մէ է մե­ծն... կա­տա­րու­մն եղեւ օրի­նա­ցս: Եւ օգ­նու­թեամ­բն Աս­տու­ծոյ սկ­սա­նիմք ի ժա­ռան­գու­թիւն հայ­րե­նեա­ցն: կը. 74աբ ՂԴ. Կու հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս, որ Բ քոյր Ա եղ­բա­ւր... կթ. 74բ-5ա ՂԵ. Կա­նանց ժա­ռան­գու­թիւն այս է... հ. 75բ ՂԶ. Երբ եղ­բարք, որ ի մի­մեանց բա­ժա­նին... հա. 75բ-6ա ՂԷ. Այ­լ­վա կու կր­կ­նա­բա­նէ օրէն­քս... հբ. 76ա ՂԸ. Հար­ցա­նեն յօ­րէն­քս վասն անա­կա­մա­հու­թեան... հգ. 76աբ ՂԹ. Յա­ղա­գս պռիս­տի­մո­նաց - Կու հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս... հդ. 76բ Ճ. Եւ թէ քեզ ոք պարտք պար­տի... հե. 76բ ՃԱ. Գրած է յօ­րէն­քս, որ թէ գրա­ւով զմար­դոյ տուն... հզ. 76բ-7ա ՃԲ. Եւ թէ ոս­կի կամ ար­ծաթ... հէ. 77ա ՃԳ. Եւ թէ չար­կամ յիշ­ւէ ու­մեք իրք... հը. 77բ ՃԴ. Եւ թէ իրա­ցն եւ տա­նն... հթ. 77ա ՃԵ. Կու հրա­մա­յէ Մով­սէս... ձ. 77աբ ՃԶ. Իրա­ւունք վա­ճա­ռա­կա­նաց - Եւ թէ ոք մի տուն վա­ճա­ռէ... ձա. 77բ-8ա ՁԷ. Ապա ջա­ղացք եւ խա­նութք... ձբ. 78ա ՃԸ. Բայց ըղորդ գրաս­տ­նու վա­ճառն այս է... ձգ. 78ա ՃԹ. Եւ որ հող կամ գե­տին վա­ճա­ռէ... ձդ. 78բ-9ա ՃԺ. Եւ որ մե­ղուք վա­ճա­ռէ... ձե. 79ա ՃԺԱ. Կու հրա­մա­յէ Մով­սէս... ձզ. 79ա-80բ ՃԺԲ. Պարտ է գի­տե­նալ, որ զվա­ճա­ռա­ցն եւ զպարզ­րոյն... ձէ. 80ա ՃԺԳ. Յետ այ­սո­րիկ ի տի­ա­թիկ սկիզ­բն առ­նեմք - Եթէ ու­զէ ոք... ձը. 80բ-1ա ՃԺԴ. Եթէ այրն եւ կի­նն ի մէկ լի­նի... ձթ. 81աբ ՃԺԵ. Յա­ղա­գս ծա­ռա­յից ի թա­գա­ւո­րաց... ղ. 81բ ՃԺԶ. Եթէ ոք զիւր դուս­տրն վասն աղ­քա­տու­թեան ծա­խէ... ղա. 81բ-2ա ՃԺԷ. Եւ թէ ոք զիւր ծա­ռայ­քն քըշ­տէ եւ սպան­նէ... ղբ. 82ա ՃԺԸ. Կու հրա­մա­յէ օրէն­քս, որ թէ ու­մեք պա­ռա­կոս... ղգ. 82ա ՃԺԹ. Եւ թէ թո­ղու ոք զիւր անա­սուն... ղդ. 82ա ՃԻ. Եթէ ոք կրակ ձգէ... ղե. 82աբ ՃԻԱ. Եւ թէ ոք մարդ որ իրք տայ ի պահ... ղզ. 82բ ՃԻԲ. Եւ թէ ոք գրաստ... ղէ. 82բ ՃԻԳ. Եւ թէ ոք զիւր հորն ի բաց թո­ղու... ղը. 82բ-3ա ՃԻԴ. Եւ թէ ոք զմար­դոյ գրաստ պատ­ռեց­նէ... ղթ. 83ա ՃԻԵ. Մարդ, որ քրիս­տո­նեայ գող­նա... ճ. 83ա ՃԻԶ. Եւ թէ սպան­ւի ոք... ճա. 83աբ ՃԻԷ. Եւ թէ վնա­սէ տղայ զտ­ղայ... ճբ. 83բ ՃԻԸ. Այլ թէ տղայք տղայ­կու­թիւն առ­նեն... ճգ. 83բ ՃԻԹ. Եւ թէ գրա­ւով ծա­նր իրք վեր­ց­նեն... ճդ. 83բ-4ա ՃԼ. Յա­ղա­գս որ հար­բե­նան եւ վնա­սեն - Կու հրա­մա­յէ օրէն­քս... ճե. 84ա ՃԼԱ. Այլ դեռ վասն հար­բե­ցո­ղու­թեան եկե­ղե­ցա­կա­նաց... ճզ. 84աբ ՃԼԲ. Յա­ղա­գս յոչ կա­մա սպա­նու­թեան­ցն - Կու հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս... ճէ. 84բ ՃԼԳ. Եթէ ոք զտ­ղայ որ վասն բո­զու­թեան... ճը. 84բ ՃԼԴ. Վասն այն ազգ ան­հա­ւա­տա­ցն... ճթ. 84բ-5ա ՃԼե. Կու հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս, որ բնաւ վար­դա­պետ վարձ չառ­նու... ճժ. 85ա ՃԼԶ. Եթէ սուտ էրէց կամ զի­տառ լի­նի... ճժա. 85աբ ՃԼԷ. Վասն որ ոք ծե­ծէ... ճժբ. 85բ ՃԼԸ. Եւ այլ կու հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս, որ թէ ոք ուժ առ­նէ. ճժգ. 85բ-6ա ՃԼԹ. Եւ թէ մարդ դա­տած լի­նի մահ... ճժդ. 86ա ՃԽ. Արուես­տա­ւոր, որ զու­մեք վար­ձն առ­նու... ճժե. 86աբ ՃԽԱ. Եւ վարձ­կան, որ յու­նէ տի­րո­ջն... ճժզ. 86բ ՃԽԲ. Կու հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս, որ մարդ­կա­յին ազ­գս... ճժէ. 86բ-7ա ՃԽԳ. Հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս, որ յիւր ըն­կե­րոջ եր­կիր յիշ­ւէ... ճժը. 87ա ՃԽԴ. Կու հրա­մա­յէ Մով­սէս, թէ Մի՛ խլեր... ճժթ. 87ա ՃԽԵ. Այն, որ զիւր ըն­կերն ի պա­տ­ե­րազմ... ըս­պան­նէ... ճի. 87ա ՃԽԶ. Թէ ոք որ բօ­լօճ լի­նի... ճիա. 87ա ՃԽԷ. Եւ թէ ոք զու­մեք իրք հա­րամ ու­տէ... ճիբ. 87աբ ՃԽԸ. Եւ թէ ոք նոր գեղ շի­նէ... ճիգ. 87բ ՃԽԹ. Եւ թէ ոք զմարդ ի մու­խա­դ­րա տեղ... ճիդ. 87բ-8ա ՃԾ. Եւ թէ ոք առ­ւով ջուր տա­նի... ճիե. 88աբ ՃԾԱ. Մեծ բան է բժշ­կու­թիւն... ճիզ. 88բ-9ա ՃԾԲ. Եթէ ոք, որ կա­տա­րեալ հա­սուն ենայ... ճիէ. 89ա ՃԾԳ. Մի շը­լա­տա­նալ տալ զտա­ռա­պե­լաց... ճիը. 89ա ՃԾԴ. Կու հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս, թէ ով նոր տուն շի­նէ... ճիթ. 89ա ՃԾԵ. Եւ թէ ուր­դի մարդ, որ իւր կա­մաւ­քն... ճլ. 89աբ ՃԾԶ. Եւ թէ որ իրք անօթ առ­նու ի բան... ճլա. 89բ ՃԾԷ. Եւ թէ ոք զիւր անա­սուն... ճլբ. 89բ ՃԾԸ. Եւ թէ ոք ի փոխ տայ... ճլգ. 89բ ՃԾԹ. Եւ թէ ոք ի վե­րայ սր­տի եր­թայ... ճլդ. 89բ-90բ ՃԿ. Կա­նոնք եւ դա­տաս­տանք այ­սով բա­ժա­նե­ցի... ճլե. 90բ ՃԿԱ. Եւ թէ ոք զու­րուք անա­սուն տես­նու... ճլզ. 90բ ՃԿԲ. Կու հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս, որ երբ ձա­գե­րով բոյն գտն­ւի... ճլէ. 90բ ՃԿԳ. Եւ թէ կե­նաս եւ հն­ձես... ճլը. 90բ-1ա ՃԿԴ. Եւ թէ յայ­գի մտ­նես... ճլթ. 91ա ՃԿԵ. Եւ զայն ոք, որ վասն ահու... ճխ. 91ա ՃԿԶ. Եւ այլ վասն կա­մա եւ յա­կա­մա մարդ­ս­ը­պա­նու­թեան... ճխա. 91աբ ՃԿԷ. Նոյն­պէս եւ այս այլ է յեր­կո­քէ... ճխբ. 91բ-2ա ՃԿԸ. Եւ թէ ոք տայ զիւր ձին ու­մեք... ճխդ. 92բ ՃԿԹ. Եթէ ոք ընդ դի­ւա­հա­րու­թիւ­նն ի ներս ան­խե­լի... ճխդ. 92բ [Ճ]Հ. Բայց յա­ղա­գս երա­մա­կի ձի­ոց... ճխե. 92բ ՃՀԱ. Եւ թէ ու­մեք անա­սուն դի­ւա­հա­րի... (92բ «ՃՀԲ

հա­մարն ըն­կած էր յաւ­րի­նա­կս»: Ըստ ցան­կի. ՃՀԲ. Վասն սի­նօռ լե­ռանց եւ դաշ­տաց): ճխզ. 92բ-3ա ՃՀԳ. Բայց գրեմք վասն ջա­ղա­ցաց կապ­լան... ճխէ. 93աբ ՃՀԴ. Յա­ղա­գս այ­գեաց եւ այ­գէ­գոր­ծեաց - Եւ թէ սո­վո­րու­թիւնք եր­կ­րին... ճխը. 93բ-4ա ՃՀԵ. Նոյն­պէս եւ հո­վիւք ար­տա­պահք... եւ կամ սպա­նա­նել եւ ի շի­նու­թե­նէն վա­րել (Չու­նի ցան­կի վեր­ջին 2 յօ­դուած­նե­րը. ՃՀԶ. Վասն որ զիւր ան­ձն ի կու­սու­թիւն խոս­տա­նայ: ՃՀԷ. Վասն որ քա­հա­նայն վաշ­խով դրամ տայ):

Տե՛ս Սմ­բատ Սպա­րա­պետ, Դա­տաս­տա­նա­գիրք, Երե­ւան, 1958 (Վ`զջմ Վթջսջթբմ,      Վւգբզլկտ, Բսբցջլ, 1958):

Դ. 94ա-145ա [Կա­նոնք]

1. 94ա-6բ Հարց­մունք Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի եւ սր­բոյն Բար­ս­ղի: Քան­զի Գրի­գոր զՀայք հաս­տա­տէր եւ Բար­սեղ` զՀ­ռոմք - Բար­սեղ ասէ: Որով պար­ծիս ի Հայք: Գրի­գոր ասէ. Դու որով պար­ծիս ի Հռոմք... Խա­ւար` զսա­տա­նայ ասէ, գի­շեր` զմե­ղսն:

2. 97աբ Կա­նոնք սր­բոյն Գրի­գո­րի Պար­թե­ւի Հա­յոց Լու­սա­ւոր­չի եւ առա­քե­լա­շ­նորհ վկա­յի: Յա­ւե­լու­մն ի Նի­կի­ա­կան կա­նո­նսն: Գլուխ Լ - Ա. Ա. Քա­հա­նայ, որ ի մե­ղս զա­ռա­ծեալ է... Լ. Կոյս, որ նուի­րես­ցի զին­քն տեառն Աս­տու­ծոյ... որում փա՜ռք յօ­ի­տեա­նս. ամէն:

ԺԵ-ԺԸ նշա­նա­կուած ԺԶ-ԺԹ, իսկ ԺԹ-ն բաց թող­նուած:

Տե՛ս Կա­նո­նա­գիրք Հա­յոց, Ա, Երե­ւան, 1964, էջ 245-249 (Սոյն օրի­նա­կը չի օգ­տա­գոր­ծուած):

3. 98բ-111ա Սահ­մանք եւ կա­նոնք կար­գի Աս­տու­ծոյ եւ սր­բոյ եկե­ղեց­ւոյ, զոր եդին վար­դա­պետք Հա­յոց` ի նոյն լրու­թիւն Առա­քե­լա­կան եւ Նի­կի­ա­կան կա­նո­նաց հաս­տա­տու­թիւն (= Կա­նոնք Շա­հա­պի­վաի` Ա-Ի) - Պարտ եւ պատ­շաճ է նա­ւա­վա­րին... ի շի­նու­թիւն եկե­ղե­ցոյ եւ առաջ­նորդ եւ առիթ ի կեա­նսն յա­ւի­տե­նից:

Տե՛ս Կա­նո­նա­գիրք Հա­յոց, Ա, էջ 524-466 (Սոյն օրի­նա­կը չի օգ­տա­գոր­ծուած):

4. 111ա-30ա Կա­նոնք, զոր կար­գեալ է Դօ­թի գիտ­նա­կա­նի` ի խն­դ­րոյ քա­հա­նա­յի մի­ոջ Ար­քա­յու­թիւն կո­չե­ցեալ, եւ հարց­մունք նո­րա վասն պէս պէս հարց­մանց եւ խոս­տո­վա­նու­թեան

- 111աբ [Նա­խա­դ­րու­թիւն] - Հար­ցու­մն. Զի՞նչ է, որ յա­րա­րա­ծո­ցս Աս­տու­ծոյ ոմանք սուրբ կո­չե­ցան եւ ոմանք` ան­սուրբ: Պա­տաս­խա­նի. Քան­զի Աս­տուած բա­րի է...

111բ-30ա Վասն մկանց: Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նի - Ա. Եթէ ան­կեալ իցէ մու­կն յաղ... ՃԾԴ. Եւ քրիս­տո­նեայց մի սո­վո­րի­ցին գնել եւ ծա­խել... թէ քա­հա­նայ կր­կի[ն] եղի­ցին ասա­ցեալ­քս:

Գոր­ծիս հնա­գոյն օրի­նա­կը (Հմր 5607, 177ա-238բ, ԺԲ-ԺԳդդ.), որի հի­ման վրայ եւ կա­տա­րուած է հրա­տա­րա­կու­թիւ­նը (Ա. Աբ­րա­հա­մյան, Դա­վիթ Ալավ­կա որ­դու        կա­նոն­նե­րը, Երե­ւան, 1953), ու­նի 93 գլուխ. դրանք այս­տեղ հա­մա­ռօ­տուած են եւ           կո­տո­րա­կուած Ա-ՃԾԴ յօ­դուած­նե­րի:

5. 130ա-45ա Կա­նոնք զգու­շա­ւորք ի խրատ քա­հա­նա­յից եւ ուխ­տի ման­կանց եկե­ղեց­ւոյ - Ա. Քա­հա­նա­յին պարտ եւ ար­ժան է սր­բու­թեամբ եւ ամ­բ­ծու­թեամբ սպա­սա­ւո­րել... ՂԳ. Որ ի մար­մին աւ­տար մեր­ձե­նայ վասն վե­րի դեղ դնե­լոյ...

Ե. 145ա-66բ [Բանք զա­նա­զանք]

1. 145ա-51բ ԺԱ. Ի Պատ­մու­թե­նէն Մե­ծին Ներ­սէ­սի Հա­յոց հայ­րա­պե­տի [Մես­րո­պայ Վա­յոց­ձո­րեց­ւոյ] - Զի ահա­գին է ան­ջա­տու­մն հոգ­ւոյն ի մար­մ­նոյ... եւ վի­ճա­կս զայս պա­հեա անա­րատ մին­չեւ ի գա­լուստ քո սուրբ, Քրիս­տոս Աս­տուած մեր: Եւ քեզ փա՜ռք... ամէն (տե՛ս Սո­փերք, Զ, էջ 87-107):

2. 151բ-4բ Տեառն Յո­հան­նու Ոս­կէ­բե­րա­նի ասա­ցեալ Ի պատ­մու­ճան Տեառն - Աւ­գոս­տոս թա­գա­ւո­րեաց Հռով­մա­յեց­ւոց... եւ եղեւ նմա անե­րե­ւոյթ.

3. 154բ-66ա Երա­նե­լոյն Եպի­փա­նու Կիպ­րաց­ւոյ ասա­ցեալ Յա­ւր մե­ծի յա­րու­թեան Տեառն ի խն­կա­բեր կա­ն­այս եւ ի նո­ցին յԱ­ւե­տա­րա­նս... - Ամե­նե­ցուն փր­կա­գործ տնաւ­րի­նու­թեա­նն Քրիս­տո­սի յԵ­րու­սա­ղէմ կա­տա­րե­ցան...

4. 166բ Այ­սո­քիկ են գրո­ցս նշա­նա­գ­րերն. տե՛ս եւ ու­սի՛ր, որ ի կար­դալ [չս]խա­լիս, եւ ան­մե­ղա­դիր [լեր], զի ու­զ­է­աք, որ պար­կեշտ գար գիր­գս, եւ զմե­ղա­պարտ յի­շեա - պ. - պա­տա­րագ.. Փ - առ (36 նշա­նա­գիր):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

19ա Քրիս­տոս Աս­տուած, ողոր­մեա ստա­ց­օ­ղի սուրբ գրո­ցս` Թու­մայ ար­հի­ե­պիս­կո­պո­սին եւ ծնաւ­ղաց նո­րին, հօրն` Աղ­բա­շին, եւ մօրն` Հե­րի­քին, եւ եղ­բար­ցն` Սարգ­սին եւ Ելեք­սա­նին եւ Աս­լա­նին, եւ քւեր­ցն` Ոս­կե­հա­տին եւ Վարդ­տիկ­նէ, եւ ան­ար­ժան ձեր ծա­ռա­յին` Վար­դան անուն աբե­ղա­յին: Եւ որք յի­շեն, յի­շեալ լի­նին ի գա­լ­ըս­տեան յայ­նմ ատե­նի. ամէն:

43բ Քրիս­տոս Աս­տուած, ողոր­մեա ստա­ցող սուրբ գրո­ցս` ար­հի­ե­պիս­կո­պո­սին տէր Թու­մա­յի, եւ ան­ար­ժան Վար­դան գր­չիս յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս:

166բ Փա՜ռք... Արդ, գրե­ցաւ Դա­տաս­տա­նա­գիր­գս եւ Կա­նոն­գիրս եւ Խրա­տս տօ­նից քրիս­տօ­նէ­ից եպիս­կո­պո­սաց, վար­դա­պե­տաց, երի­ցանց եւ կրաւ­նա­ւո­րաց, աշ­խար­հա­կա­նաց եւ կա­նանց պար­կեշ­տից, թէ որ­պէս պար­տին պա­հել զպա­տուի­րա­նն Աս­տու­ծոյ, ձե­ռամբ ան­ար­ժան, մեղ­սա­թա­ւալ ան­ձի­նս Վար­դան սու­տ­ա­նուն աբե­ղի, ի թվին Հա­յոց ՌԿԷ /1618/, ի Կար­միր վանք, ընդ || (167ա) հո­վա­նեաւ Սուրբ Նշա­նին եւ Սուրբ Կա­րա­պե­տին եւ այլ բազ­մա­հա­ւաք սր­բո­ցս, որ աստ կան հա­ւա­քեալ, ի յա­ռաջ­նոր­դու­թիւն սուրբ ուխ­տիս Մի­նաս աբե­ղիս եւ ԺԵ ան­ձն կրաւ­նա­ւո­րիս, որ կան ի յայս անա­պա­տիս. ամէն:

Դար­ձեալ յի­շես­ջիք առա­ջի ատե­նին Քրիս­տո­սի զար­հի եւ զպան­ծա­լի եւ զսր­բա­ս­նուն­դն զտէր Թու­մայ եպիս­կո­պոսն, որ բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ գնաց ի քա­ղա­քէ ի քա­ղաք եւ եբեր փա­փա­գա­նաւք զաւ­րի­նա­կս եւ ժո­ղո­վեաց ի մի տուփ եւ ետ գրել յի­շա­տակ իւր եւ ծնաւ­ղա­ցն, հա­ւրն` Աղ­բա­շին եւ մօրն` Հե­րի­քին, եւ եղ­բար­ցն` Ալիք­սա­նին եւ Աս­լա­նին եւ քուեր­ցն` Ոս­կէ­հա­տին եւ Վարդ­տիկ­նէ, եւ այլ ազ­գա­կա­նա­ցն, որ կան եւ նն­ջեալ են եւ ի Քրիս­տոս հան­գու­ցեալ են. ամէն:

Դար­ձեալ անմ[եղադ]իր լե­րուք գրիս եւ սխա­լա­նաց սո­րա, զի ես յայսմ ամի տկա­րա­ցայ բա­զում ցա­ւաւք Դ ամի­սս, եւ հա­զիւ ողոր­մե­ցաւ Աս­տուած եւ ետ կր­կին առող­ջու­թիւն այս դժ­նիկ եւ մեղ­սա­սէր ան­ձի­նս, որ հա­նա­պազ զչարն գոր­ծէ եւ ոչ [զբ]արին, եւ աշա­կեր­տեալ ման­կա­նն` Յո­հա­նէս Մա­լա­զին, որ սա­կաւ մի ձեռն­տու եղեւ ի կո­կե­լն եւ ի գրե­լն եւ ի կա­պե­լն. ամէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 96բ /::: /:: /. ////:::. ||::: ||::. ///:::: ||: ||: /: ||:::: ///:. ///:

(«ԶԴաւղ եպի­իբձյմ»: Գրո­ղը սխա­լուել է եւ ներ­քե­ւում գրել ճիշ­տը). (ԶԴա­ւիթ եպիս­կո­պոս) Թէ գի­տուն ես դու, կարդ[ա՛] || (97) եւ ասա՛ Տէր ողոր­մեա:

2. 3ա (ԺԸ դ., ան­վ­արժ նօ­տր­գ­րով)

Ցն­ծայ եւ զը­ւար­ճա­ցայ,

Յա­ւի­տե­նից ու­րա­խա­ցայ...

Ես մե­ղա­ւոր Խա­չա­տուր քա­հա­նաս,

Այս Տէր ողոր­մեայս ասէք,

Մե­ղա­ւորս առ ի Քրիս­տոս յի­շէք,

Յի­շեալ լիհ. ամէն:

488

ԴԱ­ՏԱՍ­ՏԱ­ՆԱ­ԳԻՐՔ

ԶԽԴ - 1295

ԳՐԻՉ` Կի­րա­կոս քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Վար­դան:

ԹԵՐԹ` 129: ՊՐԱԿ` 1x1 (ԺԹ դ. յա­ւե­լում)+12 (ԺԲ - ԻԳ)x12 (ԺԲ 1, ԺԵ, ԺԸ 13, ԻԳ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24-2x16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 74ա Շղա­գիր` 1աբ, Բա­ստա­մեան­ցի ձեռ­քով): ՏՈՂ` 34: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի (ԺԹ դ. վե­րա­կազ­մու­թիւն):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (107ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, շա­գա­նա­կա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թուղ­թը թու­լա­ցած եւ բամ­բա­կա­կա­լուած, տեղ-տեղ խու­նա­ցած, եզ­րե­րը մա­շուած, առան­ձին բա­ռեր ու նա­խա­դա­սու­թիւն­ներ թա­փուած: Այժմ մաս­նա­կի­օ­րէն նո­րո­գուած եւ հա­մե­մա­տա­բար բար­ւոք վի­ճա­կում:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1բ-76բ [Մխի­թա­րայ Գօ­շի Դա­տաս­տա­նա­գիրք Հա­յոց]

- 1բ-13բ [Նա­խա­դ­րու­թիւն Գրոց դա­տաս­տա­նի]

ա. 1բ Ա. Յո­րում կայ պա­տաս­խա­նի այ­նո­ցիկ, որք բամ­բա­սեն զմեզ, եթէ չկայ դա­տաս­տան ի Հայք - Հան­դեր­ձեալ եմք գրել զԳիրս դա­տաս­տա­նաց. բ. 1բ-3ա Բ. Յա­ղա­գս թէ ըն­դե՞ր այժմ կա­մե­ցաք գրել կամ յում­մէ՞ շար­ժեալ զայ­սո­սիկ եկաք մի­տս (1բ «Ա. Յո­րում կայ... կամ որ­պէս ի» հա­տուա­ծը ըն­դ­օ­րի­նա­կուած է Բա­ստա­մեան­ցի ձեռ­քով Փա­րի­զի Ազ­գա­յին գրա­դա­րա­նի Հմր 55 ձե­ռա­գ­րից. Վւթթհկ`բլմ ջս`բլկջլ): գ. 3աբ Գ. Աւ­րի­նակ սա­կա­ւուք վասն զաւ­րու­թեան գրոց եւ աղեր­սա­բա­նու­թիւն առ տէր Ստե­փա­նոս կա­թո­ղի­կոսն Աղ­ւա­նից: դ. 3բ-4ա Դ. Թէ ոյ՞ք են դա­տա­ւոր­քն բա­ժա­նեալ­քն ի մի­մեանց ճշ­մա­րիտ­քն եւ նման­քն: ե. 4աբ Ե. Թէ զի՞նչ է դա­տաս­տան եւ որոց եւ ու՞մ պարտ է վս­տա­հա­նալ զդա­տաս­տան: զ. 4բ-6ա Զ. Թէ որ­պէ՞ս պարտ է լի­նել դա­տա­ւո­րաց եւ չա­րա­խաւ­սաց եւ դա­տա­խա­զաց: է. 6ա-7բ Է. Յա­ղա­գս վկա­յից, թէ զի՞նչ է նո­ցա հա­ւա­տար­մու­թիւ­նն: ը. 7բ-11ա Ը. Յա­ղա­գս երդ­մանց եւ թէ որ­պէս պարտ է եր­դ­նուլ: թ. 11աբ Յա­ղա­գս թէ ոչ է պարտ քրիս­տո­նէի եր­թալ յա­տեան անաւ­րի­նի ժ. 12աբ Ժ. Եթէ յո­րո՞ց գրոց կամ յո­րո՞ց ազգաց պարտ է հա­ւա­քել զիրս դա­տաս­տա­նի: ժա. 12բ-3բ [ԺԱ.] Յի­շա­տա­կա­րան սա­կա­ւուք - Եւ զի թէ­պէտ բնա­ւո­րա­կան է ամե­նե­ցուն լա­ւին ցան­կալ... կա­տա­րե­ցաւ նա­խա­դ­րու­թիւ­նս ի ճառս ԱԺ:

1. 13բ-5բ Սկիզ­բն Եկե­ղե­ցա­կան դա­տաս­տա­նի եւ թիւ գլ­խոց ըստ կար­գի (Ա-ՃԻԵ):

ա. 15բ-6բ [Ա.] Սկիզ­բն դա­տաս­տա­նի... Եւ յա­ղա­գս վի­ճա­կի դա­տա­ւո­րաց - Եկես­ցուք այժմ իսկ ի գործ դա­տաս­տա­նի. բ. 16բ-7ա Բ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հարց անա­պա­տաց եւ նո­ցունց եղ­բարց: գ. 17ա-8ա Գ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վար­դա­պե­տաց: դ. 18ա-9ա [Դ.] Յա­ղա­գս քա­հա­նա­յից դա­տաս­տա­նի: ե. 19ա Ե. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց առն եւ կնոջ, որք ան­կար գոն լու­ծա­նել զկ­ու­սու­թիւն: զ. 19աբ Զ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց դար­ձեալ առն եւ կնոջ, եթէ պա­տա­հի մի­այն այ­սա­հա­րիլ: է. 19բ-20ա [Է.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց առն եւ կնոջ գե­րե­լոց: ը. 20ա Ը. Յա­ղա­գս ատե­լու­թեան առն եւ կ[ն]ոջ դա­տաս­տա­նաց: թ. 20աբ Թ. Յա­ղա­գս շնա­ցաւ­ղաց առն եւ կնոջ: ժ. 20բ Ժ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ամ­լոց արանց եւ կա­նանց: ժա. 20բ ԺԱ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, թէ ըստ որոց պատ­ճա­ռաց ել­ցէ կին յառ­նէ: ժբ. 20բ-1ա [Ժ]Բ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նի, եթէ ատե­լու­թեան պատ­ճա­ռաւ զմի­մեա­նս թող­ցեն այր եւ կին եւ ընդ այ­լում զու­գի­ցին... ժգ. 21աբ [ԺԳ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ վա­ճա­ռա­կա­նու­թեամբ... այր յա­մի­ցէ եւ կի­նն այ­ղում լի­ցի: ժդ. 21բ ԺԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ կար­գի­ցի այր ընդ կնոջ անար­գե­լով... ժե. 21բ ԺԵ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, թէ ոչ յայ­տ­նի ախտ իցէ որ­կո­տու­թեան... ժզ. 21բ-2ա ԺԶ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եւ կա­նանց ու­րա­ցաւ­ղաց: ժէ. 22ա ԺԷ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ քի­նու վասն այր կնոջ ան­կի­ցի յու­րա­ցու­թիւն եւ կամ կին առն: ժը. 22ա ԺԸ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց զմի­մեա­նս առն եւ կնոջ սպա­նո­ղաց: ժթ. 22աբ ԺԹ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց շնա­ցո­ղոց եւ այ­լոց չա­րա­գոր­ծաց: ի. 22բ Ի. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց կու­սից, որք ոչ իցեն խաւ­սեալ: իա. 22բ ԻԱ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց բամ­բա­սա­նաց զկա­ն­այս: իբ. 22բ-3ա ԻԲ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որ չի­ցեն քա­հա­նայք եւ իրս ինչ առ­նի­ցեն: իգ. 23ա ԻԳ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ըն­չից եկե­ղեց­ւոյն եւ եպիս­կո­պո­սա­ցն: իդ. 23ա ԻԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց իշ­խե­լոյ եպիս­կո­պո­սին: հե. 23աբ [ԻԵ.] Յա­ղա­գս` դա­տաս­տա­նաց եպիս­կո[պ]ոսաց եւ քա­հա­նա­յից, որ զպէ­տս ժա­ռան­գա­ւո­րաց ոչ տայ­ցեն: իզ. 23բ ԻԶ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ժա­ռան­գա­ւո­րաց: իէ. 23բ ԻԷ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եր­կ­րորդ ձեռ­նա­դ­րե­լոց: իը. 23բ ԻԸ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գո­ղոց եկե­ղեց­ւոյ: իթ. 23բ-4ա [ԻԹ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եպիս­կո­պո­սաց ամ­բաս­տա­նե­լոց: լ. 24ա Լ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վկա­յից եպիս­կո­պո­սաց: լա. 24ա ԼԱ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եպիս­կո­պո­սաց չձեռ­նա­դ­րել զոք յիւ­րո­ցն ար­տա­քոյ կա­մաց: լբ. 24ա ԼԲ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եպիս­կո­պո­սաց, որ ար[կան] է զան­ձն յեր­կ­րա­ւոր հո­գս: լգ. 24աբ [ԼԳ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հեր­ձուա­ծո­ղաց զտ­ղ­այս: լդ. 24բ ԼԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց առե­ւան­կաց: լե. 24բ ԼԵ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գո­ղոց եկե­ղեց­ւոյ: լզ. 24բ ԼԶ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց զկոյս խաւ­սե­ցեալ խա­բո­ղաց: լէ. 24բ ԼԷ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց զպ­տուղ եւ զայլ հա­սեր կե­րո­ղաց զե­կե­ղեց­ւոյ: լը. 24բ-5ա ԼԸ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հայ­հոյ­չաց զա­նուն Աս­տու­ծոյ: լթ. 25ա ԼԹ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց քա­հա­նա­յից վա­ճա­ռո­ղաց եւ գնաւ­ղաց զտուն կամ զա­գա­րակ: խ. 25աբ [Խ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ար­հա­մար­հո­ղաց զքա­հա­նայ­սեւ զդա­տա­ւորս: խա. 25բ ԽԱ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հա­սից ի ժո­ղո­վր­դե­նէ քա­հա­նա­յից: խբ. 25բ-6ա ԽԲ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գե­րե­լոց կա­նանց այ­լ­ազ­գեաց: խգ. 26ա ԽԳ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ար­ձա­կե­լոյ զկա­ն­այս: խդ. 26աբ ԽԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ակա­մայ սպա­նու­թեանց (կրկ. 67բ): խե. 26բ ԽԵ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ձեռ­նա­դ­րու­թեան եպիս­կո­պո­սաց հիմ­նար­կու­թեան եկե­ղեց­ւոյ: խզ. 26բ ԽԶ.Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց: խէ. 26բ ԽԷ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որք ի կար­գէ եւ ի յա­ղաւ­թից մեր­ժեալ իցեն: խը. 26բ-7ա ԽԸ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ձեռ­նա­դ­րու­թեան կա­թո­ղի­կո­սաց: խթ. 27ա ԽԹ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եպիս­կո­պո­սաց եւ քա­հա­նա­յից, որ զայ­լոյ վի­ճակ... յա­փշ­տա­կեն: ծ. 27աբ Ծ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց [ան­կար­գա­պես] եկե­ղե­ցա­կա­նաց: ծա. 27բ ԾԱ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որք զխաւ­սեալ աղջ­կու­նս յա­փշ­տա­կեն: ծբ. 27բ ԾԲ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց մսա­կե­րու­թեան ուխ­տա­կա­նաց: ծգ. 27բ-8ա ԾԳ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եկե­ղե­ցա­կան ըն­չից: ծդ. 28ա ԾԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որ ստէ խոս­տա­ցեալ կու­սու­թեան: ծե. 28ա ԾԵ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց զյ­ղի կա­ն­այս մկր­տել: ծզ. 28աբ [ԾԶ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ար­ձա­կե­լոյ զկին պոռ­նիկ: ծէ. 28բ ԾԷ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ար­ձա­կե­լոյ զկին ատե­լու­թեան: ծը. 28բ ԾԸ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց սարկ[աւագ]աց ար­ձա­կե­լոյ զկա­ն­այս շնա­ցեա­լս: ծթ. 28բ-9ա ԾԹ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց քա­հա­նա­յից պղ[ծու]թեան: կ. 29ա Կ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ժա­մա­նա­կաց ձեռ­նա­դ­րե­լոց: կա. 29ա ԿԱ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որք ի հար­կէ ի մկր­տու­թիւն... գայ­ցեն... կբ. 29ա [ԿԲ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գա­ւա­ռի երի­ցանց: կգ. 29աբ [ԿԳ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց քո­րե­պիս­կո­պո­սաց: կդ. 29բ ԿԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց պտ­ղոց եկե­ղեց­ւոյ (Ցան­կում սոյն ԿԴ կա­նո­նի խո­րա­գ­րին յա­ջոր­դում են «ԿԵ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց [ծնաւ­ղաց], որ թո­ղու[ն] զոր­դիս» եւ «ԿԶ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց որդ­ւոց, որ թո­ղուն զծ­նաւ­ղս», որոնք չկան կա­նոն­նե­րի շար­քում: 29բ «[Բ] գլուխ պա­կաս է. այս տեղ­ւոյս պա­կասն յԱշ­խար­հա­կան դա­տաս­տա­նի [գիտ]»: Տե՛ս 67բ-8ա, 6 ղա-ղբ: Բա­ստա­մեան­ցը փո­փո­խել է կա­նոն­նե­րի թուա­կար­գը եւ յա­ջորդ ԿԷ-ՃԻԵ կա­նոն­նե­րը հա­մա­րա­կե­լել ԿԵ-ՃԻԳ): կե. 29բ ԿԷ (ԿԵ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց [կե­րո]ղաց զհինգ­շա­բա­թն մեծ: կզ. 29բ-30ա ԿԸ (ԿԶ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եպիս­կո­պո­սաց հնազ[ան]դել կա­թո­ղի­կո­սաց: կէ. 30ա ԿԹ (ԿԷ). [Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որք յե­պիս­կո­պո­սա]ց լու­ծա­նին: կը. 30աբ Հ (ԿԸ.) Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եպիս­կո­պո­սաց չձեռ­նա­դ­րել յայ­լոյ վի­ճա­կէ: կթ. 30բ ՀԱ (ԿԹ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ամ­բաս­տա­նեալ եպիս­կո­պո­սաց: հ. 30բ ՀԲ (Հ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ոչ նո­րա­ձե­ւել զհին սո­վո­րու­թիւն: հա. 30բ ՀԳ (ՀԱ). Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] ոչ տալ այլ եկե­ղե­ցի զսր­բու­թիւ­նսն: հբ. 30բ ՀԴ (ՀԲ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որք ընդ այ­լ­ազ­գիս խառ­նա­կին խնա­մու­թեամբ: հգ. 30բ-1ա ՀԵ (ՀԳ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եպիս­կո­պո­սաց, որ զայ­լոց եկե­ղե­ցաց առեալ զիւրն զար­դա­րի­ցէ: հդ. 31ա ՀԶ (ՀԴ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որ ի մի­տս ոչ իցէ... հե. 31ա ՀԷ (ՀԵ). Յա­ղա­գս դա­տա­ւո­րաց (=դա­տաս­տա­նաց) այ­սա­հար կնոջ...: հզ. 31ա ՀԸ (ՀԶ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց անա­րեաց...: հէ. 31աբ ՀԹ (ՀԷ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] հաշ­մե­լոյ կնոջ...: հը. 31բ Ձ (ՀԸ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] անաս­նա­պ­ըղ­ծաց...: հթ. 31բ ՁԱ (ՀԹ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց քա­հա­նա­յից սպա­նու­թեան... ձ. 31բ ՁԲ (Ձ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] այ­սա­հա­րաց եւ այղ խե­լա­թա­փաց սպա­նու­թեան...: ձա. 31բ-2ա ՁԳ (ՁԱ). Յա[ղա­գս դա­տաս­տա­նաց] ամ­լու­թեան կա­նանց... ձբ. 32 ՁԴ (ՁԲ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց քա­հա­նա­յից եւ այ­լոց ակա­մայ սպա­նու­թեանց... ձգ. 32ա ՁԵ (ՁԳ). Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] ներ­քի­նեաց եւ մար­մ­նա­զեղ­ծաց: ձդ. 32ա ՁԶ (ՁԴ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որ ու­տէ ի տեղ­ւոյ: ձե. 32աբ ՁԷ (ՁԵ). Յա­ղա[գս դա­տաս­տա­նաց], թէ որ­պէս ար­ժան է զմե­ռե­լո­ցն առ­նել: ձզ. 32բ ՁԸ (ՁԶ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] կու­սա­նի եւ եր­կա­կի: ձէ. 32բ-3ա ՁԹ (ՁԷ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց խաւ­սե­ցեալ կա­նանց: ձը. 33ա Ղ (ՁԸ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ախ­տա­ժէ­տաց...: ձթ. 33աբ ՂԱ (ՁԹ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] ուր­կաց, բո­րո­տաց... ամուս­նա­նա­լոյ եւ ոչ: ղ. 33բ ՂԲ (Ղ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց այ­լ­ազգ խաւ­սե­ցեալ կա­նանց: ղա. 33բ ՂԳ (ՂԱ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց տղա­յոց պսա­կաց: ղբ. 33բ ՂԴ (ՂԲ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց], որ մի­ոյ մա­ւր կա­թամբ սնեալ իցեն. ղգ. 33բ-4ա ՂԵ (ՂԳ). Յա­ղա­գս դա[տաս­տա­նաց] կնա­հա­նէ­ից: ղդ. 34աբ ՂԶ (ՂԴ). Յա­ղա­գս դա­սաս­տա­նաց կնոջ ամ­լոց: ղե. 34բ ՂԷ (ՂԵ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց կա­նանց, որք զարս իւ­րեանց թո­ղին: ղզ. 34բ-5ա ՂԸ (ՂԶ). Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] առե­ւան­կաց: ղէ. 35ա ՂԹ (ՂԷ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց աւագ իրի­ցանց: ղը. 35ա Ճ (ՂԸ). Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] քա­հա­նա­յից եւ մտից ժո­ղո­վր­դեա­նն: ղթ. 35աբ ՃԱ (ՂԹ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց սպա­սա­ւո­րե­լոյ: ճ. 35բ ՃԲ (Ճ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վա­նաց ժո­ղո­վր­դեան եւ եկե­ղե­ցեաց: ճա. 35բ-6ա ՃԳ (ՃԱ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] յի­շա­տա­կի նն­ջե­ցե­լոց: ճբ. 36ա ՃԴ (ՃԲ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց բա­նա­դ­րե­լոց: ճգ. 36ա ՃԵ (ՃԳ). Յա[ղա­գս դա­տաս­տա­նաց] փա­կո­ղաց զդ­րու­նս եկե­ղեց­ւոյ: ճդ. 36աբ ՃԶ (ՃԴ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գե­րե­լոց արանց եւ կա­նանց: ճե. 36բ-7ա ՃԷ (ՃԵ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց եկե­ղեց­ւոյ ժա­ռան­գա­ւո­րաց: ճզ. 37աբ ՃԸ (ՃԶ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց տանց քա­հա­նա­յից: ճէ. 37բ ՃԹ (ՃԷ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վա­նաց: ճը. 37բ-9ա ՃԺ (ՃԸ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ամուս­նու­թեան եւ քա­նի­ո­նու­թեան ազ­գա­կա­նաց: ճթ. 39ա-40ա ՃԺԱ (ՃԹ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ ըստ աւ­րի­նաց եւ կա­նո­նաց որ­պէս զու­գին, եւ թէ ոչ` որոց նե­րե­լի է եւ զորս բա[ժա­նե­լի]: ճժ. 40աբ ՃԺԲ (ՃԺ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց խա­բեբ[ա]յից: ճժա. 40բ ՃԺԳ (ՃԺԱ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ի ծա­ռէ ան­կե­լոց...: ճժբ. 40բ ՃԺԴ (ՃԺԲ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ման­կանց ու­սու­ցո­ղաց: ճժգ. 40բ-5բ [ՃԺԵ] (ՃԺԳ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց կար­գաց եկե­ղեց­ւոյ եւ տան թա­գա­ւո­րի: ճժդ. 45բ [ՃԺԶ] (ՃԺԴ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հա­կա­ռակ եկե­ղե­ցի շի­նո­ղաց: ճժե. 45բ-6ա [ՃԺ]Է (ՃԺԵ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց աք­սո­րե­լոյ: ճժզ. 46ա [ՃԺԸ] (ՃԺԶ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց նուի­րաց յե­կե­ղե­ցի հող կամ ջուր...: ճժէ. 46աբ ՃԺԹ (ՃԺԷ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց անուա­նեալ հո­ղա­դ­րա­մաց: ճժը. 46բ-7ա ՃԻ (ՃԺԸ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց այ­սա­հար անաս­նոց: ճժթ. 47ա ՃԻԱ (ՃԺԹ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց զան­կա­տար կա­տա­րե­լոյ զու­գել ամուս­նու­թեան: ճի. 47աբ ՃԻԲ (ՃԻ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ուխ­տից: ճիա. 47բ-8ա ՃԻԳ (ՃԻԱ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց առ­նա­կ­նոջ մա­հուան եւ ան­դ­րէն դառ­նա­լոյ բա­ժին նո­րա, որ կո­չի պռոյգ: ճիբ. 48ա ՃԻԴ (ՃԻԲ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նի առն եւ կնոջ, յոր­ժամ այրն վա­խ­ճա­նի ան­զա­ւակ: ճիգ. 48ա ՃԻԵ (ՃԻԳ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց կնոջ կամ առն մե­ռա­նե­լոյ եւ հո­գա­բարձ դնե­լոյ զմի­մա­նս, յոր­ժամ ան­զա­ւակք իցեն:

2. 48ա-50բ Սկիզ­բն Աշ­խար­հա­կան դա­տաս­տա­նաց թա­գա­ւո­րաց եւ իշ­խա­նաց... [Եւ թիւ գլ­խոց ըստ կար­գի Ա-ՃԼԲ]

ա. 50բ-3բ Ա. Սկիզ­բն Աշ­խար­հա­կան դա­տաս­տա­նի թա­գա­ւո­րաց եւ իշ­խա­նաց եւ ամե­նայն դա­տա­ւո­րաց: Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց թա­գա­ւո­րաց եւ որք ընդ ձե­ռամբ նո­ցա - Յա­ռա­ջա­գոյն գրե­ցաք զե­կե­ղեց­ւոյ դա­տաս­տան: բ. 53բ Բ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց յան­ցա­ւոր իշ­խա­նաց: գ. 53բ Գ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց շի­նա­կա­նաց: դ. 53բ Դ. Յա­ղագ[ս դա­տաս­տա­նաց] սպա­նու­թեան ման­կանց: ե. 53բ-4ա [Ե.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ման­կանց, եթէ ի խա­ղս զմի­մեա­նս խե­ղի­ցեն: զ. 54ա Զ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ ի ջուրս զմի­մեա­նս վնա­սի­ցեն մա­ն­կունք: է. 54ա Է. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ման­կանց, եթէ գրա­ւու պատ­ճա­ռաւ զմի­մեա­նս շար­ժեն ի բար­ձանց: ը. 54ա Ը. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց երի­տա­սար­դաց վնա­սո­ղաց զմի­մեա­նս: թ. 54աբ Թ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գի­նար­բուաց: ժ. 54բ Ժ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գա­ւա­ռաց եւ գե­ղից: ժա. 54բ ԺԱ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գիւ­տից: ժբ. 55ա ԺԲ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց կռուո­ղաց եւ խլո­ղաց զմու­րուս: ժգ. 55ա ԺԳ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հո­րոց սեր­մանց: ժդ. 55ա ԺԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վնա­սե­լոց շի­նա­կա­նաց ի տէ­րանց: ժե. 55ա ԺԵ. Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] զքա­հա­ն­այս անար­գո­ղաց: ժզ. 55աբ ԺԶ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց դա­տա­ւո­րաց: ժէ. 55բ ԺԷ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց զծա­ռ­այս ի ժա­ռան­գու­թիւն ածե­լոյ նշա­նակ: ժը. 55բ ԺԸ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց անար­գո­ղաց զթա­գա­ւորս եւ զիշ­խա­նս: ժթ. 55բ ԺԹ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գո­ղոց եւ աւա­զա­կաց եւ նո­ցունց մե­ծա­րո­ղաց: ի. 55բ-6ա [Ի.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ծա­ռա­յից առ­նե­լով ըստ աւ­րին­ցն: իա. 56ա ԻԱ. Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] աղախ­նաց: իբ. 56ա ԻԲ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց այ­լ­ազ­գի ծա­ռա­յից: իգ. 56ա ԻԳ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հար­կա­նո­ղաց զհայր կամ զմայր...: իդ. 56աբ [Ի]Դ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց մար­դա­գո­ղաց: իե. 56բ ԻԵ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց բամ­բա­սո­ղաց զհայր կամ զմայր: իզ. 56բ ԻԶ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց կռուո­ղաց: իէ. 56բ ԻԷ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ծա­ռա­յից եւ աղախ­նեաց սպա­նե­լոց տէ­րանց: իը. 56բ-7ա ԻԸ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց զյ­ղի հար­կա­նե­լոյ զկին ի կռուե­լն արանց: իթ. 57ա ԻԹ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հա­րուա­ծոց: լ. 57ա Լ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ծա­ռա­յից եւ աղախ­նաց հա­րուա­ծոց ի տէ­րանց: լա. 57աբ ԼԱ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ հար­կա­նի­ցէ ցուլ զայր կամ զկին: լբ. 57բ ԼԲ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, թէ հար­կա­նի­ցէ ցուլ զցուլ: լգ. 57բ ԼԳ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հո­րոց եւ ջր­հո­րոց եւ թէ ան­կա­նի­ցէ ի կեն­դա­նեաց ի նա: լդ. 57բ ԼԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, թէ ան­կա­նի­ցէ յա­րանց կամ ի կա­նաց ի հոր եւ ի ջր­հոր: լե. 57բ-8ա ԼԵ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ հար­կա­նի­ցէ ցուլ ի սր­բոց կամ յան­սր­բոց կեն­դա­նեաց: լզ. 58ա ԼԶ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ ի բեռ­նա­կ­րաց կամ հեղ­ձու­ցա­նե­լով... սպա­նա­նի­ցեն եւ կամ վնա­սի­ցեն: լէ. 58ա ԼԷ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, թէ յա­սա­ցե­լոց կեն­դա­նեացդ... սպա­նի­ցէ... զայր կամ զկին...: լը. 58ա ԼԸ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, թէ յա­սա­ցե­լոց կեն­դա­նեաց մե­ռաւ ոք կամ վնա­սե­ցաւ: ԼԹ. 58աբ ԼԹ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գո­ղոց ար­ջա­ռաց, իշոց: խ. 58բ Խ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գո­ղոց, որ զտուն պա­տա­ռեն: խա. 58բ ԽԱ. Յա­ղա[գս դա­տաս­տա­նաց] զան­դս կե­րո­ղա[ց]: խբ. 58բ ԽԲ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հր­դե­հից: խգ. 58բ-9ա ԽԳ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց աւան­դից: խդ. 59ա ԽԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց պա­հես­տի: խե. 59ա ԽԵ.Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց անաւթ առո­ղաց: խզ. 59աբ ԽԶ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց փո­խոց: խէ. 59բ ԽԷ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գրա­ւից: խը. 59բ-60ա [Խ]Ը. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց այ­րե­ցո­ղաց: խթ. 60ա ԽԹ. Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] տն­կա­հա­տից: ծ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց պա­հես­տից եւ զր­կո­ղու­թեանց: ծա. 60ա [ԾԱ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց սպա­նո­ղաց զա­նա­սու­նս: ծբ. 60աբ [ԾԲ.] Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] վա­ճա­ռո­ղաց եւ գնո­ղաց զեր­կիր: ծգ. 60բ ԾԳ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վա­ճա­ռո­ղաց եւ գնո­ղաց տան: ծդ. 60բ-1ա [ԾԴ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ջրա­ղա­ցաց: ծե. 61ա ԾԵ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց անաս­նոց վա­ճա­ռաց: ծզ. 61ա ԾԶ. Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] վա­ճա­ռո­ղաց եզանց: ծէ. 61ա ԾԷ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ի կո­վու վա­ճառս: ծը. 61աբ ԾԸ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց մե­ղուաց ի վա­ճառս նո­ցա: ծթ. 61բ ԾԹ. Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] վա­ճա­ռաց ամա­նաց: կ. 61բ [Կ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վա­ճա­ռո­ղաց եւ գնո­ղաց զպ­տուղ այ­գեաց: կա. 61բ [ԿԱ.] Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ըստ գլ­խոյ հա­տուց­մանց ջրա­ղա­ցաց: կբ. 61բ-2բ ԿԲ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց բա­ժա­ն­ման ժա­ռան­գու­թեան արանց: կգ. 62բ-3բ [Կ]Գ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց բա­ժա­ն­ման ժա­ռան­գու­թեան, որոց որ­դիս եւ դս­տերս իցէ: կդ. 63բ-4ա ԿԴ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ժա­ռան­գու­թեան կա­նանց բա­ժա­ն­ման: կե. 64աբ ԿԵ. Յա­ղա­գս դատ[աս­տա­նաց] բա­ժա­նո­ղա­կան արուես­տից ըն­չի­ցն ի ժա­ռան­գու­թիւն (Ցան­կում ԿԵ-ից յե­տոյ` «ԿԶ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ար­հա­մար­հո­ղաց զքա­հա­ն­այս եւ զդա­տա­ւորս»: 64ա «ԿԶ պա­կաս է. գիտ յԵ­կե­ղեց­ւոյ դա­տաս­տա­նն` ի Խ գլուխն» (25աբ): Ըստ Բա­ստա­մեան­ցի` յա­ջորդ ԿԷ-Ղ=ԿԶ-ՁԹ): կզ. 64բ ԿԷ (ԿԶ). Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] սահ­մա­նաց ամե­նայ­նի: կէ. 64բ-5ա ԿԸ (ԿԷ). Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] վկա­յից եւ սուտ վկա­յից: կը. 65ա ԿԹ (ԿԸ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ գտա­նի­ցէ սպա­նեալ ի սահ­մա­նս դաշ­տաց: կթ. 65ա Հ (ԿԹ). Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] հա­րանց ան­դ­րան­կա­ցու­ցա­նե­լոյ զոր­դիս: հ. 65աբ [ՀԱ] (Հ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց անզ­գամ որդ­ւոց: հա. 65բ ՀԲ (ՀԱ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց մա­հա­պար­տաց մե­ռե­լոց: հբ. 65բ-6ա ՀԳ (ՀԲ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց կորս­տէ­ից: հգ. 66ա ՀԴ (ՀԳ). Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] յա­րու­ցո­ղաց զան­կեալ չոր­քո­տա­նիս: հդ. 66ա ՀԵ (ՀԴ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նա[ց] հան­դեր­ձից կա­նանց: հե. 66ա ՀԶ (ՀԵ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] բու­նոց թռ­չ­նոց: հզ. 66աբ [ՀԷ] (ՀԶ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց նո­րա­շէն տանց: հէ. 66բ ՀԸ (ՀԷ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ծա­ռա­յից փա­խու­ցե­լոց: հը. 66բ ՀԹ (ՀԸ). Յա­ղագ[ս դա­տաս­տա­նաց] մտե­լոց ի հուն­ձս: հթ. 66բ Ձ (ՀԹ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] մտո­ղաց յայ­գի ըն­կե­րաց: ձ. 66բ [ՁԱ] (Ձ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց առո­ղաց նո­րոգ կա­ն­այս չմ­տա­նել ի պա­տ­ե­րազմ: ձա. 66բ-7ա [ՁԲ] (ՁԱ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գրա­ւո­ղաց զեր­կա­նս: ձբ. 67ա ՁԵ (ՁԲ). Յա­ղա­գս դա­տա­ւա­րաց (= դա­տաս­տա­նաց) պար­տուց եւ նո­րին գրա­ւուց: ձգ. 67ա ՁԴ (ՁԳ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վարձ­կա­նաց ըստ ամե­նայ­նի: ձդ. 67ա ՁԵ (ՁԴ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց մե­ռա­նել հարց եւ որդ­ւոց ընդ մի­մեա­նս: ձե. 67աբ Ձ[Զ] (ՁԵ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] խո­տո­րո­ղաց զի­րա­ւու­նս: ձզ. 67բ ՁԷ (ՁԶ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] գրա­ւուց այր­ւոյն: ձէ. 67բ ՁԸ (ՁԷ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] ար­ժա­նա­ւո­րաց գա­նից: ձը. 67բ ՁԹ(ՁԸ). Յա­ղագ[ս դա­տաս­տա­նաց] կռուո­ղաց եւ կնո­ջն թա­փո­ղի: ձթ. 67բ Ղ (ՁԹ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց դի­ա­կո­ղոպ­տից: ղ. 67բ ՂԱ. Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ակա­մայ ապա­նու­թեանց: (Յօ­դուա­ծս կր­կ­նուած. տե՛ս Եկե­ղե­ցա­կան դա­տաս­տան, էջ 26աբ, 6 խդ: Բա­ստա­մեան­ցը զեղ­չել է, իսկ յա­ջորդ ՂԲ-ՃԼԲ յօ­դուած­նե­րը հա­մա­րա­կա­լել Ղ-ՃԼ): ղա. 67բ-8ա [ՂԲ] (Ղ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որ թո­ղու զոր­դիս, ղբ. 68ա ՂԳ (ՂԱ). Յա­ղա­գս դատ[աս­տա­նաց] որդ­ւոց, որ թո­ղուն զծ­նաւ­ղսն: ղգ. 68ա ՂԴ (ՂԲ). Յաղ[ագս դտաս­տա­նաց] ի պա­տ­ե­րազ­մի սպա­նե­լոց: ղդ. 68ա ՂԵ (ՂԳ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց բա­ժա­ն­ման որդ­ւոց: ղե. 68ա ՂԶ (ՂԴ). Յա­ղա[գս դա­տաս­տա­նաց] հր­դե­հից: ղզ. 68ա ՂԷ (ՂԵ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց յա­փշ­տա­կող արուես­տա­ւո­րաց: ղէ. 68աբ ՂԸ (ՂԶ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց բա­ժա­ն­ման ժա­ռան­գու­թեան յոր­դիս եւ ի դս­տերս: ղը. 68բ-9ա ՂԹ (ՂԷ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, թէ ըստ որոց ժա­մա­նա­կաց ի ժա­ռան­գս հա­մա­րե­լի է զծ­նուն­դս: ղթ. 69ա Ճ (ՂԸ). Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] հաշ­մե­լոց զա­ւա­կաց: Ճ. 69աբ ՃԱ (ՂԹ). Յա­ղա­գս [դա­տաս­տա­նաց] կտա­կաց: ճա. 69բ ՃԲ (Ճ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] վա­ճա­ռաց նեն­գու­թեան: ճբ. 69ա-70ա ՃԳ (ՃԱ). Յա­ղա[գս դա­տաս­տա­նաց] սուտ վկա­յից: ճգ. 70ա ՃԴ (ՃԲ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց փո­խա­ղաց զսահ­մա­նս: ճդ. 70ա ՃԵ (ՃԳ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց տկա­րա­նո­ցաց: ճե. 70աբ ՃԶ (ՃԴ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց իջե­ւա­նաց ի վա­նո­ր­այս: ճզ. 70բ ՃԷ (ՃԵ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց նա­ւաց բե­կե­լոց ի ծո­վու: ճէ. 70բ ՃԸ (ՃԶ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գե­ղից նո­րա­պէս շի­նո­ղաց: ճը. 70բ-1ա ՃԹ (ՃԷ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հա­մաւ­րէն վա­ճա­ռաց հաս­տա­տու­թեան: ճթ. 71ա ՃԺ (ՃԸ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց բաժ­նաց հա­սանց: ճժ. 71ա ՃԺԱ (ՃԹ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց գո­ղոց ի փայտ հա­նե­լոյ: ճժա. 71աբ [ՃԺԲ] (ՃԺ). Յ[աղա­գս դ]ա[տաս­տա­նաց] սպա­նե­լոց ի կեն­դա­նեաց: ճժբ. 71բ ՃԺԳ (ՃԺԱ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց զմարդ ի ճա­նա­պարհ եւ յայլ գործ առա­քո­ղաց եւ վնա­սե­լոց սպան­մամբ: ճժգ. 71բ-2ա ՃԺԴ (ՃԺԲ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ զոք որ չի­ցէ իւր ի գործ առա­քէ: ճժդ. 72ա ՃԺԵ (ՃԺԳ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վար­ձա­կա­նաց: ճժե. 72աբ [ՃԺԶ] (ՃԺԴ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց աք­սո­րե­լոյ թա­գա­ւո­րի եւ որք ընդ նո­վաւ: ճժզ. 72բ ՃԺԷ (ՃԺԵ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վնա­սո­ղաց զկեն­դա­նիս: ճժէ. 72բ-3ա ՃԺԸ (ՃԺԶ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, եթէ չար կա­մաւք եւ կամ ընդ խաղ խր­տուս­ցէ ոք զե­րի­վար եւ ան­կեալ... մեռ­ցի: ճժը. 73ա-4ա ՃԺԹ (ՃԺԷ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ակա­մայ եւ կա­մա­ւոր սպա­նու­թեանց: ճժթ. 74ա ՃԻ (ՃԺԸ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] վնա­սո­ղաց ջրով: ճի. 74աբ [ՃԻԱ] (ՃԺԹ). Յաղ[ագս դա­տաս­տա­նաց] բժշ­կաց: ճիա. 74բ ՃԻԲ (ՃԻ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հար­կո­ղաց... յոր­մէ վնասք լի­ցի մա­հու: ճիբ. 74բ [ՃԻ]Գ (ՃԻԱ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց այ­գե­գոր­ծաց: ճիգ. 74բ-5ա [ՃԻԴ] (ՃԻԲ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց հո­վուաց եւ ան­դէ­որ­դաց: ճիդ. 75աբ ՃԻԵ (ՃԻԳ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վա­ճա­ռաց: ճիե. 75բ ՃԻԶ (ՃԻԴ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց բնա­ւից արուես­տա[կ]անաց խար­դա­խո­ղաց: ճիզ. 75բ-6ա ՃԻԷ (ՃԻԵ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց վար­ձա­կա­նաց վնա­սո­ղաց զգոր­ծիս: ճիէ. 76ա ՃԻԸ (ՃԻԶ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց դա­տաս­տա­նի: ճիը. 76աբ ՃԻԹ (ՃԻԷ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց ի ջրա­ղաց աղաւ­նա­ւո­րաց: ճիթ. 76բ ՃԼ (ՃԻԸ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց զե­րի­վար... վնա­սե­լոց: (Յա­ջորդ 2 յօ­դուած­նե­րը թա­փուած: Բա­ստա­մեան­ցը էջ 441, ծնթ. 983, էջ 442, ծնթ. 984 դրանք քա­ղել է Հմր 486` նախ­կին Հմր 490 ձե­ռա­գ­րից: Ստո­րեւ` խո­րա­գ­րերն ըստ ցան­կի): ճլ. [ՃԼԱ (ՃԼԹ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց սահ­մա­նաց]: ճլա. [ՃԼԲ (ՃԼ). Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նաց, որք յա­ւա­րէ վա­ճա­ռաց]:

Տպ. Մխի­թա­րայ Գօ­շի Դա­տաս­տա­նա­գիրք Հա­յոց, Վաղ-պատ, 1880:

Բ. 77ա-86ա Գլուխք ընտ­րու­թեամբ ժո­ղո­վեալ ի Մով­սի­սա­կան Աւ­րի­նա­ցն

- 77ա-8ա [Ցանկ Աւ­րի­նաց] - Ա. Վասն մե­ղաց եւ ար­դա­րու­թեան... ԿԷ. Վասն տաս­նոր­դե­լոյ քա­հա­նա­յից:

ա. 78ա... Ա. Վասն մե­ղաց եւ ար­դա­րու­թեան. յԵ­լի­ցն Կթ - Ա. Զհամ­բաւ սուտ մի՛ ըն­դու­նի­ցիս...

բ. 78աբ Բ. Յե­լի­ցն ի գրե­լո­ցն ի քա­րե­ղէն տախ­տա­կսն Ժ բան, ԿԳ, եւ յԵր­կ­րորդ Աւ­րի­նա­ցն, գլուխ Է - Ա. Ես եմ տէր Աս­տուած քո...

գ. 78բ Գ. Վասն փո­խոյ եւ վաշ­խի եւ գրա­ւի. յԵ­լից ԿԵ - Ա. Եթէ ար­ծաթ տա­ցիս...

դ. 78բ-9ա Դ. Վասն խո­րե­լոյ զվար­ձս աղ­քա­տի եւ վարձ­կա­նի. յՂեւ­տաց­ւոց ԿԳ - Ա. Մի՛ ագա­նի­ցի առ քեզ վարձք...

ե. 79ա Ե. Վասն ամե­նայն պա­հես­տի... յԵ­լից ԿԸ - Ա. Եթէ ոք տա­ցէ ըն­կե­րի իւ­րում ար­ծաթ...

զ. 79ա Զ. Վասն որոց առ­նուն զա­մե­նայն անա­սուն ի պա­հես­տի... յԵ­լից ԿԸ - Ա. Եթէ տա­ցէ ոք ըն­կե­րի իւ­րում...

է. 79աբ Է. Վասն որ խն­դ­րէ յ[ը]նկե­րէ իւր­մէ անա­սուն... [յԵ­լի­ցն ի ԿԶ] - Ա. Իսկ եթէ խն­դ­րէ ոք անաւթ...

ը. 79բ-80ա Ը. Վասն աղաւ­թիւք երդ­մանց... ի Թուո­ցն ի ՃԻ - Ա. Խաւ­սե­ցաւ Տէր ընդ Մով­սի­սի...

թ. 80ա Թ. Վասն չա­փոց եւ կշ­ռոց... ի Ղեւ­տաց­ւոց ԿԴ - Ա. Մի՛ առ­նի­ցես անի­րա­ւու­թիւն...

ժ. 80աբ Ժ. Վասն հայ­հո­յու­թեան. ի նոյն գլ­խոյս ի ՃԹ - Ա. Խաւ­սե­ցաւ Տէր ընդ Մով­սի­սի...

ժա. 80բ ԺԱ. Վասն ժա­ռան­գու­թեան. ի Թուոց ի ՃԹ - Ա. Խաւ­սե­ցաւ Տէր ընդ Մով­սի­սի...

ժբ. 80բ ԺԲ. Վասն ճա­րա­կե­լոյ զան­դաս­տան. յԵ­լից ի ԿԸ - Ա. Եթէ արա­ծի­ցէ ոք զանդ...

ժգ. 80բ ԺԳ. Վասն հր­դեհ հա­նե­լոյ. յԵ­լից ի ԿԸ - Ա. Եթէ ելա­նի­ցէ հուր...

ժդ. 80բ ԺԴ. Վասն որ զհոր բա­ցեալ ոչ ծած­կեն. յԵ­լի­ցն ի ԿԸ - Ա. Եթէ բա­ց­ցէ ոք հոր...

ժե. 80բ ԺԵ. Վասն գո­ղոց. յԵ­լից ի ԿԸ - Ա. Եթէ գո­ղաս­ցի ոք ար­ջառ...

ժզ. 80բ-1ա ԺԶ. Վասն զուա­րա­կի... յԵ­լից ԿԸ - Ա. Իսկ եթէ հար­ցէ ցուլ...

ժէ. 81ա ԺԷ. Վասն պա­տուոյ ծե­րոց. յՂեւ­տաց­ւոց - Ա. Առա­ջի աղեաց հառ­նի­ցես...

ժը. 81ա ԺԸ. Վասն ոչ դա­տա­պար­տե­լոյ ծնո­ղաց... յԵր­կ­ր­րրդ աւ­րի­նաց ՁԷ - Ա. Մի մեռ­ցին հարք ընդ որդ­ւոց...

ժթ. 81ա ԺԹ. Վասն ծնաւ­ղս անար­գո­ղաց. յՂեւ­տաց­ւոց ԿԸ - Ա. Մարդ ոք մարդ որ հայ­հո­յես­ցէ...

ի. 81ա Ի. Վասն որ զա­զա­տս գո­ղա­նայ... յԵ­լից ԿԵ - Ա. Որ ոք գո­ղաս­ցի յոր­դո­ցն Իս­րա­յե­լի...

իա. 81ա ԻԱ. Վասն գնե­լոյ զմարդ ազատ. ի Ղեւ­տաց­ւո­ցն ի ՃԻ - Ա. Եթէ տնանկ իցէ եղ­բայր ոք...

իբ. 81աբ ԻԲ. Վասն պա­տ­ե­րազ­մի. յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց - Ա. Եթէ ելա­նի­ցես ի պա­տ­ե­րազմ...

իգ. 81բ ԻԳ. Վասն լլ­կե­լոյ... յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց - Ա. Եթէ առ­նու­ցու ոք կին...

իդ. 81բ ԻԴ. Վասն հար­կա­նե­լոյ զկին յղի. յԵ­լի­ցն ի ԿԸ - Ա. Եթէ կռուի­ցին արք եր­կու...

իե. 81բ ԻԵ. Վասն կնոջ, եթէ կռուի­ցի այր նո­րա... յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց ի ԿԳ - Ա. Եթէ կռուի­ցին արք ընդ մի­մեա­նս...

իզ. 81բ ԻԶ. Վասն շնու­թեան. յՂեւ­տաց­ւոց Կ - Ա. Մարդ ոք մարդ որ շնայ­ցէ...

իէ. 81բ-2ա ԻԷ. Վասն պղ­ծու­թեան. յԵ­լի­ցն ԿԸ - Ա. Եթէ խա­բես­ցէ ոք զկոյս...

իը. 82ա ԻԸ. Վասն խառ­նա­կու­թեան ընդ մա­ւր. յՂեւ­տաց­ւոց Ղ - Ա. Մարդ ոք մարդ առ ամե­նայն...

իթ. 82ա ԻԹ. Վասն խառ­նա­կու­թեան ընդ մաւ­րուի. ի նոյն գրոց ՂԴ - Ա. Այր ոք եթէ նն­ջի­ցէ...

լ. 82ա Լ. Վասն խառ­նա­կու­թեան ընդ քուեր. ՂԴ - Ա. Եւ այր ոք, որ առ­նու­ցու զքոյր...

լա. 82ա ԼԱ. Վասն որ առ թոռն պղ­ծի - Ա. Զար­կա­նս դս­տեր ուս­տե­րի քոյ...

լբ. 82ա ԼԲ. Վասն հաւ­րա­քեռ պղ­ծու­թեան. ի նոյն գրոց ՂԴ - Ա. Զա­ռա­կա­նս հաւ­րա­քեռ քոյ...

լգ. 82ա ԼԳ. Վասն նուոյ... ի նոյն գրոց - Ա. Եթէ նն­ջես­ցէ ոք ընդ նուոյ իւ­րում...

լդ. 82ա ԼԴ. Վասն կնոջ եղ­բա­ւր իւ­րոյ... ի նոյն գրոց - Ա. Այր ոք եթէ առ­ցէ զկին...

լե. 82աբ ԼԵ. Վասն որ մտա­նէ առ կին եւ առ դուս­տր իւր. ի նոյն գրոց - Ա. Եւ այր ոք, որ առ­նու­ցու զկին եւ զմայր նո­րա...

լզ. 82բ ԼԶ. Վասն այ­նր, որ մտա­նէ առ դուս­տր մա­ւր իւ­րոյ. ի նոյն գրոց ՂԴ - Ա. Զա­ռա­կա­նս դս­տեր կնոջ քա­ւր քոյ...

լէ. 82բ ԼԷ. Վասն եր­կու քորս պղ­ծու­թեան. Ղ - Ա. Կին առ քերբ իւ­րով...

լը. 82բ ԼԸ. Վասն կնոջ հաւ­րեղ­բա­ւր - Ա. Զա­ռա­կա­նս եղ­բա­ւր քոյ...

լթ. 82բ ԼԹ. Վասն այլ ազ­գայ­նո­ցն. ի նոյն գրոց - Ա. Եթէ նն­ջես­ցէ ոք ընդ ազ­գա­տոհ­մի իւ­րոյ...

խ. 82բ Խ. Վասն դս­տեր քա­հա­նա­յի. ՂԹ - Ա. Դուս­տր առն քա­հա­նա­յի...

խա. 82բ ԽԱ. Վասն կնոջ, որ առ անա­սուն մատ­չի. ՂԴ. - Ա. Կին, որ մատ­չի առ ամե­նայն անա­սուն...

խբ. 82բ ԽԲ. Վասն առն, որ պղ­ծի ընդ [ան]ասուն. յԵ­լի­ցն ի ԿԸ - Ա. Զա­մե­նայն, որ խառ­նա­կես­ցի ընդ անա­սուն...

խգ. 82բ ԽԳ. Վասն ընդ արուս պղ­ծու­թեան. յՂեւ­տաց­ւոց - Ա. Այր ոք եթէ նն­ջես­ցէ ընդ արուի...

խդ. 82բ ԽԴ. Վասն սպա­նու­թեան... զծա­ռ­այս. յԵ­լի­ցն ի ԽԴ - Ա. Եթէ հար­ցէ ոք զծա­ռ­այս իւր...

խե. 82բ ԽԵ. Վասն մա­խա­նաց հար­կա­նե­լոյ զդ­րա­ցին. յԵ­լից ի ԿԵ - Ա. Եթէ կա­գի­ցին արք եր­կու...

խզ. 82բ-3ա ԽԶ. Վասն կա­մա­ւո­րի եւ ակա­մա­յի մա­հու. յԵ­լից ԿԶ - Ա. Եթէ հար­ցէ ոք զոք...

խէ. 83աբ ԽԷ. Վասն սպա­նա­նե­լոյ զմարդ եւ զա­նա­սուն. յՂեւ­տաց­ւոց ՃԺԱ - Ա. Մարդ ոք մարդ որ հար­կա­նի­ցէ զան­ձն...

խը. 83բ ԽԸ. Վասն վկա­յից, որք տե­սող լի­նին... ի թուոց ՃԼԷ - Ա. Ամե­նայն, որ հար­կա­նի­ցէ զան­ձն...

խթ. 83բ ԽԹ. Վասն վկա­յու­թեան... յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց ի ԽԴ - Ա. Երիւք վկա­յիւք մեռ­ցի...

ծ. 83բ Ծ. Վասն դիւ­թու­թեան... յԵ­լի­ցն ԿԸ - Ա. Զկա­խար­դս եւ զդե­ղա­տուս...

ծա. 83բ-4ա ԾԱ. Վասն ճշ­մար­տու­թեան... ի յՂեւ­տաց­ւոց - Ա. Մի՛ գո­ղա­նայ­ցէք...

ծբ. 84ա ԾԲ. Վասն եղ­բայ­րա­սի­րու­թեան. յՂեւ­տաց­ւոց - Ա. Մի՛ ատի­ցես զեղ­բայր քո...

ծգ. 84ա ԾԳ. Վասն վա­յել­չու­թեան դի­մաց. յՂեւ­տաց­ւոց - Ա. Լցու­նս ի վե­րայ վար­սից...

ծդ. 84ա ԾԴ. Վասն վա­յել­չու­թեան զգես­տուց. յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց - Ա. Մի՛ եղի­ցի հան­դերձ...

ծե. 84ա ԾԵ. Վասն որոց նուի­րեն զոր­դիս իւ­րեանց դի­ւաց. յՂեւ­տաց­ւոց - Ա. Խաւ­սե­ցաւ Տէր ընդ Մով­սի­սի...

ծզ. 84աբ ԾԶ. Վասն սերմ­ներ­թու­թեան եւ ապա­ւա­ռի. յԵ­լի­ցն - Ա. Եւ ասաս­ցես ցժո­ղո­վուր­դն...

ծէ. 84բ ԾԷ. Վասն ոչ զփա­խու­ցեալ ծա­ռայն դար­ձու­ցա­նե­լոյ յե­տս. յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց - Ա. Մի՛ մա­տի­ցես զծա­ռայն տեառն իւ­րում...

ծը. 84բ ԾԸ. Վասն զժա­ռան­գու­թիւն վա­ճա­ռե­լոյ. ի յՂեւ­տաց­ւոց - Ա. Եւ եթէ աղ­քա­տաս­ցի եղ­բայր քո...

ծթ. 84բ-5ա ԾԹ. Վասն գթու­թեան յա­նա­սու­նս - Ա. Եթէ տե­սա­նի­ցես զար­ջառ...

կ. 85ա Կ. Վասն պա­տու­հա­սե­լոյ զան­ցա­ւորն. յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց - Ա. Եթէ լի­ցի հա­կա­ռա­կու­թիւն ի մէջ մարդ­կան...

կա. 85ա ԿԱ. Վասն ոչ հաս­կա­քաղ եւ ճռա­քաղ լի­նե­լոյ. յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց - Ա. Եթէ հն­ձես­ցես հուն­ձս յան­դի քում...

կբ. 85ա ԿԲ. Վասն փո­փո­խե­լոյ զսահ­ման հաս­տա­տեալ ի հնո­ցն. յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց - Ա. Մի՛ փո­խես­ցես զսահ­մա­նս ըն­կե­րի քո...

կգ. 85աբ ԿԳ. Վասն ի վե­րայ քա­ղա­քաց պա­տ­ե­րազ­մի. յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց - [Ա]. Եթէ մեր­ձե­նայ­ցես ի քա­ղաք...

կդ. 85բ ԿԴ. Վասն գաղ­տ­նի սպա­նու­թեան. յԲ Աւ­րի­նաց - Եթէ գտա­նի­ցէ վի­րա­ւոր...

կե. 85բ ԿԵ. Վասն քա­հա­նա­յի պա­տուոյ. յԲ աւ­րի­նաց - Մարդ ոք, որ առ­նի­ցէ հպար­տու­թիւն...

կզ. 85բ ԿԶ. Վասն իշ­խա­նաց. յԵր­կ­րորդ աւ­րի­նաց - Յոր­ժամ բնա­կես­ցես յեր­կիրն...

կէ. 85բ-6ա ԿԷ. Վասն տա­սա­նոր­դե­լոյ քա­հա­նա­յից. ի Թուոց - [Ա]. Խաւ­սե­ցաւ Տէր ընդ Ահա­րո­նի... եւ դի­ցես առա­ջի տեառն Աս­տու­ծոյ քում: Կա­տա­րե­ցաւ Աւ­րէն­քս տեառն Աս­տու­ծոյ, որ առ Մով­սէս:

Գ. 86ա-126ա [Քա­ղա­քա­կան աւ­րի­նա­դ­րու­թիւն]

- 86ա-7ա Թէ­ո­դո­սի, Յուս­տի­ա­նո­սի, Ղե­ւո­նի, Կոս­տան­դի­ա­նո­սի բա­րե­պաշտ թա­գա­ւո­րաց` Յա­ռա­ջա­բան Քա­ղա­քա­կան աւ­րի­նա­դ­րու­թեա­նս - Տէր եւ արա­րիչ Աս­տուա­ծն մեր, որ ստեղծ ըզ­մար­դն... [Բ]արե­խոհ Սա­կե­լի­ո­սի հրա­մա­յե­ցուք նշա­նա­գ­րել...

1. 87ա-103ա [Աւ­րէնք յաղ­թող թա­գա­ւո­րաց..., 89բ]

- 87ա-9բ [Ցանկ Աւ­րի­նաց]: Առա­ջին կա­նոն վասն ժա­ռան­գու­թեան - Ա. Վասն որ մե­ռա­նի եւ ոչ գրէ կտակ... ՃԾԳ. Վասն որ թո­ղու մարդ զգ­րաստ իւր ի պան­դո­կն եւ չա­ւան­դէ:

89բ Աւ­րենք յաղ­թող թա­գա­ւո­րաց քրիս­տո­նէ­ից Կոս­տան­դի­ա­նո­սի եւ Թէ­ո­դո­սի եւ Լե­ւո­նի

- 89բ-90ա [Նա­խա­դ­րու­թիւն], Զաւ­րէ­նս բա­րի եւ ճշ­մա­րիտ... սկ­սեալ ի մե­ծէն Կոս­տան­դի­ա­նո­սի, որ եդ զայս աւ­րէնք:

ա. 90ա Ա. Կա­նոն վասն ժա­ռան­գու­թեան - Այր ոք եթէ մե­ռա­նի եւ ոչ գրէ կտակ...: բ. 90աբ Բ. Եթէ մե­ռա­նի մարդ այր յան­կար­ծա­կի եւ ոչ գրէ կտակ...: գ. 90բ Գ. Յա­ռա­ջին կա­նո­նն գրե­ցաք հաւ­սար ժա­ռան­գել որդ­ւո­ցն...: դ. 90բ Դ. Հար­ցա­նեն զաւ­րէ­ն­սս. Եթէ որք ման­կա­գոյն են տի­ովք...: ե. 90բ-1ա Ե. Եթէ մե­ռա­նի փե­սայն, եւ կա­մի հայրն կնո­ջն հո­գալ զոր­դիսն...: զ. 91ա Զ. Եթէ ստա­նայ հայր որ­դիք եւ գան ի կա­տա­րե­լու­թիւն...: է. 91ա Է. Եթէ գրեն զոք ի կտակ, եւ նա ոչ կա­մի առ­նուլ...: ը. 91ա Ը. Եթէ եպի­տ­րաւ­պա­ւսն կա­մի վա­ճա­ռել յն­չի­ցն...: թ. 91աբ Թ. Եթէ ոք առ­նէ տուայր եւ դար­ձեալ կա­մի առ­նուլ ի բաց...: ժ. 91բ Ժ. Իսկ դար­ձեալ եթէ ոք գրէ տուայր եւ հաս­տա­տէ...: ժա. 91բ ԺԱ. Եթէ ոք զա­մե­նայն ստա­ցուա­ծս իւր թո­ղու ի տի­ա­թի­կն...: ժբ. 91բ ԺԲ. Այր ոք եթէ ու­նի եր­կու կին, եւ առա­ջի­նն եբեր պռոյ­գս...: ժգ. 91բ ԺԳ. Այր ոք եթէ ու­նի արու որ­դիս, եւ որ­դի­քն մե­ռա­նին...: ժդ. 91բ ԺԴ. Այր ոք եթէ կա­մի գնել տու­նս կամ ծա­ռ­այս...: ժե. 91բ-2ա ԺԵ. Եթէ ոք ազա­տէ զոր­դիս իւր կամ զոր­դիս որդ­ւոց իւ­րոց...: ժզ. 92ա ԺԶ. Եթէ ոք առ­նէ կտակ, եթէ առողջ եւ եթէ հի­ւանդ...: ժէ. 92ա ԺԷ. Եթէ ոք կա­մի ազա­տել զծա­ռ­այս իւր...: ժը. 92ա ԺԸ. Յոր­ժամ ոք զծա­ռայ իւր ազա­տէ...: ժթ. 92ա ԺԹ. Եթէ ոք ազա­տէ ծա­ռայ, կա­րող է... առ­նուլ ի յետ...: ի. 92բ Ի. Եթէ ոք ազա­տեաց ծա­ռայ, կա­րող է թո­ղուլ...: իա. 92բ ԻԱ. Եթէ ոք ստա­նայ ծա­ռայ եւ լի­նի ի մէջ...: իբ. 92բ ԻԲ. Եթէ զծա­ռայ ոք ծա­խէ պայ­մա­նով...: իգ. 92բ ԻԳ. Եթէ ոք հրա­ման տայ ծա­ռա­յին իւ­րոյ յա­տե­նի...: իդ. 92բ ԻԴ. թէ այր ոք ըն­դու­նի առ ին­քն զփա­խու­ցեալ ծա­ռայ...: իե. 92բ ԻԵ. Եթէ ոք ըն­դու­նի զի­նուոր, որ չէ իւր...: իզ. 92բ ԻԶ. Եթէ ոք ծա­խէ ինչ եւ առ­նու առ­հա­ւատ­չեայ...: իէ. 92բ ԻԷ. Եթէ ծա­ռայ ոք ինչ[ս] կա­մի գնել... իը. 92բ ԻԸ. Ոչ տայ հրա­ման աւ­րէն­քս ու­մեք սպա­նա­նել զծա­ռայ...: իթ. 93ա ԻԹ. Եթէ ոք ազա­տէ զծա­ռայ իւր պայ­մա­նով...: լ. 93ա Լ. Եթէ կա­մես­ցի այր զկ­նի պայ­մա­նով...: լա. 93ա ԼԱ. Եթէ ու­րուք ան­ձ­ն­իշ­խան գո­լով...: լբ. 93ա ԼԲ. Եթէ կին ան­ձ­ն­իշ­խան ասէ ի վե­րայ ան­ձին իւ­րոյ...: լգ. 93ա ԼԳ. Եթէ այր ոք կամ կին առ­նու ինչ գո­ղա­ցեալ...: լդ. 93ա ԼԴ. Եթէ ոք ստա­նայ ծա­ռայ պայ­մա­նով...: լե. 93ա ԼԵ. Եթէ վա­ճա­ռէ ծա­ռայ ան­դառ­նա­լի պայ­մա­նով...: լզ. 93ա ԼԶ. Եթէ ծա­ռայ ազա­տի եւ մնայ ընդ իշ­խա­նու­թեամբ...: լէ. 93աբ ԼԷ. Որ ոք ազա­տէ ծա­ռայ, պար­տի առ­նել զա­զա­տու­թիւ­նն...: լը. 93բ ԼԸ. Հրա­մա­յեն աւ­րէն­քն, թէ ոք գնէ գեղ...: լթ. 93բ ԼԹ. Հար­ցա­նեն զաւ­րէն­քս. Եթէ եր­կու ոսոխք...: խ. 93բ Խ. Իսկ յոր­ժամ տան նմա զհամ­բե­րու­թիւն...: խա. 93բ-4ա ԽԱ. Կոս­տան­դի­ա­նոս թա­գա­ւորն...: խբ. 94ա ԽԲ. Կոս­տան­դի­ա­նոս... հրա­մա­յեաց պար­գե­ւել եկե­ղե­ցաց... գե­ղս...: խգ. 94ա ԽԳ. Լե­ւոն թա­գա­ւորն ի ժա­մա­նա­կս իւր պա­տուեաց...: խդ. 94ա ԽԴ. Հրա­մա­նաւն իւր Լե­ւոն թա­գա­ւորն ետ աւ­րէ­նս...: խե. 94աբ ԽԵ. Արդ, սահ­մա­նեաց նաւ­մա­ւս թա­գա­ւորն Լե­ւոն...: խզ. 94բ ԽԶ. Իսկ եթէ մին ի նո­ցա­նէ թո­ղու զըն­կեր իւր...: խէ. 94բ ԽԷ. Իսկ եթէ սի­րով են առ մի­մեա­նս...: խը. 94բ ԽԸ. Եթէ կի­նն մե­ռա­նի եւ ու­նի որ­դիս...: խթ. 94բ ԽԹ. Եւ եթէ մե­ռա­նի կի­նն եւ ոչ ու­նի որ­դիս...: ծ. 94բ Ծ. Իսկ եթէ մե­ռա­նի կին, որոյ եղեն որ­դիք...: ծա. 94բ-5ա ԾԱ. Յաշ­խարհ, որ ու­նի սո­վո­րու­թիւն իմն, զի զպ­ռոյ­գն...: ծբ. 95ա ԾԲ. Թէ­ո­դոս թա­գա­ւորն... եդաւ աւ­րէ­նս...: ծգ. 95աբ ԾԳ. Հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս ոչ առ­նել ի կնու­թիւն...: ծդ. 95բ ԾԴ. Ար­գե­լու աւ­րէն­քս եւ զդուս­տր եղ­բա­ւրն առ­նուլ...: ծե. 95բ ԾԵ. Այր ոք, որ առ­նու կին աւ­րի­նա­ւոր պռու­գաւք...: ծզ. 95բ ԾԶ. Աղ­ջիկ, որ հան­դեր­ձի յա­մուս­նու­թիւն...: ծէ. 96ա ԾԷ. Այր ոք եթէ կա­մի առ­նուլ կին...: ծը. 96ա ԾԸ. Որ ոք հան­դեր­ձի ամուս­նա­ցու­ցա­նել զդուս­տր իւր...: ծթ. 96ա ԾԹ. Աղ­ջիկ, որ որբ է ի հաւ­րէ եւ ու­նի մայր...: կ. 96ա Կ. Կին առն, յո­րոյ անուն գնէ այր իւր կամ գեղ...: կա. 96ա ԿԱ. Հար­ցա­նեն զաւ­րէ­նս, թէ գնէ մարդ գեղ...: կբ. 96ա ԿԲ. Թէ ոք յա­փշ­տա­կէ զկոյս կամ կին, որ ու­նի այր...: կգ. 96ա ԿԳ. Զկա­րո­ղու­թիւն կնո­ջն յա­ւե­լուած առ­նել...: կդ. 96աբ ԿԴ. Այրն եւ կի­նն յետ մեր­ձա­ւո­րու­թեա­նն...: կե. 96բ ԿԵ. Եթէ կա­րե­լի՞ է առն որ­չափ ու­նի մեր­ձա­ւո­րու­թիւն...: կզ. 96բ ԿԶ. Զի՞նչ է, որ զկի­նն անար­գել տայ...: կէ. 96բ ԿԷ. Հար­ցա­նեն զաւ­րէ­նսն, եթէ զի՞նչ պարտ է տալ որդ­ւո­ցն...: կը. 96բ ԿԸ. Յոր­մէ՞ պա­տուոյ զր­կին մար­դիկ...: կթ. 96բ ԿԹ. Կին որ­չափ կեն­դա­նի է, հայրն իւրն...: հ. 96բ Հ. Յոր­ժա՞մ կա­րող է կի­նն ու­նել իշ­խա­նու­թիւն...: հա. 96բ-7ա ՀԱ. Ոչ տայ աւ­րէն­քս հրա­ման կնոջ զայրն իւր բամ­բա­սել...: հբ. 97ա ՀԲ. Թէ կի­նն մե­ռա­նի առա­ջի առն եւ որդ­ւո­ցն...: հգ. 97ա ՀԳ. Թէ լի­նի առն եր­կու կին...: հդ. 97ա ՀԴ. Կին, որ ամուս­նա­նայ առն ծա­ռա­յի...: հե. 97ա ՀԵ. Թէ ծա­ռայ սի­րէ զկին, որ է ազատ...: հզ. 97ա ՀԶ. Հար­ցա­նեն զաւ­րէ­նս, թէ է՞ կա­րե­լի առն գրել ժա­ռան­գու­թիւն կնոջ...: հէ. 97ա ՀԷ. Աւ­րէն­քս ոչ տայ հրա­ման կնոջ լի­նել եր­աշ­խա­ւոր...: հը. 97ա ՀԸ. Հրա­ման տայ աւ­րէն­քս կա­նանց, զի թէ կա­մին, տան հարց իւ­րեանց...: հթ. 97աբ ՀԹ. Թէ գրէ կին կտակ եւ թո­ղու ժա­ռան­գու­թիւն...: ձ. 97բ Ձ. Թէ առ­նու այր կին, եւ բե­րէ զկին իւր պռոյգք...: ձա. 97բ ՁԱ. Թէ առ­նու այր կին եւ գտա­նի դի­ւա­հար...: ձբ. 97բ ՁԲ. Թէ առ­նու այր կին եւ հան­դի­պի իւր նե­ղու­թիւն...: ձգ. 97բ ՁԳ. Հար­ցա­նեն զաւ­րէ­նս, թէ է՞ կա­րո­ղու­թիւն կնոջ...: ձդ. 97բ ՁԴ. Թէ է՞ իշ­խա­նու­թիւն կնոջ իշ­խա­նու­թեամբ ելա­նել յառ­նէն...: ձե. 97բ-8ա ՁԵ. Թէ լի­նի բա­ժա­նու­մն առն եւ կնո­ջն կամ մա­հուամբ...: ձզ. 98ա ՁԶ. Է՞ կա­րե­լի առ­նն ար­ձա­կել զկին իւր եւ զր­կել ի պռու­գա­ցն...: ձէ. 98աբ ՁԷ. Է՞ կա­րո­ղու­թիւն կնոջ տալ թուղթ ար­ձակ­ման...: ձը. 98բ ՁԸ. Մարդ եթէ մե­ռա­նի առանց կտա­կի...: ձթ. 98բ ՁԹ. Հայր եթէ մե­ռա­նի առանց կտա­կի...: ղ. 98բ Ղ. Այր, որ էառ կին եւ մե­ռաւ...: ղա. 98բ-9ա ՂԱ. Հրա­մա­յէ աւ­րէն­քս, զի որ գոր­ծա­կալք են...: ղբ. 99ա ՂԲ. Թէ ազա­տէ մարդ զոր­դի իւր կամ դուս­տր...: ղգ. 99ա ՂԳ. Մայր եթէ ազա­տէ զոր­դի իւր, որ է մա­նուկ...: ղդ. 99ա ՂԴ. Հնա­զան­դե­ցու­ցա­նէ աւ­րէն­քս զոր­դիս որդ­ւո­ցն...: ղե. 99ա ՂԵ. Թէ այր ոք առ­նու իսաւն...: ղզ. 99ա ՂԶ. Թէ գրէ մարդ, որ մե­ռա­նի ի կտակ...: ղէ. 99ա ՂԷ. Թէ կա­գի այր ընդ ըն­կեր իւր ի վե­րայ ըն­չից...: ղը. 99ա ՂԸ. Թէ կա­մի մարդ վա­ճա­ռել ին­չս եւ առ­նու ի գնո­ղէն...: ղթ. 99բ ՂԹ. Է՞ կա­րե­լի մար­դոյ առ­նուլ իւր, զոր կա­մի որ­դի...: ճ. 99բ Ճ. Թէ թո­ղու մարդ տի­աթ­կով լի­ղա­տաւն ու­մեք...: ճա. 99բ ՃԱ. Եպի­տ­րաւ­պա­ւսն. յոր հա­ւա­տա­ցին զոր­բսն...: ճբ. 99բ ՃԲ. Մարդ որ առ­նու գրով որ­դի...: ճգ. 99բ ՃԳ. Մայր փո­խա­նակ որդ­ւոյն չվ­ճա­րէ ինչ...: ճդ. 99բ ՃԴ. Եպ­տի­աւ­պա­ւսն որ­բո­ցն կա­րող է աղա­չել...: ճե. 99բ ՃԵ. Ոչ տայ հրա­ման աւ­րէն­քս ու­մեք սպա­նա­նել զգողն...: ճզ. 99բ-100ա ՃԶ. Թէ մարդ առ­նէ կռիւ... առ­նէ սպա­նու­մն...: ճէ. 100ա ՃԷ. Մարդ եթէ զր­կէ զիւր ըն­կերն...: ճը. 100ա ՃԸ. Թէ ոք ասէ վասն մար­դոյ, թէ Սպա­նող է...: ճթ. 100ա ՃԹ. Թէ գնէ մարդ գեղ կամ ծա­ռայ...: ճժ. 100ա ՃԺ. Հրա­ման տայ աւ­րէն­քս առն, յոր հա­ւա­տա­ցին զվե­րա­կա­ցու­թիւն քա­ղա­քի...: ճժա. 100ա ՃԺԱ. Որ անար­գի յորդ­ւոյ իւ­րոյ...: ճժբ. 100բ ՃԺԲ. Որ­դի­քն ընդ հա­ւր իւ­րեանց ոչ ու­նին իշ­խա­նու­թիւն մտա­նել ի թէ­ա­տ­րո­նն...: ճժգ. 100ա ՃԺԳ. Թէ ոք տայ մար­դոյ գեղ կամ ստա­ցուած...: ճժդ. 100ա ՃԺԴ. Թէ բա­ժա­նի հայ­րե­նի ժա­ռան­գու­թիւն...: ճժե. 100աբ ՃԺԵ. Թէ բամ­բա­սէ մարդ զմարդ վասն պեղծ գոր­ծոց...: ճժզ. 100բ ՃԺԶ. Թէ մարդ առ­նու մա­նուկ եւ գրէ զնա որ­դի...: ճժէ. 100բ ՃԺԷ. Է՞ կա­րե­լի մար­դոյ ասել վայ­րա­պար ի վե­րայ այ­լում...: ճժը. 100բ ՃԺԸ. Թէ մարդ բամ­բա­սէ զայլ ոք ի պեղծ գոր­ծս...: ճժթ. 100բ ՃԺԹ. Թէ ամե­նա՞յն գողք պար­տա­կանք են մա­հու...: ճի. 100բ ՃԻ. Մար­դիկ, որ գո­ղա­նան զա­զա­տս...: ճիա. 100բ ՃԻԱ. Մար­դիկ, որ լի­նին բան­սար­կուք...: ճիբ. 100բ ՃԻԲ. Արք (=որք) գնան, գե­րեն անա­սուն...: ճիգ. 100բ ՃԻԳ. Որ ոք ական հա­տա­նէ...: ճիդ. 100բ ՃԻԴ. Որ ոք գործ առ­նէ մա­հու...: ճիե. 100բ ՃԻԵ. Ե[թէ ո]ւմեք, որոյ թո­ղուն ժա­ռան­գու­թիւն...: ճիզ. 100բ ՃԻԶ. Թէ թո­ղու մարդ ու­մեք ժա­ռան­գու­թիւն... տասն եւ մի ամիս...: ճիէ. 100բ-1ա ՃԻէ. Թէ թո­ղու մարդ ու­մեք ժա­ռան­գու­թիւն... եւ ոչ առ­նու...: ճիը. 101ա ՃԻԸ. Թէ առ­նու մարդ բան ինչ զհետ ըն­կե­րի...: ճիթ. 101ա ՃԻԹ. Թէ կա­մի ոք գրել թուղթ եղ­բայ­րու­թեան...: ճլ. 101ա ՃԼ. Որ­դիք դս­տերն ոչ պար­տին հնա­զան­դու­թիւն...: ճլա. 101ա ՃԼԱ. Բա­ժա­նու­մն, որ լի­նի ի մէջ եղ­բարց...: ճլբ. 101ա ՃԼԲ. Թէ առ­նու ոք տղայ որբ...: ճլգ. 101ա ՃԼԳ. Թէ տայ մար­դոյ ոք ի փոխ...: ճլդ. 101աբ ՃԼԴ. Թէ տայ մարդ ըն­կե­րի ի փոխ...: ճլե. 101բ ՃԼԵ. Թէ լի­նի ներ­ք­նա­տու­նն այ­լում...: ճլզ. 101բ ՃԼԶ. Թէ գրաւ­կ­նէ ոք զիւր հողն...: ճլէ. 101բ ՃԼԷ. Թէ տայ մարդ փոխ ու­մեք...: ճլը. 101բ-2ա ՃԼԸ. Թէ ասէ մարդ առ մարդ` Տուր այս անուան ի փոխ...: ճլթ. 102ա ՃԼԹ. Թէ մարդ ի փոխ առ­նու ի բազ­մաց...: ճխ. 102ա ՃԽ. Թէ առ­նու մարդ ի փոխ հա­մար ոս­կոյ...: ճխա. 102ա ՃԽԱ. Հրա­մա­յէ աւրն­քս վասն բժշ­կաց...: ճխբ. 102ա ՃԽԲ. Թէ լի­նի­ցի մար­դոյ նե­ղու­թիւն...: ճխգ. 102ա ՃԽԳ. Թէ տայ մարդ մար­դոյ ի փոխ թիւ դա­հե­կա­նաց...: ճխդ. 102ա ՃԽԴ. Է՞ կա­րաւղ կու­րա­տորն, որ եղեւ ի վե­րայ որ­բե­րոյն...: ճխե. 102ա ՃԽԵ. Թէ մե­ռա­նի մարդ առանց կտա­կի եւ թո­ղու ժա­ռան­գա­ւորս...: ճխզ. 102աբ ՃԽԶ. Թէ մի որ­դի է մար­դոյ...: ճխէ. 102բ ՃԽԷ. Մարդ, որ վասն Աս­տու­ծոյ սնու­ցա­նէ որբ...: ճխը. 102բ ՃԽԸ. Թէ են որ­դոյ մար­դիկ, եւ գնայ մին ի նո­ցա­նէ..: ճխթ. 102բ ՃԽԹ. Թէ որ­դի կամ դուս­տր գո­ղա­նայ...: ճծ. 102բ-3ա ՃԾ. Որ ոք ժա­ռան­գէ յիւր հայ­րե­նի ազ­գա­կա­նա­ցն...: ճծա. 103ա ՃԾԱ. Թէ դնէ մարդ աւանդ եւ գրա­ւա­կան...: ճծբ. 103ա ՃԾԲ. Թէ աւ­թի ոք ի պան­դո­կի եւ ու­նի զկ­նի իւր տղայ...: ճծգ. 103ա ՃԾԳ. Իսկ եթէ թո­ղու մարդ զգ­րաստ իւր ի պան­դո­կն... բայց մի­այն եր­դու­մն առ­նեն, զի չեն դի­տող եւ ոչ պա­հող իրա­ցն:

Տե՛ս «Ասո­րա­կան դա­տաս­տա­նա­գիրք», Էջ­մի­ա­ծին, 1917: Տպա­գի­րը չու­նի ՂԶ եւ       ՃԻԶ, իսկ ԻԸ տրո­հուած` ԻԸ-ԻԹ:

2. 103ա-5ա Հա­մա­ռաւտ ժո­ղո­վու­մն աւ­րի­նաց վերս­տին

ա. 103ա Ա. Իւ­րոյ դա­տա­ւո­րին եւ իշ­խո­ղի քա­ղա­քին...: բ. 103ա Բ. Որ­դի, որ­չափ հայրն կեն­դա­նի է...: գ. 103ա Գ. Մարդ, որ պար­տա­ւո­րի եւ ու­րա­նայ...: դ. 103ա Դ. Մարդ, որ էառ պար­տս...: ե. 103ա Ե. Իշ­խա­նու­թիւն ու­նի կին...: զ. 103ա Զ. Պռոյ­գս, զոր տայ հայրն...: է. 103ա Է. Որ­չափ այրն եւ կի­նն մի­ա­բանք են...: ը. 103ա Ը. Մայր եթէ տե­սա­նէ, որ առ­նու դուս­տր...: թ. 103աբ [Թ.] Որ առ­նու ի պռոյ­գսն...: ժ. 103բ Ժ. Թէ ար­ձա­կի մի­ա­ւո­րու­թիւն առն եւ կնոջ...: ժա. 103բ ԺԱ. Իշ­խա­նու­թիւն է փե­սա­յին...: ժբ. 103բ ԺԲ. Այր եթէ ծա­խէ զստա­ցուա­ծս...: ժգ. 103բ ԺԳ. Որ­դի ոչ է կա­րաւղ ծա­խել...: ժդ. 103բ ԺԴ. Հայրն եթէ ոչ կա­մի­ցի ու­նել որդ­ւոց...: ժե. 103բ ԺԵ. Ոչ կայ հրա­ման մա­ւրն...: ժզ. 103բ ԺԶ. Եղ­բա­ւր որ­դի ոչ կա­րէ խաւ­սել...: ժէ. 103բ ԺԷ. Որ­դիք, որ լի­նին ի քու­րէն...: ժը. 103բ ԺԸ. Որ մի ան­գամ էառ զժա­ռան­գու­թիւ­նն...: ժթ. 103բ ԺԹ. Մայր, որ մե­ռա­նի առանց կտա­կի...: ի. 103բ Ի. Որ առ­նու ի փոխ զվար­ճն...: իա. 103ա ԻԱ. Յետ վճա­ռե­լոյ պար­տա­կա­նին...: իբ. 103բ ԻԲ. Իշ­խա­նու­թիւն է կնոջ գրել կտակ...: իգ. 103բ ԻԳ. Կին, որ մի­ա­բա­նի ընդ առն...: իդ. 103բ ԻԴ. Որ­չափ այրն եւ կի­նն աւ­րի­նաւք ամուս­նու­թեամբ...: իե. 103բ ԻԵ. Կի­նն ի վա­խ­ճա­նել առ­նն նախ­քան գտասն ամիս...: իզ. 103բ ԻԶ. Հայր եթէ զոր­դի գե­րեալ գնէ...: իէ. 103բ ԻԷ. Դուս­տր, որ ի ներ­քոյ հա­ւրն հրա­մա­նի է...: իը. 103բ ԻԸ. Ոչ վասն առն եւ ոչ վասն դի­մո­սա­կան...: իթ. 103բ [ԻԹ]. Կին եթէ գո­ղա­նայ ինչ առն...: լ. 103բ-4ա [Լ.] Այր եթէ ի կնո­ջն իրա­ցն տայ այ­լոց...: լա. 104ա ԼԱ. Ոչ է իրա­ւա­ցի գիրս կնո­ջն...: լբ. 104ա ԼԲ. Որ պա­հէ կտակ եւ ոչ երե­ւե­ցու­ցա­նէ...: լգ. 104ա ԼԳ. Լի­ղա­տաւն որ թո­ղու ի յառ­նէ...: լդ. 104ա ԼԴ. Եթէ մայր եւ հաւ­րեղ­բայր կան...: լե. 104ա ԼԵ. Պարտ է զկ­տա­կա­գիրն ի ներ­քոյ կն­քոյ...: լզ. 104ա ԼԶ. Յոր­ժամ խոս­տա­նայ մարդ...: լէ. 104ա ԼԷ. Եղ­բա­ւր որ­դի ոչ կա­րէ հա­կա­ռակ խաւ­սել...: լը. 104ա ԼԸ. Որ­դի քուերն ոչ կա­րեն...: լթ. 104ա ԼԹ. Յոր­ժամ ի յեղ­բար­ցն...: խ. 104ա Խ. Ոք որ ասէ, թէ Առանց տի­աթ­կի...: խա. 104ա ԽԱ. Որ ոք ասէ, թէ ժա­ռան­գէ ու­մեք...: խբ. 104ա ԽԲ. Որ կա­տա­րեալ հա­սա­կաւ...: խգ. 104ա ԽԳ. Որ ոչ է աւ­րի­նա­ւոր ամուս­նու­թեամ­բն...: խդ. 104ա ԽԴ. Հայրն, որ առանց տի­աթ­կի մե­ռա­նի...: խե. 104ա ԽԵ. Ոչ ոք է կա­րաւղ շր­ջել զգ­րեալ...: խզ. 104ա ԽԶ. Որ նեն­գու­թեամբ ար­ձա­կի բան, ոչ կան­գ­նի...: խէ. 104ա ԽԷ. Որ­դի­քն ոչ հնա­զան­դին պո­մա­նի...: խը. 104ա ԽԸ. Ինչ որ ար­ձա­կի բան կամ դա­տաս­տան...: խթ. 104ա ԽԹ. Հայր ոչ է կա­րաւղ վե­րա­կա­ցու լի­նել.: ծ. 104ա Ծ. Հայր թէ ոչ խն­դ­րէ եպի­տ­րաւ­պա­ւս...: ծա. 104ա ԾԱ. Ծա­ռայ յոր­ժամ ազա­տի...: ծբ. 104ա ԾԲ. Ոք, որ զտու­նն ան­փոյթ էր թո­ղեալ...: ծգ. 104աբ ԾԳ. Որ ստա­ցո­ղին առա­ջի էառ ան­դաս­տան...: ծդ. 104բ ԾԴ. Կին, որ պոռն­կի ընդ աւ­տար ծա­ռայ...: ծե. 104բ ԾԵ. Պար­գեւք, զոր տայ մարդ...: ծզ. 104բ ԾԶ. Որ ամ­բարշ­տու­թեամբ բռ­նա­դա­տէ...: ծէ. 104բ ԾԷ. Գնաւղն ոչ հաս­տա­տի ի բա­նիւք...: ծը. 104բ ԾԸ. Հայր, որ վա­ճա­ռէ զոր­դի իւր...: ծթ. 104բ ԾԹ. Թէ մե­ռա­նի փե­սայ...: կ. 104բ Կ. Կա­րէ ոք պար­գե­ւս տալ...: կա. 104բ ԿԱ. Որ ամ­բարշ­տու­թեամբ եւ անի­րա­ւու­թեամբ լի­նի...: կբ. 104բ ԿԲ. Որ զկոյս յա­փշ­տա­կէ...: կգ. 104բ ԿԳ. Այր, որ ընդ կին ձեռն տայ...: կդ. 104բ ԿԴ. Որ զմա­նուկ ձգած սնու­ցա­նէ...: կե. 104բ ԿԵ. Որ­դիք, որ ի ներ­քոյ են հնա­զան­դու­թեան հա­ւրն...: կզ. 104բ ԿԶ. Մա­նուկ, որ ան­ցա­նէ զչո­րեք­տա­սան ամ...: կէ. 104բ ԿԷ. Մարդ, որ ի գե­րու­թե­նէ դար­ձաւ...: կը. 104բ ԿԸ. Որ գնէ կին դի­մո­սով...: կթ. 104 բ ԿԹ. Գող, որ ընդ որում գտա­նի թուր...: հ. 104բ Հ. Որք գո­ղո­ցն աս­պն­ջա­կան լի­նին...: հա. 104բ ՀԱ. Որ ասէ, թէ վճա­րեաց զպար­տսն...: հբ. 104բ ՀԲ. Հայրն ոչ կա­րէ բա­ժա­նել զդուս­տր...: հգ. 104բ ՀԳ. Վկա­յի­ցն ոչ է պարտ խոր­շել...: հդ. 104բ ՀԴ. Ոչ կա­րէ ոք ի վե­րայ աւ­տա­րաց...: 105ա ՀԵ. Մա­նուկ, որ դե­ռե­ւս ոչ ու­նի ներ­քոյսն մազ...: հզ. 105ա ՀԶ. Որ­դի, որ ի ներ­քոյ ի հնա­զան­դու­թեան հա­ւրն...: հէ. 105ա ՀԷ. Որ­դի, որ ոչ եթող ծնուն­դս...: հը. 105ա ՀԸ. Կին, որ գո­ղա­նայ զին­չս առն իւ­րոյ...: հթ. 105ա ՀԹ. Մայր, որ ամուս­նա­նայ կր­կին...: ձ. 105ա Ձ. Ծա­ռայ, որ ազա­տի, եթէ մե­ռա­նի առանց որ­դեաց...: ձա. 105ա ՁԱ. Մա­նուկ, որ մե­ռա­նի եւ չու­նի զներ­քոյ մազն...: ձբ. 105ա ՁԲ. Տղայ, զոր գտա­նեն ձգած...: ձգ. 105ա ՁԳ. Կին, որ առ­նու եր­կ­րորդ այր...: ձդ. 105ա ՁԴ. Ամե­նայն որ­դի­քն եւ որ­դոց որ­դի­քն...: ձե. 105ա ՁԵ. Աղ­ջիկ, զոր ձեռն­տու են եւ մե­ռա­նի... եւ թէ չկայ մայր, մնայ ամե­նն կնո­ջն:

3. 105ա-22բ [Ընտ­րու­թիւն հա­մա­ռաւտ յաւ­րի­նա­ցն քա­ղա­քա­կա­նաց... 107ա]¬105ա-7ա Ամե­ն­ի­մաստ թա­գա­ւո­րա­ցն Հռով­մա­յեց­ւոց Աւ­րի­նա­դ­րու­թիւն (ցանկ) - Տիտ­լոսն առա­ջին գլուխ ու­նի Դ... Տիտ­լոսն ԺԹ գլու­խս ու­նի ԺԲ...

107ա Ընտ­րու­թիւն հա­մա­ռաւտ յաւ­րի­նա­ցն քա­ղա­քա­կա­նաց Լե­ւո­նի եւ Կոս­տան­դեայ իմ­աս­տուն եւ բա­րե­պաշտ թա­գա­ւո­րաց, զո­րոյ եւ մե­ծն Յուս­տի­ա­նոս նո­րո­գե­ցան զկար­գն` ուղ­ղեալ ի բա­րե­պաշ­տու­թիւն

ա. 107աբ Տի­տլ­ւոսն Ա` գլու­խս Ա, Բ, Գ, Դ: Առա­ջին կա­նո­նն Վասն հաս­տա­տու­թեան ամուս­նու­թեան եւ ար­ձակ­ման - Ա. Հաս­տա­տես­ցի ամուս­նու­թիւն քրիս­տո­նէ­ից այս­պէս...

բ. 107բ-9ա Տի­տ­ղոսն Բ` գլու­խս Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է: Սահ­ման հար­սա­նեաց պսա­կա­ւոր կա­պա­կ­ցու­թեան, առաջ­նոյն եւ եր­կ­րոր­դին` եթէ գրով լի­ցի եւ կամ առանց գրի, եւ վասն լուծ­ման նո­ցին - Ա. Հաս­տա­տես­ցի հար­սա­նիք քրիս­տո­նէ­ի­ցն...

գ. 109բ Տի­տ­ղոսն Գ` գլու­խս Ա: Վասն ար­ձա­կե­լոյ զհար­սա­նիս պատ­ճա­ռաւ, որ լի­նի յառ­նէն կամ կնո­ջէն - Ա. Ան­լու­ծա­նե­լի է հար­սա­նի­քն...

դ. 109բ-10ա Տի­տ­ղոսն Դ` գլու­խս Ա, Բ: Յա­ղա­գս նո­ցա, որք ոչ վճա­րեն զգ­րեալ պռոյ­գսն - Ա. Որ ոք խոս­տա­նայ պռոյ­գս...

ե. 110աբ Տի­տ­ղոսն Ե` գլուխ[ս] Ա, Բ, Գ, Դ: Վասն ան­գիր եւ գրով տուոց - Ա. Ան­գիր պար­գեւք, որ է աւ­ժիտ...

զ. 110բ-1ա Տի­տ­ղոսն Զ` գլուխ[ս] Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է: Վասն դաշ­նա­ւո­րու­թեան կտա­կի եւ կտա­կա­գ­րա­ցն դի­մաց, թէ ո՞ր ըն­դու­նե­լի է - Ա. Դաշ­նա­ւոր են եւ առ­նեն կտակ...

է. 111ա-2ա Տի­տ­ղոսն Է` գլուխ Ա: Վասն զի­նուո­րաց եւ նո­ցին հե­տե­ւեալ ըն­չի­ցն եւ ողա­ցն եւ թէ որու՞մ կա­րող են տալ կտակ եւ յոր­մէ՞ խա­փա­նին - Ա. Զի­նուոր­քն ին­չս, զոր ստա­ցան...

ը. 112աբ Տի­տ­ղոսն Ը` գլու­խս Ա, Բ, Գ, Դ: Վասն աս­տի­ճա­նաց ազգաց եւ թէ ի հե­ռա­ւոր ըն­տա­նեա­ցն, որ է բնա­կան ժա­ռան­գե­լն - Ա. Եթէ ոք առանց ժա­ռան­գո­ղի մե­ռա­նի...

թ. 112բ Տի­տ­ղոսն թ` գլուխ Ա: Վասն կու­րո­տո­րից, որ կար­գին որ­բո­ցն տե­սուչք - Ա. Եթէ ու­րուք որբ մնաս­ցէ պա­տա­նեակ...

Ժ. 112բ-3բ Տի­տ­ղոսն Ժ` գլուխ[ս] Ա, Բ, Գ, Դ: Վասն ազա­տու­թեան գրով եւ ան­գիր եւ որք ծա­ռա­յե­ցու­ցա­նե­նն - Ա. Այս­պէս կա­ց­ցէ ծա­ռայ յա­զա­տու­թեան...

ժա. 113բ Տի­տ­ղոսն ԺԱ` գլու­խս Ա, Բ: Վասն վա­ճա­ռե­լոյ եւ գնե­լոյ գրով եւ ան­գիր եւ գրա­ւա­կա­նու­թեան - Ա. Ան­գիր եւ գրով գին եւ ծախ...

ժբ. 113բ-4ա Տի­տ­ղոսն ԺԲ` գլուխ[ս] Ա, Բ, Գ: Վասն փո­խոյ գրով եւ ան­գիր եւ որ լի­նի ձեռ­նա­փոխ - Ա. Որ ոք ոս­կի կամ ար­ծաթ...

ժգ. 114բ Տի­տ­ղոսն ԺԳ` գլու­խս Ա: Վասն աւան­դի, որ դնի ի պա­հեստ - Ա. Եթէ ոք վասն եր­կե­ղի...

ժդ. 114ա-5ա Տի­տ­ղոսն ԺԴ` գլուխ[ս] Ա, Բ, Գ: Վասն տուն­կս ար­մա­տա­ցու­ցա­նե­լոյ... Ա. Որ ոք տուն­կս ար­կա­նէ...

ժե. 115ա Տի­տ­ղոսն ԺԵ` գլուխ Ա: Վասն վար­ձու` գրով եւ ան­գիր - Ա. Որք վար­ձեն փար­թամ­քն յաղ­քա­տա­ցն...

ժե. 115ա Տի­տ­ղոսն ԺԵ` գլուխ Ա: Վասն վար­ձու` գրով եւ ան­գիր - Ա. Որք վար­ձեն փար­թամ­քն յաղ­քա­տա­ցն...

ժզ. 115ա-6ա Տի­տ­ղոսն ԺԶ` գլու­խս Ա, Բ, Գ, Դ: Վասն վկա­յու­թեան - Ա. Վկայք ար­ժա­նա­հա­ւատք քն­նես­ցին լի­նել...

ժէ. 116ա Տի­տ­ղոսն ԺԷ` գլ[ուխ] Ա: Վասն ար­ձակ­ման առ­նե­լոյ ճոր­տուն եւ դար­ձու­ցա­նե­լոյ - Ա. Ար­ձա­կու­մն ընդ ձե­ռամբ ան­կե­լոյ...

ժը. 116ա-8բ Տիտ­լոսն ԺԸ` գլու­խս Ա, Բ, Գ մին­չեւ ցհի­սուն եւ եր­կու­քն: Վասն դա­տա­պար­տե­լո­ցն պա­տու­հա­սի` զչա­փո յան­ցա­նա­ցն - Ա. Մի լի­ցի հա­մար­ձա­կու­թիւն ու­մեք...

ժթ. 118բ-22բ Տի­տ­ղոսն ԺԹ` գլու­խս Ա, Բ, Գ, Դ, Ե, Զ, Է, Ը, Թ, Ժ, ԺԱ, ԺԲ: Ա.

Վասն բա­ժա­նե­լոյ զա­ւար իշ­խա­նին եւ զաւ­րա­ցն - Այ­նո­քիկ, որք գնան ի վե­րայ թշ­նա­մեա­ցն... եւ ին­քն իւ­րով մա­սամ­բն կա­ց­ցէ ի վա­նսն` յա­պ­աշ­խա­րու­թիւն:

Կից ու­նի.

- 122բ-3ա Վասն ար­դա­րու­թեան աւ­րի­նաց. - Ար­դա­րու­թիւն է եւ հաս­տա­տու­թիւն սեպ­հա­կան խո­կու­մն...

- 123ա Վասն ար­դա­րու­թեան աս­տուա­ծայ­նոյ եւ մարդ­կայ­նոյն - Ինչ որ աս­տուա­ծա­յին ար­դա­րու­թիւն է, որ է մարդ­կա­յին...

- 123աբ Վասն բնու­թեան աւ­րի­նաց. - Աւ­րէն­քն բա­ժա­նի ի քա­ղա­քս եւ յա­ւան­դս... զոր պատ­րաս­տեաց Աս­տուած զպա­հո­ղա­ցն զաւ­րէ­նսն:

4. 123բ-6ա Սահ­ման զի­նուո­րու­թեան եւ հաս­տա­տու­թեան եւ հար­կու­թեան` ի Քա­ղա­քա­կան աւ­րի­նա­ցն կար­գէ

Տե՛ս Հմր 209, 66ա-70բ: Ցանկ /123բ-4բ (Ա-ԾԶ, հեր­թա­կա­նու­թիւ­նը խախ­տուած):    Ա-ԾԶ / 124բ-6ա (Զ-ԻԹ թա­փուած):

Դ. 126ա-8ա [Յա­ղա­գս ազ­գա­կա­նու­թեան]

1. 126աբ ՅԸնդ­հան­րա­կան թղ­թոյն Ներ­սե­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց Վասն խնա­մու­թեան - Մի ոք հա­մ­ազ­գեաց...

2. ա. 126բ-7ա Վասն աս­տի­ճա­նաց ազ­գա­կա­նու­թեան` յեր­րորդ գրո­ցն, տի­տ­ղոս եր­րորդ - Ազ­գա­կա­նու­թիւ­նն ծնն­դա­կա­նու­թեան անուն է...

բ. 127բ Աս­տի­ճանք աւ­րի­նաց (աղիւ­սա­ձեւ խա­չա­ն­ման) - Երեք պապք, երեք մամք...

գ. 128ա [Աս­տի­ճանք աւ­րի­նաց. բո­լո­րակ] - Դժուա­րի­մաց գոլ ծա­նու­ցեալ զհա­սու­մն աղիւ­սա­ձեւ խա­չա­ն­ման աս­տի­ճա­նա­ցս... հար­կա­ւո­րա­պէս դրոշ­մե­ցի ի բո­լո­րա­կի... (բո­լո­րա­կի կեն­տ­րո­նի վե­րին մա­սում` «հայր» եւ «մայր», ներ­քե­ւի մա­սում` «որ­դի» եւ «դուս­տր», շար. եղ­ծուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

128ա Գո­հու­թի՜ւն քեզ, ամե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն, յա­մե­նայն արա­րա­ծոց յի­մա­նա­լեա­ցն եւ ի սգա­լեա­ցս եւ իմոյ ան­ար­ժան բե­րա­նոյս, որ ըն­դոս­տու­ցեալ կա­րո­ղա­ցու­ցեր զկաշ­կան­դեալ եւ զպա­րա­ւան­դեալ տո­ռամբք անաւ­րէ­նու­թեան զչուառ ոգիս ի յոյզ եւ ի խն­դիր ելա­նել այսմ հ[ո]գե­կե­ցոյց մա­տե­նիս:

Փա՜ռք ան­ծին Հա­ւր... Զայս աւանդ առեալ հար­քն մեր, || (129ա) [հա­ւա]քե­ցին ի մի զաս­տուա­ծա­պար­գեւ աւան­դս` զկար­գս եւ զկա­նո­նս եկե­ղեց­ւոյ, հա­սու­ցին առ մեզ, առ որում ժա­մա­նա­կի հան­դի­պի թիւ թուա­կա­նիս Հա­յոց ՉԽԴ (1295), ի հայ­րա­պե­տու­թեա­նն տեառն Գրի­գո­րոյ եւ ի պա­րո­նու­թեա­նն աս­տուա­ծա­սէր եւ բա­րե­պաշտ պա­րոն Հա­յոց Հեթ­մի:

Արդ, ո՜վ դասք մաք­րա­գու­նից եւ ժա­ռան­գորդ գե­ր­աշ­խար­հիկ կա­յե­նից /// [հո]գե­կե­ցոյց բժշ­կա­րա­նէս, աւր­հ­նու­թեամբ [յի]շ[ատակ]աւ /// յի­շեսջ[իք] /// զստա­ցաւղ գրո­ցս զՎար­դան եւ ըստ հոգ­ւոյ եղ­բայր­քն իմ` զՎան/// եւ զԳ­րի­գոր, որ ի չքա­ւոր աղ­քա­տու­թե­նէ իմ­մէ բա­ւա­կան ար /// զնիւթ եւ զծա­խս, այլ կար­ծր տա­ժան­մամբ տա­րա­շր­ջու­թեամբ գաւ[առա]ց ան­ըմ­բռ­նե­լի նժ­դե­հու­թեամբ, ի բեր­մա­նէ աղ­ցա­ւո­րիս յայսց ալե­կո­ծա­նաց մի­ջի նա­ւա­հան­գիստ ամե­նա­զան հան­դի­պեալ վսա­մա­պետ մեծ եւ ըստ հոգ­ւոյ հայրն մեր Գէ­որգ րա­բու­նի, որ զտա­րա­բե­ղուն եւ զվ­տա­րան­դի կեա­նս մեր հա­ւա­քեալ հան­գոյց, նախ` ըստ մար­մ­նա­կա­նի մա­սին եւ ապա` առանց նա­խան­ձու առա­տա­հոս վտա­կաւք հո­գի­ա­ծա­ւալ շնոր­հիւն լրա­պէս ուռ­ճա­ցոյց զա­մա­հի եր­կիր բնու­թեա­նս մե­րոյ եւ առա­տա­ցոյց զսո­վեալ շտե­մա­րա­նս հոգ­ւոց մե­րոց առ ի բա­ւա­կա­նա­նալ եւ այ­լոց քաղ­ցե­լոց մա­տա­կա­րա­րել զբա­նն այսց տրից տուր առ ի տեառ­նէ առ ձեռ­նես­ցի կա­մա­լիր եւ սր­տա­վա­յել` ըստ եր­կուց մա­սանց հո­գե­կա­նին եւ մարմ[ն]ակա­նի: Առ ի սո­ր­այս ազդ­մանց զար­թու­ցեալ իմոյ հոգ­ւոյս թմ­րու­թիւն, հե­տե­ւե­ցայ այսմ աս­տուա­ծա­ձիր բժշ­կա­րա­նիս եւ կա­րի իմ առա­ւել [փա]փա­քա­նաւք եւ ջեր­մե­ռանդ սր­տիւ ետու գրել զսա:

Արդ, աղերս մաղ­թա­նաց առա­ջի ար­կա­նեմ զկ­նի եկե­լո­ցն եւ որք ընդ մեզ դե­ռե­ւս, որոց ան­յայտ նա­խա­ժա­մա­նե­լն առ Աս­տուած, եւ քան­զի իմաս­տ­նոց է սա պի­տա­նա­ցու եւ գիտ­նոց է հե­տե­ւե­լի, որք աւ­գ­տիք ի սմա­նէ, մա­նա­ւանդ յոր­ժամ յա­ւէ­տա­յեղձ բաղ­ձա­նաւք առ­նոյք ի զա­նա­զան դե­ղոց զբ­ժշ­կու­թիւն հոգ­ւոյ եւ մար­մ­նոյ եւ այ­լոց շնոր­հէք, յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ յա­ղաւ­թս ձեր զՎար­դան եւ եր­կ­րորդ վար­ժա­պե­տն իմ` զԽա­չա­տուր րա­բու­նի [եւ] /// իւր` զԱս­տուա­ծա­տուր քա­հա­նայ, եւ զմար­մ­նա­կան ծնաւ­ղսն իմ` զՄի­նաս ք[ահա­նայ], եւ զմայրն իմ` զՄեծ­տի­կին, զփո­խեա­լն ի Քրիս­տոս, որոյ ողոր­մես­ցի Տէր, եւ զհ[արա]զատ եղ­բար­քն իմ` զԳաբ­րի­էլ, զտի­րա­ցու զԱւ­գեր եւ զ/// զայլ մեր­ձա­կայ­քն: Ոչ մո­ռաս­ջիք եւ զգ­ծաւղ սո­րին` զԿի­րա­կոս ք[ահա­նայ], եւ զծ­նաւ­ղսն իւր, որ բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ ի յանգ հաս[ոյց] զ[գիրս. Աս­տուած ո]ղոր­մես­ցի նո­ցա, եւ մեզ թա­գա­ւորն Քրիս­տոս յա­ղեհ

ա///քն ի մի յար­մա­րին դպ­րու­թիւն եւ անուա­նա­դ­րու­թիւն /// մաց այս /// || (129բ)/// ճշ­մա­րի­տն /// գի­տու­թեան յա­րես­ցի /// [մ]շ[տա]պէս, զի ընդ ուղ­ղա­դա­ւան սուրբ հար­ցն, եւ ես` ան­ար­ժան ծ[առ]այս ծ[ա]ռա­յի­ցն Աս­տու­ծոյ, ար­ժա­նի եղեց հան­դի­պիլ անձ­կա­լոյն իմոյ եւ առ ի նմա­նէ ըն­դու­նել զձիրս պար­գե­ւաց կե­նաց ան[կ]ոծից, [որ]ում փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 129բ (ԺԵ դ., բո­լոր­գիր) Փա՜ռք... Արդ, զվեր­ջին նո­րո­գո­ղս, որ նո­րո­գել ետ, Մար­տի­րոս եպիս­կո­պո­սս, Էս­րա­էլ յա­բե­ղ­այս, Թա­դե­ւու Կա­նոն­գիր­քս, կազ­մող սո­րայ` ան­ար­ժան Թու­մա երէ­ցս յի­շե­ցէք, Յով­հան­նէս յի­շե­ցէք, Յով­հան­նէս յա­բե­ղայ յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ աղաւ­թս ձեր, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ ի միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն. ամէն:

2. 1ա (Վա­հան ծ. վրդ. Բա­ստա­մեան­ցի) Ի գլ­խա­ւոր մա­տե­նա­դա­րա­նի Փա­րիզ մայ­րա­քա­ղա­քի Գաղ­ղի­ոյ գտա­նին 4 ձե­ռա­գիր օրի­նակք Դա­տաս­տա­նա­գ­րոց Մխի­թա­րայ Գօ­շի, յո­րոց մին ընդ Հմր 55 (Վւթթհբ`բլմ ջս`բլկբլ - Յա­ւե­լուածք հայ­կա­կանք), ու­նի այս­պիս[ի] վեր­նա­գիր - Դա­տաս­տա­նա­գիրք. - Հկցսբ գբվ հը­կվ գ՛ Ջս`բլկբ սբ՛գկաբ՛ ջւ ԴԿԿբ վկբ`չհբ, թջս "բտնկմջս Տըվ­չնբ, չըթկբ՛ բլ 1858 (Գիրք օրի­նաց Հա­յաս­տա­նի, յօ­րի­նեալ յԺԲ դա­րու ի Մխի­թա­րա­այ Գո­շէ, օրի­նա­կեալ ի 1858 ամի):

Սոյն օրի­նա­կն ու­նի ի վե­րայ եր­կ­րորդ էջի հե­տե­ւեալ մա­կա­գ­րու­թիւն ի գաղ­ղի­ա­կան լե­զու. ԼԶ՞ Հբ`ջլւվչսկմ գը­լմ ի՛ջկ մկսբ+ չբմմբ չըթկբ մբդմւբհհբ`բլմ, բմ ճւբ ի՛ջկ բլվւկմբ չը­հ­հւմ­կ­ը­լլբ՛, բվմ բ՛ւլ գբվ թհւվ թսբ՛չկբւսվ ըսլբ`բլմվ գբ լը­մսբ Զկզհ­կ­ը­մնբ­ճւբ, չջս կհ ջ բ՛մբ՛ բ՛չսկմ բլ օօ­ղշ գբ հ՛սբ ցւ­հաջ­կսբ, թսբ`չկվբ`բ`լմ ջ` հ՛բ՛թը­ճւբ ը`ւ ցկցջկմ հ՛­ջւմ­բ­ւս, բմ լը­ւվ չս­ը­ո­ը­լվ`բ`բ ճւբ չ՛­բվմ ւլ ջւ­մ­ը­ասջ­թնբ գբ հւկ՞ Ցբլկվբ, չըլց­բ­լմ գբ Վհ՛բ՛ Հջժջսբ,`ջսվ օղռղ՞ Րվ­կալբ՛Ծ: Թ՞ Զջսլջզբ՛ Բվ­ջո­ջլ Չըթկբ՛ բմ չը­հհ­ջմ­կ­ը­լլբ՛ վւս հջ չըթկբ Ս՞ Թ՞ Զջսլջզբ՛ Բվ­ջո­ջլ, Թջսկվ, իւկ­հհ­բմ, օղռղ՞ Բգ՞ Գւհջւսկբս Որ թարգ­մա­նի. «Ծա­նօթ. Ձե­ռա­գիրն, յոր­մէ ըն­դ­օ­րի­նա­կե­ցի զայս օրի­նակ բառ առ բառ եւ ապա բաղ­դա­տե­ցի, է մին ի յա­ռա­ւել թան­կա­գին զար­դուց մե­րոյ գրա­դա­րա­նի, վասն զի գրեալ է այն ի 1184 ամի ըստ սո­վո­րա­կան ժա­մա­նա­կա­գ­րու­թեան, յատ­կա­պես ի ժա­մա­նա­կի, յոր­ժամ կեն­դա­նի էր հե­ղի­նա­կն, եւ մեք կար­ծեմք, զի սա է ին­ք­նա­ձե­ռա­գիր օրի­նակ նո­րին:

Ի Վե­նե­տիկ, ի վա­նս Ս. Ղա­զա­րու, մարտ, 1858 (ամի). (ստո­րա­գ­րու­թիւն). հ. Բառ­նա­բաս Եսա­յեան Ըն­դ­օ­րի­նա­կեալ եւ բաղ­դա­տեալ ընդ օրի­նա­կի արժ. հ. Բառ­նա­բա­յի Եսա­յեան. Փա­րիզ, յու­լիս, 1858. Եդ. (Եդուարդ) Դիւ­լ­օ­րիէ»:

Միւս օրի­նա­կն` Հմր 104, ըն­դ­օ­րի­նա­կեալ է ին­քն հ. Բառ­նա­բաս Եսա­յեան ի նոյն օրի­նա­կէ Վե­նե­տի­կոյ գրա­դա­րա­նի ի 1858 ամի: Եր­րորդ օրի­նա­կն` Հմր 111, ըն­դ­օ­րի­նա­կեալ է հա­յա­գէտ գա­ղի­ա­ցի Եդ. Փրիւտ­հօմ` յօ­րի­նա­կէ Բառ­նա­բա­յի Եսա­յեան ի 1861 ամի, յոյժ գե­ղե­ցիկ վա­յել­չա­գ­րու­թիւն. վեր­նա­գիրք գլ­խոց որիշ որիշ եդեալք որ­պէս եւ յօ­րի­նա­կի հ. Եսա­յեան: Չոր­րորդ օրի­նա­կն ըն­դ­օ­րի­նա­կեալ է ոմն Ոս­կան Տէր-Գէ­որ­գեան Յով­հան­նի­սեան Երե­ւան­ցի.

թիւ գրու­թեան` ան­յայտ: Ի սկիզ­բն ու­նի ցանկ, իսկ մնա­ցեալ օրի­նակք ու­նին ցանկ ի վերջ գրոց:

Գրե­ցաւ զայս ի 6 մար­տի (ներ­քե­ւում` «Ի 22 փե­տր.»), 1877 ամի, ի մա­տե­նա­դա­րա­նի, որ կո­չի Զկզհ­կ­ը­մնբ`ճւբ Լջմ­կ­ըլջհբ:

1բ Ի նոյն օրի­նա­կէ լրա­ցու­ցա­նեմ աստ զթե­րին եւ զպա­կա­սոր­դն այս օրի­նա­կի:

489

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԴ - XIV

ԹԵՐԹ` 74: ՊՐԱԿ` 7(Ն - Ռ)x12(Ն 10, Ռ 4): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,3x16,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 22ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 5+1, սպի­տակ թուղթ (վե­րա­կազ­մու­թեան):

ՎԻ­ՃԱԿ` Սկզ­բից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, թր­ջուած եւ խիստ ցե­ցա­կեր, կարմ­րա­գիր տո­ղե­րը ճա­պա­ղած, լու­սան­ցա­գ­րու­թիւն­նե­րը եզ­րա­հա­տուած, կազ­մի կա­շին ցե­ցա­կեր, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-44բ [սր­բոյ վար­դա­պե­տի յոք­նե­րա­նեան մե­նա­ւո­րի Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյ հա­մա­ռո­տիւք Բան խրա­տու վասն ու­ղիղ հա­ւա­տոյ եւ մա­քուր վա­րուց առա­քի­նու­թեան, ի խն­դ­րոյ նո­րին հա­րա­զա­տի Վար­դա­նայ դի­ւա­նա­դպ­րի - Տէ­րու­նեա­նն հա­ւա­նեալ խրա­տու` որ ըստ պար­գե­ւա­սէր... յո­րոյ վե­րայ գե­ղեց­կա]պէս յար­մա­րի շի­նուած ամե­նայն առա­քի­նու­թեան... անախտ մի­ա­ւո­րու­թեամբ յան­զու­գա­կան փառսն վա­յե­լել ի Քրիս­տոս Յի­սուս տեր մեր, որ է աւր­հ­նեալ... յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն:

Սկզ­բից պա­կա­սա­վոր. լրաց­ւում է ըստ «Ճառք եւ խոս­տո­վա­նու­թիւնք...

Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյ եւ Վա­հ­րա­մայ վար­դա­պե­տի», Երու­սա­ղէմ, 1856: Հմր

2178 ձե­ռա­գ­րում (112բ) այն խո­րա­գ­րուած է «Դա­ւա­նու­թւն Գրի­գո­րի վար­դա­պե­տի  Սկիւ­ռա­ցոյ ասա­ցեալ»:

Բ. 44բ-74բ Նո­րին սր­բոյ Գրի­գո­րի աշ­խար­հա­լոյս վար­դա­պե­տի Բան խրա­տա­կան հա­ւա­տոյ խոս­տո­վա­նու­թեան եւ վա­րուց ուղ­ղու­թեան - Աս­տուա­ծա­յին է հրա­ման ամե­նե­ցուն... Եւ եթե զու­նա­կա­ցեա­լն իբ­րեւ զան­գոյ թա­քու­ցա­նել ասէ, որ­չափ եւս //... (այս­տեղ թերթ է պա­կա­սում) || (71ա)իւ ըն­դար­ձակ իցէ թե­ւաւք եւ ոտիւք... եւս եւ յա­ռա­տա­պար//... (շար. թա­փուած):

Գ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք` ԺԷ - ԺԸ դդ., եզ­րա­հա­տուած]

ա. 2ա [Երկ­տող] - Սի­րով ըն­թու­նայ­նիւ ես զպա­ղե­ցայ, /Եր­գոյն Սո­ղո­մո­նի խրա­տու­մն ոչ լուայ:

բ. 4ա [Ի վե­րայ Բառ­նա­բայ առա­քե­լոյ] - Սեր­տա[ցեա՞լ] դու հետ[եւ]եցար, /Ա[ռա]քէ­լոց նո­րայ [աշա]կեր­տե­ցա[ր]... (10 տող):

գ. 20բ [Ի վե­րայ Պե­տ­րո­սի առա­քե­լոյ] (ծայ­րա­կապ` «Պե­տ­րոս») Պետ եւ գլուխ առա­քե­լոց կո­չե­ցար, /Եւ /// փր­կիչ դու դա­ւա­նե­ցար... (6 տող):

դ. 21բ [ի վե­րայ Ստե­փա­նո­սի առա­քե­լոյ] (ծայ­րա­կապ` «Ստե­փան») - Սիրտ իմոյ/// Փու­թա­պէս ան­կա­նեմ ի մէջ նե­ղու­թեան... (6 տող):

Կն­քա­դ­րոշմ` 1բ Գիր­քս Սուրբ Էջ­մի­ած­նա է:

490

ՄԱ­ՆՈՒէԼ ԿԻՒ­ՄԻՒՇ­ԽԱ­ՆԱ­ՑԻ, ԴԵ­ՂԱ­ԹԱՓ ԵՒ ԹԻՒ­ՐԱ­ԿԷՍ

ՏՓ­ԽԻՍ ՌՄ­ՁԵ - 1836

ԹԵՐԹ` 94, չգ­րուած` 1բ, 87բ, 93ա-4բ: ՊՐԱԿ` 1 x2-9x10 (Զ 11) + 1x1:

ՆԻՒԹ` թուղթ, «Տ՞ Կ՞» թա­գա­կիր կն­քա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 23x17,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` շղա­գիր (նմուշ` 39ա): ՏՈՂ` 21-23 (եր­բե­մն` 18-26): ԿԱԶՄ` ծաղ­կա­թուղթ, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, թի­կուն­քը` սեւ կա­շի, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

ա Դե­ղա­թափ եւ թիւ­րա­կէս ընդ­դէմ մո­լե­խինդ վար­դա­պե­տու[թեան «հաշ­տու­թիւն»] անուա­նեալ տետ­րա­կին աղան­դա­պետ լօ­թա­րա­կան մի­սի­օ­նա[րաց], ի 1832 ամի ի Կալ­կա­թայ տպե­ցե­լոյ: Յօ­րի­նեալ ի Կիւ­միւշ­խա­նա­ցի Մա­նո[ւէլ] վար­դա­պետ Շա­հի­նեա­նէ, ի Տփ­խիս, ի 1836, յուն­վա­րի 25:

ա. 3ա-6բ Առ լու­սա­ւոր­չա­կ­րօն ուղ­ղա­փառ սի­րե­լի ազ­գն իմ - Յեր­կ­նա­յին դպ­րա­տա­նն ու­սեալ ոչ ի մարդ­կա­նէ...

Ու­նի բնա­բան` 3ա «Ցոյց ինձ ճա­նա­պարհ...» (Սաղմ. ՃԽԲ, 8):

Փա­կա­գ­ծուած խո­րա­գ­րերն ըստ 88ա Ցան­կի:

բ. 6բ-8բ [Կան­խա­բա­նու­թիւն բա­նիւ մո­լո­րե­ցուց­չաց] - նա­խա­պէս շնորհ ու­նիմք ի ձէնջ...

գ. 8բ-12բ [Առար­կու­թիւնք նո­ցին] - Առար­կու­թիւնք առա­ջին հե­ղի­նա­կին մահ­դե­ղի, յե­րես 3. Եւ ամե­նայն քա­հա­նա­յա­պետ կայ հա­նա­պա­զորդ ի պաշտ­ման...

դ. 12բ-4ա [Մար­գա­ր­է­ա­կան գու­շա­կու­թիւնք հար­ցն սր­բոց] - Մար­գա­ր­է­ա­կան նա­խ­ազ­դե­ցու­թեամբ ուղ­ղա­փառ հար­քն մեր զգու­շա­ցու­ցա­նեն զմեզ...

ե. 14ա-22ա [Սկզ­բ­նա­ւո­րու­թիւն բա­նից մե­րոց] - Բայց հե­ղի­նա­կն թէ­եւ ըստ առա­կին ի ձուոց սկ­սեալ է...

զ. 22ա-31բ Ար­դեօ՞ք իս­կա­պէս ի զա­նա­զան նիւ­թոց մին­չեւ ցա[յ]ժմ գո­յա­փո­խու­թիւնք եղեալ են յաշ­խար­հի եւ եւս կա­րի՞ն լի­նել - Գո­յա­փո­խու­թիւն ըստ սահ­մա­նի իւ­րոյ է գո­յա­ցա­կան փո­փո­խու­մն...

է. 31բ-9ա [Առ Եփ­րա­յե­ցիս ասա­ցեալ­քն ոչ պատ­կա­նին մեզ] - Ար­դէն իսկ ժամ է հար­ցա­նել քաղ­ց­րա­տե­սիլ քա­րոզ­չացդ զպատ­ճառ առ Եբ­րա­յե­ցիս...

ը. 39ա-51ա Յա­ղա­գս սր­բոց բա­րե­խօ­սու­թեանց այս­պէս ասեն քաղ­ց­րա­տե­սիլ քա­րո­զիչ­քն - Ի 29 թղ­թա­հա­մա­րի իւ­րեանց տետ­րա­կին. «Կա­միք եր­թալ առ մար­գա­րէսն...»:

թ. 51ա-5ա Վասն պատ­կե­րի Հօր Աս­տու­ծոյ եւ այլ սր­բու­թեան անո­թոյ - Այս է այն եր­կայն մօ­րու­քով մար­դոյ պատ­կերն...

ժ. 55ա-9բ Յա­ղա­գս դրո­շա­կին եւ այլ նկա­րաց - Ձայն Տեառն փշ­րէ զմայրս...

ժա. 59բ-63բ Սահ­մանք եւ բա­ժան­մունք պատ­կե­րաց - Պատ­կերն սահ­մա­նի այս­պէս...

ժբ. 63բ-6բ Վասն յար­գե­լի պատ­կե­րաց եւ ոչ պաշ­տե­լեաց - Մար­գա­րէք, նա­հա­պետք եւ առա­քեալք առ հա­սա­րակք են ամե­նայն քրիս­տո­նէ­ից երախ­տա­ւորք...

ժգ. 66բ-70բ Վասն Լու­սա­ւոր­չին մե­րոյ [եւ Շնոր­հալ­ւոյ] - Յե­րեսն 31 ասեն. Եթէ Շնոր­հալ­ւոյ այս գրու­թիւ­նն ճշ­մա­րիտ է...

ժդ. 70բ-4բ Յա­ղա­գս մե­ռօ­նին եւ աջոյն սուրբ Լու­սա­ւոր­չի - Յե­րեսն 10 եւ 11 ասեն. Ի՞նչ էք կար­ծում, զա­նա­զան ծաղ­կանց եւ պտ­ղոց իւղն...

ժե. 74բ-5ա Վասն ձեռ­նա­դ­րու­թեանց - Ասեն ի 11 երես տետ­րին. Ի՞նչ էք կար­ծում` քա­հա­նա՞յն է մեծ, թէ՞ քա­հա­նա­յա­պե­տն...

ժզ. 75ա-7բ Վասն Երու­սա­ղէ­մայ լու­սոյն - Ի 18 երեսն տետ­րա­կին ասեն. Որ­պէս Երու­սա­ղէ­մայ քա­հա­նայ­քն...

ժէ. 77բ-80բ Յա­ղա­գս ոտ­նա­լուա­յի իւղ­ւոյն - Ասեն 33 յե­րեսն. Ոտ­նա­լուայ կա­տա­րե­լում իւղ գոր­ծա­ծե­լն...

ժը. 80բ-1բ Վասն վա­րա­գու­րին - Եւս ի 28 երեսն ասեն. Ըն­դէ՞ր Հա­յոց, Յու­նաց եւ Լա­տի­նաց­ւոց եկե­ղե­ցի­քն վա­րա­գոյրս են կա­խեալ...

ժթ. 81բ-3ա Վասն եպիս­կո­պո­սաց - Ի 14 երես տետ­րա­կին, ի Դրախտ ցան­կա­լի գր­քէ Ղա­զար կա­թո­ղի­կո­սին...

ի. 83ա-7ա Վասն նշ­խա­րաց եւ մա­սանց սր­բոց - Որով­հե­տեւ ամե­նայն առար­կու­թեանց քաղ­ց­րա­տե­սիլ քա­րոզ­չաց... եւ եմ խո­նար­հա­գոյն ծա­ռայ (իս­կն գրեալ է այս­պէս) Մա­նուէլ վար­դա­պետ Շա­հի­նեան Կիւ­միւշ­խա­նա­ցի:

- 88ա Ցանկ գլ­խա­ւոր բա­նից ըստ թուա­ն­շա­նի տետ­րա­կա­ցս - Հա­սա­րա­կա­խօ­սու­թիւն առ լու­սա­ւոր­չա­կ­րօ­նսն. [թղ­թա­հա­մար] 3...

- 88ա-93ա Ցանկ այբ­բե­նա­կան տետ­րա­կա­ցս` թուա­ն­շա­նօք հար­կա­ւոր գի­տե­լի նիւ­թոց - Աբ­րա­հա­մու բա­րե­մաղ­թու­թիւն վասն Աբի­մե­լե­քայ. [թղ­թա­հա­մար] 74...

Ցան­կում նշուած նիւ­թե­րի թղ­թա­հա­մար­նե­րը չեն հա­մա­պա­տաս­խա­նում ձե­ռա­գ­րի  թղ­թա­հա­մար­նե­րին, որով­հե­տեւ մե­խա­նի­կ­օ­րէն ըն­դ­օ­րի­նա­կուած է   նա­խա­գա­ղա­փար Հմր 6587 ձե­ռա­գ­րից, առանց հա­մա­պա­տաս­խա­նեց­նե­լու նոր             ըն­դ­օ­րի­նա­կու­թեան թղ­թա­հա­մար­նե­րի հետ: Այս հան­գա­ման­քը կաս­կա­ծե­լի է         դար­ձ­նում օրի­նա­կիս հե­ղի­նա­կա­յին լի­նե­լը:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

2ա (Տե՛ս):

87ա Ի 1836, յուն­վա­րի 25, յա­ւուրս տօ­նի սր­բոյն Սարգ­սի Զօ­րա­ւա­րի, ի դռան տա­ճա­րի նո­րին յան­ցս Սեյ­տա­պա­տու, յոր­մէ ար­տա­հան­հեալ պա­հուն ի Տփ­խիս:

«ի Տփ­խիս» բա­ռը 6587 ձե­ռա­գ­րի մէջ հե­ղի­նա­կի կող­մից

ջն­ջուած եւ փո­խա­րէ­նը գրուած է. «որ­պէս տե­սա­նի յան­ձ­նա­կան

0րա­գ­րու­թեան իմոյ եւ յԱ­ղէտ գի­տե­լեան­ցն»:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1ա (Շղա­գիր, Էջ­մի­ած­նի գրա­տան մա­տե­նա­դա­րա­նա­պե­տի ձեռ­քով) Մա­նուէլ վար­դա­պի­տի Շա­հի­նեան Դե­ղա­թափ ընդ­դէմ վար­դա­պե­տու­թեան լու­տե­րա­կան միւ­սօ­նա­րի, գրեալ ի թղ­թի, ի Տփ­խիս քա­ղա­քի, յա­մի 1836 (ջն­ջուած եւ գրուած` «1832»): Չու­նի զյի­շա­տա­կա­րան (ջն­ջուած):

491

ԳԷ­ՈՐԳ ՄԵԼ­ՔԻ­ՍԵ­ԴԵ­ԿԵԱՆ ԽՈՒ­ԲՈՎ, ԵՐ­ԳԱ­ՐԱՆ ԵՐ­ԳԵ­ՑԻԿ ՄԱՆ­ԿԱՆՑ

ՂԶ­ԼԱՐ              ՌՄՀԴ - 1825

ԳՐԻՉ` հե­ղի­նա­կը:

ԹԵՐԹ` 40. չգ­րուած` 1բ, 3բ, 24ա-37ա, 38բ-40բ: ՊՐԱԿ` 1x40 (40 առան­ձին թեր­թեր դրուած իրար վրայ եւ կա­րուած կո­ղեզ­րե­րից): ՆԻՒԹ` թուղթ, «Ե» լու­սա­դ­րոշ­մով (25ա): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,3x16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 17ա): ՏՈՂ` 20-32 (խառն): ԿԱԶՄ` գեր­բա­կիր (ձի եւ թա­գա­կիր առիւծ) կարմ­րա­ւուն ծաղ­կա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 1ա: Վ ե ր ջ ն ա զ ա ր դ` 18բ: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, մար­դա­գիր (1ա, 7ա, 8ա, 10ա, 16բ, 20բ): Գ ո յ ն ե ր` սեւ, կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կարմ­րա­գիր խո­րա­գ­րե­րը խու­նա­ցած, մի քա­նի­սը ներ­ծ­ծուած եւ դժուար ըն­թեռն­լի: Կազ­մի կռ­նա­կի ծաղ­կա­թուղ­թը պատ­ռուած-ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա Եր­գա­րան եր­գե­ցիկ ման­կանց եւ յոր­դո­րակ սի­րա­հար դե­ռա­վ­ար­ժից: Շա­րա­հիւ­սեալ ի ներ­գե­ւեալ ոգի, բազ­մ­աշ­խատ Գէ­որգ Մել­քի­սե­դեան Խու­բով իշ­խա­նէ` յեղ­բ­օ­րորդ­ւոյ տեառն Սի­մէ­օ­նի Մե­ծի Ամե­նայն Հա­յոց հայ­րա­պե­տին հան­գու­ցե­լոյ... Ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Եփ­րե­մայ կայ­սե­րապ­սակ, սր­բազ­նա­սուրբ կա­թ­ու­ղի­կո­սին Ամե­նայն Հա­յոց, հո­գեծ­նի նոյ­նոյ տեառն

Սի­մէ­օ­նի հայ­րա­պե­տին... ամի Տեառն 1825 եւ մար­տի 6-ու­մն գրե­ցի այս ի Ղզ­լար:

- 2աբ Զե­կու­ցու­մն ինչ - Ամե­նա­քաղ­ցր բնու­թեան մար­դա­սի­րին քաղ­ց­րա­ցեալ զփա­ռա­բա­նու­թիւ­նս... Գէ­որգ Մել­քի­սե­դե­կեան Խու­բով Խաղ­բա­կեան (ստո­րա­գ­րու­թիւն):

- 3ա Ի հե­ղի­նա­կէն Յոր­դո­րակ առ եր­գե­ցի­կս (տունք` «Ի Գէ­որ­գէ է») - Իմ հա­րա­զատ աշա­կեր­տեալք, ու­սա­րու՛ք քաղ­ցր ձայ­նիւ եր­գել, / Ինձ հե­տե­ւեալ սր­տի մտօք` պար­տի՛ք զսէր անու­նն յար­գել...

ա. 4աբ Ա. Երգ ի Գէ­որգ Մել­քի­սե­դե­կեան Խու­բո­վէ` Վասն մար­դե­ղու­թեան Աս­տու­ծոյ Բա­նին եր­գեալ («Ի Գէո») - Ի սկզ­բա­նէ էր Աս­տուած, աւե­տի՜ս, / Բա­նն առ Աս­տուած, Աս­տուած էր Բա­նն, աւե­տի՜ս...

բ. 4բ-5ա Բ. Երգ ի նոյ­նոյ Գէ­որգ Մել­քի­սե­դեա­կեա­նէ` Առ ամե­ն­օր­հ­նեալ Աս­տու­ծած­նին դրուա­տեալ («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի դա­սուց ան­մար­մ­նոց փա­ռա­ւո­րեալ/ Եւ յա­մե­նայն լե­զուէ միշտ երա­նե­ցեալ...

գ. 5աբ Գ. Ողբ ի նոյ­նոյ Գէ­որգ Խու­բո­վէ` Ի դի­մաց ամե­նա­սուրբ Աս­տուա­ծած­նին ի Խա­չե­լու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի... («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի Մի­ա­ծին ծնունդ ցան­կա­լի, / Աս­տուած որ­դեակ զուար­թ­նոց սոս­կա­լի...

5ա «...Պարտ էր, որ այ­բի առա­ջու­մն գրէի, ապա այս­պէս պա­տա­հեց»:

դ. 5բ-6ա Դ. Դար­ձեալ Ողբ ի նոյ­նոյ Խու­բո­վէ` Ի դի­մաց ամե­նա­սուրբ Աս­տուա­ծած­նին ի խա­չե­լու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի... («Գէ­որգ») - Գառն ան­մեղ, ան­բիծ տատ­րակ իմ քաղ­ց­րիկ որ­դի, /Դու էիր ու­րա­խու­թիւն մօրս այ­րած սր­տի...

ե. 6աբ Ե. Ի նոյ­նոյ Խու­բով իշ­խա­նէ` Առ Մկր­տի­չն Յօ­հան­նէս եր­գեալ («Ի Գէ­որ­գե է») - ի յԵ­սա­յեայ նա­խա­ձայ­նեալ ձայն բար­բա­ռոյ, Յօ­հան­նէս, / Ի հրէշ­տա­կէն նոյն­պէս հօր քո աւե­տե­ցար, Յօ­հան­նէս...

զ. 7աբ Զ. Ի նոյ­նոյ իշ­խա­նէ` Առ աս­տուա­ծա­հայրն Դա­ւիթ դրուա­տեալ («Ի Գէ­որ») - Ի յեօ­թանց որդ­ւո­ցն Յես­սեայ ընտ­րեալ պա­տուա­կան, /Դա­ւիթ սր­բեալ հո­գե­լի...

է. 7բ [Է. Ի նոյ­նոյ իշ­խա­նէ` Առ սուրբ Լու­սա­ւո­րի­չն Հա­յոց ասա­ցեալ] («Ի Գէ») - Ի յար­մա­տոյն Աբ­րա­հա­մու պար­թե­ւա­կա­նն հզոր ոս­տոյ, /Ի բու­րաս­տան Հա­յաս­տա­նի աս­տուա­ծա­տունկ ուռ որ­թոյ...

ը. 7բ Ը. Ի նոյ­նոյ` Առ սուրբ Սար­գիս Զօ­րա­վարն ներ­բո­ղեալ («Ի Գէո») - Ի Կոս­տան­դի­ա­նո­սէ Կոս­տայն սուրբ կայ­սե­րէն Հռօ­մ­է­ա­կան, /Մեծ սպա­րա­պետ կար­գեալ իշ­խան եւ ստ­րա­տե­լատ Գամ­րաց կոչ­ման...

թ. 8ա Թ. Ի նոյ­նոյ Գէ­որ­գէ` Առ յաղ­թող վկայն Քրիս­տո­սի սուրբ Գէ­որգ քաջ զօ­րա­կա­նն («Ի Գէ­որ») - Ի քա­ջա­տո­հմ յա­զատ ազ­նէ սե­րե­ցեալ, /Ի Գա­միրս կո­մս արե­ւե­լեան կար­գե­ցեալ...

ժ. 8բ Ժ. Նո­րին` Առ Սուրբ Էջ­մի­ած­նի մե­նա­ցե­լոյն... («Ի Գէո») - Իցէ՞ ար­դեօք զքեզ տե­սա­նել նո­րո­գեալ, տա­ճար սխ­րա­լի, /Վա­յե­լուչ առա­ջին փա­ռօք զար­դա­րեալ, մայր մեր ցան­կա­լի...

ժա. 8բ-9ա ԺԱ. Ի նոյ­նոյ իշ­խա­նէ` Վասն սրա­խող­խող առ­մա­նն Գան­ձա­կու («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի դէպ լի­նիլ մեր սոյն վեր­ջին դա­րու եւ ժա­մա­նա­կի /Ծա­գե­ցաւ առ մեզ լոյս ողոր­մու­թեան Տեառն կր­կ­նա­կի...

ժբ. 9աբ ԺԲ. Ի նոյ­նոյ Գէ­որ­գէ` Առ Ն[որին] Կ[այ­սե­րա­կան] Մե­ծու­թեա­նն դրուա­տեալ («Ի Գէ») - Ի սուրբ ցե­ղէ տե­րամբ ընտ­րեալ մի­ակ մի­այն,/ Ո՜վ տէր տէ­րանց Ալէկ­սան­դր Առա­ջին...

ժգ. 9բ ԺԳ. Ի նոյ­նոյ Խու­բո­վէ` Առ գե­ր­ար­ժա­նն լռե­լեայն խոր­հր­դով եւ զան­խուլ ժա­մա­նա­կի ոգեալ («Ի Գէո») - Ի ձեռս իմ թէ եր­կո­տա­սան աչք հա­յին,/ Ի ձեռս քո բիւր եր­կո­տա­սան աչք հա­յին...

ժդ. 10ա ԺԴ. Ի նոյ­նոյ` Ի տօ­նի տեառն Եփ­րեմ սր­բա­զան վե­հա­պե­տի, ի մու­տն յուն­վա­րի, յա­ւուր շա­բա­թի, ի Մօ­զ­տօք քա­ղա­քի եր­գեալ («Ի Գէգ») - Ի նախ­նեաց մե­րոց աւան­դեալ ու­նիմք` ի մու­տն յուն­վա­րի /Աւե­տել մի­մեանց շնոր­հա­ւոր կա­ղանդ եւ բա­րի տա­րի...

ժե. 10աբ ԺԵ. Ի նոյ­նոյ` Առ նոյն սր­բազ­նա­սուրբ վե­հա­պե­տն Եփ­րեմ ներ­բո­ղեալ («Ի Գէո») - Ի բիւ­րոց ընտ­րե­լոց ազ­նիւ իմ ընտ­րեալ մի­մի­այն, /Եր­ջան­կաց եր­ջա­նիկ, գո­վե­լի գեր քան զա­մե­նայն...

ժզ. 10բ-1ա ԺԶ. Ի նոյ­նոյ իշ­խա­նէ` Առ առաջ­նոր­դս եւ ար­հիս Հա­յոց եր­գեալ («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի յա­նե­ղէն ձե­ւա­ցեալ, ձե­ւա­ցեալ, /Ի Քրիս­տո­սէ հիմ­նե­ցեալ, /ի Հա­յաս­տան կա­ռու­ցեալ/ Մօրն լու­սոյ Ծո­ցա­ծին ծնունդ ցան­կա­լի, ցան­կա­լի, /Սի­րա­ս­նունդ սի­րե­լի, /Յօ­հան­նէս տէր մեր բա­րի, յար­գե­լի...

ժէ. 11աբ ԺԷ. Ի նոյ­նոյ Խու­բո­վէ` Վասն հան­դի­սա­վե­հու­թեան... Ալեք­սէյ Պե­տ­րո­վիչ Եր­մօ­լո­վին ներ­բո­ղեալ («Ի Գէ­որ­գէ») - Իրա­վամբ եղեւ դա­տաս­տան, /Չար գոր­ծեաց Լէ­կեաց պա­տաս­խան...

ժը. 11բ-2ա ԺԸ. Ըստ բար­ձու հրա­մա­նի տեառն Եփ­րե­մայ սր­բազ­նա­սուրբ վե­հա­պե­տին` վասն որ­պի­սու­թեան ադա­մած­նից, ի սկզ­բա­նէ ցկա­տա­րած կե­նա­ցն, բա­ցա­յայ­տեալ ի նոյ­նոյ Խու­բո­վէ («Ի Գէ­որգ») - Ի սկզ­բա­նէ արար Աս­տուած զեր­կին, եր­կիր եւ զհո­ղե­ղէ­նս, /Ի հինգ աւուրսն ան­ճառ հրա­շա­գոր­ծեաց զտար­րե­ղէ­նս...

ժթ. 12աբ ԺԹ. Ի նոյ­նոյ Գէ­որ­գէ` Ի դի­մաց Սուրբ Էջ­մի­ած­նի մե­նա­ցե­լոյն յոր­դո­րանք առ Մի­նաս իշ­խա­նն Եղեա­զա­րեան կամ այլ մե­ծա­ջա­նս («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի մէջ հա­մայն սի­րե­լեաց եւ կաթ­նա­բոյծ զա­ւա­կաց` /Մի­նաս զա­ւակ Աւե­տեաց, ընտ­րեալ ի բիւր ցան­կա­լեաց...

ի. 12բ-3ա Ի. Ի նոյ­նոյ Խու­բո­վէ` Առ նոյն Մի­նաս իշ­խան կամ առ այլ յի­շա­տա­կե­ցեա­լս («Ի Գէ­որ­գէ է») - Իմ մե­ծա­րու պա­տուա­կան, պա­տուա­կան, /Լցեալ շնոր­հօք զա­նա­զան...

իա. 13ա ԻԱ. Ի նոյ­նոյ` ի վե­րայ սե­ղա­նոյ ու­րա­խու­թեան եւ բազ­մա­կա­նաց գո­հու­թեան եր­գեալ («Ի Գէո») - Ի մի­ա­սին բազ­մեալ սուրբ հարք հո­գե­լիք, /Ընտ­րեալ հո­գե­լիք, յոյժ յոյժ բաղ­ձա­լիք...

իբ. 13բ ԻԲ. Ի նոյ­նոյ իշ­խա­նէ` Երգ ու­րա­խու­թեան ի սէր գա­լս­տեան հիւ­րոց («Ի Գէ­որ») - Ի սի­րոյ հրա­ւի­րեալ հարք աս­տուա­ծա­րեալք/ Եւ ազ­նիւ պա­յ­ա­զատ վե­հան­ձինք ընտ­րալք...

իգ. 14ա ԻԳ. Ի նոյ­նոյ` Վասն յար­գե­լի բազ­մա­կա­նաց սե­ղան եր­գեալ («Ի Գէ­որ») - Ի յայս սե­ղան բազ­մեալ պա­տուով հրա­ւի­րեալք, հրա­ւի­րեալք /Բար­ձ­ր­աս­տի­ճան պէտ եւ հո­վիւ մե­ծա­րեալք, մե­ծա­րեալք...

իդ. 14բ-5ա ԻԴ. Ի նոյ­նոյ` Առ գե­րա­զանց յատ­կա­ցեալ իշ­խա­նս (Ի Գէ­որ­գէ») - Ի Տեառ­նէ պսա­կեալդ յոյժ գե­րա­զան­ցեալ, /Խնա­մով եւ սուրբ բազ­կաւ նո­րին զո­րա­ցեալ...

իե. 15ա ԻԵ. Ի նոյ­նոյ Խու­բո­վէ` Առ գե­րա­զանց իշ­խա­նս («Ի Գէ­որ») - Ի բազ­մաց ընտ­րե­ցեալ մի­ակ ան­ն­ման, /Եր­ջան­կաց եր­ջա­նիկ յատ­կա­ցեալ մի­այն...

իզ. 15բ-6ա ԻԶ. Ի նոյ­նոյ Գէ­որգ իշ­խա­նէ` Վասն նո­րոգ ամուս­նա­ցե­լոց. («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի դրախ­տին յԱ­դա­մայ Եւայն կո­ղա­ծին եղեւ, /Եւ այն կո­ղա­ծին Աջով Տեառն պսա­կեալ` /Նմա կին հո­ղա­ծին եղեւ, նմա կին հո­ղա­ծին...

իէ. 16աբ ԻԷ. Ողբ նո­րին Գէ­որ­գեայ` Ի վե­րայ վր­դով­մա­նն Հա­յաս­տա­նի. («Ի Գէո») - Ի բազ­մա­նալ մե­ղաց մե­րոց իշ­խան­քն մեր վեր­ջա­ցան, /Ար­թուն հո­վիւք եւ իմ­աս­տունք յազ­գէ մեր­մէ սպա­ռե­ցան...

իը. 16բ-7ա ԻԸ. Ողբ ի նոյ­նոյ` Յա­ղա­գս բարձ­ման յատ­կա­ցեալ իշ­խա­նաց մե­րոց. յո­րի­նեալ ի Սուրբ Պե­տեր­բուրգ(«Ի Գէ­որ») - Ի բնէ ան­տի ազ­գիս հա­յոց բա­ժին ան­կաւ, վա՜յ, աւա՜ղ, /Զի ճո­խա­փառն մեր տէ­րու­թիւն կոր­ցա­նե­ցաւ, ո՜հ, աւա՜ղ...

իթ. 17աբ ԻԹ. Ի նոյ­նոյ` Ոգո­րանք առ աւե­տա­բեր կռունկ թռ­չու­նն... ի Սուրբ Պե­տեր­բուրգ («Ի Գէ­որ») - Ի լսե­լս յան­կարծ զա­խորժ ձայն քո թալ­կա­նամ իս­կոյն, /Թալ­կա­նամ իս­կոյն, ո՜վ բա­րի թռ­չուն...

լ. 17բ-8ա Լ. Ի նոյ­նոյ` Տաղ սի­րոյ... ի Սուրբ Պե­տեր­բուրգ («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի սէր քո բոր­բո­քեալ` այ­րիմ սի­րա­հար, /Տո­չո­րիմ միշտ ան­շ­էջ հրովդ հրա­հար...

լա. 18աբ ԼԱ. Ի նոյ­նոյ` Առ սի­րե­լին եւ խոր­հր­դա­բար առ հա­մայ­նից ցան­կա­լին... («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի շն­չել հող­մոյն հա­րա­ւոյ, գե­ղե­ցիկ իմ, /Փթ­թե­ցաւ մա­նու­շա­կն սի­րոյ, ցան­կա­լի իմ...

լբ. 19ա ԼԲ. Ի նոյ­նոյ Խու­բո­վէ` Առ Կա­տա­րի­նէ տի­կի­նն... («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի մէջ կա­նանց երա­նեալ, երա­նեալ, / Տի­կին մեծ գե­րա­զան­ցեալ...

լգ. 19աբ ԼԳ. Ի նոյ­նոյ` Տաղ սի­րոյ եր­կա­կի նկատ­մամբ... («Ի Գէո») - Ի քէն, սէր իմ, մինչ զա­տեալ եմ` թախ­ծեալ ան­ձամբ միշտ այ­րիմ,/ Ոչ անե­լով դա­դար եւ քուն` ան­մ­խի­թար տո­չո­րիմ, տո­չո­րիմ...

լդ. 19բ-20ա ԼԴ. Նո­րին Գէ­որ­գեայ ի դի­մաց հոգ­ւոյն բա­րառ­նա­բար առ մար­մի­նն ստ­գ­տանք («Ի Գէո») - Ի մար­մ­նոյս հա­ռա­չա­նօք միշտ խն­դ­րէ հո­գիս, /Ո՜վ մար­մին, սուտ կեն­ցա­ղոյս մին­չեւ ցե՞րբ պատ­րիս...

լե. 20ա ԼԵ. Ի նոյ­նոյ Խու­բո­վէ` Ստ­գ­տանք դար­ձեալ առ բազ­մա­մեղ ան­ձն իւր («Ի Գէո») - Ի կեն­ցա­ղս այս որ­պէս եկիր սխ­րա­լի/ Եւ որ­պէս գնաս, ո՜վ դու ան­ձն իմ ող­բա­լի...

լզ. 20բ ԼԶ. Նոյ­նն ընդ լու­սի­նեակ թռ­չ­նա­կն ոգո­րե­լով մշ­տայ­րեաց տո­չոր­մամբ զիւր սէրն ան­սահ­ման բա­նայ («Ի Գէո») - Ի ծա­գիլ գար­նան ցաւք քո բիւր դառ­նան, /Մինչ զկեա­նս քո բառ­նան, ա՜յ խեղճ թռ­չուն...

լէ. 20բ-1ա ԼԷ. Ի նոյ­նոյ` Տաղ ու­րա­խու­թեան դար­ձեալ առ լու­սի­նեա­կն ստ­գ­տանք («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի զար­դա­րիլ ծա­ռոց եւ ծաղ­կանց եր­կ­րի/ Սիրտ բիւլ­բիւ­լին սե­ւա­ցեալ, այլ ոչ բեր­կ­րի, աւա՜ղ, աւա՜ղ...

լը. 21աբ ԼԸ. Ի նոյ­նոյ` Սր­տա­ռուչ մաղ­թանք առ Աս­տուած, ձայն ողոր­մ­նե­լոյն («Ի Գէո») - Ի քեզ ան­կայ ես յար­գան­դէ ծն­օղ մոր իմոյ,/ Աս­տուած իմ, Աս­տուած իմ, մար­դա­սէր Տէր...

լթ. 21բ ԼԹ. Ի նոյ­նոյ` Վասն սի­րա­հար սի­րել­ւոյ սնունդ առ գե­րա­զանց սի­րե­լի («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի քեզ նա­յիմ նա­զե­լի, /Ո՜վ հա­մայ­նից ցան­կա­լի...

խ. 21բ-2ա Խ. Տաղ ի նոյ­նոյ` Ի յոյժ նե­ղի­լն ի հո­գոց պան­դխ­տու­թեանց. («Ի Գէո») - Ի բազ­միլ ձեր սի­րով ի ժամ բեր­կ­րու­թեան, բեր­կ­րու­թեան, /Իմ բո­լոր բա­րե­կամք, եղ­բարք պա­տուա­կան...

խա. 22աբ ԽԱ. Ի նոյ­նոյ Գէ­որգ Խու­բո­վէն` Առ ին­քն զգու­շա­բար ազ­դու­մն ինչ («Գէ­որ­գէ») - Իմա՛, իմա՛, ո՜վ մարդ, աշ­խար­հս ան­ցա­նի, /Զգա՛, սգա՛, կեանք քո թա­փուր ան­ցա­նի...

խբ. 22բ-3ա ԽԲ. Ի նոյ­նոյ ամե­նա­վշ­տա­լի Խու­բո­վէ` Սգ­տանք առ մշ­տա­պատ­րիչ կեն­ցաղ կեղ­ծա­ւոր («Ի Գէո») - Ի պատ­րա­նաց քոց ե՞րբ զեր­ծայց, /Ի թա­կար­թից քոց ու՞ր պր­ծայց...

խգ. 23աբ ԽԳ. Նա ին­քն Խու­բովն սոս­կա­ցեալ զդառն յի­շա­տակ մա­հուա­նէն` սգա­լով բո­ղո­քէ («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի սուտ կեն­ցա­ղս եւ սնո­տի կեա­նս իմ լա­լի, /Յոր­ժամ յի­շեմ, ժանտ մահ, զքեզ, աւա՜ղ, սարս­ռե­լի...

խդ. 23բ ԽԴ. Նոյ­նոյ Գէ­որ­գեայ Խու­բով Ստ­գ­տանք ի սոս­կա­լն ի յա­հէ դա­տաս­տա­նին («Ի Գէ­որ­գէ») - Ի յա­հա­գին դա­տաս­տա­նին, /Ան­ձն իմ, զի­ա՞րդ տաս պա­տաս­խա­նին...

- 37բ-8ա [Ցանկ եղա­նա­կաց] - Թէ­պէտ թարց ուս­ման ըստ դիտ­ման կամ եղա­նա­կի եր­գո­ղին եր­գել այ­լոց, բայց նշա­նա­կեմ զնոյ­նա­ձայ­նս ոմա­նս, զի տե­ղեակք նո­ցին այ­նո­քիւք գո­նէ կա­րո­ղաս­ցին եր­գել նմա­նա­ձայն ըստ մա­սին, զորս պարտ է այս­պէս... զա­ռա­ջի­նն` որ­պէս «Այ­ս­օր տօն է Ծնն­դեան, աւե­տի՜ս, / Տեառն մե­րոյ...»:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1ա (Տե՛ս):

2ա (Տե՛ս):

3ա (Գու­մա­րա­գիր ծած­կա­գիր. Հա­յոց թուա­կա­նը` կար­միր, տէ­րու­նա­կա­նը` սեւ թա­նա­քով).

Ա՛ ա՛ լամ, ի նմին (1273) ամի ամ­ռան (1824)

ծառ մի Բ (1273) թա­ռա­մե­լի է (1273),

Բ ա նոյն ձախ (1824) ձմեռն գճեալ (1824),

գին առն (1824) Գ զա­ռա­մե­լի է (1273)

Չո­րի­ցս` 1824, եւ չո­րի­ցս` 1273:

492

ԳՐԻ­ԳՈՐ ՎՐԴ. Կ. Պ0ԼՍԵ­ՑԻ, ԵՐԵ­ՒՈՅԹ ԿՐԻՑ

ԿԱ­ՐԻՆ ՌՄՂԹ - 1850

ԳՐԻՉ` Եփ­րեմ դպիր Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սե­ցի:

ԹԵՐԹ` 76. չգ­րուած` 1աբ, 31աբ, 40աբ, 41բ, 43բ, 50բ, 57բ, 59աբ, 63բ, 66աբ,

75բ-6բ: ՊՐԱԿ` 5 (17+14+16+14+15): ՆԻՒԹ` թուղթ, արա­բա­տառ ճն­շա­դ­րոշ­մով` «»: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,5x17,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 27ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` բազ­մա­գու­նի ծաղ­կա­թուղթ, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, մասն Ա եւ Ե պրակ­նե­րի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը` քայ­քա­յուած, Ա պրա­կը կազ­մա­հան:

ԲՈ­ՎԱ­ՆԱԴ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

2ա Երե­ւոյթ կրից: Յի­մաս­տա­ս­ի­րա­կան ոճս խօ­սե­ցեալ ի Գրի­գոր պեր­ճ­ի­մաստ վար­դա­պե­տէ Կ. Պօ­լ­սեց­ւոյ ի Կա­պա­դով­կիա Քրիս­տո­սի Սր­բոյ Կա­րա­պե­տին, ի հրա­շա­փա­ռա­գոյն սուրբ վա­նս, յա­ռաջ­նոր­դու­թեան նո­րին Աւե­տիս առա­քե­լա­պա­տիւ ար­քե­պիս­կո­պո­սի: Եւ այժմ, որ 1850 ամ Փրկ­չին եւ 30 օր հոկ­տեմ­բե­րի, զգու­շու­թեամբ ըն­դ­օ­րի­նա­կեալ յԵփ­րեմ սե­պուհ դպ­րէ Կ. Պօ­լ­սեց­ւոյ` յա­շա­կեր­տու­թեան ազ­գա­յին գե­րա­հռ­չակ ճե­մա­րա­նի, ի հայ­րա­պե­տու­թեան Տ. Տ. Ներ­սէս Ե սր­բազ­նա­գոյն կա­թո­ղի­կո­սի Ամե­նայն Հա­յոց եւ ի պատ­րի­ար­գու­թեան Յա­կովբ սր­բա­զան ար­քե­պիս­կո­պո­սի ի Պօ­լիս, նա­եւ յա­ռաջ­նոր­դու­թեան Մկր­տիչ քա­ջա­քա­րոզ վար­դա­պե­տի եւ իմս առա­տա­խ­նամ հօր ի Կա­րին, որոյ ի բա­րե­սր­տու­թե­նէ իսկ ըն­կա­լեալ զգա­ղա­փար սո­րին, որում Տէր տա­ցէ կեա­նս եր­կարս եւ խա­ղա­ղա­կա­նս

- 3ա-6բ ախա­սա­ցու­թիւն - Ձեռք, որ յա­ն­կարս ձգին, ոչ առանց վի­րաց ժո­ղո­վին ի ծոց...

Ու­նի բնա­բան` 2բ, «Զգո՛յշ լեր, պա­հեա՛ զան­ձն քո... Սի­րաք, 22. 11»:

ա. 7ա-39բ Դուռն Ա, որ Յա­ղա­գս երե­ւու­թա­կան յա­ջո­ղու­թեան: Գլուխ Ա, որ երե­ւու­թա­նի յա­ղա­գս փո­փո­խա­կան յա­ջո­ղու­թեանց - Ըստ այսմ արա­րած: Չիք ի ներ­քոյ եր­կ­նից յա­մե­նայն տե­սա­կս առար­կա­յից ան­փո­փոխ յա­ջո­ղու­թիւնք...

բ. 41ա-57ա Դուռն Բ բա­նի, որ Յա­ղա­գս ան­փո­փո­խե­լի եւ անեղծ ճշ­մա­րիտ հան­գս­տեան: Նա­խա­սա­ցու­թիւն - Ցան­կա­լի է տե­սա­նել զմա­նուկ առ հրա­հանգ դաս­տի­ա­րա­կաց... Եւ զի՞ բա­նիւ ընդ եր­կա­րել մեզ: Վա­խ­ճան եր­կուց դրանց կրից եւ աւարտ բա­նից մա­տե­նիս: 1850, դեկ­տեմ­բե­րի 11:

գ. 58աբ Յա­ւարտ բա­նիս յոր­դոր կարճ - Ու­րե­մն ար­ժան է մեզ ուղ­ղել զկիրս առ ճշ­մա­րիտ եւ անանց հան­գիս­տն...

դ. 60ա-3ա Երե­ւոյթ բա­նի տա­ղա­չափ խրա­տա­կա­նի - Կիրք կան­խա­հաս գոր­ծոց խը­թան, /Առ վատ, առ լաւ շար­ժիչ գտան...

ե. 64ա-5բ Բան հե­ղի­նա­կիս առ ըն­թեր­ցո­ղս - Գի­տեմ` գի­տակ գրոց գտար, /Գր­կել զի­մաստ հոգ­ւոյն ու­սար...

- 67ա-75ա Ցանկ ինչ-ինչ գլ­խա­ւոր գի­տե­լեաց - Այ­լայ­լու­թիւն կրից... Ֆի­զի­գա­կան անջ­տու­մն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

2ա, 57ա (տե՛ս):

493

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

(Բաղ­կա­ցած է 2 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 302-2 (տե՛ս Պահ­պա­նակ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 (1) + 1 (302), սպի­տակ թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր: Կազ­մի կա­շին տեղ-տեղ քեր­ծուած եւ ցե­ցա­կեր:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

ԺԸ - XVIII

ԹԵՐԹ` 106 (1-106) չգ­րուած` 1աբ, 104ա-6բ: ՊՐԱԿ` 1x1+13x8 (Ա 10, Բ 7): ՆԻՒԹ`

թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 23x17,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 35ա): ՏՈՂ` 30:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-93ա Հա­մա­ռօտ մեկ­նու­թիւն առա­ջար­կու­թեանց, որք դա­տա­պար­տե­ցան յԱ­ղէք­սան­դր Եօթ­նե­րոր­դէ, յԻ­նն­ջէն­ցի­ոս Մե­տա­սա­նե­րոր­դէ եւ յԱ­ղէք­սան­դ­րոս Ու­թե­րոր­դէ (խն­դիրք` 1-550)

ա. 2ա-3բ Վի­ժու­մն (1-10) - [1. Խ]նդ­րի. Ար­դեօք ճա՞հ իցէ ջա­նալ առ­նել զվի­ժու­մն... բ. 3բ-5ա Յա­ղա­գս ար­ձակ­ման (11-16): գ. 5ա Յա­ղա­գս մարդ­կա­յին գրո­ծոյ (16) դ. 5ա-6ա Յա­ղա­գս շնու­թեան (17-25): ե. 6ա-9ա Յա­ղա­գս ան­կա­տար զղջ­ման (26-37): զ. 9ա-10ա Յա­ղա­գս մկր­տու­թեան (38-47): է. 10-1բ Յա­ղա­գս եկե­ղե­ցա­կան շնոր­հա­ռու­թեան (48-55): ը. 11բ-3բ Յա­ղա­գս հա­շուէ­մ­տու­թեան (56-72): թ. 13բ-5բ Յա­ղա­գս կօն­տա­կի ընթ­րի­սի (73-85):

ժ. 15բ-6ա Յա­ղա­գս կա­պանց (86-88): ժա. 16բ-9բ Յա­ղա­գս հա­ղոր­դու­թեան (89-108): ժբ. 19բ-21ա Յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նա­հ­օր (109-117): ժգ. 21ա-5բ Յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նու­թեան (118-144): ժդ. 25բ-7ա Յա­ղա­գս սո­վո­րա­կան մե­ղան­չե­լոյ (145-156): ժե. 27բ-9ա Յա­ղա­գս զու­գա­կ­ցու­թեան (157-170): ժզ. 29ա-30ա Յա­ղա­գս սուտ արա­տոյ (171-175): ժէ. 30ա-1բ Յա­ղա­գս սպան­նո­ղա­կան պա­տս­պա­րու­թեանց (176-184): ժը. 31բ-5ա Յա­ղա­գս ծա­նուց­ման (185-204): ժթ.35ա-6բ Յա­ղա­գս սի­րոյ (205-214): ի. 36բ-7բ Յա­ղա­գս ցա­ւոյ (215-219): իա. 37բ-8ա Յա­ղա­գս ողոր­մու­թեան (220-223): իբ. 38աբ Յա­ղա­գս հա­ղոր­դու­թեան (224-226): իգ. 38բ-9ա Յա­ղա­գս վեր­ջին օծ­ման (227-229): իդ. 39ա-40ա Վասն ծա­ռա­յի (230-238): իե. 40ա-7ա Յա­ղա­գս հա­ւա­տոյ (239-282): իզ. 47ա-8ա Յա­ղա­գս պոռն­կու­թեան (283-288): իէ. 48ա-9ա Յա­ղա­գս գո­ղու­թեան (289-298): իը. 49աբ Յա­ղա­գս շնոր­հաց (298): իթ. 49բ-50ա Յա­ղա­գս (299-303): լ. 50ա-1բ Յա­ղա­գս կա­նո­նա­կան աղօ­թից (304-311): լա. 51բ-5բ Յա­ղա­գս ծո­մա­պա­հու­թեան (314-341): լբ. 55բ-6բ Յա­ղա­գս տգի­տու­թեան (341-342): լգ. 56բ-7ա Յա­ղա­գս պատ­կե­րի (343-347): լդ. 57աբ Յա­ղա­գս նե­րո­ղու­թեան (348-354): լե. 57բ-8ա Յա­ղա­գս ան­հա­ւա­տու­թեան (355-356): լզ. 58ա-9բ Յա­ղա­գս դա­տա­ւո­րի (357-365): լէ. 59բ-63ա Յա­ղա­գս երդ­ման (366-385): լը. 63ա-4ա Յա­ղա­գս գո­վու­թեան (386-389): լթ. 64ա-5ա Յա­ղա­գս օրի­նաց (390-394): խ. 65ա-6ա Յա­ղա­գս ար­գե­լեալ գրեանց (395-402): խա. 66բ Յա­ղա­գս լսե­լոյ զպա­տա­րագ (403-408): խբ. 66բ-9բ Յա­ղա­գս ողոր­մու­թեան պա­տա­րա­գի (409-423): խգ. 69բ-70բ Յա­ղա­գս մու­հա­դ­րա­յի (424-426): խդ. 70բ-1ա Յա­ղա­գս մա­հուան Քրիս­տո­սի (427-428): խե. 71ա Յա­ղա­գս ըն­ծայ­ման (429): խզ. 71ա-4ա Յա­ղա­գս մեր­ձա­ւոր առ­թի (430-449): խէ. 74ա-81ա Յա­ղա­գս հա­ւա­նա­կան կար­ծեաց (450-485): խը. 81աբ Յա­ղա­գս կար­գի (486-489): խթ. 81բ-2ա Յա­ղա­գս համ­բու­րի (489-495): ծ. 82բ-4ա Յա­ղա­գս մե­ղաց (495-500): ծա. 84աբ Յա­ղա­գս ապ­աշ­խա­րու­թեան (501-505): ծբ. 84բ-7ա Յա­ղա­գս մա­նա­ւան­դա­կա­նուի­թեանց կրօ­նա­ւո­րաց (506-517): ծգ. 87ա-8բ Յա­ղա­գս հա­տուց­ման (518-524): ծդ. 88բ-90ա Յա­ղա­գս սի­մո­նա­կա­նու­թեան (525-532): ծե. 90ա-3ա Յա­ղա­գս կեղծ­ման (533-550):

2. 93բ Այս է ցանկ զա[յ]բբե­նա­րան /Եւ շա­րա­դ­րեալ լա­տի­նա­կան, /Շուր­ջա­նա­կի պա­րա­ռա­կան,/ Պա­րու­նա­կէ զհան­գա­մայն - Ահա հա­շուին հինգ նա­խա­դա­սու­թիւնք Կու­ռե­լի­ոս Եան­սէ­նի...

ա. 93բ-5ա Հե­տե­ւին նա­խա­դա­սու­թիւնք, որք դա­տա­պար­տեալ են ի սր­բա­զան տեառ­նէ մեր­մէ Աղէք­սան­դր Եօթ­նե­րորդ վե­հա­պե­տէ յա­ւուր հինգ­շաբ­թի, 24 սեպ­տեմ­բե­րի, 1665: (1-28) - 1. Մար­դն ոչ եր­բէք պար­տա­ւո­րի յի­միք ժա­մա­նա­կի կե­նաց...

բ. 95աբ Հե­տե­ւին դա­տա­պար­տեալ նա­խա­դա­սու­թիւնք ի նոյն Աղէք­սան­դր Եօթ­նե­րորդ վե­հա­պե­տէ յա­ւուր հինգ­շաբ­թի, մար­տի 18, 1666: (29-45) - 29. Յա­ւուր ծո­մա­պա­հու­թեան, որ յա­ճա­խա­կի զսա­կա­ւուկ ու­տէ զինչ...

գ. 95բ-8բ Դա­տա­պար­տեալ նա­խա­դա­սու­թիւնք ի սր­բա­զան տեառ­նէ մեր­մէ յԻն­նոն­ջէն­ցի­ոս Մե­տա­սա­նե­րորդ վե­հա­պե­տէ յա­ւուր հինգ­շաբ­թի, մար­տի 10, յա­մի 1679: (1-65) - 1. Ոչ է ան­պատ­ճաշ ի մա­տա­կա­րա­րե­լի խոր­հուր­դս հե­տե­ւի­լն...

դ. 98բ-9ա Նա­խա­դա­սու­թիւնք, որք դա­տա­պար­տեալք ի սր­բա­զան տեառ­նէ մեր­մէ Աղէք­սան­դր Ու­թե­րորդ վե­հա­պե­տէ յա­ւուր հինգ­շաբ­թի, օգոս­տո­սի 24, 1690 (1-2) - [1]. Առար­կա­յա­կան բա­րու­թիւ­նն կա­յա­նայ ի հա­մա­ձայ­նու­թեան առար­կա­յի...

ե. 99ա-100ա Նա­խա­դա­սու­թիւնք, որք դա­տա­պար­տեալք ի նոյն Աղէք­սան­դր Ու­թե­րորդ վե­հա­պե­տէ յա­ւուր հինգ­շաբ­թի, դեկ­տեմ­բե­րի 7, 1690: (1-81) - 1. Ի կա­ցու­թեան ան­կեալ բնու­թեան առ տե­սա­կան մե­ղս...

3. 100բ Հրո­վար­տակ ի վե­րայ ներ­գոր­ծու­թեան ան­կա­տար զղջ­ման, որ յղա­նի եւ յա­ռա­ջա­գա­յի յեր­կիւ­ղէ գե­հեն­ւոյն, որ ար­տա­մեր­ժէ զկա­մս մե­ղան­չե­լոյ, հան­դերձ յու­սով ներ­ման` առ ի ըն­կալ­նուլ զշ­նոր­հն ի խոր­հուրդ ապ­աշ­խա­րու­թեան - Սր­բա­զան տեառն մեր Աղէք­սան­դր Ու­թե­րորդ վե­հա­պե­տն մինչ ըն­կա­լաւ...

4. 101ա-2ա Սահ­մա­նա­դ­րու­թիւն սր­բա­զան տեառն մե­րոյ Կղէ­մէ­սի` աս­տուա­ծա­յին նա­խա­խ­նա­մու­թեամբ Տաս­նե­րորդ վե­հա­պե­տի, յո­րում մա­նա­ւան­դա­կա­նու­թիւնք կրօ­նա­ւո­րաց, որ­քան առ քա­րո­զու­թիւն Բա­նին Աս­տու­ծոյ եւ մա­տա­կա­րա­րու­մն խոր­հր­դոյ ապ­աշ­խա­րու­թեան պար­զա­բա­նին -

Վեր­նա­յին եւ այ­լն, թէ կրօ­նա­ւորք յե­կե­ղե­ցիս կրօ­նի իւ­րեանց կա­մես­ցին քա­րո­զել... Տուեալ Հռօ­մա­յու յա­մի 1670 եւ քա­հա­նա­յա­պե­տու­թեան մե­րոյ նախ­կին ամի:

5. 102բ-3բ Հրո­վար­տակ սր­բա­զան ժո­ղո­վոյ կար­տի­նա­լաց թարգ­մա­նո­ղաց սուրբ ժո­ղո­վոյն Թրի­տէն­թի­նոյ` յա­ղա­գս հա­նա­պա­զոր­դա­կան հա­ղոր­դու­թեան - Մինչ առ անկ­ման սր­բա­զան տեառն մե­րոյ հա­ւա­տա­րիմ ան­ձանց վկա­յու­թեան հա­սեալ... Տուեալ ի Հռօմ փե­տր­վա­րի 13, յա­մի Տեառն 1676... ամէն:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

ԺԸ - XVII

ԹԵՐԹ` 196 (107-302). չգ­րուած` 107բ, 136բ, 216բ: ՊՐԱԿ` 12x16(Ա, Բ, Է 17)+1x1: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 23x17,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն:

ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 116ա): ՏՈՂ` 22:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Լա­տի­նե­րէն մա­կա­գ­րու­թեամբ տպա­գիր տախ­տակ­ներ` 107ա (Tabula VII. «ճշ­գ­րիտ գի­տու­թիւն­ներ»), 136ա (Tabula VIII. «ֆի­զի­կա»), 216ա (Tabula IX. «Քի­միա»):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

108աբ Եր­րորդ մասն փի­լի­սո­փա­յու­թեան: Աշ­խար­հա­գի­տու­թիւն: [Նա­խա­դ­րու­թիւն] - Աշ­խար­հա­գի­տու­թիւն եր­կու կեր­պիւ է. ընթ­հան­րա­կան եւ մաս­նա­ւոր... Մեք այժմ նախ եւ առաջ յա­ղա­գս ընթ­հան­րա­կան աշ­խար­հա­գի­տու­թեան... խօ­սե­լոց եմք... ի մէջ չորս գրոց... Առա­ջին... Յա­ղա­գս զա­նա­զան շա­րա­դ­րու­թեանց... Եր­կ­րորդ... Յա­ղա­գս նիւ­թոյ եւ կեր­պի... Եր­րորդ... Յա­ղա­գս պատ­ճա­ռաց նիւ­թե­ղէն մար­մ­նոց... Չոր­րորդ... Յա­ղա­գս յատ­կու­թեանց նիւ­թե­ղէն մար­մ­նոց...

1. 109ա-11ա Գիրք առա­ջին: Յա­ղա­գս զա­նա­զան շա­րա­դ­րու­թեանց փի­լի­սո­փա­յից: [Նա­խա­դ­րու­թիւն] - Շա­րա­դ­րու­թիւն փի­լի­սո­փա­յից անուա­նի հա­մա­րու­մն բնա­կան պատ­ճա­ռաց...

ա. 111ա-29ա Հա­տուած առա­ջին: Յա­ղա­գս շա­րա­դ­րու­թեան Կաս­սեն­տոս փի­լի­սո­փա­յին ֆռան­գաց - Որով­հե­տեւ Կաս[ս]են­տո­սի շա­րա­դ­րու­թիւ­նն է մի ոմն ի հռ­չա­կա­ւոր շա­րա­դ­րու­թեան­ցն փի­լի­սո­փա­յից...

բ. 129ա-99բ Հա­տուած եր­կ­րորդ: Յա­ղա­գս շա­րա­դ­րու­թեան Գար­դե­զի­ոս փի­լի­սո­փա­յին ֆռան­ս­ը­զաց - Յա­ռաջ քան զխօ­սի­լն մեր ի վե­րայ շա­րա­դ­րու­թեան Գար­դե­զի­ո­սի...

գ. 199բ-206բ Հա­տուած եր­րորդ: Յա­ղա­գս փի­լի­սո­փա­յա­կան շա­րա­դ­րու­թեա­նն պատ­րի Մակ­նա­նո­սին - Պատ­րի Մակ­նա­նոսն շա­րա­դ­րեաց զփի­լի­սո­փա­յա­կան շա­րա­դ­րու­թիւն մի...

դ. 206բ-20ա Հա­տուած չոր­րորդ: Յա­ղա­գս փի­լի­սո­փա­յա­կան շա­րա­դ­րու­թեան քի­մի­ա­ճոց - Քի­մի­ա­ճի անու­նն ածան­ցեալ է ի հել­լե­նա­կան բա­ռէ...

ե. 220բ-3ա Հա­տուած հին­գե­րորդ: Յա­ղա­գս փի­լի­սո­փա­յա­կան շա­րա­դ­րու­թեա­նն Քա­պէ­ո­սի - Յա­ռաջ քան զհա­րիւր տա­րիս հռ­չա­կե­ցաւ ի յԻ­դա­լի­այ Նի­կո­ղա­յոս Քա­պէ­ոսն...

զ. 223ա-8բ Հա­տուած վե­ցե­րորդ: Յա­ղա­գս շա­րա­դ­րու­թեան Ֆլուտ­տո­սի - Յա­ռաջ քան զհա­րիւր տա­րիս Ռո­պեր­դոս Ֆլուտ­տոս ին­կի­լիզ բժիշկ մի ալ­քի­մեա­ճի...

է. 228բ-30բ Հա­տուած եօթ­նե­րորդ: Յա­ղա­գս շա­րա­դ­րու­թեան Վան­հել­մոն­տի - Վան­հել­մոն­տն ծնաւ ի Պռուք­սէլ...

ը. 230բ-1բ Հա­տուած ութ­նե­րորդ: Յա­ղա­գս շա­րա­դ­րու­թեա­նն պատ­րի Հո­նո­րա­դո­սի Ֆա­պե­րին - Պատ­րի Հո­նո­րա­դոս մե­ծա­հռ­չակ եղեւ բա­զում գրովք...

թ. 231բ-8ա Հա­տուած ին­նե­րորդ: Յա­ղա­գս փի­լի­սո­փա­յա­կան շա­րա­դ­րու­թեա­նն Արիս­տո­տէ­լի - Արիս­տո­տէլ ի Ստա­գիւ­րայ քա­ղա­քին...

2. 238բ Գիրք եր­կ­րորդ: Յա­ղա­գս էու­թեան բնա­կան մար­մ­նոյ: [Նա­խա­դ­րու­թիւն] - Վասն բա­ցա­յայ­տե­լոյ զբ­նա­կան էու­թիւ­նն նիւ­թե­ղէն մար­մ­նոյ...

ա. 238բ-99ա Հա­տուած առա­ջին: Յա­ղա­գս նիւ­թոյ - Անուամբ նիւ­թոյ իմա­նամք զեն­թա­կայ մի հա­սա­րակ զա­նա­զան կեր­պից...

բ. 299ա-301բ Հա­տուած եր­կ­րորդ: Յա­ղա­գս կեր­պի - Եր­կու են կերպ­քն. գո­յա­կան եւ պա­տա­հա­կան... Յօ­դուած Ա: Կար­ծիք Քար­թե­զի­ո­սի - Քար­թե­զի­ոս ասէ, թէ անա­սունք ոչ իւիք ու­նին զբա­ցար­ձակ գո­յա­կան նիւ­թե­ղէն կեր­պս... Այս կար­ծեա­ցս առա­ջին շի­ն­օղն Քար //...

Շար. եւ Գ - Դ գր­քե­րը թա­փուած վե­րա­կազ­մու­թիւ­նից առաջ:

494

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Իլօվ  ՌՃԿ - 1711

ԹԵՐԹ` 206 + 1 (կրկ. 10) - 6 (տե՛ս Պահ­պա­նակ). չգ­րուած 1ա-3բ, 120ա-6բ, 173ա-83բ, 203բ-6բ: ՊՐԱԿ` նա­խա­պէս Ա - ԺԴ x 8 (Ե 7, ԺԲ, ԺԳ, ԺԴ 12) + Ա - Զ x 8 (Ա, Բ 12) + 1 x 22, մի­ա­ւո­րու­մից յե­տոյ` 1 -21: ՆԻՒԹ` թուղթ, «Վ՞ "՞ Ց՞ Ջ՞» լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,7x15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն (4ա-119բ), 127ա-73ա), երկ­սիւն (184ա-203ա): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (3 տար­բեր ձեռ­քով: Նմուշ` 89ա): ՏՈՂ` 20-21 (Ա), 18-23 (Բ), 20-22 (Գ): ԿԱԶՄ` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ (մասն պահ­պա­նա­կի), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 3 + 3, սպի­տակ թուղթ, հա­շուած թեր­թա­քա­նա­կի մէջ` 1-3, 204-6:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Վ ե ր ջ ն ա զ ա ր դ` 202ա (ձուկ): Գ ո յ ն ե ր` սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի Ա փեղ­կը, զոյգ աս­տառ­ներն ու 203-6 թեր­թե­րը ցե­ցա­կիր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 4ա-119բ [Վի­ճա­բա­նու­թիւնք աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան, շա­րա­դ­րեալք ի Աս­տուա­ծա­տուր եպիս­կո­պո­սէ Լե­հաց­ւոյ. Հմր 495, 4ա]

1. 4ա-20ա Յա­ղա­գս սուրբ խոր­հր­դոց առ­հա­սա­րակ: Առա­ջին վի­ճա­բա­նու­թիւն: Թէ զի՞նչ իցէ սուրբ խոր­հուրդ եւ յո՞յց մա­սանց բաղ­կա­նայ (Ա - Ե): Առա­ջին խն­դիր - Նախ գի­տե­լի է, թէ հա­ւա­տով հա­ւա­տամք գոլ զսուրբ խոր­հուրդ...

2. 20բ-43բ Յա­ղա­գս իւ­րա­քան­չիւ[ր] սուրբ խոր­հր­դոյ եկե­ղեց­ւոյ

ա. 20բ-43բ Վի­ճա­բա­նու­թիւն մկր­տու­թեան: Առա­ջին գլուխ: Թէ որ­պի­սի՞ ինչ իցէ էու­թիւն մկր­տու­թեան (Ա - Ե): Առա­ջին խն­դիր - Հար­ցու­մն. Զի՞նչ է խոր­հուրդ մկր­տու­թեան: Պա­տաս­խա­նի. Է ար­տա­քի­նն լուա­ցու­մն...

բ. 43բ-51բ Յա­ղա­գս դրոշ­մի: Եր­կ­րորդ գլուխ: Թէ որ­պի­սի՞ ինչ իցէ էու­թիւն դրոշ­մին (Ա - Գ): Առա­ջին խն­դիր - Հար­ցու­մն. Մի՞­թէ դրոշ­մն իցէ ճշ­մա­րիտ...

գ. 51բ-82ա Յա­ղա­գս ամե­նա­սուրբ խոր­հր­դոյ հա­ղոր­դու­թեան: Եր­րորդ գլուխ: Վասն լի­նե­լու­թեան այ­սր խոր­հր­դոյս (Ա - Թ): Առա­ջին խն­դիր - Հար­ցու­մն. Մի՞­թէ սուրբ հա­ղոր­դու­թիւ­նն իցէ ճշ­մա­րիտ...

դ. 82ա-102ա Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ ապ­աշ­խա­րու­թեան: Չոր­րորդ վի­ճա­բա­նու­թիւն: Թէ զի՞նչ իցէ ապ­աշ­խա­րու­թիւն (Ա - Ե): Առա­ջին խն­դիր - Հար­ցու­մն. Զի՞նչ է ապ­աշ­խա­րու­թիւն...

ե. 102ա-104ա Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ վեր­ջին օծ­մա­նն հի­ւան­դաց: Վե­ցե­րորդ խն­դիր (= Հին­գե­րորդ գլուխ) - Հար­ցու­մն. Մի՞­թէ վեր­ջին օծու­մն իցէ ճշ­մա­րիտ խոր­հուրդ եկե­ղեց­ւոյ...

զ. 104ա-10ա Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ կար­գի քա­հա­նա­յու­թեան: Եօթ­նե­րորդ խն­դիր (= Վե­ցե­րորդ գլուխ) - Հար­ցու­մն. Զի՞նչ է խոր­հուրդ կար­գի եւ զի՞նչ նիւթ եւ տե­սակ նո­րա...

է. 110ա-9բ Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ պսա­կի: Եօթ­նե­րորդ գլուխ - Հար­ցու­մն. Զի՞նչ է խոր­հուրդ պսա­կի...

Բ. 127ա-71բ Ծա­նօ­թու­թիւնք բա­րո­յա­կա­նից աս­տուա­ծա­բա­նու­թեանց, [շա­րա­դ­րեալ ի Աս­տուա­ծա­տուր վար­դա­պե­տէ եւ ի Լէ­հա­ցոց եպիս­կո­պո­սէ. Հմր 495, 19բ]

ա. 127ա-9բ [Վասն կր­թու­թեան եւ ճա­նա­չո­ղու­թեան զկի­րա­ռու­թիւ­նս եկե­ղե­ցա­կա­նաց] - Խոր­հուր­դն է հո­մ­ա­նուն. ասի բազ­մաց տե­սա­կաւ...

բ. 129բ-47բ Յա­ղա­գս հատ­մանց հե­րաց - Հա­տու­մն հե­րա­ցն կղե­րի­կո­սաց իս­կա­պէս ոչ է կարգ... (Հե­տե­ւում են եկե­ղե­ցա­կան եօ­թն աս­տի­ճան­նե­րը):

գ. 147բ-9ա Յա­ղա­գս խոր­հր­դոյ ապ­աշ­խա­րու­թեան - Ապ­աշ­խա­րու­թիւն ըստ որում է առա­քի­նու­թիւն...

դ. 149ա-57ա Մեղք ընդ­դէմ տասն պա­տուի­րա­նա­ցն Աս­տու­ծոյ - Մեղք ընդ­դէմ առա­ջին պա­տուի­րա­նին` հեր­ձուա­ծո­ղու­թիւն...

ե. 157ա-8ա Յա­ղա­գս բան­պա­սա­նաց - Բամ­բա­սան­քն երիւք կեր­պիւ լի­նի...

զ. 158ա-64բ Յա­ղա­գս խնա­մա­խօ­սու­թեան, այ­սին­քն նշան­տու­քին - Խնա­մա­խօ­սու­թիւն է ապա­գա ամուս­նու­թեան հա­մա­հա­ւա­նա­կան խոս­տու­մն...

է. 164բ-71բ Խրատ յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նու­թեան - Որք զտա­րա­կու­սա­կան զմեզ մի­այն խոս­տո­վա­նին...

Գ. 172ա-3ա Կերպ գրե­լոյ զա­մուս­նա­ցեա­լսն - Յա­մի Տեառն 1712, յա­ւուր Ի ամ­սուն ապ­րի­լի... Ես` տէր Գրի­գոր, եւ այ­լն, որ­պէս ի վե­րոյ­գ­րե­ցեալ կեր­պին:

Այլ օրի­նակ­ներ գրե­լու հա­մար տեղ է թող­նուած:

Դ. 184ա-93ա Յա­ղա­գս պա­կա­սու­թեանց, որք հան­դի­պին ի մա­տուց­ման սր­բոյ պա­տա­րա­գին: Ա. [Խրատ քա­հա­նա­յից] - Քա­հա­նայն մե­ծաւ զգու­շու­թեամբ զհոգ ան­ձին կա­լ­ցէ...

Ե. 193բ-203ա [Վար­դա­նայ ար­հե­պիս­կո­պո­սի Լէ­օ­պօ­լս­ւոյ եւ Պօղ­տա­նու] Դիւ­րա­գոյն մար­զու­մն եւ կերպ խոս­տո­վա­նու­թեան առ ի վե­րա­կո­չել ի մի­տս զա­մե­նայն մե­ղս գոր­ծե­ցեա­լս` զնե­րե­լիս եւ զմա­հա­ցուս, վասն բա­րուոք եւ կա­տա­րե­լա­պէս խոս­տո­վա­նե­լոյ - Սի­րե­ցեալք եղ­բարք իմք ի Քրիս­տոս... ուս­տի իւ­րա­քան­չիւր ոք զման­րա­մասն քն­նու­թիւն յա­ղա­գս յա­տուկ իւ­րո­ցն մե­ղաց առ­նել պար­տի: Վերջ:

Հե­ղի­նա­կի անու­նը` 197բ «Ըն­ծա­յե­ցել ի Վար­դան Յու­նա­նեան ար­հե­պիս­կո­պո­սէ        Լէ­օ­պո­լս­ւոյ եւ Պօղ­տա­նու»:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

119բ Կա­տա­րե­ցաւ ի քա­ղա­քն Իլօվ, թվին ՌՃԿ (1711), յու­լի­սի Ի-ու­մն, ի փառս եւ ի պա­տիւ ամե­նա­սր­բոյ Եր­րոր­դու­թեա­նն, գով եւ պա­տիւ տեառն Աս­տու­ծոյ եւ մօր նո­րին Երա­նուհ­ւոյ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

3ա (Նօ­տ­րա­ն­ման շղա­գ­րով) Աստ Եդի եւ զա­ղօ­թից օրի­նա­կն Եւ­ջէ­նի­ո­սի` փո­խա­նոր­դի թա­քա­ւո­րին Ալա­մա­նաց մե­ծի իֆ­րա­տ­օ­րի:

Գր­չա­փորձ` Մի շարք տա­ռեր եւ բա­ռեր` 1ա, 171բ, 206բ, ծա­ղիկ­նե­րի եւ ձկ­նե­րի նկա­րա­փորձ` 183ա:

495

ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ՏՈՒՐ ԼԵ­ՀԱ­ՑԻ, ԱՍ­ՏՈՒԱ­ԾԱ­ԲԱ­ՆՈՒ­ԹԻՒՆ

Վէ­Նէ­ՏԻԿ ՌՃ­ԾԸ - 1709

ԹԵՐԹ` 110. չգ­րուած` 1ա-3բ, 62ա-110բ: ՊՐԱԿ` 1x3+Ա-ԺԴx8 (Ը 4, ԺԴ 7):

ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,8x16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` մի­ա­սիւն: ԳԻՐ` նո­տր­գիր (նմուշ` 58ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` մո­խ­րա­գոյն մոմ­լաթ, թի­կուն­քը` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` մո­խ­րա­գոյն թուղթ (Ի դ.): ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Եզ­րա­հա­տուած եւ պրա­կա­նիշ տա­ռե­րը թա­փուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 4ա-19բ Վի­ճա­բա­նու­թիւնք աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան, շա­րա­դ­րե­ցեալք ի Աս­տուա­ծա­տուր եպիս­կո­պո­սէ Լե­հաց­ւոյ

Տե՛ս Հմր 494, 4ա-119բ. 6 1/4ա-19բ: 2/չիք:

Բ. 19բ-61բ ծա­նօ­թու­թիւնք բա­րո­յա­կա­նից աս­տուա­ծա­բա­նու­թեանց, շա­րա­դ­րեալ ի Աս­տուա­ծա­տուր վար­դա­պի­տէ եւ ի Լե­հաց­ւոյ եպիս­կո­պո­սէ

Տե՛ս Հմր 494, 127ա-71բ. ա/19բ-22ա: բ/22ա-39բ: գ/39բ-41ա:

դ/41ա-9բ: ե/49բ-50բ: զ/50բ-6ա: է/56ա-61բ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

61բ (Կարմ­րա­գիր) Շն­օր­հօք Սուրբ Հոգ­ւոյն եւ բա­րե­խօ­սու­թեամբ սր­բուհ­ւոյ կու­սին Մա­րի­ա­մու Աս­տուա­ծած­նին աւար­տե­ցաւ զգիրս զայս ի թիւ Փրկ­չին 1709, ի փե­տր­վա­րի հին­գու­մն, եւ ի վա­յե­լուչ քա­ղա­քն Վէ­նէ­տիկ, ի դուռն Սուրբ Խաչ եկե­ղեց­ւոյն:

496

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ՌՃ­ԺԸ - ՌՃԻԴ - 1669 - 1675

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր դպիր (երէց) Հին Ջու­ղա­յե­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Թո­մաս կր.:

ԹԵՐԹ` 320 + 1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1աբ, 2բ: ՊՐԱԿ` նա­խա­պէս` Ա-ԺԹx12 (1669թ.) + Ա-Ըx12 (1675թ.), այժմ Ա-ԻԷx12 (Ա 11, Ի 10): ՆԻՒԹ` թուղթ:

ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25x19,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ 45ա: Նօ­տր­գիր` 224բ-5ա): ՏՈՂ` 29: ԿԱԶՄ` կար­միր մոմ­լաթ (վրան նախ­կին կազ­մի կա­շու մնա­ցորդ­նե­րը), թի­կուն­քը` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ (Ի դ.): Պահ­պա­նակ` 1+1, սպի­տակ թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 148բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (Ա մա­սում` 1-226): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` ան­բա­ւա­րար: Կան սն­կա­յին հի­ւան­դու­թեան հետ­քեր: Լու­սան­ցա­յին մա­սե­րից թա­փուած: Նո­րո­գուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1գ-147բ Սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տի Պա­տաս­խա­նի խն­դ­րո­ցն Արիս­տա­կէ­սի հայ­րա­պե­տի` որդ­ւոց սր­բոյն Գրի­գո­րի մե­րոյ Լու­սա­ւոր­չին, արի եւ քաջ հո­վուա­պե­տի, արա­րեալ զԳիրս զգօ­նու­թեան

Տե՛ս Հմր 498, 1-166ա. Ցանկ/չիք: Յռջբ./1գդ: 6 1.ա./1դ-7բ:

բ/7բ-15ա: գ/15ա-21ա: դ/21ա-6բ: ե/26բ-35ա: զ/35ա-44բ:

է/44բ-52ա: ը/52ա-9բ: թ/59բ-65բ: ժ/65բ-9ա: 6 2. ա./69ա-76ա:

բ/76ա-7բ (ընդ­հատ­ւում է «... ել խմոր հե­թա­նո­սու­թեան ընդ

ամե­նայն եր­կիր»: Շար. տե՛ս 136բ-41ա «Լու՛ր դու, սի­րե­լի իմ,

վասն Զատ­կին...»): գ/141ա-7բ (6 3-ի հետ` տե­ղե­րը

փո­խա­նա­կուած): դ/107ա-13բ: ե/113բ-8ա: զ/118ա-23բ: է/123բ-

8բ: ը/128բ-36բ (կից տե՛ս 6 2. բ): 6 3/78ա-106բ (տե՛ս 6 2. գ):

Բ. 148ա-224բ [Ճառք եւ խրատք Եփ­րե­մի Ասոր­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 497, 274ա-404բ. 6 ա/148ա-50ա: բ/150բ-4բ: գ/154բ-9բ: դ/159բ-77ա: ե/177ա-81ա: զ/181ա-7ա: է/187ա-8բ: ը/188բ-99ա: թ/199ա-200ա: ժ/200ա-5ա: ժա/205ա-14բ: ժբ/214բ-20բ: ժգ/220բ-2ա: ժդ/222ա-4բ: Գր­չից` 219բ «Թա­ղան­ձա­նօք պա­ղա­տիմ ի ձէնջ, զի յօ­րի­նա­կէն թուղթ մի կո­րու­սեալ է, եթէ ու­րէք գտ­ջիք, ի բա­ցեալ թո­ղեալ վայ­րոջտ (219բ-20ա) ծրես­ջիք առանց ձան­ձ­րա­նա­լոյ: Ան­մե­ղա­դի՛ր լե­րուք»:

Գ. 224բ-5ա ՅԱշ­խար­հա­ցոյց գրո­ցն, զոր եդա­ել է բա­նի մէկ­նու­թե­նէն Ստե­փան­նո­սի Հա­յոց իմաս­տա­սի­րի եւ փի­լի­սո­փա­յի - Քան­զի ասէ նոյն Ստե­փան­նոս այս­պէս. Իսկ գե­տն, որ ելա­նէ յԵ­դո­մա, ի փափ­կու­թե­նէ զաս­տուա­ծա­յին լու­սա­ւոր վար­դա­պե­տու­թիւ­նն ասեմք... կա­նա­չն` զկեն­դա­նու­թիւն բա­նին, քան­զի գոյնդ կեն­դա­նա­կան է:

Դ. [Ճառք Սե­բե­րի­ա­նո­սի]

ա. 227ա-30բ [Ա.] Ի մե­ծի աւուր ճրա­գա­լու­ցին երա­նել­ւոյն Սե­բե­րի­ա­նո­սի Եմե­սու եպիս­կո­պո­սի խո­սե­ցեալ յԵ­րու­սա­ղէմ` Վասն հա­ւա­տոյ եւ վասն ի Հօ­րէ ծն­ըն­դեան Բա­նին - Ի մէջ քրիս­տո­սա­սի­րաց զՔ­րիս­տո­սէ խո­սե­ցա...

բ. 230բ-40ա Բ. Երա­նե­լոյն Սե­բե­րի­ա­նո­սի Եմե­սու եպիս­կո­պո­սի ասա­ցեալ [Ի տն­օ­րէ­նու­թիւն փրկ­չին] - Զոր­դի[ս] լու­սոյ լու­սա­ւո­րեն լու­սոյն ճա­ռա­գայթք...

գ. 240ա-57ա [Գ.] Վասն կրօ­նից եւ մկր­տու­թեան եւ զՄով­սէս եւ զԱ­հա­րոն եւ զեր­կու­տա­սան ական­ցն զլան­ջս բե­րե­լոյ եւ այլ եւս եր­կուց ական­ցն օրի­նա­կս բե­րեալ. սր­բոյն Սե­փե­րի­ա­նո­սի Եմե­սու եպիս­կո­պո­սի - [Ե]րբե­մն զմեզ կե­նա­րա­րին վե­րա­նա­լն վա­յե­լուչ եւ տօ­նա­կան պսա­կօք պսա­կեաց...

դ. 257ա-70ա Դ. Նո­րին Սե­բե­րի­ա­նո­սի եպիս­կո­պո­սի ասա­ցեալ Վասն առա­քե­լո­ցն ի կրօ­նս - Երեկ ի ճառն Վասն ական մար­մ­նոյ զար­մա­ցոյց զմեզ...

ե. 270ա-8բ [Ե.] Երա­նե­լոյն [Սե­բե­րի­ա­նի Խօսք վասն Զատ­կի կա­թա­րո­սաց, որ կո­չին անա­րատք, եւ վասն խո­հա­կե­րաց - Ե]րբե­մն յոր­ժամ նա­խա­մե­ծար­քն արա­րին շնորհ­քն Աս­տու­ծոյ...

զ. 278բ-86բ [Զ.] Նո­րին երա­նե­լոյն Սե­բե­րի­ա­նո­սի Եմե­սու եպիս­կո­պո­սի ասա­ցեալ ի բա­նն թէ Դպ­րու­թիւնք բա­ցան - Ոչ­խարք իմ, ասէ կե­նա­րարն...

է. 286բ-95բ Է. Նո­րին սր­բոյն Սե­բե­րի­ա­նո­սի ասա­ցեալ ի նոյն կրօ­նս - [Զ]ար­մա­ցայ ընդ ձեզ, ո՜վ քրիս­տո­սա­սէրք...

ը. 295բ-301բ [Ը.] Նո­րին ասա­ցեալ Ի սուրբ վկայն յԱ­կակ մար­տի­րոս, ուր եւ ած զՅու­սէփ յօ­րի­նակ Քրիս­տո­սի - Զուար­ճա­նան եր­կինք, յոր­ժամ աս­տեղք ի մէջ աս­տե­ղաց ծա­գեն...

թ. 301բ-313բ [Թ.] Ի բան Աւե­տա­րա­նին, որ ասէ. Հայր, եթէ հնար ինչ իցէ ան­ց­ցէ յի­նէն բա­ժա­կս այս, բայց ոչ որ­պէս ես կա­միմ, այլ որ­պէս դու - Յոր­ժամ մեզ, եղ­բարք, վասն ողոր­մու­թեան քա­րո­զէ­ին օրէնք...

ժ. 313բ-320ա [Ժ.] Նո­րին սր­բոյն Սե­բե­րի­ա­նո­սի Ի հրա­ւի­րեա­լս ի մկր­տու­թիւն - [Ո] զի իմ­աս­տուն էր Սո­ղո­մոն ըստ իրս աշ­խար­հիս կե­նաց... // [լուայ] զան­ձն քո [եւ սրբ]եայ ըստ [պար­գե­ւա­ցն Քրիս­տո­սի, զի նո­րայ ե]ն փառք [եւ պա­տիւ...] յա­ւի­տեա­նս յա[ւի­տե­նից. ա]մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

225բ Փ[ա՜ռք] երեակ մի­ա­կին մշ­տն­ջե­նա­ւո­րի... || (226ա) սր­բոց եւ աս­տուա­ծա­խօս մար­գա­րէ­ի­ցն իւ­րոց... || (226բ) ի ման­կու­թեան հա­սա­կի եւ ար­դար եւ զգոն էր, քան զա­մե­նայն մար­դիկ յիւր ժա­մա­նա­կի... քան­զի այս մա­տեանք մե­ծար­գի եւ բռ­նա­գիւտ... (շար. թա­փուած: Հմմտ. Հմր 497, 264բ-7բ, 270ա, 271ա):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 31ա (Գրի­գոր գր­չի) ԶԳ­րի­գոր եղեռ­նա­գործ:

106բ Եղեռ­նա­գործ Գրի­գոր դպ­րի

Եւ իմ սի­րե­լի ծն­օ­ղի

Տէրն հա­մայ­նից միշտ ողոր­մի

Ի յա­ւուրն անե­րե­կի:

 

134ա Ծրե­ցաւ թուղ­թս մի­ա­կի

Յա­ւուրս ճրա­գա­լու­ցի

Յա­րու­թեան սուրբ Զատ­կի:

147բ ԶԳ­րի­գոր քար­տու­ղարս յի­շել աղա­չեմ ի Տէր այս ան­ցա­ւոր կեն­ցաղ­ւոյս:

181ա Վա՜յ, մեղ­սա­մա­ծեալ Գրի­գո­րի:

24բ Ի շր­ջա­գա­յու­թեան Հայ­կա­զեան տու­մա­րին ՌՃ­ԺԸ (1669)-ի

Ձե­ռամբ չն­չին Գրի­գո­րէ­ին.

Ո՜վ տն­օ­րի­նիչ Հո­գի,

Ողոր­մեայ մե­ղա­պարտ Գրի­գոր դպ­րի:

320բ Գո­հա[նա՜մ ի քէն], Փր­կիչ բո­լո­րից: Ի թուի[ն] /// ամի ծրե­ցաւ զսոյն /// մա­տե­նիս հ///եղե­լոյ սմին Թ[ոմաս] կու­սա­կ­րօն կրօ­նա­ւորն. որ­քան ի մար­մ­նի՞ իցէ, ան­զբաղ վա­յե­լես­ցէ եւ յետ իւրն ան­ջինջ յի­շա­տակ մնաս­ցէ ի Քրիս­տոս Յի­սուս ի տէր [մեր]: Ի թվին Ռ[ՃԻԴ] (1675) ծրե­ցաւ սա ձե­ռամբ [Գրի­գո­րի] նո­ր­ըն­ծայ երի­ցու, [տե­ղեաւ] Հնոյ [Ջու­ղա­յեց­ւոյ]:

Թուա­կա­նը` «Կա­րե­նեան» ցու­ցա­կից (էջ 31, Հմր 498):

2. 147բ (Ստա­ցո­ղի) Աւր­հ­նեալ սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն, որ ար­ժա­նի արար զստա­ց­օղ գրօ­ցս` զմի­ան­ձուն [Թոմ]աս կրօ­նա­ւորն տե­սա­նել զվեր­ջին գիծ սր­բա­րան տա­ռիս: Նմա մի­այ նոյն յա­ւէտ գո­հու­թիւն անզ­րաւ յա­ւի­տե­նին. ամէն:

497

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

Թով­մա առա­քեա­լի վանք (Ագու­լիս) ՌՃԻ - 1671

ԳՐԻՉ` Սա­հակ (1է-57բ), Սար­գիս (58ա-404բ), Ղա­զար քհյ Ագու­լե­ցի (405ա-527ա): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Թով­մաս աբղյ, Խա­չա­տուր վրդ., Գրի­գոր վրդ: ԿԱԶ­ՄՈՂ` Գա­լուստ:

ԹԵՐԹ` 527+3 (չո­րեք­կ­նած` 1) + 1 (թռիչք 328). չգ­րուած` 1ազ, 405բ-6բ, 527բ: ՊՐԱԿ` Ա - ԼԴ 12 - Ա - Ժ 12 (Բ 13): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,5x18,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (1է-405ա, 422ա-525ա), մի­ա­սիւն (407-21բ): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (2ա-404բ, 407ա-525ա: Նմուշ` 241ա), նօ­տր­գիր (1էը, 405ա, 425ա-7ա): Տող` 21-30 (խառն, նա­եւ 21-32): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը ծաղ­կա­դ­րոշմ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ - Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 274ա: Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ - ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Աւե­տա­րան Մար­կո­սի: Ժ - ԺԱ դդ.: Սկ­զում 1 (Ա), ստա­ցուած ամ­բող­ջա­կան թեր­թի ընդ­լայ­նա­կի հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` աս­տառ Ա), բազ­մա­գու­նի լու­սան­ցա­զար­դով: Կար­դալ Աա «[ոչն] ու­նի­ցի... եւ [սեր­մա­նի­քն]» (Դ, 25-27), «[ց]որեա­նն... կամ որով առա­կաւ» (Դ, 28-30), Աբ «եւ յոր­ժամ սեր­մա­նի­ցի... թռ­չ­նոց եր­կ­նից բնա­կել» (Դ, 32):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր 521-7, այ­րուածք 469-73: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, Բ փեղ­կի վրայ այ­րուածք, դռ­նա­կը վնա­սուած, փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1է-264բ Սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տի Պա­տաս­խա­նի խն­դ­րո­ցն Արիս­տա­կի­սի հայ­րա­պե­տի` որդ­ւոց սր­բոյն Գրի­գո­րի մե­րոյ Լու­սա­ւոր­չին, արի եւ քաջ հո­վուա­պե­տի, արա­րեալ զԳիրս զգո­նու­թեան

Տե՛ս Հմր 498, 1ա-166ա: Ցանկ/չիք: Յռջբ./1էը: 6 1. ա/1ը-10ա:

բ/10ա-24ա: գ/24ա-35ա: դ/35բ-45ա: ե/45ա-61ա: զ/61ա-78բ:

է/78բ-93ա: ը/93ա-106բ: թ/106բ-16բ: ժ/116բ-24ա (6 1. ա-ժ

ճա­ռե­րը գլ­խա­կար­գուած Ալիֆ-Յոգ): 6 2. ա/124ա-36բ: բ/136բ-

40ա (ընդ­հատ­ւում է. «ել խմոր հե­թա­նո­սու­թեան ընդ

ամե­նայն եր­կիր»: Շար. տե՛ս 224բ-53ա. «Լուր դու, սի­րե­լի իմ,

վասն Զատ­կիս...»): գ/253ա-64բ (6 3-ի հետ տե­ղե­րը

փո­խա­նա­կած): դ/194ա-205ա: ե/205ա-13ա: զ/213ա-22ա:

է/222ա-30բ: ը/230բ-44բ (կից` տե՛ս 6 2. բ): 6 3/140ա-94ա (6 2.

գ-ի հետ տե­ղե­րը փո­խա­նա­կած):

Բ. 271ա-3բ Աշ­խար­հա­ցոյց գրո­ցն, զոր եդեալ է բա­նին մեկ­նու­թե[ն]էն Ստե­փան­նո­սի Հա­յոց իմաս­տա­սի­րի եւ փի­լի­սո­փա­յի ասա­ցեալ - Քան­զի ասէ նոյն Ստե­փա­նոս այս­պէս. Իսկ գե­տն, որ ելա­նէր յԵ­դով­մա, ի փափ­կու­թե­նէ զաս­տուա­ծա­ին լու­սա­ւոր վար­դա­պե­տու­թիւ­նն ասեմք... կա­նաչ ակն` զկեն­դա­նու­թիւն բա­նին, քան­զի գոյնդ կեն­դա­նա­կան է:

Գ. 274ա-404բ [Ճառք եւ Խրատք Եփ­րե­մի Ասոր­ւոյ]

ա. 274ա-8ա Տեառն Եփ­րե­մի Ի ծնուն­դն փրկ­չին - Որ էն ի սկզ­բա­նէ առ Աս­տուած Բան կեն­դա­նի...

բ. 278ա-85բ Նո­րին Յա­ղա­գս ապ­աշ­խա­րու­թեան եւ զղջ­ման - Որ էջ Տէրն ի ծո­ցոյ Հա­ւր եւ ետ մեզ ճա­նա­պարհ...

գ. 285բ-94բ Նո­րին Յա­ղա­գս դա­տաս­տա­նի եւ ապ­աշ­խա­րու­թեան եւ փա­փա­գա­նաց - Եկայք ամե­նե­քեան, եղ­բա՜րք, լուա­րուք խոր­հր­դա­կ­ցու­թեան իմոյ...

դ. 294բ-330ա Երա­նե­լոյն Եփր­մեի Բան կրօ­նա­ւո­րու­թեան - Ցաւ հարկ առ­նէ ինձ ասել...

ե. 330ա-8բ Նո­րին Եփ­րե­մի Խրատ եղ­բարց ի փր­կու­թիւն հոգ­ւոց - Եկայք, սի­րե­լի՜ք իմ, եկայք, հա՜րք իմ...

զ. 338բ-49ա Նո­րին Խրատ եղ­բարց - Եղ­բա՜րք, աւր­հ­նու­թեան ցան­կաս­ցուք...

է. 349ա-51բ Նո­րին Յա­ղա­գս հան­դեր­ձեալ դա­տաս­տա­նին - Եկայք ամե­նե­քեան, եղ­բա՜րք, լուա­րուք ինձ` անար­գի Եփ­րե­մի...

ը. 351բ-70բ Երա­նե­լոյն Եփ­րե­մի Յա­ղա­գս յա­րու­թեան - Մի՛ ոք ան­հա­ւա­տաս­ցի յա­ւի­տե­նա­կան կե­նա­ցն...

թ. 370բ-2ա Նո­րին ՅԵր­րոր­դու­թիւ­նն - Մի՛ ոք ան­գո­ս­նես­ցէ զտ­ի­րա­կան... մար­մին Տեառն...

ժ. 372ա-81ա Նո­րին առ սգա­ւորս - [Ե]փրեմ, որ հա­նա­պազ անարգ եւ ոչ եր­բէք թու­լա­նայ...

ժա. 391ա-92ա Կտակ Եփ­րե­մի - Ես` Եփ­րեմ մե­ռա­նիմ, գի­տու­թիւն լի­ցի ձեզ...

ժբ. 392ա-9ա Երա­նե­լոյն Եփ­րե­մի Յա­ղա­գս կա­տա­րա­ծի - Զի­արդ ես` մե­ղա­ւորս, լի ամե­նայն յան­ցա­նաւք.

ժգ. 399ա-401ա Նո­րին Եփ­րե­մի Յա­ղա­գս թէ որ­պէս պայ­ծա­ռա­նան ար­դար­քն - նս­տե­լով եր­բե­մն ես գե­ղե­ցիկ հան­դար­տու­թեամբ...

ժդ. 401ա-4բ Նո­րին տեառն Եփ­րե­մի Յա­ղա­գս պա­հոց - Պահք յայ­տ­նիք ծա­ծուկ պա­հովք բո­վան­դա­կին... Եւ ընդ վարս պար­կերշ­տու­թեան պա­հո­ցն առա­տա­պէս հա­տուս­ցէ ձեզ... Որոց լի­ցի ամե­նե­ցուն մեզ հա­սա­նել... յա­ւի­տե­նից. ամէն:

Դ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 407ա-15բ Թուղթ Արա­մայ, զոր գրեաց պա­տաս­խա­նի Ատո­մայ, Ան­ձա­ւա­ցեաց իշ­խա­նի` ի սա­կս պես պէս հարց­ման­ցն - Աս­տուա­ծա­շահ եւ աս­տուա­ծա­սէր իշ­խա­նիդ իմոյ մե­ծ­ա­գա­հի... ի տա­րե­կա­նն կեն­դա­նու­թեա­նն տօ­նս կա­տա­րել...

2. 415բ-41ա Տի­րան­նոյ Հա­յոց վար­դա­պի­տի Պա­տաս­խա­նի հարց­մանց թա­գա­ւո­րա­ցն Աղուա­նից Ատր­ներ­սե­հի եւ Փի­պէի - Ըն­կա­լեալ զհ­րա­մա­նս եւ զխն­դիրս ձեր... իբ­րեւ ոք զձեռն իւր դի­ցէ եւ ասաս­ցէ` սա է:

3. 441ա-7ա Երա­նե­լոյ հօր Անա­նի­ա­յի Գիր խոս­տո­վա­նու­թեան յա­ղա­գս սուտ կար­ծեա­ցն, որ վասն նո­րա - Որ­պես զի ծա­նի­ցի իմոց բա­նից ճշ­մար­տու­թիւն... ի զօ­րու­թիւ­նս բազ­կի իւ­րոյ: Կա­տա­րե­ցաւ ձեռ­նարկ հա­ւա­տա­բա­նու­թեան ճշ­մա­րիտ եւ ուղ­ղա­փառ խոս­տո­վա­նու­թեան եր­ջան­կին այ­նո­րիկ հօր մե­րոյ Անա­նի­ա­յի:

4. 447ա-58ա Անա­նի­ա­յի Հա­յոց վար­դա­պի­տի Սա­կս բա­ցա­յայ­տու­թեան թուոց - Կամ եղեւ ինձ սա­կաւ ինչ աշ­խա­տա­սի­րել սա­կս թուոց... եւ հա­ղոր­դու­թիւն ու­նի ընդ նո­րոյն ամին սկիզ­բն գո­լով:

5. 458ա-63բ Բար­ս­ղի եւ Գրի­գո­րի Խն­դիր յա­ղա­գս ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ: Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք - [Բար­սեղ ասէ.] Կա­րո­ղու­թիւն իցէ՞ ար­դեւք պատ­մել ինչ յա­ղա­գս որդ­ւոց... այլ ոք ոչ լուծ­ցէ զմարդ­կա­յին կեա­նս առա­ւել, քան զայս:

6. 463բ-74ա Սր­բոյն Բար­ս­ղի ուղ­ղա­փա­ռի եւ Ապ­օ­ղի­նա­րի հեր­ձուա­ծո­ղի հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք - Բար­սեղ ասէ. Մար­մին մար­գա­րէ­ին ու­նէ՞ր Քրիս­տոս... եւ հայ­հո­յիչ լե­զուա­ցն նո­րա ոչ եր­կր­պա­գուած...

7. 474ա-7ա Հար­ցու­մն Ար­ձա­նա թա­գա­ւո­րի եւ պա­տաս­խա­նի Եզն­կա վար­դա­պի­տի Կող­բաց­ւոյ - Ար­ձան ասէ. Զի՞նչ է կրօ­նա­ւո­րու­թեան կար­գն... որ վասն Աս­տու­ծոյ կա­մի ճգ­նել` յաս­տուա­ծա­սի­րա­ցն զպաշ­տօ­նն:

8. 477ա-9ա Նո­րին Եզն­կա Խրատ ոգէ­շահ Աս­տուա­ծա­սէրն իւր կա­մա­ցն որ­պէս թշ­նամ­ւոյ զգու­շա­նայ... եւ զգու­շա­ցի՛ր յօ­տար խոր­հր­դոց:

9. 479ա-85բ Յա­ղա­գս բնու­թեան եւ գո­յա­ցու­թեան մար­դոյն ասա­ցեալ - Ի չո­րից գո­յա­ցեալ ասի մար­դն... զբո­վան­դա­կն նոյն ին­քն գի­տէ ծած­կա­գէ­տն մի­այն: Որում փա՜ռք... յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից:

Ե. 485բ-500ա [Աբու­սա­յի­դայ] Յա­ղա­գս կազ­մու­թեան մար­դոյն եւ գո­յա­ցու­թեան ամե­նայն ան­դա­մոց մար­մ­նոյն կա­մօ­քն Աս­տու­ծոյ (խմբ. Ասա­րայ Սե­բա­ստաց­ւոյ)

- 485բ-7ա [Նա­խա­դ­րու­թիւն] - Ըս­տու­քիւ ճար­տա­րին գրոց իմաս­տա­սի­րաց եւ բժշ­կա­կան վար­դա­պի­տա­ցն...

ա. 487ա-8ա Վասն շի­նուա­ծոյս գլ­խոյն եւ ըղե­ղան - Ասէ իմ­աս­տու­նն Գա­լի­ա­նոս...

բ. 488ա-91ա Վասն շի­նուա­ծոյ եւ յո­րի­նա­ծա­ցն աչա­ցն - Ասա­ցեալ է մե­ծն Մխի­թար... աս­տա­ռա­ցն: Կա­տա­րե­ցաւ || (491ա) պատ­մու­թիւն տե­սո­ղա­կին կա­մօ­քն Աս­տու­ծոյ: Եւ գի­տե­լի է, զի բա­րե­րարն Աս­տուած զտե­սո­ղու­թիւ­նն հաս­տա­տեաց...

Մխի­թար Հե­րա­ցու հա­տուա­ծը վեր­ջա­նում է 490ա էջում եւու­նի 2 են­թա­գ­լուխ.           488բ «Եւ արդ, ասեմք զաս­տառ­քն աչաց», 489բ «Վասն գի­տե­լոյ զմ­կա­նս աչաց...»:

գ. 491ա-2ա Վասն ըս­տեղծ­ման ական­ջա­ցն - Յո­րի­նեաց Աս­տուած զա­կան­ջն...

դ. 492աբ Վասն ստեղծ­ման քթին - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զքի­թն...

ե. 492բ Վասն ստեղծ­ման բե­րա­նոյ եւ ատա­ման­ցն - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զբե­րա­նս...

զ. 492բ-3ա Վասն ստեղծ­ման սր­տին - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զսիր­տն...

է. 493ա Վասն ստեղծ­ման թո­քին - Ստեղ­ծեաց Աս­տուած զթո­քն...

ը. 493ա-4ա Վասն ստեղծ­ման լեր­դին - Արար Աս­տուած զլեր­դն...

թ. 494աբ Վասն ստեղծ­ման փա­ծ­ղու­նն - Արար Աս­տուած զփայ­ծաղն...

ժ. 494բ-5ա Վասն ստեղծ­ման երի­կա­մա­ցն - Արար Աս­տուած զե­րի­կա­մուն­քն...

ժա. 495աբ Դուռն, որ իմա­նաս զտ­ղայն, թէ յո­րով ի մօրն ոնց կու ըն­ծա­յի հրա­մա­նաւն Աս­տու­ծոյ - Եւ յոր­ժամ եր­թայ այրն առ կի­նն իւր...

Ընդ­մի­ջար­կու­թիւն: Տպա­գիր օրի­նա­կում տա­րուած է տո­ղա­տակ, էջ 203:

ժբ. 495բ Վասն ստեղծ­ման լե­ղոյն - Արար Աս­տուած զլե­ղին...

ժգ. 495բ-6ա Վասն ստեղծ­ման փա­ղա­բշ­տին - Արար Աս­տուած զփա­ղա­բուշ­տն...

ժդ. 496աբ Վասն ստեղծ­ման մէ­կա­ւա­րա[ա]ցն (=եր­կուո­րեա­ցն) - Յոր­ժամ մէ­կա­ւո­րի­քն (= եր­կուո­րի­քն) գո­յա­ցան...

ժե. 496բ-7ա Վասն ստեղծ­ման ստա­մո­քին - Արար Աս­տուած զստա­մո­քն...

ժզ. 497ա Վասն ստեղծ­ման աղէ­ճոր­տա­ցն - Արար Աս­տուած զա­ղէ­ճոր­տն...

ժէ. 497ա-8բ Վասն ստեղ­ծուա­ծոց եւ յօ­րի­նուա­ծոց ոս­կե­րա­ցն եւ ջլի­ցն եւ երա­կա­ցն - Ամե­նա­տեսն եւ ամե­ն­ի­մաս­տն Աս­տուած ստեղ­ծեաց զօ­դուա­ծսն...

ժը. 498բ-500ա Վասն ստեղծ­ման է ան­դա­մո­ցն, որով զկեն­դա­նու­թիւն ու­նի - Առա­ջին ան­դա­մն եւ ըղեղն է... զի ամեն ան­ձին կեն­դա­նու­թիւն եւ առող­ջու­թիւն ի լեր­դեն է խնա­մօ­քն Աս­տու­ծոյ:

Տե՛ս Ջզւվջկգ, Ը վմ­ս­ը­բլ­կի ճբ­հ­ըցբտջ, Բսբցջլ, 1974, էջ 169-221:

Զ. 500ա-6բ Խօսք երա­նե­լոյն աբ­բայ Եփ­րե­մի Խո­րին Ասո­րոյ` ներ­բո­ղեան, ասա­ցեալ ի սուրբ Կա­րա­պե­տն Յով­հան­նէս եւ Մկր­տիչ Քրիս­տո­սի - Հրա­ւի­րե­լով կո­չե­ցաւ լե­զու իմ... եւ յա­մե­նայն բա­րե­բա­նոյ Քրիս­տո­սի փա­ռա­բա­նու­թիւն այժմ եւ միշտ... ամէն:

Է. 506բ-18ա Սր­բոյն Յո­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի ասա­ցեալ Ի նն­ջու­մն ամե­նա­ւր­հ­նեալ Աս­տուա­ծած­նին - Արա­րի­չն արա­րա­ծոց եւ ճար­տա­րա­պե­տն բո­լո­րից... եւ ընդ զա­ւրս ան­մա­հի­ցն փա­ռա­ւո­րել զա­մե­նա­սուրբ զԵր­րոր­դու­թիւ­նն... այժմ եւ միշտ:

Ը. 518ա-25ա [Պատ­կե­րա­ցու­ցու­թիւն]

ա. 518աբ ԾԷ. Յա­ղա­գս բնու­թեան մարդ­կա­յին մար­մ­նոյն - Մար­դն յու­նա­րէն կո­չի ան­թր­բօ­ոսպ...

բ. 518բ-21ա ԾԸ. Յա­ղա­գս պատ­կե­րա­ցու­ցու­թեան - Արդ, զա­նա­զա­նն յօ­րի­նուած մար­մ­նոյն ըստ պատ­կե­րա­ցու­ցու­թեա­նն...

գ. 521աբ ԾԹ. Յա­ղա­գս հա­սա­րա­կաց կա­նոն պատ­կե­րաց - Արդ, պարտ է հա­սա­րա­կա­բար դնել ի մտի, զի չա­փա­կից ան­դամ­քն...

դ. 521բ-2բ Կ. Յա­ղա­գս բո­լոր մար­դոյն - Յետ որոյ հե­տա­զօ­տեալ եղեւ զմար­դոյն ի կող­մա­նէ մտա­ցն...

ե. 522բ-3բ ԿԱ. Յա­ղա­գս յատ­կու­թեանց մար­դոյն - Յատ­կու­թիւնք մար­դոյն են այ­սո­քիկ...

զ. 523բ-5ա ԿԲ. Յա­ղա­գս նախ­նի ծնո­ղա­ցն - ծայ­րա­գոյն կա­մե­ցեալ հա­ղոր­դիլ զբ­նու­թիւ­նն... եւ շարժ­մունք ան­դա­մո­ցն լի­նէր հնա­զան­դեալ կա­մա­ցն:

ԾԷ - ԿԲ գլ­խա­կար­գու­մը` նա­խա­գա­ղա­փար օրի­նա­կից:

Թ. 525ա Հա­ւա­քու­մն այսմ Տրա­մա­բա­նու­թիւն ու­մե­մն Սի­մէ­ոն վար­դա­պի­տէ Ջու­ղա­յեց­ւոյ... - Քան­զի զինչ է հա­ւաս­տիւ գի­տե­ցեալ զիրս... այժ­մս հար­կա­ւոր է մեզ զպար­զու­թիւն:

Ըն­դա­մե­նը կէս սիւ­նակ` գրուած Ղա­զար գր­չի ձեռ­քով:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 10ա (Սա­հակ գր­չի) Տէր Աս­տուած, ողոր­մեա Թով­մաս աբե­ղա­յին եւ ծնո­ղա­ցն եւ եղ­բար­ցն. ամէն:

24ա Տէր Աս­տուած, ողոր­մեա Թով­մաս աբե­ղա­յին, որ է աւ­րի­նակ ամե­նայն բա­րեաց, եւ ծնաւ­ղա­ցն եւ եղ­բար­ցն եւ նուաստ աշ­խա­տո­ղիս` Սա­հա­կի, եւ Ծնաւ­ղա­ցն իմ (նման` 35բ, 45ա):

57բ. Զսոյն տետ­րա­կս ծրեալ եղեւ ձե­ռամբ Սա­հակ իմաս­տակ գծա­գ­րի:

2. 61ա (Սար­գիս գր­չի) Տէր Աս­տուած, ողոր­մեա ըս­տա­ցո­ղի գրո­ցս` տէր Գրի­գո­րին, այսմ մա­տե­նին. ամէն (նման` 78բ, 93ա, 116բ, 124ա, 213ա, 222ա, 230բ):

140ա. Տէր Աս­տուած, ողոր­մեա տէր Գրի­գո­րին եւ ծնո­ղաց իւ­րոց եւ եղ­բարց, նա­եւ նուաստ աշ­խա­տո­ղիս եւ իմ ծնաւ­ղա­ցն. ամէն (նման` 194ա):

264բ Փա՜ռք եր[ր]եակ մի­ա­կին մշ­տն­ջե­նա­ւո­րի... Եւ առա­քեալք ի նմա || (267ա)նէ աշա­կեր­տե­ցին... Քան­զի այս էր սո­վո­րու­թիւն հայ­րա­պե­տա­ցն սր­բոց... քն­նել եւ ու­սու­ցա­նել զգիրս սուր­բս... մա­նա­ւանդ այ­նո­քիկ, որք ի Խո­րին անա­պա­տի բնա­կեալք էին, որ­պէս սուրբ եւ սքան­չե­լա­գործ եպիս­կո­պո­սա­պէ­տն Մծ­բին քա­ղա­քի Յա­կոբ, որ Սգաւն անուա­նեալ յոր­ջոր­ջիւր... նմա­նա­պէս եւ սուրբ աբ­բայն Ասոր­ւոց մե­ծն Եփ­րեմ վար­դա­պէտ­քն եւ լու­սա­ւո­րիչ­քն ||(267բ) տի­ե­զե­րաց, որովք պայ­ծա­ռա­նան եկե­ղե­ցիկ հա­ւա­տովք ուղ­ղա­փա­ռու­թեան... կազ­մե­լով պատ­մու­ճա­նս լու­սա­գե­ղս... որ է պի­տա­նա­ցու մարդ­կան բազ­մա­գին եւ յոգ­նա­տե­սակ: || (270ա) Վասն նո­րա ար­ժան է զ[ը]նթեր­ցո­ղա­ցն զսո­սա պա­հել յա­նա­պա­կան վա­յել­չու­թեան, որում եւ ես ցան­կա­ցայ զգես­տա­ւո­րիչ այսմ աս­տուա­ծա­ն­կար եւ գե­ղե­ցիկ պատ­մու­ճա­նով, զոր եներկ Հո­գին Սուրբ հրա­շա­գործ կազ­մուա­ծով եւ պայ­ծա­ռ­ե­րանգ նկա­րա­կեր­տու­թեամբ` թե­լա­դ­րեալ ի շր­թու­նս սր­բոց վար­դա­պե­տա­ցն Յա­կո­բայ եւ Եփ­րե­մի... Եւ վասն այ­սր պատ­ճա­ռի յաւ­ժա­րե­ցայ շա­րա­գ­րել զսո­սա, քան­զի այս մա­տեանք մե­ծար­գի եւ բռ­նա­գիւտ են յա­մե­նայն տե­ղիս:

Արդ ես` Գրի­գոր, տկար [եւ] աղ­քատ, փա­նաք եւ չըն­չին, նուաստ եւ || (270բ) վեր­ջի­նս ի կրաւ­նա­ւորս, պի­տակ անուամբ եւ ըն­դու­նայն, ձե­ւով քա­հա­ն­այս լոկ մի­այն յոր­ջոր­ջեալ, այլ ոչ ար­դիւ­նա­ցեալ ի հո­գե­ւոր գոր­ծառ­նու­թեանց, կա­մե­ցայ առ­նել զսո­սա ինձ բա­րե­խա­ւս առ Աս­տուած եւ ապա­ւէն հոգ­ւոյս, թե­րե­ւս հաշ­տես­ցի ընդ իս սուր­բն եւ մի­այն բա­րին` բա­րե­խաւ­սու­թեամբ եւ աղաւ­թիւք սո­ցին, զի թէ­պէտ բա­զում ամաւք դե­գե­րե­ցայ ի դրու­նս իմաս­տ­նոց եւ խրա­տե­ցայ առ ոտս ծե­րոց եւ վար­ժե­ցայ ըն­թերց­մամբ հնոց եւ Նոր Կտա­կա­րա­նաց եւ հա­նա­պազ ու­սա­նե­լով մնա­ցի յա­փ­շու­թեան, ի նա­նիր եւ ըն­դու­նայն ցնո­րիւք վա­րա­կեալ եւ կա­պեալ ի տո­ռու­նս մե­ղաց: Ւսկ այժմ, որ­պէս ի քնոյ ըն­դոս­տա­ցեալ զար­թեայ` զմ­տաւ ածեալ զա­հեղ աւր դա­տաս­տա­նին եւ զար­դար// (268ա) զի­րա­ւու­նսն Աս­տու­ծոյ, յոր­ժամ բանք սպա­ռին, եւ գործք թա­գա­ւո­րեն, զի ան­կա­շառ է ատեա­նն եւ ան­խա­բե­լի` դա­տա­ւորն...

Արդ, զայս ամե­նայն իմա­ցեալ տկարս եւ աղ­քա­տս հոգ­ւով եւ մար­մ­նով, ան­պի­տա­նս եւ նուաս­տս յա­մե­նայ­նի` Գրի­գորս, հաշ­տե­ցու­ցիչ եւ կա­շառ ըն­ծա­յի նուի­րե­ցի Աս­տու­ծոյ զայս աս­տուա­ծա­շունչ մա­տեա­նս, քան­զի զսո­սա ընտ­րե­ցի պի­տա­նի եւ հար­կա­ւոր ինձ եւ ամե­նե­ցուն, քան զա­մե­նայն ին­չս, որ ան­պա­կաս եւ լի­ու­թեամբ ու­նի գան­ձեալ առ ին­քեան զա­մե­նայն աս­տուա­ծա­շունչ գիրս: Եւ իմ սա­կաւ ըն­ձ­այս ոչ ի լի­ու­թե­նէ փար­թա­մա­ցեա­լս, այլ աղերս սի­րոյ եւ պատ­ճառ յի­շա­տա­կի իմոյ ան­տէ­րու­թեա­նս եւ իմո || 268բ)ցն արեան մեր­ձա­ւո­րաց եւ եղ­բարց հա­րա­զա­տա­ցն:

Քան­զի ետու գրել զսա յի­շա­տակ ինձ եւ ծնաւ­ղաց իմոց եւ եղ­բար­ցս, քան­զի կա­րի բա­զում նե­ղու­թեամբ ստա­ցեալ եղէ զսայ: Ոչ ըստ հա­սա­րակ գրո­ցն էր զաւ­րի­նակ սո­րին, այլ ի հին վաղն­ջուց ամա­նա­կաց էր` եր­կա­թա­գ­րով գրեալ, եղ­ծեալ եւ ապա­կա­նեալ, մինչ զի սկիզ­բն ան­կեալ եւ կո­րու­սեալ էր, ո՛չ նա­խեր­գա­նի, ո՛չ մա­կա­գ­րի գտա­նե­լն կա­րե­ցաք եւ այն­պէս զտեղ նո­ցին թո­ղաք, որ­պէս գու­ցէ զի յե­տոյ գտա­նողք լի­նի­ցին այլ աւ­րի­նա­կաց, առեալ դի­ցին աստ եւ լցուս­ցեն զպա­կա­սու­թիւ­նն սո­րին, թէ ով որ հան­դի­պես­ցի:

Այլ եւ զմի պա­կա­սու­թիւն եւս պահ[ող]աց սմին, զի ոչ գոյր ի տե­ղիս մեր քաջ օրի­նա­կ­օղ, իսկ որք գտան եւ ձեռ­նա­մուխք եղեն սո­րին, մի քան զմի չըն­չին եւ վտի­տն էին` եթէ ըն­թերց­մամբ գրոց, եւ եթէ գր­չու­թեան ար­հես­տից, զի զինչ գտանք նո­ցին, զկար նո­ցին այս էր:

Այս եղեւ յա­ւուրս ան­իշ­խա­նու­թեան եւ ան­մի­ա­բա­նու­թեան ազ­գիս մեր, որ վասն հա­կա­ռա­կու­թեան ու­մե­մն Եղի­ա­զա­րու ան­կեալ էր աղ­մուկ եւ խռո­վու­թիւ­նս մեծ ի մէջ Տա­նս Արե­ւե­լեաց եւ ի մէջ Տա­նն Արեւ­մ­տեաց, որ զի տի­րող ազ­գիս մեր: Եւ յա­ջորդ սուրբ Լու­սա­ւոր­չին, ահա Զ եւ Է ամ եղեւ յա­ղա­գս այսմ խռո­վու­թեան ելեալ-գնա­ցեալ է ի Կոս­տան­դին­պօ­լիս առ թա­գա­ւոր­քն: Եւ որ­քան հնարս կու հնա­րէ, ոչ լի­նի ար­մա­տա­ցեալ եւ հա­մա­ռեալ խռո­վու­թեա­նս եր­բէք ինչ խա­ղա­ղու­թիւն: Մի­թէ Տէրն մեր ին­քն խա­ղա­ղա­րար եւ փր­կի­չն Քրիս­տոս խա­ղա­ղա­ցուս­ցէ եւ սէր, հաշ­տու­թեան տա || (269ա)ցէ նո­ցա եւ ազ­գիս:

Բայց գրե­ցաւ գիր­քս այս ի սուրբ ուխ­տս Ագու­լեաց, ի վա­նս Սուրբ Թով­մա առա­քե­լոյն, ի դրան Սուրբ Քրիս­տո­սա­փո­րի, ի կա­թ­ու­ղի­կէ եկե­ղեց­ւոյ, որ յայսմ ամի յա­ղա­գս նո­րոգ­ման սկիզ­բն եղեւ եկե­ղեց­ւոյն եւ վան­քին շի­նու­թեան: Եւ Հո­գին սուրբ առաջ­նոր­դա­կից տա­ցէ խա­ղա­ղու­թեամբ կա­տա­րու­մն սո­ցա եր­կո­ցունց, եւ որք պատ­ճառք լի­նին սո­ցին շի­նու­թեան­ցն, աստ եւ ի հան­դեր­ձեալ յար­քա­յու­թեան մի­ոյն հա­րիւ­րա­պա­տիկ եւ Ռ (1000) - պա­տիկ եւ բիւ­րա­պա­տիկ վար­ձս ի Քրիս­տո­սէ ըն­կա­ցին եւ զե­կե­ղե­ցեա­ւս այս­ւիկ վե­րին եկե­ղեց­ւոյ մտին ար­ժա­նաս­ցին հան­դերձ սի­րե­լեօք եւ ամե­նայն հա­ւա­տա­ցե­լեաւք. ամէն:

Բայց գրե­ցաւ ձե­ռամբ Բ եւ Գ քար­տու­ղա­րի եւ Ղա­զա­րու նո­րա­գոյն քա­հա­նա­յի Ագու­լե­ցոյ ման­կա­գու­նի եւ կա­րի յոյժ շէ­կա­մա­զի, որ լրու­մն սա էած այսմ գր­քի: Յա­ւէտ կա­րո­ղու­թիւն Տէրն մեր եւ Հո­գին Սուրբ Աս­տուած սմա տա­ցէ. ամէն:

Եւ եղեւ ի կա­թո­ղի­կո­սու­թեան տեառն Յա­կո­բայ սր­բա­զա­նի եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեան Պար­սից Եր­կ­րորդ Շահ Սը­լէ­մա­նին եւ առաջ­նոր­դու­թեան Տա­նս Գող­թ­նեաց Պե­տ­րո­սի առա­քի­նի եւ սր­բա­սէր րա­բու­նա­պե­տի, յա­ւէտ իս­կա­կան բա­նին ||(269բ) քա­րո­զո­ղի եւ կա­րի բնա­խաւ­սուն, յոյժ մա­կա­ցու իմաս­տա­սի­րի:

Եւ եղեւ թվա­կա­նիս Հա­յոց Ռ-երոր­դի Ճ-երոր­դի եւ ի Ի-երոր­դի (1671): Քան­զի ես եւ իսկ ան­յի­շե­լի անուն Գրի­գոր ան­ար­ժան եւ մե­ղու­ցեալ ծա­ռ­այս Աս­տու­ծոյ, երես ան­կեալ աղա­չեմ զձեր սր­բու­թիւ­նսդ, ո՜վ սուրբ մա­ն­կունք առա­գաս­տի եւ որ­դիք վե­րի­նն Երու­սա­ղե­մի, հարք սուրբ եւ վար­դա­պետք, քա­հա­նայք պա­տուա­կանք եւ ամե­նայն ուխ­տի մա­ն­կունք եկե­ղեց­ւոյ, յո­ժա­րու­թեամբ եւ ախոր­ժա­նօք ըն­կալ­ջիք զսա­կաւ ըն­ձ­այս իմ իբ­րեւ զայր­ւոյն խէ­րե­ւէշն եւ յի­շես­ջիք ի սուրբ եւ ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր զիս` զեղ­կե­լիս, եւ զհան­գու­ցեալ ծն­օ­ղսն իմ, եւ զեղ­բարս կեն­դա­նիս` զպա­րոն Ովա­նեսն եւ զպա­րոն Մար­գա­րէն եւ զհա­մա­խոհ սի­րե­լի Սա­հա­կն, եւ զայլ ազգ եւ ազի­նսն իմ` զկեն­դա­նիս եւ զնն­ջե­ցեա­լսն, եւ զվար­դա­պե­տսն իմ եւ զու­սու­մ­նա­կիրսն, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շես­ցէ իւ­րով ողոր­մու­թեամ­բն եւ քաղ­ց­րու­թեամ­բն: Եւ որք ըն­թեռ­նուն կամ ըն­դաւ­րի­նա­կեն եւ կամ աւկ­տին ի հո­գե­ւոր եւ ի ծաղ­կա­ւետ բու­րաս­տա­նէ աս­տի եւ ի հր­ճուա­լի եւ յու­րա­խա­րար դրախ­տէս` կր­թե­լով պա­տուա­կան քան զա­մե­նայն զնիւ­թս աշ­խար­հիս || (271ա) զան­մա­հա­կան պտուղն, որով զմայ­լեալ պա­րա­րին եւ զուար­ճա­նան ի քաղ­ց­րու­թեանց սո­րա` ըն­թերց­մամբ վեր­ծա­նու­թեան ոգիք եւ միտք ըն­թեր­ցո­ղա­ցն, նմա­նա­պէս եւ լսո­ղա­ցն, եւ նո­քա առա­ւել պար­տին յի­շել զմեզ աղաւ­թիւք եւ հո­գե­ւոր սի­րով, զի հո­գե­լից եւ մեղ­սա­քա­ւիչ են այս վար­դա­պի­տու­թիւն եւ ամե­նե­ցուն աւ[գ]տա­կար, քան­զի բժշ­կա­րան են հոգ­ւոց եւ լու­սա­ւո­րիչ մտաց եւ մաք­րու­թիւն ան­ձանց, որով եւ զձեզ լու­սա­ւո­րես­ցէ Քրիս­տոս Աս­տուած մեր եւ մաք­րես­ցէ յա­մե­նայն աղ­տոյ մե­ղաց եւ ամե­նայն սր­բոց եւ սի­րո­ղաց փա­ռա­ւո­րես­ցէ: Եւ որ զմեզ ցա­ւա­կ­ցա­բար եւ սր­տի մտաւք յի­շես­ցէ` եթէ այժմ, եւ եթէ զկ­նի ան­ցե­լոց ժա­մա­նա­կաց, եւ ին­քեանք իսկ յի­շեալ եւ աւր­հ­նեալ եղի­ցին յԱս­տու­ծոյ եւ ի մէնջ: Եւ առ հա­սա­րակ յի­շո­ղացտ եւ յի­շե­ցե­լո­ցս ողոր­մես­ցի ամե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն` Հայր եւ Որ­դի եւ Հո­գին Սուրբ, որում ամե­նայն փա՜ռք եւ պա­տիւ, պաշ­տաւն եւ եր­կր­պա­գու­թիւն այժմ եւ միշտ եւ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն:

Սար­գիս գր­չի ձեռ­քով գրուած սոյն յի­շա­տա­կա­րա­նից

կտ­րուած-հա­նուած է 3 թերթ եւ փո­խա­րի­նուած նո­րե­րով (268ա-

70բ), այն էլ սխալ տե­ղա­դր­մամբ: Կար­դալ` 264ա-7բ, 270աբ,

268ա-9բ, 271աբ: Մի­ջա­մ­տու­թիւ­նը հա­ւա­նա­բար նպա­տակ է

ու­նե­ցել յի­շա­տա­կա­րա­նի պատ­մա­կան հա­տուա­ծի մէջ

փո­փո­խու­թիւն­ներ կա­տա­րել: Այդ է ցոյց տա­լիս յա­ջորդ

յի­շա­տա­կա­րա­նը, որը սոյ­նի տրա­մա­բա­նա­կան

շա­րու­նա­կու­թիւ­նն է:

273բ Արդ, աղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք լու­սա­ւո­րիք յո­գե­լից պա­տուի­րա­նա­ցս յայս­ցա­նէ, յի­շես­ջիք զյա­ռա­ջա­սա­ցեալ ստա­ցող գրո­ցս` զԽա­չա­տուր վար­դա­պե­տն, եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր եւ զեղ­բարս ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր: Նա­եւ զնուաստ աշ­խա­տ­օ­ղս` Սար­գիս, եւ զիմ ծն­օ­ղսն յի­շես­ջիք ցա­ւա­կ­ցա­բար եւ ասաս­ջիք` եթէ Տէր Յի­սուս Քրիս­տոս, ողոր­մեա ամե­նե­ցուն, որք յի­շա­տա­կեալք աստ: Եւ որք յի­շեքդ, եւ դուք լի­ջիք գո­վե­լիք ըստ որ շա­հե­ցուն զտասն քան­քարն ազ­նիւ կար­դա­ցեալ ի Տեառն, եւ տա­սան­ցն քա­ղա­քաց լի­նի­ջիք շա­հա­պետք: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յ[աւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ամէն]:

404բ Արդ ի կա­տա­րել ձե­ռա­կեր­տիս... որ ար­ժա­նի արար զի­մս նուաս­տու­թիւն հա­սա­նել ի վեր­ջին գի­ծս:

3. 405ա [Ղա­զար գր­չի, նօ­տր­գիր] Փա՜ռք... Շնոր­հօք Տեառն սկ­սա եւ ողոր­մու­թեամբ նո­րին կա­տա­րե­ցի զմա­տեա­նս սուրբ, որ կո­չի Զգօն, զոր ասա­ցեալ է սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ հայ­րա­պի­տին` քե­ռոր­դոյ սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին: Ընդ նմին եւ գրե­ցի եւ զԵփ­րե­մս կտա­կաց ի լու­սա­ւո­րու­թիւն ման­կանց Սի­ո­նի եկե­ղե­ցոյ: Բայց գրե­ցաւ սա ի սուրբ ուխ­տս Ագու­լեաց Սր­բոյ Քրիս­տա­փո­րի ի վե­րին եկե­ղեց­ւոյ, ընդ հո­վա­նեաւ Սր­բոյ Առա­քե­լոյ Թու­մա­յի, ձե­ռամբ Ղա­զար անար­հեստ եւ տկար քար­տու­ղա­րի, ի խն­դ­րոյ ու­մե­մն Գրի­գոր եւ եթ աբե­ղա­յի, որ զե­տե­ղեալ հանգ­չի այժ­մս ի վա­նս մեր Սուրբ Առա­քե­լոյս Թու­մա­յի, ի թուա­բե­րու­թեան նար­դեան ամա­նա­կի ՌՃ եւ ի Ի (1671) երոր­դի եւ յա­ռաջ­նոր­դու­թեան տեառն Պե­տ­րո­սի քաջ հռե­տո­րի, գե­ղեց­կա­բան եւ հան­ճա­րեղ րա­բու­նա­պի­տի, որ խնա­մա­ծու եւ ու­սու­ցիչ է այսմ վե­րայ­ձայ­նեալ Գրի­գոր բա­նա­սի­րի: Աղա­չե­լով աղա­չեմ, որ ոք հան­դի­պիք սմա տե­սու­թեամբ կամ օրի­նա­կե­լով եւ կամ օգ­տա­կա­րու­թեամբ իւիք ինչ իրօք, յի­շես­ջիք զմեզ ի տէրն Յի­սուս Քրիս­տոս, որ եւ զմեզ եւ զա­մե­նե­սեա­նսդ յի­շես­ցէ ին­քն Քրիս­տոս յար­քա­յու­թեա­նն ի միւ­սան­գամ գա­լս­տեա­նն իւ­րոյ: Նա­եւ յի­շե­ցէք զմի­ա­բան եղ­բարք սուրբ վա­նի­ցս` զՄով­սէս վար­դա­պե­տն, զտէր Սար­գիսն, զտէր Ման­կա­սարն, զտէր Թու­մա­նն, զտէր Յո­հա­նն, զտէր Պօ­ղոսն, զտէր Յով­սէ­փն, ընդ նմին եւ զսար­կա­ւագ` գե­ղեց­կա­յար­մար տա­նս մա­տա­կա­րար եւ կա­րի ժիր սպա­սա­ւոր Յա­րու­թիւ­նն եւ զԲար­սեղ տեր­ձի­կն, Եղի­եան, Իշ­խա­նն, Լա­լիկ հաց­տն­տեսն եւ զԳաս[պար] մա­րա­նա­պե­տն եւ զՄ­կր­տիչ պա­պն եւ զՄար­գա­րայ դռ­նա­պա­նն եւ այլ սպա­սա­ւորք տա­նս, որ յա­նուն Տեառն ժո­ղո­վեալ են, եւ զսու­տ­ա­նուն կազ­մա­րար Գա­լուս­տս: Յի­շողն զմեզ յի­շեալ լի­ջին առա­ջի ահա­ւոր մեծ ատե­նին. ամէն:

526ա (Նօ­տր­գիր) Փա՜ռք... Որ ըստ ան­բաւ բա­րե­րա­րու­թեան իւ­րոյ նա­խա­խ­նա­մեալ խնա­մար­կէ յա­մե­նայն արա­րա­ծս. Ուս­տի եւ մար­դիկք եղեն ցան­կա­ց­օղք մե­ծու­թեան եւ փա­ռաց... հար­կեալ || (526բ) շար­ժե­ցան մար­մ­նա­սէրք ի մար­մ­նա­ւորսն. Եւ աս­տուա­ծա­սէրք ի հո­գե­ւորսն...

Վասն որոյ եւ ես` յետ­նեա­լս ի բա­նա­սի­րաց եւ ծա­ռայ ծա­ռա­յից աս­տուա­ծա­սի­րաց բա­նին Աս­տու­ծոյ բա­զում ըղձ­մամբ ցան­կա­ցող եղէ այսմ աս­տուա­ծա­շունչ կտա­կիս, որ կո­չի Զգօն, Տեառ­նէ լի իմ­աս­տու­թեան բան, է ասաց­ւած սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ հայ­րա­պի­տին, աբա­բա (=աբ­բա) Եփ­րե­մին, նա­եւ վերջ սո­ցին եդաք զպէս­պէս հարց­մու­նս պի­տա­նիս եւ կա­րի գե­ղե­ցի­կս, որ­պէս զի ըն­թեր­ցողք սո­ցին ցն­ծու­թեամբ եւ ու­րա­խու­թեամբ, վա­յել­չա­պէս յու­սով, ան­տա­նե­լի խն­դու­թեամբ լց­ցին: Եւս դար­ձեալ ու­նի պա­րու­նա­կեալ յին­քեան մե­ծա­խորհ­տիւ, յա­ւետ իմ­աս­տու­թեամբ եւ պատ­շաճ յար­մա­րու­թեամբ զկար­ճա­ռօտ մեկ­նու­թիւ­նս Աս­տուա­ծա­շն­չին եւ զայլ հարց­մանց եւ մեկ­նու­թեանց հա­ւա­քեալ ի մի, զորս (1 տող բաց): Այլ եւ կա­տա­րեալ զԳիրս մար­դա­կազ­մու­թեան եւ Պատ­կե­րա­ցու[ցու]թեան եւ կա­րի գե­ղե­ցիկ ճառս ներ­բո­ղեան սուրբ Աս­տուա­ծած­նին եւ Յով­հան­նու Կա­րա­պի­տին եւ զայ­լս, որ ի սմայ է: Եւ շար­ժեալ ի բաղ­ձա­նաց սր­տիս` ստա­ցայ || (527ա) զայս գիրս յի­շա­տակ հո­գոյ իմոյ եւ ծնո­ղաց իմոց` Մել­քո­նին եւ Սա­հաթ­մէ­լի­քին, եւ եղ­բար­ցն իմոյ` պա­րոն Ովա­նի­սին, պա­րոն Մար­գա­րին եւ Սա­հա­կին, զոր տէր Աս­տուած տա­ցէ խա­ղա­ղու­թեամբ եւ ի Քրիս­տոս կալ-մնալ յա­ւէտ խն­դու­թեամբ զկեա­նս նո­ցին: Քան­զի ստա­ցաք զայս, որ­պէս զի եղի­ցի սա ի քա­ւու­թիւն մե­ղաց մե­րոց եւ յի­շա­տակ բա­րեաց ի դրու­նս սուրբ եկե­ղե­ցոյ եւ ի վա­յել­չու­թիւն ման­կանց Սի­ո­նի, ի փառս Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ: Եւ յոր­ժամ գտի զգան­ձս զայս փա­փա­գե­լիս եւ ետու գրել զսա ոչ քա­ջա­բան քար­տու­ղա­րաց, վասն զի ի տե­ղիս մեր այլ ոչ գոյր առա­ւել, քան զսո­քա, ան­մե­ղա­դիր լի­նի­ջիք: Ի թուա­կան Աբե­թա­կան տոհ­միս էր ՌՃ եւ Ի (1671), ի թա­գա­ւո­րու­թեան Պար­սից ար­քա­յին Շահ Սլէ­մա­նին Եր­կ­րոր­դի եւ ի հայ­րա­պե­տու­թեան գե­րամ­բարձ Աթո­ռոյն Էջ­մի­ած­նա տէր Յա­կոբ կա­թո­ղի­կո­սի:

Եւ արդ, աղա­չեմ զձեզ, ո՜վ հան­դի­պողք մա­տե­նիս եւ ըն­թեր­ցողք աս­տուա­ծայ­նոյ կտա­կիս եւ վա­յե­լողք յայսմ քրիս­տո­սա­էջ բու­րաս­տա­նիս եւ ամե­նու­նակ դրախ­տիս, յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս զԳ­րի­գոր եւ եթ պաշ­տօ­նա­տար կրօ­նա­ւորս, որ ստա­ցեալ զսա, եդի ի դրու­նս եւ ի գա­ւի­թս սր­բոյ Սի­ո­նի եւ յու­րա­խու­թիւն եւ ի զուար­ճու­թիւն բա­րե­սէր ման­կանց ըն­թեր­ցո­ղի` առ ի բա­րե­խօ­սու­թիւն եւ ի թո­ղու­թիւն մե­ղաց եւ յան­ցա­նաց յան­ձին իմոյ բազ­մա­մե­ղի, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք առա­ջի ամե­նա­կե­ցոյց գա­ռի­նն Աս­տու­ծոյ յա­ւուրն անե­րե­կի եւ ար­ժա­նա­ւոր լի­ջիք լսել ու­րա­խա­րար եւ երա­նա­ւէտ բար­բա­ռոյ յայ­նմ ձայ­նի, որ ասէ. Եկայք, օր­հ­նեա՜լք Հօր իմոյ, ժա­ռան­գե­ցէք ձեզ ար­քա­յու­թեա­նն ան­վաղ­ճա­նի. ամէն: Եղի­ցի եւ եղի­ցի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

268բ (Մես­րոպ ար­քե­պս. Սմ­բա­տեան­ցի ձեռ­քով) Սոյն­պէս է եւ յայսմ 1884 ամի, զի Մկր­տիչ կա­թո­ղի­կոսն Կի­լի­կի­ոյ (Սը­սոյ) ըստ ամե­նայ­նի հա­կա­ռակ վա­րի կա­թո­ղի­կո­սին Էջ­մի­ած­նի եւ պատ­րի­ար­քին Կ. Պօ­լ­սոյ:

Վրան գծեր քա­շուած եւ գրուած. «Աւա­նակ»:

270բ Յի­շե­ցէք եւ զՆա­խի­ջե­ւան­ցի Մես­րովբ եպիս­կո­պոսն Սմ­բա­տեանց` ժո­ղո­վող յի­շա­տա­կա­րանց ձե­ռա­գիր մա­տե­նից, ի 1884 ամի:

Վրան գծեր քա­շուած:

525բ Ըն­թեր­ցողք, յի­շե­ցէք նա­եւ զժո­ղո­վո­ղս ազ­գա­յին հնու­թեանց եւ յի­շա­տա­կա­րա­նաց եւս եւ բե­ւե­ռա­ձեւ ար­ձա­նա­գ­րու­թեանց, զմի­ա­բա­նս Սր­բոյ Էջ­մի­ած­նի` զՄես­րովբ եպս. Սմ­բա­տեանց Նա­խի­ջե­ւան­ցի, որ ի 1850 ամէ լի­նե­լով ի Սուրբ Էջ­մի­ա­ծին, երից քա­հա­նա­յա­պետ կա­թո­ղի­կո­սաց սպա­սա­ւո­րե­ցի այլ եւ այլ ազ­գա­յին եւ եկե­ղե­ցա­կան պա­շտա­մամբ, այն է` Ներ­սի­սի Ե, Մատ­թէ­ո­սի Ա եւ Գէ­որ­գայ Դ Կ.Պօ­լ­սե­ցոյ, յոր­մէ ձեռ­նա­դ­րե­ցայ յե­պիս­կո­պոս ի 1872 ամի մար­տի 15: Ի պատ­ճառս շի­նե­լոյ Գէ­որգ կա­թո­ղի­կո­սի զճե­մա­րա­նն եւ զթան­գա­րա­նն Սր­բոյ Էջ­մի­ած­նի` գե­րա­զան­ցեաց քան զբա­զու­մս: Գրե­ցաւ ի 1884 ամի, ապ­րի­լի 1-ն:

Վրան գծեր քա­շուած եւ գրուած. «Մի՛ յի­շէք զսա, զի ապա­կա­նիչ է եղեալ բո­լոր գրեանց մի­մո­սու­թեամբ իւ­րով:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1է, 271բ, 525բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Պե­տ­րոս վար­դա­պետ ՌՃ­ԾԵ (1706): 1է, 140ա, 525բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Պե­տ­րոս վար­դա­պետ:

Գր­չա­փորձ` 1ա Նա­րե­կա­ցուն է..., 525ա Յի­շա­տա­կա­րան է գրոց..., 527բ Յի­շա­տա­կա­րան է. ա... լ: Պահ­պա­նակ Աբ Առանց ստեղ­ծո­ղիդ...:

498

ՅԱ­ԿՈԲ ՄԾ­Բ­ՆԱ­ՑԻ, ԶԳ0Ն ԳԻՐՔ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 168. չգ­րուած` 167ա-8բ: ՊՐԱԿ` Ա -ԺԴ 12 (Դ 13, Զ 10, Ը 17, ԺԴ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, «F. V. լու­սա­դ­րոշ­մով: Մե­ծու­թիւն` 21,2 16,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (տար­բեր գր­չու­թեամբ` Ա. 2ա-41բ, 44ա-62բ, 64ա-6բ, 68ա-87բ, 97ա-124բ, Բ. 1աբ, 42ա-3բ, 63աբ, 88ա-96բ, 125ա-66բ: Նմուշ` 58ա): ՏՈՂ` 25(Ա), 23(Բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, սպի­տակ թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թր­ջուած 88-9, 125-68, պատ­ռուած 91-2: Կազ­մի թի­կուն­քը վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-126ա Գիրք, որ կո­չի Ըզ­գօն, ա­րա­րեալ սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տին, ըստ խն­դ­րոյ սր­բոյն Գրի­գո­րի մե­րոյ Լու­սա­ւոր­չին, ներ թուում կե­նա­րա­րին ներ­մար­մ­նու­թեան ԳՃ եւ հն­գին

-1բ Ցանկ գրք­կա­նս -Ա. Վասն հա­ւա­տոյ... Թ եւ Ժ. Վասն հա­կա­ռա­կու­թեան ի հեր­ձուա­ծոց:

Ցան­կում ճա­ռերն ու­նեն միա­ս­նա­կան հա­մա­րա­կա­լում` Ա -ԺԹ:

-2աբ Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն թղ­թոյս: Թուղթ սր­բոյն Գրի­գո­րի մե­րոյ Լու­սա­ւոր­չին առ սուրբ Յա­կոբ Մծ­բ­նայ ե­պիս­կո­պոսն -Բայց քեզ, սի­րե­լի իմ, հարց եւ խն­դիրս ե­տու... թէ որ­պի­սի գործ պի­տոյ է այսմ հա­ւա­տոյ մե­րոյ, եւ հան­գուս­ցես զիս: Վերջ թղ­թոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին:

1. 2բ-78բ Սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ ե­պիս­կո­պո­սի Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն սր­բոյն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին: [Հա­տոր ա­ռա­ջին]

ա. 2բ-9բ Վասն հա­ւա­տոյ: Ճառ ա­ռա­ջին -Զթուղթ հրո­վար­տա­կի քո ըն­կա­լայ ես...

բ. 9բ-18ա Վասն օ­րի­նա­կի սի­րոյ: Ճառ եր­կ­րորդ -Հա­ւա­նու­թեամբ ա­մե­նայն օ­րէնք եւ մար­գա­րէք...

գ. 18ա-26ա 0րի­նակ պա­հոց: Ճառ եր­րորդ -Ընտ­րեալ են պահք սուրբք ա­ռա­ջի Աս­տու­ծոյ...

դ. 26ա-32ա 0րի­նակ ա­ղօ­թից: Ճառ չոր­րորդ -Սր­բու­թիւն սր­տի է ա­ղօթք ա­ռա­ւել...

ե. 32բ-42ա Յա­ղա­գս պա­տ­ե­րազ­մի: Ճառ հին­գե­րորդ: 0րի­նակ պա­տ­ե­րազ­մի - Այս հոգք խոր­հր­դեան ան­կա­նի ինձ յայսմ ժա­մա­նա­կի...

զ. 42ա-52բ Ճառ վե­ցե­րորդ. 0րի­նակ ուխ­տա­ւո­րաց -Ի­րա­ւի է բա­նս, զոր ա­սե­մս...

է. 52բ-61ա Ճառ Եօթ­նե­րորդ. 0րի­նակ ա­պ­աշ­խա­րու­թեան - Ան­պարտ միմ­իայն է յա­մե­նայն ծնուն­դս...

ը. 61ա-8ա Ճառ ու­թե­րորդ. Վասն յա­րու­թեան մե­ռե­լոց -Հա­կա­ռա­կու­թիւնք հա­նա­պազ վասն այ­սր լի­նին...

թ. 68ա-74բ Ճառ ին­նե­րորդ. Վասն խո­նար­հու­թեան -Բար­ւոք է խո­նար­հու­թիւն յա­մե­նայն ժամ...

ժ. 74բ-8բ Ճառ տաս­նե­րորդ. Վասն հո­վուաց -Նս­տին հո­վիւք ի գլուխ հօ­տի... զվար­ձս ի Տեառ­նէ ան­տի տա­նն ըն­դու­նին:

2. 78բ-126ա Ճառք սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տին ընդ­դէմ հրէ­ից` գրեալ առ սուր­բն Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րի­չն մեր: Հա­տոր եր­կ­րորդ (ջն­ջուած):

ա. 78բ-86ա Ճառ Ա. Վասն թլ­պա­տու­թեան -Իբ­րեւ օր­հ­նեաց Աս­տուած զԱբ­րա­համ...

բ. 86ա-93բ Ճառ եր­կ­րորդ. Վասն Զատ­կաց -Ետ սուր­բն հրա­ման Մով­սի­սի առ­նել զԶա­տի­կն...

գ. 93բ-9բ Ճառ եր­րորդ. Վասն շա­բա­թու` ընդ­դեմ հրէ­ից -Հրա­մա­յեաց Տէր Մով­սի­սի ծա­ռա­յի իւ­րոյ...

դ. 99բ-105բ 0րի­նակ ցու­ցա­նե­լի ընտ­րու­թեա­նն կե­րա­կ­րոց: Ճառ չոր­րորդ -Յոյժ ի­մն եր­կու­ցեալ աստ ան­դին...

ե. 105բ-9բ Ճառ հին­գե­րորդ. [Վասն հե­թա­նո­սա­ցն մտա­նե­լոյ փո­խա­նակ ժո­ղո­վր­դեա­նն հրէ­ից. ցան­կից` 1ա] -Կան­խաւ կո­չե­ցեալք է­ին հե­թա­նոսք...

զ. 109բ-14բ Ճառ վե­ցե­րորդ. Ցու­ցա­նի, թէ Քրիս­տոս է որ­դի Աս­տու­ծոյ -Պատ­ճէն բա­նից ընդ­դէմ հրէ­ից...

է. 114բ-9ա Ճառ եօթ­նե­րորդ. 0րի­նակ ցու­ցա­նե­լի ընդ­դէմ հրէ­ից` վասն կու­սու­թեան եւ սր­բու­թեան -Կամ է ինձ, սի­րե­լի իմ, ի հար­կէ, զի տաց քեզ...

ը. 119ա-26ա Ճառ ու­թե­րորդ. Յան­դի­մա­նու­թիւն ընդ­դէմ հրէ­ից` վասն զի ա­սեն, թէ` Կայ մեզ ժո­ղո­վիլ -Բար­բառ սուրբ Աս­տու­ծոյ ե­ղեւ Մով­սի­սի եւ ա­ռա­քե­լոց զնա հա­նել զժո­ղո­վուրդ... Վասն այ­սո­րիկ ե­կաց Դա­րեհ յԱ­ռա­ջին Թա­գա­ւո­րու­թեան անդ, որ­պէս­զի կա­տա­րի­ցի տե­սի­լն: Թուղթք սր­բոյն Յա­կո­բայ Մծ­բ­նայ առ սուր­բն Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ:

Գր­չից` 126ա «Ու­շիմ ըն­թեր­ց­օղ, թէ­պէտ այս ճառ, որ հե­տե­ւի, ոչ ի­ցէ գրե­ցեալ առ Լու­սա­ւո­րի­չն մեր, սա­կայն զի մե­ծի առն վի­պէ, ոչ հա­մա­րիմ ա­ն­օ­գուտ լի­նել, թէ ստո­րա­յա­րի­ցի զկ­նի թղ­թոց նո­րին պա­տաս­խա­նա­տ­րա­կա­նաց` հարց­մանց սր­բոյ Լու­սա­ւոր­չին մե­րոյ ո­րով­հե­տեւ զբա­զում ինչ յին­քեան պար­փա­կէ ի շի­նու­թիւն մեր:

3. 126ա-66ա Ճառ մի Վասն հա­կա­ռա­կու­թեան եւ հեր­ձուա­ծոց, որք լի­նին ընդ գա­ւառս ու­րեք, եւ վասն հպար­տու­թեան եւ ամ­բար­տա­ւա­նու­թեան եւ վասն մար­տի մա­քառ­ման բար­ձ­րա­ձ­գու­թեան գլ­խա­ւոր իշ­խա­նու­թեան - Առ­ցուք զխոր­հուրդ ի մէջ հա­սա­րա­կաց մտօք... Եւ մա­ն­կունք խա­ղա­ղու­թեան, եղ­բարք Քրիս­տո­սի, որ­դիք եր­կ­նա­ւոր Հօրն` ժա­ռան­գե­լոց են զար­քա­յու­թիւն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

166բ (Բ գր­չի) Փա՜ռք ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան` Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ, որ ար­ժա­նի ա­րար զա­ն­ար­ժա­նս առ ի գծա­գ­րել ա­թե­նա­բուխ, հո­գէ­ներկ գիր­քս սր­բոյն Մծ­բ­նայ հայ­րա­պե­տին` ըս­քան­չե­լի առն Աս­տու­ծոյ, ո­րոյ ճա­շա­կ­օղ­քն ի մա­տէ­նէս միշտ ա­թե­նա­սա­ղարթ, կա­նա­չա­տե­րեւ, յոր­ժամ ի ուղ­ղա­փա­ռու­թիւ­նն բեղ­մ­նա­ւո­րեալ մնան, վասն զի էր գու­մար­տակ սր­բոց հայ­րա­պե­տա­ցն ի ժո­ղովն սուրբ Նի­կի­ոյ հիաս­քանչ տես­լեամբ, որ­պէս յայտ է ի պատ­մու­թե­նէն Յայս­մա­ւու­րաց, ի դէմ սուրբ թա­գա­ւո­րին Կոս­տանդ­իա­նո­սի, ի հրա­նիւ­թի­ցն ակ­նե­րեւ սպա­սա­ւո­րեալ: Ա­պա ու­րե­մն այս­պի­սի հո­գե­լից եւ հո­գե­պա­տում յառ­նէ Աս­տու­ծոյ է ա­սա­ցեալ Հոգ­ւով Սր­բով բանք հա­ւա­տոյ եւ օ­րի­նաց եւ հաս­տա­տու­թեան լու­սոյ` հա­ճոյ Աս­տու­ծոյ, ո­րոյ հե­տե­ւ­օղ­քն շաւ­ղօք միշտ ան­թիւր ըն­թա­նան ի ճա­նա­պար­հս Տեառն:

499

ՅԱ­ԿՈԲ ՄԾ­Բ­ՆԱ­ՑԻ, ԶԳ0Ն ԳԻՐՔ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 158. չգ­րուած` 1աբ, 157ա-8բ: ՊՐԱԿ` Ա -ԺԹ 8 (Ա, Ժ, ԺԲ, ԺԳ 9, ԺԹ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ (տար­բեր: Սպի­տակ` 1-19, դեղ­նա­ւուն` 20-158): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,5 14,6: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (տար­բեր գր­չու­թեամբ: Ա` 2ա-19բ, Բ` 20ա-156բ: Նմուշ` 78ա): ՏՈՂ` 24-26 (Ա), 23-30 (Բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ (Ա` կա­պոյտ, մասն պահ­պա­նա­կի, Բ` դեղ­նա­ւուն, մասն ԺԹ պրա­կի), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` սկզ­բում 1 թերթ կա­պոյտ թուղթ, «"ԸԵ 18 լու­սա­դ­րոշ­մով, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

2ա-156բ [Գիրք, որ կո­չի Զգօն...]

Տե՛ս Հմր 498. 1ա-166ա. Ցանկ/չիք: Յռջբ./2աբ: 6 1. ա/2բ-12ա:

բ/12ա-23բ: գ/23բ-31ա: դ/31բ-8ա: ե/38ա-49ա: զ/49ա-60բ:

է/60բ-70ա: ը/70ա-9բ: թ/79բ-87ա: ժ/87ա-91բ: 6 2. ա/92ա-101ա: բ/101ա-3բ (ընդ­հատ­ւում է. «... ել խմոր հե­թա­նո­սու­թեան

ընդ ա­մե­նայն եր­կիր. շար. տե՛ս 148բ «Լու՛ր դու, սի­րե­լի՜ իմ,

վասն Զատ­կիս..., ուր կր­կին ընդ­հատ­ւում է. «... վասն

մե­ծա­ւորս այ­սո­րիկ ա­ռա­ջին. լրաց­ման հա­մար տե­ղը բաց):

գ/103բ-11ա: դ/111ա-9ա: ե/119ա-23բ: զ/123բ-32ա (կրկ. 149ա-56բ): է/132ա-3բ: ը/138բ-48բ (կից տե՛ս 6 2. բ, 6 2. զ): 3/չիք:

-1ա [Գովք գրոյս] -Զգօն ա­սեն զա­նուն գր­քոյս,/ Զի ըն­թեր­ցո­ղին տայ զմեծ լոյս` (Լի­նել զգոն ի հա­ւա­տոյս), նա­եւ ի սէր ա­մե­նա­լոյս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1ա Ի 1817, յամ­սեա­նն հօգ­տեմ­բե­րի 30, յե­րե­կո­յան պա­հու, եր­կ­րոր­դում ժա­մու ե­ղեւ գրաւ կե­նաց տեառն Դաւ­թի սր­բա­զան կա­թ­ու­ղի­կո­սի Ա­մե­նայն Հա­յոց Տփ­խի­սեց­ւոյ, զո­րոյ զպա­տուա­կան դին ամ­փո­փե­ցին մե­ծաւ հան­դի­սիւ ի գե­րեզ­մա­նա­տան Սր­բոյն Գա­յեա­նեայ, ի նոյն ա­մի ամ­սեան 1 նո­յեմ­բե­րի:

149բ Գիր­քս ի­մն է. Թէ­քիր­տա­ղու բե­րել տվի (Գրուած է Աբ­րա­համ կթղ-ի ձեռ­քով եւ կն­քուած ան­ձ­նա­կան կնի­քով)` Աբ­րա­համ կա­թո­ղի­կոս. ՌՃՁԴ (1735):

157բ Յի­շա­տա­կե­ցաւ այս գիրս տի­րա­ցու Պօ­ղո­սին ի Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին:

158բ Տէր Ա­ւա­քի որ­դի Ստե­փան­նոս այս սուրբ գիր­գս ըն­թերձ­մամբ վեր­ջա­ցու­ցի, որ կո­չի ա­նուն սո­րայ Զգօն, ի փառս Աս­տու­ծոյ եւ ի պա­տիւ սր­բոյն Յա­կո­բայ. 1822:

Գր­չա­փորձ` 1բ 0գնեա, Հո­գիտ Սուրբ Աս­տուած ճշ­մա­րիտ: Որ օգ­նեա: Մրա­փորձ ա­րա­րի:

500

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

[ԿԻ­ԼԻԿ­ԻԱ] [ԶԾԴ -1305]

ԳՐԻՉ` Վար­դան (82-9, 92-115, 117, 119-27, 129-271, 273-446, մնա­ցեա­լը լրա­ցուած 1665-ին Սի­օն ա­նա­պա­տում, նո­րո­գող Եղ­իար գր­չի կող­մից): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գրի­գո­րիս կթղ. (Ա­նա­ւար­զե­ցի), որ 1305-ին ըն­ծա­յել է Ե­սա­յի Նչե­ցուն:

ԹԵՐԹ` 448. չգ­րուած` 1ա-3բ, 272աբ, 446բ-8բ: ՊՐԱԿ` նա­խա­պէս Ա-ԻԷ+Ա-Զ, 1665թ. նո­րո­գու­մից յե­տոյ` 1 2 + Ա -Ը 12 (Ա 11, Բ 14, Է 4) + Դ -ԼԳ 12 (Զ 13, ԼԲ 6) + 1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ (նո­րո­գո­ղի` 1-81, 90-1, 116, 118, 128, 272, 447-8): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 22 16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 190ա): ՏՈՂ` 19-26 (խառն. նո­րո­գո­ղի` 23-28): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ (Բ-ի վրայ թա­նա­քով 3 տեղ «Վ): ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` մա­գա­ղաթ 1 + 1 եւ թուղթ 2 + 2 (թեր­թե­կա­լուած 1-2, 447-8):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Լ ու ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-3, 445-8 թեր­թե­րը ցե­ցա­կեր, կար­մ­րա­գիր խո­րա­գ­րե­րը խո­նա­ւու­թիւ­նից խու­նա­ցած եւ հա­զիւ նշ­մա­րե­լի, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, կա­պիչ­ներն ու փա­կան­ներն ըն­կած: Եղ­իա Բա­ստա­մեան­ցի ձեռ­քով 1870-ին լու­սանցք­նե­րում կա­տա­րուած են մա­տի­տա­գիր եւ գր­չա­գիր մի շարք նշում­ներ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 4ա-51բ Թուղթ ընդ­հան­րա­կան Ներ­սէ­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի

ա. 4ա-14ա Առ հա­մաւ­րէն հա­յա­սեռ ա­զի­նս, ո­րոց տես­չու­թիւն հա­ւա­տա­ցաւ նմա ի Տէառ­նէ -[Ն]եր­սէս ծա­ռայ Քրիս­տո­սի եւ ո­ղոր­մու­թեամբ նո­րին կա­թ­ու­ղի­կոս Հա­յոց...

բ. 14ա-23բ Առ կրաւ­նա­ւորս, որ ի վա­նաւ­ր­այս -Եւ արդ, ա­ռա­ջին ընդ գե­ր­աշ­խար­հի­կս...

գ. 23բ-6բ Առ ա­ռաջ­նոր­դս սր­բոց ուխ­տից վա­նա­կա­նաց -Փո­քր ինչ եւ ա­ռաջ­նոր­դացդ...

դ. 26բ-33ա Առ ա­ռաջ­նոր­դս ե­կե­ղե­ցոյ, որ են յաշ­խար­հի, որ կո­չին ե­պիս­կո­պո­սունք -Խաւ­սես­ցուք եւ առ դա­սս ե­պիս­կո­պո­սաց...

ե. 33ա-43բ Առ դա­սս քա­հա­նա­յից -Դար­ձուս­ցուք այ­սու­հե­տեւ զկարգ բա­նիս առ դա­սս քա­հա­նա­յից...

զ. 43բ-8բ Առ իշ­խա­նս, որ ըստ աշ­խար­հի -Փո­փո­խես­ցուք զաս­տուա­ծա­յին պա­տուի­րա­նա­ցն...

է. 48բ-9բ Առ զի­նուո­րաց դա­սս -Խաւ­սիմք ըստ կար­գի եւ առ դա­սս զի­նու­րացդ...

ը. 49բ-50ա Առ քա­ղա­քա­կա­նսդ -Պա­տուէր տամք եւ քա­ղա­քայ­նոցդ...

թ. 50ա-1ա Առ եր­կ­րա­գոր­ծս եւ հա­մաւ­րէն ժո­ղո­վր­դա­կա­նսդ -Լուա­րուք եւ եր­կ­րա­գործք...

ժ. 51աբ Առ կանյս -Պա­տուէր տամք եւ կա­նանց ազ­գի...

«Ընդ­հան­րա­կան թուղթք սր­բոյն Ներ­սի­սի Շնոր­հալ­ւոյ, Ե­րու­սա­ղէմ, 1871, էջ 1-83:

Բ. 52ա-66բ [Թուղթք տեառն Ներ­սի­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց]

ա. 52ա-6ա Ներ­սէ­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Թուղթ ի Սա­մուստ­իա քա­ղաք` Յա­ղա­գս Ա­րե­ւոր­դեաց դար­ձի -[Ն]եր­սէս` ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ, կա­թ­ու­ղի­կոս Հա­յոց...

բ. 56ա-7ա Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի գրեալ Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն պա­տր­իար­գին Ա­սո­րոց տեառն Մի­քա­յէ­լի -[Զ]ուար­թուն եւ զար­իա­գոյն հո­վուա­պե­տի...

գ. 57ա-8բ Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի Թուղթ ի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս` առ ո­մն Պօ­ղոս քա­հա­նայ Հայ­կազն... -[ԶՊ] աւ­ղո­սի` հա­մ­ա­նուն վե­հին, ի քա­ղա­քա­կ­ցի...

դ. 58բ-9բ Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի Առ ե­պիս­կո­պոս եւ վար­դա­պե­տս Հա­յաս­տա­նեայց` Վասն սի­րոյ եւ միա­բա­նու­թեան ընդ յոնյս -[Ն]երս[էս]` նուաստ ծա­ռայ Քրիս­տո­սի եւ ո­ղոր­մու­թեամբ նո­րին կա­թ­ու­ղի­կոս Հա­յոց...

ե. 59բ-61ա Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի Պա­տաս­խա­նի գրոյ ո[ւ]րու­մն, որ գրեալ էր առ նա բա­նս զկ­ծա­նաց յան­դու­գն լր­բու­թեամբ -[Ը]նկա­լաք, զոր ի քէն գիր սի­րոյ եւ յան­դի­մա­նու­թեան...

զ. 61աբ Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի Առ նոյն ժպիրհ -Նիւ­թա­կա­նս հուր...

է. 61բ-2բ Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի Առ նոյն յի­մա­րու­թեամբ եւ հպար­տու­թեամբ լր­բա­ցեալ ո­մն -[Մ] ար­մ­նոյ բժշ­կաց ճար­տա­րու­թիւն...

ը. 62բ-3ա Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի Առ վար­դա­պե­տն Գէ­որգ -[Զ]բնա­ւո­րա­պէս ի­մաս­տ­նոյ ան­ձին...

թ. 63աբ Նո­րին Առ նոյն Գէ­որգ վար­դա­պետ -[Ը]ստ գե­ր­աշ­խար­հայ­նո­ցն սի­րոյ տարփ­ման...

ժ. 63բ Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի Առ նոյն վար­դա­պետ Գէ­որգ -Ի քում գի­տե­լի նե­տից...

ժա. 63բ-6բ Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի սուրբ կա­թ­ու­ղի­կո­սի եւ տի­ե­զե­րա­լոյս վար­դա­պի­տի Գիր շր­ջա­բե­րա­կան, ա­ռա­քեալ ի կող­մա­նս Ա­րե­ւե­լից` ի Կարս... -[Շ]նոր­հօք ա­մե­նա­կա­լին Աս­տու­ծոյ Հօր եւ գթու­թեամբ...

Տե՛ս «Ընդ­հան­րա­կան թուղթք..., էջ 205-229:

Գ. 66բ-239բ [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

ա. 66բ-8ա Պատ­ճառք խն­դ­րոյ միա­բա­նու­թեան թա­գա­ւո­րին Հո­ռո­մոց Է­մա­նուէ­լի եւ սր­բոց կա­թ­ու­ղի­կո­սա­ցն Հա­յոց [Ներ­սի­սի եւ Գրի­գո­րի­սի] թուղթ­քն, զոր գրե­ցին առ մի­մեա­նս -[Մ] ար­գա­րէն Դա­ւիթ յաս­տուա­ծա­յին եր­գս սաղ­մո­սա­ցն ա­ւր­հ­նա­բա­նէ...

բ. 68բ-81ա Գիր հա­ւա­տոյ խոս­տո­վա­նու­թեան Հա­յաս­տա­նեայց ե­կե­ղեց­ւոյ` գրեալ ի Ներ­սի­սէ ար­քե­պիս­կո­պո­սէ, ի խն­դ­րոյ գե­րա­պա­տիւ փե­սա­յի ին­ք­նա­կալ թա­գա­ւո­րի Հո­ռո­մոց Է­մա­նուէ­լի Ա­լէք­սի մե­ծի պռ­տա­ւս­տ­րա­տաւ­րի... -[Բ] ա­նիւք դուզ­նա­քեայ ի­մն խաւ­սե­լով ի լսե­լիս...

գ. 81ա-3բ Թուղթ ա­ռա­ջին թա­գա­ւո­րին Հո­ռո­մոց Է­մա­նուէ­լի առ սր­բա­զան կա­թ­ու­ղի­կոսն Հա­յոց տէր Գրի­գո­րիս -[Մ] ա­նուէլ ծի­րա­նած­նունդ ար­քայ...

դ. 83բ-95ա Պա­տաս­խա­նի ա­ռա­ջին թղ­թոյն թա­գա­ւո­րին Հո­ռո­մոց Մա­նուէ­լի` գրեալ տեառն Ներ­սէ­սի կա­թ­ուղ­ղի­կո­սին Հա­յոց -Քրիս­տո­սապ­սա­կեալ ին­ք­նա­կալ ծի­րա­նա­ծին... թա­գա­ւո­րի...

ե. 95ա-104բ Սահ­մանք հա­ւա­տոյ Հա­յաս­տա­նեայց ե­կե­ղեց­ւոյ` գրեալ Ներ­սի­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց, ի խն­դ­րոյ աս­տուա­ծա­սէր թա­գա­ւո­րին Հո­ռո­մոց Է­մա­նուէ­լի -Թէ­պէտ եւ աղ­քա­տու­թիւն մտաց եւ բա­նի ոչ տա թոյլ...

զ. 105ա-21ա Նո­րին Յա­ղա­գս ա­ւան­դու­թեանց ե­կե­ղեց­ւոյ -[Ա]սաս­ցուք սա­կա­ւուք եւ յա­ղա­գս ա­ւան­դու­թեանց ե­կե­ղեց­ւոյ...

է. 121ա-3ա Թուղթ ա­ռա­ջին թա­գա­ւո­րին Հո­ռո­մոց Մա­նուէ­լի առ տէր Ներ­սէս կա­թ­ու­ղի­կոս Հա­յոց` Յա­ղա­գս խն­դ­րե­լոյ զմ­իա­բա­նու­թիւն եր­կա­քան­չիւ­րո­ցս ա­զանց -[Մ] ա­նուէլ Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ հա­ւա­տա­րիմ թա­գա­ւոր...

ը. 123ա-33բ Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյ[ն] մե­ծի թա­գա­ւո­րին Հո­ռո­մոց Կիռ Մա­նուէ­լի` գրեալ Ներ­սէ­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց` Վասն ճշ­մա­րիտ դա­ւա­նու­թեան հա­ւա­տոյ Հա­յաս­տա­նեա[յ]ց ե­կե­ղեց­ւոյ -[Հ]րա­մանք ին­ք­նա­կա­լու­թեան ձե­րոյ...

թ. 134ա-5բ Թուղթ կր­կին ան­գամ պա­տաս­խա­նի դար­ձեալ թա­գա­ւո­րէն Հո­ռո­մոց Կիռ Մա­նուէ­լի` Ներ­սէ­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց` Յա­ղա­գս նոյն խն­դ­րոյ միա­բա­նու­թեան... -Մա­նուէլ, ի Քրիս­տոս Աս­տուած հա­ւա­տա­ցեալ թա­գա­ւոր...

ժ. 135բ-6բ Գլ­խա­կար­գեալ խն­դիրք առ ի հո­ռո­մոց ա­ռա­քեալ ի թա­գա­ւո­րէն, զի ի գու­մա­րել ժո­ղո­վոյ[ն] Հա­յոց` ընտ­րես­ցեն, զոր ար­ժա­նն է ըն­դու­նել սա­կս միա­բա­նու­թեան -Նզո­վե­ցէ՛ք զա­սո­ղսն մի բնու­թիւն զՔ­րիս­տոս...

ժա. 136բ-40ա Թուղթք պա­տր­իար­քին [Մի­քա­յէ­լի] սա­կս այ­սր խն­դ­րոյ, առ սուրբ հայ­րա­պե­տն [Ներ­սէս] -Պա­տուա­կան եւ սուրբ սի­րե­ցե­լոյ սր­բա­ս­նեալ կա­թ­ու­ղի­կո­սի...

ժբ. 140ա-2բ Պա­տաս­խա­նի թա­գա­ւո­րա­կան գրոյս տեառն Ներ­սի­սի` եր­րորդ ան­գամ -Քրիս­տո­սապ­սա­կեալ բար­ձր եւ յաղ­թող ին­ք­նա­կա­լին...

ժգ. 143ա-8բ [Թուղթ տեառն Ներ­սի­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի առ տէր Մի­քա­յէլ պա­տր­իար­քն Հո­ռո­մոց] -Սուրբ եւ ընդ­հան­րա­կան կա­թ­ու­ղի­կէ ե­կե­ղեց­ւոյ թա­գա­ւո­րա­կան քա­ղա­քին...

ժդ. 148բ-52բ Թուղթ Գրի­գո­րի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց, զոր զկ­նի տեառն Ներ­սի­սի յա­ջոր­դեաց զա­թոռն, առ բա­րե­պաշտ թա­գա­ւորն Հո­ռո­մոց Մա­նուէլ -Քրիս­տո­սապ­սակ աս­տուա­ծա­սէր ար­քա­յիդ Հո­ռո­մոց Է­մա­նուէ­լի...

ժե. 152բ-60ա Թուղթ բա­րե­պաշտ թա­գա­ւո­րին Հո­ռով­մոց Է­մա­նուէ­լի, զոր գրեաց պա­տաս­խա­նի Գրի­գո­րի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց -Մա­նուիլ` Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ հա­ւա­տա­րիմ թա­գա­ւոր...

ժզ. 160ա-7ա Թուղթ պա­տր­իար­քին Կոս­տան­դի­նու­պո­լ­սի առ կա­թո­ղի­կոսն Հա­յոց Գրի­գոր, հա­մա­ձայ­նու­թեամբ ա­մե­նայն ժո­ղո­վոյն -Մի­քա­յէլ, ո­ղոր­մու­թեամբ Աս­տու­ծոյ ար­քե­պիս­կո­պոս...

ժէ. 167ա-80բ Թուղթ Գրի­գո­րի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց` ձայ­նա­կ­ցու­թեամբ ընդ­հա­նուր ժո­ղո­վոյ Հա­յոց, պա­տաս­խա­նի թա­գա­ւո­րին Հո­ռո­մոց Մա­նուէ­լի... -Քրիս­տո­սիւ զաւ­րա­ցեալ եւ նո­վաւ պսա­կեալ ար­քա­յից ար­քայ...

ժը. 180բ-91բ Թուղթ Գրի­գո­րի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց եւ ընդ­հա­նուր Հա­յաս­տա­նեա[յ]ց ժո­ղո­վոյ` գրեալ ի կա­թո­ղի­կէ ե­կե­ղե­ցին Հո­ռո­մոց եւ յոր ի նմա սուրբ ժո­ղովն` պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն Մի­քա­յէ­լի պա­տր­իար­քին, որ նախ քան զայս փո­խե­ցաւ յաշ­խար­հէ -Սր­բոյ եւ մե­ծի Աս­տու­ծոյ ե­կե­ղեց­ւոյդ, որ ի գլուխ տի­ե­զե­րաց...

Տե՛ս «Ընդ­հան­րա­կան թուղթք..., էջ 85-201:

ժթ. 191բ-7բ Թուղթ վար­դա­պե­տա­ցն Հա­յոց Հիւ­սի­սա­յին կող­ման­ցն, որ ի Հաղ­բատ եւ ի Սա­նա­հին, առ պա­տուա­կան կա­թո­ղի­կոսն Հա­յոց Գրի­գո­րի­ոս -[Ս]ուրբ եւ աս­տուա­ծ­ըն­կալ գլուխ մեր...

ի. 197բ-218ա Տեառն Գրի­գո­րի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Պա­տաս­խա­նի վար­դա­պե­տա­ցն Ա­րե­ւե­լից -[Զ]մա­կա­գ­րեալ բա­նս քրիս­տո­ս­ազ­գես­տից... չգ­տա­նիմք ան­բա­ժին ինչ... Քրիս­տո­սէ, ո­րում փա՜ռք... յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

6 ժթ-ի տե՛ս «Ընդ­հան­րա­կան թուղթք..., էջ 307-329:

իա. 218բ-39բ Թուղթ առ քրիս­տո­սա­զա­ւր իշ­խողն մեր ին­ք­նա­կա­լու­թեամբ Լե­ւոն, ի նուաստ Ներ­սէ­սէ, որ ի Տար­սոն սր­բոյ ե­կե­ղեց­ւոյն պաշ­տաւ­նեայ -[Պ] ա­տ­րա՛ստ լե­րուք տալ պա­տաս­խա­նի հե­զու­թեամբ... որ եւ ըն­կա­լ­ցի զձեզ հա­ղորդ... եւ նմա փա՜ռք... ա­մէն:

Տե՛ս «Նա­մա­կա­նի, Վե­նե­տիկ, 1865, էջ 207-248:

Դ. [Թուղթք եւ բանք զա­նա­զանք]

1. 240ա-72ա Փո­տա պա­տր­իար­քի առ Զա­քար­իայ կա­թո­ղի­կոս Հա­յոց Մե­ծաց Վասն յեր­կուս միա­ւո­րեալ բնու­թեանց... -Յա­ւէ[ր]ժա­հ­րա­շից ա­րանց յոգ­նա­պա­տիւ...

2. 273ա-4բ Վասն սուրբ ժո­ղո­վո­ցն, որ ե­ղեն ի Հայս` ի սր­բոյն Գրի­գո­րէ սկ­սեալ - Ա­ռա­ջին ժո­ղով ի Հայս ի Ի ա­մի կա­թո­ղի­կո­սու­թեան սր­բոյն Գրի­գո­րի... իսկ յետ այ­սր Գրի­գո­րէս Ար­շա­րու­նեաց քոր[եպ]իս­կո­պոս շա­րա­դ­րէր զՄեկ­նու­թիւ­նս Ըն­թեր­ցուա­ծոց ե­կե­ղեց­ւոյ:

Հմմտ. 6 7, 297ա:

3. 275ա-7ա Կա­նոնք, որ ե­ղան ի Դվ­նի... -Վասն զի յա­ռա­ջա­գոյն սուրբ եւ ուղ­ղա­փառ վար­դա­պե­տա­ցն մեր­ժեալ էր...

4. 277ա-8բ Ձեռ­նարկ, զոր խն­դ­րեաց Սմ­բատ Վր­կան մարզ­պան... - Ա­մե­նա­գո­վի եւ փա­ռա­ւո­րե­լոյ եւ աս­տուա­ծա­շ­նորհ պա­տուովք պայ­ծա­ռա­ցե­լոյ...

5. 279ա-86ա Նո­րին Մա­նեայ, որ առ Կորն­թոս տա­ճիկ - Ա­սե­լով ե­թէ եբ­րա­յե­ցի­քն եր­բե­մ­ըն խոր­հե­ցան քար­կո­ծել զՔ­րիս­տոս...

Բե­րուած են «Վկա­յու­թիւնք ի սր­բոց հարց` Ա -ԼԴ. « Ա­ռա­ջին. Սր­բոյն «Նո­րին (Բար­ս­ղի) առ Փի­լի­հոս թղ­թոյն...:

6. 286ա-97ա Կիւր­ղի Ա­ղէք­սան­դ­րաց­ւոյ Առ Սիկ­իա­նոս -Յայ­տ­նի է ճշ­մար­տու­թիւ­նն այ­նո­ցիկ, որ սի­րեն զնա...

7. 297ա-306բ Յո­հան­նու Ի­մաս­տա­սի­րի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Սա­կս ժո­ղո­վոց, որ ե­ղեն ի Հայս - Ա­ռա­ջին ժո­ղով ա­րար ե­րա­նե­լի հայ­րա­պե­տն մեր սուր­բն Գրի­գոր ի Ի ա­մի կա­թո­ղի­կո­սու­թեան իւ­րում...

Հմմտ. 6 2, 273ա:

8. 307ա-27բ Պա­տաս­խա­նի Թղ­թոյն վար­դա­պի­տին Տու­տէ­որդ­ւոյն կո­չե­ցե­լոյ ի մայ­րա­վա­նսն Հաղ­բատ, գրեալ ի տէր Գրի­գոր կա­թո­ղի­կո­սէ Հա­յոց` յեղ­բաւ­րորդ­ւոյ սր­բոց կա­թո­ղի­կո­սա­ցն Գրի­գո­րի­սի եւ Ներ­սէ­սի, որ յա­ջորդ էր, մա­կ­ա­նու­նու­թեամբ Տղայ ա­նուա­նի - Ար­գոյ եւ պա­տուա­կան յա­մե­նայն մա­սու­նս բա­րեաց...

Տե՛ս «Նա­մա­կա­նի, Վե­նե­տիկ, էջ 5-52:

9. 327բ-34ա Թուղթ սր­բա­զան ար­քե­պիս­կո­պո­սին Նի­կի­ոյ ի­մաս­տ­նոյն Յո­հան­նու` առ ե­րա­նե­լի կա­թո­ղի­կոսն Հա­յոց Զա­քար­իայ Վասն տաւ­նի ծնն­դեան եւ յայ­տ­նու­թեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ - Աս­տուա­ծա­յին ա­ռա­քեա­լն Պաւ­ղոս ի սէր եւ ի շնոր­հն Տեառն...

-334ա [Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան] -«Ի թուա­կա­նիս ՈԾԲ (1203) թարգ­մա­նե­ցաւ սա ի յու­նա­կա­նէն ի մերս ի ձեռն նուաստ սպա­սա­ւո­րաց բա­նի Գրի­գո­րի եւ Բաս­լի, ի քա­ղա­քէն կո­չե­ցեալ Սիս, սա­տա­րու­թեամբ Նի­կի­ֆօ­ռայ եւ Մի­խա­յի­լի քա­հա­նա­յից, ո­րոց տէր Յի­սուս ո­ղոր­մես­ցի յիւ­րում գա­լս­տեա­նն ստա­ցո­ղի գրո­ցս եւ գրո­ղի եւ ըն­թեր­ցո­ղաց... ա­մէն:

10. 334ա-50բ Եւ­տի­քի ե­պիս­կո­պո­սի Կոս­տան­դ­նու­պո­լ­սա­ցոյ Յա­ղա­գս զա­նա­զա­նու­թեան բնու­թեան եւ ան­ձ­նա­ւո­րու­թեան -Որ զար­տա­քին ի­մ­աս­տու­թեան­ցն վար­ժե­ցան...

11. 350բ-4բ [Յա­ղա­գս մի բնու­թեա­նն Քրիս­տո­սի] -Քրիս­տոս գո­յու­թիւն է հո­գե­ւոր, բա­նա­կան, աս­տուա­ծա­յին...

Սահ­մա­նուած են «Քրիս­տոս, «Բա­ղա­դ­րու­թիւն, «Բնու­թիւն, «Գո­յու­թիւն եզ­րե­րը բե­րուած վկա­յու­թիւնք` «Կիւր­ղի ե­պիս­կո­պո­սի Ա­ղէկ­սան­դ­րաց­ւոյ Առ Սե­կու­սոս յԱ­ռա­ջին թղ­թոյն, «Նո­րին յԱ­կա­կա թղ­թոյն, «Նո­րին յԵր­կ­րոր­դա­կան ճա­ռէն, «Յո­հան­նու ե­պիս­կո­պո­սա­պե­տի Կոս­տան­դ­նու­պո­լ­սա­ցոյ, որ ի Զա­քար­իաս ճառն ա­սէ, « Ամ­պ­ռո­սի­ո­սի ե­պիս­կո­պո­սի, « Ա­թա­նա­սի ե­պիս­կո­պո­սի Առ Ա­պաւ­ղի­նար, «Յուս­տի­նի փի­լի­սո­փա­յի, « Ա­թա­նա­սի, « Ա­ւան­դու­թիւն սուրբ հար­ցն, որ ի Քաղ­կե­դոն ժո­ղո­վե­ցան, « Ա­ւան­դու­թիւն ՅԺԸ սուրբ հար­ցն, որ ի Նիկ­իայն ժող[ո­վե­ցան], « Ա­ւան­դու­թիւն ճծ սուրբ հար­ցն, որ ի Կոս­տան­դի­նու­պո­լիս ժո­ղո­վե­ցան:

12. 354բ-60ա Գլուխք չո­րեք­տա­սանք, զոր գրեաց ե­րա­նե­լին Ղե­ւոն­դի­ոս հայ­րա­պե­տն Հռո­մայ առ Փլաբ­իա­նոս ար­քե­պիս­կո­պոսն Կոս­տան­դի­նու­պո­լ­սի, զոր եւ ըն­կա­լաւ տի­ե­զե­րա­կան սուրբ ժո­ղովն Քաղ­կե­դո­նի -Ա. Բա­նն մար­մին ե­ղեւ եւ տա­ղա­ւա­րեաց ի մեզ. ԺԴ. Գի­տաս­ցէ ո՞ր բնու­թիւն վար­սեալ բե­ւե­ռօք... եւ մի ա­ռանց ճշ­մար­տի մարդ­կու­թեա­նն աս­տուա­ծու­թիւ­նն հա­ւա­տաս­ցի:

13. 360ա-74ա Ներ­սէ­սի ե­պիս­կո­պո­սի Կիւ­լի­կեց­ւոց Տար­սո­նի խոր­հր­դա­ծու­թիւն վասն ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ ե­կե­ղեց­ւոյ, որ ի սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն եւ ի տնաւ­րի­նու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի -Հա­ւա­տամք ի­մա­ցա­կա­նիս գի­տու­թեամբ զԱս­տուած...

14. 374ա-5բ Թուղթ հայ­րա­պե­տին Հռո­մա, զոր գրեաց ընդ զա­ւրսն եւ ընդ թա­գա­ւորն, որք ե­կին յայս կոյս ծո­վու` փր­կել զսուրբ քա­ղա­քն Ե­րու­սա­ղէմ յետ ե­րից ա­մաց գե­րու­թեա­նն, առ կա­թո­ղի­կոս /Գրի­գոր Տղա Կղե­մէս ե­պիս­կո­պոս` ծա­ռայ ծա­ռա­յի­ցն Աս­տու­ծոյ, պա­տուա­կան եղ­բ­օր մեր Գրի­գո­րի...

15. 375բ Եւ այս ընդ ա­ռաջ­նոյս բե­րաւ (= Թուղթ Կղե­մայ առ Գրի­գոր Տղայ) -Կլե­մէս ե­պիս­կո­պոս` ծա­ռայ ծա­ռա­յից Աս­տու­ծոյ, Գրի­գո­րի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց...

16. 375բ-6ա Առ պ[ե]տս մեր Լե­ւոն, որ ի սոյն ժա­մա­նակ էր իշ­խան Կի­լի­կի­ոյ, ե­ւս 0րի­ոյ եւ լե­րանց սո­ցին (= թուղթ Կղե­մայ առ Լե­ւոն) -Կլե­մէս ե­պիս­կո­պոս` ծա­ռայ ծա­ռա­յից Աս­տու­ծոյ, մեր սի­րե­ցեալ որդ­ւոյ... Լե­ւո­նի Լեռն­ցոյ ող­ջո՜յն... զոր ա­ւե­լորդ հա­մա­րե­ցաք գրել կր­կին:

-376ա-7ա [Յի­շա­տա­կա­րան Ներ­սի­սի Լամբ­րո­նաց­ւոյ] -Ի թու[ին] Հա­յոց ՈՒԴ (1175) ե­կն Գրի­գոր ե­պիս­կո­պոս ի հայ­րա­պե­տէն Հռո­մա Լ[ո]ւսի­ոյ առ կա­թո­ղի­կոս մեր տէր Գրի­գո­րիս, որ էր ի սմա­նէ ա­ռա­քեալ, եւ եր­բեր զպա­տաս­խա­նի նա­մա­կի տեառ­նս մե­րոյ եւ զգիրս կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ հռո­մա­յե­ցի գրով եւ ե­գիտ զտէրն մեր ի քա­ղա­քն Տար­սոն յամ­սեա­նն հօգ­տեմ­բեր: Եւ ըն­կա­լեալ կա­թող[իկ]ո­սին սր­բոյ զպա­տուա­կան պա­լի­օ­նն եւ զխոյրն` ի լրու­մն պա­տուոյ իւ­րոյ, գո­հա­ցաւ զԱս­տու­ծոյ, եւ ետ զնա­մակ հայ­րա­պե­տին եւ զԳիրսն կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ յիմ նուաս­տու­թիւ­նս թարգ­մա­նել, զոր յե­ղա­շր­ջե­ցի ի հայ բար­բառ: Միայն էր իւ­րեալ զբա­նսն քեր­դո­ղա­կան ար­հես­տիւ` ա­ռանց յա­ւե­լուա­ծոյ եւ թե­րու­թեան: Իսկ յետ այ­սր, ի թու[ին] ՈՒԶ (1177) ըստ մե­ղաց մե­րոց ա­ռաւ սուրբ քաղ[ ա­քն] Ե­րու­սա­ղէմ յիս­մա­յե­լաց­ւոց թա­գա­ւո­րէն Յով­սե­փայ, եւ որ ի նմա­նէ ե­կե­ղեց­ւոյ սպա­սա­ւոր­քն եւ զօր­քն ցիր եւ ցան ե­ղեն յայս կոյս ծո­վուն եւ յայն: Իսկ հայ­րա­պե­տն Հռո­մայ շար­ժեաց զթա­գա­ւորս եւ զիշ­խա­նս եւ զզ­օրս եւ զքա­ղա­քա­ցիս զա­նա­զան ա­զգաց` գալ յայս կոյս ի փր­կու­թիւն սուրբ տե­ղեա­ցն: Եւ ա­մե­նե­քեան բար­ձին յօ­ժա­րու­թեամբ զխա­չն Քրիս­տո­սի եւ ե­կին մե­ծաւ աշ­խա­տու­թեամբ: Ընդ որս ե­կն եւ թա­գա­ւորն Ա­լա­մ­նաց || (376բ) Փի­լիտ­րիք, որ էր ին­ք­նա­կալ Հռո­մա եւ մեծ քան զա­մե­նայն թա­գա­ւոր: Սա ոչ ծո­վով, այլ ընդ ցա­մա­քն ա­րար ճա­նա­պարհ, ան­թիւ զօ­րօք ե­մուտ յՈւն­կոս եւ ե­կեալ ձմե­րեաց ի Մա­կե­դոն­իայ` ի Փի­լի­պու­պօ­լիս: Ի տօն պա­սե­քին անց ընդ ծովն Ա­ւի­տո­սայ եւ ծա­նր տա­ժան­մամբ հեր­ձեալ զբա­նա­կս ան­թիւ խո­րա­նա­բ­նակ թուրք­մա­նա­ցն, էջ զօ­րօ­քն հուպ քա­ղա­քին Սե­լեֆկ­ւու սօ­րաց­ւոց: Զոր լուեալ կա­թո­ղի­կոսն մեր Գրի­գո­րի­ոս եւ իշ­խողն Լե­ւոն, ընդ ո­րոյ տէ­րու­թեամբ էր Սե­լեւֆկ­իայ, փու­թան մենք հան­դերձ ըն­դա­ռաջ նո­րա մե­ծաւ ու­րա­խու­թեամբ` իբ­րեւ փրկ­չի այս աշ­խար­հա­ցս: Այլ մե­ղաց մեր ծան­րու­թիւն կար­ճեաց զըն­թա­ցս ար­քա­յին, զի յանց գե­տոյն Սե­լեւ­կի­ոյ ա­խոր­ժեաց լուա­նալ եւ ծե­րու­թեամ­բն ոչ զօ­րեաց ընդ­դէմ կալ յոր­ձա­նա­ցն, հեղ­ձաւ: Իսկ մեր տրտ­մու­թեամբ պա­տա­հեալ ե­պիս­կո­պո­սա­ցն, որք գա­յին զկ­նի եւ որդ­ւոյ նո­րին եւ զօ­րա­ցն, դար­ձաք ի Տար­սոն: Եւ զի խոս­տու­մն էր ին­ք­նա­կա­լին ոս­կի կն­քեալ գրով Հա­յոց թա­գա­ւոր դնել, պա­հան­ջեաց կա­թո­ղի­կոսն սուրբ ի նո­ցա­նէ զլ­րու­մն խոստ­մա­նն: Եւ ինձ հրա­ման ետ զսոյն թարգ­մա­նել, զոր կա­տա­րե­ցի յօ­րի­նա­կի մի­ոյ ե­պիս­կո­պո­սաց նո­ցին, որ առ իս ի­ջե­ւա­նէր Մուս­տէր քա­ղա­քի, ո­րուն էր իւր դաս ձիա­վա­րից զկ­նի հա­զար հե­ծեալ: Եւ յո­րում թարգ­մա­նե­ցի, խոր­հե­ցան եւ ոչ կա­րա­ցին յան­ձն առ­նուլ զգոր­ծն: Յոր­ժամ ին­ք­նա­կա­լն || (377ա) բար­ձաւ ի մի­ջոյ, այլ ի­ջին յԱնտ­ւոք եւ ան­տի ի Պա­ղես­տին: Իսկ ես զթարգ­մա­նեալ օր­հ­նու­թիւն թա­գա­ւո­րիս ոչ կա­մե­ցա ա­ղա­ւա­ղել, ե­դի ընդ նա­խա­թարգ­մա­նեալ կար­գսդ` վերս­տին յար­մար­մամբ: Եւ ա­ղա­չեմ զի­մ­աս­տուն ըն­թեր­ցո­ղսդ ոչ ա­ւե­լորդ հա­մա­րել զմեր ի սոյն վաս­տակ, որ ծա­րա­ւի էաք եւ Հռո­մա ե­կե­ղեց­ւոյն կար­գա­ցն ընդ այլ գի­տու­թեանց, եւ սո­վաւ զո­վա­ցաք եւ թո­ղաք զկ­նի ե­կե­լոցդ ի փառս Քրիս­տո­սի, որ է ա­ւր­հ­նեալ:

17. 377ա-80բ Թուղթ, որ բե­րաւ ի Հռո­մէ առ Գրի­գո­րիս կա­թո­ղի­կոս, որ նախ էր թուա[կա­նս] ՇՁ (1131) -Ի­նո­կեն­տի­ոս ե­պիս­կո­պո­սէ ծա­ռայ ծա­ռա­յից, պա­տուա­կան եղ­բ­օր մեր Գրի­գո­րի...

18. 381ա-421ա Յաս­տուա­ծա­խումբ եւ տի­ե­զե­րա­կան ժո­ղովն Տար­սո­նի, որ ե­ղեւ ի հա­մա­հ­րեշ­տակ կա­թո­ղի­կո­սէն Հա­յոց Գրի­գո­րէ` Եղ­բաւ­րոր­դոյ սր­բոյն Ներ­սէ­սի Կլայ[ե]ց[ւ]ոյ, եւ ի քրիս­տո­սապ­սակ ար­քա­յէն Հա­յոց Լե­ւո­նէ, սա­կս մի­ու­թեան ե­կե­ղեց­ւոյ: Ա­տե­նա­կան խա­ւսք մե­ծին եւ սր­բոյն Ներ­սէ­սի` այ­նմ աս­տուա­ծա­պահ քա­ղա­քի ա­թո­ռա­կա­լի եւ աս­տուա­ծա­խա­ւս վար­դա­պե­տի -Ո՜վ հարք սուրբք եւ վար­դա­պետք ճշ­մեար­տու­թեա­նն...

19. 421ա-7ա Գլ­խա­կար­գու­թիւն Հո­ռո­մոց, զոր պա­հան­ջեն առ ի մէնջ ի պէ­տս խա­ղա­ղու­թեան, ընդ որս եւ լուծ­մունք ա­ռ­ըն­թեր ե­դեալ -Նզո­վե­ցէ՛ք զա­սո­ղսն մի բնու­թիւն շփո­թեալ զՔ­րիս­տոս...

20. 427աբ Խն­դիրք Հա­յոց -Ա. Ա­մե­նայն մե­ղու­ցեալք ըստ իւ­րա­քան­չիւր յան­ցա­նաց կա­նո­նա­կան հրա­մա­նաւ դա­տես­ցին... Ը. Եւ կա­լ­ցի զԱ­թոռն Ան­տի­ո­քու այժմ կա­թո­ղի­կոսն Հա­յոց...

21. 428ա-35բ Այս թուղթ Յո­հա­նու Ե­րու­սա­ղէ­մի ե­պիս­կո­պո­սի է` առ Ա­բաս Ա­ղուա­նից կա­թո­ղի­կոս -Սր­բոյ եւ աս­տուա­ծա­սի­րի ե­րա­նե­լոյ հո­գե­ւոր եղ­բ­օր եւ պաշ­տօ­նա­կ­ցի մե­րոյ...

22. 435բ-45ա Թուղթ Հռո­մոց ի Հայս` ձայ­նա­կից եւ հա­մա­խոհ ժո­ղո­վոյն Քաղ­կե­դո­նի եւ Տու­մա­րի Լե­ւո­նի, զոր տէր Ստե­փա­նոս ե­բեր, Սիւ­նեաց ե­պիս­կո­պոսն, յա­ռաջ քան զիւր ե­պիս­կո­պո­սու­թիւ­նն, որ վասն թարգ­մա­նու­թեան սր­բա­գ­րեաց նե­րեր­թեալ ի քա­ղա­քն Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս. -Քրիս­տոս է խա­ղա­ղու­թիւն մեր...

23. 445բ-6ա Քսա­ներ­րորդ եր­րորդ. Վասն խծ­բ­ծի­ցն, որ ե­ղեւ յայ­նմ ժա­մա­նա­կին վասն Զատ­կին -Խն­դիր իսկ բա­զում յու­զե­ցաւ... եւ զի այս էր մի վճիռ զայս, զոր ա­սա­ցա­քս նոր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

1. 334ա (1203 թ., տե՛ս)

2. 376ա (1177 թ., տե՛ս):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 142բ (Վար­դան գր­չի) Զան­պի­տան գծո­ղս` Վար­դան, յի­շեա ի Տէր:

191բ Զա­պի­կար գր[ի­չս] Վար­դան ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր:

218ա Զեր­ջա­նիկ կա­թո­ղի­կոսն զտէր Գրի­գոր` ստա­ցող գր[ո­ցս], յի­շե­ցէք ա­ղօ­թիւք ի Քրիս­տոս, այլ եւ զՎար­դան գր[ի­չս]:

239բ Զար­ժա­նա­պա­տիւ հայ­րա­պե­տն Հա­յոց զտէր Գրի­գոր­ւոս` ստա­ցող գրո­ցս, ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր ծնո­ղաւք, որ­պէս զի ո­ղոր­մես­ցի նո­ցա Քրիս­տոս: Ընդ նո­սին եւ մե­ղա­ւոր գր­չիս` Վար­դա­նս, եւ ի­մոց ծնո­ղա­ցն եւ ո­րոց Ա­մէն ա­սեն:

360ա Զմե­ղա­ւոր Վար­դան` զաշ­խա­տո­ղս ի սմա, ա­ղա­չեմ յի­շել:

2. 320բ (Գրի­գո­րի Ա­նա­ւար­զեց­ւոյ) Տէր Գրի­գո­րիս` ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ եւ ո­ղոր­մու­թեամբ նո­րին կա­թո­ղիկ[ոս] Հա­յոց, ըն­ձա­ե­ցի զգիր­քս Ե­սա­յի վար­դա­պե­տին, ի ձեռն մեր հա­ւա­տա­րիմ լի­կա­տին` տէր Կոս­տան­դեայ ար­քե­պիս­կո­պոս Կե­սա­րու, ա­ռա­քեալ յԱ­րե­ւե­լս ի թվիս ՉԾԴ (1305):

3. 446ա (Ե­սա­յի Նչեց­ւոյ) Ե­սա­յի վար­դա­պե­տին է գիր­քս, յա­ղա­գս ո­րոյ միշտ յի­շել ա­ղա­չեմ յո­ղոր­մու­թիւ­նն Աս­տու­ծոյ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 3ա (Նո­րո­գող Եղ­իար գր­չի, բո­լոր­գիր) Ես` Եղ­իար, գրե­ցի թվին ՌՃԺԴ (1665) ա­մին ի Սուրբ Սի­օն յա­նա­պա­տն... Աւ­գ­նեայ, Սուրբ Հո­գի Աս­տուած: 3բ Ո՜վ սուրբ հայ­րա­պետ (ի­մա Ներ­սէս Շնոր­հա­լի), մա­քուր եւ ան­բիծ, բա­րե­խօ­սեայ վասն իմ առ միա­ծին Որ­դին Աս­տու­ծոյ` զիս տա­ցէ շնոր­հս ի­մ­աս­տու­թեան եւ զգօ­նու­թեան:

2. Բա (Նօ­տր­գիր) Ո­ղոր­մու­թեա­նն Աս­տու­ծոյ յի­շել զիս մաղ­թեմ զձեզ, ո՜վ ըն­թեր­ցողք այսմ տա­ռի, մի զանց առ­նել, ա­ղա­չեմ, յոգ­նա­մեղ Յով­հա­նէս ա­բե­ղայ: Թվին ՌՃ­ԼԵ (1685), Ապ­րի­էլ ԺԵ:

Գր­չա­փորձ` 1ա... Այ­ս­օր ան­ճառ... հն­դի ըն­կուզ... 1բ Ա... թա­գա­ւոր: 3ա Այ­ս­օր Սուրբ Հո­գին... Աբ Մե­ղե­թի յա­րու­թեան -Թու­րո­նի զա­թէ...

501

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

ԺԸ -XVIII

ԳՐԻՉ` Ներ­սէս:

ԹԵՐԹ` 144 + 1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1ա-1գ: ՊՐԱԿ` 1 2 + Ա -ԺԲ 12 (ԺԲ 11):

ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ «Ն. Չ. լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,6 16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 12ա): ՏՈՂ` 32: ԿԱԶՄ` մո­խ­րա­գոյն մոմ­լաթ, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 + 1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զար­դա­գիր` կեն­դա­նա­գիր (4ա): Գոյ­ներ` սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած, մի շարք թեր­թեր մկն­կեր եւ բնա­գի­րը վնա­սուած, 134-5 պատ­ռուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-2ա-3բ [Ցանկ գրո­ցս] -Ա. Յա­ղա­գս Թղ­թոյ ընդ­հան­րա­կա­նին... Յա­ղա­գս թղ­թո­ցն Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տին եւ Ա­կա­կայ... (ԻԶ-ից յե­տոյ հա­մա­րա­կա­լում չիք):

Ա. 4ա-38ա Թուղթ ըն­թան­րա­կան տեառն Ներ­սէ­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց

Տե՛ս Հմր 500, 4ա-51բ. 6 ա/4ա-11ա: բ/11ա-8բ: գ/18բ-20բ: դ/20բ-5ա (վրջ. «...յօ­դեալք ի­ցեն գոր­ծովք): ե/25ա-32ա (սկ. «ե­կե­ղե­ցիք ընդ­հա­նուր ա­զգաց քրիս­տո­նէ­ից...): զ/32ա-5բ: է/35բ-6ա: ը/36աբ (սկ. «Խօ­սես­ցուք եւ որք ի վա­ճառդ...): թ/36բ-7բ (միա­ձու­լուած 6 ը-ին): ժ/37բ-8ա: Խո­րա­գ­րե­րը` լու­սանցք­նե­րում: 66 դ-ե-ի թե­րին` գա­ղա­փար օ­րի­նա­կից:

Բ. 38ա-44ա [ԺԱ.] Վասն ճշ­մա­րիտ եւ ա­նա­պա­կան կու­սու­թեան, թէ որ­պի­սի. ա­ռա­քի­նու­թեամբ կա­տա­րեալ լի­ցի կամ յո­րո.ց ախ­տից լուծ­ցի -Բա­զումք յայն­ցա­նէ, որք փե­սա­յին մե­րոյ Քրիս­տո­սի հե­տե­ւեալ ե­ղեն... կա­խեալք ընդ պա­րա­նոց եւ ան­կեալ ի ծով:

Գ. 41բ-5ա [Թուղթք տեառն Ներ­սի­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց...]

Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ. 6 ա/41բ-4ա: բ/44-5ա: գ-ժա/չիք:

Դ. 45ա-95ա [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-191բ: Այս­տեղ միայն 66 ա-ժը. ա/45ա-6ա: բ/46ա-54ա: գ/54ա-5ա (սկ. «Զկա­ր­օղ եւ բար­ձր...): դ/55ա-9բ: ե/59բ-64ա: զ/64ա-9բ: է/69բ-70բ: ը/70բ-4բ: թ/74բ-5ա: ժ/75աբ: ժա/75բ-6բ: ժբ/76բ-7բ: ժգ/77բ-9բ: ժդ/79բ-81ա: ժե/81ա-3բ: ժզ/83բ-6ա: ժէ/86ա-90բ: ժը/90բ-5ա:

Ե. 95ա-144ա [ Այլ թուղթք եւ բանք]

1. 95ա-114ա Թուղթ տեառն Գրի­գո­րի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց, գրեալ եղ­բ­օր նո­րին Ներ­սէ­սի ե­պիս­կո­պո­սի` հրա­մա­նաւ նո­րին ի Մի­ջա­գե­տս Ա­սո­րոց... ի խն­դ­րոյ ուս(ր)ու­մն աս­տուա­ծա­սի­րի Ա­ռիւծ ա­նուն իշ­խա­նի Թուլ­կու­րա­նն ա­ւա­նի -Զի որ թէ­պէտ եւ տէ­րու­նա­կա­նն հրա­ման յոր­դո­րէ զմար­դիկք քն­նել զգիրս...

2. 114ա-8բ Նո­րին Ներ­սէ­սի եղ­բ­օր կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց տեառն Գրի­գո­րի­սի Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն ու­րում Յա­կո­բայ Ա­սո­րոց վար­դա­պե­տի ի մայ­րա­քա­ղա­քէն Մե­լի­տի­նոյ Հա­յոց -Ի զգա­լի դի­տա­ւո­րու­թիւն գրա­ւո­րա­կան քում նա­մա­կի...

3. 118բ-23բ Թուղթ Ներ­սէ­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Կի­լի­կե­ցոց Տար­սո­նի` Պա­տաս­խա­նի Յուս­կա­նն ար­գե­լա­կա­նն ճգ­նա­ւո­րի ի մեծ Ան­տի­ոք, յո­րում լու­ծա­նէ զհար­ցու­մն կղե­րի­կո­սա­ցն եւ Ան­տի­ո­քու, եւ վասն որ ի Հայք աս­տուա­ծա­յին շնոր­հի ճշ­մար­տու­թեան ի վե­րայ քա­հա­նա­յա­կան կար­գի եւ ժո­ղո­վր­դա­կա­նաց ու­ղիղ հա­ւա­տովն, որ ի Քրիս­տոս -Գիր քո պա­տուա­կա­նու­թեանդ, ե­րա­նե­լի ա՜յրդ Աս­տու­ծոյ, ե­հաս առ ի­մս չա­փա­ւո­րու­թիւն...

4. 124ա Կար­գա­ւո­րու­թիւն սուրբ եւ ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ Հա­յաս­տան[եայց] ե­կե­ղե­ցոյ, ո­րով յա­մօթ առ­նէ զհեր­ձուա­ծո­ղս -Յա­ռաջ քան զա­մե­նայն տուր նո­ցա պա­տաս­խա­նի, որ հայ­հո­յեն զմեզ այս­պէս...

5. 124ա-5ա Պատ­ճէն, ո­րով զո­րո­վայ­նա­մոլ ար­բե­ցո­ղսն յա­մօթ առ­նեն այս­պէս -Որք ծա­ռայ են ո­րո­վայ­նի եւ հա­կա­ռակք են աս­տուա­ծե­ղէն գրոց...

6. 125ա-35բ [Վկա­յու­թիւնք յա­ղա­գս Քրիս­տո­սի]

ա. 125ա-7բ Վկա­յու­թիւնք վասն ծնն­դեա­նն Տեառն եւ մկր­տու­թեա­նն, զի պարտ է տօ­նել ի մի­ում ա­ւուր` ի յուն­վա­րի Զ-ն: Ի Կղե­մայ յա­ռա­քե­լա­սահ­ման կա­նո­նա­ցն -Կար­գե­ցին ա­ռա­քեալ­քն Տեառն...

բ. 127բ Կիւ[ր]ղի Ա­ղէք­սան­դ­րու հայ­րա­պե­տի ի Թէ­ո­դո­սի թղ­թոյն` Որ­պէս պարտ է ու­տել ճրա­գա­լու­ցի ե­րե­կոյն -Եւ արդ, պա­հե­լով զօրն...

գ. 127բ-8ա Վկա­յու­թիւնք ընդ­դէմ նո­ցա, որք ա­սեն, թէ Տէրն ոչ ե­կեր զգառն հին­գ­շա­բա­թոջ ե­րե­կո­յին: Յո­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի յԱ­ւե­տա­րա­նին մեկ­նու­թե­նէ -Վասն ո­րոյ ի հին Զատ­կին...

դ. 128ա-30բ Վկա­յու­թիւնք, զի Պարտ է զսուրբ պա­տա­րա­գն մա­տու­ցա­նել անխ­մոր եւ ան­ջուր, ա­նաղ եւ ան­ձէթ: Թա­դէ­ո­սի սուրբ ա­ռա­քե­լոյն Քրիս­տո­սի - Ար­ժա­նի է զհաց պա­տա­րա­գին...

ե. 130բ-2բ Վկա­յու­թիւնք, զի Պարտ է ա­սել զԽա­չե­ցարն ա­մե­նայն ա­ւուր ի դէ­մս Որդ­ւոյ: Սեք­տա­ռեայ Հռո­մայ հայ­րա­պե­տին -Եւ արդ, ոչ ե­ղեւ հնար զմար­մի­նն Տեառն ի­ջու­ցա­նել...

զ. 132բ Յա­ղա­գս օր­հ­նե­լոյ զխա­չն: Ի Հա­ւա­տոյ թղ­թէն տեառն Գէ­որ­գեայ առ Յո­հան­նէս պա­տր­իարգ Ա­սո­րոց - Ա­ւր­հ­նեմք զխաչ ա­նուամբ Տեառն մե­րոյ...

է. 132բ-4ա Ի Հա­ւա­տոյ թղ­թէն Գէ­որ­գեայ կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց, որ առ Յո­հան­նէս պա­տր­իար­գն Ա­սո­րոց Վասն ուր­բա­թա­զեն­լոյն, չի սուտ է յա­մե­նայ­նի - Արդ, ե­կես­ցուք, որ զգի­շերն...

ը. 134ա Վասն Զատ­կի մա­տա­ղի, զի բա­րի է, եւ վասն այ­լոց մա­տա­ղաց: Ա­ռա­քե­լա­կան եր­կ­րորդ կա­նո­նա­ցն, զոր գրեաց Կղեմ հայ­րա­պետ հե­թա­նո­սաց -Կար­գե­ցին ա­ռա­քեալ­քն եւ ե­դին հաս­տա­տու­թեամբ...

թ. 134ա Վասն մա­տա­ղի: Հար­ցու­մն Ա­շո­տայ իշ­խա­նին եւ պա­տաս­խա­նի Սա­հա­կի Հա­յոց վար­դա­պե­տի -Սուրբ Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րի­չն սահ­մա­նեաց...

ժ. 134աբ Ի Նիկ­իայ եր­կ­րորդ կա­նո­նա­ցն` Ընդ­դէմ նո­ցա, որք խո­տեն զա­գա­պս, որ է պա­տա­րագ մե­ռե­լոյ -Ե­թէ ոք գար­շես­ցի յայն­ցա­նէ...

ժա. 134բ Վասն ա­ղի օր­հ­նու­թեան: Յոս­տո­սի եր­րորդ ե­ղեալ ե­պիս­կո­պոս յԵ­րու­սա­ղէմ յետ Յա­կո­բայ - Արդ, ա­ռա­ջին ի Վար­դա­վա­ռի տօ­նին...

ժբ. 134բ Վասն Ա­ռա­ջա­ւո­րաց [պա­հոց] -Սա ու­ստու­գա­պէս Նի­նու­էա­ցոց պահ­քն է...

ժգ. 134բ-5ա Վասն դժո­խոց եւ դառ­նա­գոյն տան­ջա­նաց նո­րա -Չար է ա­նուն դժո­խոց ի լսե­լիս...

7. 135բ-8ա Ներ­սէ­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Տար­սո­նի Կի­լի­կե­ցոց յոր­ժամ չո­գաւ դես­պա­նու­թեամբ ի թա­գա­ւո­րէն Հա­յոց Լե­ւո­նի ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս: Հար­ցու­մն պա­տր­իար­գին եւ պա­տաս­խա­նի սր­բոյն Ներ­սէ­սի -Իբ­րեւ յա­ռա­ջեաց սուր­բն Ներ­սէս ա­ռա­ջի թա­գա­ւո­րին Յու­նաց...

8. 138ա-41ա Թուղթ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի տեառն Կոս­տան­դեայ, զոր գրեաց յաս­տուա­ծա­պահ դղե­կէն Հռո­մկ­լա­յէ առ թա­գա­ւորն Հա­յոց Հե­թում, ի ձեռն Ծար­ղի­կա­թին, որ կո­չէր Տի­ման­ջ­ղի­կաթ, ի թուին Հա­յոց Ո­ՂԷ (1248): Գրե­ցաւ ի ձեռն ար­դիւ­նա­կան վար­դա­պե­տին Հա­յոց Վար­դա­նայ` յար­մա­րեալ իրս այս -Քրիս­տո­սապ­սա­կեալ սուրբ թա­գա­ւո­րի ա­մե­նայն Հա­յոց Հեթ­մոյ...

9. 141աբ Վասն Ե­փե­սո­սի եր­կ­րորդ ժո­ղո­վոյն -Եր­կ­րորդ ժո­ղովն Ե­փե­սո­սի վասն Փլաբ­իա­նո­սի եւ վասն Եւ­տի­քեա ե­ղեւ...

10. 141բ-2բ Յա­ղա­գս պիղծ ժո­ղո­վոյն Քաղ­կե­դո­նի -Ժո­ղովն Քաղ­կե­դո­նի շի­նե­լով ի վե­րայ հի­ման Նես­տո­րի...

11. 142բ-3ա Ի չո­րեք­տա­սան թղ­թո­ցն Ա­կա­կայ Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սի հայ­րա­պե­տի եւ Պե­տ­րո­սի Ա­ղէք­սան­դ­րու հայ­րա­պե­տի, զոր յետ ժո­ղո­վոյն Քաղ­կե­դո­նի գրե­ցին առ մի­մեա­նս: Ա­կակ առ Պե­տ­րոս -Հայր սուրբ Պե­տ­րոս Ա­ղեք­սան­դ­րու հայ­րա­պետ, վէմ եւ հի­մն ե­կե­ղե­ցոց...

12. 143բ-4ա [0րհ­նու­թիւն թա­գա­ւո­րի -...] Եւ ե­պիս­կո­պոսն ա­սէ զա­ղօ­թս. Որ թա­գա­ւորդ ես թա­գա­ւո­րաց... բայց թա­գա­ւորն զգուշ կա­ց­ցէ յա­մե­նայն ճա­նա­պար­հսն Աս­տու­ծոյ, եր­կիւ­ղիւ եւ սր­բու­թեամբ... յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն (4 տող սկզ­բից մկն­կեր):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

 

1դ. Որք հան­դի­պիք այս սուրբ տա­ռի

Եւ ըն­թեռ­նուք զսա յա­տե­նի,

ԶՆեր­սէս լցեալ մե­ղօք ի լի

Եւ զաղ­տե­ջեա­լս ա­մե­նայ­նի,

Որ ըզ­սուրբ գիրս գծա­գ­րե­ցի

 Այս մեղ­սա­մած մա­տամ­բս իմ լի,

Վա՜յ ինձ յա­ւուրն ա­նե­րե­կի

Եւ ա­նա­չառ դա­տաս­տա­նի,

Յոր­ժամ յա­թոռ փա­ռաց բազ­մի

Տէրն եւ նս­տի ի յա­տե­նի,

Ըստ իմ չա­րեա­ցն, զոր գոր­ծե­ցի,

Զի.նչ տաց նմա պա­տաս­խա­նի:

Որ զձեւ ու­նիմ կրօ­նա­ւո­րի

Եւ ի գոր­ծոյն ոչ յի­շե­ցի,

Զի այս կար­գս, որ ես մտի,

Ի տղա­յու­թեա­նն յան­ձն ա­ռի:

Զոր ուխ­տե­ցի, զայն չպա­հե­ցի,

 Այլ զհա­կա­ռա­կսն գոր­ծե­ցի:

Ո՜վ մա­ն­կունք սուրբ Սի­օվ­նի

Եւ կա­տա­ր­օղ­քն սուրբ տօ­նի,

Ջձեզ ա­ղա­չեմ ար­տա­սուա­լի

Եւ պա­ղա­տեմ զայս խն­դ­րե­լի,

 Ա­սա­ցէ՛ք Աս­տուած իւրն ո­ղոր­մի

Եւ ծն­օ­ղա­ցն, որ ըստ մար­մ­նի,

Նա­եւ եղ­բար­ցն իմ ցան­կա­լի`

Փո­խե­ցե­լոյն առ Քրիս­տո­սի:

Ով զմեզ յի­շէ, յի­շեալ լի­ցի

Յար­քա­յու­թեա­նն Քրիս­տո­սի.

 Ա­մէն եւ ե­ղի­ցի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 143ա (ԺԸ դ.) Յի­շա­տակ է տէր Աս­տուա­ծա­տ­րէ, հօրն` Ան­դր­էա­սին, մօրն` Թուր­վան­դին, կո­ղա­կ­ցույն` Դիշ­խու­նին, որք առ Տէր են հան­գու­ցեալ: Դար­ձեալ կր­կին յի­շես­ջիք զԱ­ղէք­սան­դր ե­րէ­ցն, եւ որ­դին իւր` զՄի­նասն, զոր Տէր տա­ցէ զկեա­նս ա­ղօ­թիւք ձեր, որ ե­տուն յի­շա­տակ Վար­դան վար­դա­պե­տին, զի ա­մե­նայն ժամ յի­շես­ցէ:

2. 2ա (Շղա­գիր) Փի­լիպ­պոս վար­դա­պե­տի­նն է այժմ: Պ. Տ. Վ., 1812:

Կն­քա­դ­րոշմ` 143բ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Վար­դան վար­դա­պետ Ջու­ղա­յե­ցի. թվին ՌՃ­ԿԱ (1712): 144բ Վար­դան վար­դա­պետ:

2բ, 142բ + + (Գրի­գո՞ր): 2ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Փի­լի­պոս վար­դա­պետ. 1243 (1794): 4ա Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

Գր­չա­փորձ` 1ա Ի նուաստ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ...

502

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Լէվ ՌԿԸ -1619

ԳՐԻՉ` Յո­հա­նէս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ղու­կաս ե­պս. Ե­րու­սա­ղե­մայ:

ԹԵՐԹ` 219-1 (թռիչք 189). չգ­րուած` 1ա-4ա, 318բ-9բ: ՊՐԱԿ` ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,5 15,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 149ա): ՏՈՂ` 27: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­դ­րոշմ կտաւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը թե­թե­ւա­կի գու­նա­ւո­րուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, Բ փեղ­կի տախ­տա­կը փշ­րուած, կա­շին վնա­սուած, դռ­նա­կն ու կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 4բ-92ա [Թուղթք]

1. 4բ-68բ [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 68բ-191բ. ¢ ա/4բ-7ա: բ/7ա-18բ: գ/18բ-20ա: դ/20ա-7ա:

ե/27ա-33ա: զ/33ա-42ա: է/42աբ: ը/43ա-8բ: թ/48բ-9բ: ժ/49բ-50ա:

ժա/50ա-2ա: ժբ/52ա-4ա: ժգ/53ա-6ա: ժդ/56ա-8ա: ժե/58ա-62ա:

ժզ/62ա-5բ: ժէ/65բ-72բ: ժը/72բ-8բ: ժթ-իա/չիք:

2. 78բ-85ա Ներ­սե­սի Կլա­յեց­ւոյ` եղ­բ­օր Գրի­գո­րի­սի Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն ու­րու­մն Յա­կով­բայ Ա­սո­րոց վար­դա­պե­տի ի մայ­րա­քա­ղա­քէն Մե­լի­տե­նոյ Հա­յոց -Ի զգա­լի գրա­ւո­րա­կան քում նա­մա­կի...

3. 85ա-9ա [Թուղթք տեառն Ներ­սի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց...]

Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ ¢ ա-դ/չիք: ե/85աբ: գ/86բ-7ա: է/87ա-8ա:

ը/88աբ: թ/88բ-9ա: ժ/89ա: ժա/89ա-92ա:

Բ. 92ա-115բ [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

1. 92ա-101բ Գրի­գո­րի Վկա­յա­սի­րի Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի ի ճա­ռէն, որ Վասն մո­լոր­ման Զատ­կին -Եւ արդ, սուրբ հօրս այ­սո­քիկ բանք եւ այս­պի­սի սպառ­նա­լիք...

2. 101բ-2բ Վասն Ե­փե­սո­սի եր­կ­րորդ ժո­ղո­վոյն -Եր­կ­րորդ ժո­ղովն Ե­փե­սո­սի վասն Փլաբ­իա­նո­սի ե­ղեւ...

3. 102բ-4ա Վասն Քաղ­կե­դո­նի ժո­ղո­վոյն -Ժո­ղովն Քաղ­կե­դով­նի շի­նե­լով չա­րա­պէս ի վե­րայ հի­մա­նն Նես­տո­րի...

4. 104ա-5ա Այ­լուստ եւ այս (լու­սանց­քում` 104բ «Վասն մի բնու­թեան ա­սե­լոյ) -Հար­ցից ցքեզ, որ Բ բնու­թիւն սահ­մա­նես ի Քրիս­տոս...

5. 105ա Սա­կա­ւագ վար­դա­պե­տի -Ի լի­նե­լն որ­դի մար­դոյ եւ մտա­նել ընդ օ­րի­նօք...

6. 105ա-9բ Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ վասն բա­ժա­կին մո­լին -Բա­ժա­կն ա­ւր­հ­նու­թեան, զոր ա­ւր­հ­նեմք, ա­սէ ա­ռա­քեալ...

7. Ընդ­դի­մա­դ­րու­թիւն սա­կս ջրոյն խառ­ն­ման ի սուրբ խոր­հուր­դն, ի թվիս Հա­յոց ՉԾԸ (1309) -Որ­դիք մարդ­կան, մին­չեւ յերբ. էք խս­տա­սիրտք...

8. 111բ-5բ Յա­ղա­գս միա­ւո­րու­թեան եւ բնու­թեան եւ դի­մի եւ յան­ձ­նա­ւո­րու­թեան -Միա­ւո­րու­թիւն է ստոյգ եւ ճշ­մա­րիտ...

Գ. 115բ-318ա [Թուղթք եւ այլ բանք]

1. 115բ-28ա Թուխթ Ստե­փա­նո­սի Սիւ­նեաց ե­պիս­կո­պո­սի եւ ի­մաս­տա­սի­րի` Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն Գեր­մա­նո­սի պա­տր­իար­գի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս -Յոք­նա­պա­տիւ հռ­չա­կե­լի փա­ռա­ւո­րու­թեամբ յա­ռա­քե­լա­կանդ ժա­մա­նեալ...

2. ա. 128ա-39ա Պա­տաս­խա­նի Թղ­թոյն Տրա­պի­զո­նի (լու­սանց­քում` 128բ-9ա «Մով­սէ­սի վար­դա­պե­տի Եզն­կա­ցոյ գրեալ Պա­տաս­խա­նի || ի Տրա­պի­զոն` առ հա­տուա­ծեալ է­րէ­ցն Գրի­գոր) -Բնա­ւից բա­րեաց պար­գե­ւա­տուն զճշ­մար­տու­թիւն միշտ ա­ւե­տա­րա­նէ...

բ. 139ա-46ա Բանք ե­րա­նե­լոյն Խոս­րո­վայ վասն սուրբ ե­կե­ղե­ցոյ -Տե­ղի ա­ղօ­թից Գիրք Սուրբ զե­կե­ղե­ցի մեզ ու­սու­ցա­նէ...

3. 146ա-63բ [Վկա­յու­թիւնք յա­ղա­գս Քրիս­տո­սի]

Տե՛ս Հմր 501, 125ա-35բ. ¢ ա/146ա-51ա: բ/151ա: գ/151աբ: դ/151բ-5բ:

ե/155բ-8բ: զ/158բ-9ա: է/159ա-61ա: ը/161ա: թ/161աբ: ժ/161բ-2ա: ժա/162ա:

ժբ/162աբ: ժգ/162բ-3ա:

4. 164ա-8ա [Մով­սի­սի Երզն­կաց­ւոյ] Վասն թա­գա­ւո­րաց Հա­յոց, զոր կար­գեաց Մով­սէս Խո­րե­նա­ցի -Մով­սէս Խո­րե­նա­ցի զշարս թա­գա­ւո­րա­ցն Հա­յոց այս­պէս կար­գէ. Յա­բէթ որ­դի Նո­յի... եւ թա­գա­ւո­րէ միւս Կոս­տան­տին յայլ­մէ ազ­գէ, որ այժմ ու­նի զթա­գա­ւո­րու­թիւն, եւ է թիւս Հա­յոց ՊԵ (1356):

5. 170աբ [Ո­տա­նա­ւոր Մով­սի­սի Երզն­կաց­ւոյ. «Մո­սէ­սի է «ա] -Մար­գա­րէ­ից սա սեր­մա­նու­մն` յա­ռա­քե­լոց պը­տ­ղա­բե­րել...

6. 168ա-85բ Խրատ առ ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տա­ցեա­լսն [«Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի Եզն­կա­ցոյ ի Կար­նոյ քա­ղաք]

Տե՛ս Հմր 573, 103բ-18բ. ¢ Դ/168ա-70ա (170աբ տե՛ս վե­րը ¢ 5): ա/171բ-3բ

բ/173բ-4ա: գ/174ա-6ա: դ/176ա-7բ: ե/177բ-80բ: զ/180բ-3ա: է/183ա-5բ:

ը/չիք:

7. 185բ-90բ [Ի Ժղ­լա­նաց Վար­դա­նայ Ա­րե­ւելց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 341, 1ա-141ա. Միայն` ¢ ¢ 6/185բ-7բ: 7/187բ-8ա («Վա­նա­կա­նին Վար­դա­նայ): 15/188ա-90ա: 16/190աբ:

8. 190բ-227բ Յաս­տուա­ծա­խումբ եւ տի­ե­զե­րա­կան ժո­ղովն Տար­սո­նի, որ ե­ղեւ ի շր­ջան ըն­թա­ցից ժա­մա­նա­կի Ո­ԽԶ (1197) թուա­կա­նին Հա­յոց.... Ա­տե­նա­կան խօսք մե­ծին եւ սր­բոյն Ներ­սէ­սի... -Ո՜վ հարք սուրբք եւ պետք ճշ­մար­տու­թեա­նն...

9. ա. 227բ-34ա Գլ­խա­կար­գու­թիւն Հո­ռո­մոց, զոր պա­հան­ջեն առ ի մէնջ ի պէ­տս խա­ղա­ղու­թեան... -Նզո­վե­ցէ՛ք զա­սողն մի բնու­թիւն...

բ. 234աբ Խն­դիր Հա­յոց ի Հո­ռո­մոց -Ա. Ա­մե­նայն մե­ղու­ցեալք ըստ իւ­րա­քան­չիւր յան­ցա­նաց... Ը. եւ կա­լ­ցի զա­թոռն... մին­չեւ իս­պառ:

10. 234բ-77ա Սր­բոյ վար­դա­պե­տի յոք­նե­րա­նեան մե­նա­ւո­րի Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցոյ հա­մա­ռօ­տիւք Բան խոս­տո­վան[ու­թեան] ու­ղիղ հա­ւա­տոյ եւ մա­քուր վա­րուց ա­ռա­քի­նու­թեան, ի խն­դ­րոյ նո­րին հա­րա­զա­տի Վար­դա­նա դի­ւա­նա­դպ­րի -Տէ­րու­նեան հա­ւա­նեալ խրա­տու...

11. 277բ-94ա Գիր, որ ե­ղեւ առ Ղի­նո­սէ կրօ­նա­ւո­րէ, մա­կա­կո­չե­ցե­լոյ դոք­սա­պա­տի­ու, ի խն­դ­րոյ բա­րե­պաշտ մե­ծի թա­գա­ւո­րին փռան­կաց ի կղ­զին Սի­կիղ­իա Ռո­ճե­րին Վասն Ե պա­տր­իար­գա­ցն ա­թո­ռոց եւ նո­ցունց ար­քե­պիս­կո­պո­սաց ի մայ­րա­քա­ղա­քսն... եւ յատ­կա­կան իւ­րա­քան­չիւ­րո­ցն ա­նուանց - Ա­մե­նա­մե­ծա­տո­հմ տէր իմ, վասն պատ­ճա­ռին, զոր գրե­ցէր առ մեզ.... Այս է ա­մե­նայն քա­ղա­քք եւ իշ­խա­նու­թիւնք Կոս­տան­դի­նու­պաւ­լ­սի: Ո­ԻԸ (1179) թու[ին] թարգ­մա­նե­ցաւ ի ձեռն Ներ­սի­սի ե­պիս­կո­պո­սի եւ Կոս­տան­դ­նու­պաւ­լ­սի մետ­րաւ­պաւլ­տի, ի փառս Աս­տու­ծոյ:

12. 294ա-5բ Ա­թա­նա­սի ե­պիս­կո­պո­սի Ա­ղէք­սան­դ­րի Ար­տա­դ­րու­թիւն ա­ռա­քե­լա­կան յա­ղա­գս աս­տուա­ծայ­նոյն մար­մ­նա­ւո­րու­թեան Աս­տու­ծոյն Բա­նի -Խոս­տո­վա­նիմք զՈր­դին Աս­տու­ծոյ նախ­քան զյա­ւի­տեա­նս...

13. 295բ-6ա Սր­բոյն Ա­թա­նա­սի ե­պիս­կո­պո­սա­պե­տի Ա­ղէք­սան­դ­րու առ Յովբ­իա­նոս թա­գա­ւոր Վասն Հա­ւա­տոյ -Տէրն մեր Յի­սուս Քրիս­տոս ի վե­րայ մկր­տու­թեա­նն աւ­րի­նա­դ­րե­լով...

14. ա. 296բ-8ա Այս են սկ­ըզ­բունք հա­ւա­տոյս եւ քա­հա­նա­յա­գե­տու­թեան Հա­յաս­տա­նեա­ցս եւ սեր­մա­նողք կեն­սա­բեր ցո­րե­նոյն: Հայ­րա­պետք Հա­յոց -Ա. Սուրբ Գրի­գոր` ա­մս Լ... ՀԲ. Տէր Գրի­գոր Թուր­քե­րի­ցանց` ա­մս ԺԵ:

297բ-8ա (Լու­սանց­քում) «Բայց զՉու­նակ եւ զՑու­սի­կն, որ զկ­նի

Ներ­սի­սի, ոչ կար­գե­ցաք չհա­ճե­լով, եւ ոչ զՍուր­մակ հա­կա­ռակ, եւ

բամ­բա­սեալ ա­սո||րի­քն` զԲ­ար­դի­շուհ եւ զՇ­մուէ­լի, զհա­կա­ռա­կն սըր­բոյն

Սա­հա­կայ:

բ. 298բ Այս­պէս ծա­նիր -Թա­դէ­ոս յեւ­թա­նաս­նի­ցն է... Դա­դի ա­շա­կերտ է Թա­դէ­ո­սի, որ էր յեւ­թա­նաս­նի­ցն, սուր[բ] Գրի­գոր յետ սո­ցա:

15. 299ա-318ա Եւ արդ, ըստ ուխ­տա­դ­րու­թեան յա­ռա­ջա­բա­նին եւ զՅա­բե­թին, ար­կ­ցուք ձեռն ի գործ` գրել զորս ըստ ազ­գի, եւ զորս փո­խա­նոր­դու­թեամբ: Ի նո­ցա­նէ Պար­թե­ւա­ցն` մին­չեւ այ­սո­քիմբք ժա­մա­նես­ցուք առ որ ա­րար զեր­կո­սին մի Տէր մեր: Եւ արդ, ի Յա­բե­թէ սկ­սայց պատ­մա­բա­նել - Ա­բեթ` որ­դի նո­յի, ծնաւ ըզ­Գա­մեր... ՀԴ. Տէր Կոս­տան­դին Լամբ­րո­նե­ցին` ա­մս Դ: ՀԵ. Տէր Յա­կոբ հռո­մե­ցոց դա­ւա­նու­թեան: ՀԶ.Տէր Մխի­թար ուղ­ղա­փառ դա­ւան[ու­թեան]: ՀԷ. Տէր Մես­րօպ սր­բու­թեամբ ուղ­ղա­փառ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

298բ Փա՜ռք... Որ ետ կա­րո­ղու­թիւն ինձ` տկար եւ ա­ն­ար­ժան գր­չիս. յանգ ե­լա­նել եւ յա­ւարտ այս կտա­կիս եւ աս­տուա­ծա­յին բու­րաս­տա­նիս ի լաւ եւ ըն­տիր օ­րի­նա­կէ, որ կո­չի Ընդ­հան­րա­կան, ի խն­դ­րոյ հե­զա­հո­գի գրա­սէր տէր Ղու­կաս ե­պիս­կո­պո­սին սուրբ Ե­րու­սա­ղե­մայ, զոր տէր Աս­տուած բա­րով վա­յե­լել տա­ցէ նմայ. ա­մէն: Բայց գրե­ցաւ սա ի թվին Հա­յոց ՌԿԸ (1619), մա­յի­ս­նինկ ամ­սոյ ԻԵ, ե­րեք­շա­բա­թի, ձե­ռամբ ա­ն­ի­մաստ եւ ա­նար­հեստ գր­չի Յո­հա­նի­սի` որ­դոյ պա­րոն Ան­տ­րի­յի, ի տի­րա­խ­նամ եւ աս­տուա­ծա­պահ մայ­րա­քա­ղա­քն Լէվ կո­չե­ցեալ, ընդ հո­վա­նեաւ ննջ­ման, Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին: ա­ղա­չեմ ե­րես ան­կեալ զհան­դի­պո­ղօսդ այս սուրբ կտա­կիս, ան­մե­ղա­դիր լի­նել գիրս եւ սղա­լա­նա­ցն նե­րել եւ Ա Հայր մե­ղա­յիւ յի­շել զվե­րո­յա­սա­ցեալ ստա­ցող սո­րայ տէր Ղու­կաս ե­պիս­կո­պոսն եւ զիս` զա­ն­ար­ժան գծո­ղս, որ մա­նուկ տի­օք գրե­ցի, եւ զիմ ծն­օ­ղս: Եւ որք զմեզ յի­շեն, յի­շեալ լի­ցին օրն ա­հա­գին ի Քրիս­տո­սի ա­հեղ ա­տե­նին. ա­մէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 5բ, 146բ, 318ա գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

Գր­չա­փորձ` 1ա (նօ­տր­գիր) Ես գրիչ­փորձ Մէ­լէ­տիս գօր­դա­ցի մէ­տ­րօ­պօ­լի­տն ա­լօ­ի­զի­ուս կտա­տէ­նի­գուս քա­րո­զ­օղն:

503

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս ՌԾ -1601

ԳՐԻՉ` Ա­ւե­տիս կթղ. Է­ջմ­իած­նե­ցի, Աս­տուա­ծա­տուր դպիր Ա­մաս­իա­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ա­ւե­տիս կթղ.:

ԹԵՐԹ` 295. չգ­րուած` 183բ, 186բ, 244բ-5ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԶ 12 (Ա 11, ԺԶ 7)+Ա-Թ 12 (Ա 10, Գ 14, Բ 13):: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,2 15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ`միա­սիւն: ԳԻՐ`նօ­տր­գիր (նմուշ` 121): ՏՈՂ` 30-32: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­նաչ թա­ւիշ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (48բ): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (սա­կաւ): Գ ո յ ն ե ր` նարն­ջա­գոյն, սեւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ժա­մա­գիրք (լա­տի­նե­րէն): ԺԴ-ԺԵ դդ. Գեր­ման­իա: 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի հա­տու­մից եւ հա­տուած մա­սե­րի ըն­դ­եր­կայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, գո­թա­կան գիր (նմուշ Բա): Վեր­ծա­նու­մը տե՛ս Հ Կ Տկվբհքցջ, Տջմջհ­ըա սւ­տ­ըթ­կվ­բի կ ես­ջա`բլ­մ­ըց հջմ­կ­լվտ­ըաը ջհեջց­կմջ դսջ­լեւփկ­բ­վեւ ց "ջմբլջգջսջլբ, Բսբցջլ, 1980 վմս 87-8:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-53 ստո­րին լու­սան­ցա­յին մա­սից թե­թե­ւա­կի այ­րուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, ցե­ցա­կեր, եզ­րերն ու թի­կուն­քը մա­շուած, դռ­նա­կն ու կա­պիչ­ներն ըն­կած, ա փեղ­կը ստո­րին մա­սը այ­րուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-1բ-2բ Մա­տեան աս­տուա­ծա­յինք, որ կայ ի գիրս այս­չափ

ա. 1բ [Ցանկ Ա մա­սի` 3ա-48բ] -Ա. Թուղթ ընդ­հան­րա­կան... ԺԷ. [Խ] ա­չի ա­ւր­հ­նե­լոյ:

բ. 2աբ [Ցանկ Բ մա­սի` 48բ-181ա] -Ա. Թուղթ ա­ռա­ջին Յա­ղա­գս բնու­թեանց... ԼԸ. Յա­ղա­գս Նի­կի­ոյ ժո­ղո­վոյն:

Կան բաց­թո­ղում­ներ. Չու­նի 181բ-295բ նիւ­թե­րի ցան­կը:

Ա. 3ա-48բ [Մասն Ա]

1. 3ա-37բ [Թուղթ ընդ­հան­րա­կան Ներ­սէ­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի] -Տե՛ս Հմր 500, 4ա-51բ. ¢ ա/3ա-9բ (ան­խո­րա­գիր): բ/9բ-16բ: գ/16բ-8բ:

դ/18բ-23բ: ե/23բ-31բ: զ/31բ-5ա: է/35ա-6ա: ը/36ա: թ/36ա-7ա: ժ/37աբ:

2. 37բ-48բ [Դա­ւա­նա­բա­նա­կանք]

ա. 37բ-9ա ԺԱ. Յա­ղա­գս տեառն Աս­տու­ծոյ մար­մ­նա­նա­լոյն -Դար­ձեալ յեր­կ­րորդ թխ­թի աստ, որ ի ձէնջ գրեալ էր զո­մանց, որք զԵւ­տի­քայ ա­նի­ծե­լոյն...

բ. 39ա-43բ ԺԲ. Յա­ղա­գս եր­կուց կա­տա­րեալ բնու­թեանց միա­ցե­լոյ - Ա­սաս­ցուք եւ յա­ղա­գս այ­նո­ցիկ, որ զԲա­նին է­ու­թիւն միայն ա­սեն թան­ձ­րա­ցեալ ո­րո­վա[յ]նի կու­սին...

գ. 43բ-4բ ԺԳ. Սր­բոյն Գրի­գո­րի եւ Հա­յոց վե­րա­դի­տո­ղի Վկա­յա­սի­րի Բան որ­դո­րա­կան վասն մո­լոր­ման Զատ­կին -Ի թվա­կա­նու­թեա­նն Հա­յոց ՇԼԱ (1082) ի սուրբ Զատ­կէն մո­լո­րե­ցան Ժ ազգ հա­ւա­տա­ցե­լոց...

դ. 44բ-5ա ԺԴ. Կար­գա­ւո­րու­թիւն սուրբ եւ ուղ­ղա­փառ Հա­յաս­տա­նեաց ե­կե­ղե­ցոյ, ո­րով ա­մաւթ առ­նէ զհեր­ծուա­ծաւ­ղսն -Սուր­բն Լու­սա­ւո­րի­չն Գրի­գո­րի­ոս Հա­յաս­տա­նեաց, զոր ինչ ե­գիտ կարգ եւ կա­նով­նա­դ­րու­թիւ­նս ե­կե­ղե­ցոյ յա­ռա­քե­լո­ցն...

ե. 45աբ ԺԵ. Պատ­ճէն, ո­րով զո­րո­վայ­նա­մո­լն, ար­բե­ցո­ղսն յա­մաւթ առ­նես -Որք ծա­ռայ են ո­րո­վայ­նի...

զ. 45բ-6ա ԺԶ. Յա­ղա­գս ե­կե­ղեց­ւոյ -Լուաք դար­ձեալ, զի ո­մանք ի մո­լար քա­հա­նա­յից զծած­կեալ գար­շա­հոտ պղ­ծու­թիւն ա­նի­ծե­լոյն Սմ­պա­տայ Թոն­դ­րա­կե­ցոյ...

է. 46ա-7բ ԺԷ. Յա­ղա­գս ա­ւր­հ­նու­թեան խա­չի - Ա­ռա­քեալ­քն` սուրբ եւ հո­գե­կիր հար­քն...

ը. 47բ-8բ Վասն ե­կե­ղե­ցի ա­ւր­հ­նե­լոյ -Իսկ յա­ղա­գս ա­ւր­հ­նու­թեան ե­կե­ղե­ցոյ... (ցան­կում չիք):

Բ. 48բ-181ա [Մասն Բ]

1. 48բ-61բ [Ա] Թուղ­թն տեառն Գրի­գո­րի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց` գրեալ եղ­բա­ւր նո­րին Ներ­սէ­սի ե­պիս­կո­պո­սին հրա­մա­նաւն նո­րին ի Մի­ջա­գե­տս Ա­սո­րոց... ի խնդր[ոյ]... Ա­ռուծ կո­չե­ցեալ իշ­խա­նի Թուլ­կու­րա­նայ ա­ւա­նի -Որ թէ­պէտ եւ տէ­րու­նա­կան հրա­մա­նն յոր­դո­րէ...

Մի հա­տուած ա­ռան­ձին խո­րա­գ­րուած եւ գլ­խա­կար­գուած` 54ա «Բ.

Յա­ղա­գս Զատ­կի մա­տա­ղի -Լուա­րուք դար­ձեալ...: Հմմտ. տպ. 1865, էջ 350:

2. 61բ-7բ Գ. Թուղթ Ներ­սէ­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Կի­լի­կե­ցոյ Տար­սո­նի` Պա­տաս­խա­նի Յուս­կան ար­գե­լա­կան ճգ­նա­ւո­րի... -Գիր քո­ոյ պա­տուա­կա­նու­թեանդ, ե­րա­նե­լի այրդ Աս­տու­ծոյ, ե­հաս...

3. 67բ-70բ Դ. Տեառն Ներ­սէ­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Տար­սո­նի Կի­լի­կե­ցոյ յոր­ժամ չո­գաւ դես­պա­նու­թեամբ ի թա­գա­ւո­րէն Հա­յոց Մե­ծաց Լեո­նէ ի Կոս­տան­դի­նու­պաւ­լիս: Հար­ցու­մն պա­տր­իար­գին եւ պա­տաս­խա­նի սր­բոյն Ներ­սէ­սի -իբ­րեւ յա­ռա­ջեաց սուր­բն Ներ­սէս...

4. 70բ-5ա Ե. Բան Ներ­սէ­սի առ ե­պիս­կո­պո­սու­նս եւ վար­դա­պե­տս եւ հա­մաւ­րէն դա­սս ե­կե­ղե­ցոյ, որք ա­ւուրս տաւ­նի Ար­մա­ւե­նեա­ցն ժո­ղո­վեալք ի կող­մա­նէ տեառն Գրի­գո­րի­սի կա­թո­ղի­կո­սի գ եղ­բա­ւր նո­րին ի ձեռ­նա­դ­րու­թեան կա­թո­ղի­կո­սու­թիւն Հա­յոց -Առ ձեզ են բանք իմք, դասք սր­բա­զա­նից...

5. 75ա-6բ Զ-Ը. /Թուղթք Ներ­սի­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց...]

Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ. ¢ ա/չիք: բ/75աբ: գ/75բ-6բ: դ/76բ-7բ:

ե-ժ/տե՛ս ստո­րեւ` 117ա-26բ (¢ 8):

6. 77բ-113ա Թ-ԺԸ. [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-191բ. ¢ ա/77բ-8բ: բ/78բ-86բ: գ/86բ-7բ: դ/87բ-92ա:

ե/92ա-6բ: զ/96բ-102բ: է-ժե/չիք: ժզ/102բ-5ա: ժէ/105ա-9ա: ժը/109ա-13ա:

ժթ-իա/չիք:

7. 113ա-7ա Ներ­սէ­սի Կլա­ե­ցոյ` եղ­բա­ւր Գրի­գո­րի­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյ ու­րու­մն Յա­կո­բայ Ա­սո­րոց վար­դա­պե­տի... -Ի զգա­լի դի­տա­ւո­րու­թիւն գրա­ւո­րա­կան քում նա­մա­կի... (Ցան­կում չիք):

8. 117ա-26բ ԺԹ-ԻԱ. [Թուղթք Ներ­սի­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց...]

Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ. ¢ ա/չիք: բ-դ/տե՛ս վե­րը` 75ա-6բ (¢ 5):

ե/117ա-8ա: զ/118աբ: է/118բ-9ա: ը/119բ: թ/119բ-20ա: ժ/120ա-6բ: ժա/չիք:

9. 126բ-36բ ԻԲ-ԻԵ. [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

Տե՛ս Հմր 502, 92ա-115բ. ¢ 1/չիք: 2/126բ-7բ: 3/127բ-8բ: 4/128բ-9: 5/չիք:

6/129բ-32: 7/132բ-3բ: 8/133բ-6ա:

10. 136ա-45բ ԻԶ. Թուղթ Ստե­փա­նո­սի Սիւ­նեաց ե­պիս­կո­պո­սին եւ ի­մաս­տա­սի­րի` Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն Գեր­մա­նո­սի պա­տր­իար­գին Կոս­տան­դի­նու­պաւ­լ­սի -Յոգ­նա­պա­տիւ հռ­չա­կե­լի փա­ռա­ւո­րու­թեամբ յա­ռա­քե­լա­կանդ ժա­մա­նեալ ծայ­րա­գոյն նա­խ­ա­գա­հու­թեամբ...

11. ա. 145բ-9բ [ԻԷ.] Մով­սէս վար­դա­պե­տի Եզն­կա­ցոյ գրեալ Պա­տաս­խա­նի Տրա­պի­զոն առ հա­տուա­ծեալ ե­րէ­ցն Գրի­գոր -Բնա­ւից բա­րեաց պար­գե­ւայ­տուն...

բ. 149բ-55ա ԻԸ. Բա­նն ե­րա­նե­լոյն Խոս­րո­վոյս­¬Տե­ղի ա­ղաւ­թից Գիրք Սուրբ զե­կե­ղե­ցի մեզ ու­սու­ցին...

12. 155ա-8բ ԻԹ. Թուղթ Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սին Կոս­տան­դեայ, զոր գրեաց յաս­տուա­ծա­պահ դղե­կէն Հո­ռո­մկ­լա­յէ առ թա­գա­ւորն Հե­թում ի մայ­րա­քա­ղա­քն Սիս: Պա­տաս­խա­նի թղ­թին, որ ի պա­պէն բե­րօ առ թա­գա­ւորն Հա­յոց Հե­թում... ի թվին Հա­յոց Ո­ՂԷ (1248): Գրե­ցաւ ի ձեռն ար­դիւ­նա­կան վար­դա­պե­տին Վար­դա­նայ յար­մա­րեալ­¬Քրիս­տո­սապ­սա­կեալ սուրբ թա­գա­ւո­րի ա­մե­նայն Հա­յոց Հեթ­մոյ...

13. 158բ-70ա Լ -ԼԱ. [Վկա­յու­թիւնք յա­ղա­գս Քրիս­տո­սի]

Տե՛ս Հմր 501, 125ա-35բ. ¢ ա/158բ-61բ: բ/161բ: գ/162ա: դ/162ա-4բ:

ե/164բ-7ա: զ/167ա: է/167բ-8բ: ը/168բ: թ/168բ-9ա: ժ/169ա: ժա/169ա:

ժբ/չիք: ժգ/169ա-70ա:

14. ա. 170ա-2բ ԼԲ. [Մով­սի­սի Երզն­կաց­ւոյ] Վասն թա­գա­ւո­րաց Հա­յոց, զոր կարգ[ե]աց Մով­սէս Խո­րե­նա­ցին -Մով­սէս Խո­րե­նա­ցի զշարս թա­գա­ւո­րա­ցն Հա­յոց այս­պէս կար­գէ. Յա­բէթ` որ­դի Նո­յի... Եւ թիւ Հա­յոց ՊԸ (1359):

բ. 172բ [Ո­տա­նա­ւոր Մով­սի­սի Երզն­կաց­ւոյ. «Մով­սէ­սի է սա] -Մար­գա­րէ­ից սա սեր­մա­նու­մն, / Յա­ռա­քե­լոց պտ­ղա­բե­րել...

15. 173բ-4բ ԼԳ-ԼԵ. [Ի Ժղ­լա­նաց Վար­դա­նայ Ա­րե­ւելց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 341, 1ա-141ա: Միայն ¢¢ 6/172բ-4բ: 7/174ա: 15/174աբ:

16. 174բ-80բ [Բանք Ա­նան­իա­յի Շի­րա­կաց­ւոյ]

ա. 174բ-5ա Ա­նա­նեայ Շի­րա­կայ հա­մա­րո­ղի Թիւք որ­չա­փու­թեան տանց Հին Կտակ[ ա­րան­ցն]: Նո­րին Թիւք որ­չա­փու­թեանց Նոր Կտա­կա­րա­նա­ցն: Գիր Մով­սէ­սի օ­րէ­նս­դ­րի -Ա. Ծն­ըն­դոց տունք են ԴՌՅԷ...

բ. 175բ [ԼԵ.] Ա­նուանք ա­կանց եւ գու­նա­ւո­րու­թիւնք նո­ցին -Ա. Զմ­րուխ­տն կա­նաչ է եւ լու­սա­ւոր... ԼԳ. Լազ­վար­դն կա­պու­տակ գու­նա­ւոր է: Ա­նան­իայ Շի­րա­կու է բա­նս:

գ. 176աբ [ԼԶ.] Ա­նան­իա­յի Շի­րագ­կուն­ւոյ հա­մա­րո­ղի Յա­ղա­գս կշ­ռոց եւ կշ­ռոր­դաց: Ա. Յա­ղա­գս ա­սու­ւա­րի­ո­նի, լեբ­տո­նի եւ դան­կի -Կշիռ Բ գա­րի­հա­տաց կո­չի ա­սա­րի­ո­նն...

դ. 177աբ Ա­նան­իա­յի Շի­րա­կան­գուն­ւոյ հա­մա­րո­ղի Յա­ղա­գս չա­փոյ եւ չա­փուց եւ պա­տա­րաց: Յա­ղա­գս քսես­տի -Չափ ա­ռաջ­նորդ չա­փուց` քսեստ...

ե. 177բ-80բ [ԼԷ.] Ա­նան­իա­յի Շի­րա­կու­նոյ Յա­ղա­գս կա­տար­ման հա­մա­րո­ղու­թեան եւ կեր­պից հարց­ման (Ա-ԻԴ) -Ա. Զա­մե­նայն ա­սա­ցի մա­սու­նս, թէ­պէտ եւ սա­կաւ ի բազ­մաց... (վեր­ջում` 180աբ Ա-ԻԴ «Լու­ծու­մն):

17. 180բ-1ա [ԼԸ.] Յա­ղա­գս ժո­ղո­վոց սուրբ, որ ե­ղեն ի Նիկ­իայ եւ յայ­լսն (Ա-Ը) -Զկ­նի ե­րեք­հա­րիւր եւ ԺԵ ա­մի յա­րու­թիւն Տեառն ե­ղեւ ժո­ղովն ի Նի­կեայ...

18. 181բ-6ա Հարց­մունք սր­բոյն Բար­սե­ղի եւ պա­տաս­խա­նիք Գրի­գո­րի եղ­բա­ւրն նո­րին -Բար­սեղ ա­սէ. Յոր­ժամ ոչ է­ին եր­կինք եւ եր­կիրս, աս­տուա­ծու­թիւն ու.ր ուր հան[գ]չէր: Գրի­գոր ա­սէ. Ի վե­րայ հրա­կերպ լու­սոյ... (ցան­կում չիք):

Գ. 187ա-295բ [Քա­րոզք Ղու­կա­սու Լո­ռեց­ւոյ]

1. 187ա-96ա Քա­րոզ [ի] բա­նն Սո­ղո­մո­նի, որ ա­սէ. Զի որք սր­բու­թեամբ պա­հեն զսր­բու­թիւն, սր­բես­ցին - Ա­մե­նայն գիրք աս­տուա­ծա­յին զԱս­տուած ար­դար դա­տա­ւոր քա­րո­զեն...

2. 196ա-203բ Քա­րոզ ի բան, որ Ա­ւե­տա­րա­նի, որ ա­սէ. Աւ՜ն, ա­րիք գնաս­ցուք աս­տի -Հրա­մէ մար­գա­րէն Միք­իայ. Ա­րի եւ գնա՛ աս­տի...

3. 203բ-13ա Հա­մա­ռաւտ պատ­մու­թիւն Յե­սուայ որ­դոյն Նա­ւեաւ -Յե­սու որ­դին Նա­ւեայ էր յազ­գէն Եփ­րե­մի...

4. 213ա-22ա Քա­րոզ ի բան եւ պատ­մու­թիւն Յե­սուեայ մար­գա­րէ­ին, որ ա­սէ. Եւ ի չո­րեք­տա­սան ա­մի թա­գօ­ո­րու­թիւն Ե­զեկ­իայ ել Սե­նա­քա­րիմ... -Սէ­նէ­քա­րիմ կռայ­պաշտ թա­գա­ւոր էր Ա­սո­րոց ի Նի­նուէ քա­ղա­քի...

5. 223ա-34բ Հա­մա­ռաւտ պատ­մու­թիւն Եղ­իա­յի սուրբ մար­գա­րէի, որ ա­սէ գե­ղե­ցիկ -Եղ­իայ Թեզ­բա­ցի էր, յազ­գէն քա­հա­նա­յի­ցն...

6. 235ա-9բ Այլ քա­րոզ Դա­նի­է­լի մար­գա­րէ­ին, որ ա­սէ. Փո­խե­ցաւ թա­գա­ւորն ի կեր­պա­րա­նաս գա­զա­նաց -Եւ զի թա­գա­օրն Նա­բու­գու­դո­նո­սոր յոր­ժամ ե­տես զհ­րա­շա­լի...

7. 239բ-46բ Այս է Քա­րոզ եւ պատ­մու­թիւն վասն գա­լ­ըստ[ե] ա­նն Գաւ­գայն եւ Մա­գաւ­գայ -Յետ դար­ձի գե­րու­թիւն բա­բե­լա­ցոց...

8. 247ա-55ա Քա­րոզ եւ պատ­մու­թիւն վասն գե­րու­թեան բա­բե­լա­ցոց, ի բա­նս, որ ա­սէ. Առ գե­տս Բա­բե­լա­ցոց... -Եւ ե­ղեւ, զի ա­ռաջ քան զգա­լուս­տն Քրիս­տո­սի...

9. 255ա-62ա ԺԲ. Քա­րոզ վասն պա­հո­ցն, ի բա­նն Յո­վե­լեաց, որ ա­սէ. Ս[ր]բե­ցէ՛ք պա­հս, քա­րո­զե­ցէ՛ք պա­ղա­տա­նս -Խոր­հուրդ պա­հոց, որ­պէս ա­սէ սուրբ Բար­սեղ...

10. 262ա-6ա ԺԳ. Քա­րոզ վասն կի­րա­կէի տէ­րու­նա­կան աւ­րի­նա­ցն Մով­սէ­սի, որ ա­սէ. Պա­տուե­ցէ՛ք զա­ւր միա­շա­բա­թին -Որ­պէս ա­ռա­ջին ա­րար­չու­թիւն, որ ի վեց օրն ա­րար Աս­տուած զե­րե­ւե­լի ա­րա­րա­ծս...

11. 266ա-72ա Քա­րոզ ի բան մար­գա­րէ­ին Դաւ­թի, որ ա­սէ. Որ­պէս ի­ժի եւ քար­բի... -Թէ վասն զի.նչ պատ­ճա­ռի մար­գա­րէն ա­ռա­կօ խաւ­սի...

12. 272ա-9ա Քա­րոզ ի բան Սո­ղո­մո­նի, որ ա­սէ. Զան­ձն ի գոր­ծս իւր ոչ բժշ­կէ եղ­բայ­րէն այն այ­նո­ցիկ, որ ան­ձին առ­նի­ցէ - Ան­ձն զբա­նա­կան հո­գին ա­սէ...

13. 279ա-84բ Քա­րոզ ի բան Սո­ղո­մո­նի, որ ա­սէ. Մահ եւ կեանք ի լ(= ձ)եռն լե­զուի... - Ա­ռա­ջին խրատ վասն մար­մ­նա­ւոր կե­նա­ցս է...

14. 285ա-90բ Քա­րոզ ի բան Սո­ղո­մո­նի, որ ա­սէ. Ո­ղոր­մի աղտ­քա­տին` փոխ տա Աս­տու­ծոյ - Այս­պէս հրա­մա­յեն վար­դա­պետք ե­կե­ղե­ցոյ...

15. 290բ-5բ Քա­րոզ վասն ա­պ­աշ­խա­րու­թեան, ի բան սուրբ յԱ­ւե­տե­րա­նին, որ ա­սէ. Ե­ղե­րուք խո­րայ­գէտ իբ­րեւ զաւձ -Նախ գի­տե­լի է, զի որ­պէս մար­դս հո­գի է եւ մար­մին... թո­ղու­թիւն մե­ղա­ցն քոց:

Տե՛ս «Բան­բեր Մա­տե­նա­դա­րա­նի, Հմր 10, էջ 213-235:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 48բ Զայն­պի­տան գր­չիս` զա­ն­ար­ժան քա­հա­ն­այս յի­շես­ցի­ջիք ի Տէր, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ց­օղք եւ սի­րողք աս­տուա­ծա­յին գան­ձու­ցն (նման` 61բ, 104ա, 176բ):

181ա Կա­տա­րու­մն Ըն­թա­նու­րա­կիս: Գրե­ցաւ ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌԾ (1601), ի քա­ղա­քն Կոս­տան­դի­նու­պաւ­լիս, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Սար­գ­ը­սին, ի քա­հա­նա­յու­թիւն Սուրբ Սարգ­սի տէր Նի­կո­ղա­ո­սին, տէր Ա­լէք­սա­նին, տէր Սար­գի­սին, որ է նո­ր­ըն­ծայ: Բա­զում աշ­խա­տանք ու­նին վե­րա գրո­ցս: Արդ, ա­ղա­չեմք զձեզ, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցողք, յոր­ժամ որ հան­դի­պիք ի գրո­ցս կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, յի­շե­ցէք ի մար­քա­փայլ ա­ղաւ­թս ձեր Ա­ւե­տիս կա­թո­ղի­կոս Է­ջմ­իած­նե­ցի, որ ա­նուամ­բս եմ եւ ոչ գոր­ծո­վս, որ բա­զում փա­փա­քա­նաւք եւ աշ­խա­տու­թեամբ գրե­ցի գիր­քս խա­մայ­գիր եւ նաւ­տր: Ով ոք յի­շէ զմեզ, յի­շեալ [լ]ի­ցի ին­քն ի Քրիս­տո­սէ. ա­մէն:

(Բո­լոր­գ­րով) Արդ, գրե­ցաւ սայ ի հա­լալ ար­դեանց ի­մոց եւ ի ար­դա­րեան վաս­տա­կոց` յի­շա­տակ ինձ Ա­ւէ­տիս կա­թո­ղի­կո­սին եւ ծնաւ­ղաց ի­մոց, հա­ւրս` Միր­զին, եւ մա­ւրս` Գաւ[հ] ա­րին, եւ եղ­բա­ւրս` Կի­րա­կո­սին, Սա­հա­կին, որ մա­նուկ հա­սա­կաւ առ Քրիս­տոս փո­խե­ցաւ, եւ քե­ւեր­ցս` Ե­ղի­սա­բե­թին, Շաղ­վ­ար­դին, եւ եղ­բա­ւր որ­դին իմ` նո­րա­բող­բոջ Թար­խա­նին:

2. 234բ.... Յո­րոց փր­կես­ցէ զմեզ Քրիս­տոս Աս­տուած եւ զա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցեա­լս, մա­նա­ւանդ զըս­տա­ցող գրո­ցս, եւ մե­ղաւք զա­ռա­ծեալ գր­չի` Աս­տուա­ծա­տուր դպ­րի, որ է քա­ղա­քաւ յԱ­մաս­իա­ցի, որ զայս մեկ տետ­րի­կս գրե­ցի ի դրու­նս Սր­բոյն Սարգ­սի: Զձեզ ա­ղա­չեմ, որք հան­դի­պիք կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, յի­շես­ջիք մի­ով Տէր ո­ղոր­մեա­յիւ: Եւ որ յի­շէն, յի­շեալ լի­ցին ի Քրիս­տո­սէ փրկ­չէն մեր­մէ. ա­մէն:

246բ Որ ո­ղոր­մի Քրիս­տոս Աս­տուած ըս­տա­ցո­ղի գրո­ցս, եւ մե­ղա­ւոր գր­չի­քս յի­շեայ` գգ. բբ. դգ. գբ. ա. իժ. ժժ. եդ. ռռ. բբ. գգ. ռռ. ռռ. (.): Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Ես մե­ղա­ւոր ա­մե­նայն[ի],

Թ գրով ա­նու[ն]ս կո­չի,

Զայս Ա տետ­րի­կս գրե­ցի:

266ա....Զկի­րա­կին սուրբ պա­հե­ցէք

Եւ լաւ սր­տիւ խիստ սի­րե­ցէք,

Զգ­ծող գր­չա­կս յի­շե­ցէք,

Եւ թո­ղու­թիւն ինձ հայ­ցե­ցէք,

Զփո­խա­րեն դուք ըն­կա­լ­ցէք,

 Ար­քա­յու­թիւն ժա­ռան­գե­ցէք:

295բ. Տէր Աս­տուած... ա­րայ թո­ղու­թիւն մե­ղաց ըս­տա­ցո­ղի գրո­ցս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 295բ Ես` Զա­քար­իա վար­դա­պետ, ա­ռաջ­նորդ սուրբ ուխ­տիս Յօ­հան­նու­վա­նից, ընդ բա­զում աշ­խա­տա­նաց ի­մոց ե­դի եւ յի­շա­տակ ի դուռն Սուրբ Կա­րա­պե­տիս զ[ը]նթ­հան­րա­կան գիր­քս` մնալ մին­չեւ յա­ւի­տեան: Թվին ՌՃ (1651)... (շար. 6 տող քե­րուած):

2. 181ա (Լուա­ցուած, բայց ըն­թեռ­նե­լի) Ի վեր­ջին ստա­ցող սո­րայ` Յա­կօբ Ե­ղա­վար­դե­ցի, որ­դի Ու­լու­խա­նի, թոռն Շմա­ոն քա­հա­նաի յուժ աշ­խա­տե­ցայ ի թվին ՌՃԻ եւ Ը (1679):

3. Պատ­աա­ռիկ-պահ­պա­նակ Գբ (տար­բեր) Յոր­ժամ վար­դա­պե­տն ա­ռա­քեաց Սի­մո­նիս Ե­ղե­գա­ձորն, էր թվա­կա­նն ՌՃԻԸ (1679): Յամ­սեա­նն Մար­տի Ը օրն ե­լաք:

4. 198բ (1699թ., Գրի­գոր վար­դա­պետ, կար­մ­րա­գիր, տե՛ս կն­քա­դ­րոշմ) Տէր Աս­տուած, փր­կեա ի վա­թա­րա­գու­նի­ցն դա­սուց:

5. 259բ (ԺԷդ.) Ո­հա­նէս վար­դա­պետ` սպա­սա­ւոր Սուրբ Կա­րա­պե­տին:

6. 1ա(ԺԷ դ.) Փա՜ռք... (շար. 10 տող թա­նա­քը ճա­պա­ղած եւ ա­ն­ըն­թեռն­լի):

Կն­քա­դ­րոշմ` 186ա 198բ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նի ծա­ռայ Գրի­գոր վար­դա­պետ. ՌՃ­ԽԸ (1699): 181բ Պօ­ղո.ս:

Գր­չա­փորձ` 1ա Գե­րի Ա­դա­մայ որ­դի, է.ր դա­տիս հետ ա­մէն մե­ղաց: 186բ, 187ա, Աա, Աբ (մի քա­նի բա­ռեր):

504

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՒ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս          ՌՁԷ -1638

ԳՐԻՉ` Աս­տուա­ծա­տուր դպիր [ Ա­մաս­իա­ցի]: ՍՏԱ­ՑՈՂ` խո­ճա Սա­հ­րատ:

ԹԵՐԹ` 188+1 (կրկ. 66). չգ­րուած` 1ա-5ա, 183բ-8բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԶ 12 (ԺԶ 9): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,4 14,4: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 54ա): ՏՈՂ` 30: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր թա­ւիշ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ներ­սէս Շնոր­հա­լի` 6բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 7ա, 76ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին, կա­նաչ, մո­խ­րա­գոյն, վար­դա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-5բ Մա­տեան, որ եւ կո­չի Թուղթ ընդ­հան­րա­կան... Ցան­կս Ընդ­հան­րա­կա­նիս է -Ա. Յա­ռա­ջին թուղթ Ընդ­հան­րա­կա­նիս... ԺԸ. [Ե]կե­ղե­ցի օր­հ­նե­լոյ: 5բ-6ա Ցանկ թղ­թոց գրո­ցն է -Ա. Թուղթ յա­ռա­ջին յազ­գս բնու­թեանց... ԺԸ. Ներ­սէ­սի Կլա­յե­ցի Պա­տաս­խա­նի գրոյ յո­րում Յա­կով­բայ Ա­սո­րոց վար­դա­պե­տի ի Մե­լի­տոն:

Ա. 7ա-60ա [Թուղթ ընդ­հան­րա­կան Ներ­սէ­սի կա­թո­ղի­կո­սի]

Տե՛ս Հմր 500, 4ա-51բ. ¢ ա/7ա-16բ (ան­խո­րա­գիր): բ/16բ-27ա:

գ/27ա-30բ: դ/30բ-8բ: ե/38բ-51ա: զ/51ա-6բ: է/56բ-7բ: ը/57բ-8ա:

թ/58ա-9բ: ժ/59բ-60ա:

Բ. 60ա-76ա [Դա­ւա­նա­բա­նա­կանք]

Տե՛ս Հմր 503, 37բ-48բ. ¢ ա/60ա-2բ: բ/62բ-8բ: գ/68բ-70ա: դ/70աբ:

ե/70բ-2ա: զ/72աբ: է/72բ-5ա: ը/75ա-6ա: Այս­տեղ` ԺԱ-ԺԸ:

Գ. 76ա-116բ [Թուղթք]

Տե՛ս Հմր 503, 48բ-75ա. ¢ 1/76ա-95բ (ու­նի նոյն բա­ժա­նու­մը` ա.

76ա-84բ, բ. 84բ-95բ): 2/95բ-104բ: 3/104բ-9ա: 4/109ա-16բ: Այս­տեղ` Ա-Ե:

Դ. 116բ-20ա [Թուղթք Ներ­սի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց...]

Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ. ¢ ա/չիք: բ/116բ-7բ: գ/117բ-9ա: դ/119ա-20ա

ե-ժա/չիք: Այս­տեղ` Զ-Ը:

Ե. 120ա-76բ [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-191բ. ¢ ա/120ա-2ա: բ/122ա-33բ: գ/133բ-5ա:

դ/135բ-42բ: ե/142բ-9ա: զ/149ա-58ա: է-ժե/չիք: ժզ/158ա-62ա:

ժէ/162ա-9բ: ժը/169բ-76բ: ժթ-իա/չիք: Այս­տեղ` Թ-ԺԷ:

Զ. 176բ-82բ [ԺԸ] Ներ­սէ­սի Կլա­յե­ցոյ` եղ­բ­օր Գրի­գո­րի­սի Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյ ու­րու­մն Յա­կո­բայ Ա­սո­րոց վար­դա­պե­տի ի մայ­րա­քա­ղա­քն Մե­լի­տե­նոյ Հա­յոց -Ի զգա­լի դի­տա­ւո­րու­թիւն գրա­ւո­րա­կան քում նա­մա­կի... յո­րոց նե­ղիմք ի փառս Աս­տու­ծոյ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

183ա Փա՜ռք... Արդ, գրե­ցաւ սուրբ գիր­քս, որ կո­չի Ընդ­հան­րա­կան, ի քա­ղա­քն Կոս­տան­դ­նու­պաւ­լիս, ձե­ռամբ մե­ղա­պարտ եւ ա­ն­ար­ժան դպ­րի` սու­տ­ա­նուն Աս­տուա­ծա­տուր գր­չիս, ի թվա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց Ռ եւ ՁԷ (1638): Եւ արդ, յե­րե­սս ան­կեալ ա­ղա­չեմ զսր­բու­թիւնդ ձեր, հարք եւ եղ­բարք, յի­շել զխո­ճա Սա­հ­րա­տն, որ ըս­տա­ցաւ զսա ե­ռա­փա­փաք սր­տիւ` յի­շա­տակ իւր հոգ­ւոյն եւ իւր ծնաւ­ղա­ցն` խո­ջայ Վա­լէ եւ Սո­ղո­մէ, եւ իւր որդ­ւո­ցն` Յո­հա­նին եւ Աս­տուա­ծա­տու­րին, խո­ճայ Վա­լէ եւ Սուք­իաս­զին, եւ դս­տեր­ցն ա­մե­նե­քին եւ կո­ղա­կ­ցին` Գուլ­բա­րին, եւ հան­գու­ցեալ եղ­բար­ցն եւ այլ հա­ւա­սար հա­մաւ­րէն նն­ջե­ցե­լոց հոգ­ւո­ցն. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 183ա (Բո­լոր­գիր) Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՜վ հան­դի­պ­օղք, յի­շե­ցէք եւ սուրբ սր­տիւ զվեր­ջին ստա­ց­օղ սո­րին` զվատ­նի­չս տէ­րու­նեան բա­նին եւ զթա­փու­ր­ըս ի բա­րեաց զՅա­կոբ ա­նուամբ միայն վար­դա­պե­տս եւ ոչ գոր­ծով, նա­եւ զԱ­մօն հայրն իմ եւ զՄար­գա­րիտ մայրն իմ հան­դերձ ա­րիւ­նա­կ­ցօք ի­մովք, որ ստա­ցայ զսա ի վա­յե­լու­մն եւ ի յի­շա­տակ յոգ­նա­վէր ան­ձի­նս ի­մոյ, ի թուա­կա­նու­թեա­նս մե­րում ՌՃՀ եւ ին­նե­րոր­դի (1730), ի հայ­րա­պե­տու­թեա­նն Հա­յոց եր­ջա­նիկ տեառն Աբ­րա­հա­մու ա­ռա­քի­նա­զ­ար­դի եւ յար­քա­յու­թեա­նս մահ­մե­տա­կա­նաց Շահ-Թահ­մա­զի եւ ի տես­չու­թեան Նո­րոյս Ջու­ղա­յի տեառն Աս­տուա­ծա­տ­րոյ հե­զա­բա­րո­յի եւ ի­մաս­տա­գի­տի վար­դա­պե­տի: Վերջ:

2. 1ա (ԺԸդ., շղա­գիր, գու­նա­թափ եւ հա­զիւ նշ­մա­րե­լի) Այս մե­ծա­գին աս­տուա­ծա­բա­նա­կան մա­տեա­նս Ա­վէ­տիք աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տին է:

3. 5ա (ԺԸդ., շղա­գիր, գու­նա­թափ) Աբ­րա­համ Կոս­տան­դի­նու­պօ­լ­սե­ցի:

4. 2ա (վրա­ցե­րէն):

505

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Սուրբ Պե­տեր­բուրգՌՄԻԹ-1780

ԳՐԻՉ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Վար­դան վրդ. Աս­տա­պա­տե­ցի:

ԹԵՐԹ` 131. չգ­րուած` 16բ, 77աբ, 117բ, 127բ-9բ, 131բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ժ 12 (Ա 16, Է 17)+1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 17,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 59ա): ՏՈՂ` 30-33: ԿԱԶՄ` կա­պոյտ թղ­թով պա­տուած ստուա­րա­թուղթ, թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ո­րոշ թեր­թեր ետ ու ա­ռաջ, կազ­մի եզ­րեր մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-9բ, 17ա-41ա, 84բ-5բ, 118ա-24բ [Յա­ղա­գս միա­ւո­րու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-191բ ¢ ա/84բ-5բ: բ/118ա-24բ: գ/17աբ: դ/17բ-21բ:

ե/1ա-4բ: զ/4բ-9բ (9բ-16ա տե՛ս ¢ Բ): է/21բ-2ա: ը/22ա-5ա: թ/25բ-6ա:

ժա/26ա-7ա: ժբ/27աբ: ժգ/27բ-9բ: ժդ/29բ-30բ: ժե/30բ-2բ: ժզ/32բ-4բ:

ժէ/34բ-8ա: ժը/38ա-41ա: ժթ-իա/չիք:

Բ. 9բ-16ա, 41բ-75ա [ Այլ թուղթք եւ բանք]

Տե՛ս Հմր 501, 95ա-144ա. ¢ 1/41բ-56բ: 2/12ա-6ա: 3/56բ-60բ: 4/61ա:

5/61աբ: 6/62ա-70. 7/70ա-3ա: 8/9բ-12ա: 9/73աբ: 10/73բ-4բ: 11/74բ-5ա:

12/չիք:

Գ. 75բ-6ա [Վասն մա­հուան սր­բոյն Ներ­սե­սի` առն Աս­տու­ծոյ. ցան­կից` 130բ] -Զնո­րա­զարդ սուրբ եւ հո­գե­լին տէր Ներ­սէս յա­ջոր­դեաց զա­թոռն հայ­րա­պե­տա­կան յեղ­բ­օ­րէն իւր­մէ` ի տէր Գրի­գո­րիս կա­թո­ղի­կո­սէ ի ԶՃ եւ ԺԴ (1165) թուա­կա­նին...

Դ. 78ա-84բ, 115ա-7ա [Թուղթք տեառն Ներ­սի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց]

Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ. ¢ ա/115ա-7ա: բ/78աբ: գ/78բ-9բ: դ/79բ-80բ:

ե/չիք: զ/80բ-1ա: է/81ա-2ա: ը/82աբ: թ/82բ: ժ/82բ: ժա/82բ-4բ:

Ե. 86ա-91բ Թուղթ ընդ­հան­րա­կան Ներ­սէ­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի

Տե՛ս Հմր 500, 4ա-51բ. ¢ ա/86ա-91բ: բ/91բ-7բ: գ/97բ-9ա: դ/99ա-103ա:

ե/103բ-10ա: զ/110ա-2բ: է/112բ-3ա: ը/113բ (սկ. «Խրատ տամք...):

թ/113բ-4ա: ժ/114աբ:

Զ. 125ա-7ա Թուղթ սր­բոյն Դի­ո­նէ­սի­ո­սի Առ Տի­մո­թէ­ոս Յա­ղա­գս մա­հուան սր­բո­ցն Պե­տ­րո­սի եւ Պօ­ղո­սի եւ նա­հա­տա­կու­թեա­նն նո­ցին -Ո՜վ ա­շա­կերտ աս­տուա­ծա­յին եւ որ­դի հո­գե­ւոր...

-130ա-1ա Յա­ղա­գս թղ­թոյն ընթ­հան­րա­կա­նի... (Ցանկ) -Ա. Յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նու­թեան Հա­յաս­տա­նեայց ե­կե­ղեց­ւոյ... Կ. Մահ սր­բոց ա­ռա­քե­լո­ցն Պե­տ­րո­սի եւ սր­բոյն Պօ­ղո­սի` գրեալ ի Դի­ո­նէ­սի­ո­սէ առ Տի­մո­թէ­ոս:

Թղ­թե­րի հեր­թա­կա­նու­թեան խախ­տուա­ծու­թիւ­նը գրի­չը ուղ­ղել է ա­րա­բա­կան թուա­ն­շան­նե­րով եւ՛ ցան­կում, եւ՛ բնա­գ­րում:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

76ա Եւ ես` Վար­դան վար­դա­պե­տս, ա­նար­թուն եւ միշտ նն­ջեալ ի մե­ղս մա­հու, որ ամ յեր­կ­րէն Նա­խի­ջե­ւա­նայ, ի գիւ­ղա­քա­ղա­քէն Աս­տա­պա­տու եւ միա­բան սուրբ եւ աս­տուա­ծա­էջ Ա­թո­ռոյն մե­ծի, որ ե­լեալ սուրբ գա­հէն վասն նուի­րա­կու­թեան ընդ տեառն ի­մոյ Յով­սէ­փայ ար­քե­պիս­կո­պո­սին ի յեր­կիրս Ը­ռու­ստաց եւ վասն օծ­ման սուրբ ե­կե­ղե­ցոյս, որ ի կայ­սե­րա­պերճ քա­ղա­քս Պե­տր­պօ­լիս, ո­րոյ պատ­ճառ գա­լս­տեան մե­րոյ է, եւ ո­րին շի­ն­օղն գե­րա­պա­տուե­լի ազ­նիւ ա­ղայ Յո­վա­նէսն, որ է որ­դի առն բա­րե­պաշ­տի, որ|| (76բ) Եղ­իա­զար Եղ­իա­զա­րեան կո­չի, ի յեր­կ­րէն Պար­սից, որ Նոր Ջու­ղայ ա­սի, ի Մահ­լա­դէն դաշ­տու, որ այժմ բնա­կի ին­քն ծե­րա­ցեալ ընդ օր­հ­նեալ որ­դով­քն ի մաայ­րա­քա­ղա­քն Մօս­կով, ու­նե­լով ե­րիս որ­դիս, որք են ազ­նիւք ա­ղայ Յո­վա­նէսն, Մի­նասն եւ Յո­վա­կի­մն: Բայց Յո­վա­նէսն ու­նի բնա­կու­թիւն այժմ ի Պե­տր­պօ­լիս, եւ ին­քն ընդ միւս ազ­նուա­ցն` ի Մօս­կօվ, եւ դուս­տր մի ե­ւս ու­նի` ա­նու­նն Ան­նայ, կին պար­կեշտ եւ բա­րի եւ յոյժ խո­հեմ, ա­մուս­նա­ցեալ ընդ առն բա­րե­պաշ­տի, որ Յո­վա­նէս Սմ­բա­տեան առ­ձայ­նի: Կի­նս այս բա­րե­պաշտ սի­րէր տար­տա­մու­թիւ­նս իմ ի­բր յին­քե­նէս ծնեալ, ո­րոյ վար­ձն առ­ցէ ի Տեառ­նէ. ա­մէն: Ընդ մեզ ուն­էաք քա­հա­նայ մի` տէր Սի­մէ­օն, այր բա­րի եւ ա­ռա­քի­նի: Սա ե­ւս էր ի յեր­կ­րէն Նա­խի­ջե­ւա­նայ, բայց այժմ բնա­կեալ ի Հաշ­տար­խան: Արդ, ա­ղա­չեմ զհան­դի­պ­օ­ղսդ, մի­ով Ո­ղոր­մեա­յիւ յի­շել զհո­գե­ւոր ծն­օղն իմ` զտէր Աբ­րա­համ ար­քե­պիս­կո­պոսն, որ ու­սայ եւ սնայ ի յո­տս նո­րա ի ման­կու­թե­նէ ի մէջ աս­տուա­ծա­էջ ի Ա­թո­ռոյն:

127ա Վար­դան վար­դա­պե­տս մեղ­սա­մած գրե­ցի ան­յար­մար գր­չա­ւս ի­մով ի վա­յե­լս ինձ, եւ զկ­նի ե­լա­նե­լոյ յաշ­խար­հէս ով ոք վա­յե­լէ, մի­ով ո­ղոր­մեա­յիւ եւ զիս յի­շես­ցէ, եւ նե­րե­լով ինձ վասն վա­տու­թեա­նն գրոյս, զի կար իմ այս­քան զօ­րեաց: Ի Սուրբ Պե­տեր­բուրգ, 1780, մայ[ի]սի 10 ե­ղեւ լրու­մն գրոյս:

506

ԹՈՒԱ­ԲԱ­ՆՈՒ­ԹԻՒՆ

ԺԹ -XIX

ԹԵՐԹ` 15. չգ­րուած` 11բ-15բ: ՊՐԱԿ` 3 (6+4+5): ՆԻՒԹ` թուղթ, կապ­տա­ւուն, լու­սա­գ­ծե­րով, թա­գա­ն­շան, «Վ. Ն. Տ., «180[0] լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,5 15,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 7ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` փեղ­կե­րը մո­խ­րա­գոյն, թի­կուն­քը` սեւ լաթ, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի (Ի դ.):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից պա­կա­սա­ւոր: Ե­զ­րա­հա­տու­մից տեղ-տեղ բնա­գի­րը վնա­սուած, թերթ 1-ի ստո­րին ան­կիւ­նը պատ­ռուած -ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

ա. 1ա-3բ [Յա­ղա­գս բազ­մա­պատկ­ման -...] քաջ գի­տել զբազ­մա­պատ­կու­մն ա­մե­նայն պարզ թուոց մի­մեամբք եւ ու­նիլ ի մտի սեր­տո­ղա­բար զար­դա­րեա­լսն յիւ­րա­քան­չիւր ի նո­սա­նէ...

բ. 4ա-11ա Յա­ղա­գս բա­ժա­ն­ման -Բա­ժա­նու­մն է, ո­րով զմի թիւ ինչ բաշ­խեմք այլ թուով... Այս է ԷՌ ԲՃ եւ Գ մի­լի­ոն ԵՌ եւ քա­ռա­սուն (7203005040):

«Յա­ղա­գս գու­մար­ման, «Յա­ղա­գս հան­ման գլուխ­նե­րը թա­փուած:0գտա­գոր­ծուած են եւ՛ ա­րա­բա­կան թուե­րը, եւ՛ հայ­կա­կան տա­ռե­րը:

507

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ Ա­ՏԵ­ՆԻ

Ե­րե­ւան             ՌՀԴ -1625

ԳՐԻՉ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Զա­քար­իա ա­բղ. Էջ­մած­նե­ցի:

ԹԵՐԹ` 325-1 (թռիչք` 66). չգ­րուած` 12բ-3ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԷ 12 (ԻԶ 14, ԻԷ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,5 20: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 133ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­դ­րոշմ շեր­տա­ւոր կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1, վեր­ջում, մասն «Մշակ թեր­թի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Թուղթ Պօ­ղո­սի Առ Հռո­մա­յե­ցիս: Ժ-ԺԱ դդ.: 1(Ա)+1(Բ), ստա­ցուած ըն­դ­լայ­նա­կի հա­տուած 2 տար­բեր թեր­թե­րի վե­րին եւ ստո­րին կէ­սե­րից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ): Կար­դալ Աա-Աբ «[առ]նեմ... ե­կես­ցէ ի Սի­ով­նէ (ԺԱ, 14-26): Բբ-Բա «[դ]ու զի. դա­տիս... ըստ քա­րո­զու­թեան Յի­սու­սի (ԺԴ, 10-24):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Յի­սուս եւ Յով­հան­նէս Մկր­տիչ` 13բ, Դա­ւիթ` 142բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 14ա, 143ա, 267ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 4ա, 55բ, 60բ, 64բ, 86ա, 92ա, 95բ, 99ա, 103ա, 109բ, 118ա, 132ա, 156ա, 171ա, 188բ, 203ա, 235ա, 251ա, 280բ, 292ա, 299ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր, կեն­դա­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կա­պոյտ, դե­ղին, վար­դա­գոյն, շա­գա­նա­կա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ, գորշ բծեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-142ա [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ...]

Տե՛ս Հմր 435, 4ա-156բ. ¢ 1. ա-դ/1ա-4ա (բ-ն խո­րա­գ­րուած` 1բ «Նո­րին Գրի­գո­րի Դա­ւա­նու­թիւն հա­ւա­տոյ չո­րեք­տա­սան աս­տի­ճա­նաւ, զոր ժո­ղո­վեալ այս­պէս դա­ւա­նեմք հա­սա­րակ բա­նիւ եւ հա­մա­ռաւտ բա­նիւ):

2. ա-ե/4ա-12ա: 3/չիք: 4.ա/14ա-64ա (20բ-1բ « Աս­տուա­ծա­ծին մայր Քրիս­տո­սի...): բ/64բ-86ա (չու­նի «Քրիս­տոս ե­կեալ...) գ/86ա-91բ: դ/91բ-5ա: ե/95բ-9ա: զ/99ա-109բ: է/109բ-18ա: ը/118ա-32ա (չու­նի «Նա­յեաց սի­րով -ի յա­ւե­լեալ հա­տուա­ծը): թ/132ա-42ա (նման տպ. 1866-ին):

Բ. 143ա-265բ [Սաղ­մո­սա­րան]

Տե՛ս Հմր 435, 158ա-277բ: Չու­նի` ՃԽԸ, ՃԽԹ, ՃԾ սաղ­մո­ս­նե­րը: 264բ-5ա « Այս սաղ­մոս ին­ք­նա­գիր..., ինչ­պէս եւ անդ:

Գ. 266ա-305բ [Տօ­նա­ցոյց]

Տե՛ս Հմր 435, 279ա-310բ. ¢ 1/266ա-7ա: 2. ա/267ա-8բ: բ/268բ-71ա: գ/271ա-2բ: դ/272բ-4ա: ե/274ա-80բ: զ/280բ-2բ: է/282բ-3ա: ը/283աբ: թ/283բ-4բ: ժ/284բ-8ա: ժա/288ա-90բ: ժբ/290բ-2ա: ժգ/299ա (ոչ իր տե­ղում): ժդ/292ա-6բ: ժե-ժզ/չիք: Վեր­ջում ու­նի.

Դ. ա. 297ա-8ա Մե­սե­դիք Ծն­ըն­դեան -ԱՁ. Տէր ա­սաց ցիս` Որ­դի իմ ես դու... (նա­եւ` Յա­րու­թեան, Մար­տի­րո­սաց, Պա­հոց, Շա­բա­թա­պա­հոց, Ա­ղու­հա­ցից, ճա­շու Յա­րու­թեան):

բ. 298ա Ճա­շու սաղ­մոս Յի­նանց... -Կր. Քեզ վա­յել է: Ա­ւր­հ­նու­թիւն. Գո­վեա Ե­րու­սա­ղէմ...

գ. 298աբ Ա­ռա­ւօ­տու երգ Շա­բա­թա­պա­հոց -Բշ. Լոյս տուր, Տէր, ա­չաց ի­մոց...

դ. 298բ Խրատք Իւ­ղա­բե­րից Ա­ւե­տա­րա­նաց -Իսկ կի­րա­կէ­ի­քն զԻւ­ղա­բե­րից Ա­ւե­տա­րան այս­պէս ա­րայ... (նա­եւ` Բժշ­կու­թեան եւ Հան­գս­տեան):

ե. 299ա-305բ 0րհ­նու­թիւն[ք տօ­նից տէ­րու­նա­կա­նաց եւ ա­մե­նայն սր­բոց` ըստ իւ­րա­քան­չիւ­րոց պատ­շա­ճին] -ԳԿ. Եր­գե­ցէք, որ­դիք Սի­ո­նի... (հմմտ. Հմր 435, 310բ-8ա):

Ե. 306ա-321բ [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

1. 306ա-10բ Կարգ ու կա­նոնք ա­ղօ­թից, զոր խն­դ­րեալ է ի հո­գէ­կիր ա­րանց յու­մեմ­նէ միայ­նա­ցե­լոյ ար­թուն եւ զուար­թուն հոգ­ւոյ Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցոյ, որ եւ ցու­ցա­նէ նա­խա­դ­րու­թիւն բա­նիս, թէ ոչ հա­մա­րի զան­ձն այս­պի­սի ի­րի. վասն այն զա­ռա­քե­լոյն ի մէջ ա­ռեալ, դնէ սկիզ­բն կա­նո­նիս պատ­մու­թեան եւ ո­գէ­շահ խրա­տու - Ա­ռա­քեա­լն Պօ­ղոս, ա­նաւ­թն ընտ­րու­թեան եւ բնա­կա­րա­նն ա­մե­նա­սուրբ Հոգ­ւոյն...

2. 310ա-7բ ներ­բո­ղեան կեն­սա­տու սուրբ խա­չին, ա­սի` ի սր­բոյ հաւ­րէն մեր­մէ Դաւ­թեա Ան­յաղթ փի­լի­սո­փա­յէ ա­սա­ցեալ: Տեառն Ներ­սէ­սի կա­թո­ղի­կո­սին մե­րոյ փոք(=խ) ա­դ­րեալ դրեալ յոտ­նա­նա­ւոր չափ եւ աս­տա­նա­ւր ե­դաւ -Բար­ձ­րա­ցու­ցէք ը­զ­տէր Աս­տուած մեր միա­բան, /Մար­գա­րէն յա­ռաջ ձայ­նեալ տա ձեզ հրա­ման...

3. 317բ [Ո­տա­նա­ւոր Զա­քար­իա գր­չի. «Զա­քար­իայ] -Զառ­հա­ւատ­չեայն ձիր շնոր­հէ, /Իւր սուրբ շնոր­հիւն մաք­րա­զար­դէ... /Զա­քար­իա­յիս մեղ­քն թող­ցես... (22 երկ­տող տներ):

4. 318ա-20բ Կա­րա­պե­տի մե­ծի վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ Խրա­տս պի­տա­նի ման­կանց ե­կե­ղեց­ւոյ ո­տա­նա­ւոր տա­ռիւք (Ա-Ֆ+ «Կա­րա­պե­տէ) - Ա­մե­նայ­նի ըս­կիզ­բն ես եմ, /Դուք լուա­րուք, զոր ինչ ա­սեմ...

5. 320բ-1ա Ա­ւր­հ­նու­թիւն վե­ղա­րի -Ե­պիս­կո­պոսն ա­սէ. Ա­ղա­չեմք զքեզ` տէր Յի­սուս Քրիս­տոս...

6. 321ա Կա­նովն խունկ ա­ւր­հ­նե­լոյ, -Ի վեր ու­նե­լով քա­հա­նա­յին, եւ ա­սէ զա­ղաւ­թս զայս. Ա­մե­նա­կալ տէր Աս­տուած մեր, որ ըն­կա­լաւ զխուն­կն...

7. 321աբ Վասն ա­րիւն եւ ե­րակ առ­նե­լոյ, սր­բոյն Գրի­գո­րի Նիւ­սա­ցոյ ա­րա­րեալ - Ա­ռա­ջի օրն լուս­նին չէ լաւ, քո­սո­տի...

8. 321բ Այս ի ֆռան­գաց գրոց աւ­րի­նա­կե­ցի Յա­ղա­գս ե­րակ հա­տա­նե­լոյ -Չորս ան­գամ ի տար­ւո­ջն հա­տա­նի­ցեն ե­րակ... եւ ընդ կա­րո­ղու­թեան վա­նան­ցն լա­ւա­գու­նս խնամ ար­կես­ցին:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

305բ Նուաստ ո­գի Զա­քար­ի­այս յի­շել ա­ղա­չեմ, ո՜վ եղ­բարք իմ, ի Տէր:

310բ Զաւ­շոտ Զա­քար­իայ գրի­չս յի­շեա, ա­ղա­չեմ:

321բ Փա՜ռք քեզ, Աս­տուած ա­մե­նայ­նի,

Յի­սուս Քրիս­տոս աւ­ծեալ փրկ­չի,

Եւ Սուրբ Հո­գոյդ քում փա­ռա­կ­ցի,

Եր­րոր­դու­թեանդ միա­կի:

Ան­ձինք ե­րէք յատ­կա­կա­նի,

Ազ­գս հա­մա­սեռ քրիս­տո­նի,

Քեզ փառս տամ նուաստ ո­գի`

Զա­քար­ի­այս մե­ղաւք ի լի,

Որ հա­սու­ցեր վե­րին գը­ծի,

Քո սուրբ շնոր­հիւդ աւ­գ­տո­ղի,

Փա՜ռք ի փա­ռաց քեզ միշտ լի­ցի

Աս­տուա­ծու­թեանդ հրա­շա­լի.

Ա­մէն:

Շա­պա՜շ, շա­պա՜շ, որ Տէրն իմ հա­սոյց զիս փա­փա­գա­նաց ըղ­ձի ի­մոյ: Ո՜վ եղ­բարք, էի, որ­պէս էաքդ, լի­նիք, որ­պէս եմք:

Գիր­քս այս Յո­հան­նու վա­նից Սուրբ Կա­րա­պե­տին է, որ ի յո­տն Ա­րա­գա­ծու:

322ա Փա՜ռք... Եւ արդ, որ ոք կա­մես­ցի սուրբ գիրս ստա­նալ, պարտ է տասն իրս ու­նել յան­ձին: Նախ` կա­տա­րեալ հա­ւա­տս ու­նել... Տաս­նե­րորդ` գե­րա­գոյն խա­ղա­ղու­թիւն առ Աս­տուած եւ առ եղ­բայր: Որ­պէս զսուրբ մար­գա­րէսն... ու­նե­լով զայ­սո­սիկ բա­րու­թիւ­նս... Որք ըզ­մ­տաց ա­չս ա­նա­ղօտ եւ վճիտ ու­նի­ցին եր­կ­նա­ն­կատ դիտ­մամբ առ էա­կա­նն լոյս... Աւ արդ, ես` վեր­ջի­նս ի ծնուն­դս ե­կե­ղե­ցոյ, ի վեր­ջին դա­րուս վեր­ջա­ցեա­լս յա­մե­նայն գոր­ծս բա­րու­թեան Զա­քար­իայ, յու­սա­լով յո­ղոր­մու­թիւ­նն Աս­տու­ծոյ || (322բ) եւ յան­չափ գը­թու­թիւ­նն եւ ի սէրն, ստա­ցայ յաս­տուա­ծա­զարդ գիր­քս զայս, որ յոր­ջոր­ջեալ կո­չի ժա­մա­գիրք... առ ի յի­շա­տակ հո­գոյ ի­մոյ... եւ ըն­ծա­յե­ցաք մա­ւր մե­րոյ վեր­նոյ Սի­ով­նի` ան­մահ քա­ղա­քի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ` իբ­րեւ զխե­րե­ւէշ այր­ւոյն: Արդ, ա­ղա­չեմ զքեզ, ո­ղոր­մած Աս­տուած... ո­ղոր­մեա ինձ ա­մե­նա­թ­շուառ վտան­գա­ւո­րիս Զա­քար­իա­յի...|| (323ա) Շնոր­հիւ Տեառն սկ­սա եւ ո­ղոր­մու­թեամբ նո­րին յանկ հա­նեալ ա­ւար­տե­ցի ի թվա­բե­րու­թեան Հայ­կա­զեան տո­մա­րի ՌՀԴ (1625), ի յեր­կիրս Ա­րա­րա­տեան, որ է Սա­րա­րա­տսն, ի մայ­րա­քա­ղա­քս Է­րէ­վան, ի դրու­նս Սուրբ Ա­ռա­քե­լոյն Ա­նան­իա­յի, ի ա­ռաջ­նոր­դու­թեան սուրբ ուխ­տիս հե­զա­հո­գի եւ տի­ե­զե­րա­լոյս մեծ վար­դա­պե­տին տէր Մով­սէս քաջ րայ­բու­նա­պե­տին: Զի էր սա յեր­կ­րէն Սիւ­նեաց, ի գա­ւա­ռէն Ա­ջա­նա­նու, ի բնիկ եւ ի հայ­րե­նի գեւ­ղէն Խո­տա­նա­նու, սնեալ եւ վար­ժեալ առ ո­տս տեառն ար­թուն եւ զը­ւար­թուն տէր Գրի­գոր կա­թո­ղի­կո­սին Է­ջմ­իած­նա Ե­դե­սաց­ւոյ, քան­զի ա­մս քսան դե­քե­րեալ ի դրու­նս նո­րա, մին­չեւ հա­սեալ ի կէտ ուս­ման: Ա­պա ա­ռեալ իշ­խա­նու­թիւն վար­դայ­պե­տա­կան, ե­կեալ լու­սա­ւո­րեաց զաշ­խար­հս մեր, որ տա­րա­մեր­ժեալ կա­յինք յազ­գէն պար­սից` ցիր ու ցան ե­ղեալ ի յեր­կիրն Ա­րա­ղա, ո­մն ի Ըս­պա­հան, ո­մն ի Քա­շան, եւ այլ յեր­կիրս Պար­սից: Եւ սա ի ժա­մա­նա­կս ծե­րու­թեան իւ­րոյ ի բաց ըն­կէց զտ­կա­րու­թիւն մար­մ­նոյն, գնաց ի Պարս­կաս­տան ի քա­րո­զեալ զազ­գս քրիս­տո­նէ­ից եւ ուղ­ղեաց զա­մե­նայն կարգ եւ սահ­մանք ե­կե­ղեց­ւոյ: Եւ նս­տոյց անդ մի ի պա­տուա­կան ա­շա­կեր­տաց իւ­րոց` տէր Խա­չա­տուր Կե­սա­րա­ցին հո­վիւ եւ վար­դա­պետ, եւ ին­քն դար­ձեալ ե­կն եր­կիրս մեր Է­րէ­վան, ի սուրբ ուխ­տս ա­ռա­քե­լոյն Ա­նան­իա­յի: Ո՜վ եղ­բայրք, քան­զի բա­զում մա­ն­կու­նս ի փառս էած հո­գէ­լից ճշ­մա­րիտ է­կ­լէս­իաստ տէր Մով­սէս բ(ր) ա­բու­նա­պե­տս, եւ ա­շա­կեր­տեալ աւ­րի­որդք սո­րա` զտէր Ռըս­տա­կէս վար­դա­պե­տն, զտէր Իս­րա­է­լն` փո­խե­ցեա­լն առ Քրիս­տոս, զտէր Խա­չա­տուր վար­դա­պե­տն, զտէր Փի­լի­պոս վար­դա­պե­տն, զծե­րու­նի­քն, քե­ռին իմ` Կա­րա­պետ ե­պիս­կո­պոս, զտէր Մի­նաս` ա­րա­րաւղ աւ­րի­նա­կի գրո­ցս, զտէր Յով­սէ­փն, զտէր Փի­լիպ­պոսն, տէր Պօ­ղոսն եւ ման­կա­գոյն ա­շա­կերտ­քս, որ պա­տուաս­տեալ եմք առ ոտ||(323բ)ս սո­րա` զտէր Յո­վա­նէսն, եւ ես` նուաս­տս Զա­քար­ի­այս Է­ջմ­իած­նե­ցի, զտէր Խա­չա­տուրն, զտէր Յա­կո­բն, Ա­ռա­քե­լն, որ կա­րի տկար է մար­մ­նով (տէր Աս­տուած ի թի­կու­նս հա­սա­նէ), սար­կա­ւագ Ե­սա­յին, լու­սա­րար Զա­քար­իայն եւ ջա­հ­ըն­կալ մա­ն­կուն­քն` Ղու­կասն եւ Ղա­զարն, եւ խա­հա­րար Կա­րա­պե­տն եւ այլ միա­բանք սուրբ ուխ­տիս, որ կամք առ ո­տս սուրբ վար­դա­պե­տիս տէր Մով­սէ­սի: Խն­դ­րեմ ա­պէն­իազ ա­րար­չէն, որ պա­հեալ է եւ պա­հես­ցէ ի հա­ճոյս իւր աս­տուա­ծա­յին կա­մա­ցն. ա­մէն:

 Արդ, որք հան­դի­պիք սուրբ գրո­ցս, յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղաւ­թս ձեր զմար­մ­նա­ւոր ծնաւղ­քն իմ` զծե­րու­նի տէր Յո­վա­նէսն, եւ զմայրն իմ` Բէ­կի­սաւլ­թան, եւ եղ­բաւ­րոր­դին իմ` Գրի­գոր, եւ որ­դին նո­րա... (բաց), եւ հաւ­րեղ­բաւ­րոր­դին իմ` զտէր Սար­գիս, եւ որ­դին նո­րա... (բաց), եւ այլ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն իմ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ իւր միւ­սան­գամ գա­լուս­տն. ա­մէն: Ո՜վ դասք լու­սե­րա­մից եւ կա­ճառք ա­մե­նա­փայլք մա­ն­կունք նո­րոյ Սի­ո­նի եւ փե­սա­ւէրք հար­սի­նն ե­կե­ղեց­ւոյ, յի­շե­ցէք... զիս` եղ­կե­լի եւ պատ­ժա­պարտ Է­ջմ­իած­նե­ցի Զա­քար­իայ ա­բե­ղ­այս... Եւ արդ, բանք իմ առ ձեզ են, ո՜վ փա­կա­կալք, լու­սա­րարք եւ ջա­հ­ըն­կալք, ա­ղա­չեմ, ա­ղա­չեմ, սեռն սի­րով եւ ան­կար­ծիք հա­ւա­տով խն­դ­րեմ ի ձէնջ, յոր­ժամ զկան­թե­ղի լոյսն նո­րո­գէք, ծու­լու­թիւն ի բաց ձգէք, խփէք, ա­պա զկան­թեղն նո­րո­գէք, զի ա­մէն մի գրի զաչ­քս եմ սպի­տա­կա­ցու­ցեր, մին­չեւ ա­ւար­տեր եմ: Սպի­տակ լա­թով պա­հէք եւ հա­նա­պազ լուա­նայք...|| (324ա) Եւ դար­ձեալ, թէ զժա­մա­գիր­քս ի գե­րու­թե­նէ կամ ի գրա­ւէ կամ յայլ ինչ պա­տա­հա­րից որ լի­նի, ա­զա­տէք, զձեր ա­նունդ այլ ի մէ­ջն գրե­ցէք եւ զիմ սա­կաւ յի­շա­տա­կա­րա­նս չկտ­րէք... ա­մէն:

Ձեռ­քս փտի ՛ւ ի հող դառ­նա,

Մո­խիր, փո­շի, գա­զախ դառ­նա,

Գիրս յի­շա­տակ առ ձեզ մնա:

 Այլ դուք ըն­թեր­ցիք ՛ւ օգ­տիք ի սմա,

Ո­ղոր­մի ա­սէք գծո­ղի սո­րա:

Յեայ ման բտայ ջա­մա­լի­քա վի քու­լի մայ բտայ, /Բա­տայ հա­զար ջու­նի մու­ղա­տաս թաւ­րա Ֆտայ. ա­մին 88 ա­րա­բա­տառ88

 

Պար­սիկ է բառս եւ գո­հու­թիւ­նս մեծ Աս­տու­ծոյ մա­տու­ցա­նէ:

Յի­շե­ցէք զթղ­թիս կո­կողն` զՀայ­րա­պետ միայ­նա­ւորն, եւ զՄ­կր­տիչ տո­ղի խա­զողն: Տէր Աս­տուած վար­ձա­հա­տոյց լի­ցի նո­ցա. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 324ա (1633 թ., բո­լոր­գիր) Յա­մի մար­դե­ղու­թեան Տեառն մե­րոյ կե­նա­րա­րի հա­զար վեց­հա­րիւր եւ ե­րե­սուն եւ վեց եւ ըստ մե­րոյս գրոյ թուի հա­զար ութ­սուն եւ եր­կու (1633), մա­յի­սի ամ­սոյ Հռով­մա­յեց­ւոց երկ­տա­սան եւ մի, եւ Հա­յոց ամ­սոյ Ա­րե­գի եւ­թն եւ տասն Յի­նա[ն]ց Զատ­կի հինգ կիւ­րա­կէ­ին, պատ­կեր ա­ւուրն ե­րեք­շա­բաթ, յո­րում գի­շերն զտիւն զգե­նոյր, ա­ռա­ջին պա­հուն ե­ղեւ վա­խ­ճան մեծ կա­թո­ղի­կո­սին Հա­յոց տեառն տէր Մով­սէ­սի` եր­կ­րորդ լու­սա­ւոր­չի, ա­մաց իբ­րեւ յի­սուն եւ հն­գից, կա­ցեալ յա­թոռ հայ­րա­պե­տու­թեան ա­մս չորս, էած խա­ւար հայ­կա­զեան տոհ­մի եւ ե­թող մեզ սուգ ան­մ­խի­թա­րե­լի, յո­րոց ծրող սո­րա նո­րին նաւ­տար էի:

2. 324բ (1651թ., նօ­տր­գիր) Ես` Զա­քար­իա վար­դա­պետ, ա­ռաջ­նորդ սուրբ ուխ­տիս Յօ­հան­նու­վա­նից, ընդ բա­զում ար­դեանց ի­մոց, զոր ա­րա­րի, ե­տու եւ զձե­ռա­գիր Ժա­մա­գիր­քս յի­շա­տակ ի Սուրբ Կա­րա­պե­տս, յա­մի ո­րում նո­րո­գե­ցի զե­կե­ղե­ցիք ի թուին Ռ եւ Ճ (1651): Արդ, մի ոք հան­ցէ զսա ի դրա­նէ Սուրբ Կա­րա­պե­տիս, վասն Աս­տու­ծոյ ա­ղա­չեմ:

3. 324բ (1680թ., նօ­տր­գիր, կազ­մո­ղի) Շնոր­հօք եւ ո­ղոր­մու­թեամբ ա­մե­նա­զ­օր մար­դա­սի­րին Աս­տու­ծոյ ե­ղեւ նո­րո­գու­մն այսմ Ժա­մա­գր­քի եր­կիրս Ա­րա­րա­տու, ի գա­ւառս Ան­բեր­դու, ի հրա­շա­փառ եւ գե­րա­հռ­չակ սուրբ մե­նաս­տա­նս ի Սիւ­ղի­վա­նաց, որ ստու­գա­բա­նի Յօ­հան­նու­վանք, ի յո­տին Ա­րա­գա­ծու, հան­դէպ Ա­րա­յի, ի վե­րա կար­ճա­հոս եւ ա­րա­գա­ծա­ւալ գե­տոյն, որ կո­չի Քա­սաղ, ի դրու­նս մե­ծի Ամ­լորդ­ւոյն եւ ե­րա­նեալ ա­մէ­ն­օր­հ­նեալ բե­րա­նոյն Քրիս­տո­սի` Սր­բոյն Յով­հան­նու Կա­րա­պե­տին եւ սուրբ ա­ջոյն Մատ­թէ­ո­սի ա­ւե­տա­րան­չի եւ սուրբ Լու­սա­ւոր­չին եւ Պար­սա­մայ ճգ­նա­ւո­րի եւ Պան­դա­լէ­ո­նի բժշ­կի եւ այլ միա­ե­ղէն սր­բո­ցս, որք կան աստ հա­ւա­քեալ, ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն պար­սից Շահ-Իս­մա­յի­լի (ուղ­ղուած` «Սու­լի­մա­նի) եւ յիշ­խա­նու­թեան|| (325ա) տա­նս Ա­րա­րա­տեան Զալ­խա­նի եւ ա­ռաջ­նոր­դու­թեան սուրբ ուխ­տիս հե­զա­հո­գի եւ սր­բա­զան Յօ­հան­նէս վար­դա­պե­տի եւ ա­թո­ռա­կա­լու­թեան Սուրբ Է­ջմ­իած­նի Ստե­փան­նո­սի Ի­լո­վաց­ւոյ: Քան­զի մեծ կա­թո­ղի­կոսն Հա­յոց Յա­կոբ գնաց ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս վասն հո­գա­լոյ ի­րաց ինչ յա­ղա­գս սուրբ Ա­թո­ռին եւ ի թուին Ռ եւ Ճ ի Ի եւ Թ (1680), օ­գոս­տոս ամ­սոյ Բ, յա­ւուր եր­կու­շա­բա­թի վաղ­ճա­նե­ցաւ, եւ ե­ղեւ սուգ ան­հ­նա­րին ի վե­րայ ազ­գիս, եւ Դ ի նոյն ամ­սոյն բար­ձին զնա եւ տա­րեալ ի Կորն­թոս, որ այժմ ա­սի Ղա­լա­թայ, եւ ե­դին զնա ի հան­գս­տի... (1 տող բաց): Սա­կայն ժո­ղո­վե­ցան ա­մե­նայն վար­դա­պետք եւ ե­պիս­կո­պոսք եւ վա­նա­կանք եւ մե­ծա­մեծք ի Հա­յոց յԵ­րե­ւա­նայ եւ Նախ­չուա­նայ ի սուրբ Ա­թոռն Է­ջմ­իա­ծին եւ սգա­ցին զսուգ կա­թո­ղի­կո­սին եւ հաս­տա­տե­ցին զՍ­տե­փա­նոսն տե­ղա­պահ, եւ ին­քեանք ընտ­րե­ցին զո­մն վար­դա­պետ Պե­տ­րոս ա­նուն, այր գի­տուն եւ ճար­տա­րա­խօս, որ էր ե­պիս­կո­պոս Գող­թան գա­ւա­ռին, եւ ա­ռա­քե­ցին զնա հրա­ւի­րակ առ Եղ­իա­զար, որ եր­բե­մն ե­ղեւ կա­թո­ղի­կոս եւ այժմ կայ նս­տեալ պա­տր­իարգ ի սուրբ Ե­րու­սա­ղէմ, զի ե­կես­ցէ ի բար­ձ­ր­ա­գահ Ա­թոռն ի Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին եւ նստ­ցի Ա­թոռ կա­թ­ու­ղի­կո­սու­թեան, եւ կամ թէ ո ոք եւ կա­մի­ցի, նս­տու­ցա­նէ, սա­կայն ինչ եւ ի­ցէ ա­ռանց հրա­մա­նաց նո­րա ոչ ոք լի­նի կա­թո­ղի­կոս: Եւ ա­հա ՌՃԻԹ (1680) թուի եւ նո­յեմ­բեր ամ­սոյ Ա, ո­րում գրե­ցի զայս, այս­պէս է, զոր գրե­ցաք, եւ յե­տա­գայն Աս­տուած գի­տէ, ո­րում ժա­մա­նա­կի կազ­մե­ցաւ գիր­քս ձե­ռամբ վա­տա­շուէր եւ չա­րա­համ­բաւ Զա­քար­իա Սար­կա­ւա­գի Քա­նա­քեռց­ւոյ, որ Խ ամ ան­հա­ճոյ վա­րուք ծա­ռա­յե­ցի առ դրան Սուրբ Կա­րա­պե­տիս եւ ի ծե­րու­թեան ի­մում կազ­մե­ցի զայս, զի մնաս­ցէ ի դրան|| (325բ) Սուրբ Կա­րա­պե­տիս: Եւ որք վա­յե­լեն զսայ, յի­շես­ցեն զաշ­խա­տա­ւորսն, որք ու­նեն ե­րախ­տիք առ դրան Սուրբ Կա­րա­պե­տիս` Զա­քար­իա քաջ րա­բու­նա­պե­տն, զա­ռաջ­նորդ ուխ­տիս, որ զգիր­քս գրեալ` եդ յի­շա­տակ աստ, եւ Յօ­հան­նէս վար­դա­պետ` փո­խա­նորդ նո­րա, եւ այլ միա­ղէն միա­բանք ուխ­տիս, եւ զիս` փա­նա­քի եւ մե­ղա­պարտ Զա­քար­իա կազ­մ­օ­ղս, եւ որք յի­շեն, յի­շեալ լի­ցին ի Քրիս­տո­սէ օր­հ­նե­լոյն յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

4. 324բ (1779թ., շղա­գիր) Ի ՌՄԻԵ (1776) թվոյն, ես` Մեղ­րե­ցի Սա­հակ վար­դա­պե­տս ա­ռաջ­նորդ էի Սուրբ Կա­րա­պե­տու, յա­ւուրս կա­թ­ու­ղի­կո­սու­թեան լու­սա­հո­գի Սի­մէ­օն Ե­րե­ւան­ցոյ եւ յիշ­խա­նու­թեամբ Յու­սէն Ա­լի-խա­նին, որ էր թվին ՌՄԻԸ (1779): Հե­րա­կ­ը­լէ այր­քայն Վրաց ե­կն Ե­րե­ւան բեր­դի վե­րայ. բեր­դն չէառ, եր­կ­րին շատ ա­ւերս ա­րար, մինչ զի է­լն ա­մէն քշել յետ տա­րաւ յեր­կիրն Վրաց­տուն:

5. Պա­տա­ռիկ -պահ­պա­նակ Աբ (ԺԸդ., շղա­գիր) Ես` ա­ն­ար­ժան Պա­պիս գրե­ցի: Ով որ ա­սի Ա բե­րա[ն]:

Կն­քա­դ­րոշմ` 321բ, 324բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Սա­հակ վար­դա­պետ. 12[2]7 (1778):

508

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ Ա­ՏԵ­ՆԻ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ` Յա­կոբ:

ԹԵՐԹ` 232: ՊՐԱԿ` Ա-Ի 12 (Ա, Գ 11, ԺԹ 10, Ի 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 25,2 19,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 58ա): ՏՈՂ` 22-24: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, դռ­նա­կի աս­տա­ռը` գորշ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 4ա, 107ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 34բ, 55բ, 60բ, 63բ, 66բ, 76բ, 98բ, 117ա, 129բ, 143ա, 155ա, 170բ, 184ա, 198ա, 210ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ, բծեր, թա­նա­քի ճա­պա­ղում (210բ-1ա): Նախ­կի­նում նո­րո­գուած եւ կար­կա­տուած տպա­գիր ու ձե­ռա­գիր թեր­թե­րի բե­կոր­նե­րով: Կազ­մի կա­շին ցե­ցա­կեր, եզ­րե­րը մա­շուած, դռ­նա­կը վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-106բ [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ...]

Տե՛ս Հմր 435, 4ա-156բ. ¢ 1. ա-դ/1ա-3բ (ա-ն խո­րա­գ­րուած` 1ա « Այս է ուղ­ղա­փառ դա­ւա­նու­թիւն...): 2-3/չիք: 4. ա/3բ-34ա (10բ-1բ « Աս­տուա­ծա­ծին մայր Քրիս­տո­սի...: 11բ-2բ «Յով­հան­նու Մանդ­դի­ո­նի գա­ւա­ռէն աղգ -Զար­թու­ցեալ­քս...): բ/34բ-55բ (ան­խո­րա­գիր: Չու­նի «Քրիս­տոս ե­կեալ...): գ/56ա-60բ: դ/60բ-3բ: ե/63բ-6բ: զ/66բ-76բ: է/76բ-86բ: ը/86բ-98բ (ան­խո­րա­գիր): թ/98բ-106բ:

Բ. 107ա-210ա [Սաղ­մո­սա­րան]

Տե՛ս Հմր 435, 158ա-277բ: Չու­նի` ՃԽԸ, ՃԽԹ, ՃԾ, « Այս սաղ­մոս

ին­ք­նա­գիր սաղ­մո­ս­նե­րը, ԺԸ սաղ­մո­սի սկզ­բի մեկ­նու­թիւ­նը եւ յա­ւե­լեալ

մաղ­թանք­նե­րը:

Գ. 210ա-32բ [Տօ­նա­ցոյց]

Տե՛ս Հմր 435, 279ա-310բ. ¢ 1/չիք: 2. ա/210ա-1ա: բ/211ա-3ա: գ/213ա-4բ

(սկ. «Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին ե­րի­կու­նն...): դ/214բ-6ա: ե/216ա-20ա:

զ/229բ-32բ (ժդ-ից յե­տոյ, վրջ. «Գանձ ա­սայ` Աս­տուած ա­նեղ, շար.

թա­փուած): է/220աբ: ը/220բ-1ա: թ/221ա-2ա: ժ/222ա-4բ: ժա/224բ-6բ:

ժբ/226բ-8ա: ժգ/չիք: ժդ/228ա-9բ (229բ-32բ տե՛ս զ): ժե-ժզ/չիք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

98բ ԶՅա­կոբ ա­ն­ար­ժա­նս յի­շե­ցէք, ի թա­գա­ւո­րու­թիւն Շահ- Ա­պա­զին ա­նուն ի վե­րայ ձայ­նեալ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

 Աս­տառ Ա (ԺԸ դ., շղա­գիր) Տէր Գի­րա­կո­սին Աս­տու­ծոյ ծա­ռայ:

509

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ Ա­ՏԵ­ՆԻ

ՌՃԻԸ -1678

 

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր Ե­րե­ւան­ցի: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Զա­քար­իա:

ԹԵՐԹ` 438. չգ­րուած` 1ա, 192բ, 241ա, 368աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԱ 12(ԼԱ 7)+Ա-Զ 12(Գ 11): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,2 17,4: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 257ա): ՏՈՂ` 25 (1բ-426բ), 30 (427ա-38բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` վար­դա­գոյն մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+2, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կա­թո­ղի­կոս` 14բ, Խն­կար­կու­թիւն` 147բ, Ի­ջե­ցու­մն ի խա­չէ` 195բ, Դա­ւիթ եւ Սա­ւուղ (Ա. Թագ., 23)` 241բ: Ի լու­սան­ցս -Դա­ւիթ ի նինջ` 229ա, Մով­սէս` 252բ, 267ա, 283բ, Աս­տ­ղա­գետ` 255ա («Եր­կինք պատ­մեն...): Դա­ւիթ խրա­տէ` 270ա («Մի նա­խան­ձիր...), «Կո­խե­ցին զիս թշ­նա­միք...` 286բ, «Հպար­տա­ցե­լո­ցն հա­սա­նէ հա­րուա­ծս...` 301ա, Ե­սա­յի` 316ա, 347բ, Ա­դամ եւ Ե­ւա` 318ա, Զի­նա­վառ հրեշ­տակ` 326բ, Ե­զե­կի­էլ` 331ա, «Փր­կու­թիւն ազ­գի մարդ­կան` 33բ, Յով­նան` 348ա, «Ի վրա­նս Կե­դա­րու` 350բ, Ամ­բա­կում` 364ա, Յա­րու­թիւն` 394ա, Հո­գե­գա­լուստ` 402ա, Փո­խու­մն Աս­տուա­ծած­նի` 413բ, Խաչ­վե­րաց` 417բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2ա, 15ա, 78ա, 128ա, 132ա, 136բ, 196ա, 242ա, 370բ: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 4բ, 56բ, 70ա, 121ա, 143բ, 174բ, 211բ, 212բ, 229ա, 255ա, 270ա, 286բ, 301ա, 333բ, 350բ, 394ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, մո­խ­րա­գոյն, նարն­ջա­գոյն, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Գոր­ծա­ծու­թիւ­նից 229-366 թեր­թե­րի ստո­րին ան­կիւն­նե­րը գու­նա­փո­խուած եւ քայ­քա­յուած: ԺԸ դ. նո­րո­գուած եւ թղ­թով կար­կա­տուած, ե­զ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­զար­դերն ու նկար­նե­րը վնա­սուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1բ-240բ [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ...]

Տե՛ս ձեռ. Հմր 435, 4ա-156բ. ¢ 1. ա-դ/1բ-4բ (բ-ն խո­րա­գ­րուած` 1բ «Դա­ւա­նու­թիւն ե­կե­ղեց­ւոյ Հա­յաս­տա­նեայց ուղ­ղա­փա­ռաց, սր­բոյն Գրի­գո­րի չո­րեք­տա­սան աս­տի­ճա­նաւ, որ յե­րից սուրբ ժո­ղո­վոյն): 2.

ա-ե/4բ-13բ: 3/13բ-4ա: 4. ա/15ա-77բ (չու­նի` «Հայր մեր, «Սաղ­մոս ըստ

ձայ­նի, « Ա­ւե­տա­րան տա­ճա­րի: 22ա-3ա «Երգ պա­շտա­ման պա­հոց ա­ւուրց, բայց ո­մանք ի տօ­նի Աս­տուա­ծած­նին զայս ա­սեն - Աս­տուա­ծա­ծին մայր Քրիս­տո­սի...): բ/77բ-120բ (չու­նի «Քրիս­տոս ե­կեալ

ի փո­խու­մն Աս­տուա­ծած­նի...): գ/121ա-7բ: դ/127բ-32ա: ե/132ա-6բ:

զ/136ա-95ա (տե՛ս տպ. 1866, էջ 350-456.

չու­նի` «Երգ տեառն Ներ­սի­սի -Նա­հա­պե­տին Աբ­րա­հա­մու...: Աստ նա­եւ`

143ա-7բ «Խրատք սար­կա­ւա­գու­թեան եւ դպ­րու­թեան եւ ա­րա­րո­ղու­թեան

պա­տա­րա­գին, տե՛ս անդ էջ 575-587: է/195ա-211բ: ը/211բ-229ա (չու­նի

«Նա­յեաց սի­րով -ի յա­ւե­լեալ հա­տուա­ծը): թ/229ա-240բ (նման տպ.

1866-ին):

Բ. ա. 242ա-367ա [Սաղ­մո­սա­րան]

Տե՛ս ձեռ. Հմր 435, 158ա-277բ: Չու­նի ՃԽԸ, ՃԽԹ, ՃԾ սաղ­մո­ս­նե­րը եւ ԺԸ

սաղ­մո­սի սկզ­բի մեկ­նու­թիւ­նը: 365բ «Փո­քր էի ես...: Սաղ­մո­ս­նե­րը մե­ծի

մա­սամբ խո­րա­գ­րուած: Ու­նի Հմր 435-ի նոյն յա­ւե­լեալ մաղ­թանք­նե­րը:

բ. 367ա Զգու­շու­թիւն սաղ­մո­սեր­գուաց եւ ի գո­վա­սա­նու­թիւն Սաղ­մո­սիս -Բանք սաղ­մո­սիս է պա­տուա­կան, /Լցեալ հոգ­ւովն աս­տուա­ծա­կան...

Գ. 369ա-426բ [Տօ­նա­ցոյց]

Տե՛ս ձեռ. Հմր 435, 279ա-310բ. ¢ 1/369ա-70ա (խո­րա­գի­րը` « Ա­ւուրք

ցու­ցա­նե­լոյ զտօն ծնն­դեան սր­բուհ­ւոյ Աս­տուա­ծած­նին): Այս­տեղ

յա­ջորդ նիւ­թե­րի ընդ­հա­նուր խո­րա­գի­րը` 370ա «Տօ­նա­ցոյց տէ­րու­նա­կան

տօ­նից, զոր ե­դեալ եւ սահ­մա­նեալ է սր­բոյն Ի­սա­հա­կայ հայ­րա­պե­տի` ըստ

 ա­րա­րո­ղու­թեանց Հայ­կազ­նեայ: 2. ա/370բ-3ա (խո­րա­գիր`

«Տօ­նա­ցու­ցակ): բ/373ա-7բ: գ/377բ-80բ: դ/380բ-2բ: ե/382բ-94ա:

զ/394ա-7բ: է/397բ-9ա: ը/399ա-400ա: թ/400ա-2ա: ժ/402ա-9բ:

ժա/409բ-13բ: ժբ/413բ-6բ: ժգ/416բ-7բ, ժդ/417բ-9բ: ժե/420ա-1բ:

ժզ/421բ-6ա:

Դ. ա. 426ա Յան­դս­տեան (Հան­գս­տեան) Ա­ւե­տա­րան­քն այ­սո­քիկ են -Մա­թէ­ոս ՃԺ...

բ. 426աբ Խրատք Իւ­ղա­բե­րից Ա­ւե­տա­րա­նաց -Իսկ կի­րա­կէ­քն զԻւ­ղա­բե­րից Ա­ւե­տա­րա­նն այս­պէս կար­դա հա­նա­պազ... (հմմտ. Հմր 435, 310բ-8ա)

Ե. 427ա-38բ [Տաղք եւ Գանձք]

ա. 427աբ Տաղ սուրբ կու­սին Մար­իա­մու (Ի Յո­հան­նէս Պլուզ վար­դա­պե­տէ. Հմր 425, 101բ-2բ: «Ա-Ք) -[Ա]ռաջ­նա­ճա­շակ պը­տ­ը­ղոյն... Մահ­ւան ա­ռա­ջին մարդ­ւոյն...

բ. 427բ-8բ Տաղ հո­գե­ւոր ա­նոյշ [Խա­չա­տուր Կե­չա­ռե­ցի վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ. Հմր 33, 206բ] -Ես եմ կո­րու­սեալ ոչ­խար...

գ. 428բ-9ա [Տաղ Յա­րու­թեան. Հմր 424, 165բ] -Դաս­քն հր­էա­կան... (Հմր 4287, 98ա « Ա­ռա­քե­լի):

դ. 429ա [Տաղ մրկ­տու­թեան Քրիս­տո­սի ի Սր­րիկ. Հմր 7730, 55բ] -Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մեծ յայ­տ­նեալ...

ե. 429ա-31բ [Գանձ Բուն բա­րե­կեն­դա­նին, Մխի­թար վար­դա­պե­տէ Հմր 424, 65բ: «Ե­րիւ­մա­նե­ցին] -[Ե]րգ յա­ւեր­ժա­կան...

զ. 431բ-3ա Եր­կ­րորդ կի­րա­կէ­ին («Գրի­գո­րի է) -[Գ]ը­թու­թեամբ ի­ջէր...

է. 433ա-4ա [Գանձ եր­րորդ կի­րա­կէի ա­ռա­ւաւ­տուն. Հմր 424, 76ա: «Մկր­տիչ] -[Մ]եծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան...

ը. 434ա-5ա [Գանձ չոր­րորդ կի­րա­կէի. Հմր 423, 134ա: «Մկր­տիչ] -[Մ]ե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ սոս­կա­կան...

թ. 435աբ [Գանձ Ե-ե­րորդ կի­րա­կի ա­ռա­ւաւ­տուն. Հմր 424, 88բ: «Մկր­տիչ] -[Մ]եծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ ան­քն­նին...

ժ. 436ա-7բ Վե­ցե­րորդ կի­րա­կի ա­սա («Մեր­զան) -Մե­ղայ, Տէր, մե­ղայ, / Ա­ն­օ­րի­նե­ցայ...

ժա. 437բ-8բ Գանձ գա­լ­ըս­տեա­նն Ծաղ­կա­զ­ար­դին ի տէր Մխի­թար վար­դա­պե­տէ («Հայ­ցէս) -Հա­մա­գո­յա­կան հօր սահ­ման եւ բան...

ժբ. 438բ Գանձ յոր­ժամ Զատ­կի կիր[ ա­կի] («Մկր) -Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դին միա­ծին... /Տւա­նեն այ­ս­օր որ­դիք Սի||... (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

120բ Գծե­ցաւ ի թուին ՌՃԻԸ (1679) ձե­ռամբ յոգ­նա­մեղ Գրի­գո­րի Ե­րե­ւան­ցոյ (նման` 269բ):

192ա Յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ ա­ղօ­թս ձեր զյոգ­նա­մեղ Գրի­գոր գրի­չս եւ զսպա­սա­ւորն իմ` զփոք­րիկ Ու­ռու­ստամ­խան բէ­կն, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ:

269բ Յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ ա­ղօ­թս եւ սաղ­մո­սեր­գու­թիւ­նս ձեր զստա­ց­օղ գրոյս` զԶա­քար­իայն, եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր` զմղտ­սի Ա­ղա­միրն եւ զՍաւ­գու­լն, եւ զոր­դիսն իւր` զՄի­քա­յէ­լն եւ զԳաբ­րի­է­լն, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք...

333ա Լու­սովդ քո, Քրիս­տոս, լու­սա­ւո­րեա զհո­գի ստա­ցո­ղի գրոյս` Զա­քար­իա­յին, եւ ծնո­ղա­ցն` մղ­տ­ը­սի Ա­ղա­մի­րին եւ Սաւ­գու­լին, եւ որդ­ւո­ցն` Մի­քա­յէ­լին եւ Գաբ­րի­է­լի, եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն, եւ զա­ն­ար­ժան գր­չի Գրի­գո­րի եւ ծնո­ղա­ցն:

367բ Յի­շա­տա­կա­րան գրո­ցս -Փա՜ռք... Ո­րոյ ա­մե­նա­զ­օր կա­րո­ղու­թեամ­բն գծա­գ­րե­ցաւ գիր­քս այս, որ կո­չի Ժա­մա­գիրք, զի պա­րու­նա­կեալ ու­նի զա­մե­նայն կարգ եւ սահ­մա­նա­դ­րու­թիւն ժա­մա­կար­գու­թեան Հա­յաս­տա­նեայց ե­կե­ղե­ցեաց ուղ­ղա­փա­ռաց, ձե­ռամբ յոգ­նա||... (շար. 5 թերթ կտ­րուած հա­նուած):

510

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ Ա­ՏԵ­ՆԻ

ՌՃԲ -1653

 

ԹԵՐԹ` 332. չգ­րուած` 1ա-2բ, 23բ, 296բ, 331ա-2բ: ՊՐԱԿ` 1 1+Ա-ԻԵ 12 (Բ, Ե, ԺԱ, ԺԶ, ԻԴ 11, Է, ԺԲ 10, ԺԴ, ԻԱ 14)+3 12 (Ա 10)+1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ (նո­րո­գո­ղի` 1, 200-96, 331-2, ե­ռա­մա­հիկ եւ «Ջ. Ա լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,5 18,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (գր­չա­փո­խու­թեամբ` 200ա-96բ: Նմուշ` 115ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` զար­դա­դ­րոշմ շեր­տա­ւոր կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ե­զ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­զար­դերն ու լու­սան­ցա­գ­րու­թիւն­նե­րը վնա­սուած, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ, շա­գա­նա­կա­գոյն բծեր: ԺԷ դ. նո­րո­գուած եւ թե­րին լրա­ցուած հա­ւա­նա­բար յի­շա­տա­կա­գիր Մար­տի­րո­սի ձեռ­քով (տե՛ս 164ա):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-164ա [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ...]

Տե՛ս Հմր 435, 4ա-156բ: Այս­տեղ նիւ­թե­րը խառ­նուած. ¢ 1. ա-դ/20բ-3ա

(¢ 4-ից ա­ռաջ): 2. ա-ե/1ա-11ա: 3/11աբ (11բ-8բ տե՛ս ստո­րեւ` յա­ւե­լեալ,

19ա-20բ տե՛ս Դ): 4. ա/24ա-63բ (31ա « Աս­տուա­ծա­ծին մայր

Քրիս­տո­սի...: 35ա-53բ Ա­ւե­տա­րանք Պա­շտա­ման, Տա­ճա­րի,

Խա­չե­լու­թեան, «Տէ­րու­նա­կան: Չու­նի տպ. 1866-ի էջ 10 «Հայր մեր, էջ

32-53 «Սաղ­մոս ըստ ձայ­նին, էջ 74-85 «Սաղ­մոսք ըստ ութ ձայ­նի­ցն,

էջ 111-122 «Մաղ­թանք...): բ/64ա-93ա (չու­նի «Քրիս­տոս ե­կեալ... եւ տպ.

1866-ի 186-194, 198-202, 221-226, 229-235, 260-261, 269-276 է­ջե­րի

շա­րա­կան­նե­րը): գ/93բ-9ա: դ/99ա-102բ: ե/102բ-6ա: զ/106բ-132ա

(106բ-11բ=տպ. 1866, էջ 350-66, 112ա-4ա=էջ 576-587, 114ա-32ա=էջ

367-456, ո­րոշ ե­տեւ- ա­ռա­ջու­թեամբ: Ու­նի. 129բ «Տաղ Ծն­ըն­դեան Տեառն

մե­րոյ -Մեր նա­խա­հ­օ­րէն խն­դիր խո­նար­հե­ցար...: 129բ-30ա «Ող­բանք

 Աս­տուա­ծած­նին -Ո՜վ իմ սի­րա­կան որ­դի...: 130ա «Տաղ Յա­րու­թեան -Գո­չէր հրեշ­տա­կն ի վի­մին...: 130աբ «Տաղ Յա­րու­թեան -Յայ­ն­ժամ

սի­րով տի­րա­կան...: 130բ-1ա «Տաղ Սի­մէ­օ­նի Ծե­րու­նին -Քրիս­տոս

փա­ռաց թա­գա­ւորն այ­ս­օր ե­կեալ յըն­ծա­յու­մն...): է/132ա-9բ (չու­նի տպ.

1866-ի էջ 481-484 շա­րա­կա­նը): ը/139բ-54ա: թ/154ա-64ա (նման տպ.

1866-ին): Յա­ւե­լեալ ու­նի.

-11բ-8բ Քա­ղուա­ծու կար­գաւ («Քա­ղուածք օր­հ­նու­թեանց տօ­նից տէ­րու­նա­կա­նաց եւ ա­մե­նայն սր­բոց` ըստ իւ­րա­քան­չիւ­րոց պատ­շա­ճին) -[ԳԿ]. Եր­գե­ցէք, որ­դի՜ք Սի­ո­նի... Որ հաս­տա­տեր բա­նիւ (տե՛ս «Շա­րա­կան 1861, էջ 754-779):

Բ. 165ա-296ա [Սաղ­մո­սա­րան]

Տե՛ս Հմր 435, 158ա-277բ: Չու­նի ՃԽԸ, ՃԽԹ, ՃԾ, «Փո­քր էի ես...

սաղ­մո­ս­նե­րը եւ ԺԸ Սաղ­մո­սի սկզ­բի մեկ­նու­թիւ­նը: Բա­ցի Ա սաղ­մո­սից,

միւ­ս­նե­րը` խո­րա­գ­րուած: Ու­նի նոյն յա­ւե­լեալ մաղ­թանք­նե­րը:

Գ.297ա-329բ [Տօ­նա­ցոյց]

Տե՛ս Հմր 435, 279ա-310բ. ¢ 1/297ա-8ա (ան­խո­րա­գիր): 2. ա/298ա-9բ:

բ/300ա-2բ: գ/302բ-3բ: դ/304ա-5ա: ե/305ա-11բ: զ/312ա-4ա: է/314աբ:

ը/314բ-5ա: թ/315ա-6ա: ժ/316ա-20ա: ժա/320ա-2բ: ժբ/322բ-4ա:

ժգ/324աբ (միայն նշում` «Նա զԱս­տուա­ծած­նին տօ­նն Սեպ­տեմ­բե­րի

Ը...): ժդ/324բ-6ա: ժե/326ա-7ա: ժզ/327ա-9բ («Զ կի­րա­կին Մար­տի Ժ

Խաչ­գիւտ է...):

Դ. ա 19աբ [Ա]րա­րեալ եւ սահ­մա­նեալ սուրբ վար­դա­պե­տին Թու­մա­յի Մե­ծո­փե­ցոյ... Խրատ յա­ղա­գս պա­շտա­ման ե­կե­ղեց­ւոյ Հա­յաս­տա­նեայց -[Գ]ի­տե­լի է, զի յա­ւուր հսկ­ման գի­շե­րոյ, զկ­նի Տէր ե­թէ շր­թան­ցն... (տե՛ս Հմր 500, 310բ-1ա, ¢ ա-բ):

բ. 19բ-20ա Հան­գս­տեան Ա­ւե­տա­րան­քն այ­սո­քիկ են -Մատ­թէ­ոս ՃԺ...

գ. 20աբ Դար­ձեալ խրատ պաշ­տօն առ­նե­լոյ -Յոր­ժամ Խա­չի ուր­բաթ լի­նի եւ կամ գի­շերն տա­րա­ժա­մի... զկ­նի եր­գոյն Ներ­սէ­սի Յի­շես­ցու­քին` ա­սի Աշ­խարհ ա­մե­նայն...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

68ա Զան[ ար­ժան] ծր­օ­ղս յի­շեա. ա­մէն:

93ա Ո՜վ սուրբ քա­հա­նայ, յի­շեա եւ զա­ն­ար­ժան գծ­օ­ղս: Թվին ՌՃԲ (1653) էր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 164ա (ԺԷ դ., նո­րո­գո­ղի) Յի­շա­տակ է Ժա­մա­գիր­քս Մար­տի­րոս քա­հա­նա­յին եւ կո­ղա­կ­ցին` Բա­նաւ­շին, եւ ծնաւ­ղա­ցն` Յո­վա­նի­սին եւ Դօլ­վա­թին, եւ որ­դոյն` Աս­տուա­ծա­պո­վին, եւ կո­ղա­կ­ցին` Հու­րի­խա­նին, եւ ա­մե­նայն յա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց նո­ցին: Դար­ձեալ, ով ոք հան­դի­պիք սը­մա կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, լի բե­րա­նով Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք` ի միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեա­նն իւր ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն (նման` 329բ-30ա):

2. 331բ (1660թ., շղա­գիր) Ես` Ղա­զա­խե­ցի Յա­կո­բս, որ ե­կի ի դուռն Սուրբ Կա­րա­պե­տի ա­նա­պա­տին, եր­կիր պա­կե­ցի սուրբ Աս­տուա­ծած­նին, Հա­յաս­տա­նեաց հա­րա­պե­տին` Գրի­գո­րիս Լու­սա­ւոր­չին, սուրբ Ստե­փան­նոս Նա­խավ­կա­յին, ա­մե­ն­օր­հ­նեալ եւ միշտ է­ին: Հարք եւ յեխ­պարք, մե­ղա­ւո­րիս թո­ղու­թիւն ա­րա­րէք, դար­ձեալ ինձ յի­շե­ցէք, դուք յի­շեալ լի­նիք ա­ռա­ջի Աս­տու­ծոյ. ա­մէն: Մի մե­ղա­դ­րէք զիս, հայրք իմ, զձեզ ա­ղա­չեմ եւ ի քէն խն­դ­րեմ, որ մի դա­դա­պ­ար­դիք ի վե­րայ իմ:

Կի­րա­կո­սի որ­դի Ա­կոբ: Թվին ՌՃԹ (1660) էր:

Թուա­կա­նը` հա­ւա­նա­բար սխալ. գրու­թիւ­նը ԺԸ դ. վաղ չի կա­րող

լի­նել, մա­նա­ւանդ որ գրուած է նո­րո­գո­ղի կող­մից ա­ւե­լա­ցուած թղ­թի

վրայ:

164բ Յա­կո­բս [յ]ի­շե­ցէք:

3. 164բ (ԺԸ դ.) Յի­շա­տակ է տէր Մա­թէ­ո­սին ե[ւ] իւր ծնաւ­ղա­ց­ըն, որ տվաւ սուրբ ա­նա­պա­տին սուրբ գիր­ք­ըս, որ է Ժա­մու Սաղ­մու­սա­րան, Սուրբ Կա­րա­պե­տի յա­նա­պա­տին վա­յե­լու­մն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 164բ, 194բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ 0հա­նէս:

Գր­չա­փորձ` 2ա, 53ա, 56բ, 296բ, 329բ, 330բ (այ­բու­բեն եւ ա­ռան­ձին բա­ռեր):

511

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 69. չգ­րուած` 1աբ, 57բ, 67ա-9բ: ՊՐԱԿ` 1 1+7 10 (Զ 12, Է 4)+1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,2 14,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 33ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` ճն­շա­գ­ծե­րով շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-6ա Ա­նան­իայ Շի­րա­կա­ցոյ ե­րի­ցս ե­րա­նեալ վար­դայ­պե­տէն Վասն որ­պի­սու­թեան կե­նաց [իւ­րոց-Ե]ս` Ան[ան]իայ Շի­րա­կա­ցոյ [ի յ] Ա­նան­իայ գեղ­ջէ... յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

Բ. 6ա-56ա Քե­րա­կա­նու­թիւն, որ կո­չի Եօթ­նայ­գ­րեանք, զու­գեալ ի Դաւ­թայ փի­լի­սո­փա­յէ եւ Հռօ­մայ վար­դայ­պե­տէ կո­չե­ցեալ ա­նու[ն] Փիւ­նիկ -Եւ են այ­սո­քիկ իր Է. Ա, Ե, Է, Ը, Ի, Ո, Ի... Այս­պէս ու­նի ԼԶ գիրն զօ­րու­թիւն ին­քն այ­բն. գրէ եւ զայս ե­զան կա­շին զբ. յյ վս առ յյ վտ լլ մմ:

Գ. 56բ-7ա [ Ա­ղիւ­սակ բազ­մա­պատ­կու­թեան` ար­տա­հա­նեալ Յա­ղա­գս հա­մա­րո­ղու­թեան գրոց Ա­նան­իա­յի Շի­րա­կաց­ւոյ] -Ա-Ք:

Տե՛ս Ա. Գ. Աբ­րա­հա­մյան, Ա­նան­իա Շի­րա­կա­ցու մա­տե­նա­գ­րու­թիւ­նը,

Ե­րե­ւան, 1944, էջ 221-224 (կար­դալ` 224-221):

Դ. 58ա-66բ Ա­ղա­գս զա­նայ­զա­նու­թեան Սաղ­մո­սին, որ ա­սա­ցեալ է Դա­նի­էլ մար­գա­րէ­ին Հո­գովն Սր­բով -Ա. Վասն ծառ տն­կե­լոյ... Վասն ճան­փոր­թի... օ­րէ օր ժրա­նաս ի բանտ կա­րո­ղու­թեամբ Աս­տու­ծոյ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 67բ, 68ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ տի­րա­ցու Գա­լուստ. ՌՄ[Ե.] (1756):

Գր­չա­փորձ` 67բ Այս է ար­հեստ պա­տու[ա]կան` թարք­մա­նեալ ի մեծ փի­լի­սո­փա­էն, որ կո­չի Ա­նան­իա Շի­րա­կա­ցին:

512

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ՌՃԾ -1701

 

ԳՐԻՉ` Թու­մաս ա­բղյ, ա­նա­նու.ն: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Թո­մաս գրի­չը:

ԹԵՐԹ` 275. չգ­րուած` 122ա, 135բ, 137ա, 154բ, 163բ, 220բ-1բ, 247բ, 265բ-8բ, 273ա-5բ: ՊՐԱԿ` 25 (խառն` Ա 14, Բ-Դ, Զ-Թ, ԺԲ, ԺԷ, ԺԹ 12, Ե 8, Ժ, ԺԶ, ԺԸ, ԻԱ-ԻԲ, ԻԴ 10, ԺԱ 5, ԺԳ 19, ԺԴ, ԻԵ 4, ԺԵ 17, Ի 13, ԻԳ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,8 15,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (հա­ւա­նա­բար 2-3 ձեռ­քով: Նմուշ` 188ա): ՏՈՂ` 21-38: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: ԺԱ դ.: 2(Ա-Բ)+2(Գ-Դ), ստա­ցուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի հա­տու­մից եւ հա­տուած մա­սե­րի ըն­դ­եր­կայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Գա): Կար­դալ` Գա, Աբ, Դբ, Բա, Դա, Բբ, Գբ, Աա «[հան]դերձ Մա­րեա­մաւ... Ձայն գու­ժեաց ի Հռամ[ա] (Բ, 11-18):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (55ա), հան­գու­ցա­գիր (138ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ զա­նա­զան բծեր, փո­քր պատ­ռուածք­ներ եւ ցե­ցա­կե­րու­թյան հետ­քեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [Քա­րոզք Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ]

1. [Քա­րոզք յա­ռա­ջին հա­տո­րոյն]

Տե՛ս Ձմե­ռան հա­տոր, տպ. 1740. ¢ Ա/20բ-31բ: Բ/32ա-5բ: Գ-Ե/չիք:

Զ/36ա-49ա: Է-ՀԳ/չիք: ՀԴ/1ա-3ա: ՀԵ-ՃԱ/չիք: ՃԲ/118ա-21բ:

ՃԳ-ՃԺԳ/չիք: ՃԺԴ/138ա-42ա: ՃԺԵ-ՃԾ/չիք: ՃԾԱ/91բ-4բ: ՃԾԲ-ՃԿԱ/չիք:

2. [Քա­րոզք յեր­կ­րորդ հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ա­մա­ռան հա­տոր, տպ. 1741. ¢ Ա-ԼԱ/չիք: ԼԲ/158ա-63ա:

ԼԳ-ՃՁԸ/չիք:

3. [Քա­րոզք ի Սաղ­մո­սաց մեկ­նու­թե­նէ]

ա. 3բ-7ա Սաղ­մոս ի Դա­ւիթ. ա­սի յի­շա­տակ հին­գ­շա­բա­թուց -[Ե­րե­սուն եւ եօ­թն] սաղ­մոս պատ­ճառ ու­նի ի խղ­ճէ չար­չա­րեա­լն Դա­ւիթ...

բ. 7աբ Ի կա­տա­րած. Իդ­թու­մն ա­ւր­հ­նու­թիւն ի Դա­ւիթ սաղ­մոս -Ե­րե­սուն եւ ութ սաղ­մոս պատ­ճառ ու­նի լռել ի չա­րէ...

գ. 7բ-10ա Նո­րին Քա­րոզ մա­հու. Ա­հա չա­փով ե­դիր զաւ[ուր]ս -Մար­գա­րէն Դա­ւիթ ի վշ­տա­լից կեն­ցա­ղոյս ա­սէր...

դ. 10աբ Վասն համ­բե­րու­թեան. Ո.վ է համ­բե­րու­թիւն իմ... -Նախ` թէ ոչ դու, Տէր, որ հրա­մա­յե­ցեր...

ե. 10բ-2ա Ի կա­տա­րած. Սաղ­մոս ի Դա­ւիթ -Ե­րե­սուն եւ Ը (= ԼԹ) սաղ­մոսն պատ­ճառ ու­նի զա­զա­տու­թիւն գե­րոյն...

զ. 12ա-7ա Նո­րին Քա­րոզ վասն վար­դա­պե­տաց... -Տէրն մեր Յի­սուս Քրիս­տոս յա­ռաջ քան զմար­դե­ղու­թիւ­նն իւր...

է. 17աբ Ի կա­տա­րած. սաղ­մոս ի Դա­ւիթ -[Քա­ռա­սու­նե­րորդ սաղ­մոսն] պատ­ճառ ու­նի զո­ղոր­մու­թիւն աղ­քա­տաց...

ը. 17բ-20ա Նո­րին Քա­րոզ վասն ճա­նա­պար­հի... -Ճա­նա­պարհ ա­սի եւ կո­չի աս­տի կեան­քս... (20բ-49ա տե՛ս Ա, ¢ 1):

թ. 142ա-3բ Նո­րին Քա­րոզ վասն մա­հուան. ի բան Սաղ­մո­նի, որ ա­սէ. Մար­դոյ որ­պէս խո­տոյ են ա­ւուրք... -Մահ­կա­նա­ցու մար­դոյ կեանք Գ յատ­կու­թիւն ու­նի...

4. 113բ-7բ [Քա­ղուածք ի զա­նա­զան քա­րո­զից] -Զայս եւ պարտ է գի­տել, զի տն­օ­րէ­նու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի...

Բ. 49ա-54ա [Քա­ղուածք զա­նա­զանք]

1. 49ա [Վասն] ե­րա­նու­թեան -Ե­րա­նի աղ­քա­տաց... 49աբ Վասն ա­ն­ըն­չու­թեան -Տէրն ա­սէ. Մի՛ հո­գայք վասն հո­գոց ձե­րոց... 49բ Այս յա­ղա­գս ու­ղիղ դա­տաս­տա­նի -Եւ ոչ ոք կա­րէ, բայց տէ­րանց... 50ա Յա­ղա­գս ոչ դե­տե­լոյ -Տէրն ա­սէ. Մի՛ դա­տէք... 50բ Յա­ղա­գս ան­յի­շա­չա­րու­թեան -Տէրն ա­սէ. Սի­րե­ցէ՛ք զթշ­նա­միս... 50բ-1ա Սքան­չե­լի են գործք քո, Տէր -Սքան­չե­լի են գործք իւր...

2. 51ա [Բո­լո­րակ] - Այս բո­լո­րա­կս ցու­ցա­նէ, թէ Յայ­տ­նու­թե­նէն մին­չեւ Յա­ռա­ջա­ւորն քա­նի. օր է...

3. 51բ [Վա­մսն այ­րի կնոջ որդ­ւոյն] -Կին մի այ­րի...

4. 51բ Որք ա­սի են­թա­կայ եւ ի կա­տա­րու­մն -Նախ` են­թա­կայ ներ­տ­րա­մա­դ­րեալ բան...

5. 52ա [Վասն պա­լա­սան ծաղ­կի] -Գի­տե­լի է, զի պա­լա­սա­նն Գ ազգ է...

6. 52բ-3ա Շար­ժու­մն եր­կ­նի ըստ այս է -Լու­սի­նն է մի ա­միսն կա­տա­րի...

7. 53ա Ար­տա­քին գրեանք... այս են -Պոր­փիւրն... Նր­բերն այս է - Ա­մե­նայն իր...

8. 53աբ Ի Մի­խա­յէլ Պատ­մա­գ­րէն -Ի Հն­դս­տան աշ­խարն քա­ղաք մե­ծա­մեծ կան...

9. 53բ [Հա­նե­լուկք] -Յա­ւուր մի­ում ա­սէ կաղ սի­րե­լին սր­բոյն Ներ­սէ­սի հայ­րա­պե­տին. Քա­ղաք մի կայ յԱ­րաբ­իայ...

10. 53բ-4ա [Նա­խեր­գանք յի­շա­տա­կա­րա­նաց]

ա. 53բ-4ա Վար­դա­պե­տող փրկ­չին զկիրս տն­տե­սու­թեան /Յուն­կս նո­րին հա­ւա­տա­ցեալ ժո­ղո­վր­դեան... բ. 54ա Ձեռս եր­թայ` դառ­նայ ի հող, /Գիրս մնայ յի­շա­տա­կող... գ. 54ա Փա՜ռք Աս­տու­ծոյ ան­մահ Բա­նին, /Գո­յա­ցուց­չին եւ ա­նե­ղին...

Գ. 54բ-85բ Հա­րանց վարք Ֆռան­կաց (Հա­յե­լի վա­րուց)

Տե՛ս Հմր 789, Բ, 6բ-411բ: Այս­տեղ միայն 14 գլուխ` խառն ու շփոթ:

Նխ./չիք: Ցանկ/չիք: ա/55ա-7բ: բ/65ա-6բ: գ/57բ-8ա, 66բ-7ա:

դ/58բ-60բ, 67բ-8ա: ե/68աբ: զ/68բ-74ա (69ա-74ա կրկ. 59ա-60բ,

63ա-65ա): է/60բ-1բ: ը/61բ-5ա: թ/74աբ: ժ/75ա-6ա: ժա/76ա-81ա:

ժբ/81ա-3ա: ժգ/83ա-4բ: ժդ/84բ-5բ: ժե-հա/չիք:

Դ. 86ա Ամք եւ ա­նուանք նա­հա­պե­տա­ցն կար­գաւ - Ա­դամ ՋԼ... 86ա-90ա Այ­սու­հե­տեւ կարգ թա­գա­ւո­րա­ցն է -Ո­րոց ա­ռա­ջի­նն` Սա­ւուղ... 90աբ [Դա­րա­գ­լուխ] -Տե­ւեց տա­ճարն ՆԽԲ ամ... 90բ-1ա [Մահք մար­գա­րէ­ից] -Ե­սա­յի էր ի Թե­կուայ... (ա­պա ԲԺ- ա­նից):

91բ-4բ տե՛ս Ա, ¢ 1:

Ե. 95ա-106բ Ա­րա­րեալ Աշ­խար­հա­ցոյց նո­րոգ թարգ­ման­չին, եր­կ­րորդ լու­սա­ւոր­չին Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի պարզ եւ հա­մա­ռօտ տե­սու­թեամբ

Տե՛ս Հմր 20, 251ա-7ա. ¢ ա/95ա-6ա: բ/96ա-7ա: գ/97ա-103ա:

դ/103ա-6բ: Ըն­դար­ձակ խմ­բա­գ­րու­թիւն:

Զ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 106բ-7բ Վասն սուրբ եւ փր­կա­կա­նաց սր­բու­թեանց Քրիս­տո­սի... այս­պէս գտաք ի գոր­ծոց ոս­կէ­գ­րով ի պատ­մա­գիրս թա­գա­ւո­րու­թեան ի քա­ղա­քս Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս... -Յոր­ժամ ա­ռին զքա­ղա­քն թա­գա­ւո­րու­թեան...

2. 108ա-9բ Վասն գա­լս­տեան Քրիս­տո­սի յԵ­րու­սա­ղէմ... -Եւ որք լսէ­ին...

3. 109բ Ա­ղօթք ի ժամ ննջ­ման... - Ա­ղա­չեմ զքեզ, տէր Աս­տուած ա­մե­նա­կալ...

4. 110ա-1բ [Ի բա­նից ի­մաս­տա­սի­րաց] - Ա­մե­նայն ի­մ­աս­տու­թիւն ի Տեառ­նէ է... (Սի­րաք, Խի­կար եւ­լն):

5. 111բ Ձմ­րան -Բան. Ձմեռն: լու­ծու­մն. Ձիւ­նա­մեռ... Վասն ցօ­ղոյ եւ ե­ղե­ման, ձիւ­նի եւ ան­ձ­րե­ւի -Եւ ցօղ է, որ...

6. 112ա [ Ա­ւե­տի­քայ 0գոս­տի­նի Կարգ գի­տու­թեան գիտ­նա­կա­նա­ցն] -Դ են կարգ գի­տու­թեան գիտ­նա­կա­նա­ցն... 112ա Յա­ղա­գս վե­րա­սա­ցե­լոցդ -Զի թէ գի­տուն­քն ընդ ան­գի­տին /Ի միա­սին մար­դիկ կո­չին... /Սայ Ա­ւե­տի­քն է Աւ­գոս­տին... /Յա­մի ծն­ըն­դեան մե­րոյ Փրկ­չին /Ռա Յի եւ Ձա (1380) թուա­կա­նին...

7. 112բ-3ա [Ի Բա­նից ի­մաս­տա­սի­րաց] -Պղա­տոն ա­սէ. Ի­մաս­տա­սէր կո­չեմ ես զայն... (113բ-7բ տե՛ս Ա, ¢ 4: 118ա-21բ տե՛ս Ա, ¢ 1)

8. 122բ-3բ Վասն եր­կ­րիս, թէ ո­րոյ վե­րայ կայ -Տես­ցուք, թէ զեր­կիրս յեր վե­րայ հաս­տա­տեաց Աս­տուած...

9. 123բ [Յա­ղա­գս չա­փուց] -Դա­հե­կա­նն մի ոս­կի է... Տա­ղան­տն ՃԻԵ լի­տր է...

10. 123բ [Վասն նախ­նեա­ցն Մա­մի­կո­նէ­ից] -Ճե­նաց թա­գա­ւո­րի Բ որ­դիք...

11. 123բ [Սահ­մանք նա­հան­գաց հա­յոց] -Ի Կա­պա­դով­կաց­ւոց մին­չեւ Պոն­տոս` Ա­ռա­ջին Հայք...

12. 124ա-9բ [Քա­րոզ Յա­րու­թեան]... Մար­դով ե­ղեւ մահ -Յա­ւի­տե­նա­կան բա­րու­թիւ­նն կա­մե­ցաւ հա­ղոր­դել զմեզ իւ­րոյ ան­մա­հու­թեա­նն...

13. 130աբ [Եր­կր­չա­փու­թիւն] -Հարց. Զի.նչ է կէտ կամ գիծ, մա­կե­րե­ւոյթ եւ մար­մին... 130բ Յա­ղա­գս բո­լո­րա­կին քա­ռան­կիւ­նու­թեան - Արդ, ա­մե­նայն բո­լո­րակ...

14. 131ա-2ա [Սահ­մանք զա­նա­զանք] -Հո­գի է է­ու­թիւն ան­մար­մին...

15. 132աբ Յա­ղա­գս իւ­ղոյն... - Արդ, իւ­ղոյն ո­րա­կու­թիւն զա­նա­զան է...

16. ա. 132բ Ա­ւե­տա­րա­նա­կա­նն ա­ռա­քե­լո­ցն ի ձայն հնչ­ման... բ. 132բ Շնոր­հն Գ ազգ է... գ. 132բ-3ա Ե­րեք ե­ղա­նա­կաւ Բ ինչ կամ բա­զում ինչ մի լի­նին... դ. 133աբ Վասն չո­րից տա­րե­րա­ցս ա­սէ... ե. 133բ Հարց. Ե­թէ ոչ Տէրն զօ­րու­թեանց թո­ղեալ էր մեզ զօակ... զ. 134ա Ջե­րօ­նի­մոս ա­սէ... լի­նե­լոց են ԺԵ նշանք... է. 134բ Զի.նչ նշա­նա­կեն թիւք ան­մար­մի­նս... ը. 135ա [Թէ ո.յք ա­ռա­քե­լոց է­ին ա­մուս­նա­ցեալք] -Գլ­խա­ւոր ա­ռա­քեա­լն Պե­տ­րոս եւ ա­նուն կնոջ նո­րա` Թութ­իայ...

17. 135ա [ Ա­նան­իայ Շի­րա­կաց­ւոյ Աս­տ­ղա­բաշ­խա­կան եր­կ­րա­չա­փու­թիւն] -Ի հա­րա­ւա­յին ծայ­րէն մինչ ի հիւ­սի­սա­յին կող­մն եւ շր­ջա­նա­կն` աս­պա­րէզ ԲԺ-ան բիւր...

18. ա. 135ա [Մա­րախ] - Այն որ ա­սէ մա­րախ եւ մե­ղր վայ­րե­նի, է խոտ ինչ յեր­կիրն Յոր­դա­նա­նու... բ. 135ա Թէ վասն է.ր... այս Բ չո­րեք­շա­բա­թս հան­գս­տեան ա­սեմք - Այն է, զի յԵ­փե­սո­սի մա­ն­կուն­քն... գ. 135ա [Հա­նե­լուկ] -Ո. լուաւ, ո. ե­տես այս­պի­սի ինչ, ե­թէ եր­կ­նեաց եր­կիր ի միա­ւոր եւ ծնաւ ազգ մի ող­ջոյն միան­գա­մայն: դ. 135ա Դեղ գոզ­կա­պի -Թէ մշա­կու­թեա­նն ե­փես... ե. 135ա Դեղ­նու­թեան դեղ -Թ.է զորձ կաք­վու լե­ղին...

19. 136աբ Պարտ է գի­տեալ` զի.նչ է քրիս­տո­ն­է­ու­թիւն... -Զի որ­պէս լոյս եւ շող ա­րե­գա­կա­նն...

20. 137բ Հի­ւան­դն ցու­ցա­նէ -Ե­թէ կա­մի­ցես գի­տե­նալ զհի­ւան­դն կե­նաց է թէ մա­հու... (կից 2 բա­նա­լի բո­լո­րակ­ներ):

138ա-42ա տե՛ս Ա. ¢ 1: 142ա-3բ տե՛ս Ա, ¢ 3:

Է. [Քա­րոզք եւ ճառք]

1. 144ա-5բ Քա­րոզ վասն ա­պ­աշ­խա­րու­թեան, որ ա­սէ. Ա­ռա­ւել լուա զիս յա­ն­օ­րէ­նու­թե­նէ -Բա­նս վասն ա­պ­աշ­խա­րու­թեան եւ թո­ղու­թեան մե­ղաց...

2. 146ա-8բ Բանք Ներ­սե­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Տար­սո­նի մայ­րա­քա­ղա­քի: Յա­ղա­գս միա­ւո­րու­թեան եւ բնու­թեան եւ դի­մի եւ ան­ձ­նա­ւո­րու­թեան -Միա­ւո­րու­թիւն է ստոյգ եւ ճշ­մա­րիտ...

3. 149ա-54ա Քա­րոզ համ­բարձ­մա­նն Քրիս­տո­սի -Տէրն մեր Յի­սուս Քրիս­տոս համ­բար­ձաւ յեր­կի­նս...

4. 155ա-6բ Գրէ սուր­բն Կիւ­րեղ վասն տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, թէ ե­կաց, որ ինչ էրն... -Պարտ է մեզ, որք ճշ­մար­տու­թեան եմք ա­շա­կերտ, հե­տե­ւիլ եւ ի­մա­նալ զբա­նն ճշ­մար­տու­թեան...

5. 156բ Նա­խեր­գան - Ա­նե­ղա­նե­լի բնու­թիւն... Արփ­իա­կան լոյս... Տուր ինձ լե­զու խրա­տու...

6. 157ա [Ի Ղու­կայ Ա­ւե­տա­րա­նին մեկ­նու­թե­նէ] -Ձայն բար­բա­ռոյ յա­նա­պա­տի... (158ա-63ա տե՛ս Ա, ¢ 2):

Ը. 164ա Հա­մա­ռօտ հա­ւա­քու­մն սր­բոց վար­դա­պե­տաց Յա­ղա­գս դա­ւա­նու­թեան ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան ընդ­դէմ հեր­ձուա­ծո­ղաց, հա­կա­ճա­ռու­թիւնք [Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի. Հմր 3295, 339ա]

ա. 164աբ [Գ. Եւ ու­ղիղ դա­ւա­նու­թիւն սուրբ Եր­րոր­դու­թեան. ցան­կից] -Հա­ւա­տով խոս­տո­վա­նիմ զհա­մա­գոյ զա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան. ցան­կից] -Հա­ւա­տով խոս­տո­վա­նիմ զհա­մա­գոյ զա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն...

Ա գլու­խը տե՛ս 193ա-5ա, Բ գլու­խը` 206ա-9բ:

բ. 164բ-9ա Դ. Վկա­յու­թիւնք յա­ղա­գս տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի եւ ե­ռան­ձ­նեա աս­տուա­ծու­թեան եւ մի բնու­թեա­նն -Դա­ւիթ ա­սէ. Ե­տուն կե­րա­կուր ինձ լե­ղի...

գ. 169ա-72բ Ե. Նո­րին (Ա­թա­նա­սի) Ի խն­դ­րոյ Ե­պիկ­տի տո­նի կորն­թաց­ւոց ե­պիս­կո­պո­սի -Իսկ այս հուր բար­կու­թեան...

դ. 175բ-82բ Է. Եփ­րե­մի յԱ­ւե­տա­րա­նին մեկ­նու­թե­նէն -Թող­լիք զան չար­չա­րել...

զ. 182բ-5ա Ը. Վկա­յու­թիւնք ընդ­դէմ նո­ցա, որք ա­պա­կա­նա­ցու ա­սա­ցին զա­նա­պա­կան մար­մին Տեառն մե­րոյ... Ե­րա­նո­սի հե­տե­ւո­ղի ա­ռա­քե­լո­ցն... - Ա­նար­գեն զՈր­դին Աս­տու­ծոյ...

է. 185ա-6բ Թ. Այլ լուծ­մունք ի մե­կն­չա­ցն: Վասն ա­ւուրն այ­նո­րիկ ոչ ոք գի­տէ... - Այս որ քեզ ան­գէտ թուի...

ը. 186բ-93ա [Ժ.] Սր­բոյն Գրի­գո­րի Հա­յոց Լու­սա­ւոր­չի Վկա­յու­թիւն -Խո­նար­հե­ցաւ եւ խառ­նե­ցաւ աս­տուա­ծու­թիւ­նն ընդ մարդ­կու­թիւ­նս...

թ. 193ա-5ա [Ա.Սա­կաւ բան մեր յի­շա­տա­կին. ցան­կից] -Եւ ես` ո­ղոր­մե­լի Վար­դան, որ հա­ւա­քե­ցի զայս աս­տուա­ծա­յին եւ լու­սա­փայլ մար­գա­րի­տս հա­ւա­տոյ մե­ծաւ ցան­կու­թեամբ, յու­սոյ եւ սի­րոյ, հե­տե­ւե­լով աս­տուա­ծա­զան եւ բա­րե­փառ հար­ցն ու­ղիղ դա­ւա­նու­թեան, հա­ւա­տով խոս­տո­վա­նիմ ան­թե­րի մտօք... Եւ արդ, սկիզ­բն ա­րաս­ցուք, ուս­տի սկ­սա­նել ար­ժան է: Նախ` վասն ծնն­դեան Տեառն եւ մկր­տու­թեան եւ Սուրբ պա­տա­րա­գին եւ Խա­չե­ցա­րին եւ Զե­լի եւ մա­տա­ղի, Զատ­կի եւ Նն­ջե­ցե­լոց եւ Վասն զա­ռի­նն, զի ե­կեր Տէրն յե­րե­կո­յին Ե-շա­բա­թին, Վասն ա­ղի:

ժ. 195ա-8ա ԺԱ. Վկա­յու­թիւնք վա­նս ծնն­դեան Տեառն մե­րոյ եւ մկր­տու­թեա­նն, զի պարտ է ի մի­ում տօ­նել ի Զ-ն յուն­վա­րի ամ­սոյ: Ի Կղե­մայ յա­ռա­քե­լա­սահ­ման կա­նո­նա­ցն -Կար­գե­ցին ա­ռա­քեալ­քն զօր ծնն­դեա­նն Տեառն ի Զ-ն յուն­վա­րի...

ժա. 198աբ ԺԲ. Վկա­յու­թիւնք ընդ­դէմ նո­ցայ, որք ա­սեն, թէ Տէրն մեր զգառն ոչ ե­կեր յե­րե­կո­յին Ե-շա­բա­թին: Յո­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի յԱ­ւե­տա­րա­նին մեկ­նու­թե­նէն -Վասն ո­րոյ ի հին Զատ­կին սկ­սա­նի...

ժբ. 198բ-201ա ԺԳ. Վկա­յու­թիւնք, զի պարտ է զսուրբ պա­տա­րա­գն անխ­մոր եւ ան­ջուր մա­տու­ցա­նել, ա­նաղ եւ ան­ձէթ: Թա­դէ­ո­սի ա­ռա­քե­լոյ - Ար­ժան է զհաց պա­տա­րա­գին ջերմ հա­նել...

ժգ. 201ա-4ա ԺԴ. Վկա­յու­թիւնք, զի պարտ է զԽա­չե­ցարն ա­սել ա­մե­նայն ա­ւուր ի դէ­մս Որդ­ւոյ: Նեք­տա­ռա Հռո­մայ հայ­րա­պե­տին - Արդ, ոչ ե­ղեւ հնար Յով­սե­փայ զմար­մի­նն...

ժդ. 204ա-5ա ԺԵ. Ի Հա­ւա­տոյ թղ­թէն տեառն Գէ­որ­գայ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի, որ առ պա­տր­իար­գն ա­սո­րոց Յո­հա­նէս` Վասն ուր­բա­թա­գե­լի, զի ու­տէ - Արդ, ե­կես­ցուք եւ յայն...

ժե. 205ա-6ա ԺԶ. Վկա­յու­թիւնք վասն Զատ­կի մա­տա­ղի, զի բա­րի է եւ չէ խո­տան: Յա­ռա­քե­լա­կան եր­կ­րորդ կա­նո­նա­ցն, զոր գրեաց Կղեմ ա­մե­նայն հե­թա­նո­սաց -Կար­գե­ցին ա­ռա­քեալ­քն եւ ե­դին հաս­տա­տու­թեամբ...

ժզ. 206ա-9բ [Բ.] Խոս­տո­վա­նու­թիւն մե­ղաց եւ խայ­տա­ռա­կու­թիւն ան­ձին` ին­ք­նա­յօ­ժար կա­մօք եղ­կե­լոյս Վար­դա­նայ, եւ որ ա­սէ ցիւր կող­մն, լը­սէ Աս­տուած -Ո՜վ դուք ընտ­րեալք եւ պի­տա­նիք, /Հարք եւ եղ­բարք իմ եւ որ­դիք... /Եւ է սա եր­կո­տա­սան գիրք գրեալ եւ փո­խեալ յա­ռա­ջին օ­րի­նա­կէն ձե­ռամբ մե­ղա­պար­տիս Վար­դա­նայ... Եւ գրե­ցաւ սա ի Պար­վա­ւան, Ո­ԾԸ (1209) մե­րոյ թուիս, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տու­ծած­նիս եւ Սր­բոյ նշա­նիս, յա­ռաջ­նոր­դու­թեան տեառն Մա­նուի­լի սր­բաս­ս­նեալ ե­պիս­կո­պո­սի:

-210ա Այս ինչ է կար­գեալ յայս աս­տուա­ծա­բ­նակ տառս -Ա. Սա­կաւ բան մեր յի­շա­տա­կին... ԺԶ. Եւ զի բա­րի է Զատ­կի մա­տաղ... Արդ, է սա գան­ձա­րան աս­տու­ծոյ կեն­դան­ւոյ...

Թ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 210բ [Քա­ղուածք] -Որ հա­րիւ­րա­մեան մե­ռա­նի­ցի, մե­ղա­ւոր է... Ձրի վա­ճա­ռե­ցէք...

2. 211ա-9բ [Ի Մատ­թէ­ոս վար­դա­պե­տէ, ի բա­նն. Տէր, սի­րե­ցի զվա­յել­չու­թիւն: Վասն ե­կե­ղե­ցոյ. Հմր 665, 237ա] -Ո՜վ որ­դիք նա­զե­լի վեր­նոյն Սի­օ­նի եւ օ­թե­ւանք շնոր­հաց հո­գոյն...

3. 219բ-20ա Գո­վա­սանք սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ` որ­պի­սու­թեան, զօ­րու­թեան եւ շնոր­հա­ցն -Սուրբ ե­կե­ղե­ցի պան­ծա­լի քան զդ­րախ­տն ե­դե­մա­կան. / Արդ մար­դն ե­րե­ւե­ցօ, աստ Քրիս­տոս բազ­մի...

4. 222ա-47ա Ցանկ Այս­մա­ւու­րաց սր­բոց տօ­նից` ի վե­րայ այ­բու­բե­նից -Նա­ւա­ս­ար­դի Ե, օ­գոս­տո­սի ԺԵ. Աս­տուա­ծած­նի ննջ­ման... Ա­րե­գի Գ, մար­տի ԺԱ. Քսան եւ վեց մար­տի­րո­սաց:

5. 248աբ [ Ա­նան­իա­յի Շի­րա­կաց­ւոյ Րա­խ­ճա­նա­կանք] -Ա. [Ա]րք Բ ըն­կե­րա­ցեալ ի վա­ճա­ռա­շա­հու­թեա­նն եւ ի շա­հից ան­տի գնե­ցին Ը լի­տր ձէթ... Բ. Դար­ձեալ Րա­խ­ճա­նա­կան -[Ա]րք Բ առն մի­ում դրախտ պա­հէ­ին... [Գ. Ա]սի յի­մաս­տ­նո­ցն, թէ` Ա՛ռ քեզ Ճ սպի­տակ եւ գնեա՛ քեզ Ճ հաւ... [Դ. Ա]սեն ի­մ­աս­տուն­քն, թէ` Խ մարդ ի բաղ­նիս գնա­ցին, եւ Գ ազգ մարդ է­ին (այս­քան):

6. 249ա-50բ Պատ­մու­թիւն Մար­իա­մու Մա­գ­դա­ղի­նաց­ւոյն -Սուրբ ա­ղա­խի­նն Քրիս­տո­սի Մար­իամ էր ի սահ­մա­նա­ցն Մա­գ­դա­ղի­նեայ Ա­սո­րոց...

7. 251ա-3բ 0րհ­նու­թե­ւիւն ի մե­ծէն Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տէ ա­սա­ցեալ զկ­նի քա­րո­զին -Ծո­ցա­ծին որ­դին Աս­տու­ծոյ Յի­սուս Քրիս­տոս, որ ե­թող զե­րա­նե­լի գա­ւառն... (24 հա­տուած` լու­սան­ցա­նի­շե­րով):

8. 254ա-64բ [Մա­թէ­ո­սի վար­դա­պե­տի Ջու­ղա­յեց­ւոյ] Յա­ղա­գս մար­դոյն լի­նե­լու­թեան: Որ­պէս զի մեծ են գործք քո, Տէր -Մի եւ նոյն եւ նոյն ա­նուն ի հո­մ­ա­նու­նից, քան­զի զա­նա­զանք ըստ մե­ծու­թեան...

-264բ [Յի­շա­տա­կա­րան գրո­ցս] - Արդ, ես` խո­ցո­տեալ յո­գի եւ ի մար­մին տկա­րա­ցեալ եւ տար­տա­մեալ մտօք եւ գի­տու­թեամբ, վի­րա­ւո­րեալ ի բան­սար­կուէն, մե­ռեալ ո­գի Մատ­թէ­ոս քա­հա­նայ սպա­սա­ւոր բա­նի, ա­ռի յան­ձն զաշ­խա­տու­թիւ­նս զայս, ոչ զի կա­րո­ղու­թիւն էր իմ, այլ հար­կե­ցեալ ի խն­դ­րոյ սր­բա­զան եղ­բ­օր Սարգ­սի քա­հա­նա­յի, որ փա­փա­քեաց սմա, հա­ւա­քե­ցի ի բա­նից հա­րանց պարզ եւ յս­տակ ի հաս­կա­ցու­մն, զոր վայ­լել տա­ցէ տէր Աս­տուած սր­բու­թեան գոր­ծով, մա­նա­ւանդ ի զուար­ճու­թիւն ման­կանցդ ե­կե­ղե­ցոյդ Հա­յաս­տա­նեայց, վասն ո­րոյ ե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ հան­դի­պո­ղսդ սմա, զի մտա­ռու­թեամբ ըն­թերց­ջիք` զպա­կասն ուղ­ղե­լով եւ զա­ւե­լոր­դն կշ­ռե­լով, եւ սխա­լան­ցս նե­րել ա­ղա­չեմ, զի այս­քան կա­րա­ցի: || (265ա): Այլ եւ ա­ղա­չեմ յի­շել ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր, թե­րե­ւս իջ­ցէ շնորհ ո­ղոր­մու­թեան Աս­տու­ծոյ ի յոս­կերս մե­ռե­լոյս եւ լուաս­ցէ զաղտ հնու­թեան ի­մոյ: Արդ, ե­ղեւ զրաւ հա­մա­ռօ­տու­թեան բա­նիս ի թվին Հայ­կա­զան տու­մա­րի կր­կին քա­ռից հա­րիւ­րից եւ քա­ռից տա­սանց եւ քա­ռից թուոց (2 4 100+4 10+4+551=1395), ի ժա­մա­նա­կի նե­ղու­թեան, ուր ա­ւե­րեալ քա­կեաց զաշ­խար­հս ա­մե­նայն հուրն հա­րա[ւա.]յին Թա­մուր կո­չե­ցեալ, եւ մեք դե­գե­րեալ ի դրու­նս սուրբ ա­ռա­քե­լոյն Ե­ւս­տա­տէի պան­դխ­տա­կան կե­նօք, առ ո­տս եր­ջա­նիկ րա­բու­նա­պե­տին Գրի­գո­րի, սպա­սեմք վե­րին խնա­մո­ցն, եւ իմ ա­ռեալ աստ, ան­գեալ կե­նօք ձեռն ար­կե­ցի յայս գործ տե­սու­թեան: Եւ քան­զի ի­մ­աս­տունք ոչ կա­րօ­տին սմա, զի նո­ցա ա­մե­նայն ինչ յայ­տ­նի է, այլ մի ըն­կե­րա­կից­քն ուս­ցին ի սմա­նէ, զի մի՛ ան­գի­տու­թեամբ խա­ւարն ա­մե­նե­ւին կու­րա­ցուս­ցէ զնո­սա: Այլ եւ ա­ղա­չեմ զգա­ղա­փա­րո­ղսդ, զի զսա­կաւ յի­շա­տա­կս մեր գրես­ջիք ի կա­տա­րու­մն գրոց, իսկ նա­խան­ձա­միտ­քն առ­ցեն ըստ մտաց իւ­րոց, եւ կա­տա­րողք ա­ղա­չա­նաց մե­րոց ա­ւր­հ­նին յԱս­տու­ծոյ. ա­մէն: (Նա­խա­գա­ղա­փա­րի գր­չի) Եւ զիս` զա­ն­ար­ժան գրի­չս յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ ա­ղօ­թս ձեր, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցողք եւ օ­րի­նա­կողք, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն:

9. 269ա-70ա [Գրա­ռաջք]: Կա­թո­ղի­կո­սի, ա­ռաջ­նոր­դի եւ վար­դա­պե­տի -Ընտ­րեալ յո­րո­վայ­նէ եւ կո­չե­ցեալ Հո­գոյն Սր­բոյ...

10. 270ա-2բ Պատ­մու­թիւն Պահ­լու­լին -Էր սա մեծ թա­գա­ւոր եւ տէր ա­րե­ւե­լեան աշ­խար­հի... (ու­նի կա­ֆա­ներ):

11. 272բ Ա­սա­ցեալ Ա­ռակ Ստե­փա­նոս վար­դա­պե­տէ Լե­հաց­ւոյ վասն մկր­տու­թեան - Ա­սե­լով, թէ Հն­դս­տան մէկ ազգ ծառ կայ, որ թռ­չուն կու ծնա­նի... եւ թռեան յեր­կի­նս:

12. [Մա­նունք` գր­չի ձեռ­քով, պա­տա­ռիկ -պահ­պա­նակ­նե­րի վրայ]

ա. Բա. [ Ա­սա­ցուածք] -Յոր­ժամ փորն լիա­նայ, Բա­րեւ մնալ ա­սաս­ցէ ա­մե­նայն ա­ռա­քի­նու­թեանց: Բբ. Լաւ է պա­տառ մի հեշ­տու­թեամբ, քան զտու­նս լի բա­զում բա­րեօք հան­դերձ թշ­նա­մու­թեամբ: Հա­ւա­տա­ցե­լոյն ա­մե­նայն աշ­խարհ լի է ըն­չիւք, իսկ ան­հա­ւա­տին` եւ ոչ դանկ մի:

բ. Բբ. [Կերպ թա­նաք պատ­րաս­տե­լոյ] -Առ զբ­րինձ եւ տա­պա­կէ մի­ջա­սահ­ման... զէմխ այլ խառ­նէ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

218բ 0րի­նա­կն ծուռ էր:

Բա (Նօ­տր­գիր) Տէր Աս­տուած Յի­սուս Քրիս­տոս, ո­ղոր­մեա ծա­ռա­յիս քո:

-Թուին ՌՃ­ՀԵ (1726) ապ­րի­լի ԻԳ սուրբ Գէ­որ­գայ տօ­նին Մա­նու­կն մե­ռաւ: Ապ­րի­լի ԻԴ Ստե­փա­նոսն մե­ռօ: Մա­յի­սի Զ Վար­դա­նն մե­ռաւ: Մա­յի­սի ԺԴ Պօ­ղոսն մա­ռաւ:

-(Եր­կա­թա­գիր) Յի­սուս Քրիս­տո­սի ծա­ռայ տէր Նա­հա­պետ կա­թո­ղի­կոս:

Բբ (նոյն նօ­տր­գ­րով) ՌՃԾ (1701) թուին, օ­գոս­տո­սի ԻԳ էաք ի յԱ­տ­րա­նայ նուի­րակ սուրբ Ե­րու­սա­ղէ­մի: Շա­բաթ ա­ւր ԺԱ-ե­րորդ ժա­մու կրակ ան­կաւ ե­րե­կու­նն, մինչ ի լու­սա­նալ ա­ռա­ւօ­տու չոր­րորդ ժա­մուն այ­րե­ցաւ յու­նաց ազ­գի Ե-Զ (5-6) ե­կե­ղե­ցի, եւ մեր ազ­գի­նն ե­ւս, եւ հրէ­ից ԺԲ ժո­ղո­վա­րան: Այս­քա­նս այ­րե­ցաւ. նոյն­պէս եւ քա­ղա­քն ի­մա:

-Եւ այս ա­մի վար­դա­պե­տս հի­ւան­դա­ցաւ յու­լիս ամ­սոյ ԺԳ-ին, Բ-շաբ­թի` զա­ւուր Տր­դա­տայ թա­գա­ւո­րի տօ­նի, մին­չեւ Գ-Դ ամ­սին Աս­տու­ծով ա­ռող­ջա­ցաւ:

Գբ (նոյն նօ­տր­գ­րով) Ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ ի տէր Թու­մա­սէն:

Դա (Եր­կա­թա­գիր) Գիր­քս Թու­մա[ս] ա­բե­ղա­յիս է: Թիվ ՌՃԾ (1701)-ին գրե­ցի:

Դբ (նոյն նօ­տր­գ­րով) Դեկ­տեմ­բե­րի ԻԷ սկիզ­բն ա­րա­րաք Խ-նի­ցն (Քա­ռա­ս­նի­ցն):

Ձե­ռա­գ­րի եւ սոյն յի­շա­տա­կա­գ­րու­թիւն­նե­րի նմա­նու­թյու­նը թույլ է

տա­լիս ա­սե­լու, որ այն գրուած է Թու­մաս ա­բե­ղա­յի ձեռ­քով:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3բ, 51բ, 122բ, 265ա, 272բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

513

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ՌՄԴ -1755

ԳՐԻՉ` Յա­կոբ քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Գե­ւորք վրդ.:

ԹԵՐԹ` 96+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1ա-2բ, 3աբ, 5աբ, 93ա-6բ: ՊՐԱԿ` 1 4+Ա-Ը 12 (Ա 9, Ե 14, Զ, Ը 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,3 16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 37ա): ՏՈՂ` 28: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, մասն ա­ռա­ջին եւ վեր­ջին պրակ­նե­րի, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 6ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր եւ զա­նա­զան բծեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-4աբ Ցանկ Ժո­ղո­վա­ծու հա­մա­ռօտ գր­քոյս -Ա. Ա­ռա­ջի­նն` Վասն մար­մ­նոյ... ԼԷ. Վասն ո­ղոր­մու­թեան եւ Սահ­մանք:

Ա. 6ա-74ա Հա­մա­ռօտ ժո­ղո­վա­ծու վասն ի պատ­րաստ գո­լոյ ի պէ­տս մտա­ռու­թեան եւ տե­սո­ղու­թեան բա­նա­սի­րաց, ոչ ի­մաս­տ­նոց եւ գիտ­նա­կա­նաց, այլ նմա­նեաց ի­մոց ի­մաս­տա­կաց եւ տգի­տաց, տի­նայ, թէ մո­ռաց­կո­տաց, հա­ւա­քեալ ի նուաստ Մով­սի­սէ մեղ­սա­մած Ջու­ղա­յեց­ւոյ, թվին ՌՃԽԴ (1695) ի փառս Աս­տու­ծոյ...

ա. 6ա-9ա [Վասն մար­մ­նոյ, թէ որ­պէս պա­հե­լի է...] -Խոր­հուրդ մար­մ­նոյ մահ է եւ խոր­հուրդ հոգ­ւոյն` կեանք...

բ. 9ա-10ա Յա­ղա­գս մարդ­կայ­նոյ բնու­թեան, որ թարց մե­ղաց ոչ լի­նիմք -Եւ իբ­րեւ ե­տես տէր Աս­տուած, ե­թէ բազ­մա­ցան չա­րիք...

գ. 10ա-11ա Շնու­թիւն եւ պոռն­կու­թիւն հո­գե­կան եւ մար­մ­նա­կան ար­գե­լա­նի -Տե­սեալ որ­դո­ցն Աս­տու­ծոյ զդս­տերսն մարդ­կան, զի գե­ղե­ցիկք է­ին...

դ. 11աբ Դար­ձեալ պոռն­կու­թիւն հո­գե­կան, որ է հեր­ձուած եւ կռա­պաշտ -Եւ ա­սէ Տէր ցՄով­սէս. Ա­հա­ւա­սիկ դու նն­ջես­ցես ընդ հարս քոյ...

ե. 12ա-3ա Բա­րե­րար եւ քաղ­ցր է Աս­տուած սի­րե­լեաց իւ­րոց -Ե­թէ գտ­ցի ի Սո­դօմ յի­սուն ար­դար...

զ. 13ա-4ա Վասն տան­ջա­նօք եւ նե­ղու­թեամբ է մխի­թա­րու­թիւն մար­դոյ -Ե­ղի­ցի յոյս տկա­րի...

է. 14ա-5բ Վասն այն, ո­րոց եւ վասն ո­րոց պատ­ճա­ռաց ա­ւա­ղի տա­ռիւք -Վա՜յ քեզ, Մո­վաբ, կո­րեան ժո­ղո­վուրդք...

ը. 15բ-8բ Բան վասն մե­ղաց -Որ­պէս մի­ո­ջէ մար­դոյ մեղք աշ­խարհ մտին...

թ. 18բ-9բ Քա­րոզ վասն փի­լի­սո­փա­յից - Ամպ եւ մէգ շուրջ են զնո­վաւ...

ժ. 19բ-20ա Մեղք սր­տին -Ի սր­տէ ե­լա­նեն խոր­հուրդք չարք...

ժա. 20ա-1ա Մեղք բե­րա­նոյն -Մեղք բե­րա­նոյն են այ­սո­քիկ. յա­ճախ եր­դու­մն...

ժբ. 21աբ Վասն նա­խա­տա­նաց -Հա­րուած գա­նին առ­նէ կա­պու­տա­կս...

ժգ. 21բ-3ա Վասն բամ­բա­սա­նաց -Դար­ձեալ մեղք լե­զուի բամ­բա­սանք...

ժդ. 23աբ Յա­ղա­գս դա­տար­կա­բա­նու­թեան բա­նից -Ընդ ա­մե­նայն դա­տարկ բա­նից...

ժե. 23բ-6բ Յա­ղա­գս բար­կու­թեան -Մեղք լե­զուին բար­կու­թիւն է...

ժզ. 27ա...Վասն մե­ղաց, որ ի գոր­ծոց լի­նի - Այլ մեղք գոր­ծոյն են այ­սո­քիկ. Որ­կ­րա­մո­լու­թիւն...

ժէ. 27ա-9ա Մեղք, որ ի ծու­լու­թե­նէ լի­նի -Ծու­լու­թիւն է յամ­րու­թիւն հոգ­ւոյ...

ժը. 29ա-30բ Յա­ղա­գս դա­տար­կու­թեան -Ըն­դէ.ր կայք աստ ցո­րե­կն դա­տարկ...

ժթ. 30բ-1ա Յա­ղա­գս յու­սա­հա­տու­թեան -Յու­սա­հա­տու­թիւն է խոր­տա­կու­մն յու­սոյն...

ի. 31բ-4բ Վասն ա­պ­աշ­խա­րու­թեան - Ա­պ­աշ­խա­րու­թիւն է զան­ցեալ մե­ղսն լալ...

իա. 34բ-6ա Յա­ղա­գս զըղջ­ման - Ա­պ­աշ­խա­րու­թեան ե­րեք մա­սունք են...

իբ. 36ա-9բ Վասն խոս­տո­վա­նու­թեան -Խոս­տո­վա­նու­թիւն է, ո­րով թա­գու­ցեալ հի­ւան­դու­թիւ­նն յայ­տ­նի...

իգ. 39բ-43ա Յա­ղա­գս հա­ղոր­դու­թեան -Ե­թէ ոչ կե­րի­ջիք զմար­մին Որդ­ւոյ մար­դոյ...

իդ. 43բ-5ա Վասն ա­ռա­քի­նու­թեան -Ու­սա­րուք յի­նէն, զի հեզ եմ եւ խո­նարհ սր­տիւ: Որ­պէս իւ­րա­քան­չիւր սեռ...

իե. 45ա-8բ Յա­ղա­գս հա­սա­րակ ա­ռա­քի­նու­թեանց -Սկիզ­բն ա­ռա­քի­նու­թեանց նեղ է եւ դժուար...

իզ. 49ա-50ա Բան վասն ար­դա­րու­թեան -Ե­րա­նի, որ քաղ­ցեալ եւ ծա­րա­ւի ի­ցեն...

իէ. 50ա-3ա Յա­ղա­գս հա­ւա­տոյ -Հա­ւա­տն է յու­սա­ցե­լոց ի­րաց հաս­տա­տու­թիւն...

իը. 53ա-4բ Բան վա­նս յու­սոյ -Ե­րա­նեալ է այր, ո­րոյ ա­նուն Տեառն յոյս է...

իթ. 54բ-5բ Յա­ղա­գս յու­սա­հա­տու­թեան... -Որ­պէս ծա­նր հի­ւան­դն որ չափ կեն­դա­նի է, միշտ ի կեր առ­նու զբ­ժշ­կա­կան դեղն...

լ. 55բ-7բ Բան վասն սի­րոյ -Գլուխ պա­տուի­րա­նին սէր է...

լա. 57բ-8բ Յա­ղա­գս սի­րոյ ըն­կե­րին -Սի­րես­ցես զըն­կերն քոյ իբ­րեւ գան­ձն քոյ...

լբ. 58բ-9ա Յա­ղա­գս սի­րոյ թշ­նա­մեաց - Այլ ես ա­սեմ ձեզ. Սի­րե­ցէ՛ք զթշ­նա­միս...

լգ. 59բ-62ա Յա­ղա­գս խո­նար­հու­թեան -Ու­սա­րու՛ք յի­նէն, զի հեզ եմ եւ խո­նարհ: Խո­նար­հու­թիւն է ա­ռա­քի­նու­թիւն...

լդ. 62ա-5ա Յա­ղա­գս ա­ղօ­թից -Պարտ է յա­մե­նայն ժամ յա­ղօ­թս կալ...

լե. 65ա-6բ Յա­ղա­գս ար­գել­ման ա­ղօ­թից -Մի՛ ար­գե­լ­ցես ա­ղ­օ­թել միշտ...

լզ. 66բ-8բ Յա­ղա­գս պա­հոց. պարտ է պա­հել -Եւ պա­հեալ զքա­ռա­սուն տիւ եւ զքա­ռա­սուն գի­շեր...

լէ. 68բ-74ա Վասն ո­ղոր­մու­թեան -Ե­րա­նի ո­ղոր­մա­ծաց, զի նո­քա ո­ղոր­մու­թիւն գտ­ցեն... բայց դու գի­տաս­ցիր ան­ձն քոյ, զինչ գոր­ծես­ցես:

Բ. 1. 74բ-92ա [Յով­հան­նու Պօ­նա­յի կար­դի­նա­րի] Կե­րա­կուր քա­հա­նա­յից [կամ] նա­խա­պատ­ր­աս­տու­թիւն առ սե­ղան սր­բա­զան ի բե­մին: Ա­ծան­ցեալ ի լա­թի­նա­կա­նէ լե­զուէ յա­մի Տեառն 1677, ի Լէ­օ­պօ­լիս, ի փառս մե­ծա­գոյ­նս Աս­տու­ծոյ եւ ե­րա­նուհ­ւոյ կու­սին Մար­իա­մու: Ե­ղե­րու՛ք սուրբք, զի սուրբ եմ ես` տէր Աս­տուած ձեր: Ղեւ­տաց­ւոց 11, 44

-74բ-5ա [Նա­խեր­գան] -Սի­րե­ցե­լոց եղ­բարց ի Քրիս­տոս` պա­տուե­լեաց քա­հա­նա­յից ող­ջոյն...

ա. 75բ-6ա Յա­ղա­գս ար­քա­յա­կան ար­ժա­նա­պա­տու­թեանց քա­հա­նա­յից: Գլուխ ա­ռա­ջին -Ի գրա­ւո­րա­կա­նում եւ բնու­թե­նա­կա­նում օ­րի­նի...

բ. 76ա Քա­հա­նայք են ա­ռա­ւել, քան զմար­դիկ եւ են հրեշ­տակ: Գլուխ Բ -Յայ­ն­ժամ կա­մե­ցաւ Քրիս­տոս ցու­ցա­նել...

գ. 76ա-7ա Քա­հա­նայք են բա­րե­կամք եւ սի­րե­լիք Աս­տու­ծոյ: Գլուխ Գ -Իշ­խա­նն այն եւ թա­գա­ւորն յա­ւի­տե­նից...

դ. 77աբ Քա­հա­նայք են Աս­տուած: Գլուխ Դ -Իշ­խա­նու­թիւն եւ հե­ղի­նա­կու­թիւն ար­ձա­կե­լոյ մե­ղաց...

ե. 77բ-8ա Ար­ժա­նա­ւո­րու­թիւն քա­հա­նա­յա­կան զգաց­մամբ եւ հե­ղի­նա­կու­թեամբ հարց սր­բոց ա­պա­ցու­ցա­նի: Գլուխ Ե -Դի­ո­նէ­սի­ոս Ա­րիս­պա­գա­ցին ա­սէ...

զ. 78աբ Ի բա­նից սր­բոյն Յօ­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նին... Գլուխ Զ -Ե­թէ ոք խոր­հես­ցի, թէ որ­քան մեծ ի­ցէ խոր­հուրդ հա­ղոր­դու­թեա­նն...

է. 78բ-9ա Ի բա­նից սր­բոյն 0գոս­տի­նո­սի... Գլուխ Է -Ո՜վ մե­ծա­րե­լի քա­հա­նա­յից ար­ժա­նա­ւո­րու­թիւն...

ը. 79աբ Զար­մա­նա­լի միա­ւո­րու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի ընդ քա­հա­նա­յին... Գլուխ Ը - Ա­սաց ճշ­մար­տու­թիւ­նն. Որ ու­տի­ցէ զմար­մին իմ...

թ. 79բ-80բ Թէ ո՞րք ան­ձ­նա­պէս տրի հա­մար ի քա­հա­նա­յից յա­ւուրն դա­տաս­տա­նի: Գլուխ Թ -Ո՜հ թէ որ­քան զա­նա­զա­նու­թիւն լի­նե­լոց է...

ժ. 80բ-1բ Որ­քա.ն կա­տա­րե­լու­թիւն եւ սր­բու­թիւն պա­հան­ջի ի քա­հա­նա­յից: Գլուխ Ժ -Յոյժ մե­ծա­գոյն սր­բու­թիւն պա­հան­ջի...

ժա. 81բ-2ա Քա­հա­նա­յից յան­ցանք որ­քա.ն ծան­րա­բար զաս­տուա­ծա­յին վա­յել­չու­թիւ­նն: Գլուխ ԺԱ - Ա­սէ սուր­բն Յօ­հան Ոս­կե­բե­րան...

ժբ. 82ա-3բ Որ­քա.ն ա­նա­չա­ռ­օ­րէն պատ­ժէ Աս­տուած ա­մե­նա­կար զմե­ղս քա­հա­նա­յից: Գլուխ ԺԲ -Ի ձեռն Ով­սեայ մար­գա­րէ­ին ա­սէ Աս­տուած...

ժգ. 83բ-4ա Վասն այ­նո­րիկ ան­սպա­ռ­օ­րէն պատ­ժէ Աս­տուած զան­ձն քա­հա­նա­յից, զի նո­քա են վէմ գայ­թակ­ղու­թեան եւ պատ­ճառ մե­ղաց ժո­ղո­վր­դեան: Գլուխ ԺԳ -Գրի­գո­րի­ոս պա­պն ա­սէ. Ա­ւե­րու­մն...

ժդ. 84աբ Կուռն ջա­նիւ զհոգ ան­ձին ու­նե­լոց են քա­հա­նայք` հան­դերձ պար­տա­ւո­րու­թեամբ տալ զին­քեա­նս օ­րի­նակ ժո­ղո­վր­դեա­նս ա­ռա­քի­նու­թեանց: Գլուխ ԺԴ - Ար­դա­րեւ մար­գար­տա­շարք են բան­քն... ի Յու­դիթ...

ժե. 84բ-5ա Գի­տու­թիւն որ­քա.ն հար­կա­վոր ի­ցէ քա­հա­նա­յից: Գլուխ ԺԵ -Խօ­սի Աս­տուած բե­րա­նով Ով­սեայ...

ժզ. 85աբ Ան­մաք­րու­թիւն որ­քա.ն զազ­րա­լի ա­ն­օ­րէ­նու­թիւն ի­ցէ առ քա­հա­ն­այս: Գլուխ ԺԶ -Ղեւ­տա­կա­նում գրի ա­սէ Մով­սէս...

ժէ. 85բ-6բ Հե­տե­ւի նոյն ա­ռար­կու­թեա­նն: Գլուխ ԺԷ -Զա­պ­աշ­խա­րա­նս ծա­նու­նս ե­դին վասն պոռն­կու­թեան...

ժը. 86բ-7ա Հո­գու­նա­կու­թիւն ծայ­րա­գոյն պարտ է առ ի պա­հել զող­ջա­խո­հու­թեան օ­րի­նա­կաւ քա­հա­նա­յի­ցն հե­թա­նո­սաց: Գլուխ ԺԸ -Քա­հա­նա­յի­ցն ա­թե­նաց­ւոց բնա­կէ­ին քա­րան­ձա­ւս...

ժթ. 87ա-8ա Քա­հա­նայք պար­տին ի հոգ­ւոց աշ­խար­հա­կա­նաց, զի ա­ղօ­թից ուս­մանց բա­նից Աս­տու­ծոյ խոր­հր­դոյ եւ գոր­ծոյ բա­րեաց դի­ցեն զջա­նս: Գլուխ ԺԹ -Ի կա­նո­նու­մն ա­ռա­քե­լոց ըն­թեռ­նա­նի այս­պէս. Ե­պիս­կո­պո­սունք կամ քա­հա­նայք...

ի. 88ա-9ա Պար­տա­կան են քա­հա­նայք պա­հել զաղ­քա­տու­թիւն եւ խոր­շիլ ի յու­նե­լոյ զին­չս: Գլուխ Ի -Սուր­բն Բեռ­նար­տոս գրէ այս­պէս. Բաց ի հար­կա­ւո­րաց կե­րա­կ­րի...

իա. 89աբ Քա­հա­նայք, որք ու­նին զհո­գս ե­կե­ղե­ցա­կա­նս, զոր­պի­սի. ի պար­տա­կա­նու­թեան ու­նի­ցին: Գլուխ ԻԱ -Սուր­բն Թօ­մաս Ա­գուի­նա­ցին ա­սէ. Կղե­րի­կո­սունք...

իբ. 89բ Տենջ ար­ժա­նա­ւո­րու­թեանց եւ իշ­խա­նու­թեանց` քան­դու­մն եւ ա­ւե­րա­ծու­թեան ե­կե­ղե­ցա­կա­նաց: Գլուխ ԻԲ -Սուր­բն 0հան Ոս­կե­բե­րան ա­սէ. Մինչ զար­մա­նամ ես... զի սա­տա­կէք զաղ­քա­տս կո­ղոպ­տե­լով: Ա­ւարտ այս­քա­նեա­ցս:

Թարգ­ման­չի` 89բ «Գրեմ աս­տեն զբա­նս զայ­սո­սիկ... ընդ­դէմ

քա­հա­նա­յի­ցն, որք ի մե­ղս գո­լով մա­հա­ցուս, հա­մար||(90ա)ձա­կին

մա­տու­ցա­նել զսր­բա­զան սուրբ պա­տա­րա­գն: Վե­հա­գոյն ի մա­տե­նի աստ

ե­րեք­տա­սա­նում գլ­խո­ջն ա­ռա­գ­րեաց հե­ղի­նակ սո­րին, որք են

 ար­տա­հա­նե­ցեալք ի Յայ­տ­նու­թեան­ցն ե­րա­նուհ­ւոյ Պրի­ճի­թեայ, յա­ռաջ­նոյ

ի չոր­րոր­դէ եւ ի վե­ցե­րոր­դէ գրոց նո­րին:

2. 90ա-1ա Խօ­սա­կ­ցու­թիւն Քրիս­տո­սի ընդ Պրի­ճի­թեայ Ե­րա­նուհ­ւոյն -Քա­հա­նայ, վասն ո­րոյ ա­ղ­օ­թես դու... զի խո­րա­գոյն ի դժո­խու­մն քան զայլ ոք ի մարդ­կա­նէ: Վերջ Խօ­սա­կ­ցու­թեա­նն Քրիս­տո­սի:

-91ա-2ա Առ ազ­դու­մն -Վա՜յ քեզ, ո՜վ ո­ղոր­մե­լի եւ թշուա­ռա­կան քա­հա­նայ... ո­րոյ ար­գան­դն դրախ­տե­ղեւ որդ­ւոյն Աս­տու­ծոյ եւ սր­բա­րան` Հոգ­ւոյն Սր­բոյ: Վա­խ­ճան գր­քոյս:

Տե՛ս «Կե­րա­կուր քա­հա­նա­յից, Վէ­նէ­տիկ, 1760, էջ Դ|| -Դ|Ց, 1-96: Ու­նի

լե­զուա­կան զգա­լի տար­բե­րու­թիւն:

Գ. 1ա [ Ա­միսք ա­րա­բաց­ւոց: ԺԹ դ. յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն] -Մու­հա­րէմ... Զիլ­հա­ճէ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

92ա Ի փառս ա­մե­նա­մե­ծին Աս­տու­ծոյ եւ ո­ղոր­մու­թեամբ ա­մե­նա­զ­օր Սուրբ Հոգ­ւոյն գրե­ցեալ ա­ւար­տե­ցաւ Հա­մա­ռօտ ժո­ղո­վա­ծու գիր­քս եւ Կե­րա­կուր քա­հա­նա­յի­ցն ի թվա­կա­նիս հա­յոց ՌՄԴ (1755) ա­մի, ձե­ռամբ նուաստ գր­չի տէր Յա­կոբ ա­ն­ի­մաստ ի­բր քա­հա­նա­յի, ի վա­յե­լու­մն տէր Գե­ւորք խո­հե­մա­զարտ վար­դա­պե­տին, որ ջերմ սի­րով ետ ծրել զսա վասն ||(92բ) գրա­սէր բա­րու­ցն, զոր տէր Յի­սուս բա­րեաւ վա­յե­լել տա­ցէ եւ դա­սես­ցէ եր­ջա­նիկ ա­ռա­քե­լոց եւ սր­բա­զան հայ­րա­պե­տաց եւ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տաց. ա­մէն: Արդ, ա­ղա­չամ եւ խն­դ­րեմ հան­դի­պո­ղացդ եւ բա­րե­միտ ըն­դեր­ցո­ղացդ ա­մե­նայ­նից` յի­շել զնուաստ գրի­չս, նա­եւ հո­գե­ւոր եւ մար­մ­նա­ւոր ծնո­ղս իմ, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ան­մո­ռաց յիշ­մամբ յա­ռա­ջի ա­տե­նին Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս:

514

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 258. չգ­րուած` 5աբ, 8ա, 16բ, 199բ-206ա, 227ա-42բ, 243բ-54ա, 255ա-8ա: ՊՐԱԿ` 1 2+1 12+Ա-ԺԶ 12+4 12+1 4: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով, թա­գա­ն­շան, ծաղ­կա­ն­շան եւ մահ­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,7 14,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 70ա): ՏՈՂ` 26-30: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ (Ա), կա­պոյտ կտաւ (Բ):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի քա­նի տեղ զա­նա­զան բծեր: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, դռ­նա­կը քայ­քա­յուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 6ա-199ա [Քա­րոզ­գիրք Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ]

-6ա-7բ Ա. Ցանկ Քա­րոզ­գր­քոյս այս է -Բ. Նախ` Քա­րոզ խոս­տո­վա­նու­թեան... ԾԶ. Նո­րին Քա­րոզ վասն ո­ղոր­մու­թեան... Վեր­ջին գր­քիս Բառ է այբ­բե­նի վե­րա:

Ա հա­մա­րով նշուած է ցան­կը, հե­տե­ւա­պէս ու­նի ոչ թէ 56, այլ 55

քա­րոզ, 47-ը` Ա­մա­ռան հա­տո­րից, 8-ը` Ձմե­ռան:

1. [Քա­րոզք յա­ռա­ջին հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ձմե­ռան հա­տոր, տպ. 1740թ. Ա-ՃԽԸ/չիք: ՃԽԹ/43բ-50բ:

ՃԾ/50բ-6ա: ՃԾԱ/56ա-61ա: ՃԾԲ/61բ-5ա: ՃԾԳ-ՃԾԶ/չիք: ՃԾԷ/65ա-9ա:

ՃԾԸ/69ա-72ա: ՃԾԹ/72ա-4բ: ՃԿ/74բ-8բ: ՃԿԱ/չիք:

2. [Քա­րոզք յեր­կ­րորդ հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ա­մա­ռան հա­տոր, տպ. 1741թ. ¢ Ա-Դ/չիք: ե/185բ-91ա, Զ-ԺԱ/չիք:

ԺԳ/138ա-41ա: ԺԷ/141ա-4բ: ԺԸ-ԾԶ/չիք: ԾԷ/191ա-5ա: ԾԸ-ԿԹ/չիք:

Հ/195ա-7բ: ՀԱ-ՀԹ/չիք: Ձ/17ա-24ա: ՁԱ-ՂԶ/չիք: ՂԷ/197բ-9ա (վրջ. «տղա­յու­թեան): ՂԸ-ՃԺԴ/չիք: ՃԺԵ/145բ-7բ: ՃԺԶ-ՃԻԵ/չիք:

ՃԻԶ/147բ-51ա: ՃԻԷ/չիք: ՃԻԹ/119բ-25ա: ՃԼ/չիք:

ՃԼԱ/78բ-84ա: ՃԼԲ/84ա-8բ: ՃԼԳ/89ա-91բ: ՃԼԴ/91բ-5ա: ՃԼԵ/95ա-9բ:

ՃԼԶ/99բ-102բ: ՃԼԷ-ՃԼԸ/չիք: ՃԼԹ/104բ-6բ: ՃԽ/102բ-4բ: ՃԽԱ/106բ-11ա:

ՃԽԲ-ՃԽԳ/չիք: ՃԽԴ/111ա-4ա: ՃԽԵ-ՃԽԶ/չիք: ՃԽԷ/32բ-6ա:

ՃԽԸ/36բ-9ա: ՃԽԹ/39բ-41բ: ՃԾ/41բ-3բ: ՃԾԱ/չիք: ՃԾԲ/166ա-9ա:

ՃԾԳ/169ա-72ա: ՃԾԴ/172ա-4ա: ՃԾԵ/174ա-5ա: ՃԾԶ/175ա-6ա: ՃԾԷ/176աբ:

ՃԾԸ (էջ 602)/176բ-7բ: ՃԾԷ/176աբ: ՃԾԸ (էջ 602)/176բ-7բ: ՃԾԸ (էջ 603) /

177բ: ՃԾԹ/177բ-9ա: ՃԿ/179ա-80ա: ՃԿԱ/180ա-1ա: ՃԿԲ/181աբ: ՃԿԳ/181բ-2բ:

ՃԿԴ/182բ-5ա:

ՃԿԵ/151ա-62բ: ՃԿԶ/162բ-6ա: ՃԿԷ-ՃԿԹ/չիք: ՃՀ/28բ-32բ: ՃՀԱ/24ա-8բ:

ՃՀԲ-ՃԾԶ/չիք:

Բ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք ԺԷ-ԺԸ դդ.]

1. 1ա-4բ [Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ] Քա­րոզ [ի բա­նն]. Այր մի ի­ջա­նէր յԵ­րու­սա­ղէ­մէ [յ]Ե­րի­քով (Ձմե­ռան ԿԴ) -[ Ա­սեն ի­մ­աս­տունք...] Զի այրս այս յոր­ժամ Ե­րու­սա­ղէմ էր...

2. 202աբ Քա­րոզ ի բան Ա­ւե­տա­րա­նին, որ ա­սէ. Եւ յամ­սեան Զ-ե­րորդ -[Գ]րեալ է, թէ թա­գա­ւոր ո­մն ու­նէր աջ մի պա­տուա­կան... այլ եր­կան չուա­նն է ազգ սուրբ Կու­սին եւ Քրիս­տո­սի (ա­նա­ւարտ):

3. 206բ [Գրա­ռաջ: Կա­թո­ղի­կո­սի] -Շնոր­հա­զարդ եւ գե­րա­մա­քուր... (5 տող):

4. ա. 207ա-8բ [ Աշ­խար­հա­ցոյց Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի-Ն] ախ քան զա­մե­նայն խն­դ­րես­ցուք ե­ղեալք զԱս­տուած... Գօգ եւ Մա­գօք ա­սէ վասն ան­թիւ բազ­մու­թեան:

Տե՛ս « Աշ­խար­հա­ցոյց Վար­դա­նայ` վար­դա­պե­տի, Փա­րիզ, 1960, էջ 1-10:

Շար. «Եւ յետ նո­րա գա­ւառք..., դա­սա­ւո­րուած այբ­բե­նա­կան կար­գով:

Տե՛ս ստո­րեւ ¢ բ:

բ. 208բ-25բ [ Ա­նուանք աշ­խար­հա­գ­րա­կան` ըստ Աշ­խար­հա­ցու­ցին Վար­դա­նայ] - Ա­զատ գետ` Գառ­նոյ ջուրն է... Քե­րոն` ի սահ­մա­նս Ե­գիպ­տո­սի է:

5. 226ա Կտակ վասն չար­չա­րա­նաց տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ի ժամ խա­չե­լու­թեան: Յա­ւուր Ա­ւաք ուր­բա­թին ա­սայ (այս­քան):

6. 226աբ Վկա­յու­թիւնք յա­ղա­գս հա­մա­գոյ Եր­րոր­դու­թեա­նն եւ զու­գա­պա­տիւ եւ նոյ­նա­գործ ա­րար­չու­թեան (Ա-Ը) -Ա. Զի ա­րա­րիչ է Հայր... Ը. Բա­րի է Հայր...

7. 243ա Մա­ճու­նի մու­պին -Շատ խաս­իաթ ու­նի, փոր­ձած է, օգ­տէ իս­թի­ս­ղա­յին... Առ չօ­փի չի­նի...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

36ա Ո՜վ պետ վեր­նա­կան

Եւ զուար­թունք հրա­շա­զան,

Յիշ­ման ա­րա եւ զիս ար­ժան:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 258բ (Նօ­տր­գիր) ՌՃԾ (1701) թուա­կա­նիս Հոկ­տեմ­բե­րի ԺԴ օրն ե­լաք ի Կե­սա­րու եւ ե­կաք ի Գա­լատ­իա ո­ղոր­մու­թեամ­բն Աս­տու­ծոյ ան­վ­նաս:

-(Գր­չա­փոր­ձի թա­նա­քով) ՌՃ­ԾԵ (1706) ա­մին ե­կի ի սուրբ ա­նա­պա­տն Լիմ:

2. 254բ (Նօ­տր­գիր, այլ) ՌՃՀ (1721) թվին ես` մե­ղա­ւոր տէր Մա­թէ­ոս Սուրբ խա­չին Բ-շաբ­թին ե­լանք ի Ու­ստամ­պօ­լու, գնա­ցին[ք] ի սուրբ Ե­րու­սա­ղէմ եւ թվին ՌՃ­ՀԱ (1722)-ին սուրբ Լու­սա­ւոր­չի պա­հո­ցն Ե-շաբ­թի օրն ե­կանք ի Ու­ստամ­պօլ:

Գր­չա­փորձ` 254բ Նոր դա­նա­քն փոր­ձել կա­մե­ցայ: Յա­ռաջ­նա­ճա­շակ պտ­ղոյն:

515

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր:

ԹԵՐԹ` 62. չգ­րուած` 59ա, 60ա-1բ: ՊՐԱԿ` 3 (30+25+7): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ աս­տ­ղա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,3 14,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 25ա): ՏՈՂ` 20-29: ԿԱԶՄ` ճն­շա­գ­ծե­րով շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` սպի­տակ կտաւ, աս­տա­ռը` ձե­ռա­գ­րի չգ­րուած թղ­թից:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից եւ մի­ջից պա­կա­սա­ւոր. 62-ից մնա­ցել է մի փոք­րիկ բե­կոր: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած, տեղ-տեղ սե­ւա­ցած, ցե­ցա­կեր, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը (57-61) վնա­սուած: Կազ­մի կա­շին լայն­քով ձե­ռա­գ­րից փոք­րա­ցած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-9ա [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

1. ա. 1աբ Թա­գա­ւոր մի, որ բնաւ ոչ ու­րա­խա­նայր, բայց ար­դար դա­տաս­տան առ­նէր... բ. 1բ-2ա Ե­նովք ե­հարց առ պապ իւր, թէ այս ո՞ր աշ­խարհ ենք... գ. 2ա Նոյն լեալ Շ ա­մաց` ծնա­նի զՍեմ...

2. 2ա-3ա [Ի Հա­սա­րա­կաց խրա­տուց Յով­հան­նու Երզն­կաց­ւոյ]` Յա­ղա­գս ոչ առ­նե­լու մուգ մե­ռե­լի -Դար­ձեալ ի վե­րայ ա­մե­նայ­նի գրեմք եւ զայս կա­նոն հաս­տա­տու­թեամբ...

3. 3ա-8ա Պատ­մու­թիւն ե­րա­նե­լոյն Ով­սի­մո­սի... -Տէր Աս­տուած, ա­ռաջ­նոր­դեալ ինձ գնալ ճշ­մար­տու­թեամբ...

4. 8ա-9ա Պատ­մու­թիւն եւ խօսք Յու­դա­յին մատ­նի­չն այս է - Արդ, հո­գէ­կիր վար­դա­պե­տաց այս­պէս ի­մա­ցաք եւ լուաք, թէ որ­ժամ ծնաւ Յու­դայ...

Բ. 9ա-25ա [Գիրք ա­ռա­կաց, ա­սա­ցեալ սուրբ վար­դա­պե­տին Վար­դա­նայ. Հմր 519, 2բ]

-9աբ [Նա­խեր­գան] - Ա­մե­նայն գիրք աս­տուա­ծա­յին­քն ա­ռա­կաւ եւ օ­րի­նա­կաւ ցու­ցա­նէ մեզ զբա­րին եւ զչարն...

ա. 9բ [Ա]. Ըս­տ­ընդ­իայ մա­նուկ մի լայր... բ. 9բ-10ա Բ. Կր­իայ զձի ի հան­դէս ըն­թա­ցից կո­չէր... գ. 10ա Գ. Ընդ կու­սի գե­ղեց­կու­թեան ա­ռիւծ մի տե­սեալ... դ. 10ա. Ե. Ա­ռիւ­ծուն ծե­րու­թիւն հա­սեալ... ե. 10աբ Ը. Նայ­պաս­տակ ի մի վայր ե­կեալ... զ. 10բ Ժ. Էշ մի գնա­ցեալ ե­գիտ ա­ռիւծ մորթ մի... է. 10բ-1ա ԺԱ. Գորտ մի մե­ծա­ձայ­նէր... ը. 11ա ԺԲ. Գայ­լերն պատ­գա­մս ա­ռա­քե­ցին... թ. 11աբ ԺԴ. Ա­գ­ռաւ մի պա­նիր ու­նէր... ժ. 11բ ԺԶ. Ար­ծիւն հա­լա­ծեալ զկա­քաւն... ժա. 11բ-2ա ԺԷ. Ա­ղաւ­նին տե­րեւ ետ մրջ­մա­նն... ժբ. 12ա ԺԸ. Որ­սոր մի կա­լաւ կա­քաւ մի... ժգ. 12ա ԺԹ. Ա­ղուես մի քաղ­ցեաւ... (կրկ. 23ա): ժդ. 12ա Ի. Հար­ցին ընդ ա­ղուե­սին, թէ քան[ի.] ցեղ ա­րուեստ գի­տես... ժե. 12աբ ԻԱ. Այ­րի կին մի ու­նէր տղայ մի... ժզ. 12բ-3ա ԻԲ. Ա­ղուեսն եւ խաց­գե­տի­նն ե­ղեն եղ­բայրք... ժէ. 13ա Ա­ռիւ­ծն կա­լաւ իւր սպա­սա­ւոր զա­ղուեսն... ժը. 13աբ ԽԲ. Բա­րե­խօսն ա­սէ վասն աղ[ու]ե­սու, ե­թէ ա­մէ­նե­ւիմբ են նեն­գա­ւոր... ժթ. 13բ ԽԷ. Ե­լի­փազ Թե­մ­նա­ցի ա­սէ մր­ջիւն ա­ռիւ­ծին... ի. 13բ-4ա ԽԸ. Աւ­րէնք ա­սէ Մի՛ ու­տի­ցես ա­քիս... իա. 14ա ԽԹ. Եւ զմի­եղ­ջե­րէ ա­սէ, թէ Թշ­նա­մոյ մի է օձ... իբ. 14աբ Ծ. Դար­ձեալ վասն ար­ջու այս­պէս ա­սէ, թէ Գա­զան է իգ­շա­կեր... իգ. 14բ ԾԹ. Է հօ մի, որ կո­չի ժրա­հօ... իդ. 14բ-5բ ՁԱ. Կա­պիք մի հա­ւա­տաց կր­իա­յին... իե. 15բ ՁԲ. Ժո­ղո­վե­ցան թռ­չուն­քն եւ ա­սա­ցի[ն], թէ Ո­րոյ ձայն որ զար­հու­րե­լի է... իզ. 15բ ՁԳ. Է գա­զան մի ան­մար­դայ­բ­նակ տե­ղիս, եւ են եղ­ջերք նո­րա սղոց: իէ. 15բ ՁԴ. Է գա­զան մի ի ծովն, որ հուր ու­տէ... իը. 15բ-6ա ՁԵ. Էր միա­կեց մի ի սահ­մա­նս գեղ­ջի մի­ոյ... իթ. 16աբ ՁԶ. Է[ր] միա­կեց մի, որ ա­րար շնու­թիւն ի խու­ցն իւր... լ. 16բ-7ա

ՁԷ. Էր միա­կեց մի, որ ա­րար շնու­թիւն Գ տա­րի... լա. 17ա ՁԹ. Կա­տուն հա­գաւ փի­լոն... լբ. 17ա Ետ այ­սո­րիկ [կա­տուն] գնաց ի ջա­ղաց­քն... լգ. 17ա Յետ այ­սո­րիկ կա­տուն ե­ղեւ սուտ մե­ռեալ... լդ. 17աբ ՂԲ. Դար­ձեալ զկա­տուն լու­սա­կալ դրին թա­գա­ւո­րին... լե. 17բ ՂԴ. Ե­րեք ուղտք եւ Գ ա­ղուեսք եղ­բարք ե­ղեն... լզ. 17բ-8ա Թա­գա­ւոր մի բա­րի ճաշ ա­րա­րեալ... լէ. 18աբ Կին մի գնայր ի դրախտ իւր... լը. 18բ ՂԸ. Ո­մն աղ­քատ եր­թայր ի գեւղ մի... լթ. 18բ-9ա Ճ. Ա­ղուեսն ե­գիտ ուղտ մի մերձ ի մահ... խ. 19ա ՃԱ. Միայ­կեց մի ե­կն ի գեւղ մի քաղ­ցեալ... խա. 19ա ՃԲ. Քա­հա­նայ մի գո­ղա­ցաւ զկով մի այ­րի կնոջ մի­ոյ... խբ. 19բ ՃԵ. Վա­րազն սրէր զա­տա­մու­նս իւր... խգ. 19բ-20ա ՃԷ. Ար­ծիւն եր­թայր ընդ եր­կի­նս... խդ. 20ա ՃԺ. Ա­ղուեսն խա­բեց զգ­այ­լն... խե. 20աբ ՃԺԲ. Ա­ղուեսն ե­տես զպա­նիրն ո­րո­գայ­թսն... խզ. 20բ-1ա ՃԺԸ. Աւձ մի սն­տիկ­նոս ե­ղեւ... խէ. 21ա ՃԺԹ. Կին մի այ­րի ու­նէր կով մի... խը. 21աբ ՃԻԲ. Թա­գա­ւո­րի որ­դի մի հաս ի վեր­ջին աղ­քա­տու­թիւն... խթ. 21բ-2ա ՃԻԴ. Ա­ռիւ­ծն հի­ւան­դա­ցաւ եւ է­րէ­գն գա­յին ի տես... ծ. 22ա ՃԻԶ. Ուղ­տն ու գայ­լն ու ա­ղուեսն ե­ղեն եղ­բայրք... ծա. 22աբ ՃԻԹ Կա­պի­կն, որ է ա­պուզ­նայն... ծբ. 22բ ՃԼ. Ա­րա­գի­լն մեծ բռ­նու­թեամբ գայ ա­մուս­նու­թիւն... ծգ. 22բ ՃԼԱ. Ա­գ­ռաւն ժո­ղո­վեց զձա­գս իւր... ծդ. 22բ ՃԼԲ. Ա­ղուեսն քաղ­ցեաւ եւ ե­տես ի հոր մի բուայ... ծե. 22բ-3ա ՃԼԳ. Ա­ղուեսն ի գե­տն ան­կաւ... ծզ. 23ա ՃԼԴ. Ա­ղուես մի քաղ­ցեօ եւ ե­գիտ սառն... (կրկ. 12ա): ծէ. 23աբ Ա­ղուեսն ե­գիտ զրեհ մի... ծը. 23բ ՃԼԶ. Էշ մի առ զա­ւա­նա­կն իւր եւ գնաց ա­րա­ծել... ծթ. 23բ-4ա ՃԼԷ. Զա­ղուես մի տա­ռա­պէ­ին եւ նե­ղէ­ին... կ. 24ա ՃԼԸ. Էշ մի ան­կաւ ի գե­տն... կա. 24ա ՃԽԱ. Զէշն մե­ծա­րե­ցին եւ կո­չե­ցին ի հար­սա­նիս... կբ. 24ա ՃԽԲ. Ի­շուն ա­ւե­տիս մա­տու­ցին, թէ Ցն­ծայ... կգ. 24աբ ՃԽԳ. Այր մի [յ]ի­մար ե­թող զսուրբ հա­ցն... կդ. 24բ ՃԽԵ. Հիւ­սունք մտան ի մայ­րիսն... կե. 24բ-5ա ՃԽԶ. Ճա­նա­պար­հորդ մի ե­կեաւ հան­գաւ աղ­բեր մի... սպա­նին զնա ի նոյն խոր­հուրդ բա­նի:

Գ. 25ա-59բ [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

1. 25ա-8բ Մէ­հէ­մէ­տին սկիզ­բն -Յու­նաց թա­գա­ւո­րի Հե­րա­կլ թվին ԼԱ որ­դին թա­գա­ւո­րեաց որ­դին Կոս­տան­դին թվին Հա­յոց ՂԷ (646), ի Քրիս­տո­սէ Ո­ԽԸ (648) յայ­տ­նու­թիւն սուտ մար­գա­րէ­ին Մահ­մե­տայ... Հի­մի ու­նայն եմք թէ թա­գա­ւո­րէ, եւ թէ իշ­խա­նաց: Այս ե­ղեւ թվին ՊԼԶ (1387):

2. 28բ Ա­ղօ­թէ ի վե­րայ երդ­մ­նայ­հա­րաց - Աս­տուած, որ մար­դոյն բնու­թիւն փո­փո­խա­կան եւ տկար գի­տես...

3. 28բ-31բ Յո­հա­նի­սի Գառ­նե­ցոյ Խրատք ո­գէ­շահ -Տէր մեր եւ ա­րա­րի­չն յոր­ժամ տայր զօ­րէ­նս Մով­սէ­սի... եւ մե­ռե­լոց յա­րու­թիւն ու­նի վասն հոգ­ւոյն ան­մա­հու­թեան||...(շար. թա­փուած):

4. 32ա-3բ [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք]

ա. 32աբ [Յա­ղա­գս զե­ն­ման կեն­դա­նեաց] -Զի.նչ է, որ զա­մէն ու­տե­լի կեն­դա­նի կու­զե­նեն եւ ա­պա կու­տեն... բ. 32բ Յա­ղա­գս զե­ն­մանց կնո­ջն -Ըն­դէ.ր կնո­ջն զե­նեա­լն ոչ ու­տեն... գ. 32բ Վասն ձկան չի զե­նե­լոյն -Զձու­կն ըն­դէ.ր որ զե­նումք... դ. Հարց -Քրիս­տոս ո՞ր­չափ ե­կաց յար­գան­դն Մար­իա­մու... ե. 33բ [Հարց] -Ու.ր է այժմ ա­հա­գին թա­գա­ւո­րու­թիւն Ա­ղէք­սան­դ­րի... զ. 33բ Վա­նս ժա­մա­նա­կաց հարց - Ա­դամ ՋԼ տա­րի ապ­րե­ցաւ...

¢¢ ա-գ հմմտ. Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ Հարց­մանց գիրք, հա­տոր Զ, պրակ

Ը:

5. 34ա-8բ Վա­նս կա­տա­րա­ծի աշ­խար­հիս եւ վասն ա­հեղ ա­ւուրն դա­տաս­տա­նին -Տե­սա­նե­լի է նախ, թէ յոր­ժամ մար­դն ա­ն­օ­րէ­նու­թեան... որ է Նեռն...

6. 38բ-41բ Այլ եւ բանք հա­ւա­քեալք յԱ­ւե­տա­րա­նէն հարց­մամբ եւ իբ­րեւ զծա­ղիկ ի բու­րաս­տան, յոր­ժամ հո­տո­տիս, նա ու­րա­խա­նաս -Յա­ղա­գս ի.նչ պատ­ճա­ռի փա­րի­սե­ցի­քն ա­ռա­քե­ցին առ Յո­վա­նէս, թէ Քրիս­տո.սն ես դու, թ.է Եղ­իայ...

7. 41բ-51ա Ա­գա­թո­նի ան­յաղթ փի­լի­սո­փա­յի ա­սա­ցեալ Վասն գա­լս­տեան Նե­ռին - Արդ, ի լնուլ յե­տին դա­րին ութ հա­րիւր ա­մին...

8. 51ա-4բ Պատ­մու­թիւն Ա­նո­ղորմ Պե­տ­րո­սի ա­սա­ցեալ է - Այր մի կայր մե­ծա­տուն, եւ ա­նուն նո­րա Պե­տ­րոս...

9. 54բ-8բ Վարք եւ պատ­մու­թիւն Մար­խայ եւ Կոս­բա­րայ վա­ճա­ռա­կա­նա­ցն: Յա­կոբ ե­պիս­կո­պո­սի ա­սա­ցեալ է Ար[ծկեց­ւոյ] -Ե­կայք ա­ւր­հ­նեմք զԱս­տուած, որ ո­ղոր­մած է.../ Յա­կոբ ե­պիս­կո­պոս` եր­գող այս բա­նիս, /ի յԱրծ­կէ քա­ղա­քէ` հան­դէպ ծո­վա­կիս...

10. 59բ [Երկ­խօ­սու­թիւն] -Նէ.ր­տէ ը­րա­ւան օլ­տունկ -Է­րէն­լէր մէյ­տա­ն­ըն­տայ: Պա­շ­ըն­տայ նէ. վար­տի -Շէպ քու­լահ... («Ուր գնա­ցիր - Ազ­նուա­կան­նե­րին հրա­պա­րակ: Գլ­խիդ ի.նչ կար -Գի­շե­րա­յին գլ­խարկ...):

11. 31ա [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն ԺԸ դ.] -Ե­րե­ւա­կն, որ է Զա­հա­լ­ըն է: Ա­մէն կեն­դա­նայ­կերպ կե­նայ Բ տար[ի] եւ կէս...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

8ա Ո­ղոր­մեա, Քրիս­տոս Աս­տուած, սուրբ ծն­օ­ղին բա­րե­խօ­սու­թեամբ եւ սր­բոյն Ով­սի­մո­սի ջն­ջեա զձեռ­նա­գիր յան­ցա­նաց եւ գրեա զա­նուն իմ ի դպ­րու­թիւն կե­նաց քոց եւ զա­ն­ի­մաստ գր­չա­կս ա­ն­ար­ժան եւ ան­պի­տան, հող եւ մո­խիր եւ ա­պի­րատ, զմե­ղօ­որ Գրի­գոր ա­նուն զա­ն­ար­ժա­նս, զԿա­րա­պե­տն, զԱս­մի­նն, զՀո­ռոմ­սի­մին, զԱ­ւա­գն, զԱ­ւե­տի­քն, զՄա­նա­նն, զեղ­բար­քն իմ, զծ­ն­օ­ղս իմ եւ զու­սու­ցի­չն իմ եւ զՇա­մին, զՄո­րին, զմահ­տե­սի 0 ա­գն եւ զա­մե­նայն յա­րեան մեր­ձա­ւոր­քն իմ եւ զիս` ա­ն­ար­ժան Գրի­գորն. ա­մէն: Հայր մեր...

28բ Զմե­ղօ­որ Գրի­գորս յի­շե­ցէք ի Տէր:

35բ Ո՜հ, զեղ­կե­լի գծող գրիս,

Յա­ւուրն յա­րու­թեան Ա­դա­մա զար­միս,

Զի որ­ժամ հար­ցա­նէ դա­տա­ւորն ի յիս,

Չու­նի պա­տաս­խա­նի այս գլ­խա­կո­րեալ գե­րիս:

54բ Բա­րե­խօ­սու­թեամբ եւ սուրբ ա­ղօ­թիւ­քն Պե­տ­րո­սի ո­ղոր­մի Քրիս­տոս Աս­տուած Կա­րա­պե­տին, Աս­մ­ը­նին, Հո­ռոմ­սի­մէ, Ա­ւա­գին, Ա­ւե­տի­քին եւ ծն­օ­ղաց ի­մոց եւ ինձ` մե­ղա­ւոր գծո­ղի... ա­մէն:

58բ Եւ զմե­ղա­ւոր Գրի­գոր գր­չա­կս, զԿա­րա­պետ` զոր­դին իմ, զդուս­տրն իմ` զԱս­մի­նն, զՀո­ռոմ­սի­մին, զԱ­ւա­գն, զԱ­ւե­տի­քն, զՄա­նա­նն, որք հան­գու­ցեալ են առ Քրիս­տոս, զհայրն իմ եւ զմայրն իմ եւ զու­սու­ցի­չն իմ եւ զա­մե­նայն յա­րեան մեր­ձա­ւորք իմ յի­շե­ցէք ի Տէր, եւ Աս­տուած ձեզ եւ մեզ ո­ղոր­մի ի միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեա­նն. ա­մէն: Հայր մեր...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

59բ Թվին ՌՃԼ (1681) տէր Մար­կոս Ա­լ­աշ­խա­նու ժո­ղո­վուր­դն ա­ռան­ձին հո­վեց Լի­պա­րիտ եւ Ման­կա­սար սար­կաւ­րար­գաւ­քն:

ԺԴ Տուն բա­րի ժո­ղո­վուրդ եւ մն,

Որ վասն ան­չափ սի­րոյ քո­յին

Բանդ ի Կու­սէն ա­ռեր մար­մին,

 Ա­ղա­չա­նաւք Աս­տուա­ծած­նին

Թող զյան­ցա­նս Լի­պա­րիտ դպ­րին:

62բ [Յի­շա]տակ է||/Ե­ղի­նէ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 60ա (Ձուա­ձեւ) Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Իբ­րեմ: (Բո­լոր­շի) Յէ­սէ:

Գր­չա­փորձ` 59բ, 60ա-1բ (ծաղ­կա­փոր­ձեր եւ ռամ­լի նշան­ներ):

516

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

(Բաղ­կա­ցած է 3 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 172: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` դե­ղին թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը թե­թե­ւա­կի գու­նա­փո­խուած, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րում փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ: Կազ­մի թի­կուն­քը նո­րո­գուած սեւ կաշ­ւով (Ի դ.):

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

ՌՃԹ -1653

ԳՐԻՉ` Յա­կոբ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Աս­լան­բէկ:

ԹԵՐԹ` 89 (հիմ­նա­կան` 1-42, 45-66, 130-52, յա­ւե­լա­գ­րո­ղի` 43-4). չգ­րուած` 39բ-40բ, 45աբ, 64ա-6ա, 148բ: ՊՐԱԿ` 4 12 (Դ 6)+1 2 (յա­ւե­լա­գ­րո­ղի)+2 12 (Բ 10)+2 12 (Բ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, աս­տ­ղա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,3 15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 29ա): ՏՈՂ` 26:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 39ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 1ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ:

Ծնթ. 49-52-ը ըստ թեր­թե­րի պատ­կա­նում են այս ձե­ռա­գ­րին, իսկ ըստ նիւ­թի` Գ ձե­ռա­գ­րին:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 1աբ [Յա­ղա­գս բա­րի գոր­ծոց] -Զի­մ­աս­տու­թիւ­նն ա­ռանց բա­րի գոր­ծոց ա­ն­օ­գուտ է...

2. 1բ-9բ [ Աշ­խար­հա­ցոյց Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի]

ա. 1բ-3ա [ Ա­րար­չա­գոր­ծու­թիւն եւ եր­կինք] -Նախ քան զա­մե­նայն խն­դ­րես­ցուք ե­ղեալ­քս զԷն...

բ. 3աբ [Եր­կիր] -Ե­կես­ցուք յեր­կիր: Այլ նախ գի­տաս­ցուք, զի կի­բի­կոն է ձեւ աշ­խար­հիս...

գ. 3բ-7ա [Հայք, Վիրք եւ Ա­ղուանք] -Իսկ Հա­յաս­տան աշ­խար­հս խառն է Ա­սի­ոյ [եւ] Եւ­րո­պի­ոյ... (4ա) Բա­գուան ա­ւա­նն Բա­գ­րա­նայ բերդ է...

դ. 7ա-9բ [ Այլ աշ­խարհք] -Իսկ աշ­խար­հն Պար­սից Խո­րա­սան, որ ա­սի Ա­րե­ւելք... եւ այլ բա­զում քա­ղաք եւ աշ­խարհ, զոր ա­ն­օ­գուտ հա­մա­րիմ շա­րա­կար­գէ­լն դո­ցայ, վասն ո­րոյ ոչ կա­մե­ցայ գրել զա­մե­նայն:

Հա­մա­ռօտ խմ­բա­գ­րու­թիւն: Փա­կա­գ­ծուած խո­րա­գ­րերն ըստ տպա­գ­րի`

« Աշ­խար­հա­ցոյց Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի, Փա­րիզ, 1960:

3. 9բ-19բ Թուղթ սի­րոյ եւ միա­բա­նու­թեան մե­ծին Կոս­տանդ­իա­նո­սի եւ սուրբ պա­պին Սեղ­պես[տ]րո­սի եւ Տր­դա­տայ Հա­յոց ա­րա­գի (= ար­քա­յի) եւ սր­բոյն Գրի­գո­րի Հա­յոց Լու­սա­ւոր­չին -Կա­մօք եւ կա­րո­ղու­թեամբ հա­մա­գոյ սուրբ Եր­րոր­դու­թեան...

4. 20ա-7բ Տե­սիլ Մե­ծին Նէր­սէ­սի յա­ղա­գս ազ­գին նե­տո­ղաց` տի­րե­լոյ ա­մե­նայն աշ­խար­հի եւ յա­ջո­ղե­լոյ մին­չեւ իս­պառ -Իբ­րեւ ար­բոյց Պապ ար­քայն Հա­յոց զբա­ժակ մա­հու...

5. 27բ-34ա Տե­սիլ սուրբ վար­դա­պե­տին Յո­հան­նի­սի, որ մա­կ­ա­նուն Կո­զեռն կո­չի -Ի ժաա­մ­նա­կին, յո­րում էր թվա­կա­նն Հա­յոց ՆՀ(1021)...

6. 34ա-9ա [Լուս­նա­ցոյց]

ա. 34ա[Վե­րա­դ­րա­ցոյց խո­րան] է Թվա­կան` ՌՃԲ (1653) -Վե­րա­դիր` Թ... Թվա­կան` ՌՃՁԹ (1740) -Վե­րա­դիր` ԺԱ:

բ. 34բ-9ա [Լուս­նա­ցոյց խո­րանք] -Ծնունդ լուս­նի` մարտ ԻԷ... Լրու­մն լուս­նի` ապ­րիլ ԺԱ...

Բաղ­կա­ցած է 19 զոյգ խո­րան­նե­րից, կեն­տե­րը` ծնն­դեան, զոյ­գե­րը`

լր­ման: 41ա-4ա տե՛ս Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք:

7. 46ա-63բ [Պար­զա­տո­մար]

ա. 46ա-7ա [Բա­նա­լի - ա­ղիւ­սակ ՇԼԲ շր­ջա­նի] -ՌՂԸ (1649), [Տա­րե­գիր]` Դ, [Տա­նու­տէր]` Խոյն...

Բա­ժա­նուած 12 սիւ­նակ­նե­րի` ըստ 12 կեն­դա­նա­կեր­պե­րի, ո­րոնց տակ

թուա­կան­նե­րը, ա­պա` տա­րե­գ­րե­րը: Նա­հանջ տա­րի­նե­րը` կար­մ­րա­գիր,

տա­րե­թուե­րը` ՌՂԸ -ՌՄ­ՁԵ, ՉԾԴ -ՌՂԷ:

բ. 47բ [Խրատ Պար­զա­տու­մա­րիս] -Թվին ՌՃԲ (1653) բա­նա­լին ա­ռա­ջին գիրն մե­նն էր... /Պար­զա­տու­մարս գո­վե­լի,/ Գե­ղե­ցիկ եւ պի­տա­նի...

գ. 47բ-63բ [Պար­զա­տու­մար` Ա-Ք] - Այ­բի տա­րին Է-ե­րե­կն Գ, յուն­վար ԼԱ օր է, Ե-շաբ­թի մտա­նէ... Քէն հա­նա­պազ նա­հանջ է. զմ­նա­ցեա­լն ի փիւրն հար­ցին: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

67ա-82բ տե՛ս ձեռ. Գ, 83ա-128բ տե՛ս ձեռ. Բ:

8. 130ա-48ա Ե­րա­նե­լոյն Եփ­րե­մի Յա­ղա­գս ա­պ­աշ­խա­րու­թեան - Ա­սէ ե­րա­նե­լին Ե­զե­կի­էլ մար­գա­րէն. Ա­ն­օ­րէ­նն ե­թէ դարձ­ցի յա­ն­օ­րէ­նու­թեանց իւ­րոց...

Բ. 41ա-4ա [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք ԺԷ դ.]

ա. 41ա [Մո­լո­րա­կա­ցոյց] -Թվին ՌՃԳ (1654), դեկ­տեն­բե­րի Զ, օրն Դ-շաբ­թի, Զօ­հա­լն Կուսն մտա­նէ եւ ա­միս կե­նա... (Գ ձե­ռա­գ­րի, գր­չի ձեռ­քով):

բ. 41բ-2բ Հար­ցու­մն, թէ զի.նչ է աս­տ­ղա­բաշ­խու­թեան հան­ճա­րոյն շա­հն -Պա­տաս­խա­նի, ե­թէ հմ­տու­թիւն ըն­թա­ցից լու­սա­ւո­րաց ճա­նա­չու­մն...

գ. 42բ Տու­մար ա­րե­գա­կան եւ լուս­նին - Ա­ռա­ջին գա­ւա­զա­նն կեն­դա­նա­կերպք ա­րե­գա­կա­նն է...

դ. 43ա [Տօ­նա­ցոյց բա­նա­լի -բո­լո­րակ] - Այս բո­լո­րա­կս խիստ ներ­սի կար­գի գրերն եօթ­նե­րե­կն է... 44ա [Զատ­կա­ցոյց բա­նա­լի -բո­լո­րակ] - Այս բո­լո­րա­կիս մի­ջի շարն ԼԶ գիրն է...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

34ա Զիս` զմե­ղա­ւոր եւ սու­տ­ա­նուն Յա­կոբ գր­չա­կս յի­շեա ի Տէր:

39ա Փա՜ռք... որ ետ կա­րո­ղու­թիւն տկար եւ մե­ղա­պարտ թուր­մայ յո­գոյ, որ գրե­ցի սա­կաւ մի Պատ­մու­թիւն եւ Լուս­նա­ցոյ­ցս վասն Աս­լան­բէ­կին, որ խն­դ­րեաց սի­րով բա­զում ան­գամ: Դար­ձեալ խն­դ­րեմք ի Տեառ­նէ, որ բա­զում ա­մօք ա­րաս­ցէ եւ ու­րա­խու­թեամբ վա­յե­լես­ցէ. ա­մէն:

Դար­ձեալ խն­դ­րեմ ի ձե­զա­նէ, խն­դ­րէք զթո­ղու­թիւն ի Տեառ­նէ վա­նս մե­ղա­ւոր Յա­կո­բիս, թող­ցէ տէր Աս­տուած զա­մե­նայն յան­ցա­նս ձեր. ա­մէն: Գրե­ցաւ թվա­կա­նին Հա­յոց ՌՃԲ (1653):

148ա Ո՜վ ըն­թեր­ցող գրոյս, յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս զՅա­կոբ գձո­ղս եւ մի բե­րան Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք. ա­մէն: Հայր մեր:

Յե­տե­գա­յի յի­շա­տա­կա­րան­ներն ու կն­քա­դ­րոշմ­նե­րը տե՛ս Գ ձե­ռե­գ­րի

վեր­ջում:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ` Սուք­իաս:

ԹԵՐԹ` 47 (83-129). չգ­րուած` 129աբ: ՊՐԱԿ` Ա-Դ 12 (Դ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ «Ս. Ջ. լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,2 15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 89ա): ՏՈՂ` 26:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 83ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

83ա-128բ [Բառ­գիրք]

1. 83ա-94ա [Բառք գո­վա­սա­կանք. Հմր 2335, 29ա] - Ա­նե­ղա­նե­լի` ա­նա­րա­տա­պէս գո­լով... Քրիս­տո­սայ­ձեր հա­սակ: Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

2. 94ա-7ա [ Այլ բառք գո­վա­սա­կանք] - Ա­ռա­ւե­լու­թիւն խոր­հուրդ, Բա­նիւ հան­ճա­րոյ ի­մաս­տից... Քրով­էայ­տիւ պար­մամբ:

3. 97ա-8ա Սահ­մանք մտա­ցն պէս­պէս շարժ­մանց (ի ժղ­լա­նաց Վար­դա­նայ. Հմր 341, 108ա) -Բնու­թիւն է սկիզ­բն շարժ­մանց եւ դա­տար­ման... Յոյսն է խո­րիսխ հո­գոյ ան­մահ կե­նաց: Ո­րոմ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

4. 98ա-102ա [Բառք եբ­րա­յեց­ւոց] - Ա­դամ` եր­կիր կամ կոյս...

Քան­քար եւ տա­ղանդ` վեց հա­զար դա­հե­կան... եւ կա­զմայ եւ այլ ըմ­պե­լիք:

5. 102ա Այս բառք են քեր­թո­ղա­կան... (միայն խո­րա­գի­րը. տե՛ս 109ա-24բ):

6. 102բ-8բ Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց փա­ղ­ա­նու­նա­բար ստո­րո­գել նո­րա­վ­ար­ժի­ցն սա­կոյ(սա­կս): Բառ է գեղ­ջուկ -[Պ] արտ` պատ­շաճ... Գիծք` տառք, գծա­ւորք (գլ­խա­բա­ռե­րը հա­մա­րա­կա­լուած` Ա-ՃԼԴ):

7. 109ա-24բ Այս բառք են քեր­թո­ղա­կան վասն չա­փոյ հո­մե­րա­կան տա­ղից... -[ Աս­տուած] - ա­զան` աս­տուա­ծա­զարդ... Քքել` թշ­նա­մա­նել:

8. 125ա-8բ Դար­ձեալ բառք ի յու­նա­կա­նէն առ մերս յայ­տ­նեալ -[Ա]ռա­ցու­թիւն` յայ­տա­րա­րու­թիւն... Քօ­ղա­սու­զել` ծած­կել: Քրիս­տոս` օ­ծեալ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

102ա Յի­շես­ջիք ծա­ռ­այս ան­պի­տան` գծող սո­րին (նման` 108բ):

124բ Ա­ղա­չեմ, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցողք հարք, նե­րե­ցէք ի­մում պա­կա­սու­թիւ­նս վասն գծայ­գ­րե­լոյս, որ վար­դա­պե­տաց գիր ոչ եմ ու­սուց, ա­րէք թո­ղու­թիւն պա­կա­սու­թեան ի­մում` ի ծա­ռա­յին ձեր սու­տ­ա­նուն Սուք­իաս գր­չոյս:

128բ Ձեռս փթի, ի հող դառ­նայ,

Գիրս յի­շա­տակ առ ձեզ մնայ.

Խա­ղա­ղու­թեամբ վայ­րե­ցէք սայ:

Ո՜վ դասք լու­սե­րա­մից եւ կա­ճառք աս­տե­ղա­փայլ սուրբ հան­դի­սից, որք հան­դի­պիք այսմ բա­ռա­ւոր բան ի­մաս­տից, ա­ղա­չեմ ըզ­ձեզ յի­շե­ցէք ի Տէր բա­րի կա­մօք եւ ու­ղիղ մտօք զգ­ծող սո­րայ` հո­գով տա­ռա­պեալ, զա­զիր մե­ղօք այ­լից, զա­նու­նս ոչ եմ ար­ժա­նի` սու­տ­ա­նուն Սո[ւ]քիա­սիս: Յի­շես­ցէք զիս, եւ դուք գտ­ջիք ո­ղոր­մու­թիւն Աս­տու­ծոյ. ա­մէն:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Գ

ՌՃԺԹ -1670

ԳՐԻՉ` Սա­հակ Ե­րե­ւան­ցի, ա­ն­ա­նունք: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Աս­լան­բէկ:

ԹԵՐԹ` 36 (67-82, 153-172). չգ­րուած` 68բ, 72բ, 80բ-1ա: ՊՐԱԿ` 3 (16+12+8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,2 15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (Սա­հակ գր­չի` 67ա-8ա, 149ա-72բ, ա­ն­ա­նուն Ա` 69ա-71բ, Բ` 72ա, Գ` 73ա-80ա, Դ` 81բ-2ա: Նմուշ` 154ա): ՏՈՂ` 22-26:

ԾՆԹ. Սա­հակ գրի­չը օգ­տա­գոր­ծել է նա­եւ Ա ձե­ռա­գ­րի նա­խա­պէս չգ­րուած թեր­թե­րը` 149-52:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 67ա-8ա Ե­րե­ւան­ցի Սա­հակ ա­սա­ցեալ Ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց -Հայրք եւ եղ­բարք, ա­կանջ դրէք եւ լսե­ցէք, ա­սեմ ձեզ բան, /Մար­գա­րէ­ից, ա­ռա­քե­լոց, հայ­րա­պե­տաց կան­խա­սա­ցան.../ Սա­հակ ծա­ռա եմ ան­պի­տան...

2. 69ա-71բ Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ եւ լաւ Յո­վա­նէս վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ - Ա­ւր­հ­նեալ Աս­տու­ծոյ ա­նուն, որ բա­րեաց դռ­ներն է բա­ցեր, /Զաշ­խար­հս գե­ղե­ցիկ ըս­տեղ­ծեր եւ ե­րեք դի­մաց բա­ժա­ներ...

3. 72ա Է մա­հու չափ մեղ­քն եւ իւր մա­սուն­քն - Ա­ռա­ջին` հպար­տու­թիւն...

4. 73-4բ [Դաւ­թի Հար­քաց­ւոյ] Նկա­տու­մն Ա­րիս­տո­տե­լի -Ու­սու­ցա­նել մեզ ի բա­նս լսո­ղու­թեանց յայ­նո­ցիկ...

5. 74բ-80ա [Մով­սի­սի Քեր­թո­ղի] Վեր­լու­ծու­թիւն Ա­րիս­տո­տե­լի Տասն բա­նից -Ստո­րո­գու­թիւնք ներ­քին ա­սա­ցու­թիւնք ա­սին...

6. 81բ-2բ [Ցու­ցակ խա­ւար­ման ա­րե­գա­կան եւ լուս­նի` 1677-1692 թթ..] -ՌՃԻԶ (1677). Խա­ւա­րի ա­րե­գա­կն մա­յի­սի ԻԱ... ՌՃ­ԽԱ (1692)... Խա­ւա­րի լու­սին յու­լի­սի ԺԷ, ԺԶ ժամ եւ Թ:

83ա-129բ տե՛ս ձեռ. Բ, 130ա-48 տես ձեռ. Ա:

7. 149ա-50բ [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք] - Այս է, որ Քրիս­տոս քա­նի. մարդ կեն­դա­նա­ցուց... Ե­րեք: Ա. Ղա­զար... (ա­պա` յա­ղա­գս խա­չե­լու­թեան, խա­չին, բե­ւե­ռաց, ձաղկ­ման, ի­ջուց­ման խա­չէն, ա­նուանց ա­շա­կեր­տա­ցն, գրու­թեան Ա­ւե­տա­րա­նին):

8. [ Ա­ռակք]

ա. 150բ [Վասն ջհ­տին, որ հա­ւա­տաց եւ մկր­տե­ցաւ] -Կայր ջհուտ մի, եր­թար ճա­նա­պարհ...

բ. 150բ-2ա Ա­սաց ա­ռա­կաց -Թա­գա­ւոր մի կա­մե­ցաւ աշ­տա­րակ շի­նել... եւ հաս­տա­տուն մնաց շի­նուա­ծն:

գ. 152ա-7բ Ա­ռա­կաց բան Ապ­լա­հա­սան ա­ղուէ­սին եւ Ա­պու­չախ­տա գայ­լուն -Կայր տա­նու­տէր մարդ մի բա­րի, որ Պա­րաս ա­նուն կո­չի...

9. 157բ-72բ Ե­րա­նե­լոյն Հի­պո­ղի­տա ե­պիս­կո­պո­սին ա­սա­ցեալ Վասն կա­տա­րա­ծի յաշ­խար­հիս եւ վասն Նե­ռին եւ միւ­սան­գամ գա­լս­տեան Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րո մար­գա­ր­է­ու­թեա­նն -Եւ արդ, լուա­րուք, եղ­բարք, զբան մար­գար­էա­կան տա­ռից... ե­ղի­ցի եւ գա­լուս­տն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ է օր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

172բ Ա­ղա­չեմ զձեզ, որ հան­դի­պիք կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, մէկ բե­րան Ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք ինձ` մեղ­սա­մա­կարտ Սա­հա­կիս եւ Աս­լան­բէ­կիս, մեր ծն­օ­ղա­ցն` Ա­ւա­քին եւ Խան­բէ­կուն, եւ որ­դոց մե­րոց` Կա­րա­պե­տին եւ Ներ­սէ­սին, Դիար­բէ­կին, եւ դս­տե­րաց` Եւ­գի­նին եւ Դօ­լուա­թաթ­խա­նու­մին, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մես­ցի գա­լս­տեա­նն իւ­րում ի դա­տաս­տան, Եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Գրե­ցաւ ճառս ի թվին ՌՃԺԹ (1670), Ահ­կի ամ­սոյ ԺԱ, օրն կի­րա­կի, Պատ­կեր օր: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 66բ Ո­ղոր­մու­թիւն գթ­ցէ ո ոք Ո­ղոր­մի ա­սաս­ցէ ՅԵ­րե­ւան­ցի Սա­հա­կին: Սայ որ վախ­ջա­նե­ցաւ, ՁԴ (84) տա­րե­կան էր: Թվին ՌՃԻԷ (1678)-ին, օ­քոս­տո­սի ԻԱ-ին վախ­ջա­նե­ցաւ:

2. (Ծնունդ­ներ` 1637-1682 թթ., հիմ­նա­կա­նում ստա­ցող Աս­լան­բէ­կի հա­րա­զատ­նե­րը).

46բ Թվին ՌՁԶ (1637), յուն­վա­րի...(բաց) է­լաւ Եւ­գի­նէն:

47ա Թվին ՌՂԴ (1645)-ին, յուն­վա­րի ԺԶ, օրն կի­րա­կի է­լա[ւ] Կա­րա­պե­տն մօ­րէ:

-Թվին ՌՂԶ (1647)-ին փե­տր­վա­րի Է, օրն շա­բաթ է­լաւ Ներ­սէսն մօ­րէ:

-Թվին ՌՂԹ (1650) [յ]ու­նի­սի Գ, օրն Բ-շաբ­թի է­լաւ Մայ­րա­նն:

-Թվին ՌՃ (1651), յուն­վա­րի ԻԱ է­լաւ Դիար­բէ­կն:

-Թվին ՌՃԴ (1655)-ին, սեպ­տեն­բե­լի Լ է­լաւ Դօլ­վաթ­խա­նու­մն:

-Թվին ՌՃԺԴ (1665), յուն­վա­րի Ի, օրն ուր­բաթ է­լաւ Մար­կոսն:

46բ Թվին ՌՃ­ԺԵ (1666), ապ­րի­լի ԻԶ, օրն Ե-շաբ­թի է­լաւ Մկ­ըր­տի­չն:

-Թվին ՌՃ­ԺԸ (1669), ապ­րի­ե­լի ԺԱ, օրն կի­րա­կի Զատ­կին է­լաւ Ա­ւա­գն:

-Թվին ՌՃԺԹ (1670), փե­տր­վա­րի ԻԵ-ու­մն ե­լաւ Խան­բէ­կին:

-Թվին ՌՃԻ (1671), փե­տր­վա­րի ԺԵ ե­լաւ Վար­դա­նէսն:

46բ Թվին ՌՃԻԵ (1675)-ին յուն­վա­րի Զ, օրն Ջու­ր­օր­հ­նէք ե­լաւ Հօ­ռօմ­սի­մէն:

-Թվին ՌՃԻԹ (1680), փե­տ­ըր­վա­րի ԺԱ, օրն չո­րէք­շափ­թէ ե­լաւ Սա­հակ չա­լա­պէն:

-Թվին ՌՃ­ԼԱ (1682), յու­լի­սի Ա ե­լաւ Զա­քա­րէն մօ­րէ:

3. Աս­տառ Ա (ԺԸ դ., Զա­քա­րի ձեռ­քով, որ ծն. 1682) ԴՃ բթ. (բաթ­մա.ն) Գ լի­տր մում: Ծ բթ. Գ լտր մում: ԳՃ բթ. Ա կէս մում, բթ Ա կէս մում, բթ. Գ լի­տր մում:

Գրի­քո­րի փողն ինձ Զա­քա­րիս հա­սայւ Ը­ՌԷ­ՃԻԴ (8724) փող ու կէս:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1ա, 64ա Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

Գր­չա­փորձ` Աս­տառ Բ (նօ­տր­գիր, Սա­հակ գր­չի ձեռ­քով) Մօ­սէս, որ ա­սաց մար­գա­րէ մեծ...

517

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 185+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1բ, 176ա-8բ, 184ա: ՊՐԱԿ` 16 12 (Ա 6): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 14,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (շղա­գ­րա­ն­ման: Նմուշ` 55ա): ՏՈՂ` 20-25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ կար­միր կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` մո­խ­րա­գոյն թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ թա­նա­քի բծեր: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. 1ա Գիր ջեր­մի եւ տեն­դի -Սուրբ ա­ռա­քեա­լն Բար­դ­ու­ղի­մէ­ոս ել ի լեառն Դա­տուան...

2. 1գ-2բ Վասն հպար­տու­թեան: Որ­պէս ա­սէ Ե­սա­յի, Վա՜յ, որ ար­հա­մար­հես -Գո­վե­լի բա­րուց է, զի յոր­ժամ ոք հրա­ւի­րես­ցէ զո­մա­նս ի խրա­խու­թիւն...

Բ. [Քա­րոզք Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ]

1. [Քա­րոզք յա­ռա­ջին հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ձմե­ռան հա­տոր, տպ. 1740. ¢ Ա/9ա-10բ: Բ/չիք: Գ/10բ-1բ:

Դ-Ե/չիք: Զ/12ա-5ա: Է-Ը/չիք: Թ/54ա-6ա: Ժ-ԺԲ/չիք: ԺԳ/56ա-7ա:

ԺԴ-ԺԵ/չիք: ԺԶ/57բ-9բ: ԺԷ-ԻԲ/չիք: ԻԳ/59բ-64ա: ԻԴ-Լ/չիք:

ԼԱ/64բ-5բ: ԼԲ-ԿԱ/չիք: ԿԲ/68ա-71ա: ԿԳ/չիք: ԿԴ/71ա-2ա: ԿԵ-Ձ/չիք:

ՁԱ/3աբ: ՁԲ-ՁԳ/չիք: ՁԴ/4ա-9ա: ՁԵ-ՁԷ/չիք: ՁԸ/83բ-7ա, ՁԹ-Ղ/չիք:

ՂԱ/87ա-9բ: ՂԲ-ՂԳ/չիք: ՂԴ/89բ-91ա, 89բ-91ա: ՂԵ-ՂԶ/չիք:

ՂԷ/91ա-2ա: ՂԸ-ՃԳ/չիք: ՃԴ/92ա-3բ: ՃԵ-ՃԻԸ/չիք: ՃԻԹ/72բ-81ա:

ՃԼ-ՃԼԹ/չիք: ՃԽ/94բ-5բ: ՃԽԱ/չիք: ՃԽԲ/96աբ: ՃԽԳ-ՃԽԴ/չիք:

ՃԽԵ/97ա-8ա: ՃԽԶ-ՃԾԵ/չիք: ՃԾԶ/98բ-100ա: ՃԾԷ-ՃԿԱ/չիք:

2. [Քա­րոզք յեր­կ­րորդ հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ա­մա­ռան հա­տոր, տպ. 1741. ¢ Ա-Դ/չիք: Ե/52ա-4ա: Զ-ՀԳ/չիք:

ՀԴ/25ա-30ա: ՀԵ-Ճ/չիք: ՃԱ/39բ-47բ: ՃԲ-ՃԶ/չիք: ՃԷ/48ա-9բ:

ՃԸ-ՃԹ/չիք: ՃԺ/49բ-51բ: ՃԺԱ/չիք: ՃԺԲ/81բ-3ա: ՃԺԳ-ՃԻԴ/չիք:

ՃԻԵ/120բ-1ա: ՃԻԶ-ՃԻԷ/չիք: ՃԻԸ/30բ-4բ: ՃԻԹ-ՃԼԱ/չիք: ՃԼԲ/35ա-8ա:

ՃԼԳ-ՃԼԷ/չիք: ՃԼԸ/38ա-9բ: ՃԼԹ-ՃՀԲ/չիք: ՃՀԳ/119ա-20ա: ՃՀԴ/118բ-9ա:

ՃՀԵ/15ա-7բ: ՃՀԶ/չիք: ՃՀԷ/18ա-20ա: ՃՀԸ/20բ-2ա: ՃՀԹ-ՃՁ/չիք:

ՃՁԱ/22բ-4բ: ՃՁԲ-ՃՁԸ/չիք:

3. [Քա­րոզք յար­տա­քոյ Ա եւ Բ հա­տո­րաց]

ա. 65բ-8ա Քա­րոզ ԻԲ. Վասն մա­հու - Ա­սէ Տե­սի­լն Զ գլուխն. Եւ այս­պէս, թէ Տուաւ նո­ցա ար­կա­նե­լիս սպի­տա­կս... Ա­սէ Մեկ­նի­չն. Սուրբ­քն զաշ­խար­հի վա­խ­ճա­նն խն­դ­րե­ցին...

բ. 93բ-4բ Քա­րոզ ԼԲ. Վասն ծաղ­կա­զ­ար­դին. Ըստ ա­ւե­տա­րան­չին Մա­թէ­ո­սի. Եւ իբ­րեւ մօտ ե­ղեն յԵ­րու­սա­ղէմ... -Եւ ո.յք է­ին եր­կու...

գ. 100ա-1ա Քա­րոզ ԼԷ. Վասն ո­ղոր­մու­թեան. Որ­դեակ, ի քո­յոց ըն­չից ա­րա ո­ղոր­մու­թիւն, ըստ Տօ­բի­թայ...-Վասն ո­րոյ ա­սէ Ա­ռա­կաց. Պա­տուեա՛յ զՏէր ի քո­յոց ար­դար վաս­տա­կոց...

դ. 101ա-2ա Քա­րոզ ԼԸ. Վասն ո­ղոր­մու­թեան: Մատ­թէ, որ ա­սէ. Քաղ­ցեա՛յ եւ տու՛ք ինձ ու­տել... -Ո­չինչ ար­ժա­նա­գոյն է մար­դոյ, քան նմա­ն­օղ լի­նիլ ա­րա­րո­ղին իւ­րոյ...

ե. 102ա-3ա Քա­րոզ ԼԹ. Վասն խրա­տե­լոյ ստա­հա­կսն: Որ ա­սէ Մատ­թէ­ոս. Ե­թէ մե­ղի­ցէ քեզ եղ­բայր քո... -Եւ զի ա­սեն վար­դա­պետք, որ ո­ղո­քան բա­նիւ կշ­տամ­բե­ցի եւ ոչ ուղ­ղես­ցի...

զ. 103ա-4ա Քա­րոզ Խ. Վասն մար­տի­րո­սաց սր­բոց: Որ­պէս ա­սէ Դա­ւիթ. համ­բար­ձի զա­չս իմ... -Որ­պէս եր­կ­նա­յին մար­մ­նովք կա­ռա­վա­րէ Տէր զեր­կ­նա­յին մար­մի­նս...

է. 104բ-5բ Քա­րոզ սուրբ Աս­տուա­ծած­նի. ԽԱ -Զոր­մէ ա­սէ Երգ եր­գոց. Գե­ղե­ցիկ իբ­րեւ զլու­սին: Զի որ­պէս յոր­ժամ հե­ռա­նայ ա­րե­գա­կն ի վե­րին կի­սա­գն­դէն...

ը. 105բ-6բ Քա­րոզ ԽԲ. Վասն մա­հու -Եւ մար­գա­րէն Ե­սա­յեաս ա­սէ. Գոգ­ջի՛ր, այ­սին­քն` ի­մաս­ջի՛ր, ա­մե­նայն մար­մին խոտ է...

թ. 106բ-7բ Քա­րոզ ԽԳ. Վասն զղջ­ման եւ խոս­տո­վա­նու­թեան -Որ­պէս ա­սէ մար­գա­ր­է­ու­թիւ­նն, Ես եմ, որ ջն­ջեմ զա­ն­օ­րէ­նու­թիւ­նս քո...

ժ. 107բ-8ա Քա­րոզ ԽԴ. Վասն ե­կե­ղե­ցոյ -Որ­պէս ա­սէ Ե­սա­յի, Լու­սա­ւո­րեաց... Այլ թարք­ման­քն ա­սեն` Ա­րի եւ լու­սա­ւո­րեաց...

ժա. 108բ-10բ Քա­րոզ ԽԵ. Վասն դա­տաս­տա­նին -Զի ա­սէ Մատ­թէ­ոս. Զի զօ­րու­թիւնք եր­կ­նից շար­ժես­ցեն: Ուր ա­սէ Ոս­կէ­բե­րա­նն. Ե­թէ եր­կ­րա­ւոր...

ժբ. 110բ-2ա Քա­րոզ ԽԶ. Վասն սի­րոյ -Որ­պէս ա­սէ յԵր­գոց, Հա­լե­ցաւ հո­գի իմ ընդ խօ­սիլ սի­րե­ցե­լոյն ի­մոյ...

ժգ. 112ա-3բ Քա­րոզ ԽԷ. Վասն ա­ղօ­թից -Եւ ա­սէ Սի­րաք. Նախ քան զա­ղ­օ­թե­լն պատ­րաս­տեա՛յ զան­ձն քո...

ժդ. 113բ-4բ Քա­րոզ ԽԸ. Վասն հրեշ­տա­կաց -Ուս­տի ա­սէ Դա­ւիթ մար­գա­րէն. Հրեշ­տա­կաց իւ­րոց պա­տուի­րեալ է...

ժե. 114բ-6ա Քա­րոզ ԽԹ. Վասն յա­ղորդ առ­նե­լոյ - Ա­սէ ա­ռա­քեա­լն. Փոր­ձես­ցէ մարդ զան­ձն իւր...

ժզ. 116ա-8ա Քա­րոզ Ծ. Վասն զղջ­ման - Ա­սէ Մար­կոս ա­ւե­տա­րա­նի­չն, թէ Ա­շա­կերտ­քն ոչ կա­րա­ցին հա­նել զայսն պիղծ յայ­ն­մա­նէ...

ժէ. 121ա-3բ Քա­րոզ ԾԴ. Վասն ա­ղօ­թից -Որ եր­կիր պա­գա­նէ Աս­տու­ծոյ հա­ճո­յու­թեամբ, ըն­կա­լեալ լի­ցի...

ժը. 124աբ Քա­րոզ ԾԵ. Վասն լու­սե­ղէն յեր­կ­նից -Քան­զի լու­սա­ւոր եր­կին­քն նախ ա­սի յա­տուկ բնա­կա­րան...

Ցան­կը տե՛ս 181ա-2ա:

Գ. 125ա-42ա, 156ա-67ա [Պատ­մու­թիւնք ա­ռա­կա­ւորք]

ա. 125ա Ա­ռա­ջին. Պատ­մու­թիւն սա­կս քրիս­տո­նէ­ից -Կայր թա­գա­ւոր մի, որ ու­նէր բա­զում ճո­խու­թիւն... բ. 125բ Եր­կ­րորդ. Վասն Ե­ղի­սէի մար­գա­րէ­ին -Որ­պէս ցու­ցա­նէ կի­նն այն, որ գնաց առ Ե­ղի­սէ մար­գա­րէ... գ. 125բ-7ա Եր­րորդ. Ա­ռակ սուրբ Աս­տուա­ծած­նի -Զի կայ կեն­դա­նի մի, որ ու­նի եղ­ջիւր մի ի ճա­կա­տն... դ. 127ա-8ա Դար­ձեալ չոր­րորդ. 0րի­նակ վասն փր­կու­թեան մարդ­կան -Որ­պէս ա­սեն, թէ Ա­թե­նա­ցիք պա­տ­ե­րազ­մէ­ին ընդ Տր­օ­րա­ցիսն... ե. 128ա Ե-ե­րորդ. 0րի­նակ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին -Որ­պէս ա­սեն, թէ Էր թա­գա­ւոր, զօ­րօք ի պա­տ­ե­րազմ... զ. 128ա-9ա Զ-ե­րորդ. 0րի­նակ ե­կե­ղե­ցոյ -Զի գրեալ է` Թա­գա­ւոր ո­մն կա­մե­ցաւ շի­նել աշ­տա­րակ... է. 129ա-30ա Դար­ձեալ Է-ե­րորդ. 0րի­նակ սա­տա­նա­յի -Ի­մ­աս­տուն­քն ա­սեն, ե­թէ Գող ո­մն առ­նէր բա­զում գո­ղու­թիւն... ը. 130աբ Դար­ձեալ Ը-ե­րորդ. Յօ­րի­նակ յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի -Զի ա­սեն վար­դա­պետք, թէ Է կեն­դա­նի մի, որ կո­չի փան­թե­րայ... թ. 130բ-2ա Եւ այլ Թ-ե­րորդ պատ­մու­թիւն -Եւ էր այ­գէ­գործ մի աղ­քատ... ժ. 132ա-3ա Պատ­մու­թիւն Ժ-ե­րորդ ա­պ­աշ­խա­րու­թեան -Եւ էր այր մի իշ­խան ի մէջ քա­ղա­քի... ժա. 133բ-4ա Պատ­մու­թիւն ԺԲ (ԺԱ). Վասն սուրբ Աս­տուա­ծած­նի - Ա­պա ե­թէ խոս­տո­վա­նիմք զմե­ղս մեր... ժբ 134ա-5բ Պատ­մու­թիւն ԺԳ (ԺԲ). Տե­սիլ ի­մն դար­ցոյց զթա­գա­ւոր մի -Ի Մուռ­սիւ, որ է մի մասն Իս­պա­նի­ոյ, թա­գա­ւո­րէր ո­մն... ժգ. 135բ-6բ Պատ­մու­թիւն ԺԴ (ԺԳ). Հրեշ­տակ ո­մն վե­րա­բե­րեաց զյաղ­թու­թիւն -Խոս­տու­մն, զոր ա­րար Աս­տուած Յե­սուաւ...

Ֆէր­տի­նան­տոս մեծ դու­քսն Սպա­նի­ոյ բնա­կիւր զօրք նո­րայ­նովք ի յամ­րո­ցն Կա­րա­մա­ղու... ժդ. 137աբ Պատ­մու­թիւն ԺԵ (ԺԴ). Յա­ղա­գս ձրի սեր­մա­նե­լոյ զբա­նն -Եւ ո­մն ա­ռա­քի­նի վար­դա­պետ վասն սեր­մա­նե­լոյ զբա­նն կե­նաց շր­ջէր միշտ... ժե 137բ-9ա Պատ­մու­թիւն ԺԶ (ԺԵ). Սա­կս օ­րի­նակ ա­նա­ռա­կին -Եւ այր ո­մն իշ­խան կայր...ժզ. 139ա-40ա Պատ­մու­թիւն ԺԷ (ԺԶ). Վասն ա­ռա­կի ե­կե­ղեց­ւոյ -Ո­մն յոյժ մե­ծա­տուն եւ իշ­խան կայր ի մէջ քա­ղա­քի մի­ում... ժէ. 140բ Պատ­մու­թիւն ԺԸ (ԺԷ) Սա­կս ըն­դու­նե­լու­թեան -Որ ա­սէ Տէրն մեր. Եւ որ զձեզ ըն­դու­նի եւ այ­լն... ժը. 141ա Պատ­մու­թիւն ԺԹ (ԺԸ). Սա­կս ո­ղոր­մու­թեան -Կայր ո­մն վա­ճա­ռա­կան եւ բա­րե­պաշտ... ժթ. 141բ-2ա Պատ­մու­թիւն Ի (ԺԹ). Սա­կս յե­կե­ղե­ցոյ -Կայր ո­մն բա­րե­պաշտ թա­գա­ւոր եւ սկ­սաւ իւր ար­դեամբ փա­ռա­ւոր ե­կե­ղե­ցի մի շի­նել... (142ա-56ա Տե՛ս ստո­րեւ Դ, ¢ 1-2): ի. 156ա-7բ Ի. Պատ­մու­թիւն. Տե­սու­մն պա­տա­րա­գին նա­խա­դա­սե­լի է ա­մե­մե­նից գոր­ծո­ղու­թեանց -Պատ­մի վասն եր­կուց որ­սոր­դաց... իա. 157բ-9ա ԻԱ. Քրիս­տոս ե­րե­ւե­լով ի սուրբ նշ­խա­րին, դար­ձոյց առ ին­քն զմեծ իշ­խան մի - Ան­հուն ո­ղոր­մու­թիւ­նն փրկ­չին բա­զում ան­գամ հա­ճե­ցաւ ե­րե­ւիլ ան­ձամբ... իբ. 159բ Պատ­մու­թիւն ԻԲ. Ըստ Յայ­տ­նու­թեան. Որ յաղ­թէ, տաց նմա նս­տիլ ընդ իս յա­թոռ իմ... -Պատ­մէ Թեր­թուլ­իա­նոս... իգ. 160աբ Յա­ղա­գս եր­կ­նից եւ տա­րե­րաց: ԻԳ. Սա­կս սի­րոյ -Սէրն նմա­նի ա­րե­գա­կան... իդ. 160բ ԻԴ գլուխ. Սա­կս ա­գա­հու­թեան - Ա­գահ­քն եւ եր­կ­րա­սէր­քն նմա­նին ձո­րոց... իա 160բ-1ա Իե. Սա­կս շնոր­հա­ցն -Զի շնոր­հն ու­նի զչորս կերպ ի զա­նա­զա­նս... իզ. 161աբ ԻԶ. գլուխ. Սա­կս զղջ­ման եւ ար­տա­սուաց է Ար­տա­սու­քն զղջ­ման նմա­նի ջրոյ... իէ. 162ա-3ա ԻԷ. Սա­կս համ­բե­րու­թեան -Համ­բե­րու­թիւն նմա­նի ոսկ­ւոյ... իը. 163աբ ԻԸ Գլուխ. Վա­նս համ­բե­րու­թեան -Յա­րա­տե­ւու­թիւն նմա­նի դա­բն­ւոյ... իթ. 163բ-4ա ԻԹ. Վասն վի­շապ կո­չե­ցեալ խո­տոյ -Քրիս­տոս նմա­նի այ­նմ խո­տոյ, որ կո­չի վի­շապ... լ. 164աբ Գլուխ Լ. Ան­գո­ս­նե­ցեալ­քն... ըն­կա­լեալք լի­նին յԱս­տու­ծոյ -Քան­զի ար­ծիւն թէ­պէտ զձա­գու­նս բազ­մաւ ծան­րու­թեամբ սնու­ցա­նէ... լա. 164բ-5ա ԼԱ գլուխ. Սա­կս շնոր­հաց Քրիս­տո­սի -Զո­րոց ա­սէ Մեկ­նի­չն ի վե­րայ այն բա­նին Սաղ­մո­սի. Որ տայ ա­նաս­նոց զկե­րա­կուր իւ­րեանց... լբ. 165ա ԼԲ. գլուխ. Սա­կս աղ­քա­տաց եւ հար­ստաց -Քան­զի ըն­տա­նի հաւն ի տան հարս­տին այն­պէս ար­հա­մար­հի... լգ. 165բ-6ա ԼԳ գլուխ. Վասն խա­չին Քրիս­տո­սի -Ո­րոյ օ­րի­նա­կն ե­րե­ւի ի վայ­րե­նի եզն, որ ա­տէ եւ հա­լա­ծէ զա­մե­նայն կար­միր գոյ­նս... լդ. 166ա-7ա ԼԴ գլուխ. Զխջ­ման խա­փ­շիկ ա­ւա­զա­կին -Ցա­ւուրս բա­րե­պաշտ ար­քա­յին Մօր­կայ էր խա­փ­շիկ ա­ւա­զա­կն սահ­մա­նս Տա­նե­փայ...

Ցան­կը տե՛ս 182աբ:

Դ. 142ա-56ա, 167ա-175ա [Բանք զա­նա­զանք]

1. ա. 142ա [Թարգ­մա­նու­թիւն ԺԸ եւ ԻԲ սաղ­մո­սաց ի տա­ճիկ բառ] -Եր­կինք պատ­մեն զփառս Աս­տու­ծոյ -Կօ­կ­լէր հէ­քայ ի­տէր թեմ­ճիտ ուլ­լա­հի...(միայն` ԺԸ, 2-4, ԻԲ, 2-4): բ. 142ա-3ա Սա­կս սաղ­մո­սի ԻԱ, տաճ­կե­րէն (Քա­րոզ) -0նուն ի­չին Յի­սուս Քրիս­տոս պու­յուր­տու...

2. 143ա-56ա Սր­բոյն Ներ­սէ­սի Կի­լի­կեց­ւոյ Տար­սո­նի Խոր­հր­դա­ծու­թիւն վասն ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ ե­կե­ղե­ցոյ, որ ի սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն եւ ի տն­օ­րէ­նու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի -Հա­ւա­տամք ի­մա­ցա­կա­նիս գի­տու­թեամբ զԱս­տուած...

3. 159բ [Դե­ղա­գիր] ա­չաց եւ գլ­խոյ օ­գուտ -Սպի­տակ խաշ­խաշ, սպի­տակ շա­քար հաւ­սար սղ­կէ...

4. 167ա-70ա [Յով­հան­նի­սի վար­դա­պե­տի Եզն­կաց­ւոյ... Ներ­բո­ղեան գո­վես­տի ի սուրբ Լու­սա­ւոր­չին Հա­յոց ի մե­ծն Գրի­գո­րի­ոս... -Յա­րա­զուարճ... ճո­խու­թիւն ար­տա­յայ­տել]: Ու­րա՛խ լեր, լեառն Սե­պուհ եւ խո­րին խոր­հր­դով խն­դա՛... պատ­րաս­տեալ ի սկզ­բա­նէ աշ­խար­հի:

Տե՛ս «Յա­ճա­խա­պա­տում, Կ. Պօ­լիս, 1824, էջ 294-345: Այս­տեղ

քա­ղուա­ծոյ եւ օ­տար ընդ­մի­ջար­կու­թիւն­նե­րով:

5. 170աբ Սա­կս որդ­ւոց եւ թո­ռանց -Ո՜վ ան­մ­տու­թիւն զի­նուօ­րաց... վճա­րե­ցին զայս կեա­նս:

Տե՛ս «Յա­ճա­խա­պա­տում, էջ 346-370: Այս­տեղ մի հա­տուած` էջ

361-362:

6. 170բ-1ա Ա­ղօթք կա­պա­նաց դի­ւաց -Սո­ղո­մոն ի­մ­աս­տու­նն ե­տես զիշ­խա­նն դի­ւաց խա­ւա­րի...

7. 171ա-4բ [Քա­րոզ ա­պ­աշ­խա­րու­թեան] Ըստ սր­բոյն Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյն, որ ա­սէ. Բարձ զա­մօ­թոյն պար­տիս եւ ան­տա­նե­լի­քն ա­հա­ւո­րու­թեան ի ցոյ­ցս ե­կեալ - Այս­պէս սուր­բս Գրի­գոր զթե­թե­ւա­ցու­ցա­նե­լն տան­ջա­նաց հայ­ցէ...

8. 175ա [Տօնք] - Ան­տօ­նի եւ Պո­ղո­սի` դեգ­դեմ­բե­րի Զ...

9. 175ա [Դեղ ա­տա­մ­նա­ցա­ւի] -Դա­սն­դա­կն խոտ է...

Ե. [Տաղք եւ Գանձք]

1. 175բ [Վասն ան­կե­լոյն Ա­դա­մայ ի դրախ­տէն... Ա­ռա­քել վար­դա­պե­տէ ա­սա­ցեալ. Հմր 424, 346ա] -Վա՜յ այն ա­ւուրն, որ ես ստեղ­ծա... /Վա՜յ, որ մի մի յայ­տ­նեն զնո­սին (այ­սին­քն):

2. 179ա Տաղ ծն[ն]դեան [ի Սրիկ Կոս­տան­դէ. Հմր 474, 39բ/ -Կայր կոյսն ի յայ­րին... (4 տող):

3. 179ա [Տաղ մկր­տու­թեան Քրիս­տո­սի ի Սրիկ. Հմր 7730, 55բ] -Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մեծ յայ­տ­նեալ...(4 տող):

4. 179աբ Տաղ յա­րու­թեան -Դաս­ք­ըն հր­էա­կան է­ին պա­հա­պան... (2 տող կրկ. 179բ):

5. 179բ Տաղ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին [ի Յո­հան­նէս Պլուզ վար­դա­պե­տէ. Հմր 425, 101ա] - Ա­ռաջ­նա­ճա­շակ պտ­ղոյն... (միայն` «Ա-Գ)

6. 179բ [Մե­ղե­դի Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցո -Ես ձայն զա­ռիւ­ծոյն ա­սեմ... Հմր 424, 128բ] / Ա­հեղ ձայն, որ ես լւայ...

7. 180ա [Գանձ սր­բոց թարք­ման­չա­ց­ըն... Հմր 424, 56բ («Բնա­րո­զի)] -Բար­ձ­րեալ ան­քն­նին...

8. 180ա [Գանձ ա­ւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նին. Հմր 424, 11ա («Խա­չա­տուր)] -Խն­դու­թեան ձայն, բար­բառ ա­ւե­տեաց...

9. 180բ Տաղ սուրբ Լու­սա­ւոր­չին -Ի յե­լս ա­րե­ւու` ա­րեւն (կր­կ­նէ) ծա­գե­ցաւ մեզ յա­րեւ­մ­տից...

Զ. 180բ [0րհ­նու­թիւնք յետ քա­րո­զից] -0րհ­նես­ցէ տէր Աս­տուած մեր զքա­հա­ն­այս ձեր...

-181ա-2ա [Ցանկ քա­րո­զից] -Քա­րոզ ա­ռա­ջին. Վասն սեր­ման... Քա­րոզ ԾԵ. Վասն լու­սե­ղէն յեր­կ­նից (տե՛ս 4ա-124բ):

-182աբ [Ցանկ պատ­մու­թեանց] - Ա­ռա­ջին պատ­մու­թիւն Վասն քրիս­տո­նէ­ից... ԻԳ. Պատ­մու­թիւն Քրիս­տոս ե­րե­ւե­լով ի վե­րայ նշ­խար­հին (տե՛ս 125ա-42ա, 156ա-67ա):

Է. 183ա-5բ [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք` ԺԸ դ.]

1. 183ա [Գանձ սր­բոց թարգ­ման­չա­ցն] -Բար­ձ­րեալ ան­ք­նին... (կրկ. տե՛ս 180ա):

2. 183ա [Գանձ ա­ւե­տեաց] -Խն­դու­թեան ձայն... (կրկ. տե՛ս 180ա):

3. 184բ Այս է հա­պի զա­հապ, որ է ոս­կի հա­պն, որ օգ­տէ գլ­խոյ եւ կէս գլ­խա­ցա­ւի... - Ազ­վա Ժ տրամ...

4. 185ա [Մեկ­նու­թիւն բա­ռից] -Հպա­տակ` հնա­զանդ... Փե­ռեկ­տել` զա­տել (24 բառ):

5. 185ա Հան­գս­տեան [ Ա­ւե­տա­րանք] -Յո­հան­նու ԽԱ, Ղու­կա­սու ՃԾԱ, Մար­կո­սի ԽԳ, Մա­թէ­ո­սի ՃԽ:

6. 185ա Մահ­մուտ­իան այս­պէս մաք­րես­ցես -Խն­ծո­րին գա­գա­թն կտ­րէ... բայց զշա­քա­րով ու­տես:

7. 185բ Լուի դեղ -Զղա­լի իւղն է...

8. 185բ [Հո­լովք ա­նուանց] - Ա­նուա­նա­կան... կո­չա­կան:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

185բ ԺԳ թա­մա­զի կէս, Ա մայ­մա­տի, կէս թա­մա­զի (վրան խա­զուած), Ա թա­մա­զի փը­սա մնաց: Փա­լան­չի ող­լու մօտ կայ ԻԲ մառ­չիլ, հա­ջի Յո­վա­նէ­սին մօ­տն կա... (ջն­ջուած) մառ­չիլ:

-Սար­գիս, Թա­մամ, Պա­պու­կն եւ Յո­վա­նէ­սին, Ա­հա­րօ­նին:

-Տի­րա­մ­օր ե­կե­ղե­ցոյ (վրան խա­զուած):

-Դա­գ­նա յե­զի­դի:

Կն­քա­դ­րոշմ` 30ա, 174բ, Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

518

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Տի­բեր­իա (Հա­լապ)ՌՁԴ -1635

ԳՐԻՉ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Դա­ւիթ քհյ:

ԹԵՐԹ` 142. չգ­րուած` 99ա-102ա, 104բ, 138բ, 139բ-42ա: ՊՐԱԿ` Ա-Թ 12(Ա 10, Դ 9, Ե 11)+Ա-Գ 12+1 4: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­դ­րոշ­մով (տար­բեր` 139-42): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,5 14: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 92ա: Բո­լոր­գիր` 103ա-27ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ կար­միր կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` զար­դա­հիւս կա­պոյտ մե­տա­քս: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2, թուղթ, սկզ­բից:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից պա­կա­սա­ւոր, տեղ-տեղ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-3ա [Քա­ղուածք զա­նա­զանք]

ա. 1ա [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք վասն հրեշ­տա­կաց] -Հարց. Զի.նչ է պատ­ճառ, որ հրեշ­տակք մե­ղան­չե­ցին...

բ. 1ա Եւ այս է Է խոր­հուրդ սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ (Հարց­մանց գիրք, հա­տոր Թ, պրակ իը) - Ա­ռա­ջին` մկր­տու­թիւն...

գ. 1ա-2բ Ի բա­նից Սար­կա­ւագ վար­դա­պե­տին ա­սա­ցեալ է ՅԱ­դա­մայ մինչ ի փո­խի­լն Ե­նով­քա ամք ՌՆ­ՁԷ (1487)... Ի թվին ՊՁԸ (1439) ե­ղեւ Ծռ­ա­զա­տիկ... եւ հայք պար­զե­րես մնա­ցին:

դ. 2բ [Վասն շնոր­հաց եւ յան­ցա­նա­ցն Ա­դա­մայ հար­ցու­մն. Հարց­մանց գիրք, հա­տոր Ե, պրակ լէ] -Հարց. Ո.ր է Է շնորհ­քն Ա­դա­մայ...

ե. 2բ [հա­նե­լուկք Ներ­սի­սի Շնոր­հալ­ւոյ] - Աղ­քատ մի է յաշ­խար­հի... 3ա Ա­դա­մա է ան­դ­րա­նիկ...

Բ. 3ա-10բ Ե­ւա­գ­րեայ Հա­րիւ­րա­ւոր­քն վե­ցե­րորդ­քն

ա. 3ա-8բ Ա­ռա­ջի­նն. Յա­ղա­գս ընդ­դէմ բա­նա­ստեղ­ծի­ցն ար­տաք­նոց (Ա-Ղ) -[Ա.] Ա­ռա­ջին բա­րոյն ոչ գոյ հա­կա­ռակ...

բ. 8բ-10բ Նո­րին եր­կ­րորդ Ճ-ն (Ա-Ղ) -[Ա.] Հա­յե­լի ի բա­րոյն ու­ժո­ցն եւ ի­մաս­տի­ցն Աս­տու­ծոյ են... ԼԵ. Միտ­քն հինգ զաւ­րու­թիւն ու­նի... հո­տն որ ան­խառ­նուա­ծն է պղ­ծու­թեան եւ քմաւ:

Գ. 10բ-98ա Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի Եզն­կե­ցո Յա­ղա­գս Վեց­հա­րիւ­րա­ցն լուծ­մունք Ե­ւա­գ­րեայ

-10բ-1բ [Բան առ Յով­հան­նէս րա­բու­նա­պետ] -Տն­տես հա­ւա­տա­րիմ եւ ի­մ­աս­տուն յա­մե­նե­ցունց Տեառ­նէն ընտ­րեալ...

ա. 11բ-30բ Ե­ւա­գ­րեայ Հա­րիւ­րա­ւոր­քն Վե­ցե­րորդք: Ա­ռա­ջին. Յա­ղա­գս ընդ­դէմ բա­նա­ստեղ­ծի­ցն ար­տաք­նոց: Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի լուծ­մունք -[Ա] ար­տա­քին ի­մաս­տա­սէր­քն ա­սա­ցին, թէ Եր­կու աս­տուածք են...

բ. 30բ-43բ Ե­ւա­գ­րեայ Եր­կ­րորդ հա­րիւրն: Նո­րին Կի­րա­կո­սի վար­դա­պե­տի վեր­լու­ծու­թիւն -Հա­յե­լի բա­րոյն ու­ժոյն եւ ի­մաս­տի­ցն Աս­տու­ծոյ են յոչ է­ից գո­յա­ցեալ ա­րա­րածք: Լուծ­մունք. աս­տուած բնու­թեամբ [բ] ա­րի է...

գ. 43բ-55բ Ե­ւա­գ­րեայ Եր­կ­րորդ (= Եր­րորդ) հա­րիւրն: Նո­րին Կի­րա­կո­սի սուրբ վար­դա­պե­տի վեր­լու­ծու­թիւնք -[Հ] այր Սուրբ այն գի­տէ զաւ­ծեալ իւր եւ Որ­դին զՀ­օր իւր: Լուծ­մունք. Որ­պէս Տէրն ա­սէ, Ոչ ոք գի­տէ զՀայր...

դ. 55բ-67բ Նո­րին Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի Վեր­լու­ծու­թիւն­քս Ե­ւա­գ­րեայ Չոր­րորդ հա­րիւ­րե­կիս - Աս­տուած տն­կեաց իւր բա­նա­ւորք եւ սնոյց զնո­սայ... Լուծ­մունք. Տուն­կն ջրով սնա­նի...

ե. 67բ-78ա Նո­րին Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի Վեր­լու­ծու­թիւ­նս Ե­ւա­գ­րեայ Հինգ­հա­րիւ­րե­կի - Ա­դամ աւ­րի­նակ է Քրիս­տո­սի... Լուծ­մունք Յո­վան­նէս Մկր­տի­չն ա­սէ. Որ ու­նի հարսն, նա է փե­սայ...

զ. 77բ-87ա Նո­րին Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի Վեր­լու­ծու­թիւ­նս սուրբ հա­ւրն Ե­ւա­գ­րեայ ԶՃ -ե­կին -Զի.նչ է գի­տու­թիւն ե­ղե­լոց, Սուրբ Գիրք մեզ ոչ պատ­մեաց... Լուծ­մունք. Մով­սէս զլի­նե­լու­թիւն աշ­խար­հիս գրեաց...

է. 87ա-97բ Նո­րին Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի Վեր­լու­ծու­թիւն­քս -Ե­ւա­գ­րեայ պա­կա­սա­ւոր­դա­ցն Վեց­հա­րիւ­րե­կա­ցն - Ար­քա­յու­թիւն եր­կ­նից է գի­տու­թիւն բար­ձր խոր­հր­դո­ցն... Լուծ­մունք. Ար­քա­յու­թիւն եր­կ­նից զհո­գե­ւոր գի­տու­թիւ­նն ա­սէ...

-97բ Յի­շա­տա­կա­րան է այս (Կի­րա­կո­սի Երզն­կաց­ւոյ) -Փա՜ռք սուրբ Եր­րոր­դու­թեան եւ մի աս­տուա­ծու­թեան, որ կա­րողն է եւ կա­մե­ցող ա­մե­նայն բա­րեաց: Արդ, նո­րին կա­րող զաւ­րու­թեամ­բն եւ բա­րե­րա­րու­թեամ­բն ես` նուաստ եւ յե­տի­ն­ըս ի վար­ժա­պե­տաց Կիւ­րա­կոս, ի յութ հա­րիւր եւ յե­րեք (1354) թվայ­կա­նիս Հա­յոց ա­րա­րաք զՎեր­լու­ծու­թիւն Հա­րիւ­րա­ւո­րաց սուրբ հա­ւրն Ե­ւա­գ­րեա` տկար գո­լով հոգ­ւով եւ մար­մ­նով եւ ա­ն­ի­մաստ եւ փոք­րա­տար մտաւք, հրա­մա­նաւ եւ ա­ղաւ­թիւք եր­կուց վար­դա­պե­տա­ցն հո­մ­ա­նու­նա­բար Յո­վան­նէս առ­ձայ­նե­լոց եւ այլ եղ­բար­ցս, ե­թէ հա­ճոյ լի­ցի ու­մեք` Աս­տու­ծոյ շնորհք եւ եր­կր­պա­գու­թիւն տուո­ղին բա­նից, եւ ե­թէ ոչ` եւ այն­պէս շնորհք, որ տա զա­ռա­ւել շնոր­հս սի­րո­ղա­ցն զնա: Բայց ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան չլի­նել մե­ղա­դիր յանդ­գ­նու­թեա­նս, վասն զի ի սի­րոյ հար­կեալ ե­կի յայս, զի սէր մո­ռա­նալ տա զտ­կա­րու­թիւն, քան­զի սի­րոյ զաւ­րու­թիւն գե­րա­զանց է, քան զբ­նու­թին, եւ զան­ձն ի մահ դնել յաւ­ժա­րե­ցու­ցա­նէ վասն սի­րե­լոյն: Յա­ղա­գս ո­րոյ կր­կին ա­ղա­չեմ ան­մե­ղա­դիր լի­նել եւ եղ­բայ­րա­բար զթե­րին ուղ­ղել, զի մի­գա­պատ եւ խա­ւա­րեալ մտօք այդ չափ կա­րա­ցաք խաւ­սել եւ ոչ կա­րա­ցաք հա­սա­նել մե­ծա­բոյս եւ կո­րա­բիբ ի­մաս­տից || (98ա) մտաց ա­նա­պա­տին, վասն ո­րոյ պա­ղա­տիմ ա­զա­տել զմեզ ի մե­ղա­դ­րա­նաց եւ ան­մո­ռաց յի­շել յա­ղօ­թս հան­դերձ ծնո­ղօք եւ վար­դայ­պե­տօք, եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ եւ յի­շե­ցե­լոյ­ցս ո­ղոր­մես­ցի, եւ որ զԱ­մէ­նն ա­սէ. ա­մէն:

Դ. ա. 102բ [Քա­ղուածք] -Ինձ այս միայն է պի­տոյ ի Տեառ­նէ, զի գի­տու­թիւն մտա­ցս հանց է յե­րե­ւե­լեա­ցս...

բ. 103ա-4ա Յա­ղա­գս Խոս­տո­վա­նու­թեան, ա­րա­րեալ սուրբ վար­դա­պե­տաց -[Մ]ե­ղայ ա­մե­նա­սուրբ Ե­րր­րոր­դու­թեան` Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ, մե­ղու­ցեալ եմ Աս­տու­ծոյ: Խոս­տո­վա­նիմ ա­ռա­ջի Աս­տու­ծոյ:

Ե. 104ա-38ա [Բանք վասն Սաղ­մո­սաց]

ա. 104ա [Գո­վա­սա­նու­թիւն Սաղ­մո­սաց] -Բանք Սաղ­մո­սիս է պա­տուա­կան, /Լցեալ հոգ­ւովն աս­տուա­ծա­կան...

բ. 105ա-22բ [Յ] ա­ռա­ջա­բա­նն Դաւ­թի Մեկ­նու­թեան, Ա­թա­նա­սի ե­պիս­կո­պո­սա­պի­տի Ա­ղէք­սան­դ­րաց­ւոյ -Զա­մե­նայն եր­գոց Սաղ­մո­սա­րա­նա­ց­ըն Դաւ­թի զնե­րու­նա­կան մի­տսն իւր գտեալ...

գ. 122բ-6բ Ե­րա­նե­լոյն Ե­պի­փա­նու ե­պիս­կո­պո­սի Կիպ­րաց­ւոյ Յա­ղա­գս եր­գոց Սաղ­մո­սա­րա­նին ա­ռա­ջա­բա­նու­թեանց ա­սա­ցեալ -Զա­մե­նայն ինչ, զոր ա­սաց հայրն մեր Ա­թա­նաս...

դ. 126բ-7ա [Յա­ղա­գս Սաղ­մո­սաց Դաւ­թի] - Այս է բա­զում բա­րեաց բա­նա­լի եւ բազ­մաց ըղ­ձա­լի... զի սա է գա­ղա­փարն գե­րու­նակ սուրբ վար­դա­պե­տին եւ մեծ սե­փես­տո­սին սուրբ ուխ­տին Հաղ­բա­տա Սար­կա­ւա­գին...

ե. 127աբ [Յա­ղա­գս մա­սանց եւ տանց Սաղ­մո­սա­րա­նին -Զ]հինգ մասն բա­ժա­նեն մա­ն­կունք Եբ­րա­յեց­ւոց զա­մե­նայն Սաղ­մո­սա­ցն գիրս...

զ. 127բ-9բ Դաւ­թի փի­լի­սո­փա­յի Յա­ղա­գս Սաղ­մո­սաց Դաւ­թի -[Ա]րդ, ա­ռեալ, ա­սէ, Սա­մուէլ զեղ­ջիւր իւ­ղոյն եւ օծ զԴա­ւիթ...

է. 129բ-36բ Ցանկ Դաւ­թա մար­գա­ր­է­ու­թեան -Վասն հա­ւա­տոց եւ գոր­ծոց եւ յան­դի­մա­նու­թեան ամ­պա­ր­ըշ­տաց: Ա. Ե­րա­նեալ է այր... [ՃԾ]. Վասն հա­սա­րա­կաց ա­ւր­հ­նու­թեան:

ը. 136բ-7ա [Մեկ­նու­թիւն] -Թե­լա­դ­րու­թիւն, այ­սին­քն խրատ եւ սահ­ման ա­մե­նայն գրոց...

թ. 137ա-8ա [Նա­խեր­գան յի­շա­տա­կա­րա­նի գրոց Սաղ­մո­սա­րա­նի] - Աս­տուա­ծա­տուն­կս այս, հոգ­իա­բող­բոջ բու­րաս­տա­նս, յոգ­նա­պ­տուղ... ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

98ա Զնոյ­նս եւ ես ար­տա­սուաւք գո­չեմ եւ ա­սեմ. Փա՜ռք քեզ... Արդ, եղ­բարք, ցան­կա­ցող ե­ղէ այսմ աս­տուա­ծա­ին տա­ռիս Դա­ւիթ բա­նա­սի­րի, որ յա­նուամ­բս եւ գոր­ծովք` ոչ, զի իմ ան­տե­ղեակ գո­լով գր­չու­թեան ար­հես­տի, այլ ըստ փա­փա­քա­նաց սր­տիս եւ յի­շա­տա­կի հոգ­ւոյ ի­մոյ եւ ծնո­ղաց ի­մոց գրե­ցի զսա ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌՁԴ(1635), ի գա­ւա­ռիս ի Տի­բեր­իա, որ Հա­լապ վե­րա­ձայ­նի, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին եւ Սուրբ Քա­ռա­սունք ե­կե­ղե­ցեա­ցն: Արդ, ե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որք կար­դայք կամ օ­րի­նա­կէք, յի­շե­ցէք զմեզ յա­ղօ­թս ձեր: Եւ զոր հայ­ցե­մս, չէ ինչ ծա­նր, այլ զձեռս ի վեր համ­բառ­նալ եւ զա­չս ի վեր|| (98բ) ու­նել, զշր­թու­նս շար­ժել եւ բե­րա­նով ա­սել, թէ Քրիս­տոս Աս­տուած, քո սուրբ ծն­օ­ղին բա­րե­խօ­սու­թեամբ ջն­ջեա զձե­ռա­գիր յան­ցա­նաց զտէր Դա­ւիթ քո մե­ղա­ւոր ծա­ռաի եւ զծ­նո­ղա­ցն իւր եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­կա­ից իւ­րոց: Եւ որ ա­ռա­տն է ի տուրս պար­գե­ւաց, մեզ եւ ձեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

 

142բ (ԺԸ դ., նօ­տ­րա­ն­ման շղա­գիր) Ղա­զարն` Բ ղռուշ, տէր Քաս­բարն` Ա ղռուշ, տէր Պե­տ­րոսն` Բ կէս, Փա­նոսն` Ա ղռուշ, Քաս­բար` Ա ղռուշ, տէր Սի­մէ­ոն, Պե­տ­րոս` Բ ղռուշ, Մար­տի­րոս, իւր կի­նն` Բ ղռուշ, Ֆաթ­հա­լան` Բ ղռուշ, Աբ­րա­հա­մէ` Բ ղռուշ, Սա­հակ` || (139ա) Ա ղռուշ, Քաս­բարն, իւր ըն­կերն` Բ ղռուշ, Ա­սա­տուրն, իւր մայրն` Բ ղռուշ, Դա­նէ­լն, իւր կի­նն` Բ ղռուշ, տէր Գրի­գորն` Ա ղռուշ, Գրի­գորն, իւր կի­նն` Բ ղռուշ, Հա­պի­պն եւ իւր եղ­բ­օր կի­նն` Բ ղռուշ, կին մի Գ ռուպ || (142բ), Յա­կո­բն, իւր կի­նն` Բ ղռուշ, Չօ­փուռ` Դ ղռուշ, Ղրմզ` Ա ղռուշ, Զրա­իֆ` Ա ղռուշ, Ղա­զարն, իւր կի­նն` Բ ղռուշ, Մար­գարն` Բ ղռուշ, Այ­րուխ­սի` Ա ղռուշ, Ղա­զար` Ա ղռուշ, Տի­մր­դ­րի` (ծած­կո­նած) || (139ա) Շա­մս` Ա ղռուշ, Խա­նում` Գ ը­ռուպ, Ա­րա­ֆէ Ա ղռուշ, Մհէ­ը­տին` Ա ղռուշ, || (142բ), Աս­տուա­ծա­տուրն, Պա­ռա­պն` Գ ղռուշ, Պաղ­տա­սար` Բ կէս, Զէ­թուն­ցի Մի­լի­տոն` Ա ղռուշ, Ան­տր­իաս` Բ ղռուշ, Սի­մոն` Գ ը­ռուպ, տէր Պե­տ­րոսն, իւր մայրն` Բ ղռուշ, Մա­կար` Ա ղռուշ, Ա­ւե­տիք` Ա ղռուշ, ||/ե­նէ`...(ծած­կուած) ||(139ա), Մկր­տիչ Բ ղռուշ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1բ, 98բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

519

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 127. չգ­րուած` 80բ, 103բ, 109բ-10ա, 126ա: ՊՐԱԿ` 12 12 (Ա 10, Գ 8, Դ, Ը-Թ 11, ԺԲ 4): ՆԻՒԹ` թուղթ, խարս­խա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20,5 14,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (3-4 ձեռ­քով: Նմուշ` 53ա): ՏՈՂ` 16-29 (խառն): ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն ան­զարդ կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ձե­ռա­գ­րի թղ­թից: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, կա­պոյտ թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ձե­թի եւ թա­նա­քի բծեր, կա­շին քեր­ծուած, եզ­րերն ու թի­կուն­քը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-2ա [Բանք զա­նա­զանք]

1. 1ա [Հայ­րէն] -Ի վայ­րի հա­ւուկ մի է բռ­նած ու բե­րած, /Զին­քն ի նեղ զն­դան դրած...

2. 2ա [Պատ­մու­թիւն խո­զին] - Արդ, խոզն է դեղ ա­մե[ն] ցա­ւի, /Ին­քն ի բա­զում իր պի­տա­նի...

3. 30բ Ե­թէ կա­մի­ցես գի­տել զախ­թարս մար­դոյն -Կա՛լ զա­նուն մար­դոյն... որն յա­ռաջ մե­ռա­նի ||... (շար. թա­փուած)

Բ. 2բ-73ա [ Ա­ռակք]

1. 2բ-24ա Գիրք ա­ռա­կաց, ա­սա­ցեալ սուրբ վար­դա­պե­տին Վար­դա­նայ ի պէ­տս հո­գոյ եւ մար­մ­նոյ, զոր ժո­ղո­վեալ գրե­ցի մե­ղա­ւորս Ներ­սէս ե­պիս­կո­պո­սի, Աս­տուած բա­րով վա­յել տա­ցէ

- Ա­մե­նայն աս­տուա­ծե­ղէն գիրք ա­ռա­կաւ եւ աւ­րի­նա­կաւ ցու­ցա­նեն մեզ զբա­րին եւ զչարն...

ա. 2բ Ա. Ի­մաս­տա­սէր ո­մն սահ­մա­նեաց, եւ ա­ռեալ ցա­նէ­ին... բ. 2բ Բ. Ի­մաս­տա­սէր ո­մն աղ­քատ ու­նէր ծոյլ որ­դիս... գ. 2բ Գ. ա­սաց ի­մաս­տա­սէր ո­մն, թէ Որ ու­նի ի­մ­աս­տու­թիւն եւ խելք...դ. 2բ-3ա Դ. Ա­սի յա­ռա­կաց. Այր մի ե­հատ սրով զլե­զու որ­թոյ դրա­ցոյ իւ­րոյ... ե. 3ա Ե. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Այր մի զգա[յ]լն բռ­նել էր եւ զոտ­ներն կա­պել էր... զ. 3ա Զ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Աղ­ւեսն գտեալ թուխտ մի... է. 3աբ Է. ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Գայլ մի ե­ղեալ ի վե­րայ լե­րին մի... ը. 3բ Ը. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Գայ­լն յայ­ն­ժամ ան­կա­նի ի գե­հն... թ. 3բ Թ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Այր մի զէշ իւր կո­րու­սեալ էր... ժ. 3բ-4ա Ժ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Այր ո­մն ու­նէր Ժ այծ... ժա. 4ա-5բ ԺԱ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Այր մի սո­վո­րեալ որ­քան ապ­րե­ցաւ, յա­մե­նայն ա­ւուր հաց մի տա­նէր, ի ծովն ձգէր... ժբ. 5բ-6բ ԺԲ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Բաղ­դատ քա­ղա­քն հիւս մի... ժգ. 6բ ԺԳ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Այծ մի ի վե­րայ բար­ձր պա­տին կայր... ժդ. 6բ-7ա ԺԴ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Թա­գա­ւոր մի կայր, որ ու­նէր սի­րե­լի աւձ մի... ժե. 7աբ ԺԵ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Կին մար­դուն Գ ե­րե­սի ջուր կայ... ժզ. 7բ-8ա ԺԶ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Այր մի յա­մէն տա­րի Ճ մոնթ հաց վաս­տա­կէր... ժէ. 8աբ ԺԷ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Աղ­քատ ե­րէց մի գնաց մաւտ մսա­գոր­ծն... ժը. 8բ-9ա ԺԸ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Արք եր­կու ըն­կեր[ա]ցեալ մի­մեանց եւ աղ­քա­տա­կեր­պի շուրջ գա[յ]ին... ժթ. 9աբ ԺԹ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Այր մի խիստ պար­տա­կան էր... ի. 9բ-10բ Ի. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Բ արք մի­մեանց յոյժ բա­րե­կամք գնա­ցեալ ի ճա­նա­պար­հոր­դու­թիւն... իա. 10բ ԻԱ. Ա­սի ա­ռա­կաց, թէ Այր միայ­նա­կեաց մի տեառն Յի­սու­սի ուխտ ե­դիր, որ տա­րի մի սա­տա­նա­յի ի պահք կե­նար... խոս­տո­վան ե­ղեւ զու­րա­ցու­թիւն||... (շար. թա­փուած): իբ. 11ա-2ա [ԻԴ. -...] որ տխ­մար դա­տաս­տան չառ­նես եւ ծա­ղր լի­նիս ի նո­ցա­նէ... իգ. 12աբ ԻԵ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Այր մի գնաց առ դա­տա­ւորն քա­ղա­քին... իդ. 12բ-3բ ԻԶ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ թա­գա­ւոր մի կա­մե­ցաւ աշ­տա­րակ շի­նել... իե. 13բ-4ա ԻԷ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Գեհ մի ոչ­խար ա­րա­ծէր ի դաշտ մի... իզ. 14ա ԻԸ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Աք­լա­ւրք եր­կու կռ­ւէ­ին... իէ. 14աբ ԻԹ. Ա­սի յա­ռա­կաց. Ա­հայ եր­թա­յին եր­կու սին­դիկ­նոս... իը. 14բ-5ա Լ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Է­րէց մի ա­սո­րի... (չիք` ԼԱ): իթ 15աբ ԼԲ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ կա­տուն էած փի­լոն... լ. 15բ ԼԳ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Թա­գա­ւոր մի նս­տեալ էր յե­զր գե­տոյն... լա. 15բ-6ա ԼԴ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Թա­գա­ւոր մի ա­րար հար­սա­նիս... լբ. 16աբ ԼԵ. Ա­սի յա­ռա­կաց. Ա­ռիւ­ծն ծե­րա­ցեալ էր... լգ. 16բ-7ա ԼԶ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­պուզ­նէն ա­րար թա­գա­ւո­րու­թիւն... լդ. 17աբ ԼԷ. Ա­սի յա­ռա­կաց. Էր միա­կեց մի բնա­կեալ ի սահ­մա­նս շէն գեղ­ջի մի... լե. 17բ-8ա ԼԸ. Ա­սի յա­ռա­կաց. Էր միա­կեց մի, ա­րար շնու­թիւն Գ տա­րի... լզ. 18աբ ԼԹ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Յան­մար­դա­բ­նակ վայ[ր]ի կայր բար­ձր լեառն... լէ. 18բ Խ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­ղւ­սեն ու գա[յ]լն ըն­կերք ե­ղան... լը. 18բ-9ա ԽԱ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Աք­լաւ­լն աւ­թեր էր ի բար­ձր ծա­ռի մի... լթ. 19ա ԽԲ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ժո­ղո­վե­ցան Լ նա­պաս­տակ ու գան­գաշ ա­րա­րին... խ. 19բ-20ա ԽԳ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Շի­նա­կան մարդ մի էառ զլուծ­քն... խա. 20ա ԽԴ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ար­ծիւն ու կա­քաւն խիստ չար[ա]կ[ա]մա­ցան... խբ. 20աբ ԽԵ. ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­ռիւ­ծն հի­ւան­դա­ցաւ... խգ. 20բ-1ա ԽԶ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­ռիւ­ծն էառ իւրն սպա­սա­ւոր զաղ­ւեսն... խդ. 21աբ ԽԷ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Աղ­ւեսն ի գե­տն ան­կաւ... խե. 21բ-2ա ԽԸ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­ղւ­սեն ա­ռեալ զչի­տն... խզ. 22աբ ԽԹ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Էր միա­կեց մի, որ առ­նէր շնու­թիւն բա­զում ժա­մա­նա­կս... խէ. 22բ Ծ. Ա­սի յա­ռա­կաց. Ա­ռիւ­ծն եւ գայ­լն եւ աղ­ւեսն եր­դ­ւան մէկ մէ­կի եւ ե­ղան եղ­բարք... խը. 22բ ԾԱ. Ա­սի յա­ռա­կաց. Հո­ղա­գործ ո­մն իշ­խան ցա­նեաց առ գե­տովն բա­կ­լայ... գնաց տե­սա­նել զա­կա­նատ||... (շար. թա­փուած): խթ. 23ա [ԾԵ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­գ­ռաւ մի պա­նիր ու­նէր...] եկ ա­կան­ջին, որ լսէ բա­րի բար­բառ քո... ծ. 23աբ ԾԶ. Ա­սի յա­ռա­կաց. Ուղտ մի եւ գայլ մի եւ աղ­ւես մի գնա­ցին ի մէկ ճա­նա­պարհ... ծա. 23բ-4ա ԾԷ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­ռիւծ մի զաւ­րա­ւոր եւ հզա­ւր նս­տեալ յան­ցս ճա­նա­պար­հին... եւ չարն սա­տա­նայ, որ հա­լա­ծէ զմար­դն:

2. 24ա-30բ Ա­ռակ Ո­լոմ­պի­տա­կան է

ա. 24ա Ա. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ստ­ընդ­իայ մա­նուկ վասն զի լայր... բ. 24աբ Բ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Կր­իայ զձի ի հան­դէս ըն­թա­ցից կո­չէր... գ. 24բ Գ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ընդ կու­սի գե­ղեց­կու­թեան ա­ռիւ­ծն զար­մա­ցեալ... դ. 24բ Դ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Տռ­փա­ցաւ առ աղջ­կա­նն ա­քիս... ե. 24բ Ե. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­ռիւ­ծն ի ծե­րու­թեան հա­սեալ... զ. 25ա Զ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Մայրն զեղ­ջե­րուն ա­սէ. Մե­ծու­թեամբ յաղթ ես, քան զշուն... է. 25ա Է. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Քա­րոզ ի հա­ւս հա­սա­նէր յՈր­մ­ըզ­դայ... ը. 25ա Ը. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­գ­ռաւ զիւր բնու­թիւն պար­տա­ւոր էր... թ. 25բ Թ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Էշ էր եւ ա­ռիւծ թուէր... ժ. 25բ Ժ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Գորտ մի մե­ծա­ձայն... ժա. 25բ ԺԱ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Գայլ­քն առ ոչ­խարսն հրեշ­տակ ա­ռա­քեալ... ժբ. 25բ ԺԲ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Զուա­րակք ե­րեք ի միա­սին ա­րա­ծէ­ին... ժգ. 26ա ԺԳ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Կա­պիք մեծ ի­մն խոր­հես­ցան... ժդ. 26ա ԺԴ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Սի­րայ­մարգ սի­գ­այ­սէր է... ժե. 26աբ ԺԵ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ճայ ե­կեալ առ սա­գն... ժզ. 26բ ԺԶ. Ա­սի ա­ռա­կաց, թէ Հաւ ըն­դա­նի բռ­նէք լի­նէր... ժէ. 26բ ԺԷ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­ռիւ­ծու բե­կեալ ոտ­քն` տր­տն­ջէր... ժը. 26բ-7ա ԺԸ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Թռ­չուն­քն գնա­ցի[ն] հիւր տատ­րա­կին... ժթ. 27ա ԺԹ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­գ­ռաւն կա­մե­ցաւ պա­տա­րագ մա­տու­ցա­նել... ի. 27ա Ի. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Բուն հրեշ­տակ ա­ռա­քեաց առ արծ­ւի... իա. 27աբ ԻԱ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Զարծ­ւի ա­ղա­չել սկ­սան թռ­չուն­քն... իբ. 27բ-8ա ԻԲ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Հրա­ման ե­ղեւ ի թա­գա­ւո­րէն կեն­դա­նեաց ցա­մա­քի... իգ. 28ա ԻԳ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Սա­րե­կն ետ զոր­դին իւր յու­սու­մն քա­հա­նա­յու­թեան... իդ. 28ա ԻԴ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Տաւ­նի Զատ­կին ե­կին թռ­չուն­քն... իե. 28բ ԻԵ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Աղ­ւեսն գնայր ընդ ճա­նա­պարհ... իզ. 28բ ԻԶ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Հար­ցին ցնա­պաս­տակ, թէ Ըն­դէ.ր այդ­քան զան­գի­տես... իէ. 28բ ԻԷ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ձկ­նա­քաղն ի մե­ծի պա­սէ­քին ու­տէր ձու­կն... իը. 28բ-9ա ԻԸ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Գայ­լոյ ծե­րա­ցեալ գնաց առ հաւ­տս... իթ. 29ա ԻԹ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ե­գիտ աղ­ւեսն զգ­այ­լն կու­րա­ցեալ... լ. 29աբ Լ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­ռիւ­ծն եւ գայ­լն եւ ար­ջն ի միա­սին ցան­կա­ցեալ, ա­սեն. Ըն­կերք լի­նիմք... լա. 29բ ԼԱ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Հո­բալ զբոյն տատ­րա­կի գտեալ... լբ. 29բ-30ա ԼԲ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ար­ջուն հար­սա­նիս էր... լգ. 30ա ԼԳ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Ա­քա­ղաղն բա­զում ա­ղա­ղա­կեաց... լդ. 30աբ ԼԴ. Ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Թա­գա­ւոր ո­մն շի­նեաց կուռս... յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: (30բ տե՛ս Ա, ¢ 3):

3. 31ա-73ա [ Ա­ռակք բա­րո­յա­կանք, ա­ռաս­պե­լա­կանք եւ ստեղ­ծա­կանք]

ա. 31ա Ի լի­նել որ­թոյն որ­դե­կո­տոր ի գար­նա­նա­յին ժա­մա­նա­կի... բ. 31աբ [Պ] ա­հե­լով ո­խս ընդ որ­թոյ մո­րե­նի... գ. 31բ [Ն]ռնե­նի եւ թզե­նի առ մի­մեա­նս սէր ու­նել կա­մե­ցան... դ. 31բ-2ա [Ն] ա­խանձ առ մի­մեա­նս կա­լան խն­ձո­րի եւ տան­ձի... ե. 32ա [Հ] ար­ցաւ ընդ թզե­նի, թէ Զիա.րդ է, զի բա­զում ոս­տս առ եր­կ­րաւ տա­րա­ծա­նես... զ. 32աբ [Զ]նմա­նու­թիւն առ մի­մեա­նս կա­մե­ցան առ­նել թթե­նի եւ ձի­թե­նի... է. 32բ [Յ] ան­փոր­ձից ոք ի տն­կոց հար­ցա­նէ զնռ­նե­նի... ը. 32բ [Ի] միա­սին սա­լոր եւ դա­մոն եւ ծի­րան, ա­զոխ թ նմանք նո­ցին յան­մ­տաց ամ­բաս­տա­նե­ցան... թ. 32բ-3ա [Յ] ա­տե­նի է եր­բե­մն, յան­դի­մա­նել սկ­ը­սաւ դեղ­ձի զս­եր­կե­ւիլ... ժ. 33աբ [Բ] ամ­բա­սել սկ­սան միայն­գա­մայն տունկք ի մա­սին զըն­կու­զի... ժա. 33բ [Յ] ան­մ­տից ոք ե­հատ զու­նա­պի...

ժբ. 33բ-4ա [Մ]երձ առ սօ­սի ա­ռո­գա­նէ­ին եր­կ­րա­գործք զբամ­բա­կե­նիսն... (31ա-3բ այլ ձեռ­քով լրա­ցուած): ժգ. 34ա ԺԹ. Տր­տունջ ե­ղեւ տն­գոց ա­մե­նե­ցուն զթա­գա­ւո­րէն... ժդ. 34աբ Ի Հան­ճա­րե­ղս զմեզ լի­նել կա­մի ա­ռա­կս... (բա­րո­յա­խօ­սա­կա­նը` հա­մա­րա­կա­լուած): ժե. 34բ-5ա ԻԱ. Եր­թեալ ո­մն կա­րաւտ ի ձմե­րա­նի ի դրախտ... ժզ. 35աբ ԻԲ. Խո­հեմ ոք ե­հարց զծառս... ժէ. 35բ ԻԳ. Նշե­նիք` դառն եւ քաղ­ցր, եղ­բարք գո­լով... ժը. 35բ-6ա ԻԴ. Մե­ծա­բա­նեալ սնայ­փառ էր կաղ­նի... ժթ. 36աբ ԻԵ. Բո­ղոք առ մի­մեա­նս կա­լան ցա­րա­սի եւ հա­ւա­մր­գի... ի. 36բ-7ա ԻԵ. Տե­սեալ ա­պայ այ­նու­հե­տեւ բու­սոց... իա. 37աբ ԻԶ. Ու­սա­նել ո­մանք ի բու­սոց կա­մե­ցան... իբ. 37բ-8ա ԻԷ. Ըստ գար­նա­նա­յին յե­ղա­նա­կի ե­րա­նէ­ին ո­մանք զմա­նու­շակ... իգ. 38ա ԻԸ. [...]ե­նա զան­ձն սր­բայ­զան ա­սէր լի­նել եւ ամ­բար­հա­ւաճ էր ի բնա­ւից... իդ. 38աբ ԻԹ. Ե­ղեւ գժ­տու­թիւն ի մէ­ջն լեռ­նա­կա­նաց եւ դաշ­տա­կա­նա­ցն... իե. 38բ-9ա Լ. Ա­ղա­ղա­կէր եր­բե­մն խն­կուզ­կու­զիկ... իզ. 39ա ԼԱ. Ե­ղեւ հար­սա­նիս ա­րե­գա­կան... իէ. 39աբ ԼԲ. Հըն­դա­ծա­ղիկ եւ կո­ր­ըն­կան եւ խո­լորձ... իը. 39բ ԼԳ. Խո­կա­ցեալ բու­սոց, թէ Ո. ար­դեաւք յա­ռա­ջա­պահ մեզ կա­ց­ցէ... իթ. 39բ ԼԴ. Նա­խա­տե­ցաւ ե­ղե­գան ծա­ղիկ... լ. 39բ-40ա ԼԵ. Ախ­տիւք փա­ռա­սի­րու­թեան զան­ձի­նս պատ­րաս­տէ­ին սեր­մանք... լա. 40ա ԼԶ. Իբ­րեւ ծա­նեաւ գա­րի... լբ. 40աբ ԼԷ. Սոյն կրեաց եւ կո­րեակ... լգ. 40բ ԼԸ. Հա­ճար եւ մնեւ ի միա­սին ու­րախ լի­նէ­ին... լդ. 40բ ԼԹ. Մար­մ­նոյ մե­ծու­թեամբ բա­կ­լա... լե. 40բ-1ա Խ. Ան­կաւ ի պա­տա­ռէ կե­րո­ղի հատ սիս­ռան... լզ. 41ա ԽԱ. Ի չա­փո­ղէ զեր­ծեալ ի ձե­ռա­նէ ո­ռեռն... լէ. 41ա ԽԲ. Միա­տե­սակ գո­լով ոս­պն... լը. 41ա ԽԳ. Ան­հան­դուր­ժե­լի ե­ղեալ յայ­նմ յան­դի­մա­նու­թեան, եւ զնո­րայն ա­ռա­կել կա­մե­ցաւ լով­իաս... լթ. 41աբ ԽԴ. Բազ­մեալ կայր մա­նի­շակ... (չիք ԽԵ): խ. 41բ ԽԶ. Ի սեր­ման­ցէ եւ ա­նուա­նեա­լն ար­ջ­նա­դեղ... խա. 41բ-2ա ԽԷ. Սա­միթ եւ չա­ման եւ գինձ... խբ. 42ա ԽԸ. Լուեալ ո­մն ի Գալ­իա­նո­սէ, զի զխ­աշ­խաժն... խգ. 42աբ ԽԹ. Կար­գե­ցաւ հրա­մա­նա­տար ի թա­գա­ւո­րէն բու­սոց ճա­կ­ըն­դեղ... խդ. 42բ Ծ. Դար­մա­նե­ցաւ ոմ­քն ի թաղ­թէ... խե. 42բ-3ա ԾԱ. Բժիշկ ո­մն բնա­խաւ­սէր ստու­գա­բա­նե­լով... խզ. 43ա ԾԲ. Զխս­տոր Գալ­իա­նոս թիւ­րա­կէ կո­չէր... խէ. 43ա ԾԳ. Ե­փեալ հո­ղա­գոր­ծի զպար­տի­ե­լի իւ­րո զսոխ... խը. 43ա ԾԴ. Ի հրա­պա­րա­կս ճո­խա­ցան ի միա­սին սոխ եւ սխ­տոր... խթ. 43աբ ԾԵ. Հար­ցաւ ստէպ­ղին ի շող­գա­մէ... ծ. 43բ ԾԶ. Հա­սեալ սոխ եւ քաղ­ց­րա­ցեալ... ծա. 43բ ԾԷ. Մտեալ ո­մն ի պար­տէզ կա­մե­ցաւ հա­տա­նել զձ­մե­րու­կն... ծբ. 44ա ԾԸ. Վա­րունկ կո­չե­ցեալ հա­յե­րէն պար­տի­զի պտուղ... ծգ. 44ա ԾԹ. Ե­տես ոք ան­փորձ ի վա­ճա­ռի զշա­մա­մն... ծդ. 44աբ Կ. Բժշ­կու­թիւն զին­քն կա­ղամբ քա­րո­զէր... ծե. 44բ ԿԱ. Ի լե­րանց իւ­րա­քան­չիւր ոք զին­քն գի­տէր գլուխ այ­լոց... ծզ. 44բ-5ա ԿԲ. Նման այս­միկ եւ գետք իւ­րա­քան­չիւր զին­քն կար­ծէր լի­նել ա­ռա­ջին այ­լոց... Առ­ցուք եւ նշա­նա­կս կեն­դա­նեաց: ծէ. 45ա ԿԳ. Խն­դ­րե­ցին ա­մե­նայն ազգ կեն­դան[ե]աց ջրայ­նոց եւ ցա­մա­քայ­նոց ին­քեանց թա­գա­ւոր... ծը. 45բ ԿԴ. Հետ կար­գեալ զիշ­խա­նս, որ ի ջուրս... ծթ. 45բ ԿԵ. Ե­կեալ ազգ ձկանց ա­ռա­ջի թա­գա­ւո­րին... կ. 46ա ԿԶ. Դար­ձեալ ե­ւս զայս պա­հան­ջեն, ե­թէ յա­մե­նայ­նի բա­րէ­միտ գո­լով... կա. 46ա ԿԷ. Հան­դի­սա­ցեալ կրեայք կա­մե­ցան ե­լա­նել ի Կրե­տէ Յու­նաց... կբ. 46աբ ԿԸ. Խոր­հուրդ ա­րա­րեալ գոր­տունք... կգ. 46բ ԿԹ. Հուր վա­ռեալ որ­սոր­դաց ե­տես ե­պե­նէսն... կդ. 46բ Հ. [Զ]ո­մն ա­ռեալ զխ­ըն­ջիւն, ա­սէ, Ա­րի ե՛կ ար­տա­քս... կե. 46բ-7ա ՀԱ. Զմեռ­նէսն զո­մն ի խե­ցէ­մոր­թից... կզ. 47ա ՀԲ. Ո­մն ի ջրայ­նոց ու­տել զգոր­տու­նս... կէ. 47աբ ՀԳ. Մե­ղա­դ­րե­ցան ձկունք ի թա­գա­ւո­րէն իւ­րոց... կը. 47բ ՀԴ. Հա­յե­ցեալ բե­հովթ յիւ­րա­քան­չիւր յազ­գս... կթ. 47բ ՀԵ. Զուա­րա­կս յո­գո­րեա­լն զեղ­ջիւրսն... հ. 47բ-8ա ՀԶ. Փա­խու­ցեալ եր­բե­մն ի լծոյ հեր­կանց եզն... հա. 48ա ՀԷ. Բազ­մու­թիւն ան­դէ­ոց ժո­ղո­վեալք ի ներ­քոյ... հբ. 48աբ ՀԸ. Ե­ղեւ եր­բե­մն ան­դէ­ոց, թէ վասն ծն­ըն­դոց... հգ. 48բ ՀԹ. Հոյ ե­հար եղ­ջ­րաւք գլ­խոյ ծառ բա­զում... հդ. 48բ Ձ. Հաւտ եր­թեա­լն իւ­րոց` շար­ժէ­ին դմակ նո­ցա... հե. 48բ ՁԱ. Նո­խազ ա­ռեալ յայ­ծից... հզ. 48բ-9ա ՁԲ. Ա­նա­սուն կեն­դա­նեաց ե­կեալ ա­սեն ա­ռիւ­ծուն... հէ. 49ա ՁԳ. Բե­կեալ ա­ռիւ­ծու ոտք... հը. 49աբ ՁԴ. Ա­ռիւ­ծն եւ արջ եւ գայլ ի միա­սին. Ըն­դէ.ր լի­նիմք հ[ու]մա­կերք... հթ. 49բ ՁԵ. Ար­ջու ցա­ւե­ցին ո­րո­վայ­նն... հժ. 49բ-50ա ՁԶ. Ե­գիտ աղ­ւեսն զգայլ կու­րա­ցեալ... ձա. 50ա ՁԷ. Գայ­լու ծե­րա­ցեալ գնաց առ հաւ­տս... ձբ. 50աբ ՁԸ. Շանց ա­ռա­ջի ե­կեալ թա­գա­ւո­րին իւ­րոց... ձգ. 50բ Ղ. Մկունք հա­ման­գա­մայն պատ­գամ ա­ռա­քեն... ձդ. 50բ ՂԱ. Ըն­ծու զհետ վա­զեալ որ­սու... ձե. 51ա ՂԱ. [Գ]ող զբո­րէն ըմ­բռ­նեաց ա­ռիւ­ծն... ձզ. 51ա ՂԲ. Զճա­գար է­հարց աղ­ւես... ձէ. 51ա ՂԳ. Հար­ցաւ նա­պաս­տակ, թէ ըն­դէ.ր այդ­քան զան­գի­տող ես... ձը. 51աբ ՂԴ. Մե­ղա­դիր ե­ղեն ո­մանք կղ­բո... ձթ. 51բ ՂԵ. Ե­գիտ ա­ղուես գիր ինչ... ղ. 51բ ՂԶ. Ե­տես կա­պիկ զմա­լում... ղա. 51բ-2բ ՂԷ. Թա­գա­ւոր ո­մն ե­տես տե­սիլ... ղբ. 52բ-3ա ՂԸ. Փիղ ետ զոր­դին իւր ցՊ­ղա­տոն... ղգ. 53ա ՂԹ. Զուղտ է­հար դար­մա­նիչ իւր... ղդ. 53աբ Ճ. Խոզ եր­թեալ առ Քաղդ­էա­ցիս յու­սու­մն... ղե. 53բ ՃԱ. Եր­թեալ էշ կրաւ­նա­ւո­րիլ... ղզ. 53բ ՃԲ. Նա­խա­տէ­ին զջո­րի ինչ որ­դի լի­նել... ղէ. 53բ-4ա ՃԳ. Խրոխ­տա­ցեալ ձի... ղը. 54ա ՃԴ. Գո­մէշ կա­մե­ցաւ ու­սա­նիլ եր­կ­րայ­չափ... ղթ. 54ա ՃԵ. Կա­մե­ցաւ գո­մեշ զդար­մա­նիչ իւր հար­կա­նել... ճ. 54աբ ՃԶ. Պա­տ­ե­րազ­մեալ վի­շապ ընդ եղ­ջիւ­րու... ճա. 54բ ՃԷ. Գայլ սպա­սէր այ­ծե­ման... ճբ. 54բ-5ա ՃԸ. [Թ]ո­բեկ թան­խան­ձէր զոզ­նի... ճգ. 55ա ՃԹ. Ո­վազ զհետ վա­զեալ որ­սու... ճդ. 55աբ ՃԺ. Հրա­ման ա­ռեալ ի թա­գա­ւո­րէ կեն­դա­նեաց... ճե. 55բ ՃԺԱ. Առ­ջունք առ հա­սա­րակ զա­ղա­ղակ բար­ձին... ճզ. 55բ-6ա ՃԺԲ. Ձագ ան­գե­ղաց ա­սեն զծ­նաւ­ղս... ճէ. 56ա ՃԺԳ. Բա­զէ զհետ մտեալ ա­ղաւ­նոյ... ճը. 56ա ՃԺԴ. Վա­րու­ժա­նին տե­սեալ բա­զում որ­դի զլոր... ճթ. 56բ ՃԺԵ. Ի ձե­ռաց շա­հե­նի յոր­սա­լն... ՃԺ. 56բ ՃԺԶ. Ցին նա զձա­գս տե­սեալ զհա­ւու... ճժա 56բ-7ա ՃԺԷ. Զջայ­լա­մն տե­սեալ ջիդ... ճժբ. 57ա ՃԺԸ. Ի տաւ­նի սր­բոյ Զատ­կին ե­կին թռ­չունք... ճժգ. 57աբ ՃԺԹ. Ե­րամ ճն­ճղ­կու եր­թեալ առ ե­րագ... ճժդ. 57բ ՃԻ. Բու հրեշ­տակ ա­ռա­քեաց առ ար­ծիւ... ՃԺԵ. 57բ-8ա ՃԻԱ Զար­ծիլ(= ւ) ա­ղա­չել սկ­սան թռ­չունք... ճժզ. 58ա ՃԻԲ. Հաւ ըն­դա­նի ըմ­բ­ըռ­նեալ ստա­ցո­ղին... ՃԺԷ. 58աբ ՃԻԳ. Զձա­գս ա­ղաւ­նեաց բա­զում ան­գամ ա­ռեալ... ՃԺԸ. 58բ ՃԻԴ. Եր­թեալք ո­մանց ի թռ­չ­նոց հիւր տատ­րա­կի... ճժթ. 58բ-9ա ՃԻԵ. Ա­քա­ղաղ բա­զում ան­գամ ա­ղա­ղա­կեաց...

ճի. 59ա ՃԻԶ. Պա­տա­րագ զե­ն­ման մա­տու­ցա­նել ա­գ­ռաւ կա­մե­ցաւ... ճիա 59աբ ՃԻԷ. Ազգ ճն­ճ­ղաց հրա­պա­րակ եդ ի խոր­հիլ... ճիբ. 59բ ՃԻԸ. Մե­ռաւ որ­դի ա­գ­ռա­ւու... ճիգ. 59բ-60ա ՃԻԹ. Սո­վո­րու­թեամբ ան­ձեղ յան­տառս միշտ ա­ղա­ղա­կէ... ճիդ. 60ա ՃԼ. Սա­րիկ ետ որ­դի իւր յու­սու­մն... ճիե. 60աբ ՃԼԱ. Հրա­ւի­րի ի հար­սա­նիս արջ ա­գ­ռա­ւի... ճիզ. 60բ-1ա ՃԼԲ. Գայ[լ]ի ե­կեալ առ սագ... ճիէ. 61ա ՃԼԳ. Սի­րա­մարգ զգե­ղեց­կու­թիւն իւր ա­մե­նե­ցուն յայ­տ­նեալ... ճիը. 61աբ ՃԼԴ. Զե­րա­մս տե­սեալ որ­սորդ... ճիթ. 61բ ՃԼԵ. [Կ]կվի նե­ղեալ յափ­րոր­դի­դա­կա­նէն... ճլ. 61բ-2ա ՃԼԶ. Ծի­ծառն ա­րա­րեալ իւր բնա­կու­թիւն... ճլա 62աբ ՃԼԷ. Խու­բալ զբոյն տատ­րա­կի քա­կեաց... ճլբ. 62բ ՃԼԸ. [՜]րթ­տո­ղին ի գնա­լն իւ­րեանց եւ զմի­մեա­նս յա­ռաջ ա­ծեն... ճլգ. 62բ ՃԼԹ. [Բ]վի­ճակ ա­ղա­ղա­կէ` Կա.ս... ճլդ. 62բ [Ա]րա­ւր եւ կի­ւիւ ի կղ­զիս հա­նեն զձա­գս... ճլե. 62բ-3ա ՃԽ. Ձկ­նա­քաղ ի մեծ պա­սե­քի ու­նէր ձու­կն... ճլզ. 63ա ՃԽԱ. [Ց] ար­սա­րակ թռ­չուն ի տուէ պա­րա­րի... ճլէ. 63ա [Ս]ո­խակ եւ ցախ­սա­րիկ... եր­գա­բա­նիչք... ճլը. 63ա ՃԽԲ [Ճ] պո­ռայն քան եր­գէ, զի յաւ­դոյ յղա­նա... ճլթ. 63ա [Ե]րկու են բանք թռ­չ­նոց. ո­մն ա­սել, եւ ո­մն եր­գել... ճխ. 63աբ ՃԽԳ[՜]իա­կն թռ­չուն զծառս փո­րէ... ճխա 63բ ՃԽԴ. [Ք] ա­ղան­դրն զհի­ւան­դու­թիւն բառ­նա... ճխբ. 63բ ՃԽԵ. Ար­մաւն նոյն է ի ծա­խիլ եւ ի ծնա­նիլ... ճխգ. 63բ ՃԽԶ. Մե­ղու գոր­ծա­սի­րու­թեան զծա­ղիկ եւ զմոմ... ճխդ. 63բ-4ա ՃԽԷ. Մր­ջիւն ժիր է յեր­կա­սի­րու­թիւն... ճխե. 64ա ՃԽԸ. Ի բոյն մր­ջեան արջ փո­րէր... ճխզ. 64աբ ՃԽԹ. Հո­պաւպ թէ­պէտ ար­դա­րա­խո­հու­թեամբ զծե­րա­ցեալ հայր կե­րա­կ­րէ... ճխէ. 64բ ՃԾ. Ջղ­ջի­կն զլոյս տե­սա­նել ոչ կա­րէ... ճխը. 64բ-5ա ՃԾԱ. Ժո­ղո­վեալ առ հա­սա­րակ թռ­չունք... ճխթ. 65ա ՃԾԲ. Մա­րախ զա­ւր ա­նուա­նի Աս­տու­ծոյ... ճծ. 65ա ՃԾԳ Մե­ղուա­քաղ մե­ղու ոչ վնա­սէ... ճծա 65ա ՃԾԴ. Թիթ­ղունք որ­քան յաւ­դս շր­ջին...

65ա « Ա­ւար­տե­ցան ա­ռակք բա­րո­յա­կան եւ ա­ռաս­պե­լա­կանք: Դի­ցուք եւ

սա­կա­ւուք ա­ռակք ստեղ­ծա­կանք, որ կեր­պա­րա­նէ զճշ­մար­տու­թիւն

 աշ­խար­հ­օ­րէն եւ ե­կե­ղե­ցա­կան:

ճծբ. 65աբ ՃԾԵ. Թա­գա­ւո­րին Հնդ­կաց էր թռ­չուն ինչ... ճծգ. 65բ-6ա ՃԾԶ. Որ­դի թա­գա­ւո­րին Յու­նաց խն­դ­րէր կին... ճծդ. 66ա ՃԾԷ. Իշ­խան ո­մն էր չար եւ նե­ղեալ ի նմա­նէ... ճծէ. 66աբ ՃԾԸ. Այր ո­մն կտա­ւա­գործ բնա­կեալ էր ի Տամ­բատ... ճծզ. 66բ ՃԾԹ. Ի թա­գա­ւո­րէն Ա­ղէք­սան­դ­րէ մե­ծա­րեալ լի­նէր... ճծէ. 67ա ՃԿ. Ար­քա­յին Սո­ղո­մո­նի հան­դերձ ո­մն կա­րէր... ճծէ. 67ա ՃԿԱ Պղ­ըն­ձա­գործ եւ եր­կա­թա­գործ ի խնա­մե­նա­լն... ճծթ. 67աբ ՃԿԲ. Ի թա­գա­ւո­րե­լն ոս­կի խն­դ­րէր եր­կր­պա­գու­թիւն... ճկ. 67բ ՃԿԳ. Խա­ղա­խորդ ո­մն էանց ընդ դուռն մոր­թէ­գոր­ծի... ճկա 67բ ՃԿԴ. Ի մէջ ծե­րոց բանք հինկ պատ­մէ­ին... ճկբ. 67բ-8ա ՃԿԵ. Այր ո­մն զե­նեալ գէշ` ե­կեր... ճկգ. 68ա ՃԿԶ. Յա­ւուր Զատ­կի տաւ­նին ե­կին հա­ւա­տա­ցեալք... ճկդ. 68աբ ՃԿԷ. Այր ո­մն յա­ւուրս Գալ­իա­նո­սի ա­ռողջ ու­նե­լով... ճկե. 68բ ՃԿԸ. Եր­բե­մն Գալ­իա­նո­սի բնայ­խաւ­սել զա­ռող­ջու­թե­նէ... ճկզ. 68բ-9ա ՃԿԹ. Միաս­տա­սէր ո­մն ե­տես զտն­կա­գործ... ճկէ. 69ա ՃՀ. Զաւ­րա­կան ո­մն քա­ջա­մար­տիկ ի թա­գա­ւո­րէ... ճկը. 69աբ ՃՀԱ. Գող ե­մուտ ի տուն ճո­խի... ճկթ. 69բ ՃՀԲ. Զքա­հա­նայ զո­մն ըմ­բռ­նեալ ա­ւա­զակ... ճհ. 69բ ՃՀԳ. Յա­ղա­գս վայ­րա­պար շր­ջե­լոյ ման­կա­նն ա­սաց մայրն... ճհա 69բ-70ա ՃՀԴ. Թա­գա­ւոր ո­մն կո­չէր զբա­զու­մս ի զի­նուո­րու­թիւն... ճհբ. 70աբ ՃՀԵ. Այր ո­մն տն­կա­սէր տն­կեաց պար­տէզ... ճհգ. 70բ ՃՀԶ. Արք Բ ճա­նա­պար­հոր­դէ­ին ի քա­ղաք ու­րեք... ճհդ. 70բ-1ա ՃՀԷ. Վա­ճա­ռա­կան ո­մն ու­նէր մար­գա­րիտ... ճհե. 71աբ ՃՀԸ. Քա­ղաք էր հե­ռի թա­գա­ւո­րի ու­մե­մն... ճհզ. 71բ ՃՀԹ. Լեառն մի էր յեր­կ­րէ յոյժ ամ­բար­ձեալ... ճհէ. 72ա ՃՁ. Եր­կու ի միա­սին է­ին ան­կեալ ծառք... ճհը. 72աբ ՃՁԱ. Ծառ մի էր յաշ­խար­հի մի­ում բար­ձր... ճհթ. 72բ ՃՁԲ Իբ­րեւ լուան, ազգ ա­մե­նայն կա­մե­ցան վա­յե­լել ի ծա­ռոյն... ճձ. 72բ-3ա ՃՁԳ. Սեղ­մա­նող ո­մն սեր­մա­նեաց յա­գա­րակ իւր.. ճձա. 73ա Այր մի ի­ջա­նէր ի բար­ձ­րա­գոյն լեառ­նէ եւ յաջ ձեռն իւր ա­րե­գա­կն... վե­րա­նալ ոչ կա­րա­ցին:

73ա «Եւ այսք ա­ռակք կա­տա­րե­ցան ստեղ­ծա­կանք ի փառս Քրիս­տո­սի:

Եւ արդ, մի ոք ծա­ղր առ­նի­ցէ զմեզ, զի առ­նուլ ի սո­ցունց ի

զրու­ցա­տ­րու­թիւն եւ յա­սա­ցուա­ծս, ի դէպ հա­մա­րե­ցաք քան

 աշ­խար­հա­կա­նա­ցն վա­րիլ սո­վո­րու­թեամբ: Ե­թէ հա­ճոյ ո­մանց թուես­ցի`

Տեառն շնորհ, ա­պա թէ ոչ` թո­ղու­թիւն մեզ առ­նե­ցէ սի­րով նո­րին: Եւ

Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Գ. 73բ-113բ [Բանք զա­նա­զանք]

1. 73բ [Գիր վասն յղա­նա­լոյ] -Գրէ Գ դուն սաղ­մոս ա­ռանց այ­բի. Որ­պէս զի մեծ են գործք քո...

2. 74ա-9ա [Յի­շա­տա­կա­րան Աս­տուա­ծա­շն­չի` Վասն բռ­նա­գաղ­թին Հա­յոց ի Շահ- Աբ­բա­սէ] -Փա՜ռք... Արդ, ի թվա­կա­նու­թեան տու­մա­րիս Հայ­կա­զան ցե­ղիս ՌԾԳ (1604) թա­գա­ւորն Պար­սից Ա­բաս ա­նուն... (Տե՛ս «Հա­յե­րէն ձե­ռա­գ­րե­րի Յի­շա­տա­կա­րան­ներ, ԺԷ դ., հա­տոր Ա, Ե­րե­ւան, 1974, էջ 284-291):

3. 79բ-80ա [Մաղ­թանք վասն հա­մ­օ­րէն նն­ջե­ցե­լոց...] -Յի­շես­ցէ բա­րե­գու­թն... (հմմտ. «Մաշ­տոց, Վա­ղար­շա­պատ, 1905, էջ 763-764):

4. 81ա-103ա [Կա­ֆայք Պատ­մու­թեան Ա­ղէք­սան­դ­րի Մա­կե­դո­նաց­ւոյ] -Ո՜վ վա­տշ­ւէր Նեք­թա­նի­փոս, /Որ թա­գա­ւո­րիր յԵ­գիպ­տոս.../ Ա՜յ իմ միա­մ­օր որ­դեակ` Ա­ղէք­սան­դր հզ­օր մեծ ար­քայ... /Քո ցա­ւոցդ ես դեղ առ­նի կամ հայ­քիմ բե­րի բե­չա­րայ:

5. 194ա-8բ Առ եր­ջա­նիկ ե­ռա­մեծ եւ ար­դիւ­նա­բան տէր Կա­րա­պետ րա­բու­նա­պե­տն գրեալ բան գո­վես­տից աւ­տա­նա­ւոր տա­ղիւ չա­փեալ ի տրուպ եւ ի ներ­գե­ւեալ ան­ձ­նէ` ի Ներ­սէս ե­պիս­կո­պոս գրոց ա­շա­կեր­տէ, ի պատ­ճառ ա­ւուրն գա­ւա­զան առ­նե­լոյ - Ա­նեղն Աս­տուած ա­մե­նա­կալ, /Է­ի­ցս բնա­ւից պատ­ճառ ե­ղեալ.../Առ վար­դա­պե­տն իմ րա­բու­նին`/ Տէր Կա­րա­պետ Բա­ղի­շե­ցին: /Ես վեր­ջա­ցեալ առ ի բա­րին` /Ներ­սէս ա­նուն ծա­ռայ նմին, /Շա­րա­դ­րե­ցի... /Հա­զար յի­սու­նին­նե­րոր­դին (1610)...

6. 109ա Այս է մեկ­նու­թիւն ա­մե­նայն քա­ղա­քաց [Գրի­գո­րի Կե­սա­րաց­ւոյ] - Ա­ւե­տեաց յեր­կիրն յԵ­րու­սա­ղէմ է... Կռա­կանտ` Մծ­բին:

7. 110բ-1բ Պեղ[ծ] Մահ­մա­տին պատ­մու­թիւն -Յա­մս Պօ­նի­ֆա­ցի­ո­սի պա­պոյ Չոր­րոր­դի մե­ռա­նէր կայ­սրն բա­րե­պաշտ Ֆօ­գս...

8. 111բ Յա­ղա­գս կշ­ռոց -Տա­ղան­դն ԹՌ դա­հե­կան է...

9. 112ա Թվա­կանք յայ­տ­նի վասն դիւ­րին գտա­նե­լոյ մին­չեւ ուր ես... Ամք ե­լա­նե­լոյն Ա­դա­մա առ մեզ...

10. 112բ-4ա, 115ա Պատ­մու­թիւն եւ խօսք Խի­կա­րայ ի­մաս­տա­սի­րի, զոր պարտ է ի­մա­նալ եւ ի միտ առ­նուլ ա­մե­նայն մար­դոյ վասն շա­հի եւ աւ­գ­տու­թեան

Տե՛ս Հմր 45, 297բ-312ա ¢ ա/112բ-3ա: բ/113ա-4ա, 115ա (ա­նա­ւարտ: Վրջ.

«Որ­դեակ, զգ­աղ­տ­նիս քո մի յայ­տ­նես­ցես զկ­նոջ քո... ոչ կա­րէ

համ­բե­րես: 114բ տե՛ս ստո­րեւ ¢ 11): գ-դ/չիք: Տե՛ս «Պատ­մու­թիւն եւ

խրատք Խի­կա­րայ ի­մաս­տ­նոյ, Ե­րե­ւան, 1969, էջ 75-124, ձեռ. 24 Զ:

11. 114բ [Կի­րա­կո­սի Բա­նա­սի­րի Կարգ էլ­ղա­նաց] -Ի ՊԼ (1381) թվին Թուղ­թա­միշն` ղան Ղրի­մայ, ա­ռա­քեաց զա­ւրս ի Թաւ­րէզ... Եր­կ­րորդ գա­լն [Շա­ռու­խին]` ՊՀԸ(1429), Ա­ղեղ­նա­ւորն [տա­նու­տէր էր]:

12. 115բ-6բ Հարց­մունք [Բար­ս­ղի եւ պա­տաս­խա­նիք Գրի­գո­րի] -Բար­սեղ ա­սէ. Զինչ է ա­ռա­ջի ստեղծ­մու­նս: Գրի­գոր ա­սէ. Հուրն եւ լոյսն...

13. 116բ-7ա [Քա­ղուածք Յա­ղա­գս ա­պ­աշ­խա­րու­թեան ճա­ռէն Եփ­րե­մի] -Ո՜վ մե­ղա­ւոր, ծա­րաւ ես` ես եմ աղ­բիւրն կե­նաց... նա­խա­տեաց վասն քո:

Հմմտ. Հմր 516, 130ա-48ա: Ծաղ­կա­քաղ` 131ա-4բ է­ջե­րից:

14. 117բ-25բ Մար­մ­նա­խա­ղաց, զոր մեկ­նեալ է Ե ի­մաս­տա­սի­րաց: Ա­ռա­ջին կար­քն Դա­նի­է­լի մեկ­նեալ, իսկ եր­կ­րորդ կար­քն` յու­նաց փի­լի­սո­բա­յի­ցն, իսկ եր­րորդ կար­քն` Ա­ղէք­սան­դր Մա­կե­դո­նա­ցոյ, իսկ ետ նո­ցա չոր­րորդ կար­քն` պար­սից իս­մա­յե­լա­ցոյ, եւ հի[ն]կե­րորդ կար­քն` Ճե­պի­ո­սի եւ Պղա­տո­նի ի­մաս­տ­այ­սի­րա­ցն ա­սա­ցեալ -Թէ գաղ­տու­նն խա­ղայ, շա­հի եւ մե­ծու­թեան նշան է... Թէ տա­փողն խա­ղայ, խն­դայ եւ ի ձի հեծ­նու եւ բա­րի ճա­նա­պարհ եր­թայ:

Գր­չա­փորձ` 1աբ, 125բ, 126բ, աս­տառ Ա եւ Բ (տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րով զա­նա­զան բա­ռեր):

520

ԳՐԻ­ԳՈՐ ՏԱ­ԹԵ­ՒԱ­ՑԻ, ՔԱ­ՐՈԶ­ԳԻՐՔ

ԺԵ -XV

ԳՐԻՉ` Խա­չա­տուր (3ա-152բ), Գրի­գոր (2աբ, 153ա-61բ): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Թու­մայ վրդ. (3ա-152բ):

ԹԵՐԹ` 164-4 (տե՛ս Պահ­պա­նակ). չգ­րուած` 1աբ, 162բ-3բ: ՊՐԱԿ` 1 1+15 12 (Ե 6, Է 8, ԺԲ 4, ԺԴ 10, ԺԵ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16,8 12,6: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 42ա, տար­բեր ըստ գր­չաց): ՏՈՂ` 25-33: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­զարդ կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1(1)+3(162-4):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը թու­լա­ցած, խո­նա­ւու­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած, ե­զ­րա­հա­տու­մից պրա­կա­նիշ տա­ռե­րը թա­փուած: Կազ­մի կա­շին ցե­ցա­կեր, դռ­նա­կն ըն­կած: ԺԸ դ. նո­րո­գուած, թեր­թե­րը խառ­նուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [Քա­րոզ­գիրք Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ]

1. [Քա­րոզք յա­ռա­ջին հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ձմե­ռան հա­տոր, տպ. 1740. ¢ Ա-ԿԳ/չիք: ԿԴ/3ա-6բ: ԿԵ/չիք:

ԿԶ/6բ-11բ: ԿԷ-ԿԸ/չիք: ԿԹ/12ա-7ա: Հ-ՀԳ/չիք: ՀԴ/17ա-8բ: ՀԵ-ՀԷ/չիք:

ՀԸ/18բ-25ա: ՀԹ/25ա-31ա: Ձ/131ա-6բ: ՁԱ-ՁԲ/չիք: ՁԳ/36բ-40ա:

ՁԴ-ՁԸ/չիք: ՁԹ/44բ-8ա: Ղ/չիք: ՂԱ/48ա-52բ: ՂԲ-ՂԴ/չիք:

ՂԵ/52բ-5բ: ՂԶ/56ա-9ա: ՂԷ/չիք: ՂԸ/59ա-62ա: ՂԹ/62ա-6ա: Ճ-ՃԲ/չիք:

ՃԳ/66ա-8բ: ՃԴ/չիք: ՃԵ/68բ-73բ: ՃԶ/չիք: ՃԹ/79ա-84բ: ՃԺ-ՃԺԱ/չիք:

ՃԺԲ/84բ-9բ: ՃԺԳ/89բ-93ա: ՃԺԴ-ՃԺԸ/չիք: ՃԺԹ/93ա-7բ: ՃԻ-ՃԻԳ/չիք:

ՃԻԴ/97բ-101ա: ՃԻԵ-ՃԻԸ/չիք: ՃԻԹ/101ա-3բ: ՃԼ-ՃԼԲ/չիք: ՃԼԳ/103բ-6բ:

ՃԼԴ/106բ-12բ: ՃԼԵ-ՃԽ/չիք: ՃԽԱ/112բ-9բ: ՃԽԲ/119ա-24բ: ՃԽԳ/124բ,

140աբ, 130աբ: ՃԽԴ/130բ-2ա: ՃԽԵ/132ա-7ա: ՃԽԶ/չիք: ՃԽԷ/137ա-9բ,

151ա-2բ: ՃԽԸ-ՃԿԱ/չիք:

2. [Քա­րոզք յեր­կ­րորդ հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ա­մա­ռան հա­տոր, տպ. 1741 թ. ¢ Ա-ՃԺԱ/չիք: ՃԺԲ/140ա-4բ:

ՃԺԳ-ՃԽԸ/չիք: ՃԽԹ/159աբ (սկ. «որ­պէս գտա­նէ մա­հն զքեզ):

ՃԾ/159բ-60բ (վրջ. «ժա­մա­նա­կա­ւոր գո­յիւք ոչ նկ[ ա­տեն]): ՃԾԱ/չիք:

ՃԾԲ/153ա-4բ (սկ. «[յա­ւի­տե­նին] Քրիս­տո­սի): ՃԾԳ/154բ-7բ:

ՃԾԴ/157բ-8ա (մի­ջից պա­կա­սա­ւոր): ՃԾԵ/158աբ (վրջ. «նոյն­պէս եւ հո­գիք

 ար­դա­րո­ցն): ՃԾԶ-ՃՀԲ/չիք: ՃՀԳ/152բ, 125ա-6բ, 141ա-2ա: ՃՀԴ-ՃՀԵ/չիք:

ՃՀԶ/142ա-6բ: ՃՀԷ/146բ-9բ: ՃՀԸ-ՃՁ/չիք: ՃՁԱ/149բ-50բ, 127ա-9բ:

ՃՁԲ-ՃՁԷ/չիք: ՃՁԸ/161աբ (տար­բեր. «Ո՜վ Տէր իմ Յի­սուս Քրիս­տոս...

բա­նիս, որ ա­սէ. ընդ­հա­տուած):

-2աբ, 161ա [Ցան­գն է եր­կ­րորդ հա­տո­րի Քա­րո­զի] - Ա­ռա­ջին` Նա­խեր­գանք վասն օ­րի­նաց... (ԻԸ-ՃՁԳ թա­փուած) ՃՁԵ. Վասն փա­ռաք ար­քա­յու­թեան... Յի­շա­տա­կա­րան գրո­ցս:

Բ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք ԺԸ դ.]

1. 162ա [Յա­ղա­գս իւ­ղոյն, զոր մար­գա­րէ­քն օ­ծա­նէ­ին] -Զե­նօբ պատ­մա­գիրն ա­սէ. Աս­տուա­ծա­յին եւ մեծ մար­գա­րէն Մօվ­սէս...

2. 164ա [ Ա­նուանք որդ­ւո­ցն Հե­րով­դէի] -Հե­րով­դէ ման­կա­կո­տորն... ու­նէր Դ որ­դիս...

3. 164բ [ Ա­նուանք ա­կանց] -Կոյծ` Եա­ղութ... Ապ­նի` ը­մա­նի (17 ա­նուն):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 68բ Վա՜յ է ինձ` չա­րա­գոր­ծիս,

Տէր, ո­ղոր­մեա քո ծա­ռա­յիս:

129բ Աս­տուած յԱս­տու­ծոյ, լոյս ի լու­սոյ, փր­կիչ ա­մե­նայն աշ­խար­հի, փր­կեա զստա­ցող գրո­ցս ի թշ­նա­մոյն` զԹու­մայ վար­դա­պետ, եւ դար­ձոյ զնա ի կա­մաց իւ­րոց եւ ար­ժա­նի ա­րայ ո­ղոր­մու­թեանդ քում զին­քն եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր. ա­մէն: Զի մա­րեա­լս մե­ղօք զԽա­չա­տուր փը­ծու­նս յիշ­ման ար­ժա­նի ա­րա­րէք: Ա­ղա­չեմ ան­մե­ղա­դիր լի­նել, զի ա­ն­ի­մաստ էի գրա­գ­րու­թեան. այս հան­դի­պե­լիք էր:

146ա Ո՜վ սուրբ Ստե­փա­նոս, ծա­ղիկ խա­չին Քրիս­տո­սի յի­շեա զաղ­քա­տս հո­գով` զԽա­չա­տուր գրող զա­ն­ար­ժա­նս:

2. 161ա Զն­ւաստ եւ զտ­րու­պս յա­մե­նայ­նի, զտա­ռա­պեալ ո­գի Գրի­գոր յի­շել ա­ղա­չեմ յայսմ վայ­րի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

103ա (ԺԸ դ.) Էս­տուր գրո­ղին ձեռ­նն դա­լար, ա­չի­չն լուսն||/

161բ (ԺԸ դ., քե­րուած եւ ա­ն­ըն­թեռն­լի):

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա, 107ա, 161բ (ըն­թեռն­լի` 107ա) Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ տէր Ո­հա­նիս. ՌՃ­ԿԵ (1716):

521

Ի ՀԱ­ՐԱՆՑ ՎԱ­ՐՈՒՑ

ԺԴ -XIV

ԳՐԻՉ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սար­գիս կր.:

ԹԵՐԹ` 216: ՊՐԱԿ` 28 (Ա-Ռ) 8 (Ա 5, Ռ 3): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,5 13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 109ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր, կա­պոյտ, դե­ղին մե­տաք­սա­թե­լով նախ­շուած սպի­տակ կտաւ (ու­շա­գ­րաւ):

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Մաշ­տոց (Քա­հա­նա­յա­թաղ): Ժ-ԺԱ դդ.: 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 2 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աա): Կար­դալ Աբ-Բա, Աա-Բբ «Վասն պար­գե­ւե­լոյ սմա հան­գիստ յեր­կ­նից... Եւ ա­սէ զա­ղաւ­թս զայս ի վե­րայ. Տէր Աս­տուած, փր­կիչ մեր... ա­ղա­չեմք եւ խն­դ­րեմք (տպ. Վի­էն­նա, 1880, էջ 415, 420-421): Գբ-Դա, Գա-Դբ «[զա­կու­նս յա]նդի[մա]նու­թեան ի վա­կա[սին] կրե­լով... եւ յան­ճառ եւ յա­հա­ւոր եւ յա­հեղ ա­ւուր (անդ, էջ 433-434):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` 77բ: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր (64ա): Գ ո յ ն ե ր` սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` ան­բա­ւա­րար: Սկզ­բից, մի­ջից (4բ-5ա-ի մի­ջեւ) եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, մի շարք թեր­թեր կազ­մա­հան եւ խառ­նուած, թի­կուն­քա­յին մա­սից բամ­բա­կա­լած, թա­նա­քը տեղ-տեղ գու­նա­թափ, պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ Բ-ից մի հա­տուած շե­ղա­կի կտ­րուած, կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը վե­րից վար ճեղ­քուած, դռ­նա­կն ըն­կած, աս­տա­ռը հնա­մաշ (Բ փեղ­կի­նը` քայ­քա­յուած):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1ա-2ա [Խրատ սր­բոց հա­րանց առ կրաւ­նա­ւորս -Փու­թա­ցա­րու՛ք, միայ­նա­կեացք.... Հմր 787, 1 ե] եւ զշ­նոր­հս Աս­տու­ծոյ...

2. 2ա-6ա Խրատ առ տղ­այս -Հար­ցու­մն. Զիա.րդ պարտ է լռել ի խցի: Պա­տաս­խա­նի. Առ ի չու­նե­լոյ յի­շու­մն մար­դոյ համ­բու­մն իսկ... (մի­ջից պա­կա­սա­ւոր):

3. 6ա-14ա Հար­ցու­մն սուրբ հար­ցն յա­ղա­գս խոր­հր­դոց -Հարց. Զիա.րդ պարտ է միայ­նա­կե­ցի կեալ ի խցի իւ­րում: Պա­տաս­խա­նի. Ի բաց ո­րո­շել ի մարդ­կան ծա­նաւ­թու­թե­նէ...

4. 14ա-9ա Հար­ցու­մն եղ­բարց առ ծերն, պա­տաս­խա­նի վասն խոր­հր­դոց պ[ո]ռըն­կու­թեան - Ա­սաց աբ­բա Թէ­ո­դո­րէ, որ ի Սկիթ. Գայ խոր­հուրդ եւ աղմ­կէ զիս...

5. 19ա-24ա Ճառ աբ­բայ Մով[ս]ի­սի (Մա­կա­րի­ո­սի Հմր 787, 19ա) Վասն ո­խա­կա­լու­թեան -Ե­թէ ոք առ­ցէ յուշ զայն, որ խռո­վե­ցոյց զնայ...

6. 24ա-5ա [Վասն դա­տե­լոյ] -Ծեր ո­մն նս­տէր յԱ­սո­րիս ի լե­րի­նն Ան­տի­ո­քայ... (հմմտ. տպ. Բ, էջ 92):

7. 25ա-6ա [Վասն աբ­բայ Սիւ­ղուա­նո­սի] -Գո­վե­ցին եր­բե­մն հար­քն զաբ­բայ Սիւ­ղուա­նոս...

8. 26ա-64բ Պատ­մու­թիւն սր­բոց հար­ցն ո­գէ­շա­հ­սս - Ա­սաց ե­րա­նե­լին Յո­հան Ոս­կե­բե­րան. Նս­տե­լով քո յըն­թեր­ցու­մն...

9. 64բ-6բ Խա­ւսք Ե­պե­րե­քեայ - Ա­սէ ծերն. Որ­պէս ա­ռիւծ ա­հա­ւոր է ի վե­րայ ի­շայ­վայ­րեաց...

10. 66բ-74բ Թուղթ ե­րա­նե­լի հա­ւրն Մա­կա­րայ առ սի­րե­լի որ­դիք իւր -Յա­ռաջ յոր­ժամ սկիզ­բն ա­րաս­ցէ մարդ եւ խն­դ­րես­ցէ յԱս­տու­ծոյ...

11. ա. 74բ-7բ Թուղթ սուրբ հա­ւրն Ա­մո­նի առ միայ­նա­կե­ցս -Հո­գին Սուրբ ուր եւ կա­մի, հանգ­չէ...

բ. 77բ-82ա Նո­րին հա­ւրն Ա­մո­նի այլ թուղթ -Սի­րե­լիք, տե­սա­նեմ այժմ ի պտուղ ձեր ա­մե­նե­ւին կեն­դա­նի է...

գ. 82ա-4ա Նո­րին -Սի­րե­լիք իմ ի Տէր, գի­տէք եւ դուք, ե­թէ յայսմ­հե­տե­ւէ ե­ղեւ ան­ցու­մն...

12. 84ա-6բ Խա­ւսք Սե­րե­պի­ով­նի սուրբ հա­ւրն առ ա­շա­կեր­տս Ան­տո­նի -Մեծ է բա­րե­խա­ւս կո­րոյս աշ­խարհ եւ մեծ մարդ ըն­կա­լաւ եր­կինք...

13. 86բ-93ա Խրատ վասն երկ­ղի Աս­տու­ծոյ -Հա­եաց ի քեզ իբ­րեւ զճշ­մա­րիտ, ե­թէ մեծ մահ կա ա­ռա­ջի...

14. ա. 93ա-4բ Բան խրա­տու հա­ւր Պրաւկ­ղի, որ է հո­գե­ւոր խրատ -Բա­նս վի­ճոյ դիր ընդ մար­մ­նոյ քո...

բ. 94բ Նո­րին Բան գո­վու­թեան առ ա­բե­ղ­այս -Ե­րա­նե­լի էք դուք, պա­տուա­կանք, աստ եւ ի յեր­կի­նս...

գ. 94բ-5ա Նո­րին այլ բան -||Գի­տա­ւո­րու­թիւն ա­բե­ղա­յի հան­դերձ...

15. 95ա-101ա Խրատ ո­գէ­շահք - Ա­սաց ծեր ո­մն, ե­թէ Պարտ է մար­դոյն մե­ռա­նիլ յըն­կե­րէ իւր­մէ առ ի չդա­տել զնա...

16. [Խրատք հօրն Նե­ղո­սի]

ա. 101ա-25ա Ե­րա­նե­լոյ հա­ւրն Նե­ղո­սի ճգ­նա­ւո­րի Յա­ղա­գս ա­ղաւ­թից. Գլուխ ՃԾ -Ա. Որ ոք կա­մես­ցի ա­նո­շա­հոտ խունկ կազ­մել... [ՃԾ]. Ա­ղաւ­թից գո­վեստ ոչ ե­թէ քա­նա­կու­թիւն է...

բ. 125ա-33ա Նո­րին սր­բոյն Նե­ղո­սի Խրատ եւ պա­տուէրք հո­գե­շահ (Ա-ՂԸ) -[Ա]. Ճա­նա­պարհք յա­ռա­քի­նու­թիւնք հրա­ժա­րու­մն յաշ­խար­հէ... [ՂԸ]. Եւ գլուխ բա­նիս. Ան­ձն, մի՛ պղեր­գա­նար...

գ. 133ա-8ա Նո­րին Նե­ղո­սի սուրբ հա­ւր եւ ճգ­նա­ւո­րի Քրիս­տո­սի Խրատ ո­գէ­շահք եւ վի­ճակք ար­դար (Ա-Հ) -Ա. Զեր­կիւղն Աս­տու­ծոյ ու­նի -ջիր եւ զղ­ձու­մն... [Հ]. Այս­պէս խո­հե­մա­գոյն եւ հան­ճա­րեղ...

դ. 138ա-41ա Այս ե­րեք ճառս Նե­ղո­սի սր­բոյ: Յա­ղա­գս ո­րո­վայ­նա­մո­լու­թեան (Ա-ԼԹ) -Ա. Սկիզ­բն պտ­ղայ­բե­րու­թեան ծա­ղիկ է... [ԼԹ]. Քան­զի մար­մին վար­ժի ի հա­ցիւ...

ե. 141ա-5ա Նո­րին Նե­ղո­սի սուրբ հա­ւրն Յա­ղա­գս պոռն­կու­թեան: Ե-եր­րորդ ճառ (Ա-ԽԵ) -Ա. Սգ­աս­տու­թիւն ծնա­նի ժուժ­կա­լու­թիւն... [ԽԵ]. Արդ, յայ­սո­սիկ զգու­շա­ցիր, ո՜վ ան­ձն...

զ. 145ա-7ա Զ. Նո­րին Նե­ղո­սի սր­բո Յա­ղա­գս ար­ծա­թա­սի­րու­թեան - Ար­ծա­թա­սի­րու­թիւն է մայր ա­մե­նայն չա­րեաց...

է. 147ա-9ա Յա­ղա­գս տրտ­մու­թեան: Է-եր­րորդ ճառ -Տրտ­մու­թիւն է տխ­րու­թիւն ան­ձին...

ը. 149բ-51ա Նո­րին Նե­ղո­սի սր­բո Յա­ղա­գս բար­կու­թեան: Ը -Բար­կու­թիւն է ախտ զայ­րա­կան...

թ. 151աբ, 153աբ Նո­րին Նե­ղո­սի սուրբ հա­ւրն Յա­ղա­գս ձան­ձ­րու­թեան: Ճառս Թ -Ձան­ձ­րու­թիւն ե լքու­մն ան­ձին...

ժ. 153բ, 152աբ, 155աբ, 154ա Նե­ղո­սի Յա­ղա­գս սնա­փա­ռու­թեան: Ժ ճառ -|| Սնա­փա­ռու­թիւն ախտ է ան­բ­նա­կան...

ժա 154աբ, 156ա-60ա Նո­րին Նե­ղո­սի սուրբ[հա­ւրն] Վասն ամ­բար­տա­ւա­նու­թեան: Ճառ ԺԱ - Ամ­պար­տա­ւա­նու­թիւն է ախտ զայ­րա­ցեալ...

ժբ. 160ա-72բ Նո­րին Նե­ղո­սի սուրբ հա­ւրն Խրատք ո­գէ­շահք միան­ձանց, մինչ նս­տէր ա­ռան­ձի­նն ի լե­րի­նն Սի­նա: Ճառք եր­կու­տա­սան -Սկիզ­բն հրա­ժա­րե­լոյ յաշ­խար­հէս` եր­կիւղ Տեառն...

ժգ. 173ա-4բ Նե­ղո­սի ճգ­նա­ւո­րի սուրբ հա­ւր [Խրատք առ ճգ­նա­ւորսն]: Ճառք Գ-տա­սան -Սկիզ­բն սր­բու­թեան` եր­կիւղ Տեառն...

ժդ. 174բ-6բ Նո­րին Նեղ[ո­սի] սուրբ հա­ւր Խրատ վե­րա­կե­ցուաց: Ճառք ԺԵ (ԺԴ) -Նա­ւա­վար տգէտ պատ­րաստ է ի կո­րուստ...

ժե. 176բ-9ա Պա­տուէր առ մա­ն­կու­նս: [Ճառ ԺԵ] -Պարտ է ման­գանց ճգ­նել եւ կր­թել զմար­մի­նս ի հնա­զան­դու­թիւն...

ժզ. 179ա-85բ Նո­րին Նե­ղո­սի ճգ­նա­ւո­րի եւ սուրբ հա­ւր [Յա­ղա­գս խրա­տից հե­զու­թեան..., տպ. Բ., էջ 678] -Որ շի­նել սկ­սա­նի, պարտ է կա­տա­րեալ, զի մի ծա­ղր լի­ցի...

185բ-6բ յա­ջոր­դում է «չան­կա­նել յիրս եր­կ­րա­ւորս... սկզ­բ­նա­տո­ղով

մի հա­տուած, ո­րը ¢ ժէ-ի վեր­ջա­ւո­րու­թիւ­նն է (տե՛ս):

ժէ. 186բ-90բ, 185բ-6բ Խրատ վար­դա­պե­տու­թեան առ կոյս ան­դր (Հմր 787, 355ա «Նե­ղո­սի) -Սի­րեայ զծէր, եւ սի­րես­ցէ զքեզ... եւ մի ոք յաւ­տա­րաց հա­ւա­նե­ցու­ցէ զքեզ||չան­կա­նել յիրս եր­կ­րա­ւորս...

17. 190բ-216բ Խրատ վար­դա­պե­տու­թեա­նս Ե­քես­տեայ -Ըն­տիր մար­դն մարդ Աս­տու­ծոյ է, Աս­տու­ծոյ մար­դն ար­ժա­նի Աս­տու­ծոյ է... Մար­դոց չա­րաց կան||... (շար. թա­փուած):

Գր­չի եւ այ­լոց կող­մից սր­բա­գ­րուած, բաց­թո­ղում­նե­րը լրա­ցուած տո­ղա­մ­էջ կամլու­սանցք­նե­րում: Վեր­ջա­կե­տե­րը մե­ծի մա­սամբ` ¡:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

74բ Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մեա ստա­ցո­ղի սո­րայ Սար­գի­սա կրաւ­նա­ւո­րի:

149ա (Գլ­խա­գ­րով) Աս­տուած, ո­ղոր­մեայ Սար­գիս կրաւ­նա­ւո­րի. ա­մէն (նոյ­նը բո­լոր­գիր` 160ա):

Գր­չա­փորձ` (պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ Բա) Գիր­քս այս Մա­կա­րա է ա­սա­ցեալ: 182ա Աս­տուած իմ Յի­սոյս (նման` 189ա, 198ա):

522

Տ0ՆԱ­ՊԱՏ­ՃԱՌ

Նորք  ԶԽԶ -1297

ԳՐԻՉ` Սար­գիս քհյ:

ԹԵՐԹ` 127: ՊՐԱԿ` 10 (Ա-Ճ. բա­ցի ա­ռա­ջի­նից, միւ­ս­նե­րը նշուած են զոյգ տա­ռա­նի­շով` Բ/Գ... Ղ/Ճ) 12 (Ա 2, Ժ/Ի 14, Լ/Խ, Հ/Ձ, Ղ/Ճ 16, Ծ/Կ 15): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16,5 12: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 100ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 4+2, թուղթ (ԺԷ դ. վե­րա­կազ­մու­թիւն):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թուղ­թը թու­լա­ցած եւ բամ­բա­կա­կա­լած, խո­նա­ւու­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած, ե­զ­րա­հա­տուած եւ լու­սան­ցա­գ­րու­թիւն­ներն ու բնա­գ­րից ա­ռան­ձին տա­ռեր վնա­սուած, սկզ­բից պա­կա­սա­ւոր, տեղ-տեղ ձէ­թի հետ­քեր: Կազ­մի թի­կուն­քը ճեղ­քուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [Տօ­նա­պատ­ճառ]

ա. 1ա-3բ Ա­ւագ հին­գ­շաբ­թոյն - Այ­սա­ւր Տէրն եւ փր­կիչ գա յԵ­րու­սա­ղէմ... (մի­ջից պա­կա­սա­ւոր):

բ. 3բ-4բ Եղ­իաի պա­հո­ցն -Հրա­մա­յեաց Աս­տուած Ա­դա­մա...

գ. 4բ-6բ [Յա­ղա­գս գոր­ծո­ցն Աս­տու­ծոյ] -Զա­մե­նայն, զոր ա­րա­րեալ է Աս­տուած...

դ. 6բ-7բ [Յա­ղա­գս շա­բա­թու] -Շա­բա­թուտ ա­նուն ին­քն հան­գիստ թարք­մա­նի...

ե. 7բ-13ա Տա­րէ­մ­տին -Յոր­ժամ Աս­տուած զՄով­սէս ի լեառ­նէ հան...

զ. 13ա-4ա Յա­ղա­գս Նոր կիւ­րա­կէի -Ե­թէ ըն­դէ.ր ա­սի Նոր կի­րա­կէ...

է. 14ա-5բ Տե­սիլ Ե­սա­յեա որ­դոյ Ա­մով­սա... -Զի տե­սի­լն եւ ա­ռա­ծն... մի են...

ը. ֆ15բ-8ա Յա­ղա­գս Սո­ղո­մո­նին -Հզա­ւրն ա­ռեալ զթա­գա­ւո­րու­թիւ­նն...

թ. 18ա-22ա Յա­ղա­գս Խ- աւ­րեայ գա­լս­տեա­նն - Այ­սա­ւր գո­լով Քրիս­տո­սի քա­ռա­ս­նաւ­րեա ի տա­ճարն...

ժ. 22ա-30բ [Յա­ղա­գս պա­հոց] -Յա­կո­բոս` եղ­բայր Տեառն, ա­կա­նա­տես եւ սպա­սա­ւոր էր...

ժա. 30բ-3բ Յի­նա[ն]ցն Ծառ­զար­դա­րին -Զտաւ­նս զայս տաւ­նեն ոչ միայն մարդ­կա­ին­քս...

ժբ. 33բ-6բ Հո­գոյն գա­լ­ըս­տեա­նն... - Այ­սա­ւր ծա­նեալք զխոր­հուրդ սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն...

ժգ. 36բ-43բ Վար­դա­վա­ռին -Մեծ է պա­տիւ ա­ւուրս...

ժդ. 43բ-50բ Ե­կե­ղեց­ւոյ պատ­ճառ -Ոչ ե­թէ այժմ ինչ ծա­նեաք զե­կե­ղե­ցի...

ժե. 50բ-2բ Պատ­ճառ տաւ­նից Դաւ­թի եւ Յա­կո­բա - Արդ, մինչ սկիզ­բն ա­մե­նայն տաւ­նից հա­ւա­տա­ցե­լոց... (մի­ջից պա­կա­սա­ւոր):

ժզ. 52բ-4բ Պատ­ճառք տաւ­նից սր­բոյն Ստե­փան­նո­սի -Նա­խա­սար­կա­ւագ կո­չե­ցաւ սուր­բն Ստե­փան­նոս...

ժէ. 54բ-7ա Պե­տ­րո­սի եւ Պաւ­ղո­սի -Զա­մե­նայն տաւ­նս, զոր տաւ­նեմք զսր­բոց մար­տի­րո­սա­ցն...

ժը. 57ա-9ա Յո­հա­նու եւ Յա­կո­բա -Որ­դիք ո­րոտ­ման ա­նուա­նե­ցան...

ժթ. 59բ Յո­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նին ի Ծն­ըն­դոց գրո­ցն -Քան­զի ոչ կա­մի իսկ եւ զվաս­տա­կս քո նուա­զա­ցու­ցա­նել...

ի. 59բ-60ա Յա­ղա­գս Դաւ­թի եւ [Յ] ա­կո­բայ - Ա­րար­չու­թեան [վեց] ա­ւուր­ցն ա­ռա­ջին ա­ւուրն գործք...

իա. 60ա Կիւ[ր]ղի եւ յՂու­կա­սու Ա­ւե­տա­րա­նին Մեկ­նու­թիւ­նն - Այլ զինչ ըն­դա­նու­թիւն է Կու­սին եւ Ե­ղի­սա­բե­թի...

իբ. 60ա-3բ Յա­ղա­գս Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին - Արդ, ծե­րու­նին Սի­մէ­ոն...

իգ. 63բ-4բ Յա­ղա­գս Քրիս­տո­սի ե­րե­քաւ­րեա յա­րու­թեան... -Զի որ­պէս անդ յեր­րորդ ա­ւուրն բա­ժա­նեաց զջուրս...

իդ. 64բ Այլ խոր­հուրդ սա­կս Մով­սի­սի -Եւ տր­տ­ըն­ջեաց ժո­ղո­վուր­դս զՄով­սէ­սէ...

իե. 64բ-5բ Այլ խոր­հուրդ, թէ վասն է.ր մի­գաւ... Աս­տուած ի նմա ե­րե­ւե­ցաւ -Զի զոր աւ­րի­նակ... (մի­ջից պա­կա­սա­ւոր):

իզ. 65բ-6ա Յա­ղա­գս եր­թա­լոյն Յա­կո­բա ի Մի­ջա­գե­տս Ա­սո­րոց -Գնա­լն Յա­կո­բա ի Մի­ջա­գե­տս...

իէ. 66աբ Այլ բան Յո­բա -Ո խո­նար­հե­ցու­ցա­նէ զլե­րի­նս...

իը. 66բ Այլ բան Յե­սուա -Ե­րե­ւե­ցաւ Տէր Յե­սո­վա ի դաշ­տին սու­սե­րա­մերկ...

իթ. 66բ-7բ Այլ խոր­հուրդ -Ըն­դէ.ր ա­սէր Մով­սէս ցԱս­տուած, թէ Ընդ մեզ ոչ ե­կես­ցես...

լ. 67բ-8ա Ի Ժո­ղո­վո­ղէն -Ծա­գէ ա­րե­գա­կն եւ ի տե­ղի իւր ձգի...

լա. 68ա-72բ Մեկ­նու­թիւն Ե­սա­եա բազ­մա­դի­մի կար­ճա­ռաւտ -Եւ բնա­կես­ցեն ի նմա ո­զինք...

լբ. 72բ-5բ Կիւր­ղի Ա­ղեկ­սան­դ­րու -Քան­զի ի խա­չե­ցե­լու­մն...

լգ. 75բ-6բ Այլ մեկ­նու­թիւն Յո­բա -Վէմ ան­գեան զոր­դի­ոյ ա­սէ...

լդ. 76բ-8ա Այլ խոր­հուրդ յա­ղա­գս Ըն­թեր­ցուա­ծին - Ա­ռա­քեաց Կիւ­րեղ յԱ­ղէգ­սան­դր քա­ղաք առ Պե­տ­րոս հայ­րա­պետ...

լե. 78ա-80բ Յա­ղա­գս Ղա­զա­րու -Զի նա­խա­ստեղ­ծին բե­րէ զաւ­րի­նակ...

լզ. 80բ-5բ Յա­ղա­գս գա­լ­ըս­տեան փրկ­չին մե­րոյ - Ա­ւուրս տաւ­նա­խմ­բու­թիւ­նս զեր­կո­ցունց...

լէ. 85բ-6բ Ի Պեն­դա­կոս­տէ­ին խոր­հուրդ -Տաւն ա­ռա­ջին բա­ղար­ջա­կե­րա­ցն...

լը. 86բ-7բ Յա­ղա­գս Սուրբ խա­չին -Հե­ղի­նէ յոր­ժամ զխա­չն ե­գիտ...

լթ. 87բ-92բ Ստե­փան­նո­սի Սիւ­նեաց ե­պիս­կո­պո­սի Յա­ղա­գս Դաւ­թի եւ Յա­կո­բու տաւ­նին -Զոր աւ­րի­նակ, յոր­ժամ շի­նուած ոք կա­մի­ցի առ­նել...

խ. 92բ-3բ Յա­ղա­գս ա­ւր­հ­նու­թեան որդ­ւո­ցն Յա­կո­բա - Ա­ւր­հ­նեալ Յա­կո­բոս զոր­դիս իւր...

խա. 93բ-100ա Յա­ղա­գս հար­կա­նե­լոյ Դաւ­թի զԳող­իաթ -Իսկ Գող­իաթ զա­ւուրս քա­ռա­սուն ար­ձա­նա­նայր...

խբ. 100ա-1բ Այլ պատ­ճառ -Խոր­հե­ցաւ Դա­ւիթ ի մի­տս իւր թուել զժո­ղո­վուր­դն...

խգ. 101բ-12ա Այլ խոր­հուրդ վասն Յայ­տ­նու­թեան ի­նն ա­ւուր­ցն -Զի­նն դա­սուց հրեշ­տա­կաց բե­րէ զն­մա­նու­թեան...

խդ. 112ա-21ա Ի յԱ­ւե­տա­րա­նին մեկ­նու­թե­նէն Ղու­կա­սու -Եւ ին­քն ե­կես­ցէ ա­ռա­ջի նո­րա...

խե. 121ա-2ա Ի Մա­թէ­ոս Ա­ւե­տա­րա­նէն -Քան­զի Հե­րով­դէս կա­լաո զՅո­վան­նէս...

խզ. 122ա-6բ Եփ­րե­մի յԱ­րա­րա­ծոց -Եւ ա­սէ, Առ ոս­կր ի կո­ղից նո­րա...

խէ. 126բ-7ա Ղու­կա­սու Ա­ւե­տա­րա­նին մեկ­նու­թե­նէն -Պաշ­տ­պա­նեաց Ե­ղի[սա­բեթ] ծա­ռաի Իս­րա­յէլ...

խը. 127ա Յո­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի ի Ծն­ըն­դոց գրո­ցն յա­ռա­ջի ճա­ռէն -Քան­զի չկա­մի իսկ եւ զվաս­տա­կս քո նուա­զե­ցու­ցա­նել...

խթ. 127ա Ի նոյն գրոց - Այլ զինչ խաւ­սիս հա­նա­պազ յան­ցա­ւոր տու­նս գտա­նիս... Եր­կիւղն սաստ­կա­գոյն է:

Բ. [Բանք զա­նա­զանք]

ա. 59ա [Զատ­կա­ցոյց] -Կա՛լ զան­ցեալ Զատ­կին, զգիր տա­րոյ ի վե­րա՛ բեր...

բ. 59ա [Մա­սունք աս­տե­ղաց] -Ե­րեք Ռ եւ Ձ են աս­տե­ղա­ցն մա­սունք:

գ. 59աբ [Գու­շա­կու­թիւնք] -Զհայ թուա­կա­նն ի վե­րա՛ բեր եւ ե՛րթ ԺԲ ԺԲ: Ե­թէ մին մնա, սով գա...

դ. 59բ Եաւ­թա­նա­սուն եւ յեր­կու լե­զուա­ցն, որ գիր գի­տեն եւ դպ­րու­թիւն, ԺԲ են - Ա­ռա­ջին` եբ­րա­ե­ցին, ա­րա­բա­ցիք...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

127բ (Եղ­ծուած, տեղ-տեղ թար­մա­ցուած) Փա՜ռք... Գրե­ցաւ Տ[ աւն]ն տառս [վ] ար­դա­պե­տա­կան ի գե­ղե­քա­ղա­քս ի Նոր­քս, ը[ն]դ հո­վա­նեաւ Սուրբ Ստե­փան­նո­սի, աւ­գ­նեա, Քրիս­տոս, ձե­ռամբ Սարգ­սի կո­չե­ցեալ ա­ն­ար­ժան քա­հա­նա­յի: Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան ա­ղեր­սա­հա­յեց մաղ­թա­նաւք, յի­շե­ցէք զմե­ղա­պարտ գրող սո­րա` զՍար­գիս գր­չի, եւ զհայրն մեր` զԾ[ ա­տու]ր, եւ զմարն մեր` զՏ­ղա­տի­կի­նն, եւ զմահ[տես]ի զԴմ­լո­ճն, որ բա­զում ա­ղե­տիւ աշ­խատ[ե­ցաւ] հետ մեզ, թո­ղու­թիւն հայ­ցէք նմա, եւ զփո­քր եղ­բայրն մեր` զՅո­վան­նէսն, եւ զփոք­րայ­հա­սակ եղ­բար­քս մեր` զՓար­չի­կն, զԿի­րա­կոսն, [եւ] զկե­նա­կի­ցն մեր` զՈս­կէ­հա­տն, եւ զժա­ռան[գն մեր`] զՄլ­քէ­տի­կի­նն, եւ զեղ­բայ­րոր­դին` զՍ­տե­փան­նոսն, եւ զքուրն իւր` զՄա­մաս, եւ զայլ նախ­նի­քս մեր` զմե[ծ] եւ զփո­քր, յի­շե­լոյ [ ար­ժա­նի առ]նէք ||/ զձեզ, եւ զԹո­րոս ա­բե­ղան, որ զաւ­րի­նա­կն շնոր­հեց, եւ զհ[ո­գե­ւոր] պե­տն մե­րոյ` [զտէր] Մխի­թարն, եւ զհայրն իւր` զտէր Վար­դա­նն, եւ [զմայրն իւր`] զԿե­ռայն, որ [ի Տէր] փո­խեց, յի­շե­լոյ ար­ժա­նի առ­նէք: Կամ կար­դա­լով, կամ աւ­րի­նակ[ե­լով] գրո­ղի սո­րա` Սարգ­սիս թո­ղու­թիւն հայ­ցե­ցէք, եւ Քրիս­տոս ձեզ [թո­ղու]թիւն շնոր­հես­ցէ յիւ­րում գայ­լը[ստեան]: Թուիս ի ՉԽԶ (1297), ի դառն ժա­մա­նա­կիս` ի թա­թարն, որ է նե­տո­ղա­կան ազ­գիս: Ո՜վ սուրբ քա­հա­նայք, հա­նա­պազ ա­ղօթք ա­րէք, վասն ա­րա­րա­ծո­ցն խա­ղա­ղու­թիւն հայ­ցե­ցէ[ք] եւ || ա­մէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` Բա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Ներ­սէս վար­դա­պետ ՌՃՁԶ (1737): 122բ, պահ­պա­նակ Բբ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Եբ­րեմ վար­դա­պետ:

523

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

 Ա­տ­րա­նայ        ՌՃԿԴ -1715

ԳՐԻՉ` Մել­քոն սրկ., ա­ն­ա­նունք::

ԹԵՐԹ` 177. չգ­րուած` 1ա-2բ, 93բ, 95ա-6բ, 100բ, 106բ, 114աբ, 150բ, 173բ-6բ, 177բ: ՊՐԱԿ` 1-16 (խառն` Ը, ԺԶ 4, Թ 6, Ե, ԺԱ 10, Ա, Բ 11, Գ, Դ, Է, Ժ 12, ԺԵ 13, Զ, ԺԳ 14, ԺԲ, ԺԴ 16): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16,5 11,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (առ­նուազն ե­րեք տար­բեր ձե­ռա­գ­րով: Նմուշ` 118ա): ՏՈՂ` 21-25 (խառն): ԿԱԶՄ` ճն­շա­գ­ծե­րով շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, մասն Ա եւ ԺԵ պրակ­նե­րի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [Քա­ղուածք զա­նա­զանք]

ա. 3ա [Քա­ղուածք Ի, ԻԱ, ԼԱ, ԾԶ, ՃԺԸ սաղ­մո­սաց] - Ա­սա­ցի, թէ պատ­մե­ցից ին­ձէն զմե­ղս իմ...

3բ-10բ տե՛ս Ե, ¢¢ ա-գ:

բ. 11աբ [ Ա­ղօթք Մով­սէ­սի Քեր­թո­ղա­հ­օրն. Հմր 716, 43բ] - Ա­ղա­չեմ զքեզ, Տէր, թող ինձ ըզ­մե­ղս իմ...

12ա-34բ տե՛ս Բ, ¢¢ 1-2: 35ա-56բ տե՛ս Գ:

գ. 57ա [Յա­ղա­գս խօ­սի­ցն Տի­րա­մ­օր] -Է բան խօ­սե­ցեալ Տի­րա­մ­օրն...

դ. 57ա [Յա­ղա­գս տպա­զի­ոն ա­կին] -Տպա­զի­ոն ա­կն բ[ա]զում օգ­տու­թիւն ու­նի...

զ. 57ա [Մեկ­նու­թիւն բա­նից Ե­ղի­սէի] -Ե­ղեւ օր էանց Ե­ղի­սէ...

է.57ա [Յա­ղա­գս Բ բե­ւե­ռա­ցն] -Բ բե­ւեռ­քն նշա­նա­կեն...

ը. 57բ [Ի բա­նից ի­մաս­տ­նոց] -Ի բանտ ոս­կոյ ա­գահ մտա­նի, / Եւ բանդ ոս­կոյ ա­գահ լի­նի...

թ. 58ա-9ա [Յա­ղա­գս է խօ­սի­ցն Քրիս­տո­սի] -Է բան խօ­սե­ցաւ Տէրն ի վե­րայ խա­չին...

59բ-68ա տե՛ս Բ, ¢ 1:

ժ. 68բ-9բ Այ­լուստ բան ինչ այս­քան (Յա­ղա­գս ան­ցա­ւո­րու­թեան աշ­խար­հի) -Զի ա­մե­նայն վա­յել­չու­թիւն աշ­խար­հիս... եւ կա­րէ պատ­րաս­տել զին­քն||... (շար. թա­փուած):

70աբ տե՛ս Ե ¢¢ դ-է: 71ա-7ա տե՛ս Բ, ¢ 1: 77ա-8բ տե՛ս Ե, ¢¢ ը-ժ:

79ա-84բ տե՛ս Բ, ¢ 2: 85ա-94բ, տե՛ս Ե, ¢¢ ժա-ժե: 97ա-102ա տե՛ս Ե, ¢¢

ժզ-ժը:

ժա. 102բ-6ա Ժո­ղո­վող քա­ղուա­ծոյն վասն եր­կիւ­ղի -Հարց. Զի.նչ է եր­կիւղ: Պա­տաս­խա­նի. Սահ­մա­նէ եր­կիւղն ի­մ­աս­տու­նն եւ ա­սէ. Եր­կիւղ է մատ­նու­թիւն մտա­ցն...

ժբ. 107աբ [Յա­ղա­գս ող­ջու­նի] -Ող­ջոյ­նն բա­զում բա­րի գործ ու­նի...

ժգ. 108ա-9բ Յա­ղա­գս սղա­լա­նաց, որ ընդ­դէմ խրա­տուն եւ որք ա­սեն. Ոչ է պարտ բա­նա­դ­րել... -Որ­պէս ա­սէ ե­րա­նե­լին Թօ­մաս, կր­կին կեր­պիւ պա­տա­հի մե­ղան­չել...

110ա-3բ տե՛ս Բ, ¢ 1: 115ա-6ա տե՛ս Դ, ¢ 1:

ժդ. 116բ-27բ [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք] -Քա­նի. գործ ձե­ռօք ա­րար Աս­տուած... (117ա) Հարց. Ըն­դէ.ր Հայր եւ Հո­գին ոչ ա­ռին մար­մին...

ժե. 127բ Յո­հա­նու Մեկ­նիչ ԻԳ ճա­ռին -Զի.նչ ա­պա ա­սէ եւ Քրիս­տոս. Տե՛ս աստ ա­ռա­ւել խո­նար­հու­թիւն...

122ա-30բ տե՛ս Դ, ¢¢ 2-3:

ժզ. 131աբ [Յա­ղա­գս ար­ձակ­ման մե­ղաց] -Զայս­պի­սի մե­ղա­նսն ոչ կա­րէ ար­ձա­կել քա­հա­նայն...

ժէ. 132աբ [Յա­ղա­գս ժո­ղո­վոց] - Ա­ռա­ջին ժո­ղովն ի Նիկ­իայ... ՅԺԸ ա­մի...

ժը. 133ա [ Այ­բու­բեն սլա­ւո­նից] -Ջջ, Զզ, Ցց... (ներ­քե­ւում` հա­յա­տառ) «ազ, «պու­քէ, «վի­տէ...

133բ-40ա տե՛ս Դ, ¢¢ 4-10:

ժթ. 140բ-6ա Ըստ սր­բոյն Ներ­սէ­սի Լամբ­րօ­նա­ցոյ Յա­ղա­գս տն­օ­րէ­նու­թեան Քրիս­տո­սի -Բայց որ թշ­նա­մի է սի­րոյ...

ի. 146ա-7ա Ա­ռ­ըն­թեր պա­տաս­խա­նի նմին տեառն Ներ­սէ­սի Լամբ­րօ­նա­ցոյ ա­սա­ցեալ - Այս խոս­տո­վա­նու­թեա­նս հա­մա­խոհ գտա­նեմք զա­մե­նայն սուր­բս...

148ա տե՛ս Դ, ¢ 11: 148ա-69ա տե՛ս Ե, ¢¢ ժթ-ի: 169բ-70ա տե՛ս Դ, ¢ 12:

իա. 170բ-2ա [0րհ­նու­թիւնք յետ քա­րո­զից] -Քա­հա­նա­յա­պե­տն ճշ­մա­րիտ` տէրն մեր Յի­սուս Քրիս­տոս...

իբ. 172բ-3ա Ա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն օր­հ­նու­թեան - Արդ, օր­հ­նեալ, գո­վեալ, բա­րե­փա­նեալ հա­մա­գոյն միա­ս­նա­կան...

իգ. 177ա Եր­կ­րորդ Թա­գա­ւո­րու­թեանց 23 -Հո­գի Տեառն խօ­սե­ցաւ յիս...

իդ. Աս­տառ Բ Է խոր­հուրդ ե­կե­ղեց­ւոյ ըստ մե­ծին Վար­դա­նայ` հա­մա­ձայն Դի­ո­նէ­սի­ո­սի Ա­րի­ո­պա­գաց­ւոյն -Մկր­տու­թիւն... Կա­տա­րու­մն ի վե­րայ նն­ջե­ցե­լոց:

Բ. [Քա­րոզք Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ]

1. [Քա­րոզք յա­ռա­ջին հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ձմե­ռան հա­տոր, տպ. 1740. ¢ Ա-ԺԳ/չիք: ԺԴ/27ա-32բ:

ԺԵ-ԾԹ/չիք: Կ/110ա-3ա (քա­ղուա­ծոյ): ԿԱ-ՀԳ/չիք: ՀԴ/32բ-4բ:

ՀԵ-ՃԻԸ/չիք: ՃԻԹ/59բ-68ա: ՃԼ-ՃԾԴ/չիք: ՃԾԵ/71ա-7ա: ՃԾԶ-ՃԿԱ/չիք:

2. [Քա­րոզք յեր­կ­րորդ հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ա­մա­ռան հա­տոր, տպ. 1741. ¢ Ա-ՃԾԳ/չիք: ՃԾԴ/79ա-84բ:

ՃԾԵ-ՃՀԲ/չիք: ՃՀԳ/12ա-5ա: ՃՀԴ-ՃՀԷ/չիք: ՃՀԸ/15բ-6ա: ՃՀԹ/16բ-26բ:

ՃՁ-ՃՁԸ/չիք:

Գ. 45ա-56բ Ըն­թեր­ցուածք բա­րո­յա­կանք, շա­րա­դ­րե­ցեալք յու­մեմ­նէ վար­դա­պե­տէ Ան­ճե­լուս Պա­չու­քէ­լի կո­չե­ցե­լոյ, ի վե­րայ Յու­նան մար­գա­րէ­ին: Թարգ­մա­նե­ցեալ ի­տա­լա­կա­նէ լե­զուէ ի հայ լե­զու ոչ ըստ նկա­րա­գ­րին եւ բառ առ բառ, այլ ըստ հա­ճո­յից թարգ­ման­չին, զի յոյժ եր­կա­րե­ցիւր, քան­զի մա­նա­ւանդ ծաղ­կա­քաղ եւ ժո­ղո­վու­մն ա­սի, քան թէ լիա­կա­տար թարգ­մա­նու­մն: Եւ ե­ղեւ Տեառն առ Յու­նան որ­դին Ա­մա­թու, եւ ա­սէ. Ա­րի՛ եւ գնա՛յ ի Նի­նուէ... -Բազ­մի­ցս պա­տա­հի, զի մի դեղ լա­ւա­գու­նա­պէս տրա­մա­դ­րե­ցեալ... Նախ սկ­սէ մարդ գոր­ծել զնե­րե­լի մե­ղս եւ ըզ||... (շար. թա­փուած):

Դ. [Տաղք եւ ո­տա­նա­ւորք]

1. 115ա-6ա [Յի­շա­տա­կա­րան Ա­ւե­տա­րա­նին եւ Մեկ­նու­թիւն խո­րա­նա­ցն, ա­րա­րեալ Ստե­փա­նոս ե­րի­ցու. բնա­գ­րից] -Դար­ձեալ խոր­հուրդ կայ աստ խո­րին, /Զոր ցու­ցա­նէ մե­ծն Եւ­սե­բին.../ Ի Հա­յոց թվա­կա­նին/ Կր­կին քա­ռեակ երկ­հա­րիւ­րին/ Եւ­թա­նա­սուն ա­մին (1621) /Գրե­ցաւ գան­ձս աս­տուա­ծա­յին:

Զեղ­չուած է Յի­շա­տա­կա­րա­նի մա­սը, ո­րի ա­ռա­ջին տու­նը բե­րուած է

վեր­ջում:

2. 128աբ [ Ա­ռա­քե­լի Սիւ­նեց­ւոյ] Ա­դա­մ­գիրք, ԺԶ գլուխ. Վասն տա­րե­րաց, որ ստեղծ զՆախ­նին Դ նիւ­թոց -Տա­րեր­քս մա­ռանք են Ա­րար­չին,/ Եւ զա­նա­զան բա­րով ի լին...

3. 128բ-30բ Տաղ վասն ա­գա­հու­թեան, Նա­ղա­շի -Սո­ղո­մոն մայրն ի­մ­աս­տու­թեան /Առ մեզ խօ­սի բան խրա­տա­կան...

4. 133բ [ Ա­ղերս առ Հայրն ա­մե­նա­կալ] - Ա­ւր­հ­նեալ ես միշտ ի յա­ւի­տեան, /0րհ­նեա Հո­գով զա­մե­նե­սեան...

5. 134աբ [Տաղ Մար­տի­րո­սի Ղրի­մեց­ւոյ] -Քաղ­ցրն Աս­տուած ի ձեզ սի­րով քաղ­ց­րաս­ցի, /Փրկ­չին ի փր­կել ըզ­ձեզ փու­թաս­ցի.../ Ղրի­մե­ցոյն է:

Ծայ­րա­կապ վեր­ջ­նա­տան` «Մար­տի­րոս վար­դա­պետ:

6. 135աբ [Երգ Մար­իա­մու Աս­տուա­ծած­նի («Ե­րեմ­իա­յի է)] -Ելք ա­րե­ւու ծա­գ­օղ լու­սոյ ա­նե­ղին, / Սը­ռին փին­հան Ֆի­լէպ է­տի շա­շա­ն­ըն...

7. 136աբ (« Ա­ւե­տի­քէ) - Ան­ճա­ռե­լի Հօր միա­ծին, /Փա­ռօք լու­սովն յաս­տուա­ծա­յին.../ Մասն լի­ցի Ա­ւե­տի­քին...

8. 136բ Շա­րա­կան ԱԿ -Մաղ­թա­նօք սր­բոյ հայ­րա­պե­տիս մե­րոյ վե­հին...

9. 136բ-7ա (« Ա­ւե­տի­քէ) - Ա­նեղ, ան­ժա­մա­նակ ծնեալ ի Հօ­րէ, /Եւ ժա­մա­նա­կաւ սուրբ յայ­տ­նեալ ի մօ­րէ.../ ԶԱ­ւե­տի­քս...

10. [Տաղք Սուք­իաս վար­դա­պե­տի]

ա. 137աբ Ի Սուք­իաս վար­դա­պե­տէ («Ի Սուք­իա­սէ) -Ի մի­տս ե­կեալ եր­բե­մն եր­բե­մն ար­թ­նա­պէս, /Յի­շեմ զան­ցեալ մե­ղա­նս իմ պէս պէս, պէս պէս... /ԵՌ­ԾԻԿ (1686) թուիս...

բ. 138աբ («Ի Սուք­իա­սէ) -Ի սուս(=տ) կեն­ցա­ղս ո­րով­հե­տեւ, /Չես մնա­լոց ո­րով­հե­տեւ... /Զայս բա­նս ա­սաց ԵՌ­ԾԻԿ (1686) թվին...

գ. 138բ-9բ («Ի Սուք­իա­սէ) -Ի հո­գի խո­ցեալ իմ գո­լով, / Ան­բուժ վի­րօք շր­ջե­լով... /ԵՌ­ԾԻԿ (1686)...

դ. 139բ («Ի Սուք­իա­սէ) -Ի քեզ, Աս­տուած իմ, յու­սա­ցայ, /Ցն­ծու­թիւն իմ, Տէր, ո­ղոր­մեա...

ե. 140ա («Ի Սուք­իա­սէ) -Իմ գե­ղե­ցիկ ա­կն ու պատ­կեր, /Ըն­դէ.ր չա­րին ե­ղեր ըն­կեր.../ԵՌ­ԾԻԿ (1686)...

11. 148ա [Տաղ վասն ու­րա­խու­թեան. Հմր 2394, 215ա] - Այ­ս­օր խիստ էի տր­տում, /Են­կի­լեն­տի էս­կի տէր­տում.../ Եր­գո­ղիս` [Յո­վան­նէ­սին] /Րա­հմ էյ­լէ սէն պա­շ­ըն ի­չին...

148բ-69ա տե՛ս Ե, ¢¢ ժթ-ի:

12. 169բ-70ա [Յա­կո­բայ Սսեց­ւոյ Վասն պա­խա­րա­կե­լոյ օ­րի­նա­զան­ցի­ցն. Հմր 41, 157բ] -Զա­կան­ջ­ըդ բա՛ց, զբա­նս լսէ՛ /Եւ ի միտ ա՛ռ ՛ւ ի թուղթ գրէ՛...

Ե. [Քա­ղուածք յԱ­ռա­քի­նու­թեանց եւ Մո­լու­թեանց գրոց]

ա. 3բ-8ա Ա­ռա­քի­նու­թեան­ցն, որ վասն հա­ւա­տոյ: Չո­րեք­տա­սա­նե­րորդ. Ի մո­լու­թե­նէն Նես­տո­րի... - Ա­սէ Յո­հան կա­թո­ղի­կոս. Բա­զում մո­լո­րե­ցու­ցիչք ե­լին յաշ­խար­հս...

բ. 8ա-9բ Քսա­նեւ­մի­ե­րորդ. Ի մո­լու­թե­նէ այ­նո­ցիկ, որք ա­սա­ցին ի Քրիս­տոս Բ փօս­տա­գիս, այ­սին­քն` ներ­քոյ դրու­թիւնք - Արդ, թէ­պէտ բա­ւա­կա­նա­պէս հաս­տա­տե­ցաւ մի ան­ձն ընդ­դէմ Նես­տո­րի...

գ.9բ-10բ Գլուխ ԺԲ. Բա­նն մար­մին ե­ղեւ... -Դար­ձեալ Ե­սա­յի Է գլ­խոյն. Ա­հա կոյս յղաս­ցի...

դ. 70ա Ա­ռա­քի­նու­թեան: Խո­հե­մու­թիւն Գ գլուխն, Դ-րդ - Ա­սէ Բեռ­նար­տոս.Նախ հո­գոյ գի­տել զայն...

ե. 70ա Ա­ռա­քի­նու­թեան: Յու­սոյ. Զ գլուխն վեր­ջն -Եր­կ­րորդ մաս­նա­ւոր, զի ոչ յու­մե­քէ գար­շի...

զ. 70ա Ա­ռա­քի­նու­թեան: Ող­ջա­խո­հու­թեան. Ե գլուխ հա­մես­տու­թեան -Նմա­նա­պէս եւ ծա­ղրն քոյ լի­նի­ցի սա­կաւ...

է. 70բ Ա­ռա­քի­նու­թեան: Սի­րոյ. ԺԹ. ճշ­մա­րիտ սի­րե­լու­թեան -Ին­նե­րորդ. զծա­ծու­կս սի­րե­լոյն յայ­տ­նել...

ը. 77ա Յա­ղա­գս Է պար­գե­ւաց: Գլուխ ԺԲ. Պար­գեւ ի զօ­րու­թեան Գ-րդ: Եւ ի վե­րայ բա­նին Յո­բայ. Յա­րու­ցեալ ընդ ա­ռա­ւօ­տն` մա­տու­ցա­նէր զո­հս...¬Վասն իւ­րա­քան­չիւր ու­մեք մա­տու­ցա­նէ...

թ. 77բ-8ա [Յա­ղա­գս Է յատ­կու­թեանց հրոյն] -Դար­ձեալ, զի ներ­քին հուրս Է յատ­կու­թիւն ու­նի...

ժ. 78բ Խո­հե­մու­թիւն: Ա­ռա­քի­նու­թիւն. Գլուխ Բ. Գոր­ծոյ խո­հե­մու­թեան Ը-րդ -Ուս­տի ա­սէ Ամբ­րո­սի­ոս, թէ ի­մ­աս­տու­նն նախ­քան զխօ­սի­լն զբա­զում ինչ ի­մա­նայ...

ժա. 85ա-92ա Ար­քա­յու­թիւ­նն Աս­տու­ծոյ բռ­նա­դա­տի եւ բռունք յա­փշ­տա­կեն զնայ: Մատ­թէ­ոս ԺԱ: Ա­ռա­քի­նու­թիւն Ա գլուխ -Քան­զի ա­ռա­քի­նին Գ կեր­պիւ բուռն առ­նէ ին­քեան...

ժբ. 92բ Ա­ռա­քի­նու­թիւն: Ա­րի­ու­թիւն ԺԱ գլուխ: Մատ­թէ­ոս Թ. Քա­չա­լե­րեաց դուս­տր... - Ա­սէ, վասն Ե պատ­ճա­ռից տայ Աս­տուած զհի­ւան­դու­թիւն...

ժգ. 92բ Է պար­գե­ւաց: Եր­կիւ­ղի, տե­սա­կաց նո­րին. Գլուխ Ե -Եւ Գրի­գոր պատ­մէ վասն բա­րի առն մի­ոյ, որ կո­չիւր Ստե­փան­նոս...

ժդ. 93ա Է պար­գե­ւաց. Գլուխ Դ. Յա­ղա­գս ներ­գոր­ծու­թեան եր­կիւ­ղին... -Որ­պէս ա­սէ Գրի­գոր, Եր­կն­չիլ յԱս­տու­ծոյ է ո­չինչ զանց առ­նել զի­րօք ինչ...

ժե. 94աբ Սուրբ ա­րա զնո­սա ճշ­մար­տու­թեամբ քով: Յով­հան­նու ԺԵ - Ա­սէ ե­րա­նե­լի Թօ­մաս, թէ Կր­կին է ճշ­մար­տու­թիւ­նն...

ժզ. 97ա-100ա Գիրք մո­լու­թեանց: [Յա­ղա­գս զար­դուց] -Գ-րդ. Զի ա­ւե­լի զար­դն է բազ­մա­դի­մի յի­մա­րու­թիւն...

ժէ. 100ա Յա­ղա­գս ութ ե­րա­նու­թեանց: Գլուխ Զ -Զի ա­սէ Սաղ­մոս. Յի­շեաց զմեզ ի խո­նար­հու­թեան մե­րում...

ժը. 101ա-2ա [Յա­ղա­գս հպար­տու­թեան] -Հպար­տու­թիւն է դշ­խոյ ա­մե­նայն մո­լու­թեանց...

ժթ. 148բ-50ա Յա­ղա­գս եր­րորդ տե­սա­կին ա­ռա­քի­նու­թեան, որ յու­սոյն -Հրեշ­տա­կաց իւ­րոց պա­տուի­րեալ է վասն քոյ` պա­հել զքեզ...

ի. 151ա-69ա Յա­ղա­գս Թ ե­րա­նու­թեան: Ե­րա­նի՜ մար­դոյ, զոր խրա­տս դու, Տէր, եւ յօ­րի­նաց քոց ու­սու­ցա­նես դու նմա -Քան­զի խոս­տա­ցեալ է Աս­տուած Ե­րեմ­իա մար­գա­րէ­ին... (միայն` « Աղ­քա­տու­թեան եւ «Խո­նար­հու­թեան):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

158ա Այս­քան առ այս: Ծրե­ցաւ ՌՃԿԴ (1715), Ա­տ­րա­նայ (« Ա­տրնյ):

Կն­քա­դ­րոշմ` 69բ, 169բ Սար­կա­ւագ Մել­քոն. ||ծ/ (1702):

524

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 188. չգ­րուած` 1ա-4բ, 93աբ, 183բ-92բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԸ (Ա, Ժ, ԺԲ-ԺԳ, ԺԵ, ԺԷ 8, Բ-Ը 12, Թ 24, ԺԱ, ԺԶ 10, ԺԴ, ԺԸ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ (տար­բեր` 1-92, 185-92 «ԹՍԸ ԹՋՄՍԿՋ եւ «ԿՑՀ, իսկ 93-184 ե­ռա­մա­հիկ լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 24,5 17,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (5ա-92բ), միա­սիւն (94ա-183ա): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (5ա-92բ: Նմուշ` 64ա), շղա­գիր (94ա-183ա: Նմուշ` 117ա): ՏՈՂ` 33 (5ա-92բ), 31-32 (94ա-183ա): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ կար­միր կա­շի, մի­ջու­կը` մասն Յայս­մա­ւուր­քի (տե՛ս Պա­տա­ռիկ -պահ­պա­նակ), աս­տա­ռը` չիք:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Յայս­մա­ւուրք: ԺԵ դ.: Թեր­թե­րի քա­նա­կն ան­յայտ (օգ­տա­գոր­ծուած կազ­մի մի­ջու­կի հա­մար): Թուղթ, երկ­սիւն, բո­լոր­գիր: Աս­տառ Բ «[Վկա­յա­բա­նու­թիւն սր­բոյն Յուլ­իա­նո­սի վկա­յին եւ մօր իւ­րոյ Աս­կի­լի­պի­դեայ -Մար­տի­րոսն Քրիս­տո­սի Յուլ­իա­նոս էր ի քա­ղա­քէն Ա­նար­զա­բայ] Կի­լի­կեց­ւոց... (Յայս­մա­ւուրք, Կ. Պօ­լիս, 1834, էջ 171):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 5-93 թա­նա­քից գու­նա­փո­խուած: Կար­կա­տուած` 110:

ԾՆԹ. 94ա-183ա գրուած ի լրա­ցու­մն:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 5ա-109ա [Թուղթք]

1. 5ա-67բ [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-191բ. ¢ ա/5ա-6ա: բ/6ա-13ա: գ/13ա-4ա: դ/14ա-8ա:

ե/18ա-22ա: զ/22ա-7ա: է/27աբ: ը/28ա-31բ: թ/31բ-2ա: ժ/32աբ:

ժա/32ա-4ա: ժբ/34ա-5ա: ժգ/35ա-7ա: ժդ/37ա-8բ: ժե/38բ-41ա:

ժզ/41ա-3բ: ժէ/43բ-8ա: ժը/48բ-52ա: ժթ/52ա-4ա: ի/54ա-60բ:

իա/60բ-7բ:

2. 67բ-92բ [Թուղթք եւ բանք զա­նա­զանք]

Տե՛ս Հմր 500, 240ա-446ա. ¢ 1/67բ-78ա (78աբ տե՛ս ստո­րեւ յա­ւե­լեալ):

2/78բ-9ա: 3/79աբ: 4/79բ-80ա: 5/80ա-2բ: 6/82բ-5բ: 7/85բ-9ա:

8/89ա-92բ (վրջ. «...ե­թէ ոչ զկա­տա­րեալ մեր բնու­թիւ­նս ի կնո­ջէ յին­քն

ըն­կա­լեալ ընդ||... (շար. եւ յա­ջորդ ¢¢ 9-23 չիք): Յա­ւե­լեալ ու­նի.

ա. 78աբ Վասն յա­ռաջ ե­ղեալ ժո­ղո­վո­ցն սր­բոց, թէ վասն էր ե­ղէն եւ ուր ե­ղէն եւ յորս ա­ւուրս, զոր եւ մեք հա­ւա­տամք -Ա. [Ի] Հռոմ ե­ղեւ ժո­ղով ի Բե­կ­տո­րայ...

3. 94ա-109ա [Թուղթք զա­նա­զանք]

ա. 94ա-6ա Ներ­սե­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյ Յա­կո­բայ վար­դա­պե­տի Ա­սոր­ւոյ ի մայ­րա­քա­ղա­քէն Մե­լէ­տի­նոյ Հա­յոց -Ի զգա­լի դի­տա­ւո­րու­թեան գրա­ւո­րա­կան քում նա­մա­կի...

բ. 97ա-105ա Թուղթ տեառն Գրի­գո­րի­ո­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց գրեալ եղ­բ­օր նո­րին Ներ­սե­սի ե­պիս­կո­պո­սի... ի Մի­ջա­գե­տս Ա­սո­րոց... ի խն­դ­րոյ... Ա­ռիւծ ա­նուն իշ­խա­նի Թլ­կու­րա­նն ա­ւա­նի -Որ թէ­պէտ եւ տէ­րու­նա­կան հրա­մա­նն հոր­դո­րէ զմար­դիս քն­նել զգիրս...

գ. 106ա-9ա Թուղթ ի Ներ­սի­սէ ար­քե­պիս­կո­պո­սի Կի­լի­կեց­ւոց Տար­սո­նի` Պա­տաս­խա­նի Յուս­կա­նն ար­գե­լա­կան ճգ­նա­ւո­րի ի մե­ծն Ան­տի­ոք... -Գիրքդ պա­տուա­կա­նու­թեան քոյ, ե­րա­նե­լի այրդ Աս­տու­ծոյ, ե­հաս առ ի­մս չա­փա­ւո­րու­թիւն...

Բ. 110ա-83ա [Հար­ցո­ղաց գիրք Բար­ս­ղի Կե­սա­րաց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 436, 212ա-71ա. ¢ 1. ա/110ա-1բ: (խո­րա­գ­րից ա­ռաջ`

« Ա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն գրո­ցս հարց­ման): բ/1111բ-3բ: ¢ 2/114ա-83ա

(խո­րա­գիր` «Սկ­սա­նի հար­ցու­մն ճգ­նա­ւո­րաց: Վեր­ջում` «Վերչ գրոյս

Հարց­ման­ցն Բար­ս­ղի: Հար­ցում­նե­րը հա­մա­րա­կա­լուած Ա-ԳՃԿԲ): Չու­նի

ցանկ (անդ` 215ա-8բ) եւ ¢¢ 3-4 (անդ` 270բ-1ա):

Կն­քա­դ­րոշմ` 5ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յով­սէփ վար­դա­պետ. 1215 (1766):

525

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Սուրբ Կա­րա­պետ (Մու.շ)ԺԸ -ԴՑԿԿԿ

ԳՐԻՉ` Յա­կոբ դպ­րիկ (12ա-243ա, 312ա-8ա):

ԹԵՐԹ` 592+1 (կրկ. 353) չգ­րուած` 1ա-11բ, 253ա-63բ, 301բ-11բ, 318բ-20բ, 589բ-92բ: ՊՐԱԿ` 1 11+Ա-Ծ 12 (ԻԶ 9, ԻԷ չիք, ԻԸ 10, Ծ 8)+1 3: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով (ե­ռա­մա­հիկ եւ «" լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,2 13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (ա. 12ա-243ա, 312ա-8ա, բ. 321ա-588բ: Նմուշ` 321ա), շղա­գիր (243բ-52բ, 246ա-301ա: Նմուշ` 275ա): ՏՈՂ` 27(ա), 24-25(բ), 24(գ): ԿԱԶՄ` ծաղ­կա­դ­րոշմ ոս­կե­դ­րուագ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­նաչ եւ ոս­կե­գոյն ծաղ­կա­թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` ոս­կե­զ­օծ եւ ծաղ­կա­դ­րոշմ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից, մի­ջից եւ վեր­ջից մի քա­նի չգ­րուած թեր­թեր կտ­րուած-հա­նուած, ԻԷ պրա­կն ըն­կած, 579-589 թեր­թե­րը թա­նա­քից գու­նա­փո­խուած, թերթ 1-ը ցե­ցա­կեր, կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քի կա­շին քայ­քա­յուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԾՆԹ. Ձե­ռե­գիրս բաղ­կա­ցած է 2 հիմ­նա­կան մա­սե­րից, ա­ռան­ձին- ա­ռան­ձին է­ջա­կա­լուած` 1-614 (14ա-320բ) եւ 1-546 (321ա-588բ):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 12ա-3բ [Քա­րոզ ի բա­նն Յով­հան­նու ա­ռա­քե­լոյ. Զ] այս գրեմ ձեզ, զի ձեր ու­րա­խու­թիւ­նն կա­տա­րեալ ի­ցէ... -Չիք ինչ, որ այն­պէս ու­րախ առ­նէ զմի­տս լքեալ­քս...

Բ. 14ա-106բ Բանք ոսկ­իա­կանք... եղ­բայր Յա­կո­բէ Վօ­ռա­ճի­ոյ, ի կար­գէն քա­րո­զո­ղաց, յու­մեմ­նէ ե­պիս­կո­պո­սէ Եան­վեն­սի­ոյ...

Տե՛ս Հմր 404, 1ա-286ա: Ու­նի միայն ¢ ա, դ-ժբ, ժէ-ժը, իգ-լբ, լդ-լե,

խա, խգ-խե, խէ-խը, ծ-ծա, ծգ-ծդ, ծը-կ, կդ, հա, հը, ձբ-ձգ, ձե-ձը, ղ-ղա,

ղթ-ճա, ճդ-ճէ, ճթ, ճժբ-ճժդ, ճժը-ճիգ, ճիէ-ճիթ, ճլգ-ճլդ, ճլզ-ճլթ, ճխա,

ճխե-ճխզ, ճծա-ճծզ, այս­տեղ հա­մա­րա­կա­լուած` Ա-ԾԵ (Է, ԻԴ չի

նշա­նա­կուած, ԻԶ փխ ԻԸ), քա­ղուա­ծոյ, շա­րա­դ­րան­քով տար­բեր եւ ա­ռանց

խո­րա­գ­րե­րի:

Գ. 106բ-33ա Ի Կա­նօ­նա­կան գրոց լաց­իա­կան ե­կե­ղեց­ւոյն` հա­ւա­քեալ Ֆռա Պե­տ­րո­սին

ա. 106բ-12ա Յա­ղա­գս ա­պ­աշ­խա­րու­թեան -Յոր­մէ Է իրս տե­սա­նե­լի է: Նախ` թէ Զի.նչ է ա­պ­աշ­խա­րու­թիւն... բ. 112ա-5ա Յա­ղա­գս զղջ­ման -Յոր­մէ Դ իրս տա­սա­նե­լի է: Նախ` թէ Զի.նչ զղ­ջու­մն... գ. 115ա-31ա Յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նու­թեան - Արդ, եր­կ­րորդ ա­ւուր ճա­նա­պարհ եւ աս­տի­ճան բանդ­խո­ցն... դ. 131բ-3ա Յա­ղա­գս փո­խա­րի­նին -Իսկ եր­րորդ ա­ւուր ճա­նա­պար­հն է փո­խա­րէ­նն...

Դ. 133ա-69ա Ի Բար­թ­ու­ղի­մէ­ո­սի գրո­ցն հա­ւա­քեալ

ա. 133աբ Թա­գա­ւոր ո­մն ու­նէր ա­կն մի յոյժ պա­տուա­կան... բ. 133բ-5ա Սր­բու­հի կոյսն նման է ոստ­ռէ­ո­սի... գ. 135բ-6ա Յոր­ժամ պա­տ­ե­րազմ լի­նի ի մէջ մե­ծա­մե­ծաց... դ. 136ա-7բ Բա­նն մար­մին ե­ղեւ եւ բնա­կեաց -Խոր­հուրդ մար­մ­նա­նա­լոյն Քրիս­տո­սի յոյժ խոր էր... ե. 137բ-8ա Ա­սեն ի­մ­աս­տունք, թէ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծի­նն նման է աղ­բեր... զ. 138բ-9ա Էր ո­մն, որ ու­նէր զԴ սի­րե­լիս... է. 139բ-43ա Վասն Է կն­քոյն -Տե­սի յա­ջոյ ձե­ռին, որ նս­տիւր յա­թոռն... ը. 143ա-3ա Ա­սեն ի­մ­աս­տունք, թէ Կայ ձու­կն մի փոք­րիկ... թ. 144ա-5ա Հա­ւա­լա­սուն թռ­չու­նն շի­նէ զբոյն իւր ի վե­րայ ծա­ռին... ժ. 145աբ Դու ես վէմ եւ ի վե­րայ այ­դր վի­մի -Ի ծով աշ­խար­հիս այ­սո­րիկ շի­նեաց տէրն ԲԺ-ան քա­րանց աշ­տա­րակ մի... ժա. 145բ-7ա Ըն­դէ.ր Աս­տուած, ո­րոց ոչ գոյր զա­ւակ, ա­ւե­տեօք ուս­տր ծնա­նիլ ետ եւ ոչ դուս­տր... իսկ Յո­վա­կի­մայ եւ Ան­նա­յի` զդուս­տր Մար­իամ... ժբ. 147բ-8ա Սո­մ­նա­ցի կի­նն, ո­րոյ իւղն Ե­ղի­սէ­իւ ա­ճե­ցաւ... ժգ. 148ա-50ա Ճրագ մար­մ­նոյ ա­կն է -Վար­դա­պետք ա­սեն, թէ ի գոր­ծս Աս­տու­ծոյ ո­չինչ է պա­կա­սու­թիւն... ժդ. 150ա-1ա Մար­դս ի վիշտ կայր վասն առ յա­պա բա­րեա­ցն... ժե. 151ա-3ա Ես եմ հո­վիւն քաջ -Նա­թան մար­գա­րէի ա­ռա­կի բա­զում ոչ­խարն նշա­նակ է բազ­մու­թիւ­նս ան­հա­ւա­տից... ժզ. 153աբ Ես ձայն բար­բա­ռոյ -Էր Թա­գա­ւոր մի, որ ու­նէր Բ քա­ղաք... ժէ. 153բ-5ա Ար­դա­րեւ յա­րեաւ Տէր եւ ե­րե­ւե­ցաւ Սի­մօ­նի. Ղու­կաս, վերջ -Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծի­նն նմա­նի արծ­ւոյ... ժը. 156բ Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծի­նն նման է ոսկ­ւոյ... ժթ. 157բ-60բ Ի­մ­աս­տու­թիւն շի­նեաց իւր տուն - Արդ, նախ տես­ցուք, թէ զի.նչ է ի­մաս­տա­սէրն... ի. 160բ-4բ Վասն ե­կե­ղեց­ւոյ ի Բար­թ­ու­ղի­մէ­ո­սէ - Աս­տու­ծոյ ի­մ­աս­տու­թեա­նն ոչ գոյ բաւ... իա. 165ա-6ա Բար­թ­ու­ղի­մէ­ո­սի` Ծառ բա­րի զպ­տուղ -Է ծառ ինչ ի աշ­խար­հն Ին­կ­լէ­զաց­ւոց...

Ե. ա. 169բ-73բ Վար­դա­պե­տու­թիւն ճշ­մար­տու­թեան ի Պե­տ­րո­սէ թիֆ­լի­զեց­ւոյ, ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք զին­քեա­նս եր­ջա­նիկ հա­մա­րին վասն ու­նե­լոյ զյա­ջո­ղու­թիւն աշ­խար­հիս -Ոչ գոյ յաշ­խար­հի այն­պի­սի մարդ, որ ոչ ցան­կա­նայ­ցէ կեալ եր­ջան­կա­պէս...

բ. 173բ-5բ Վար­դա­պե­տու­թիւն եր­կ­րորդ, ո­րով ծա­նու­ցա­նի մո­լու­թիւն նո­ցա, որք մե­ղան­չեն եւ զմե­ղա­դ­րա­նս ի վե­րայ ին­քեանց ոչ ա­ռեալ, տան միայն սատ­նա­յի - Այս է խա­բ­է­ու­թիւն մե­ծա­գոյն... զի փա­խի­ցէ ի մէնջ:

Զ. 175բ-253ա [ Ան­տառ նո­րա­գոյն մտած­մանց... ի գե­րա­յար­գե­լի տեառն Ա­ղէք­սան­դ­րու Գա­լա­մա­թօ կո­չե­ցել­ւոյ...]

Տե՛ս Հմր 90, 2ա-408ա: Այս­տեղ միայն` ա-իգ (Ը գլուխն ա­ռանց

գլ­խա­նի­շի, իսկ Թ-ԻԳ նշա­նա­կուած Ը-ԻԲ), մե­ծի մա­սամբ տար­բեր

սկ­սուած­նե­րով:

Է. 243բ-52բ [Քա­ղուածք զա­նա­զանք]

ա. 243բ Այլ ի մէջ ե­կե­ղե­ցոյ կա­միմ բա­նս Ե մտօք խօ­սել -Յա­ւուրս ա­ռա­քե­լո­ցն յոր­ժամ մկր­տէ­յին... բ. 243բ-4ա Նա­յե­ցա ի գոր­ծս քո -Եւ գի­տե­լի է, զի զար­մա­ցու­մն ի վե­րայ բազ­մաց լի­նի... գ. 244աբ Թէ ի քա­նի.ս բա­ժա­նի լոյսն -Նախ բա­ժա­նի լոյսն բար­ձր բա­ժան­մամբ` ի­մա­նա­լին եւ զգա­լին... դ. 244բ-5բ Դաւ­թի փի­լի­սո­փա­յի - Ա­ւր­հ­նեալ ես, աս­տուա­ծա­զարդ եւ քրիս­տո­սապ­սա­կեալ փայտ... ե. 245բ-6ա Թէ վասն է.ր աշ­խար­հա­մա­տ­րան ա­սի -Ի շի­նե­լն Կոս­տանդ­իա­նո­սի մե­ծի զե­կե­ղե­ցիսն Ե­րու­սա­ղէ­մի... զ. 246ա-7բ Գտեալ զքեզ ար­տա­քոյ` համ­բու­րե­ցից -Եւ արդ, մեք խան­դա­խա­կաթ սր­տիւ... է. 247բ-8ա Այլ ինչ հար­ցու­մն -Մատ­թան քա­հա­նայն Գ դս­տերս ու­նէր... ը. 248ա-9բ Յա­ղա­գս ցա­ւա­գ­նոյ ճա­նա­պար­հին -Ցա­ւա­գին ճա­նա­պար­հն կո­չի ի տե­սո­ղա­կա­նաց... թ. 249բ-52բ Յա­ղա­գս թշ­նա­մա­նն Քրիս­տո­սի - Ա­սի ի գրոց, թէ Ի մե­ռա­նի­լն Քրիս­տո­սի ցա­ւա­գին մայրն կո­չեալ առ ին­քն զՅով­սէփ...

Ը. 264ա-301ա [Բանք ա­ռա­կա­ւորք]

ա. 264ա-5բ Վասն տօ­նի սուրբ կու­սին - Ա­ւե­տիք ա­մէ­ներ­ջա­նիկ սուրբ եւ փա­ռա­ւո­րեալ կու­սին Մար­իա­մու... բ. 265բ-6ա Ող­ջոյն քեզ ա­սել -Զի­նա­ւոր ո­մն հա­րուստ եւ մե­ծ­ազ­գի, թո­ղեալ զաշ­խար­հս... գ. 266աբ Դար­ձեալ ող­ջոյն քեզ ա­սել -Դար­ձեալ իշ­խան ո­մն բռ­նա­ւոր... դ. 266բ Աշ­խար­հա­գ­րի -0գոս­տոս կայ­սր կա­մե­ցաւ աշ­խար­հա­գիր առ­նել... ե. 267ա-8ա Ա­կ­ըն տպա­զի­ոն - Ա­սի ի­մաս­տ­նոց, թէ Է ա­կն ինչ... զ. 268ա-բ 0րի­նակ ո­ղոր­մա­ծու­թեան - Աս­տուած յոյժ սի­րէ զո­ղոր­մա­ծու­թիւն... է. 268բ Ե­րեք որ­դոց փոր­ձել -Զի ա­սեն, թէ Էր թա­գա­ւոր ո­մն եւ ու­նէր ե­րիս որ­դիս... ը. 269աբ Ա­կա­թէս ա­կն -Ի­մ­աս­տունք ա­սեն, թէ Է ա­կն մի... թ. 269բ-70ա Բզա­յի օ­րի­նակ -0րի­նակ բե­րեն մար­դիկք, թէ բա­զայն յոր­ժամ փախ­չի ի ձե­ռա­նէ որ­սոր­դին... ժ. 270ա-1ա Սուրբ կոյսն ծաղ­կի նմա[նի] -Սուրբ կոյսն նմա­նի ծաղ­կի... ժա. 271ա Մար­տի­րո­սաց -Որ­պէս ո­մն ի մար­տի­րո­սաց չար­չա­րէ­ին վասն ա­նուա­նն Քրիս­տո­սի... ժբ. 271բ-2ա Տե­սիլ Ե մարդ­կանց -Որ­պէս ե­տես ո­մն հայր Ե մարդ­կանց տե­սիլ... ժգ. 272աբ Թա­գա­ւո­րի Գ որ­դոց ա­կն -Որ­պէս ա­սի յա­ռա­կաց, թէ Կայր թա­գա­ւոր մի եւ ու­նէր բա­զում ճո­խու­թիւն... ժդ. 273ա-4բ Ե­ղի­սէի -Եւ ե­ղեւ օր մի, էանց Ե­ղի­սէ ի Սա­մ­նաս... ժե. 274բ Խեց­գետ­նի -Որ­պէս խեց­գե­տի­նն, որ խրա­տէր զձա­գս... ժզ. 274բ-5ա Ծա­ռի պտուղ թռ­չուն լի­նի - Ար­տուտ­քն կեն­դա­նու­թե­նէ մե­ղօք հո­գոց... ժէ. 275ա Ա­ղօթք մա­քուր պի[տի] -Գրեալ է, թէ Ո­մն մարդ բա­րի զա­մե­նայն ինչ ե­թող, բայց միայն պա­հեաց էշ մի... ժը. 275բ-6բ Երգ եր­գոց - Ա­սէ Սո­ղո­մոն յԵրգ եր­գոց ի դի­մաց Աս­տուա­ծած­նին... ժթ. 276բ Ոզ­նոյ -Գի­տե­լի է, զի յա­ւուրն դա­տաս­տա­նի... ի. 276բ-7ա Քա­րո­զու­թիւն -Վար­դա­պետ ո­մն յա­ւուր մի­ում զգե­ղե­ցիկ քա­րօ­զս խօ­սէր... իա. 277ա Բ կա­նանց - Ա­սեն, թէ Եր­կու կին վի­ճէ­ին ի վե­րայ մա­նա­ծի... իբ. 277ա-8ա Բ վի­շա­պի - Ա­րիս­տո­տէլ ա­սէ ի չորս գիրս Տա­րե­րաց, թէ Էր ճա­նա­պարհ մի... իգ. 278աբ Աղ­բեր -Որ­պէս ա­սեն, Էր թա­գա­ւոր մի զօ­րօք ի պա­տ­ե­րազ­մի... իդ. 278բ Ձկան - Ա­սեն ի­մ­աս­տունք, թէ Է ձու­կն ինչ... իե. 278բ-9ա Ա­նիւ - Աշ­խար­հս նման է ան­ւոյ... իզ. 279աբ Կար­գա­ւո­րի -Վասն ո­րոյ գրեալ է, թէ Ո­մն փափ­կա­սուն ե­կն ի կարգ... իէ. 279բ-80բ Բ նկա­րիչ պատ­կե­րա­ցն -Թա­գա­ւոր ո­մն շի­նեաց գե­ղե­ցիկ դար­պաս... իը. 280բ-2բ 0րի­նակ Բ մարդ­կանց - Ա­սի, թէ Բ մարդ եր­թա­յին ի ճա­նա­պարհ եւ խն­դ­րէ­ին գանձ... իթ. 282բ-3ա Շա­հա­կեր Դ արք -Չորս արք յոյժ փար­թա­մա­ցեալ ի շա­հա­ռու­թե­նէ... լ. 283ա Մկր­տի­չն Յո­հան­նու - Այս­պէս ա­սի. Ա­ռա­ջի թա­գա­ւո­րի մի­ոյ կա­յին բա­զում եր­գե­ց­օղք... լա. 283բ-5ա Վասն յա­րու­թեան Տեառն մե­րոյ -Գի­տե­լի է, զի Ա­ւե­տա­րա­նն յայ­տ­նա­պէս ոչ ե­րե­ւե­ցու­ցա­նէ... լբ. 288աբ Ա­ռա­քե­լոց ԲԺ-նից -Վար­դա­պետք օ­րի­նակ բե­րեն վասն սուրբ Աս­տուա­ծած­նին... լգ. 288բ-9բ Նոր 0րի­նաց -Էր թա­գա­ւոր մի, որ շի­նեաց դար­պաս... լդ. 289բ-91ա Գ պտ­ղոյն - Աս­տուած խոս­տա­ցաւ որ­դո­ցն Իս­րա­յէ­լի զեր­կիրն ա­ւե­տեաց... լե. 291աբ Վասն ծած­կե­լոյ աս­տուա­ծու­թեան -Եւ աստ գի­տե­լի է, զի գի­տեր սա­տա­նայ, թէ գա­լոց էր Որ­դին Աս­տու­ծոյ... լզ. 291բ-2բ Աշ­տա­րակ շի­նե­լն -Թա­գա­ւոր ո­մն կա­մե­ցաւ շի­նել աշ­տա­րակ... լէ. 292բ-4ա Յու­դիթ կի­նն այ­րի -Գրեալ է Յու­դիթ, թէ Հո­ղո­փեռ­նէս չար իշ­խա­նն ե­կն զօ­րովք... լը. 294ա-5ա Գո­ղոյ օ­րի­նակ -Ի­մ­աս­տունք ա­սեն, թէ Գող ո­մն առ­նէր զբա­զում գո­ղու­թիւ­նս... լթ. 295աբ Ձկան - Ա­սեն ի­մաս­տա­սէր­քն, թէ Կայ ձու­կն մի ի ծովն, որ է փո­քր... խ. 295բ-6ա Կեն­դա­նի - Ա­սեն, թէ Է կեն­դա­նի ի ծովն, որ ի մի­ջո­ցն ի վեր ու­նի կեր­պա­րան գե­ղե­ցիկ կնոջ... խա. 296աբ Ի­րա­ւանց վե­րայ -Զի գրեալ է. Թա­գա­ւոր ո­մն զօ­րեղ եւ յոյժ պա­տ­ե­րազ­մ­օղ բնա­կէր յե­զր ծո­վու... խբ. 296բ-8ա Ոչ մո­ռա­նալ բա­րե­կա­մի ե­րախ­տիս -Սո­ղո­մոն ա­սէ. Զե­րախ­տիս բա­րե­կա­մին քո մի մո­ռա­նայր... խգ. 298ա-9ա Խա­չի զօ­րու­թեան -Դար­ձեալ ա­սէ 0գոս­տի­նոս, թէ Խա­չն է ա­թոռ, եւ Քրիս­տոս` վար­դա­պետ... խդ. 299բ-301ա Խա­չե­լու­թեան -Քան­զի ա­սեն, թէ Յետ ա­ւեր­մա­նն Ե­րու­սա­ղէ­մի ժո­ղո­վե­ցան հրէ­յայ­քն ի քա­ղաք մի... խե. 301ա Հար­կա­ւոր բա­ներ - Արդ, Դ նե­ղու­թիւն գտա­նի յեր­կ­րի... Ա­մե­նայն դա­տաս­տա­նի Դ ան­ձինք պա­հան­ջին, այ­սին­քն` դա­տա­ւոր, պար­տա­ւոր, ամ­բաս­տա­ն­օղ եւ վկայ:

Թ. 312ա-8ա [Յա­կո­բայ Ղրի­մեց­ւոյ յիշ. 318ա] Վասն մա­հու վար­դա­պե­տաց, ա­սա­ցեալ ի բա­նն Յա­կո­բայ. Ծա­ղր ձեր ի սուգ դարձ­ցի... - Արդ, զի.նչ ա­սա­ցից կամ զի.նչ պատ­մե­ցից, զի.նչ խօ­սե­ցայց...

Ժ. 321ա-588բ [Գիրք օ­րի­նա­կաց եւ նմա­նու­թեանց... ա­րա­րեալ ի հե­ղի­նա­կէ Յօ­հան­նու Սան­ճէ­մի­նեց­ւոյ: Ի լա­տի­նա­կան լէ­զուէ ի հայ­կա­կան բար­բառ թարգ­մա­նե­ցեալ ըստ մա­սին ի Վնէժ եւ ըստ մա­սին ի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս ի Ղու­կա­սու վար­դա­պե­տէ Խար­բեր­դաց­ւոյ... 1750... ի Վէ­նէ­տիկ... տպ.]

ա. 321ա-70ա [Գիրք ա­ռա­ջին. Յա­ղա­գս եր­կ­նից եւ տա­րե­րաց...:] Զբազ­մա­պատ­կու­թե­նէ սի­րոյ, նո­րին ե­ւս յահ­կու­թեան­ցն եւ զա­նա­զա­նու­թեան­ցն: Գլուխ Դ -Սէրն բազ­մա­պա­տիկ է...

Տպ. 92 գլուխ­նե­րից ու­նի 26-ը` Ա, Ե-Զ, Թ-ԺԴ, ԺԸ, Ի, ԻԲ, ԻԴ, ԻԸ, ԼԳ,

ԽԱ, ԽԴ, ԽԸ, ԾԶ, ԾԸ, ԿԳ, ԿԷ, ՁԱ, ՁԳ, ՁԵ-ՁԶ:

բ. 370ա-84ա [Գիրք եր­կ­րորդ. Յա­ղա­գս եւ քա­րանց:] Բա­նա­կան հոգ­ւոյն կա­տա­րե­լու­թիւն­քն ո՞րք եւ որ­պի­սի.ք գոլ պար­տի­ցեն. ա­պակ­ւոյ եօ­թն յատ­կու­թեամ­բն, եւ ո­մանք նմա­նու­թեամ­բն բա­ցա­յայ­տի: Գլուխ Բ -Հո­գին պար­տի նմա­նիլ ա­պակ­ւոյ...

Տպ. 41 գլուխ­նե­րից ու­նի 16-ը` Բ, ԺԱ-ԺԲ, ԺԴ, ԺԶ-ԺԷ, ԻԱ-ԻԲ, ԻԴ, ԻԷ,

Լ-ԼԲ, ԼԷ, ԼԹ, ԽԱ:

գ. 384ա-425բ [Գիրք եր­րորդ. Յա­ղա­գս բու­սոց եւ տն­կոց:] Այր հո­գե­ւոր ի ժա­մա­նա­կա­ւո­րաց հրա­ժա­րեալ: Գլուխ Ա -Հրա­ժա­րու­մն եւ ար­մա­տախ­լու­մն ժա­մա­նա­կա­ւո­րաց նմա­նի հատ­ման...

Տպ. 96 գլուխ­նե­րից ու­նի 36-ը` Ա, Ժ-ԺԶ, ԺԸ, ԻԱ, ԻԴ-ԻԷ, Լ-ԼԵ,

ԼԷ-ԼԸ, ԽԷ, ԾԴ, ԾԶ, ԿԲ-ԿԳ, ԿԷ-Հ, ՀԶ, ՀԹ-Ձ, ՁԲ, ՁԴ:

դ. 425բ-76բ [Գիրք չոր­րորդ. Յա­ղա­գս թռ­չ­նոց եւ լո­ղա­կաց: Ա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն,] յո­րում լո­ղա­կա­նաց եւ թռ­չ­նոց` բա­զում օ­րի­նա­կօ­քն - Ա­ղէ, հարց զչոր­քո­տա­նիսն...

Տպ. 98 գլուխ­նե­րից ու­նի 61-ը` Ա-Բ, Դ-Ը, Ժ-ԺԲ, ԺԴ-ԺԵ, ԺԸ-ԺԹ,

ԻԱ-ԻԲ, ԻԴ-ԻԶ, Լ, ԼԲ, ԼԶ, ԼԸ-ԽԱ, ԽԳ-ԽԶ, ԽԸ-ԾԱ, ԾԳ-ԾԶ, ԾԸ, Կ-ԿԴ,

ԿԶ, ԿԸ, ՀԱ-ՀԶ, ՀԸ-ՁԱ, ՁԳ-ՁԵ, ՁԹ-Ղ:

ե. 477ա-517բ [Գիրք հին­գե­րորդ. Յա­ղա­գս եր­կ­րա­յին կեն­դա­նեաց:] Ժուժ­կա­լու­թիւն կամ պա­հե­ցո­ղու­թիւ­նն յոյժ օգ­նէ մարդ­կանց: Գլուխ Ա-Ժուժ­կա­լու­թիւ­նն ի բա­զու­մս մար­դի­կս ծնա­նի զբար­կու­թիւն...

Տպ. 124 Գլուխ­նե­րից ու­նի 62-ը` Ա-Բ, Դ, Զ-ԺԲ, ԺԴ-ԺԵ, ԻԵ-ԻԶ, Լ-ԼԱ,

ԼԴ-ԼԵ, ԼԷ, ԼԹ, ԽԵ-Ծ, ԾԳ-ԾԴ, ԾԶ, Կ, ԿԲ-ԿԳ, ԿԵ-ԿԸ, ՀԱ-ՀԲ, ՀԵ-ՀԸ, ՁԲ,

ՁԴ-ՁԵ, ՁԷ-Ղ, ՂԴ, ՂԶ, ՂԸ-Ճ, ՃԲ-ՃԳ, ՃԵ, ՃԻ-ՃԻԴ:

զ. 518ա-47ա [Գիրք վե­ցե­րորդ. Յա­ղա­գս մար­դոյ եւ ան­դա­մոց նո­րին:] Ճշ­մա­րիտ ա­պ­աշ­խա­րու­թեան մա­սուն­քն, զի Աս­տու­ծոյ հա­ճե­լիք ար­տա­կա­յա­նայ­ցեն: Գլուխ Գ -Դառ­նու­թիւն ա­պ­աշ­խա­րո­ղաց նմա­նի լեղ­ւոյ սա­կս եօ­թանց...

Տպ. 79 գլուխ­նե­րից ու­նի 23-ը` Գ-Դ, Զ, ԺԲ, ԺԴ-ԺԶ, ԻԲ, ԻԷ, ԼԳ, ԼԹ,

ԽԱ-ԽԹ, ԾԲ-ԾԳ, ԿԹ:

է. 547ա-58ա [Գիրք եօթ­նե­րորդ. Յա­ղա­գս տես­լեանց եւ ե­րա­զոց:] Հրեշ­տա­կաց, որք հաս­տա­տու­թեան եւ ա­պա­կոյ բաղ­դա­տին` պաշ­տօն, գե­ղեց­կու­թիւ­նն, զօ­րու­թիւ­նն. Գլուխ Ա -Հրեշ­տակ­քն զո­մա­նս յաս­տուա­ծայ­նոց խոր­հր­դոց մեզ յայ­տ­նեն...

Տպ. 36 գլուխ­նե­րից ու­նի 11-ը` Ա-Բ, Դ, Է, ԺԳ, ԺԵ, ԺԷ, ԻԳ-ԻԴ, ԻԸ-ԻԹ:

ը. 558բ-61բ [Գիրք ու­թե­րորդ. Յա­ղա­գս կա­նո­նաց եւ օ­րի­նաց:] Ի­րա­ւուն­քն, թէ ո.յր ա­ղա­գաւ զո­մա­նս առ­ձայ­նէ. Գլուխ Ա -Հա­կա­ռակք եւ թշ­նա­մի­քն հո­գե­ւոր մար­դոյն...

Տպ. 78 գլուխ­նե­րից ու­նի 5-ը` Ա, ԺԴ, ԺԷ, ԻԲ, ԼԵ:

թ. 561բ-74ա [Գիրք ին­նե­րորդ. Յա­ղա­գս ա­րուես­տից եւ ա­րուես­տա­կան ի­րաց:] Գոր­ծ­նա­կան եւ տե­սա­կան կեան­քն. Գլուխ Ա -Գոր­ծ­նա­կան եւ տե­սա­կան նմա­նին գե­րեզ­մա­նաց...

Տպ. 91 գլուխ­նե­րից ու­նի 24-ը` Ա, Դ, Է, ԻԱ-ԻԲ, ԻԸ, Լ, ԼԶ, ԽԱ-ԽԲ,

ԽԶ, ԽԹ, ԾԳ, ԿԲ, ԿԴ-ԿԶ, ՀԲ, ՀԵ, ՀԷ, ՀԹ, ՁԱ-ՁԳ:

ժ. 574ա-88բ [Գիրք տաս­նե­րորդ. Յա­ղա­գս գոր­ծոց եւ բա­րուց մարդ­կան... Զըն­կե­ցեա­լսն յաշ­խար­հէ գար­շու­թեամբ մե­ղաց...] Գլուխ Ա -Ըն­կե­ցեալ­քն ի յաշ­խար­հէ Քրիս­տոս բազ­մի­ցս ըն­դու­նի... հան­գի­ցեն ի դա­լար խո­տոջ:

Տպ. 87 գլուխ­նե­րից ու­նի 30-ը` Ա, Դ, Զ-Ը, Ժ-ԺԲ, ԺԶ, ԺԸ-ԺԹ, ԻԸ,

ԼԲ-ԼԳ, ԼԹ-Խ, ԽԶ, ԻԸ, Ծ, ԾԲ, ԾԵ, ԾԸ-ԾԹ, ԿԳ, ԿԵ-ԿԶ, ՀԶ, ՁԳ, ՁԵ-ՁԶ:

0րի­նա­կս քա­ղուա­ծոյ է եւ՛ ըստ գլ­խա­քա­նա­կի, եւ՛ ըստ

բո­վան­դա­կու­թեան: Բա­ցա­կա­յում են նա­եւ գր­քե­րի ա­ռա­ջա­բան­նե­րը

(բա­ցի 4-րդից), ինչ­պէս եւ « Ա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն Յօ­հան­նու

Սան­ճէ­մի­նեց­ւոյ պայ­ծա­ռա­գոյն վար­դա­պե­տի առ բո­լոր գոր­ծն (տպ. էջ

ԴՑԿԿ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

318ա (Յա­կոբ դպ­րի­կի) ԶՅա­կոբ վար­դա­պե­տն զՂ­րի­մե­ցին յի­շես­ջիք ի Քրիս­տոս, որ զար­դա­րեալ է զբա­նս, ո՜վ վա­յե­լողք, եւ զխղ­ճուկ դպ­րի­կս Յա­կոբ` զծ­ր­օղ սո­րին հան­դէպ Է խո­տա­ճա­րա­կա­ցն, որ ի Սուրբ Կա­րա­պետ (Մու.շ), զի եմ հող եւ մո­խիր ձե­րոց սուրբ ո­տից:

526

Ա­ՐՈՒԵՍՏ ԲԱ­ՆԱ­ՍՏԵՂ­ԾՈՒ­ԹԵԱՆ

ԺԹ -XIX

ԹԵՐԹ` 36. չգ­րուած` 8ա-9բ, 35բ-36բ: ՊՐԱԿ` 3 (7+16+13): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով, ծաղ­կա­ն­շան եւ «ԹԶ, «Կ " Վ Չ լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19 14,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` շղա­գիր (1ա-3ա), նօ­տր­գիր (3ա-7բ, 10ա-35ա: Նմուշ` 12ա): ՏՈՂ` 25-26 (3ա-7բ), 29 (10ա-35ա): ԿԱԶՄ` բազ­մա­գու­նի ծաղ­կա­թուղթ, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` ցն­ցու­ղուած կապ­տիւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2, թուղթ, սկզ­բից:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ե­զ­րա­հա­տու­մից ա­ռան­ձին տո­ղեր վնա­սուած, կազ­մի ծաղ­կա­թուղ­թը քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. ա. 1ա-5բ Սկզ­բ­նա­ւո­րու­թիւն բա­նա­ստեղ­ծու­թեան -Բնու­թիւ­նն է ճար­տար ի­մ­աս­տու­թիւն, թե­լա­դ­րէ զա­մե­նայն սեր­մու­նս գի­տու­թեան...

բ. 6ա-7բ Յա­ղա­գս սկզ­բ­նա­ւո­րե­լոյ չա­փուց եւ պէս պէս տե­սակք նո­ցին -Չա­փն ըստ նուա­գա­ծու ա­րուես­տա­ւո­րաց է սահ­ման կամ պայ­ման, կամ կա­նոն եւ կշիռ վան­կից... (ա­նա­ւարտ):

2. 10ա-35ա Յա­ղա­գս տե­սա­կաց բա­նա­ստեղ­ծու­թեան

ա. 10ա-4ա Գլուխ ա­ռա­ջին: Յա­ղա­գս դի­ցազ­ներ­գակ բա­նա­ստեղ­ծու­թեան - Աստ զոր հան­դեր­ձեալ եմ ա­սել զբա­նա­ստեղ­ծու­թե­նէ ոչ ճիշտ ի չափ նկա­տեալ ի ներ­դաշ­նա­կ­ցու­թիւն...

բ. 14ա-7ա Գլուխ եր­կ­րորդ: Յա­ղա­գս թա­տե­րա­կան բա­նա­ստեղ­ծու­թեան եւ ե­ղե­րեր­գու­թեան ի մաս­նա­ւո­րի -Թա­տե­րա­կան բա­նա­ստեղ­ծու­թիւ­նն է, որ ի ժո­ղո­վս բա­րե­սէր մարդ­կանց եր­գի...

գ. 17ա-9բ Գլուխ եր­րորդ: Յա­ղա­գս կա­տա­կեր­գու­թեան եւ ծագ­ման նո­րա -Կա­տա­կեր­գու­թիւ­նն, ըստ յու­նաց գօ­մե­տիս, ծա­գեալ յեր­կուց յու­նա­կան բա­ռից. գօ­մի եւ օ­տի...

դ. 19բ-21ա Գլուխ չոր­րորդ: Յա­ղա­գս հո­վուա­կան կամ տուա­րա­ծա­կան բա­նա­ստեղ­ծու­թեան -Տուա­րա­ծա­կան կամ հո­վուա­կան կամ եր­կ­րա­գոր­ծա­կան բա­նա­ստեղ­ծու­թիւ­նն, ըստ այ­լոց պուգ­գօ­լի­գա...

ե. 21ա-4ա Գլուխ հին­գե­րորդ: Յա­ղա­գս քնա­րեր­գա­կան բա­նա­ստեղ­ծու­թեան -Քնա­րեր­գա­կան բա­նա­ստեղ­ծու­թիւ­նն, ըստ ի­տա­լաց­ւոց լի­րի­գա լսի...

զ. 24բ-8բ Գլուխ վե­ցե­րորդ: Յա­ղա­գս դաստ­իա­րա­կա­կան բա­նա­ստեղ­ծու­թեան -Դաստ­իա­րա­կա­կան բա­նա­ստեղ­ծու­թիւ­նն ու­նի ուղ­ղա­պէս նպա­տակ կր­թե­լն զուն­կն­դիրս...

է. 28ա-31ա Գլուխ եօթ­նե­րորդ: Կա­տա­կեր­գու­թիւն -Կա­տա­կեր­գու­թիւն է քեր­թուած ինչ` ուղ­ղեալ ի հա­մո­զել զլ­սո­ղս յա­ռա­քի­նու­թիւն...

ը. 31ա-2բ Գլուխ ու­թե­րորդ: Ող­բեր­գու­թիւն -Ող­բեր­գու­թիւն է տա­ղեր­գու­թիւն է տա­ղեր­գու­թիւն ող­բա­կան...

թ. 33ա-5ա Գլուխ ին­նե­րորդ: Յա­ղա­գս ար­ձա­նա­կան կամ դամ­բա­նա­կան բա­նա­ստեղ­ծու­թեան - Ար­ձա­նա­կան, ըստ յու­նաց է­փի­կ­րամ­մա, որ է ա­սել գիր կամ ի­մաստ ինչ սո­վո­րա­կան... իսկ առ մեզ Շնոր­հա­լին ութ­նո­տեան տո­ղեաց, որ նմա յոյժ ա­խոր­ժե­լի էր:

527

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ՌՃԺԲ -1663

ԳՐԻՉ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Տր­դատ:

ԹԵՐԹ` 213+1 (կրկ. 121). չգ­րուած` 1ա-2բ, 96աբ, 168բ, 172բ-213բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԸ 12 (ԺԴ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով, թա­գա­ն­շան եւ մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 20 14,4: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 42ա): ՏՈՂ` 27: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Մաշ­տոց (Յու­նա­րէն), ԺԵ դ.: 1(Ա)+1(Բ), ստա­ցուած 2 ամ­բող­ջա­կան թեր­թե­րից: Մա­գա­ղաթ, միա­սիւն, յու­նա­րէն (նմուշ Աա):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած, եզ­րե­րը քիչ մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-32ա Բառ­գիրք Հա­յոց - Ա­րա­րիչ` Աս­տուած, ա­մե­նայ[այ]տ ես, ան­պա­րա­գիր, Աւ­գոս­տոս` յաշ­խար­հա­կալ... Քսես[տ]` չափ է կամ կշ­ռոց ա­նուն:

Բ. [Քա­րոզք Ղու­կա­սու Լո­ռեց­ւոյ]

1. 32բ-43ա Քա­րոզ Սո­ղո­մո­նի, որ ա­սէ. Զի որք սր­բու­թեամբ սր­բես­ցին այլ - Ա­մե­նայն գիրք աս­տուա­ծա­յին զԱս­տուած ար­դար դա­տա­ւոր քա­րո­զեն...

2. 43ա-53ա Քա­րոզ ի բան Ա­ւե­տա­րա­նին, որ ա­սէ. 0՜ն, ա­րի գնա­ցուք աս­տի այլ այլ -Հրա­մա­յէ մար­գա­րէն Միք­իայ. Ա­րի եւ գնայ աս­տի...

Գ. 1. 53ա [Բանք խրա­տա­կանք] -Թէ կու­զես, որ ի մե­ղաց ա­զա­տիս, յա­ռա­ջն ի մե­ղաց պատ­ճա­ռէն հե­ռու կա­ցիր... Զջուրն կտ­րէ, որ զջա­ղաչ­քն դա. դա­րի... Մարդ, որ չու­նի ա­նուն բա­րի, մե­ռած լաւ է, քանց զկեն­դա­նի...

2. 53ա-63ա Խա­ւսք ի­մաս­տ­այ­սի­րա­ցն: Խրատք հա­րանց ի­մաս­տն ո՜վ ա­ռա­քող (= Խրատք Խի­կա­րայ) -Որ­դեակ, թէ լսես խօսք ի դուք թա­գա­ւո­րաց եւ իշ­խա­նաց մե­ծայ­մե­ծաց... իբ­րեւ զՆա­թան պի­տի կո­ր­ըն­չի աստ եւ ի հան­դեր­ձեա­լն:

Տե՛ս «Պատ­մու­թիւն եւ խրատք Խի­կա­րայ Ի­մաս­տ­նոյ, Ե­րե­ւան, 1969,

ձեռ. Բ 2:

Դ. 1. 63ա-71ա Հա­մա­ռաւտ ժո­ղո­վեալ ի կա­նո­նաց սուրբ հարց /Ա-Ճ/: ՅԵ­պի­փա­նոո Կ/ի/պրա­ցոյն է -/Ա./ Որ զչո­րէք­շա­բա­թին զյ­ուր­բա­թն կամ զա­ղու­հա­ցսն... լուծ­ցէ... Ճ. Իսկ եր­րոր­դա­ցն եւ չոր­րոր­դանց ոչ է ա­մուս­նու­թիւն...

2. 71ա-4բ Կա­նոն Յո­հան­նու ա­սա­ցեալ է -Ե­թէ ոք ազ­դե­ցու­թեան սա­տա­նա­յի ան­կա­նի­ցի յա­րուայ­գի­տու­թիւն...

Ե. [Ճառք, Խրատք, Քա­րոզք]

1. 74բ-6բ /Սուրբ հա­ւրն Նե­ղո­սի ա­սա­ցեալ. Հմր 40, 69բ/ - Արդ, նախ յա­ռաջ քան զա­մե­նայն ինչ խոր­հուրդ մաք­րու­թեան ջան տար...

2. 76բ-88բ Հա­մա­ռաւտ պատ­մու­թիւն Յե­սուայ որդ­ւոյ Նա­ւեայ -Յե­սու որ­դին Նօ­եայ էր ազ­գէն Եփ­րե­մի...

3. 89ա-90ա Յո­հան­նու Ոս­կէ­բե­րա­նի է ա­սա­ցեալ ճառ մե­ռե­լոյն - Արդ, ե­թէ կա­միք, խաւ­սիմք ընդ ձեզ բան նմա­նա­ւոր...

4. 90ա-3ա Հար­ցու­մն Բար­սե­ղի եւ սուրբ Գրի­քոր Աս­տուա­ծա­բա­նին -Բար­սեղ ա­սէ. Քա­նի. լոյս են, որ կան ա­ռա­ջի աս­տուա­ծու­թեան: Գրի­գոր ա­սէ. Զայտ վկա­յէ ինձ հո­գեր­գողն Ամ­բա­կում...

5. 93ա-5բ Հար­ցու­մն սր­բոյն Բար­սե­ղի սուրբ Գրի­գոր Աս­տուա­ծա­բա­նն -Բար­սեղ ա­սէ... Ո­րո.վ պար­ծին հայք: Գրի­գոր ա­սէ. Գա­լս­տեամ­բն Յի­սու­սի...

6. 97ա-120բ Քա­րոզ Յո­հան­նու -Ի սկզ­բա­նն էր բա­նն, եւ բա­նն էր առ Աս­տուած, եւ Աս­տուած էր բա­նն ա­նեղ եւ ա­ն­ըս­կիզ­բն...

Զ. [Պատ­մու­թիւնք]

1. 120բ Այս է պատ­մու­թիւն Փա­րէզ քա­ղա­քին -Մեծ ար­քայն տաճ­կաց Խոնթ­քարն, եւ ա­ռա­քեաց ձիա­ւոր, գնա­ցին Գ տա­րի...

2. 121ա-33բ Ա­գա­դ­րո­նի ի­մաս­տ­նա­սի­րի ա­սա­ցեալ Վասն վեր­ջին ժա­մա­նա­կին... Յայ­ն­ժամ թա­գա­ւո­րես­ցէ մեծ Կոս­տանդ­իա­նոս եւ ա­նուա­նի թա­գօ­ո­րաց...

3. 147ա-8բ Պատ­մու­թիւն սուրբ Գե­ղար­դեա­նն եւ այլ տնաւ­րի­նա­կա­նա­ցն Քրիս­տոտ­սի սուրբ եւ փր­կա­կան տնաւ­րի­նա­կա­նա­ցն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, այս­պէս գտաք ի գոր­ծոց ոս­կե­գ­րով -Ի Պատ­մայ­գիր թա­գա­ւո­րու­թեան ի քա­ղա­քս Կոս­տան­դի­նու­պաւ­լիս... եւ բե­րաւ ի Հայ, յո­րում էր թիւն ՃՀԶ (727):

Է. [ Աշ­խար­հա­գ­րա­կանք]

1. 134ա-47ա Ա­րա­րեալ յԱշ­խար­հա­ցոյց Հա­յոց թարգ­ման­չին եւ եր­կ­րորդ լու­սօ­որ­չին Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տին` պարզ եւ հա­մա­ռաւտ տե­սու­թեան

Տե՛ս Հմր 20, 351ա-7ա. ¢ ա/134ա-5ա: բ/135ա-6ա: գ/136ա-42բ: դ/142բ-7ա:

2. 148բ-51բ [Կա­րա­պե­տի Բա­ղի­շեց­ւոյ] Աշ­խար­հա­ցոյց հա­մա­ռաւտ բա­նիւք -Նախ ըս­կիզ­բն նո­րա, որ քա­ղաք է հիւ­սի­սա­կան, /Բու­խա­րի ա­սեն նմա, յե­լա­նէ սա­մուր ան­ն­ման...

3. 151բ-2ա [ Ա­նուանք քա­ղա­քաց եւ գիւ­ղից Հա­յաս­տա­նեայց յայ­տ­նի. Հմր 3199, 186բ] -Ե­կե­ղեաց, որ է Ե­զ­ըն­կան, Դա­րա­նա­ղեաց Կա­մախ է...

Ը. 153ա-5բ Խրատք Նո­յի­շ­ըր­վան Է­տի­լին` Հռո­մաց թա­գա­ւորն -Եւ ու­նէր Շըր­վան Է­տի­լն թաք մի, եւ էր զու­գած ի յայն թա­քն ԻԴ պուրճ...

Տպ. «Խրատք Նու­շի­րուա­նի, Ե­րե­ւան, 1966, ձեռ. Գ:

Թ. 155բ-70բ Սր­բոյն Յա­կո­բայ Սր­ճոյ ե­պիս­կո­պո­սին է ա­սա­ցեալ Վասն մե­ծի յուր­բա­թին չար­չա­րան­քն Քրիս­տո­սի եւ յա­ւա­զա­կին -[Ա]նծա­նաւթ ծը­նունդ ծո­ցոյ Հօր միա­ծին Որ­դի, զար­թոյ զք­նարս իմ...

Ժ. [Քա­ղուածք զա­նա­զանք]

ա. 170բ Եր­կոյ­տա­սան ա­ռա­քե­լո­ցն Քրիս­տո­սի այս են ա­նուան­քն -Պե­տ­րոս, Յա­կո­բոս, Յո­հա­նէս... բ. 171բ Ամք նա­խայ­հար­ց­ըն - Ա­դամ` ՋԼ... գ. 171բ [Յա­ղա­գս Ա­դա­մայ] - Ա­դամ ի Դրախ­տէն երբ ար­տաք­սե­ցաւ... դ. 171բ-2ա [Դա­րա­գ­լուխք] -Յա­ռա­ջին դարն Ե­նովք փո­խե­ցօ...

ԺԷ. [Ի Հարց­մանց գրոց Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ] -Խաւ­սե­ցաւ Աս­տուած ընդ յԱ­դա­մայ եւ ընդ յԵ­սա­յի Է ան­գամ...

Քա­ղուածք Զ (պրակ իզ, ձա), Ը (պրակ իզ) եւ Թ (պրակ իը) հա­տոր­նե­րից:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

43ա Ե­ւս ա­ռօ­ել զա­ն­ար­ժան տա­ռա­պեալ Տր­դա­տն եւ զծ­նաւղ­քն իմ եւ զու­սու­ցի­չս իմ` Սի­մոն քա­հա­նայն:

84ա Վա՜յ է ինձ` մե­ղա­ւո­րիս, վա՜յ, հա­զար վա՜յ (նման` 58ա, 108ա):

121ա (Միա­ձու­լուած նիւ­թի խո­րա­գ­րին) Ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցողք սո­րայ, թո­ղու­թիւն խն­դ­րե­ցէք մե­ղա­ւո­րիս, որ չէ ար­ժան յի­շել զա­ն­ար­ժան ա­նու­նս իմ:

133բ Գրե­ցաւ Նե­ռան պատ­մու­թիւ­նս թվին ՌՃԺԲ (1663), մա­յի­սի ԺԴ, յա­ւրն յուր­բաթ, ի փառս Քրիս­տո­սի աս­տուա­ծու­թեան եւ սքան­չե­լա­գոր­ծու­թեա­նն, որ Նեռն կո­րու­սա­նէ եւ թա­գա­ւո­րես­ցէ իւր աս­տուա­ծու­թիւն: Յի­շա­տակ է գիր­քս (ա­նա­ւարտ):

141բ (Կար­մ­րա­գիր) Զար­մա­նամ այս:

152ա Գր­վե­ցաւ յԱշ­խար­հա­ցոյ­ցս ի թվին ՌՃԺԲ (1663), ի վա­յե­լու­մն տա­ռա­պեալ Տր­դա­տին:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

213ա (Գր­չի, գլ­խի­վայր) Ես` Տր­դա­տս, տվի Պե­տ­րո­սի որ­դի Յո­վա­նե­սին ԺԵ ոս­կի, Գ-ն` եալ­դուզ, ԺԲ` ըն­կ­ռիզ, վասն շա­հաց ը­նե­լոյ, թվին ՌՃԺԴ (1665), ապ­րե­լի ամ­սոյն ԻԵ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ գրա­գիր Տր­դատ:

Գր­չա­փորձ` 1ա Այս է Պատ­մու­թիւն Փա­րէզ: Յի­շա­տակ է Բառ­գիր­քս Կան­ջէյ: 2ա Գա­րուն է պաց­վեր, /Վար­տն ի պախ­ջա­յին...: Բառ­գիրք եւ այլ ժո­ղո­վա­ծու:

528

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 212-4 (թռիչք` 77, 118, 177, 188). չգ­րուած` 1ա-2բ, 108ա-11բ, 154ա, 210բ-2բ: ՊՐԱԿ` 1 2+9 12+8 12+1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ, ա­րե­ւե­լեան: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19 12,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 73ա): ՏՈՂ` 29: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, աս­տա­ռը` վան­դա­կա­վոր կար­միր կտաւ, դռ­նա­կի­նը` կա­նաչ մե­տա­քս:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ճա­շոց (Կա­նոն պայ­ծա­ռա­կեր­պու­թեան): Ժ-ԺԱ դդ.: 2(Ա-Բ)+2(Գ-Դ), ստա­ցուած 4 թեր­թե­րի վե­րին մա­սե­րի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, միա­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա): Կար­դալ Աա-Դբ «[ Ա­ռա­ւե­լա­պէս գո­հա­նամք եւ եր­կր­պա­գան]եմք քեզ, Քրիս­տոս Աս­տուած... հա­ւա­տա­ցեալ­քս ի քեզ յիւ­րա­քան­չիւր [կար­գի] (տե՛ս «Ճա­շոց գիրք, Վա­ղար­շա­պատ, 1872, էջ 553-555):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 112ա, 155ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` կեն­դա­նա­գիր եւ թռ­չ­նա­գիր (3ա-48ա, 112ա, 155ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի քա­նի տեղ լու­սանցք­նե­րը ցե­ցա­կեր, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, դռ­նա­կը վնա­սուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած, դռ­նա­կի աս­տա­ռը քայ­քա­յուած:

Ծնթ. Ձե­ռա­գիրս բաղ­կա­ցած է նոյն ձեռ­քով գրուած եր­կու ա­ռան­ձին մա­սե­րից (1-111 եւ 112-212):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-211 [Բառ­գիրք]

1. 3ա-106ա [Բառ­գիրք հա­յոց] - Ա­րա­նայ` հօր ա­ւր­հ­նու­թիւն... 0րլո­ցել` հա­նել կամ քե­րել կամ մեր­ժել:

2. 112ա-211ա Հա­մա­ռաւտ գու­մա­րու­մն եւ լու­ծու­մն բա­ռից յԱս­տուա­ծա­շունչ գրոց յու­մեմ­նէ յԵ­րեմ­իա­յէ բա­նա­սի­րէ Մեղ­րեց­ւոյ: Բառք ի գրոց Ա­րա­րա­ծոց. ա­մէն - Ան­դունդ թարք­մա­նի ան­բա­ւու­թիւնք... Ան­բա­սիր` ան­պատ­ճառ:

Գր­չից` 154բ «Ո՜վ եղ­բայր, Յո­բայ բառ­քն ԺԲ թուղթ յա­ռաջ գնա`

գտա­նես:

Բ. 107աբ [Գրա­ռաջք վար­դա­պե­տի: Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն` ԺԸ դ.] -Մե­ծար­գոյ եւ մե­ծա­պա­տիւ... մշ­տա­քա­րոզ վար­դա­պե­տիդ մա­տու­ցա­նեմ ող­ջոյն...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1ա Ի ՌՃՁ եւ Զ (1737) թուին:

Վրան գծեր քա­շուած եւ ներ­քե­ւում գրուած Սի­րա­քից 2 տուն (Լ, 15-16):

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա, 112ա, 155ա, 210բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յա­կոբ վար­դա­պետ. ՌՃՁԴ (1735):

Գր­չա­փորձ` (Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ­նե­րի վրայ ա­ռան­ձին բա­ռեր):

529

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Կ. Պօ­լիս            ՌԿԳ -1614

ԳՐԻՉ` Սրա­պի­ոն: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յով­սէփ ե­պս.:

ԹԵՐԹ` 183. չգ­րուած` 1ա-2բ, 170ա-83բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԴ 12(ԺԴ 15)+1 12: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,5 13,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 74ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` ճն­շա­գ­ծե­րով շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թռ­չ­նա­դ­րոշմ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Յով­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի Ճառ: ԺԱ դ.: 1(Ա)+1(Բ), ստա­ցուած ըն­դ­եր­կայ­նա­կի հա­տուած կէս թեր­թը ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կու մա­սի բա­ժա­նե­լուց: Մա­գա­ղաթ, նա­խա­պէս` երկ­սիւն, այժմ` միա­սիւն, ուղ­ղա­գիծ մա­նր եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աա): Կար­դալ` Աբ. «բա­զում այդ եւ մին զեր­կ­րա­ւորք ո ոք կա­մէր կին առ­նել... այ­նո­րիկ զինչ կա­րաւտ || (Բա) գրոյ... եւ չա­մա­չի­ցես|| (Աա) այն­պի­սի աւ­րի­նա­կս ի մէջ բե­րել... այլ թե­րե­ւս չա­ծի­ցես ինչ զայն­պի­սի բա­նս զմ­տաւ|| (Բբ) քան­զի չես ա­զատ... Եւ արդ, տես:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (3ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի եզ­րե­րը թե­թե­ւա­կի մա­շուած, դռ­նա­կն ու կա­պիչ­նե­րը ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-148ա [Բառ­գիրք]

1. 3ա-77ա [ Այս բառք են քեր­թո­ղա­կանք` վասն չա­փու հո­մե­րա­կան տա­ռի­ցն...] - Աս­տուա­ծա­զան` աս­տուա­ծ­ար­դար... Քե­քե­ւել` մեր­կա­նալ:

2. 77բ-88ա Բառք, որ ինչ ի խո­րա­նն եւ այ­լոց ան­յայ­տից - Ան­գուած` հա­նած... Քայ­լն` վեց ո­տն, մղո­նն` Ռ (1000) քայ­լն, աս­պա­րէզն` հա­րիւր եւ ԽԴ քայլ:

Գր­չից` 77բ « Այս բառք Փի­լո­նի գրո­ցն է, ո՜վ ըն­թեր­ցող:

3. 88ա-110ա, 119բ-20բ Բառք եբ­րա­յեց­ւոց - Ա­դամ` եր­կիր կամ եր­կիր կոյս կամ եր­կիր մար­մ­նա­ցեալ... Քեբ­րոն լծա­կ­ցու­թիւն կա­նանց կամ ըն­կերք, || Քու­սի` լռու­թիւն... Քրիս­տա­փոր` քրիս­տո­ս­ա­զգաց: Կա­տա­րե­ցաւ Բառք եբ­րա­յա­կան:

4. 110ա-7բ Բառք Գան­իա­նո­սի բժշ­կա­պե­տին - Ախ­թար` վա­ղա­մե­ռիկ... Սկա­մե­նայ` թութ... (ընդ­հա­տուած):

5. 118ա-9բ [Եաւթ­նե­րորդ գլուխ գրո­ցս, որ կո­չի Բառ­գիրք, զոր այժմ զմ­նա­ցուա­ծն] - Ա­ռան­ցեալ` խե­լա­գա­րեալ... Բել­իար` դի­ւաց... (ընդ­հա­տուած: Կից` 119բ-20բ տե՛ս ¢ 3):

6. 120բ-9ա Այս բառք ի յուն առ մերս յայ­տ­նի - Ա­ռո­գա­նու­թիւն` ա­սա­ցու­թիւն... Քրիս­տոս աւ­ծեալ:

7. 129ա-44ա Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց փա­ղա­նուա­նա­բար ստո­րո­գիլ նո­րա­վ­ար­ժի­ցն սա­կս, բառ գեղ­ջուկ

ա. 129ա-37բ Պարտ` պատ­շաճ...

բ. 137բ-44ա [ Այբ­բե­նա­կան` Բ-Ք] -Բա­մա` բլուր... Քու­տիկ` քա­շիկ:

8. 144ա-8ա Բառք Քե­րա­կա­նին -[Վ]եր­ծա­նու­թիւն` ըն­թեր­ցո­ղու­թիւն... Են­թան­կեալ` ի ներ­քոյ ան­կեալ:

9. 148ա Հո­լով ա­նուանց - Աս­տուած` ուղ­ղա­կան... Է Աս­տուած` հո­շա­կան:

Բ. 148բ-9ա [Քա­ղուա­ծոյ բանք]

ա. 148բ [Ի բա­րուց կեն­դա­նեաց] -Ու­տէ ուղտ զդա­լար կաղ­նոյ տե­րեւն եւ զայ­րե­ցեալ մա­ղաս փս­խէ...

բ. 148բ [Ի Հարց­մանց գրոց Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ` հա­տոր Զ, պրակ ԻԲ. Հարց­մունք վասն Յո­բայ] -Յոբ ՀԸ ա­մաց էր, յոր­ժամ փո­խե­ցաւ... եւ ապ­րե­ցաւ ՄԽԸ ամ:

գ. 148բ-9ա [Յա­ղա­գս գա­լս­տեա­նն Քրիս­տո­սի] -Հինգ Ռ եւ Ի ՈԽԴ (5644) ա­մն պի­տէր գար Քրիս­տոս...

դ. 149ա [Ի հարց­մանց գրոց Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ` հա­տոր Բ, պրակ ԽԹ]. Վասն էր այլ մար­գա­րէ­ից բան­քն ա­մէն օր ոչ ըն­թեռ­նումք եւ զՍաղ­մոսն` յա­մե­նայն օր -Վասն այն պատ­ճա­ռին, զի զբո­լոր տն­օ­րէ­նու­թիւն... ու­նի...

Գ. 149ա-66բ Յա­ղա­գս եր­կ­նա­յին շարժ­մա­նն նուաստ Յո­հան­նէս վար­դա­պե­տի Եզն­կա­ցոյ` շա­րա­դ­րեալ յի­մաս­տ­նոյն բա­նից ի խն­դ­րոյ բա­րե­պաշտ եւ եր­կիւ­ղա­զարդ պա­տա­նոյն պա­րոն Վախ­թան­կայ

-149ա-50բ [Նա­խա­դ­րու­թիւն] - Ա­մե­նայն ոք, որ զբա­նն` որ է ծնունդ ան­մար­մին մտազ, գրով ի քար­տի­սի կա­մի­ցին դրոշ­մել, պար­տի եւ զնո­րին պատ­ճառն յան 11 (149բ) դի­ման կա­ցու­ցա­նել... Ըստ ո­րում եւ ես` նուաստ Յո­հա­նէս Եզն­կա­ցի, ա­շա­կերտ հո­գե­լից հա­ւրն եւ սուրբ վար­դա­պե­տի Վար­դա­նայ, սպա­սա­ւոր սուրբ գրոց բա­նի, ի թվին ԶԼԳ (1284) պա­տա­հեց գալ մեզ ի կո[ղ]մա­նս աս­տուա­ծա­պահ թա­գա­ւո­րու­թեա­նս աշ­խար­հիս Վրաց, ի հռ­չա­կա­ւոր եւ ի մեծ || (150ա) մայ­րա­քա­ղա­քս Տփ­խիս` Փայ­տա­կա­րան կո­չե­ցեալ ի գիրս պատ­մո­ղաց: Եւ հան­դի­պե­ցաւ խօ­սել մեզ բա­նս քա­րո­զու­թեան ի դուռն ե­կե­ղե­ցոյն` մե­ծա­պա­տիւ եւ խո­հե­մա­միտ եւ մեծ իշ­խան Հա­յոց պա­րոն Քա­րի­մա­տի­նին, զոր շի­նեալ էր աս­տուա­ծա­սէր հայր նո­րա պա­րոն Ո­մէ­կն: Եւ էր խօ­սե­ցեալ իմ բա­նս Յա­ղա­գս եր­կ­նա­յին շարժ­մա­նն, վասն ո­րոյ ա­խոր­ժե­լի ե­ղեւ զուար­թա­միտ պա­տա­նոյն Վախ­թան­գայ, որ էր որ­դի կրտ­սեր հռ­չա­կա­ւոր ա­նուան պա­րօն Ո­մե­կին, եւ մայ­րե­նի ազ­գաւ թոռն մե­ծի իշ­խա­նին Ջա­լա­լին` տեառն Խա­չե­նոյ, որ­դի մօր բա­րե­պաշ­տի, որ էր Քրիս­տո­սի օ­րի­նօ­քն զար­դա­րեալ ի հո­գի եւ ի խն­դիր բա­նիս յոր­դո­րող զոր­դի: Սա խն­դ­րեաց ի մէնջ Յա­ղա­գս եր­կ­նի եւ նո­րին շարժ­մա­նն, յոր հար­կեալ յոր­դո­րեաց զտ­կա­րու­թիւ­նս մեր մե­ծ­ազգ ե­պիս­կո­պոսն տէր Յո­հա­նէս, ազ­նուա­կան զար­մից|| (150բ) եւ բա­րե­տոհ­միկ հարց ծնունդ, որ եւ շար­ժեալ ի սի­րոյ եւ յու­սոյ խն­դ­րո­ղաց եւ ա­կն ա­ռեալ ի պատ­ւոյ շնոր­հա­շուք տեառն եւ գե­րա­պա­տիւ ե­կե­ղե­ցոց գլ­խոյն, ի նր­բա­շա­ւիղ եւ ի կո­րո­վա­միտ բա­նից սուրբ հար­ցն եւ վար­դա­պե­տաց մե­րոց եւ ի­մաս­տա­խոհ ա­րանց` պար­զել գրե­ցի հա­մա­ռօտ բա­նիւ եւ աշ­խար­հա­կան խօ­սիւք վասն դիւ­րա­հաս­կա­նա­լի լի­նի ըն­թեր­ցո­ղա­ցն: Արդ, որ գրէք յա­ղա­գս օգ­տի զսա­կաւ աշ­խա­տու­թիւ­նս մեր, գրես­ջիք եւ զայս նա­խա­դ­րու­թիւ­նս եւ զբա­նի յի­շա­տա­կի խն­դ­րոց եւ գրո­ղի սո­րին, գրեալ լի­ջիք եւ դուք ի գիրն կե­նաց: Եւ որ ծու­լա­նա եւ թո­ղու զսա, ոչ լի­ցի ա­ռանց պատ­ժոց` իբ­րեւ յո­լով աշ­խա­տու­թեանց զիւր սա­կաւ գին ոչ կա­մե­ցաւ տալ այ­լոց:

ա. 150բ-2ա Յա­ղա­գս եր­կ­նի, թէ քա­նի են եր­կինք եւ յի­մաստ յան­գո­յից ե­ղեն յԱս­տու­ծոյ - Ա­րա­րի­չն Աս­տուած ի­մ­աս­տու­թեամբ եւ զօ­րու­թեամբ ա­րար զա­մե­նայն աշ­խար­հս...

բ. 152ա-3ա Յա­ղա­գս եր­կ­րորդ եր­կ­նից եւ շր­ջա­գա­յու­թեան, թէ որ­պէս է - Արդ, ա­ռա­ջին եր­կին հրե­ղե­նն է...

գ. 153բ-4բ Յա­ղա­գս եր­կ­րի, թէ որ­պէս շուրջ գո­լովն եր­կ­նի, եւ եր­կիրս հաս­տա­տուն կա, եւ եր­կի­նն` միշտ ան­շարժ - Ա­սեն ի­մ­աս­տուն­քն վասն եր­կ­րի, թէ որ­պէս սկու­տեղ է...

դ. 154բ-5ա Վասն ծո­վու եւ ա­մե­նայն ջուրց -Եր­կ­րորդ ա­ւուր ա­րար­չու­թեա­նն հրա­մա­յեաց Աս­տուած. Ժո­ղո­վես­ցին ջուրքդ...

ե. 155ա-6ա Եւ թէ յինչ պէտք են այս ա­մե­նայն ջուր­քս, զոր ա­րար Աս­տուած - Այս է պատ­ճառն, զի ա­մե­նայն ինչ խառ­նէ վասն պի­տո­յից...

զ. 156ա-6բ Ջուր ծո­վուն վասն է.ր ա­ղի է, կամ զի.նչ է պատ­ճառ, որ այս ա­մե­նայն գետ­քս ի ծովն գնան, եւ ծով ոչ լի­նի լցեալ եւ յիւր չա­փէն ոչ ե­լա­նէ -Վասն այն ա­ղի են ջուրք ծո­վուն...

Է. 157ա-8ա Վասն օ­դե­ղէն եր­կ­նից, յո­րում կան լու­սա­ւորքդ - Աս­տուա­ծա­յին գիրն պատ­մեն, թէ Ա­րար Աս­տուած զլու­սա­ւորսդ...

ը. 158աբ Թէ որ­պէս շուրջ գայ գունդ յեր­կ­նի­ցն, եւ որ­պէս գնա ա­րե­գա­կն եւ լու­սին եւ աս­տեղք -Ե­թէ կա­մի­ցիս գի­տել, թէ որ­պէս շուրջ գայ եր­կին­քն...

թ. 158բ-9բ Որ­պէս յե­ղա­նա­կէ գի­տաս­ցուք, թէ ա­րե­գա­կն եւ այլ լու­սա­ւորքդ ընդ ա­րե­ւե­լս ըն­թա­նան -Բայց գի­տա­ցիր եւ զայս, զի եր­կին­քն յա­րե­ւե­լից յա­րեւ­մու­տս շր­ջի...

ժ. 159բ-62 Յա­ղա­գս Դ յե­ղա­նա­կաց տա­րուն է -Է եւ այլ ազգ շար­ժու­մն եւ ըն­թացք լու­սա­ւո­րացդ, որ ի հիւ­սի­սոյ ի հա­րաւ ի­ջա­նեն...

ժա. 162աբ Վասն Ե գօ­տեա­ցն, որ ա­սեն Է պա­րու­նակ կո­չի Է եր­կինք - Այս Է եր­կինք Է մո­լո­րա­կա­նաց տե­ղի են...

ժբ. 162բ-3ա Յա­ղա­գս օ­դոյն, որ է հողմ, որ ա­սի քա­մի - Աս­տու­ծոյ սքան­չե­լի ա­րուես­տն զմին բնու­թիւն ի­րա­ցն ի բա­զու­մս բա­ժա­նէ...

ժգ. 163ա Թէ ուս­տի լի­նի­ցի այս յօ­դն եւ տա­պս -Եր­կու գո­լոր­շիք, որ ե­լա­նեն յեր­կ­րէս...

ժդ. 163աբ Զի.նչ է բա­լն -Բա­լն ի զօ­րու­թե­նէ ամ­պոյն է...

ժե. 163բ Զի.նչ է բա­լն եւ կայ­ծա­կն -Յոր­ժամ հողմ, որ է քա­մին, բռ­նու­թեամբ հն­չէ...

ժզ. 163բ Ձմեռն ո­րոտ է.ր չի լի­նի -Վասն զի ձմեռն ամ­պն նօս­րա­ցել է...

ժէ. 163բ-4ա Եւ թէ ի.նչ պէտք է ո­րո­տա­լն -Վասն զի ի թան­ձ­րու­թե­նէ ամ­պո­ցն եւ ի բռ­նու­թե­նէ հող­մո­ցն...

ժը. 164աբ Վասն ձիւ­նի եւ ան­ձ­րե­ւի -Յոր­ժամ ա­րե­գա­կն ի հա­րա­ւա­յին կող­մն ցա­ծա­նայ ի խո­նարհ...

ժթ. 264բ-5ա Յա­ղա­գս կարկ­տի -Կար­կու­տն լի­նի ի սաս­տիկ եւ ի ցուրտ քա­մուն...

ի. 165ա Ուս­տի է ցօղն եւ ե­ղե­մն -Լու­սա­ւորքդ օ­դով զջուրն ծծեն եւ ի վեր քար­շեն...

իա. 165աբ Զի.նչ է ա­ղեղն, որ ի­ջա­նէ, որ ա­սի տէ­րու­նեան գաւ­տեակ -Պատ­ճառն ա­ղեղն, որ ի­ջա­նե­լոյն գի­տու­թիւն օ­դոյն եւ ջեր­մու­թիւն ա­րե­գա­կա­նն է...

իբ. 165բ-6ա Թէ ի.նչ է հուրն, որ յեր­կ­նի­ցն ան­գա­նի, եւ քա­նի. ազգ -Է ազգ մի, որ շան­թիք ա­սեն...

իգ. 166աբ Զի.նչ է այն, որ լու­սին բակ առ­նու -Թան­ձր օդտ որ ու­նի բո­լոր... || բո­լո­րակ լի­նի եւ է նշա­նակ ամ­պո­ցս:

Դ. 166բ Վասն Մաշ­թոց վար­դա­պե­տին -Ե­րա­նե­լին Մաշ­դոց գնաց յԱզ­իա­զոյ քա­ղա­քն եւ ե­բեր զՍեր­մա­ւր­հ­նէ­քն... որ եղ­բայր տեառն կո­չե­ցաւ...

Քա­ղուածք Գրի­գոր Տա­թե­ւա­ցու Հարց­մանց գր­քի Թ հա­տո­րի ԾԶ

պրա­կից. «Ցու­ցու­մն ա­ւր­հ­նու­թեան կար­գա­ւո­րաց, ուր Մաշ­տո­ցի

փո­խա­րէն յիշ­ւում է Մով­սէս Խո­րե­նա­ցին:

Ե. 166բ-8ա Թէ զիա.րդ յԱ­դա­մայ մին­չեւ ի ջր­հե­ղեղն գրե­ցան Եւ­թա­նաս­նի­ցն -Ա. Նախ­նի մար­դն Ա­դամ յետ ե­լա­նե­լոյն դրախ­տէն լեալ ա­մաց ՄԼ (230)... եւ ան­տի Աբ­րա­համ ամք ՆԺԷ (417):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

77ա (Կար­մ­րա­գիր) Ո՜վ դասք լոյ­սե­րա­մից եւ կա­ճառք եր[կ]նա­գու­մար հան­դի­սից, մե[ղ]ու­ցեալ գծո­ղիս լե­րուք յիշ­մամբ հա­ղոր­դա­կից:

120բ Ո՜վ տունք հայ­րա­կան եւ ար­մատք ա­ւր­հ­նու­թեան,

Միջ­նորդ հաշ­տու­թեան Աս­տու­ծոյ ընդ մարդ­կան,

Յոր­ժամ զխր­թին բառս լուծ կա­մե­նայք,

Գի­տեմ, որ մաւտ ի գր­կուն­քս պի­տի խո­նար­հիք եւ գայք,

Յայ­ն­ժամ եւ մե­ղա­ւոր գծո­ղի­կս յի­շ­օղ լի­նայք:

149ա Զքեզ ա­ղա­չեմ, հայր գո­վե­լի,

Որ ջրոյն կե­նաց ես ծա­րա­ւի,

Երբ լի­նու­նաս հո­գովդ ի սմին,

Զյետ­նեալ գծո­ղս յիշ­ման ա­րայ ար­ժա­նի.

 Ա­մէն, ա­մէն եւ ե­ղի­ցի:

159բ (Կար­մ­րա­գիր, միա­ձու­լուած խո­րա­գ­րին)

Եւ զա­ն­ար­ժան գծո­ղս յի­շեա ի Տէր` հայր իմ:

168բ Փա՜ռք... Որ ետ կա­րո­ղու­թիւն ո­գոյս` Սրա­պի­ո­նիս, յի­մար եւ տար­տամ ե­ղեռ­նա­գոր­ծիս, հա­սա­նել ի վեր­ջին գիծ Բառ­գր­քիս: Նը­մա ան­դա­դար ա­ւր­հ­նու­թիւն եւ ան­լ­ռե­լի փա­ռա­բա­նու­թիւն. ա­մէն:

 Արդ, գրե­ցաւ տառս, որ կո­չի Բառ­գիրք, ձե­ռամբ մեղ­սա­մած եւ փծուն գր­չի, ի թվին ՌԿԳ (1614) ի քա­ղա­քն Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս, որ այժմ Ըս­տամ­պօլ կո­չեն, ի խն­դ­րոյ բա­րե­միտ եւ հե­զա­հո­գի տէր Յով­սէփ ե­պիս­կո­պո­սի... (4 տող բաց): Արդ, որք հան­դի­պիք սմա կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով եւ կամ հա­րե­ւան­ցի տե­սան ||(169ա)ե­լով, զա­ւե­լոր­դն բառ­նայք եւ զպա­կա­սու­թիւն լնուք, խո­շո­րու­թեան գրոյս եւ սղա­լա­նա­ցս ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, զի կար մեր այս է: Զի լի սր­տիւ եւ սերտ հա­ւա­տով մի բե­րան Ո­ղոր­մի ա­սէք ինձ` ա­ն­ար­ժան գծո­ղիս, եւ ծն­օ­ղա­ցս ի­մոյ` Ջա­նու­մին եւ Շահ­փա­շին, եւ քւերս` Լու­սա­խա­թու­նին, որ հան­գեալ են առ Քրիս­տոս. ա­մէն: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր զա­ն­ար­ժան գծո­ղս եւ զվար­պե­տն իմ` Հի­զան­ցի տէր Խա­չա­տուր քաչ քար­տու­ղարն, որ ոչ էի հմուտ այս ար­հես­տիս, եւ նա բա­զում ջա­նիւն եւ աշ­խա­տու­թեամ­բն աշ­խա­տե­ցաւ ի վե­րայ ան­պի­տա­նիս եւ ու­սոյց մեզ ար­հեստ գր­չու­թեան: Վար­ձս, բա­րեաց փո­խա­րէն, նա, որ ա­ռա­տն է ի տուրս բա­րեաց, նմա շնոր­հես­ցէ եր­կ­նից ար­քա­յու­թիւն: Եւ զհո­գոյ եղ­բայրն իմ` Ա­ռա­քել քաչ գրա­գիրն. ա­մէն: ||(169բ) Յի­շե­ցէք ի յա­ղօ­թս ձեր յետ­նեալ գծո­ղս եւ զեղ­բայրն իմ` Խան­բա­կին: Աս­տուած ձեզ` յի­շո­ղացդ, եւ մեզ` յի­շե­ցե­լո­ցս, ո­ղոր­մես­ցի իւր միւ­սան­գամ գա­լս­տեան. ա­մէն: Հայր մեր, որ եր­կի­նս, (այլ ձեռ­քով) սուրբ ե­ղի­ցի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

169բ (ԺԷ-ԺԸ դդ. նօ­տր­գիր, լուա­ցուած եւ հա­զիւ նշ­մա­րե­լի) Յի­շա­տակ է Բառ­գիրս Բար­սեղ [վար­դա­պե­տի.ն...] ի ձեռն Յո­հան ի­րի­ցու... բա­րով վա­յե­լես­ցի:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա, 169բ Բար­սեղ վար­դա­պետ:

Գր­չա­փորձ` Աա, Աբ, 1ա, 171բ, 183բ (տա­ռեր եւ բա­ռեր):

530

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

(Բաղ­կա­ցած է 3 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 140: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը դրոշ­մա­զարդ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր (այժմ գու­նա­թա­փուած): ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1 թերթ սկզ­բից, թուղթ, ա­ւե­լա­ցուած Սա­հակ Ա­մա­տու­նու ձեռ­քով եւ վրան ըն­դ­օ­րի­նա­կուած մի քա­նի տող Բ ձե­ռա­գ­րի յի­շա­տա­կա­րա­նից:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից, մի­ջից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը խո­նա­ւու­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած եւ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը ճեղ­քուած, դռ­նա­կը վնա­սուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

ԺԴ -XIV

ԹԵՐԹ` 77 (1-77): ՊՐԱԿ` 7 (Զ-ԺԲ) 12 (Զ 8, ԺԲ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18 14: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 36ա): ՏՈՂ` 24:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-77բ [Բառ­գիրք]

1. 1ա-11ա [Բառք Եբ­րա­յեց­ւոց - Ա­դամ` եր­կիր... Ա­բեդ­դա­րա`] ծա­ռայ վե­րա­ցե­լոյ... Քե­րե­թին եւ ո­փե­լե­թին` ա­ղաղ­նա­ւորք եւ պար­սա­ւորք` ըստ եբ­րա­յե­ցո­ցն եւ ըստ հա­յու­մս, դա­քու­փակ` ըստ գեղջ­կա­ցն ցու­ցեալ լի­նի:

2. 11ա-4ա Մեկ­նու­թիւն Քե­րա­կա­նի բա­ռի­ցն -Վեր­ծա­նու­թիւն` ըն­թեր­ցու­թիւն... Են­թար­կեալ` ի ներ­քո ան­կեալ:

3. 14ա-54բ Այս բառք ի յու­նա­կա­նէն առ մերս յայ­տ­նեալ (« Այս բառք են քեր­թո­ղա­կան վասն չա­փոյ հո­մե­րա­կան տա­ռի­ցն.... ուղ­ղու­մը գր­չի` 11ա) - Աս­տուա­ծա­զան` աս­տուա­ծա­զարդ... Քր­քել` թշ­նա­մա­նել:

4. 54բ-9բ Դար­ձեալ այլ բառք: Այլ բառք ի յու­նա­կա­նէն առ մերս յայ­տ­նեալ - Ա­սա­ցու­թիւն` յայ­տա­րա­րու­թիւն... Քրիս­տոս` աւ­ծեալ:

5. 59բ-65բ Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց` փա­ղ­ա­նու­նա­բար ստո­րո­գիլ սա­կս նո­րա­վ­ար­ժի­ցն. բառ է գեղ­ջուկ -Պարտ է` պատ­շաճ է... Գիծ` տառք, գծա­որք:

6. 66ա-71ա Բառք, որ ինչ ի խո­րա­նէն եւ այ­լոց ան­յայ­տից - Ան­կուած` հա­նած... Քայ­լն վեց ո­տն է, մղո­նն` Ռ քայլ, աս­պա­րեզն ՃԽԴ քայլ է:

68բ-ից յե­տոյ 1 թերթ ըն­կած: Պա­կա­սում են «Ըղ­ձու­թիւնք... Հես­տել բա­ռե­րը:

7. 71ա-7բ Եւթ­նե­րորդ գլուխ գրո­ցս, որ կո­չի Բառ­գիրք, զոր այժմ մեկ­նէ զմ­նա­ցուա­ծն - Ա­ռան­ցեալ` խե­լա­գա­րեալ... Քաղ­թ­նատ` գոնջ կամ թոր­թով||... (շար. թա­փուած):

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

Ձա­գա­վանք      ԺԵ -XV

ԳՐԻՉ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ստե­փան­նոս Վա­րա­գե­ցի:

ԹԵՐԹ` 40 (78-117): ՊՐԱԿ` 4 (Լ-Ծ, կրկ. Ծ) 12 (Ծ` 4): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18,2 14: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 108ա): ՏՈՂ` 31:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

78ա-116բ [Յա­ղա­գս քե­րա­կա­նու­թեան հա­մա­ռաւտ լուծ­մունք, ա­րա­րեալ ի տէր Ա­ռա­քե­լոյ Սիւ­նեաց ե­պիս­կո­պո­սէ...]

Տե՛ս Հմր 55, 406ա-66ա. ¢ ա/չիք: բ/չիք: գ/78ա-9բ (սկ.

«յար­մա­րու­թիւն ու­նի ձայ­նի...): դ/79բ-84ա: ե/84բ-6ա: զ/86ա-7ա:

է/87աբ: ը/87աբ: ը/87բ-8ա: թ/88աբ: ժ/88բ-9ա: ժա/89ա-90ա: ժբ/90աբ:

ժգ/90բ-2ա: ժդ/92ա-5ա: ժե/95ա-8բ: ժզ/98բ-100բ: ժէ/100բ-1ա:

ժը/101ա-2ա: ժթ/102ա-4ա: ի/104ա-5ա: իա/105ա-7բ: իբ/107բ-10ա:

իգ/110ա-3ա: իդ/113ա-4բ: իե/114բ-6բ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

116բ Փա՜ռք... որ ետ զաւ­րու­թիւն եւ կա­րո­ղու­թիւն տկար եւ մե­ղա­պարտ եւ ա­ն­ար­ժան ծա­ռա­յիս իւ­րոյ հա­սա­նել ի կա­տա­րու­մն սա­կաւ փո­քր քա­ղուա­ծոյս գրո­ցն, որ կո­չի Քե­րա­կան: Արդ, գրե­ցաւ սայ ի սուրբ ուխ­տս, որ կո­չի Ձա­գա­վանք, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Նշա­նիս, որ կո­չի Սուրբ Գեորգ եւ Սուրբ Զաւ­րա­վա­րիս եւ մեծ վկա­յիս եւ նա­հատ[ակ]իս Քրիս­տո­սի Սր­բոյս Սարգ­սի եւ որդ­ւոյ նո­րա Սուրբ Մար­տի­րո­սի: Արդ, ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան, որ հան­դի­պիք սմա կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով, յի­շես­ցիք ի սուրբ եւ ի մաք­րա­փայլ յա­ղաւ­թս ձեր զեր­ջա­նիկ րա­բու­նա­պե­տս զտէր Ա­ռա­քել կո­չե­ցեալ զհան­գու­ցեա­լն ի Քրիս­տոս, որ բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ ա­րար զքա­ղուա­ծոյս Քե­րա­կա­նիս յի­շա­տակ իւրն եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց, ո­րոյ յի­շա­տա­կն ա­ւր­հ­նու­թեամբ ե­ղի­ցի: Այլ եւ յի­շես­ջիք ի սուրբ յա­ղաւ­թս ձեր զկեն­դա­նի նա­հա­տա­կն` զՍար­գիս վար­դա­պե­տն` զա­ռաջ­նորդ սուրբ ուխ­տիս, զբազ­մե­րախտ հայրն մեր, որ յետ Աս­տու­ծոյ նա­խա­խ­նա­մու­թեա­նն բա­զում կե||(117ա)րպիւ նա­խա­խ­նա­մէ զմեզ հո­գե­ւոր եւ մար­մ­նա­ւոր բա­րու­թեամբ, այլ եւ զինչ աւ­րի­նակ եւ խն­դ­րեմք, ան­նա­խան­ձա­բար պար­գե­ւէ մեզ, նոյն­պէս եւ զայս աւ­րի­նա­կս շնոր­հեաց: Վասն ո­րոյ խն­դ­րեմք յԱս­տու­ծոյ յա­մէ­նա­ռատ պար­գե­ւո­ղէն, զի տա­ցէ նմայ յիւր ա­ռատ պար­գե­ւա­ցն` զհո­գե­ւորն եւ զմար­մ­նա­ւորն յայսմ աշ­խար­հիս ընդ եր­կայն ա­ւուրս, եւ յետ աս­տեա­ցս` զան­ճա­ռա­կան պար­գեւ­քն եւ զմ­նա­ցա­կան բա­րի­քն պար­գե­ւես­ցէ նմայ եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն. ա­մէն: Եւ յայսմ կեն­ցա­ղու­մ­նս փր­կես­ցէ զնայ յե­րե­ւե­լի եւ յա­նե­րե­ւոյթ թշ­նա­մոյն եւ հո­գե­ւոր եւ ի մար­մ­նա­ւոր ո­րո­գայ­թից զեր­ծու­ցէ զնայ եւ պա­հես­ցէ զնայ խա­ղա­ղա­կան կեա­նաւք պա­րա­գայց ա­մաւք եւ յետ աս­տեա­ցս ե­լան ե­լա­նե­լոյ` զան­սպառ բա­րի­քն ժա­ռան­գել տայ նմայ: Այլ եւ յի­շես­ջիք ի սուրբ եւ ի մաք­րա­փայլ յա­ղաւ­թս ձեր զա­ն­ար­ժան եւ զան­պի­տան ծա­ռ­այս Աս­տու­ծոյ զՍ­տե­փան­նոս Վա­րա­գե­ցիս, զգ­րոց ա­շա­կեր­տս, զմեր­ձա­ւորս եւ զան­ցա­ւորս ի յա­մե­նայ­նի, զստա­ցող եւ զփ­ցուն գրի­չս, եւ խն­դ­րե­ցէք յա­մե­նա­կա­րող եւ յա­ռատ պար­գե­ւո­ղէն, զի ջն­ջես­ցէ զբա­զում մեղ­քն եւ զբա­զում յան­ցան­քն իմ եւ փր­կես­ցէ զիս յե­րե­ւե­լի եւ յա­նե­րե­ւոյթ թշ­նա­մոյն եւ զեր­ծուս­ցու­ցէ յա­մե­նայն վտան­գից եւ յո­րո­գայ­թից հո­գե­ւո­րին եւ մար­մ­նա­ւո­րին: Եւ պար­գե­ւես­ցէ զպար­գե­ւս զպար­գե­ւս իւր ա­ռա­տա­պէս` զհո­գե­ւորս եւ զմար­մ­նա­ւորս պա­րա­գա­յից ա­մաւք եւ յետ աս­տեա­ցս ե­լա­նե­լոյ ա­զա­տես­ցէ զիս || (117բ) եւ ծնաւ­ղսն իմ եւ զեղ­բարսն եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն եւ զե­րախ­տա­ւորսն մեր` զհո­գե­ւորս եւ զմար­մ­նա­ւորս փր­կես­ցէ յան­նե­րե­լի եւ յա­ւի­տե­նա­կան տան­ջա­նաց դժո[խո]ցն եւ ար­ժա­նի ա­րաս­ցէ ան­սպառ եւ ան­ճառ եւ ան­վա­խ­ճան եւ ան­մահ եւ ա­նա­պա­կան եւ մշ­տն­ջե­նա­ւոր բա­րեա­ցն եւ ու­րա­խու­թեան­ցն եւ ան­մահ կե­նա­ցն, որ են յեր­կի­նս, զոր խոս­տա­ցաւ սր­բո­ցն եւ սի­րե­լեա­ցն Քրիս­տոս Յի­սուս` տէր աս­տուած մեր, որ է ա­ւր­հ­նեալ ընդ Հա­ւր եւ ընդ ա­մե­նա­սուրբ Հո­գոյն յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Գ

ԺԵ -XV

ԹԵՐԹ` 23 (118-40). չգ­րուած` 137ա-40բ (գր­չա­փորձ): ՊՐԱԿ` 2 (Կ-Հ) 12 (Հ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18 14: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 129ա): ՏՈՂ` 25:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

118ա-36բ [Բանք տո­մա­րա­կանք]

1. 118ա [Պատ­րաստ կե­նա­լոյ ա­ւուրք են սո­քայ. վեր­ջ­նա­տո­ղից -... յու]լիս Զ, Ի, աւ­գոս­տոս Զ, ԺԵ...

2. 118ա-20ա Յա­ղա­գս թէ յու­մէ ե­դան տու­մարք ա­զգաց - Ա­րի­սի­դէս Մր­րի փի­լի­սո­փայ, ըն­կեր Կո­դ­րա­տեայ ե­պիս­կո­պո­սի Կո­ր­ըն­թո­սի` ուն­կն­դիր ա­ռա­քե­լո­ցն, ա­րար տու­մար Հռո­մա­յե­ցո­ցն...

3. 120ա-4ա Հար­ցու­մն [Եւ­սե­բի Ժ] ա­մա­նա­կա­գ­րի առ Ա­նա­տաւ­լի ե­պիս­կո­պո­սի -[Ը]նդէ.ր տա­րին ՅԿԵ ա­ւր է: Պա­տաս­խա­նի. Այս ըստ մար­դոյն կազ­մու­թեան է...

4. 124ա-6բ Մեկ­նու­թիւն տու­մա­րի Ան­դր­իա­սայ -[Տ]ու­մարն ա­սի ժո­ղով` սկիզ­բն աս­տե­ղա­բաշ­խու­թեա­նն եւ նո­ցա­նէ զա­տեալ զայս եբ­րա­ե­ցո­ցն զլու­սա­ցն զհան­գա­մա­նս ըն­թա­ցից...

5. 126բ-31բ Մեկ­նու­թիւն տու­մա­րիս Հայ­կազ­նեայ [Յով­հան­նու Սար­կա­ւա­գի -Պ] ա­հան­ջե­ցեր յի­նէն, ու­սու­մ­նա­սէր, վասն Հայ­կա­զեան տու­մա­րիս...

6. 131բ-6բ Յա­ղա­գս ա­ւուրց հն­գից գի­տե­լոյ. մի­նն` յղու­թիւ­նն Ե­ղի­սա­բե­թի, եւ այլ չորսն` տե­րու­նա­կան, զոր այ­լ­ազ­գի ջա­նա­լով ոչ կա­րեն բե­րել - Արդ, յոր­ժամ կա­մի­ցիս գի­տել զհինգ ա­ւուր­քս այ­սո­քիկ...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 117բ (ԺԷ դ., Բո­լոր­գիր, միա­ւո­րո­ղի). Այլ զվեր­ջին ստա­ցո­ղս սուրբ գրոց` զՄով­սէս խն­դ­րող բա­նի, որ եւ բա­զում աշ­խա­տու­թիւն կրե­ցաք ի ժո­ղո­վե­լն սո­րա, զի տե­տր, զի Ա հա­մար չկէր ու մի­ջէ էլ ըն­կեր էր, մին­չեւ որ ժո­ղո­վե­ցաք, ու այլ օ­րի­նակ չե­ղաւ, որ զայ­լն էլ գրել էաք: Ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, զի կար մեր այս­չափ էր: Զի որք հանդ[իպ]իք այսմ սուրբ քե­րա­կան տա­ռիս, յի­շե­ցէք ի սուրբ եւ ի մաք­րա­փա[յ]լ յա­ղօ­թս զվե­րոյ յի­շե­ցեալ­քս` զՄով­սէս վար­դա­պե­տս եւ զծ­նո­ղսն մեր, զհայրն իմ` Յե­սու, եւ զմայրն` Փա­շայ, եւ զեղ­փայրն իմ` զմեծ եւ զփո­քր, եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւոր­քն մեր, զի ար­ժա­նի ա­րաս­ցէ իւր աս­տուա­ծա­յին փա­ռա­ցն եւ տե­սու­թեանց եւ կար­դա­ցո­ղսդ եւ զլ­սո­ղ­ըստ զա­մենդ. ա­մէն, ա­մէն: Ե­ղի­ցի:

2. 138բ (Նօ­տր­գիր) Բա­րեյ­խօ­սու­թեամբ սր­բոյն Աս­տուա­ծած­նին միշտ կու­սին թվին ՌՃ­ԾԵ (1706), ապ­րիլ ամ­սոյ տասն­հն­գու­մն:

140բ (Նոյն ձեռ­քով) Համ­բար­ձաւ Տէր մեր այ­ս­օր ի յեր­կի­ն­ըս. փա­ռօք է փա­ռա­ւո­րեալ: Ի թվին ՌՃ­ԾԵ (1706):

3. 136բ (Նօ­տր­գիր) Մա­յի­սի ԻԱ-ին Է­ջմ­իա­ծին մտայ, ա­ւուր չո­րեք­շաբ­թի, ՌՃ­ՀԷ (1728):

Նոյն ձեռ­քով հե­տե­ւեալ գաղ­տ­նա­գ­րե­րը.

136բ ա-ր, բ-ղ, գ-յ, դ-ք, ե-շ(ն), զ-շ, է-խ, ը-ք, թ-օ:

 

Կար­դալ նախ ա­ռանց թուա­հա­մա­րի տա­ռե­րը, ա­պա` թուա­հա­մար ու­նե­ցող­նե­րըհեր­թա­կա­նու­թեամբ` ա-ք:

89բ (Լու­սանց­քում)

138բ (Լու­սանց­քում)

4. 117բ (ԺԸ դ. նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ է գիր­քս Վա­նե­ցի Բաղ­դա­սար վար­դա­պե­տին, որ ետ ի վա­յե­լու­մն Թիֆ­լի­սե­ցի Յօվ­սէփ շնոր­հա­ծո­րան վար­դա­պե­տին: Բա­րեաւ վա­յե­լէ:

5. 136բ (Նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ է Բառ­գիր­քս հան­գու­ցեալ Յով­սէփ կա­թ­ու­ղի­կո­սին, զոր ետ Դա­ւիթ սր­բա­զան կա­թո­ղի­կո­սին ի վա­յե­լս նո­րա­կերտ վար­ժա­րա­նին, ի ՌՄԾ (1801) թուա­կա­նիս: Ընդ սմա կցեալ գոյ ե­ւս Քե­րա­կա­նու­թիւն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յով­սէփ վար­դա­պետ. 121[4.] (1765.): 124ա Է. Դա­ւիթ կա­թո­ղի­կոս. ՌՄԾ (1801): 139բ (ան­գիր խա­չա­դ­րոշմ):

Գր­չա­փորձ` 136բ Մի­սա­յէլ...: 137ա Հա[մ]բար­ձաւ Տէրն...: 138բ Այ­սա­ւր ան­ճառ լու­սոյն ծա­գու­մն: Կղէ­ոմ­բո­տոս Ամ­բ­ռակ­իա­ցին վա­զեալ ի բար­ձ­րու­թե­նէ պարս­պա­ցն ի վայր եւ վա­խ­ճա­նե­ցաւ: 140ա Նա­հա­պե­տն Սա­հակ յոր­ժամ ցա­նեաց գա­րի, /Մի­նն հա­րիւր ե­ղաւ, ե­լաւ բա­րի: 140բ Ա­քազ... ա­լէ­լու­իա:

531

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 136. չգ­րուած` 132բ, 134աբ, 136բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԷ 8: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ պսա­կա­ն­ման լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,5 11: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 81ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` բազ­մա­գու­նի ծաղ­կա­թուղթ, թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քի կա­շին ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-128բ Բառ­գիրք է սայ ա­մե­նայն լե­զու (= Բառ­գիրք Հա­յոց) - Աբ­բա­նայ` Հօր ա­ւր­հ­նու­թիւն... Քօ­քալ` գան­գուր:

Բ. 129ա-36ա [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք]

1. 129ա-31ա [0րա­գիւտ եւ տօ­նա­գիւտ]: 0րա­գիւ­տն այս­պէս ա­րա­րայ -Կա՛լ զա­ւուրս ամ­սոյն եւ զկր­կ­նա­կն նո­րին ամ­սի­ցն... [Բ]ուն Բա­րե­կեն­դա­նն [ա]յս­պէս է -Կա՛լ Ով­դան ԺԷ եւ ա­ռա­ջի գիր տա­րոյն ի վե­րայ բեր, այն է:

2. 131բ 0րէն Է մո­լո­րա­կն կամ աս­տղն կու տի­րէ, վասն ո­րոյ ի­մա­նալ պարտ է զբ­նոյ­թիւ­նս նո­ցա -Եր­կու­շաբ­թի օրն Զօյ­հա­լն պարտ է... (գու­շա­կու­թիւն, կից` բո­լո­րակ, թող­նուած ա­նա­ւարտ):

3. 132ա Զի.նչ է, որ Է-նն ա­ռա­քեաց -Որ Է­նն ոչ թէ զէ­ու­թիւ­նն Աս­տու­ծոյ յայ­տ­նէ... (ա­նա­ւարտ):

4. 133աբ Թուա­կան այս­պէս ա­րայ -Կա՛լ զմեզ թուա­կա­նն Հա­յոց, ՇԼԲ ՇԼԲ շր­ջան ի բաց երթ: Որ մնայ, փո­քր թուա­կան է Հա­յոց... (ա­նա­ւարտ):

5. 135ա Ե­ղա­նակ վար­դա­պե­տու­թեան են չորս. Սա[հ]մա­նա­կան, բա­ժա­նա­կան, վեր­լու­ծա­կան, ա­պա­ցու­ցա­կան:

6. 135ա Սահ­ման մար­գա­ր­է­ու­թեան -Մար­գա­ր­է­ու­թիւն է կան­խա­գի­տու­թիւն...

7. [Մեկ­նու­թիւն Ի­մ­աս­տու­թիւն բա­ռի] -Ի­մ­աս­տու­թիւն է միայն Քրիս­տոս, Ի­մ­աս­տուն է Սո­ղո­մոն, Ի­մաս­տա­սէր է փի­լի­սո­փա­յից, Ի­մաս­տա­կն այն է, որ մի­ոյ ար­հես­տէ ի (ա­նա­ւարտ):

8. 136ա [Սահ­մանք աս­տուա­ծա­բա­նա­կանք] -Զօ­րու­թիւ­նն բնա­ւո­րեալ են­թա­կա­յոջ յար ձգ­տի գալ ներ­գոր­ծու­թիւ­նն... բայց ի ներ­քոյ տե­սա­կի հա­ցին (ա­նա­ւարտ):

Կն­քա­դ­րոշմ` 136բ Յի­սուս Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յա­կոբ վար­դա­պետ. Ռ[Ճ]ՀԷ. (1728):

Գր­չա­փորձ` 136բ (տա­ռեր):

532

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

(Բաղ­կա­ցած է 2 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 129+1 (կրկ. 77): ԿԱԶՄ` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­հիւս մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Ժ-ԺԱ դդ.: 1(Ա)+1(Բ), ստա­ցուած կէս թեր­թի ըն­դ­եր­կայ­նա­կի հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, նա­խա­պէս երկ­սիւն, այժմ միա­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա): Կար­դալ` Աբ «[ ար­քա]յու­թիւն Աս­տու­ծոյ... եւ հ[ո­գովք] (ԻԱ, 31-34), Աա «ժամ ա­ղաւ­թս ա­րա­րէք... ընդ ա­ռաւ[ աւ­տս] (ԻԱ, 36-38), Բա «[եր­կո­տաս]ան... գո[հա­ցաւ] (ԻԲ, 14-17), Բբ «յետ ընթ­րեա­ցն... մատ­նե­ցի (ԻԲ, 20-22):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի­ջից պա­կա­սա­ւոր, խո­նա­ւու­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, Բ փեղ­կի տախ­տա­կը ջար­դուած, փա­կան­ներն ըն­կած:

ԾՆԹ. Ձե­ռա­գ­րիս եր­կու մա­սե­րը ի­րար է կցել ստա­ցող տէր Պօ­ղո­սը, սկզ­բից ա­ւե­լա­ց­րել չգ­րուած 6 թերթ, ո­րոնց վրայ յե­տա­գա­յում կա­տա­րուել են յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն­ներ, եւ գրել 101ա-5բ:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

Մու­խաթՌԽԷ -1598

ԳՐԻՉ` Ստե­փան­նոս Թո­խաթ­ցի (7ա-95բ), տէր Պօ­ղոս (101ա-5բ): ՍՏԱ­ՑՈՂ` տէր Պօ­ղոս (գրի­չը):

ԹԵՐԹ` 105+1 (կրկ. 77). չգ­րուած` 6բ, 11աբ, 18բ, 25ա, 28ա, 38ա, 42ա, 45բ, 52ա, 54ա, 100բ: ՊՐԱԿ` 1 6+Ա-Է 16 (Ա 15, Դ-Է 12)+1(Ա) 5: ՆԻՒԹ` թուղթ լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15,4 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (7ա-96բ, 98բ-108ա), միա­սիւն (1ա-6ա, 97ա-8ա, 101ա-5բ): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (3բ-4բ, 7ա-95բ: Նմուշ` 37ա), նօ­տր­գիր (1ա-3բ, 5ա-6ա, 96աբ, 98բ-100ա, 101ա-5բ), շղա­գիր (97բ-8ա): Տող` 26 (7ա-96բ), 22 (101ա-5բ), 13-24 (յա­ւե­լա­գ­րում­ներ):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր (7ա եւն): Գ ո յ ն ե ր` շա­գա­նա­կա­գոյ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 7ա-95բ [Բառ­գիրք]

1. 7ա-59բ Այս բառք են քե­րա­կան Հո­մե­րա­կան տա­ղից, վասն զի քեր­թո­ղա­կան ար­հեստք չա­փա­բե­րա­կանք են... - Աս­տուա­ծա­զան` աս­տուա­ծա­զարթ... Քեր­թել` թշ­նա­մա­նել, Քսեստ` փո­քր չափ (Վեր­ջի­նս` այլ ձեռ­քով):

Լրաց­ման հա­մար բազ­մա­թիւ սիւ­նակ­ներ եւ է­ջեր բաց:

2. 60աբ Այս բառ յե­ռա­հիւ­սա­կան բա­ղա­ձայնք հո­մա­նուանց բագ­ձա­ձել ա­մե­նայն ինչ, որ միան­գամ ա­նուանք եբ­րա­յե­ցի յաւ­րէ­նսն... թարք­մա­նեալ եւ մեկ­նեալ եբ­րա­յե­ցո­ցն ի յոյն եւ յու­նէն ի հայ, կար­գօ ըստ նշա­նա­գ­ծաց ալ փա­փե­տի­ցն եբ­րա­յե­ցոց, թէ զինչ միա­բա­նու­թիւն ա­նուան­ցն ու­նի - Ա­ղիփ` ու­սու­մն նշա­նա­գ­րաց... Թաւ` նշան կամ կո­չու­մն:

3. 60բ-72բ Բառք եբ­րա­յեց­ւոց - Ա­դամ` եր­կիր... Քրիս­տա­փոր` քրիս­տո­ս­ազ­գեաց...

4. 72բ-8ա Բառք Գաղ­իա­նո­սի բժշ­կա­պե­տի - Ա­կի­կա­րա­հայ` բող­կի տակ... Քա­մե­ղէ­ոն` գետ­նա­ռիւծ:

5. 78ա-83բ Բառ Փի­լո­նի ա­ռան­ձի­նն (Բառք խո­րա­նին. Հմր 536, 104բ) - Ան­գուած` հա­նած... Քայլ` Զ ո­տն է, մղո­նն` Ռ քայլ է, աս­պա­րէզն` ՃԻԴ քայլ է:

6. 83բ-6բ Բառք Քե­րա­կա­նի -Վեր­ծա­նու­թիւն` ըն­թեր­ցա­նու­թիւն... Են­թան­կեալ` ի ներ­քոյ ան­կեալ: 86բ Հո­լովք ա­նուանց - Աս­տուած` ուղ­ղա­կան... Է Աս­տուած` հո­շա­կան:

7. 86բ-7ա Բառք պար­սից վար­դա­պե­տաց -Զ[ր] ա­դեշ­տա­կան` այ­սին­քն բուն բան կամ զկա­րե­ւոր ուխտ... Հա­մակ­տէն` ա­մե­նա­հա­ւատ կամ բո­լո­րից ու­սու­ցիչ:

Կրկ. 96աբ, տե՛ս Գ, ¢ 6:

8. 87ա-95բ Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց փա­ղ­ա­նու­նա­բար ստո­րո­գիլ նո­րա­վ­ար­ժի­ցն սա­կս -Պարտ` պատ­շաճ... Ար­բա­նեակ` սպա­սա­ւոր, պաշ­տաւ­նեա, հիւ­պե­րետ:

Բ. 101ա-5բ [Քա­րոզք Ղու­կա­սու Լո­ռեց­ւոյ]

1. 101ա-3ա Քա­րոզ ի բա­նն Մով­սէ­սի աս­տուա­ծա­խա­ւս մար­գա­րէ­ին, որ ա­սէ. ա­ւր­հ­նու­թիւնք Տեառն ի վե­րայ լե­րանց մշ­տն­ջե­նա­ւո­րաց -Նախ. մշ­տ­ըն­ջե­նա­ւոր լե­րինք ան­ւա­նին դասք Հրեշ­տա­կա­ցն...

2. 103ա-5բ Քա­րոզ ի բա­նն Դաւ­թա մար­գա­րէ­ին, որ ա­սէ. Եր­կիր ետ զպ­տուղ իւր... - Ա­ռա­ջին. եր­կիր կո­չի հողն եւ ջուրն...

Հմմտ. «Բան­բեր Մա­տե­նա­դա­րա­նի, Հմր 10, էջ 224, ¢¢ 20, 22:

Գ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք ԺԶ-ԺԷ դդ.]

1. 1աբ [տաղ ծնն­դեան] - Ա­ւր­հ­նեալ է Հայր, ա­ւր­հ­նեալ Որ­դին, օ­ե­տիս, /Եւ փա­ռա­կից իւր Սուրբ Հո­գին, օ­ե­տիս: /Շօլ ա­զալ­քի փե­ղամ­պար­լար քթաբ­լա­րի քի եա­զ­տի­լար...

2. 2ա-3բ [Վասն զա­նա­զա­նու­թեան կեն­դա­նեաց -Կեն]դա­նիք ոչ միայն հա­սա­րայ­կու­թիւն ու­նին առ մի­մեա­նս...

3. 3բ-4բ Հա­ւա­տալ պարտ է այ­նմ, որ մեր­ձե­նայ առ Աս­տուած, թէ Է Աս­տուած, ա­սէ բե­րա­նն Աս­տու­ծոյ Պօ­ղոս -Զի որ­պէս որք կա­մին տա­ճար շի­նել, նախ զհի­մն հաս­տա­տեն...

4. 5աբ [Յայսմ ա­ւուր յի­շա­տակ է քաջ հռե­տո­րին եւ տի­ե­զե­րա­լոյս վար­դա­պե­տին մե­ծին Գրի­գո­րի (Տա­թե­ւաց­ւոյ). Հմր 2330, 211բ] - Արփ­իա­կան լոյս, ա­ն­շի­ջա­նե­լի ճա­ռա­գայթ... իսկ բանք ան­նիւ­թա­կան` զհո­գի:

5. 6ա [Ներ­բո­ղեան ի Գրի­գոր Տա­թե­ւա­ցի] - Ան­կն լու­սոյ արփ­իա­կան, /Պայ­ծառ` նման ա­րե­գա­կան...

6. 96աբ Բառ Վար­դան գրոց -Զրա­դեշ­տա­կան` բուն բան կամ կա­րե­ւոր ուխտ... Հա­մակ­դէն` ա­մէ­նա­հա­ւատ կամ բո­լո­րից ու­սու­ցիչ:

7. 97աբ Գիր գլ­խոյ նզու­լի - Ան­կու­րի­ոս ե­լա­նէր ի ծ[ո]վէն 98ա [Գիր] քա­մու եւ ա­մե­նայն ցա­ւոց - Ա­սէ Տէրն` Ա­րաւթ, Սա­րա­ւաւթ, Սե­դ­րակ, Մի­սակ...

8. 98բ-100ա Քա­րոզ -Եւ քան­զի ճրագ ա­նուանք զմար­մին իւր...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 95բ (Ստե­փան­նոս գր­չի, բո­լոր­գիր) Փա՜ռք քեզ, սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն եւ մի աս­տուա­ծու­թիւն ան­բա­ժա­նե­լի, որ ա­զա­տե­ցեր զիս ի ման­րա­գիր աւ­րի­նա­կէս: Եւ ի խր­թ­նա­ծա­ծուկ եւ ի բա­ցա­յայտ բա­նե­րուս ա­չերս ի դուրս ե­կաւ նա­յե­լէն եւ ճա­նս ե­լաւ գրե­լէն:

Գրե­ցաւ բա­ռա­լոյծ գիրս ձե­ռամբ Թո­խաթ­ցի Ստե­փան­նոս ի­րի­ցու, ի գեղն Մու­խաթ, ի դուռն Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին, թվին ՌԽԷ (1598), մա­յիս ամ­սոյ Ի, ի վա­յե­լու­մն տէր Պաւ­ղոս աս­տուա­ծա­հա­ճոյ եւ մաք­րա­միտ կրաւ­նօ­ո­րին, որ դե­գե­րեալ կայ տիւ եւ զգի­շեր առ յո­տս սր­բա­զան եւ քաջ հռե­տո­րին` տէր Յա­կոբ Զէյ­թուն­ցի րա­բու­նա­պե­տին, զոր տէր Աս­տուած զիւ­րեանք պա­րա­գայց ա­մաւք ընդ յեր­կայն ա­ւուրս ա­րաս­ցէ եւ պա­հես­ցէ ա­մե­նայն չա­րեաց հոգ­ւոյ եւ մար­մ­նոյ. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս, սուրբ է:

2. 100բ (Պօ­ղոս գր­չի եւ ստա­ցո­ղի, նօ­տր­գիր) Ա՜հ, տէր Պօ­ղոս:

103ա Քա­նի կարդ կու բե­րէ, եր­կա­րեայ, ո՜վ ա­չաց լոյս եւ հո­գի տէր Պօ­ղոս:

105բ Եւ զմե­ղօք մե­ղեա­լս յի­շեայ ի Տէր, ո՜վ վեր առ­նող եղ­բայր: Թվին ՌԽԷ (1598):

(Պա­տա­ռիկ -պահ­պա­նակ Բա) Կար­դա եւ զիս յի­շեա այժմ եւ յա­ւէտ եւ յա­պա­գա[յն], զիս` զՊաւ­ղո­սս ա­նուն ծա­ռա:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

6բ (Նօ­տր­գիր) Այս քեր­տ­օ­ղա­կան գիրս Զ ա­պա­սի ա­ռայ:

100բ (Նոյն ձեռ­քով) Թվին ՌՃ­ՂԱ (1742), [յ]ուն­վա­րի ամ­սոյ ԼԱ, օրն կի­րա­կի հան­գարծ ի ցա­ւի ե­ղաւ:

129ա (Նոյն ձեռ­քով) Այս է թիւ չու­խին, որ հա­գայ ես` Քա­լան­թար սար­կա­ւագ Յա­կո­բս, ՌՃ­ՂԱ (1742), յուն­վա­րի ամ­սոյ ԺԶ-ին, օրն շա­պաթ էր, Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տի եւ Ա­պի­ս­օ­ղո­մայ սար­կա­ւա­գին էր տօն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 39ա (պատ­կեր, հա­ւա­նա­բար` Ս. Գէ­որգ):

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

ԺԶ -XVI

ԹԵՐԹ` 24 (106-29): ՊՐԱԿ` 1 4+2 12 (Բ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15,4 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (տար­բեր` 106ա-9բ, 110ա-29ա: Նմուշ` 113ա), նօ­տր­գիր (յա­ւե­լա­գ­րո­ղի` 129բ): ՏՈՂ 20 (106ա-9բ), 24 (110ա-29ա):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 106ա-9բ [0րհ­նու­թիւն յետ քա­րո­զից -...] պա­հես­ցէ զձեզ ի յա­մե­նայն խո­րա­ման­կու­թե­նէ սա­տա­նա­յի...

Բ. 110ա-29ա Զբարս իւ­րա­քան­չիւր ա­նաս­նո­ցն քն­նեալ, ար­տա­հա­նեալ ու­նի ին­քեան տառս եւ զա­նա­զան կեր­պա­րա­նաք նշա­նա­կէ զո­մա­նս գե­րա­զան­ցեալ վեր­նոյն կեր­պա­րա­նի եւ զո­մա­նս` ստո­րան­կեալ սան­դա­րա­մե­տա­կա­նա­ցն եւ է վասն այ­սո­ցիկ

Տե՛ս Հմր 466, 192բ-204բ. ¢¢ ա-ծե/110-29ա: ծզ-ճգ/չիք:

Գ. 129բ Խրատք թա­նա­քի թա­նի (ԺԷ դ. յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն) -Ա մտ­իալ տու­տա, Ա մթ­խալ խե­ցի... մին­չեւ որ հաւ­նիս, որ գր­վի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

129ա Փա՜ռք փրկ­չին եւ [յ]ի­շա­տակ գր­չին:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

129ա (Տե՛ս ձեռ. Ա):

533

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ

Սե­ւան               ՌՃԹ -1660

ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մէլ­քի­սէթ եւ Գրի­գոր ա­բե­ղայք:

ԹԵՐԹ` 238. չգ­րուած` 1աբ, 221բ, 236բ-8բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ի 12 (ԺԷ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ (ա­րե­ւե­լեան` 1-36, եւ­րո­պա­կան` 37-238, լու­սան­ցա­գ­ծե­րով եւ «Չ Ջ լու­սա­դ­րոշ­մով): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15 10: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն (երկ­սիւն` 233բ-4բ): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (հա­ւա­նա­բար եր­կու տար­բեր ձեռ­քով: Նմուշ` 158ա): ՏՈՂ` 18-20 (եր­բե­մն` 13-20): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2, թուղթ, սկզ­բից:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, լու­սանց­քա­յին պատ­ռուածք­ներ, թա­նա­քի ճա­պա­ղում (117ա-8բ), կազ­մի թի­կուն­քը ճեղ­քուած, կա­պիչ­ներն ու փա­կան­նե­րը ըն­կած, Ա փեղ­կի վրայ թա­նա­քի փո­քր, իսկ Բ-ի վրա մեծ բծեր: Հնում նո­րո­գուած եւ նա­խա­պէս կարճ կտ­րուած 1-36 թեր­թե­րը եր­կա­րա­ցուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-233ա [Բառ­գիրք]

1. 2ա-14բ Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց փա­ղ­ա­նու­նա­բար ստո­րո­գիլ սա­կս նո­րա­վ­ար­ժից. բառ [Գեղ­ջուկ - Աս­տուած] ա­զան` աս­տուա­ծաս­քանչ... [Փ]ո­փո­խել` յե­ղուլ, յե­ղե­ղուկ, շար­ժել... վհան­դել, ե­րե­րել, խար­խա­բել:

2. 14բ-5բ Թարք­մա­նու­թիւն պար­սից բա­ռից ի Վար­դան գրոց -Զրա­դաշ­տա­կան` բուն բան կամ զկա­րե­ւոր ուխտ... Ռբու­նաց` չէ պար­սից, բայց պսակ ա­սի: Զա­ռա­ջին ճառն ե­րիս բառ պար­թեւն ոչ գի­տաց, ա­սե­լով` Չէ պար­սիկ, եւ այ­լն այս է:

3. 15բ-7ա [Բառ Եբ­րա­յեց­ւոց] - Արդ, թուեն Եբ­րա­ե­ցի­քն զգիրս այս­պէս. Ա­ռա­ջի­նն ա­նուա­նեն Բե­րե­սիթ, զոր մեք Ա­րա­րածք կո­չեմք...

4. 17աբ Այս բառք յե­ռա­հիւ­սա­կան բա­ղա­ձայն հո­մա­նուանց բակ ձայ­նեալք... թարք­մա­նել եւ մեկ­նեալ յեբ­րա­ե­ցոց ի յոյ­նս եւ ի յու­նէն ի հայս` կար­գաւ ընդ նշա­նա­գ­րա­ցն... - Ա­լիֆ` ու­սու­մն նշա­նա­գ­րաց, Բէթ` բնա­կեա ի դմայ... Մեմ:

5. 17բ-221ա Այս բանք են քեր­թո­ղա­կան վասն չա­փոյ հո­մե­րա­կան տա­ռի­ցն... [= Բառ­գիրք Հա­յոց] -[Ա]բա­ւովթ` ան­շէն, Ա­բա­նա` հօր ա­ւր­հ­նու­թիւն... 0ցդել` քրք­րել կամ պա­տա­ռել, նոյն եւ օձ­տե­լն:

6. 222ա-9ա Բառ Գալ­իա­նո­սի բժշ­կին - Ախ­թար` վա­ղա­մե­ռուկ... Քա­մի­ղոն` կա­ն­կար:

7. 229ա-33ա Թարգ­մա­նու­թիւն դե­ղոց, զոր ը[ն]տրեալ են ի­մ­աս­տուն­քն եւ կար­գեալ յայլ լե­զուաց ի մերս - Աբ­հու[լ] ցր­թ­նի պտուղ... Ֆրա­սի­ոն` մեղ­րա­ծ­ծուկ:

Բ. 1. 233ա Ա­նուանք ԻԴ մար­գա­րէ­ի­ցն -Մով­սէս, Սա­մուէլ... 2. 233ա [ Ա­նուանք] յա­տուկ ԲԺ-ն մար­գա­րէ­ի­ցն -Ով­սէ, Ա­մո­վս... 3. 233բ-4ա Այս են լե­զուք ՀԲ ա­զգաց -Եբ­րա­յե­ցիք... 4. 234աբ Իսկ որ դպ­րու­թիւն գի­տէ եւ գրով վար­ժի, ԲԺ ազգ է. այ­սին­քն` Եբ­րա­յե­ցիք... 5. 234բ-5ա Ազգ որ­դո­ցն Նո­յի -Ի Սե­մայ` եբ­րա­յե­ցիք, ֆռա[ն]կք, պար­սիկք եւ այլք... 6. 235ա [Դա­րա­գ­լուխք] -Յետ ա­ւե­տեա­ցն Աս­տու­ծոյ առ Աբ­րա­համ ՆԼ ամ լի­նի... ՃԽԴ ամ ի չար­չա­րա­նս կա­յին:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

235բ [Փ] առք... Արդ, գրե­ցաւ սուրբ գիր­քս ձե­ռամբ ո­գ­նա­մեղ... (բաց), ի խն­դ­րոյ սր­բա­ս­ը­նունդ, խս­տա­կ­րօն, խա­րազ­ն­ազ­գեստ Մէլ­քի­սէթ եւ ի Գրի­գոր ա­բե­ղա­յի­ցս: Ըս­տա­ցաք զսա յար­դար վաս­տա­կոց` յի­շա­տակ մեզ հա­րա­զատ եղ­բար­ցս, ի դուռն սուրբ Սէ­վա­նայ, ի միա­սին վա­յե­լես­ցուք: Ե­թէ միւ­սոյն վաղ­ճան օր մա­հուան հաս­ցէ, միւսն վա­յե­լես­ցէ ի դուռն Սուրբ Ա­ռա­քե­լո­ցս, յետ եր­կու­ցունց մա­հուան ան­ջինջ յի­շա­տակ լի­նի Եր­կոյ­տա­սան Սուրբ Ա­ռա­քե­լո­ցն: Մի ոք || (236ա) Հա­կա­ռա­կես­ցէ ո­րո­շել ի դրա­նէ սուրբ Սե­ւա­նայ: Ե­թէ ոք հա­կա­ռա­կես­ցէ, պա­տիժ ի յա­պէն­իա­գէն կր[ես]ցէ: Արդ, յե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմք, ո՜վ ըն­թեր­ցող գրոյս, յի­շես­ցիք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր մեղ­սայ­մած գծ­օ­ղս կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով: Ա­ւար­տե­ցաւ սուրբ գիր­քս ի թվա­կա­նու­թեան Հայ­կա­զան տու­մա­րի հա­զար հա­րիւր ին­նե­րորդ ա­մի (1660), ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Սուրբ Է­ջմ­իած­նա սր­բա­զան Յա­կոբ կա­թո­ղի­կո­սի, ի ա­ռաջ­նոր­դու­թիւն սուրբ ուխ­տիս Սե­ւա­նա Բար­սեղ վար­դա­պե­տի եւ այլ միա­բան եղ­բար­ցն, ի միա­սին վա­յե­լե­ցեն. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

238բ (նօ­տր­գիր) Է ղռուշ ԿԷ: ԼԴ ղռուշ տուի Աղ­վ­ա­նուն` տէ­րու­նին ըստ­կին կող­մա­նէ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2ա Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

Ով ոք հան­դի­պիք սըմ[ա], Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք յուսն ա­մե­նե­ցուն. տէրն մեր Քրիս­տոս մեզ եւ ձեզ ո­ղոր­մես­ցի իւր միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեան. ա­մեն:

Ձեռս փը­տի, ի հող դառ­նայ,

Գիրս առ ձեզ յ[ի]շա­տակ մը­նա...

Զթուա­կա­նս այս­պէս ա­րայ.

 Ա­նուն նախ­նուն (ՀԱՅԿ)* կր­կ­նա­պատ­կեա,

Ըստ նոյն չա­փոյ առ նա դա­սեա,

Քառ յո­բէ­լեան ընդ մու հա­րիւ­րեա,

Վե­րա­բե­րեալ ի նոյն յա­րեա.

Ի ծայ­րա­լիր գլ­խոյ նո­րա`

Ու­թն կր­կին ի բայց ձգեա,

Զբո­լորն ա­ռեալ քեզ հո­տո­տեա, || (174ա)

Իսկ նա իս­կոյն թիւ բաղ­կա­նայ:

Մի բար­կա­նար իմ սի­րե­լի` ըզ­դ­ըժ­վա­րա­լուր բան թուա­կա­նիս. պատ­րաստ սե­ղան քեզ սի­րել­ւոյդ` ի ՃԱ­ՌԻ­ԶԱ (1699):

Ի յայս հան­դէս դու յա­ռա­ջեա,

Ի­մ­աս­տու­թեամբ քով ո­գո­րեա,

Մար­տիկ ըն­տիր զքեզ կազ­մեա,

Խրա­խ­ուս­մամբ զձիդ մտ­րա­կեա:

Ե­րա­սա­նա­կն ու­ղիղ պն­դեա,

Իբ­րեւ զքաջ զՄահ--ըն[կ]ճեա,

Սաս­տիկ գա­նիւ զնա ծե­ծեա,

Զա­նու­նն ա­ռեալ շա­րա­դա­սեա:

Րա­բու­ն­օ­րէն զա[յ]ն կր­կ­նեա,

Վեց հա­րիւ­րիւ վեր­ջա­յան­գեա,

Եր­կու կըր­կին եւ ընդ մուիւ

Ընդ նայն յա­րեալ միա­ւո­րեա:

Պա­հակ թվոյ մե­ծին Հայ­կայ

Նա ան­պա­կաս իսկ բաղ­կա­նայ,

Է հա­ւաս­տի Ի ՃԱ­ՌԻԶ (1698) ի­մա,

Քեզ ի­մաս­տ­նոյդ վարդ հո­տո­տեա: || (174բ)

Ի քն­նու­թիւն սո­րա դու մուտ,

Ո՜վ ճո­խա­բան, ներ­կուռ, հմուտ,

Մատ­նեա ի ձեռս ծաս­կող լե­զուոյդ,

Ե­թէ ի­ցես ճար­տար բրուտ:

534

Բ Ա Ռ Գ Ի Ր Ք

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 214+1 (կրկ. 133). չգ­րուած` 1աբ, 213բ-4բ: ՊՐԱԿ` 1 1+Ա-ԺԸ 12 (ԺԸ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 14 10: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 88ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` չգ­րուած սպի­տակ թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+2, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից չորս պրակ թու­լա­ցած, Բ փեղ­կի կա­շին մի քա­նի տե­ղից ցե­ցա­կեր, թի­կուն­քի վե­րին մա­սը վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-173ա Այս բառք են քեր­թո­ղա­կան... [= Բառ­գիրք Հա­յոց] -[ Աս­տուած] ա­զան` աս­տուա­ծ­ազ­գեաց կամ աս­տուա­ծա­զարդ... Ֆրէր` եղ­բայր:

Սոյն օ­րի­նա­կում, քա­ղուա­ծ­օ­րէն, «Բառ­գիրք Հա­յոց -ին են

միա­ձու­լուած նա­եւ «Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց -ի բա­ռե­րը:

2. 173ա-4ա Թարգ­մա­նու­թիւն պար­սից բա­ռից ի Վար­դան գրոց -Զրա­դա­շա­կան` բուն բան կամ զկա­րե­ւոր ուխտ... Զա­ռա­ջին ճառն ըն­թեր­ցեալ` գտի ե­րիս բառս, զոր պար­թեւն ոչ գի­տաց` ա­սե­լով չէ պար­սիկ, եւ այ­լն: Այս է բո­վան­դակ:

3. 174աբ [Բառ Եբ­րա­յեց­ւոց] - Արդ, թուին եբ­րա­յե­ցի­քն զգիրս այս ձեւ օ­րի­նա­կի. Ա­ռա­ջի­նն ա­նուա­նեն Բե­րե­սիթ, զոր մեք Ա­րա­րած կո­չեմք... Սր­բա­գ­րա­ցն Թ, որ լի­նի ԻԲ:

4. 175բ-6ա Այս բառք յե­ռա­հիւ­սա­կան բա­ղա­ձայն հո­մա­նուանց բակ ձայ­նեալք... Թարգ­մա­նեալ եւ մեկ­նեալ յեբ­րա­յե­ցոց ի յոյ[ն]ս եւ ի յու­նէն ի հայ կար­գաւ ըստ եւ զմեկ­նու­թիւն նշա­նա­գ­րա­ցն... - Ա­լիֆ` ու­սու­մն նշա­նա­գ­րաց, Բէթ` բնա­կեալ ի դմա... զայս է Մէմ:

5. 176ա-99ա [Բառք Եբ­րա­յեց­ւոց] - Ա­դամ` եր­կիր կամ կոյս... Քրիս­տա­փոր` քրիս­տո­ս­ազ­գեաց: Յուշ­կա­պա­րիկ` գա­զան է, ի հե­ռա­գոյն վայրս բնա­կէ, ո­մանք դեւ ա­սեն:

6. 199բ-208բ Բառք Գաղ­իա­նո­սի բժշ­կին - Աթ­խար` վա­ղա­մե­ռուկ... Քւ­մի­ղոն` կա­ն­կար:

7. 209ա-13ա Թարգ­մա­նու­թիւն դե­ղոյ, զոր ընտ­րեալ են ի­մաս­տա­սէր­քն եւ կար­գեալ յայլ լե­զուաց ի մերս - Աբ­հուլ` ցր­դ­նի պտուղ... Ֆրա­սի­ոն` մեղ­րա­ծ­ծուկ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

199ա Եւ զմե­ղա­ւոր գծող սո­րին յի­շեա եւ թո­ղու­թիւն հայ­ցեա, եւ որք յի­շէքդ, յի­շեալ լի­ցիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մեր­մէ. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

214բ (Լուա­ցուած, հա­զիւ նշ­մար­ւում են ա­ռան­ձին տա­ռեր) Այս բառ[ք] Հ[ ա­յոց ե]ս Գր[ի­գորս...] թվ[ին Ռ]ՃՀԷ (1728) [վա]ճ[ ա­ռե­ցի Սա]րգ[իս վար­դա­պետ]ին:

535

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 253+1 (կրկ.2). չգ­րուած` 1աբ, 253բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԲ 12 (ԻԲ 2): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 14 10: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 85ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սե­ւա­թոյր գոր­ծուածք: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2, թուղթ, սկզ­բից:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: Ժ-ԺԱ դդ.: 1 (Ա), սկզ­բից, ստա­ցուած 1/4 թեր­թից: Մա­գա­ղաթ, նա­խա­պէս երկ­սիւն, այժմ` միա­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ Աբ): Կար­դալ Աաբ «[ի վե]րա ան­ձին իւր... այլ ոչ ոք կա­րէ (Գ, 26-27), «զի որ առ­նի­ցէ... ու­սու­ցա­նել առ (Գ, 35-Դ, 1):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (2ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 250-3 ցե­ցա­կեր, դռ­նա­կն ու փա­կան­նե­րը ըն­կած, Բ փեղ­կի տախ­տա­կը կոտ­րուած, կա­շին ճեղ­քուած, եզ­րե­րը թե­թե­ւա­կի մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-238 [Բառ­գիրք Հա­յոց]. Այբ` տառ ձայ­նա­ւոր եւ եր­կա­մա­նակ, սկիզ­բն գրոց - Ա­բա­բովթ` ան­շէն, Ա­բա­նայ` հօր օր­հ­նու­թիւն... 0ցտ­օղ` քճ­ը­ճ­օղ:

2. 238բ-44ա [Նշա­նա­գիրք ի­մաս­տ­նոց] - Աբ­րա­համ` հօ... Քար­կոծ` քծ:

3. 244ա Մեկ­նու­թիւն նշա­նա­գ­րաց ալ­ֆա­բե­նից եբ­րա­յեց­ւո­ցն, թէ զի.նչ միա­բա­նու­թիւն ա­նուան­ցն ու­նի­ցին կամ որ­պէ.ս - Ա­լէֆ` ու­սու­մն նշա­նա­գ­րաց, Բէթ` բնա­կեաց ի դմայ... Թաւ` նշան կամ կո­չու­մն (լու­սանց­քում` 1-22):

4. 244բ-253ա Բառ Գալ­իա­նո­սի բժշ­կի - Աթ­խար` վա­ղա­մե­ռուկ... Քո­րէ­ոն­տա` ի բաց ան­ցա­նեն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. (Պահ­պա­նակ Աբ) Յի­շա­տակ է այս բա­ռա­ռա­նս Յա­կոբ վար­դա­պե­տին: 0րն ծն[ն]դեա­նն ի­մոյ ՌՃԾԴ (1705)-ին:

2. 1բ Ի վա­յե­լու­մն բա­ռա­րան գիր­քս Կար­ֆե­ցի Պե­տ­րոս վար­դա­պե­տին:

ԿՆ­ՔԱ­Դ­ՐՈՇՄ` 253ա (ան­նշ­մա­րե­լի, հա­ւա­նա­բար` «Գառն Աս­տու­ծոյ): 253ա (ան­նշ­մա­րե­լի, հա­ւա­նա­բար` «Պե­տ­րոս վար­դա­պետ):

536

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 116+2 (ե­րեք­կ­նուած` 3). չգ­րուած` 1ա-2բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ժ 12 (Ը 10): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 13,5 9,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 53ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` զար­դա­դ­րոշմ շեր­տա­ւոր մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+2, թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Եղ­ծուած` 93ա: Թի­կուն­քի կա­շին ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 3աբ Այս [բառք յե­ռա­հիւ­սա­կան բա­ղա­ձայն բակ ձայ­նեալք... թարգ­մա­նեալ եւ մեկ­նեալ յեբ­րա­յեց­ւոց ի յոյ­նս եւ ի յու­նէն ի հայս` կար­գաւ ընդ նշա­նա­գ­րա­ցն... -Ա]լիֆ` ու­սու­մն նշա­նա­գ­րաց... Թաւ նշան կամ կո­չու­մն:

2. 3բ-22բ Բառք Եբ­րա­յեց­ւոց - Ա­դամ` եր­կիր [կամ] կոյս կամ եր­կիր մար­մ­նաց... Քրիս­տա­փոր` քրիս­տո­սզ­գեաց, Քան­քար եւ տա­ղանդ` ԶՌ դա­հե­կան... Ցքի` որ յամ­րաւ է եւ ցո­րե­նոյ եւ յա­մե­նայն սեր­մանց, որ է պաւ­զա եւ կաչ­մա եւ այլ ըմ­պե­լիք:

3. 23ա-98ա Այս բառք են քեր­դո­ղա­կանք` վասն չա­փո հո­մե­րա­կան տո­ղի­ցն -[ Աս­տուած] ա­զան` աս­տուա­ծա­զարդ` Աս­տուա­ծա­րեալ` յԱս­տուած զաւ­րա­նալ... Քքել` թշ­նա­մա­նել:

4. 98ա-104բ Բառք Գաղ­իա­նո­սի բժշ­կա­պե­տի -[Ա]խթար` վա­ղա­մե­ռուկ... Սկա­մի­նոս` թորթ:

5. 104բ-9բ Բառք խո­րա­նին, եռ այ­լոյ անբ (եւ այ­լոց ան­յայ­տից) -[Ա]նկուած` հա­նած... Քայ­լն` Զ ոտ­նէ, եւ մղո­նն` Ռ քայլ, աս­պա­րէզն` ՃԻԴ քայլ:

Կից մի քա­նի յու­նա­րէն բա­ռեր` «ոս­կ­րէ­մո, պին­նա, ոս­տ­րիւ­ռին,

մե­ռիսկ­տէն...:

6. 109բ-10բ Թարգ­մա­նու­թիւն պար­սիկ բա­ռից ի Վար­դան գրոց -[Զ]րա­դա­շա­կան` զբուն բան կամ զկա­րե­ւոր ուխտ... Զա­ռա­ջին ճառն ըն­թեր­ցեալ գտի չորս բառս, զոր պար­թեւն ոչ գի­տաց, ա­սե­լով` չէ պար­սիկ, եւ այ­լն այս է բո­վան­դակ:

7. 110բ-6ա Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց փա­ղ­ա­նու­նա­բար ստո­րո­գիլ նո­րա­վ­ար­ժի­ցն սա­կս. բառ է գեղ­ջուկ -[Պ] արտ` պատ­շաճ... Ձայն` դնդչ­իան, բամ­բիւն, թն­դիւն, զանգ, գան­չիւն... կո­չել, հա­ջել, հող­մա||... (շար. թա­փուած):

537

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ

Շա­տի­կոյ ա­նա­պատՌՃԻԲ -1673

ԳՐԻՉ` Մել­քի­սեթ:

ԹԵՐԹ` 246+2 (ե­րեք­կ­նուած` 3). չգ­րուած` 1ա-2բ, 246բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԱ 12 (Ա, ԻԱ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 13,4 10: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 102ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` բազ­մա­գու­նի շեր­տե­րով բամ­բա­կէ գոր­ծուածք, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+4, թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Դռ­նա­կը մկ­նա­կեր, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-230բ [Բառ­գիրք]

1. 3ա-203բ Գիր­քս կո­չի բառ (= Բառ­գիրք Հա­յոց) -[Ա]բա­ւովթ` ան­շէն, Ա­բա­նայ` ա­ւր­հ­նու­թիւն... Ֆրէր` եղ­բայր:

2. 203բ-4բ Բառ պար­սից ի Վար­դան գրոց -Զրա­դա­շա­կան` բուն բան կամ զկա­րե­ւոր ուխտ... Յա­ռա­ջին ճառն ե­րիս բառ պար­թեւն ոչ գի­տաց:

3. 204բ-12ա Բառ Գալ­իա­նո­սի բժշ­կի -[Ա]թխար` վա­ղա­մե­ռուկ... Քոր­տոր` սպեր­ման:

4. 212բ-6ա Թարգ­մա­նու­թիւն դե­ղոց, զոր ընտ­րեալ են ի­մ­աս­տուն­քն եւ կար­գեալ յայլ լե­զուաց ի մերս -[Ա]բհուլ` ցր­թ­նի պտուղ, Ադ­խար` վա­ղա­մե­ռուկ... Ֆրա­սի­ոն` մեղ­րա­ծ­ծուկ:

5. 216ա-29ա Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց փա­ղ­ա­նու­նա­բար ստո­րո­գիլ սա­կս նո­րա­վ­ար­ժի­ցն. բառ է գեղ­ջուկ -[ Աս­տուած] ա­զան` աս­տուա­ծաս­քանչ... Փո­փո­խել` յե­ղուլ, յեղ­յե­ղուկ, շար­ժել... ե­րե­րել, խար­խա­լել:

6. 229ա-30ա Բառ Եբ­րա­յե­ցոյց - Արդ թուեն եբ­րա­յե­ցիք զգիրս այս­պէս. Ա­ռա­ջի­նն ա­նուա­նեն Բե­րե­սիթ, զոր մեք Ա­րա­րած կո­չեմք...

7. 230աբ Այս բանք յե­ռա­հիւ­սա­կան բա­ղա­ձայնք հո­մա­նուանց բակ ձայ­նեալք... - Ա­լիֆ` ու­սու­մն նշա­նա­գ­րաց... Թաւ` նշան կամ կան­չու­մն: Փըն: Մեմ:

Բ. 230բ-45 [Քա­ղուածք ի Հարց­մանց գրոց Գրի­գո­րի Տա­թե­ւա­ցոյ]

ա. 230բ-4ա Վասն ա­նուանց հրեշ­տա­կաց -Հարց. Քա­նի. հրեշ­տա­կա­պե­տի ա­նուն ա­սի եւ մեկ­նի... բ. 231ա-2ա Վասն փա­ռա­բա­նու­թեանց հրեշ­տա­կաց: գ. 232ա Ա­նուանք ԻԴ մար­գա­րէ­ի­ցն: դ. 232ա [ Ա­նուանք] յա­տուկ ԲԺ մար­գա­րէ­ի­ցն: ե. 232աբ Ա­նուանք ԲԺ ա­ռա­քե­լո­ցն Քրիս­տո­սի: զ. 232բ Այս են ա­նուանք ԲԺ վար­դա­պե­տա­ցն: է. 233ա Այս է եօ­թն խոր­հուրդ ե­կե­ղե­ցոյ: ը. 233ա-4ա Այս են լե­զուք ՀԲ ա­զգաց: թ. 234ա-5ա [Վասն ԲԺ-ն ան­դա­մո­ցն...]: ժ. 235աբ [Դար­ձեալ վասն մա­սանց հոգ­ւոյ] ժա. 235բ-6ա Վասն գոր­ծեաց կազ­մա­ծոյ մա­սանց: ժբ. 236աբ Յա­ղա­գս իւ­րա­քան­չիւր տա­րերց: ժգ. 236բ-7ա Յա­ղա­գս նշա­նա­կու­թեան ջուրց: ժդ. 237բ-40ա Վասն Ժ հա­րուա­ծոց Ե­գիպ­տո­սի: ժե. 240ա-1բ Ա­նուանք ա­կան­ցն: ժզ. 241բ-2ա Վասն բնա­կե­լոյ ժո­ղո­վր­դեա­նն: ժէ. 242աբ Վասն հա­սա­կի մար­դոյս: ժը. 242բ-4ա /Յա­ղա­գս խա­չին/: ժթ. 244ա-5բ Այ­լ­ազ­գեաց, որ ու­րա­նան զԵր­րոր­դու­թիւ­նն:

Քա­ղուած Ա(պրակ գ), Գ(պրակ ժէ), Դ(պրակ լե, խգ), Ե(պրակ ժ, ժզ),

Զ(պրակ իզ, լդ, ծե, ծզ), Է(պրակ է), Ը(պրակ իզ) եւ Թ(պրակ իը)

հա­տոր­նե­րից:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

245բ Գրե­ցաւ Բառ­գիր­քս ա­նա­պա­տն Շա­տի­կոյ, ա­ռաջ­նորդ սուրբ ուխ­տիս Մով­սէս վար­դա­պե­տին, ձե­ռամբ || (246ա) սու­տ­ա­նուն Մել­քի­սե­թիս: Թվին ՌՃԻԲ (1673) ա­ւար­տե­ցաւ այս Բառ­գիր­քս ի փառս Աս­տու­ծոյ, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Թուա­կա­նի տաս­նա­ւո­րը թա­նա­քի ներ­ծ­ըծ­ման հե­տե­ւան­քով պարզ չի

կար­դաց­ւում: Մ. Տէր-Մով­սի­սեա­նը թուա­կա­նը կար­դա­ցել է ՌՃԽԲ (1693)

եւ նշա­նա­կել պահ­պա­նակ Բա-ի վրայ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1բ (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Գրե­ցաւ գիր­քս Սէ­վան ի ձերս:

538

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ՌԽԴ -1595

ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յո­վան­նէս վրդ.:

ԹԵՐԹ` 144. չգ­րուած` 1ա-2ա, 144ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԲ 12: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 13,4 9: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 60ա): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` ճն­շա­գ­ծե­րով շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Աս­տուա­ծա­շունչ: Ժ-ԺԱ դդ.: 2(Ա-Բ)+2(Գ-Դ), ստա­ցուած 2 տար­բեր թեր­թե­րի ստո­րին (Ա-Բ) եւ վե­րին (Գ-Դ) կէ­սե­րի ըն­դ­եր­կայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն (ե­զ­րա­հա­տուած), բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ եւ Գբ): Կար­դալ Բբ-Աա, Աբ-Բա «[յա­ճախ]ու­թեամբ... եւ ծա­նի­ցես թէ ես [եմ... զվան]դա­կն նո­րա... զճ­րա[գսն] (Ելք, ԻԹ, 38-Լ, 8): Գբ-Դա, Դբ-Գա [ծառ] ա­յա­կ­ցիմ քում... որ ի յեր[կի­նս է... Հրեաս­տա]նի... ար[ժան...]իւր եւ եր­թի­ցէ... իսկ Մո[վսէս] (Մատ­թէ­ոս, ԺԸ, 33-ԺԹ, 7):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 3ա, 66բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին (66բ-132ա): Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր (66բ-132ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ, կա­պոյտ, դե­ղին:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, կազ­մի թի­կուն­քը, եզ­րերն ու դռ­նա­կը թե­թե­ւա­կի մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

ա. 2բ-99բ [Բառ­գիրք]

1. 2բ-66ա Գկ­չմ­կ­ըլ­ջս­կւ`: Այս բառ են քե­րա­կան հո­մե­րա­կան տա­ղից... || /3ա/ - Աս­տուա­ծա­րեալ` յաս­տուա­ծա­զաւ­րա­նալ... Քր­թել` թշ­նա­մա­նել:

2. 66աբ Այս բառ յե­ռա­հիւ­սա­կան բա­ղա­ձայնք, հո­մա­նուանց բաղ­ձա­ձել... թարգ­մա­նեալ եւ մեկ­նեալ յեբ­րա­յեց­ւո­ցն ի յոյն ի յու­նէն ի հայ` կար­գաւ ըստ նշա­նա­գ­րաց աղ­փա­փե­տի­ցն եբ­րա­եց­ւո­ցն, թէ զինչ միա­բա­նու­թիւն ա­նուան­ցն ու­նի - Ա­ղիփ` ու­սու­մն նշա­նա­գ­րաց... Թաւ` նշան կամ կո­չու­մն:

3. 66բ-85ա Բառք եբ­րա­յեց­ւոց - Ա­դամ` եր­կիր կամ եր­կիր կոյս, կամ եր­կիր մար­մ­նա­ցեալ... Քրիս­տա­փոր` քրիս­տո­ս­ազ­գեաց, Քրիս­տո­սի փառ­քն:

4. 85ա-94բ Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց, փա­ղ­ա­նու­նա­բար ստո­րո­գիլ նո­րա­վ­ար­ժի­ցն սա­կս -Պարտ` պատ­շաճ, ի դէպ, ի ճահ... Ար­բա­նեակ` սպա­սա­ւոր, պաշ­տաւ­նեա, հիւ­պե­րէտ:

5. 94բ-8բ Բառք քե­րա­կա­նի -Վեր­ծա­նու­թիւն` ըն­թեր­ցո­ղու­թիւն...

6. 98բ Հո­լովք ա­նուանց - Աս­տուած` ուղ­ղա­կան... Է Աս­տուած` հո­շա­կան:

7. 99աբ Բառք պար­սից Վար­դա­նանց -Զի(=ր) ա­դեշ­տա­կան` այ­սին­քն բուն բան կամ զկա­րե­ւոր ուխտ... Հա­մակ­դէն` ա­մե­նա­հա­ւատ կամ բո­լո­րից ու­սու­ցիչ:

Բ. 100ա-43բ [Բանք զա­նա­զանք]

1. 100ա [Յա­ղա­գս ա­ռո­գա­նու­թեանց] - Ա­ռո­գա­նու­թիւնք են տասն. շեշտ, բութ, պա­րոյկ... կիրք` ե­րեք: Քե­րա­կանք յա­ռա­ջն դնեն զօ­դն եւ ի­մաս­տա­սէրք` ի վերջ:

Կար­մ­րա­դե­ղով նշա­նա­կուած են նա­եւ ա­ռո­գա­նու­թեան նշան­նե­րը:

Հա­տուած ի գրոց Ա­րուեստ Դի­ո­նի­սեայ Քե­րա­կա­նի: Տե՛ս նրա «Գկ­ըլ­կվ­կի

Եսջտ­կիվտ­կի կ ջս`եւ­լվտկբ մըհ­տ­ըց­ջմբհկ, Թբմ­բ­ս­զւ­սա, 1915, վմս. 38, ¢

ԻԲ:

2. 100ա-2ա Ա­րիս­տո­տե­լի Ժ ստո­րո­գու­թիւնք -Գո­յա­ցու­թիւն, ո­րակ, քա­նակ...

3. 102աբ [Յա­ղա­գս ա­մա­նա­կաց խաւ­սից] - Ա­մա­նակք են խաւ­սից ե­րեք...

4. 102բ [Յա­ղա­գս սե­ռից] -Սերք են ե­րեք...

5. 102բ [Յա­ղա­գս սահ­մա­նաց ի­մաս­տա­սի­րու­թեան] -Վեց են սահ­մանք ի­մաս­տա­սի­րու­թեան...

6. 103ա Եզն­կա­նն ա­սա­ցեալ Վասն ա­րար­չու­թեան օ­ուրց -Յա­ռաջ­նու­մն ա­ւուրն ա­րաւ եր­կին...

7. 103աբ Դի­ո­նէ­սի­ո­սի ա­սա­ցեալ - Ա­ռա­ջին դասք հրեշ­տա­կաց, որ են պատ­գա­մա­ւոր...

8. 103բ-13ա Բառք Գաղ­իա­նո­սի բժշ­կա­պե­տի - Ա­րի­կար­հա` բող­կի տակ... Քա­մե­ղէ­ոն` գետ­նա­ռիւծ:

9. 113ա-23ա Սահ­մանք Հեր­միստ (=Հեր­մեայ Ե­ռա­մե­ծի առ Ասկ­ղէ­պի­ոս Սահ­մանք) - Աս­տուած ի­մա­նա­լի աշ­խարհ...

10. 123ա-32ա Բառ Փի­լո­նի ա­ռան­ձի­նն - Ան­գուած` հա­նած... Քայ­լն Զ ո­տն է...

11. 132ա-6ա Սր­բոյն Ե­պի­փա­նու Յա­ղա­գս ա­կանց եւ պա­տուա­կա­նաց - Ա­ռա­ջին ա­կն` սար­դի­ոն...

12. 136ա-41ա Նշա­նա­գիրք - Աբ­րա[հ]ա[մ]` հօ... Քար­կոծ` քծ:

13. 141ա-3բ Ա­ւան­դու­թիւն հրէ­ի­ցն Վասն ո­ղոր­մու­թեան -Ո­մն մե­ծա­տուն յԻս­րա­յէ­լի, որ մո­ռա­ցեալ էր զյոյսն... Վասն ո­րոյ եւ յա­ւուրս Զա­քար­իա քա­հան­աա­պե­տի... (ընդ­հա­տուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

136ա Փա՜ռք Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ զօ­րա­ցոյց զիս հա­սա­նել մին­չեւ ցայժմ տե­ղիս:

144բ [Գրե]ցա[ւ Բառ] գիր­քս ||/ է ||/ ձեռ[ամ]բ իմ[ով] ||/ Յի­շատ[ակ] է ||/պ ||/ [Յ]ո­վան­նէս [վար­դա]պ[ետ]ի[ն, ո­րո]յ յ[ի­շա]տա­կն ա­ւր­հ­նու­թեամ­բն ե­ղի­ցի, եւ Տէր ո­ղոր­մա­յիւ յի­շո­ղացդ տէր Քրիս­տոս ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն: Թվին ՌԽԴ (1595)-ն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1բ (Հին շղա­գ­րով) թվին Հա[յոց]... (ընդ­հա­տուած):

144բ (Նոյն ձեռ­քով) Թվին Հա­յոց ՌՃ­ԿԷ (1718), հուն­վա­րի Ա-ին տվի մտան­հի­րա­յին (՜) պա­նի Շչի­շ­լո­վի­չին ԲՃԻԵ գո­լա­թայ մին­չեւ շի­վին­թի­եան:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա, 95բ, 143բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

539

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 270. չգ­րուած` 157ա, 170բ, 261բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴ 12 (Ա 14, Ի-ԻԱ 10, ԻԲ-ԻԳ 11, ԻԴ 7): ՆԻՒԹ` թուղթ (տե­ղա­կան` 1-216, 229-61, եւ­րո­պա­կան` 217-28, 262-79): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 12,7 9,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (1ա-261ա, 273ա-9բ), միա­սիւն (262ա-72բ): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 145ա): ՏՈՂ` 17-21 (խիստ խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` բամ­բա­կեայ գոր­ծուածք (Բ փեղ­կին):

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` Բանք ինչ յու­նա­րէն (մի քա­նի բա­ռեր, ո­րոնց թւում պա­տիւ, պա­տուել): Սկզ­բում 1 թերթ, ե­զ­րա­հա­տուած: Մա­գա­ղաթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած, Ա փեղ­կի աս­տա­ռը կտ­րուած-հա­նուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-261ա [Բառ­գիրք Հա­յոց... - Ա­բա­թովթ` ան­շէն, Աբ­բա­նայ` հօր օր­հ­նու­թիւն], Ա­բա­րիմ` անցք կամ ան­ցա­ն­օղ... 0ցտ­օղ` քճ­ճող:

Ու­նի բաց­թո­ղում­ներ: Լրաց­ման հա­մար` տե­ղե­րը բաց:

Բ. 262ա-72բ [Մով­սի­սի Քեր­թո­ղի Պի­տո­յից գիրք]

Տե՛ս Հմր 1681, 1ա-233բ: 1/262ա-3բ: 2/263բ-5ա: 3/265աբ: 4/265բ-6բ:

5/266բ-7բ: 6/267բ-8ա: 7/268ա-9ա: 8/269ա-70բ: 9/270բ-71բ: 10/271բ-2բ:

գ. 265աբ Յա­ղա­գս եղծ­ման -Եղ­ծու­մն է ի բաց բար­ձու­մ­ըն ա­ռա­ջի­կայ ի­րի...

դ. 265բ-6բ Սահ­ման հա­սա­րակ տեղ­ւոյ -Հա­սա­րակ է տե­ղի բան ա­ճե­ցա­կան է­ից...

ե. 266բ-7բ Սահ­ման ներ­բո­ղե­նի -Ներ­բո­ղեան է բան ար­տա­դ­րա­կան...

զ. 267բ-8ա Յա­ղա­գս պար­սա­ւի -Պար­սաւ է բան ար­տա­բե­րա­կան է­ից չա­րեաց...

է. 268ա-9ա Սահ­ման բաղ­դա­տու­թեան -Բաղ­դա­տու­թիւն է յա­րա­դ­րա­կան բան...

ը. 269ա-70բ Սահ­ման բա­րառ­նու­թեան -Բա­րառ­նու­թիւն է նմա­նու­թիւն բա­րուց...

թ. 270բ-71բ Սահ­ման ար­տա­սա­նու­թեան - Ար­տա­սա­նու­թիւն է բան պատ­մա­կան...

ժ. 271բ-2բ Սահ­ման դրու­թեան -Դրու­թիւն է այ­ցե­լու­թիւն տե­սու­թեան ի­րիք ի­րի... Ա­ռա­ջին ի կր­թու­թեանց ընդ­դի­մա­դ­րու­թիւն ըն­դու­նի եւ լու­ծու­մն ըստ կա­րո­ղու­թեան:

Տես «Մով­սի­սի Խո­րե­նաց­ւոյ Մա­տե­նա­գ­րու­թիւնք, Վե­նե­տիկ, 1865,

341-581: Այս­տեղ միայն սահ­ման­նե­րը` ա­ռանց օ­րի­նակ­նե­րի:

Գ. 273ա-9բ [Գրի­գո­րի Կե­սա­րաց­ւոյ] Ա­նուանք քա­ղա­քաց են այսք -[Ա]ւե­տեաց եր­կիրն Ե­րու­սա­ղէմ է, Ա­րաբ­իայ Ու­ռու­մ­ղա­լայ է... Տո­ռո­մե­հի Տօ­պ­ռայ վա­նա­տի­կն է||... (ընդ­հա­տուած):

540

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ` Նա­հա­պետ:

ԹԵՐԹ` 234+1 (կրկ. 156). չգ­րուած` 1բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ի 12 (Ի 7): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 12,5 9: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 139ա): ՏՈՂ` 18: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, աս­տա­ռը` կար­միր կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: Ժ-ԺԱ դդ.: 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած կէս թեր­թի ըն­դ­եր­կայ­նա­կի հա­տու­մից եւ ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, նա­խա­պէս` երկ­սիւն, այժմ` միա­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Գբ): Կար­դալ Գա-Դբ, Աա-Բբ, Աբ-Բա, Գբ-Դա « Ար­կա­նէ գի­նի նոր ի [տ]ի­կս հի­նս... եւ ե­լեալ ար­տա­քս վաղ­վա­ղա­կի փա­րի­սե­ցի[քն] (Բ, 22-Գ, 6): Աա-ի վրայ յե­տա­գա­յում սե­ւով գծա­գ­րուած կի­սա­խո­րան:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 5ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ (2, 71), ա­ռան­ձին բա­ռեր եղ­ծուած: Պահ­պա­նակ­նե­րը խու­նա­ցած, կազ­մի թի­կուն­քը ճեղ­քուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1ա-1ա [ Ա­նուանք խա­զից] -Շեշտ, զարկ, դիր, լերկ, խոնճ, քաշ, թուր... վեր­քաշ, մի մնա (28 ա­նուն` ի­րենց նշան­նե­րով):

2. 2ա Բառ Եբ­րա­յեց­ւոց - Արդ, թուեն եբ­րա­յե­ցի­քն զգիրս այս­պէս. Ա­ռա­ջի­նն ա­նուա­նեն Բեր[ե­սիթ], զոր մեք Ա­րա­րած կո­չեմ[ք]... Սր­բա­գ­րա­ցն Թ, որ լի­նի ԻԲ:

3. 3բ-4բ Այս բառք յե­ռա­հիւ­սա­կան բա­ղա­ձայն հո­մա­նուանց բակ ձայ­նեալք... թարգ­մա­նեալ եւ մեկ­նեալ յեբ­րա­յեց­ւոց ի յոյ­նս... - Ա­լիֆ` ու­սու­մն նշա­նա­գ­րաց, Բէթ` բնա­կեա ի դմա... Մեմ:

4. 4բ-202բ Այս բառք են քեր­թո­ղա­կան` վասն չա­փոյ հո­մե­րա­կան տա­ռի­ցն... || (5ա) Գիր­քս կո­չի բառ (Բառ­գիրք Հա­յոց) - Ա­բա­ւովթ` ան­շէն, Ա­բա­րիմ` անցք կամ ան­ցա­ն­օղք... Քօշ` վայ­րի խոյ, ֆրէր` եղ­բայր:

Տե՛ս գր­չի յի­շա­տա­կա­րա­նը` 4բ:

5. 203աբ Թարգ­մա­նու­թիւն պար­սից բա­ռից ի Վար­դան գրոց -Զրա­դա­շա­կան` բուն բան կամ զկա­րե­ւոր ուխտ... Յա­ռա­ջին ճառն Գ բառ պար­թեւն ոչ գի­տաց:

6. 204ա-14ա Բառ Գալ­իա­նո­սի բժշ­կի - Ախ­թար` վա­ղա­մե­ռուկ... Քա­մի­ղոն` կա­ն­կար:

7. 214բ-219ա Թարգ­մա­նու­թիւն դե­ղոց, զոր ընտ­րեալ են ի­մ­աս­տուն­քն եւ կար­գեալ յայլ լե­զուաց ի մերս - Աբ­հուլ` ցր­թ­նի պտուղ... Ֆրա­սի­ոն` մեղ­րա­ծ­ծուկ:

8. 219բ-34ա Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց` փա­ղ­ա­նու­նա­բար ստո­րո­գիլ սա­կս նո­րա­վ­ար­ժի­ցն. բառ գեղ­չուկք - Աս­տուա­ծա­զան` աս­տուա­ծաս­քանչ, աս­տուա­ծ­ազ­գեաց... Փո­փո­խել` յե­ղուլ, յե­ղե­ղել, շար­ժել... վհան­դել, ե­րե­րել, խար­խա­լել:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

4բ Արդ, յուշ լի­ցի եղ­բարց ի­մոց եւ հարցդ, որք հան­դի­պիք սմա, զի բազ­մա­մեղ Նա­հա­պե­տս, որ զայս ծրե­ցի զյու­նաց բառն, որ ի բուն օ­րի­նա­կն սկիզ­բն գրած է, զայն ե­ւս խառ­նե­ցի ի մին եւ գրե­ցի ի յիւ­րա­քան­չիւր տե­ղո­ջն, այ­լեւ զԱս­տուա­ծա­շն­չին բառն ե­ւս խառ­նե­ցի ի ներս: (Խօս­քը վե­րա­բե­րում է ի 4-ին):

219ա Որք օգ­տիք ի սմա­նէ, բե­րան մի Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէք վա­տա­շուէր եւ վա­տախ­տա­րակ Նա­հա­պե­տիս, եւ ձեր ո­ղոր­մես­ցի Քրիս­տոս Աս­տուա­ծն մեր, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Հայր մեր, որ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 234բ (Նօ­տր­գիր) Այս գիր­քս ի վա­յե­լու­մն Մուղն­ցի Գրի­գոր վար­դա­պե­տի յեղ­պո­րոր­դի Խա­չա­տու­րին: Ի դուռն Սուրբ Գէ­որ­գայ գրե­ցաւ ՌՃ­ԾԵ (1706) թվին, յուն­վա­րի ԺԵ-ին: Ով ոք որ կար­դայ, Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սաս­ցէք, տէրն Քրիս­տոս ձեզ ո­ղոր­մի. ա­մէն:

2. 1ա (ԺԹ դ.) Մա­նուէլ վար­դա­պե­տս ե­կի:

Գր­չա­փորձ` 1բ...Մայր ցան­կա­լի, հիա­նա­լի:

541

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Յով­հան­նա­վանք              ՌՃԻԲ -1673

ԳՐԻՉ, ԿԱԶ­ՄՈՂ, ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յօ­հան­նէս վրդ.: Յա­ւե­լա­գ­րող` Գրի­գոր ա­բղյ (1685):

ԹԵՐԹ` 293+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1աբ, 2բ: ՊՐԱԿ` 1 2+Ա-ԻԶ 12 (Ա, ԺԴ 11, ԺԸ-Ի, ԻԳ-ԻԴ, ԻԶ 10, ԻԵ 4)+1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 12,5 8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր: (Նմուշ` 178ա: Գրի­գոր գր­չի` 262ա-93բ): ՏՈՂ` 20-21 (2ա-248բ), 15-18 (249ա-92ա): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ, դռ­նա­կի­նը` բազ­մա­գու­նի շեր­տա­ւոր մե­տա­քս:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 3ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (3ա): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (3ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ թա­նա­քից գու­նա­փո­խուած, կազ­մի եզ­րե­րը թե­թե­ւա­կի մա­շուած, թի­կուն­քը ճեղ­քուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-164բ [ Այս բառք են քեր­թո­ղա­կանք վասն չա­փոյ հո­մե­րա­կան տա­ղի­ցն.... Հմր 516, 109ա] -Ա[ստուա­ծա­զան` աս­տուա­ծա­զարդ], Աս­տուա­ծա­րեալ` յԱս­տուած զօ­րա­նալ... Քը­քուով` հե­ծե­ծա­նօք, Ք(=ֆ)րէր` եղ­բայր:

Բ. 164բ-7բ, 201բ-3բ Գան­ձե­րու գոյն այս է

ա. 164բ-5ա Չորս վան­կի: [ Ա­ռա­ջին գոյն] -Խն­դու­թեան ձայն, բար­բառ ա­ւե­տեաց/ Այ­ս­օր ծա­գեաց, աշ­խարհ[ի] հըն­չեաց... 165աբ Եր­կ­րորդ [գոյն] - Ա­ռեալ հրա­ման պե­տն վեր­նա­կան,/ Գայ ի­ջա­նէ յեր­կիր ստոր­նա­կան... 165բ Եր­րորդ գոյն -Չհան­դուր­ժեալ սրո­բէն մար­մ­նա­կան, /Ընդ լուր ձայ­նի պե­տին վեր­նա­կան... 165բ-6ա Չոր­րորդ գոյն - Անդ ի խաւ­սել հրեշ­տա­կա­պե­տին) Ընդ ա­մէ­նա­ւր­հ­նեալ եր­ջա­նիկ կու­սին... 166ա Հին­գե­րորդ գոյն -Տե­սեալ կու­սին զա­րու­սեակ մե­ծին, /Խո­նար­հե­ցաւ յող­ջոյն հրեշ­տա­կին... 166բ Վե­ցե­րորդ գոյն -Ու­րա­խա­ցիր, կոյսդ ե­րա­նու­հի,/ Ըստ ա­ւե­տեա­ցն Գաբ­րի­է­լի... 166բ-7ա Յեօթ­նե­րորդ գոյն -Խիւ­սեալ պա­րեայ, դուս­տր Սի­ո­նի, /Կա­թո­ղի­կէ խո­րան բեր­կ­րա­լի... 167ա Ու­թե­րորդ գոյն -Րա­մից խըմ­բից մաք­րա­զարդ կու­սից, /Թագ եւ պար­ծանք կա­նանց հա­մայ­նից...

բ. 167աբ Ե­րեք վան­կի: Ա­ռա­ջե­րորդ [գոյն] -Բար­ձ­րեալ ան­քն­նին,/ Բը­նա­ւից լը­րու­թիւն, /Բա­ւա­կա­նու­թիւն... 167բ Եր­կ­րորդ գոյն - Ա­րար­չա­գոր­ծեալ, / Ա­րուես­տա­ւո­րեալ, /Ճար­տա­րա­պե­տեալ... 201բ Եր­րորդ գոյն -Նոյն նը­մա­նա­կան, /Նոյն շնորհ գը­րա­կան /Նախ­նեա­ցն տը­ւան... 201բ-2ա Չոր­րորդ գոյն -Քրիս­տոս մար­մ­նա­ցեալ, /Քա­րո­զս ա­ռա­քեալ, /Քա­նոն մեզ ե­դեալ... 202աբ Չոր­րորդ գոյն (այս­պէս) - Աստ հո­գին շար­ժեալ, /Առ նո­սա ազ­դեալ, /Հայ գիր յաւ­րի­նեալ... 202բ Հին­գե­րորդ գոյն -Րա­բու­նիք բա­րիք /Վաթ­սուն համ­բա­կիւք, /Եր­կա­րա­շն­չիւք... 202բ-3ա Վե­ցե­րորդ գոյն -Ո՜վ հայր Ի­սա­հակ, /Որ տե­սո­ղու­նակ, /Որ­պէս գե­րու­նակ... 203ա Յեօթ­նե­րորդ գոյն -Զար­թիր, Տէր գթած, /Զար­թիր, ո­ղոր­մած, /Յա­ղա­գս տա­ռա­պած... 203աբ Ու­թե­րորդ գոյն -Ի Նա­ւա­ս­ար­դի /Ի վեր­ջին օ­րի /Սա­հակ ծնա­նի... 203բ Ին­նե­րորդ գոյն -Ցու­ցեալ Սա­գա­շէն /Ցանկ ա­հա­կա­շէն, /Ցն­ծա նո­րա­շէն...

Գր­չից` 167բ «Ով ոք հան­դի­պիք այսմ Գան­ձի գոյ­նե­րոյս, մի

մե­ղա­դ­րէք, զե­րայ այս թղ­թերս պա­րապ էր, գրե­ցի: Կէսն այս ա­ղօ­թից

յե­տն է:

Գ. 168ա-200բ Ա­ղօթ­քս այս Եփ­րե­մի Խո­րին Ա­սո­րոյ է ա­սա­ցեալ Յա­ղա­գս ա­ռան­ձ­նա­կի -Տես, Տէր, զտա­ռա­պա­նս իմ եւ ցա­ւս հոգ­ւոյ ի­մոյ բազ­մա­մե­ղիս... եւ վե­ր­օրհ[ն]ե­ցից զա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւնդ այժմ եւ միշտ եւ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

Տե՛ս «Գիրք ա­ղօ­թից ա­սա­ցեալ սր­բոյն Եփ­րե­մի Խու­րին Ա­սոր­ւոյ,

Ե­րու­սա­ղէմ, 1933, էջ 43-138, ¢¢ 1-141:

Դ. 201աբ Հա­նե­լուկք ի Ներ­սի­սէ

ա. 201ա Կա­թ­ու­ղի­կոսն եր ան­ղա­լատ... բ. Յա­րե­ւե­լս դրախտ տն­կի... գ. Զա­ւակ ծնաւ այն մեծ այ­գին... դ. 201աբ Կա­նաչ մի կայր մէջ խո­րա­նին... ե. 201բ [Ե]կե­ղե­ցին բար­ձր էր ու լայն...

201բ-3բ տե՛ս Բ:

Ե. 204ա-47բ Նա­խեր­գանք վար­դա­պե­տա­կան եւ օր­հ­նու­թիւն հա­մա­ռօտ կար­գաւ

ա. 204ա-9ա Նա­խեր­գանք վար­դա­պե­տա­կան -Ո՜վ Աս­տուած յԱս­տու­ծոյ եւ նո­րո­գիչ ա­մե­նայ­նի Սուրբ Հո­գին...

բ. 209ա-47բ Ա­ւր­հ­նու­թիւն կար­գաւ - Այժմ ժա­մա­նեալ մեր յա­ւարտ եւ ի կա­տա­րու­մն թարք­մա­նու­թեան...

0րհ­նու­թիւնք Խա­չի, Նն­ջե­ցե­լոց, Ե­պիս­կո­պո­սաց, Թա­գա­ւո­րաց,

Սե­ղա­նի, Ժո­ղո­վր­դեան եւ­լն:

Զ. 247բ-61բ [Վի­ճա­կա­ցոյց Ա -Ք] -|| (248ա) Ա. Ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն փր­կէ զքեզ ա­մե­նայն փոր­ձու­թե­նէ... (247բ Վի­ճա­կա­ցոյց ա­ղիւ­սակ):

Է. 261բ-2բ [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

ա. 261բ Այս են ա­նուանք ԲԺ-ան վար­դա­պե­տաց -Դի­ո­նե­սի­ոս... Ե­պի­փան Կիպ­րա­ցին:

բ. 262ա Վասն ճա­նա­պարհ գնա­լոյ -Կալ զՊատ­կեր ա­ւուրն եւ զճա­նա­պար­հոր­դի ա­նուն... (կից 2 բո­լո­րակ­ներ` « ա­ղեկ է, «չէ ա­ղեկ):

գ. 262ա Ա­նուանք [ԺԲ] նա­հա­պե­տաց -Ռու­բեն... Ա­սեր:

դ. 262ա [ Ա­նուանք ի­նն հրեշ­տա­կաց] -Գաբ­րի­էլ... Փա­նուէլ:

ե. 262բ Վասն կե­նաց եւ մա­հու հի­ւան­դին -Ե­թէ կա­մի­ցիս գի­տել զհի­ւան­դի մա­հն եւ զկեան­քն... (բո­լո­րակ­նե­րը տե՛ս 293բ, Ժ, ¢ ը):

զ. 262բ Այս են ա­նուանք [ԻԴ] մար­գա­րէ­ից -Մով­սէս... Յոբ կամ Յով­հա­նէս Մկր­տիչ:

Ը. 263ա-9բ [ Ա­միսք եւ տօ­մարք Հա­յոց] -|| (263) Կր­կ­նակ ամ­սոց այս­պէս ա­րայ... (163ա Ամ­սա­մուտ ա­ղիւ­սակ):

Թ. 270ա-89ա Ա­րա­րեալ հա­նե­լուկ սր­բոյն Ներ­սե­սի

270ա. Ա. Կա­թ­ու­ղի­կոսն եր ան­ղա­լատ... Սա­տա­նա*: -Բ. Ի յա­րե­ւե­լս դրախտ տն­կի... Դրախ­տն: -Գ. Զա­ւակ ծնաւ այն մեծ այ­գին... Ա­դամ: -Դ. Կա­նաչ մի կայր մէջ խո­րա­նին... Ծառն: -Ե. Ե­կե­ղե­ցին բար­ձր է ու լայն... Եր­կինք: -270բ Զ. Պան­դոկ մի կայր մեծ աշ­խար­հին... Աշ­խար­հս: -Է. Եր­կու հո­վիւ ստա­ցան ոչ­խար... Ա­բէլ, Կա­յէն: -Ը. Ար­դա­րու­թիւն էր ցան­կա­ցեալ... Ե­նո­վս: -Թ. Զերթ զա­րե­գա­կն ու­նէր թուիկ... Ե­նովք: -271ա Ժ. Մեծ նա­հա­պե­տն եւ ի­մ­աս­տուն... Նոյ է: -ԺԱ. Ե­լեալ եր­թայր չորս դը­ռո­մով... Տա­պան: -ԺԲ. Տուն մի շի­նած էր ան­բար­տակ... Աշ­տա­րա­կն: -ԺԳ. Հիւ­րա­սէր ծեր Նա­զե­լի... Աբ­րա­համ: -ԺԴ. Հանց զինչ զգառն էր ան­մե­ղուկ... Սա­հակ: -271բ ԺԵ. Կայր թա­գա­ւոր մի աղ­քա­տիկ... Մել­քի­սե­դեկ: -ԺԶ. Կար­դա՛ եւ գի՛տ զա­ռա­քի­նին... Յա­կոբ: -ԺԷ. Գօ­տէ­մար­տ­ըն ճա­կա­տուն... Յա­կոբ: -ԺԸ. Կուժն ու բրու­տն կռ­վե­ցան... Յա­կոբ է: -272ա ԺԹ. Ա­րե­գա­կան նման իշ­խան... Յով­սէփ: -Ի. Հայր մի ար­դար ե­րե­ւե­ցաւ... Յո­բն: -ԻԱ. Ա­նուն ու­նէր ի խունկ նը­ման... Ղովտ: -ԻԲ. Հո­վիւ մի կայր խիստ լաւ ճար­տար... [Մով­սէս]: -272բ ԻԳ. Ո­մն ի հըն­կից հինկ ծը­ն­ըն­դոց... Մօվ­սէս: -ԻԴ. Էր մար­գա­րէ եւ թմ­կա­հար... Դա­ւիթ: -ԻԵ. Սուլ­տան մի կայր ի յԵ­գիպ­տոս... Փա­րա­ւոն: -ԻԶ. Այն­չափ նա սուրբ ե­րե­ւե­ցաւ... Ա­հա­րոն: -ԻԷ. Սքան­չե­լա­գործ այր զօ­րա­կան... Յե­սու է: -273ա ԻԸ. Կին մի պոռ­նիկ խիստ մե­ղա­ւոր... Րա­խափ: -ԻԹ. Ին[ք]ն տունկ էր բու­րա­կան... Նշան: -Լ. Եկ, որ ա­սեմ քեզ այլ ա­ռակ... Գայ­լա­խաղ: -ԼԱ. Մա­նուկ մի քաջ զինչ մո­մե­ղէն... Սամ­սոն: -273բ ԼԲ. Մա­նուկ մի կայր ի Հայ գո­վան... Կա[մ]սա­րակ[ան]: -ԼԳ. Մա­նուկ մի այլ ի յայս նման... Վա­ր­ազ­դատ: -ԼԴ. Եղ­բայր, լսէ՛ դու հետ այ­սոր... Ան­նա [մայր Սա­մուէ­լին]: -ԼԵ. Կայր պա­տա­նեակ մի խար­տի­շուկ... Դա­ւիթ: -274ա ԼԶ. Կոյս մի կայր աղ[ու]որ ա­չուեր... Ա­բի­սակ: -ԼԷ. Տղան չու­տէր, բայց միայն հուր... Եղ­իայ: -ԼԸ. Էր մար­գա­րէ ու ար­դար բնու­թիւն... Նա­թան: -ԼԹ. Բա­րե­պաշտ ար­քայ ար­դար... Ե­զե­կի­էլ: -274բ Խ. Յա­նուն գիտ զայն թա­գա­ւո­րին... Ե­ղի­սէ­ոս: -ԽԱ. Կայր փո­խու­ցեալ մի խիս[տ] գի­տուն... Յու­նան: -ԽԲ. Թէ­պէտ ա­րար զպատ­կերն ոս­կի... Նա­բու­գո­թո­նո­սոր: -ԽԳ. Ի յար­գան­դէ մօրն ան­դ­ըս­տին... Ե­րեմ­իա: -ԼԴ (ԽԴ). Ա­ռա­քի­նի եւ պա­տուա­կան... Դա­նի­էլ: -275ա ԼԵ (ԽԵ) Էր ի մե­ծաց խիստ ա­հա­գին... Յո­վան­նէս: -ԼԶ (ԽԶ). Զուխ­տն (թուղ­թն) խօ­սուն լու­սով ի լի... Մար­իամ, Յով­սէփ: -ԼԷ (ԽԷ). Ո­րոջ մի ծնաւ ա­ռանց խո­յի... Քրիս­տոս Յի­սուս: -ԼԸ (ԽԸ) Գրա­գիր աղ[ու]որ նօ­տար... Սի­մէ­ոն: -275բ ԽԹ. Բոզ մի կայր խիստ ճար­տա­սան... Աղ­ջիկ: -Ծ. Ծա­ռ­ըն ծաղ­կեաց կաղ­նոյ նման... Ա­ռա­քեալք: -ԾԱ. Խն­կա­բեր բլ­րին վե­րայ... Խա­չն: ԾԲ. Եր ջա­մռ­լահ թա­գա­ւո­րա­կան... Յու­դա: -276ա ԾԳ. Գրած է գիրն ա­ւե­տա­բեր... Շու­նն: -ԾԴ. Վայ­րի քօ­շիկ մի կայր քաղ­ցուկ... Եփ­րեմ: -ԾԵ. Քար­ցուկ մի այլ նման սմին... Յո­հան Ոսկ­իա­բան: -ԾԶ. Պտուղ մի կայր յոյժ ցան­կա­լի... Խն­ծորն: -276բ ԾԷ. Բրուտ մի կայր խիստ պի­տա­նի... Տանծ: -ԾԸ. Մու­րուք ու­նի որ­պէս զբոց... Աք­լոր: -ԾԹ. Մե­ռա­նիմ եւ մա­հա­նամ... Ցո­րեն: -Կ. Խա­ղաղ կղ­զի ներ­սէ էր ան... Նաւն: -ԿԱ. Ե­րի­տա­սար­դն էր յոյժ ըն­դակ... Եզն: -277ա ԿԲ. Թէ­պէտ է նա դառն ու լե­ղի... Ա­պ­աշ­խա­րանք: -ԿԳ. Զա­մէն խա­ղա ի գնա[լ]ուն տուն... Ձու­կն: -ԿԴ. Թա­գա­ւոր մի աչ­քն խաժ... Տր­դատ: -ԿԵ. Իրք մին կա, ին­քն է ջըր­բեր... Դը­տում: -277բ ԿԶ. Զոս­կի խն­ծոր նա նմա­նի... Սէր­կե­ւիլ: -ԿԷ. Նա Քրիս­տո­սի ե­ղաւ ի պէտ... Էշն: -ԿԸ. Յան­ն­ման աղ[ու]որ տի­կին... Եղն: -ԿԹ. Շի­ն­օղ մի կայր զայր զար­մա­նա­լի... Գաբ­րի­էլ: -278ա. Հ. Ա­ռակ, զրոյց զիւր­մէն բե­րեն... [ Ա­ղուէս]: -ՀԱ. Յու­թն մա­ղախ ես ու­նէի... Սաղ­մոսն: -ՀԲ. Մօրն իւր յար­գան­դն էր սե­ւա­յին... Կա­ղա­մար: -ՀԳ. Դաշտ մի ար­ձակ եւ պա­տուա­կան... Աս­տեղք: -278բ ՀԴ. Հի­մն չու­նի` տու­նն ե­րե­ւի... Սունկ: -ՀԵ. Զար­մանք ա­սեմ քեզ սի­րե­լի... Տիւն է: -ՀԶ. Կայր փոք­րիկ մո­նո­զո­նակ... Ար­տո­տիկ: -Հէ. Ե­կե­ղե­ցին Գ գըմ­բեթ... Բոխն: -ՀԸ. Ա­սէ, եղ­բայր, քաջ կա­րե­ւոր... Ըն­կոյզն: -279ա ՀԹ. Էր պա­տու­տա­կան իրք մի բո­լոր... Չա­փն: -Ձ. Ծառն մի կա, ու կա հով ջուր... Կռա­պա­լա: -ՁԱ. Զի.նչ ա­սէք դուք էս ծաղ­կիս... Նո­ճիս: -ՁԲ. Է կեն­դա­նի խայտ ու թռ­չուն... Բու­նուն: -279բ ՁԳ. Մի­նն ի յան­դուն­դ­ըն տա­ռա­պէր... Ջա­ղա­ցն: -ՁԴ. Ո­մն ի յե­րի­ցս էր ան­կեն­դան... Ջա­ղա­ցն: -ՁԵ. Փու­թով ար­ձա­կէ զնա ի կա­պէ... Խիարն: -ՁԶ. Ե­րեքկ­ղի ին­քն է բո­լոր... Բուր­վառն: -280ա ՁԷ. Յոր­ժամ միա­կն յատ­կա­նա... Կշեռ­քն: -ՁԸ. Ար­դա­րա­խօս յայ­ն­ժամ լի­նի... Պսա­կն: -ՁԹ. Կե­նա­կից ին­քն չու­նի... Ար­մաս: -Ղ. Սե­ւա­դէմ զո­մն տե­սի... Ա­գ­ռաւ: -ՂԱ. Գո­վե­լի է գանձ ա­ղէկ... Ա­ղեղն: -280բ ՂԲ. Յոր­ժամ զկովն քա­շե­ցին... Ա­ղեղն: -ՂԳ. Գա­զա­նն մեծ այն վի­տ­խա­րի... Գրիչ: -ՂԴ. Հաւ մի տե­սա ես ան­կեն­դան... Գրիչ (կրկ. ՃԻԵ): -ՂԵ. Տուն մի տե­սա սպի­տակ բը­ռած... Գիրք (կրկ. ՃԻԳ): -ՂԶ. Տե­սի գա­զան մի ան­կեն­դան... Դա­նա­կն: -281ա ՂԷ. Աւ­ձն փայտ է թա­ւոր... Նե­տն: -ՂԸ. Տե­սի ե­րիս ի մա­նի[լի]... (նշուած չէ): -ՂԹ. Յուր­մէն ես ինչ տամ քեզ նշան... Մահ­մետ: -Ճ. Թա­գա­ւոր տղա աղ[ու]որ տե­սակ... Գա­րու­նն: -ՃԱ. Տա­նու­տէր խիստ ծե­րու­նի... Ա­մառն: -281բ ՃԲ. Մա­նուկ մի կայր զերթ հրե­ղէն... Ա­շու­նն: -ՃԳ. Բոզ մի կայր, կա­րօտ շա­տոց... Ձմեռն: -ՃԴ. Ան­կիւն տե­սա ա­ղիւ­սէ տուն... Մարդ: -ՃԵ. Ոս­կի սն­տուկ է տե­սո­ղաց... Կի­նն: -282ա ՃԶ. Զերդ ի զա­ղառ խիստ է յար... Ա­ղուեսն: -ՃԷ. Ե (=Ա) ւա­տամ չէ, նա խիստ է խեռ... Ուղ­տն է: -ՃԸ. Քան զմ­իա­կէց հագ­նի խո­շոր... Խոզն: -ՃԹ. Զա­մէն շր­ջի ինք ի քա­րեր... Այ­ծն: -ՃԺ. Յու­շիկ եր­թա զերթ զա­տի­կին... Բա­տն: -282բ ՃԺԱ. Մայրն զիւր յարգ[ անդ]ն ե­բաց... Գե­րեզ­մա­նն: -ՃԺԲ. Է­րէց քա­րա­գործ եւ ի­մ­աս­տուն... Մե­ղու: -ՃԺԳ. Գոր­ծա­ւորն փո­քրն եւ հրա­շա­լի... Մե­ղու: -ՃԺԴ. Գլուխն ու­նի` ին­քն չէ կունդ... Մոմ: -283ա ՃԺԵ. Կ(=Զ) ան­կեն­դա­նի դ(=կ)են­դա­նա­տուն... Ա­րե­գա­կն: -ՃԺԶ. Կայր նման նո­րա մի գե­րա­պանծ... Լու­սի­նն: -ՃԺԷ. Կին մի նս­տեալ յոյժ փա­ռա­ւոր... Յայ­գի: -ՃԺԸ. Զջուրն հրոյն նման տե­սա... Գի­նի: -283բ ՃԺԹ. Եր­բե­մն ե­ղէ ես ան­ցա­ւոր... Բուր­վառ: -ՃԻ. Յաշ­խար­հա­կան տա­րերց քա­ռից... Կան­թեղ: -ՃԻԱ. Ճեր­մակ ձի գա­ւեղ ու գեր... Կան­թեղ: -ՃԻԲ. Շնոր­հա­լից կայր ա­ղու­սակ... Գիրք: -ՃԻԳ. Տուն մի տե­սա սպի­տակ փռած... Գիրք (կրկ. ՂԵ): -284ա ՃԻԴ. Սեր­մն սեւ ջրա­յո­լով... Գիրք: -ՃԻԵ. Հաւ մի տե­սա ան­կեն­դան... Գրիչ (կրկ ՂԴ): -ՃԻԶ. Կ(=ն)ա կար­միր հագ­նի վար­տիկ... Կա­քաւ: -ՃԻԷ. Կար­միր, սպի­տակ մշ­կան նման... Վարդ: -ՃԻԸ. ին­քն է սր­բած զերդ հա­յե­լի... Թուրն: -284բ ՃԻԹ. 0ձ մի գայր հետ ու կա­պուտ... Գե­տն: -ՃԼ. Աս­տուած չա­րար, ե­ղեւ նա չոր... Ջո­րին: -ՃԼԱ. Միա­կէց մի զերդ ֆրէր... Առջ: -ՃԽԲ (ՃԼԲ) Լեառն­ցի խիստ շի­նա­կան... Եղ­ջեր­ծառն: -ՃԽԳ (ՃԼԳ) Նա բար­ձ­րա­նա այ­բէն ի քէն... Ա­րե­գակ: -ՃԼԴ Հան­ճա­րեղ ա­րուես­տա­ւոր... Ֆրանկ: -285ա ՃԼԵ. Ի մր­գոյ ի զատ չա­սեմ... Նո[ւ]ռն: -ՃԼԶ. Հա­սա­կաւ բուռն ու­նի... Պօ­րին­ճան: -ՃԼԷ. Որ­պէս տի­կին յու­շիկ եր­թա... Կա­տու: -ՃԼԸ. Գի­շե­րա­տիպ եւ ստ[ուե]րա­յին... Լուն է (կրկ. ՃՀԱ):

-ՃԼԹ. Հա­ւա­տա­ւոր մի կայր փոք­րիկ... Քա­քա­բ­զէզ: -285բ ՃԽ. Մերկ ա­րա­պիկ մի ես տե­սայ... Մե­մո[ւ]ն: -ՃԽԱ. Տե­սա մա­նուկ մի, որ ծնա­նէր... Ա­րե­գակ: -ՃԽԲ. Կա­րի տե­սայ ես շատ կա­րուան... Մր­ջիմ: -ՃԽԳ. Չոր­քո­տա­նի է զետ զշուն... Կուր­իայ: -ՃԽԴ. Ի­մ­աս­տուն մի Ա­թե­նաց... Դա­ւիթ Հա­յոց: -ՃԽԵ. Կայր ի լե­րի­նն հանց զէտ ունծ... Ճգ­նա­ւոր: -286ա ՃԽԶ. Վէմ մի տե­սա խիստ հաս­տա­տուն... Պե­տ­րոս: -ՃԽԷ. Յեր­կան­մու­րուք կա­րուակ մի կայր... Պօ­ղոս: -ՃԽԸ. Մէ­կիկ հա­ւուկ մի կայր փոք­րիկ... Ա­բե­ղա: -ՃԽԹ. Ուր բու­րաս­տան կա ու պար­տէզ... Սի­րա­մարգ: -286բ ՃԾ. Մեծ թա­գա­ւոր մի ի­մ­աս­տուն... Սո­ղո­մոն: -ՃԾԱ. Զէտ զշա­հէն հանց սուր եր­թա... Ա­գ­ռաւ: -ՃԾԲ. Գոյր ի յայ­գին գո­ղէ­գող... Ճա­գար: -ՃԾԳ. Է մարդ, աւ­տա դու ինձ... Աղ: -ՃԾԴ. Զա­ռի­վեր ջուրն է մէկ­նած... Աս­տղն: -287ա ՃԾԵ. Լու­սա­ւո­րի­չն մեր ան­մեղ... Կան­թեղ: -ՃԾԶ. Ո­մն լապ­տեր կազ­մէր իւ­ղով... Լու­սա­րար: -ՃԾԷ. Ի սուլ­տա­նի մեծ քար­խա­նան... Սարդ: -ՃԾԸ. Ին­քն ի յեր­կուց կող­մանց է ծառ... Ա­նեղ: -ՃԾԹ. Քան զխաչ է` փո­րոտ­վի ու­նի... Մկ­րատ... -287բ ՃԿ. Ի յեր­կու­սաց լի մի­ջի... Կուր­իայ: -ՃԿԱ. Զար­մանք ա­սեմ քեզ սի­րե­լի... Խա­ղող: -ՃԿԲ. Է նա կա­նաչ կոն­ճակ բո­լոր... Նուռն: -ՃԿԳ. Կա­ղա­մարն ան­թուրծ է կա­ւոյ... Ծօվ: -ՃԿԴ. Ո­մն ի սի­րոյն էր սի­րե­ցեալ... Ղա­զար: -ՃԿԵ. Կա­տա­ղի ո­մն մո­լեալ... Պօ­ղոս: -288ա ՃԿԶ. Ո­մն ընտ­րե­ցաւ Ա­դա­մայ որ­դոց... Լու­սա­ւո­րիչ: -ՃԿԷ. Ո­մն շնոր­հաց Հայ­կա­զա­ծին... Ներ­սէս: -ՃԿԸ. Չո­րէք­ծռ­նի` ին­քն ի կան­գուն... Դուռն: -ՃԿԹ. Մայրն վէմ էր քա­րե­ղէն... Ե­կե­ղե­ցի: -ՃՀ. Եկ դու մի՛տ դիր, ո՜վ սի­րե­լի... Սան­տրն: -288բ ՃՀԱ. Գի­շե­րա­տիպ եւ ստուե­րա­յին... Լու­սի­նն (կրկ. ՃԼԸ): -ՃՀԲ. Յեր­կան շո­րով ան­ն­ման... Փռան ա­ւել: -ՃՀԳ Չո­րէք­կու­սի միա­լա­րի... Ջա­հ­րան: -ՃՀԴ Եր­կուս ընդ յի­րար կռ­վին... Չախ­մախ: -ՃՀԵ Ծեր մի բա­րէ­խօս բե­րին... Քու­քուրդ: -289ա ՃՀԶ Ի յե­լա­նե­լն է փրփ­րակ... Ձիւ­նն: -ՃՀԷ Ի ծո­վէն նա վեր ա­սա­ցի... Երբ Աս­տու­ծոյ կամ­քն հա­ճի: Ան­ձ­րեւ:

*Պա­տաս­խան­նե­րը վեր­ջում եւ կար­մ­րա­գիր:

Ժ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք ԺԷ-ԺԸ դդ.]

ա. 1գ Այս ինչ հա­մարք եւ թիւք Ա­ւե­տա­րա­նի Հան­գս­տեան, Տա­ճա­րի եւ Բժշ­կու­թեան -Մա­թէ­ոս Հան­գս­տեան` ՃԺ, ՃՂԳ, ՄԻԱ...

բ. 2ա Տաս­նա­բա­նեա օ­րի­նաց այս է -Նախ. Ես եմ տէր Աս­տուած քո... (շար. 1դ է­ջում):

գ. 200բ [ Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ. Հմր 597, 201ա] -Ու­րախ լե­րուք, ան­փորձ կա­նայք, /Եւ ցն­ծա­ցէք, կոյսք ի­մ­աս­տունք...

դ. 289ա Եր­կո­տա­սան ա­ռա­քե­լոց ա­նուան­քն են -Պե­տ­րոս եւ Ան­դր­էաս... Սի­մոն եւ Մա­տաթ­իայ:

ե. 290ա [ Ա­ռակ վասն մե­ղուին] -Կին ո­մն ու­նէր մե­ղուս, եւ օ­ր­ըս­տ­օ­րէ նուա­զէր...

զ. 290բ-2ա [Քա­րոզ] -Պա­տուա­կան է, ա­սէ մար­գա­րէն, մահ սր­բո­ցն... եւ կամ շի­ջեալ ջա­հի­ցն իւղ, եւ որ այլ ե­ւս (ընդ­հա­տուած):

է. 293ա [Տաղ Աս­տուա­ծած­նին] -Դու տի­րա­մայր Աս­տուա­ծա­ծին, /Լու­սա­պայ­ծառ ես ա­հա­գին... (1 քա­ռեակ):

ը. 293բ [Բո­լո­րակք կե­նաց եւ մա­հու]

2 բո­լո­րակ` «Կե­նաց բո­լորն է եւ «Մա­հու բո­լորն է: Տե՛ս 262բ, Է, ¢ ե:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 289բ (Յօ­հան­նէս գր­չի, 1673 թ.) Փա՜ռք... Արդ, ես` Յօ­հան­նէս վար­դա­պետ, ա­ռաջ­նորդ սուրբ ուխ­տիս Յօ­հան­նու վա­նից, գրե­ցի զԲառ­գիր­քս ի­մով ձե­ռամբ: Ժո­ղո­վե­ցի ընդ նմա եւ այլ բանք վար­դա­պե­տա­կանք, այ­սին­քն` Ա­ղօթք Եփ­րեմ­իայ եւ 0րհ­նու­թիւն վար­դա­պե­տա­կան եւ Հա­նե­լուկ Ներ­սի­սի եւ Վի­ճա­կա­գիր եւ ե­դի զնո­սա ի մի­ում տփի, եւ կազ­մեալ` ե­դի ի դուռն Սուրբ Կա­րա­պե­տիս, ի վա­նս Յօ­հան­նու, ի թուիս ՌՃԻԲ (1673): Որք օգ­տիք, յի­շե­ցէք առ Տէր, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ օր­հ­նե­լոյն յա­ւի­տե­նից:

2. 269բ (Գրի­գոր գր­չի, 1685թ.) Գծե­ցաւ Տօ­մարս թվին Ռ-ե­րոր­դի Ճ-եր­րոր­դի Լ-ե­րոր­դի Դ թվի (1685), ձե­ռամբ Գրի­գոր ա­բե­ղա­յի: Ով ոք ըն­թեռ[ն]ուք, յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մեր­մէ:

Գր­չա­փորձ Գրի­գոր գր­չի

ա. 292բ Ճա­ռել (1687) ու­նի` ի ձե­ռիդ է (1687): ||: /: ||||:: ||: /: ||/:: ||||:: /::. («Ի Գրի­գո­րէ): լդ­տլ­դշ­տը («Ի Գրի­գո­րէ): ա: դ:: բ: ա: գ: դ:: ա::: («Գրի­գո­րէ): Ո՜վ սի­րե­լի եղ­բայր, թէ գի­տես` հան զսո­սայ, թէ չես գի­տեր` երթ ու­սիր եւ եղ­կե­լիս յի­շիր:

բ. 293ա Ա­հայ քեզ պէս պէս կեր­պիւ թիվ, որ ըն­դա­մե­նն ի մի տա­րոջ է. Ե­զը` խոն­ճա (1711), ԵԳ ձի` Ռախդ է (1711), եւ կամ` Խո­նիճ (1711), որ է սա խո­տի ա­նուն եւ միւս­քն` ե­զի եւ ձի­ոյ ա­նունք:

գ. 293ա Պա­տաս­խան ճա­ռել, ի ձե­ռիդ է, գա­ւա­զա­նի եւ եղ­բայ­րա­գ­րե­րացդ. ճա­ռել` ՌՃԼԶ թիվ է, ի ձե­ռիդ է` ե­ւս նոյն է (տե՛ս ¢ ա):

դ. 293ա Ո՜վ սի­րե­լի վար­պետ գի­տուն,

Ի միտ առ բա­նս, զոր գրեր դուն,

Սա­կաւ գրե­րովդ պար­ծե­նա­լուն,

Թէ տե­ղեկ ես, հան դու զայս մուն:

ե. 293ա Բայց դու գի­տուն վար­պետ, զայս ա­նու­նս միայն ի­մա­ցիր, քեզ բաւ է` Ի Տէր ՉՆՒԼ­ԹՈԳՓ: Մեղ­սա­մեծ ա­բե­ղայ է ծրի: Ա­նու­նս հա­մա­րո­ղա­կան ար­հեստ է. հա­մար է եւ ընդ ձեր:

Կն­քա­դ­րոշմ` 292բ (դժուար ըն­թեռն­լի) Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Գրի­գոր ա­բե­ղայ ՌՃԼԴ (1685): 293բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Գրի­գոր:

542

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 199+2 (ե­րեք­նուած` 1). չգ­րուած` 1ա-1դ, 191ա-9բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԷ 12 (Զ 11, ԺԷ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 10,6 7,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 130ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` շա­գա­նա­կա­գոյն թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին ցե­ցա­կեր, դռ­նա­կն ըն­կած, Բ փեղ­կի տախ­տա­կը ըն­դ­լայ­նա­կի ճա­քած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա-157բ [Բառ­գիրք Հա­յոց] - Աբ­բա` հայր, Աբ­բա­նա` հա­ւր ա­ւր­հ­նու­թիւն, Աբ­բա­նա` քար, որ եր­կր­պա­գէ­ին կամ կռոց տուն... Քը­քուով` հե­ծե­ծա­նօք (հմմտ. Հմր 544, 1ա):

2. 158ա-90բ [Հա­մա­ռաւտ գու­մա­րու­մն եւ լու­ծու­մն բա­ռից յԱս­տուա­ծա­շունչ գրոց յու­մեմ­նէ յԵ­րեմ­իա­յէ բա­նա­սի­րէ Մեղ­րեց­ւոյ. Հմր 528, 112ա]: Բառ ի Սաղ­մո­սաց մար­գա­րէ­ին Դաւ­թի-Դա­ւիթ` բա­ւա­կա­նա­ձեռն կամ սի­րե­լի... Փայ­փա­յէ` թո­ղու­թիւն ա­րաս­ցէ կամ սփո­փել կամ փա­ղաք­շել:

Չիք բառք « Ա­րա­րա­ծոց, «Մա­կա­բա­յեց­ւոց Եր­րորդ, « Ա­ռա­կաց եր­րորդ

գլ­խոյն, «Յո­բայ, «Բա­րու­քայ, «Ե­րեմ­իայ Ող­բոյն, «Սի­րա­քայ, «Էր

ընդ եղ­բարսն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2ա, 190բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

543

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 193. չգ­րուած` 40բ-1ա: ՊՐԱԿ` 1 1+Ա-ԺԶ 12 (Ա 14, Բ, ԺԴ 10, ԺԲ 15, ԺԵ 16, ԺԶ 7): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 10,5 7,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (Նմուշ` 138ա: Նօ­տր­գիր յա­ւե­լա­գ­րո­ղի` 1ա-2բ, 4բ-5բ, 190բ-3բ): ՏՈՂ` 21 (նօ­տր­գի­րը` 10-26): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը մա­շուած, թերթ 1-ը քայ­քա­յուած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, դռ­նա­կը վնա­սուած, աս­տառն ու կա­պիչ­նե­րը ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [Բառ­գիրք]

1. 3ա-4ա [Ի Բառ­գ­րոց Հա­յոց] - Ա­բայ` բլուր... Քա­հա­նա­յա­րան` ա­ղաւ­թից տուն, Յօ­շա­րակ` շար­պաթ:

2. 6ա-190ա [Բառ­գիրք Հա­յոց -Ա]բբա­նա` քար, որ եր­կր­պա­գէ­ին, կամ կռոց տուն... [Ֆ]րէր` եղ­բայր:

Լու­սանցք­նե­րում բազ­մա­թիւ նօ­տր­գիր յա­ւե­լում­ներ: 15-16 եւ 25-26

թեր­թե­րի մի­ջեւ թա­փուած « Ան­պա­ւա­տակ... Ար­շա­լոյս եւ « Ա­քազ... Բայց

հա­տուած­նե­րը:

Բ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն]

1. 1աբ [Յա­ղա­գս ըն­թա­ցից ա­րե­գա­կան եւ հա­մա­րոյ չա­փուց ըստ կր­կին օ­րի­նա­կաց Շի­րա­կաց­ւոյն]: Ըստ [պ] ար­սից -Ա[սպ] ա­րէզն ՃԽ եւ Դ քայլ է, եւ մղո­նն [Է] աս­պա­րէզ...

Հմմտ. հ. Յ. Աւ­գե­րեան, Բա­ցա­տ­րու­թիւն չա­փուց եւ կշ­ռոց նախ­նեաց,

Վէ­նէ­տիկ, 1821, էջ 37-39:

2. 2ա Ա­նուանք եւ­թանց [փի]լի­սո­փա­յի­ցն - Ա­ռա­ջին` Թա­ղէս, որ է­գիտ զ[ աս­տղն], ո­րով վա­րին նա­ւա­վարք... Եւթ­նե­րոր­դն` Բիաս իշ­խան Պրի­նէ­սոյ:

3. 2բ [Նշա­նա­կու­թիւնք ա­նուանց յԱս­տուա­ծա­շունչ գրոց] -Ծնունդք առ հեբ­րա­յե­ցիս` Ի սկզ­բա­նէ, իսկ Ելք` հեբ­րա­յե­ցե­րէն զը­մա­ւովթ... Յովբ` Յովբ, Իս­թեր` Իս­թեր:

4. 4բ-5ա Ընդ­դի­մա­դ­րու­թիւն դի­ւաց այս նը­ւագ ա­ղօ­թից դի­ւա­սար­սուռ ջեր­մ­նա­տա­գ­նաց ախ­տա­ւո­րու­թեանպ Աս­տու­ծով փա­րա­տիչ (Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյ, Բան ԻԸ, հա­տուած Ե-Զ) - Արդ, այս­քա­նեա­ցս ան­բա­ւից հրա­շից...

5. 5բ [Տօնք սր­բոյ Աս­տուա­ծած­նի] - Ապ­րի­լի Է տօն է Ա­ւե­տեաց սուրբ Աս­տուա­ծած­նին...

6. 190բ-2բ [Պատ­ճէն Հռո­մա­յե­ցոց տու­մա­րին, ո­տա­նա­ւոր ձե­ւով ի Ղու­կաս վար­դա­պե­տէ ա­սա­ցեալ. Հմր 2018, 107բ] -Զպատ­ճէն Հռօ­մայ մեծ տու­մա­րին, /Պար­զեալ հա­րան­ց­ըն մեր նախ­կին, /Բայց, արդ, Ղու­կա­ս­ըս Կե­ղե­ցի...

7. 193աբ Յու­նա­րէն այ­սո­քիկ ա­նուանք թարգ­մա­նեալ -Ի­սա­կօ­կի` նե­րա­ծու­թիւն... Ըն­տ­ը­խօ­մէ­նօ` նե­ր­ըն­դու­նա­կան:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

544

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ

Խոր Վի­րապՌՃՁԹ -1740

ԳՐԻՉ` Ը­ռա­ֆա­յէլ:

ԹԵՐԹ` 196: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴ 8 (ԻԳ-ԻԴ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15,5 10: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 88ա): ՏՈՂ` 26: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր եւ դե­ղին շեր­տե­րով մե­տա­քս: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+2, թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 2ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, տա­ճար: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (2ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Լու­սանց­քա­յին մա­սե­րը թե­թե­ւա­կի խու­նա­ցած, ա­ռան­ձին թեր­թեր թա­նա­քից գու­նա­փո­խուած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1ա-192ա Բառ­գիրք Հա­յոց` ա­րա­րեալ ի Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին Ե­րեմ­իայ վար­դա­պե­տէ: Եւ ես` Սար­գիս ե­պիս­կո­պո­սս, աշ­խա­տա­սի­րեալ եւ զբառս Աս­տուա­ծա­շունչ գրո­ցն ընդ սմա միա­ւո­րեալ, որ եւ ըն­թեր­ց­օ­ղա­ցն Աս­տուա­ծա­շունչ գրոց բա­ւա­կան է լի­ով: Տպա­գ­րե­ցաւ ի հայ­րա­պե­տու­թեա­նն նա­հա­պե­տի կա­թո­ղի­կո­սի Ա­մե­նայ­նից Հա­յոց ի յԱ­լի­կօռ­նայ քա­ղա­քի եւ թվին փրկ­չին 1698, յու­նի­սի Ժ եւ ի թվա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՌՃ­ԽԷ (1698), յու­նի­սի Ժ: || (2ա) - Ա­բա­թովթ` ան­շէն, Աբ­բա­նայ` հօր օր­հ­նու­թիւն... 0ցտ­օղ` քըճ­ք­ը­ճ­օղ կամ բա­ժա­նող:

2. 192բ-196 [Գրի­գո­րի Կե­սա­րաց­ւոյ. Հմր 1495, 161ա] Աշ­խար­հա­ցոյց - Ա­ւե­տեաց եր­կիրն Ե­րու­սա­ղէմ է, Ա­րաբ­իայ Ու­ռու­մ­ղա­լայ է... Քեր­սոն Խա­լի­լ­ռահ­ման է, Ե­րու­սա­ղե­մայ քովն է, Քաջ­բե­րու­նի Ար­ճէշ է, Քաղ­կե­դոն Ղա­տի­քէ­ո­յին է:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1բ Իսկ այժմ` հայ­րա­պե­տու­թեան հա­նուրց հայ­կազ­նեաց տեառն Ղա­զա­րայ սր­բա­զան կա­թ­ու­ղի­կո­սի ի Քրիս­տո­սէ հիմ­նե­ցեալ եւ տի­ե­զե­րա­կալ սր­բոյ Ա­թո­ռոյն Է­ջմ­իած­նի եւ ա­ռաջ­նոր­դու­թեան սուրբ Խոր Վի­րա­պիս Պե­տ­րոս ար­հի­ե­պիս­կո­պո­սին եւ ի թուա­կա­նի Հա­յոց ՌՃՁԹ (1740), ի յամ­սեա­նն յու­նի­սի Ժ, ի դուռն սուրբ Խոր Վի­րա­պին գրե­ցաւ ձե­ռամբ Ը­ռա­ֆա­յէլ որ­դոյ Գրի­գո­րի: Աւ­գ­նեա, Հո­գիտ Սուրբ Աս­տուած ճշ­մա­րիտ, զսկ­սեա­լս իմ դու հա­սոյ ա­ւարտ:

196բ Շնոր­հօք տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի եւ բա­րե­խօ­սու­թեամբ սր­բու­հոյ Աս­տուա­ծած­նին յանգ ե­լեալ ա­ւար­տե­ցաւ Բառ­գիր­քս թվին Հա­յոց ՌՃՁԹ (1740), սեպ­տեմ­բե­րի ամ­սոյ ԺԵ, ի դուռն սուրբ Խոր Վի­րա­պին, ի հայ­րա­պե­տու­թեան սուրբ Ա­թո­ռոյն Է­ջմ­իած­նին տեառն Ղա­զա­րոյ սր­բա­զան կա­թո­ղի­կո­սին Ա­մե­նայն Հա­յոց եւ սուրբ Խոր Վի­րա­պիս ա­ռաջ­նորդ Պե­տ­րոս աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տին: Ո՜վ սի­րե­լի հո­գե­ւոր հայրք եւ եղ­բայրք իմ, խն­դ­րեմ ի ձէնջ լի­նիլ ան­մե­ղա­դիր տկա­րու­թեա­նս իմ, եւ թէ գտա­նի­ցի ու­րուք սղա­լն, քե­րել ուղ­ղես­ցես, զի ան­ս­ղալ միայն Աս­տուած է, եւ վար­ձա­տ­րես­ջիս ի Քրիս­տո­սէ: Արդ, որք ըն­թերց­ջիք զսա հո­գե­ւոր բաղ­ձա­նօք, յի­շես­ջիք զմա­տա­կա­րար գձ­օղ սո­րին` զհող ո­տից ձե­րոց եւ ծա­ռայ ա­մե­նե­ցուն, զբազ­մա­մեղ, վա[տ]թար եւ նի­հար տրուփ Ը­ռա­ֆա­յէ­լս եւ զծ­նո­ղսն իմ, նա­եւ զեղ­բայ­րա­կի­ցն իմ զԳ­րի­գոր, որ եմք ի Ճու­ղա­յու նոր քա­ղա­քէ, ընդ որս եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի ան­մահ գա­ռին Աս­տու­ծոյ. ա­մէն:

545

ԲԱՌ­ԳԻՐՔ

Շա­տի­քոյ ա­նա­պատՌՃ­ԽԷ -1698

ԳՐԻՉ` Մես­րոպ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յո­վան­նէս վրդ.:

ԹԵՐԹ` 243+1 (կրկ. 83). չգ­րուած` 1ա-5ա, 175ա-84բ, 195ա-243բ: ՊՐԱԿ` 1 4+Ա-Ի 12 (ԺԹ 10, Ի 11)+1 3: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 14,5 10: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 85ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` մե­տաք­սեայ կար­միր գոր­ծուածք: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 4+3, սպի­տակ թուղթ, թեր­թա­կա­լուած` 1-4, 241-3:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 5բ-173ա Այս բառք են քեր­թո­ղա­կան վասն չա­փոյ հո­մե­րա­կան տա­ռի­ցն... Իսկ էթ (= թէ) գյու­նաց բառն խն­դ­րես, այն ե­ւս խառ­նեալ է յայս, նա­եւ զբառս Աս­տուա­ծա­շն­չին, որ յե­տոյ հա­ւա­քե­ցաւ (= Բառ­գիրք Հա­յոց) - Ա­բա­ւովթ` ան­շէն, Ա­բա­նայ` հօր ա­ւր­հ­նու­թիւն... 0ցտել` քրք­րել կամ պա­տա­ռել, նոյն է եւ օձ­տե­լն: Վերջ. ա­մէն:

2. 185ա-194բ Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց` փա­ղ­ա­նու­նա­բար ստո­րո­գիլ սա­կս նո­րա­վ­ար­ժի­ցն. բառ գեղ­չուկ - Աս­տուա­ծա­զան` աս­տուա­ծաս­քանչ... Ար­դակ` ար­դա­րակ, քա­նովն, զոյգ... Փո­փո­խել` յե­ղուլ... վհա­տել, ե­րի­ցել, խար­խա­բել:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

173ա Փա՜ռք... որ ետ ինձ` յետ­նեալ տղ­մա­րիս, կա­րո­ղու­թիւն հա­սա­նել ի յա­ւարտ: Վասն զի ոչ էի հը­մուտ գծա­գ­րու­թեան եւ ան­տե­ղեայկ գո­լով ա­մե­նայն յուս­մանց, ե­րես ե­դեալ ա­ղա­ջիմ զձեզ, նե­րե­ցէք վասն իմ սղա­լա­նա­ցս, ի վա­յե­լու­մն մե­լո­վա­զարդ եւ ա­մե­նա­գով, յա­մե­նայն սր­տէ սի­րե­ցեալ, նա­զե­լի եւ տեն­չա­զարդ, ներ­հոգ­ւոյս գծա­գ­րեալ, յա­ւէտ քաղ­ց­րա­լի, նա­խա|| (173բ) դաս յեղ­բ­օր ի­մո Յո­վան­նէս վար­դա­պե­տի` հա­մես­տա­գու­նե­ղի եւ քրիս­տո­սա­վի­ճա­կի: Արդ, գրե­ցաւ բառս ի Շա­տի­քոյ յա­նա­պա­տս, ընդ հո­վա­նաւ մա­ւրս լու­սոյ Սուր­բն Սի­օ­նի, ի հայ­րա­պե­տու­թեա­նն Է­ջմ­իած[ն]ա Նա­հա­պե­տի կա­թո­ղի­կո­սի, ա­ռաջ­նորդ սուրբ ուխ­տիս տեառն Պե­տ­րոս վար­դա­պե­տի: Ով ոք հան­դի­պիք սըմ[ա], Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք յուսն ա­մե­նե­ցուն. տէրն մեր Քրիս­տոս մեզ եւ ձեզ ո­ղոր­մես­ցի իւր միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեան. ա­մեն:

Ձեռս փը­տի, ի հող դառ­նայ,

Գիրս առ ձեզ յ[ի]շա­տակ մը­նա...

Զթուա­կա­նս այս­պէս ա­րայ.

 Ա­նուն նախ­նուն (ՀԱՅԿ)* կր­կ­նա­պատ­կեա,

Ըստ նոյն չա­փոյ առ նա դա­սեա,

Քառ յո­բէ­լեան ընդ մու հա­րիւ­րեա,

Վե­րա­բե­րեալ ի նոյն յա­րեա.

Ի ծայ­րա­լիր գլ­խոյ նո­րա`

Ու­թն կր­կին ի բայց ձգեա,

Զբո­լորն ա­ռեալ քեզ հո­տո­տեա, || (174ա)

-----------------------------------*ՀԱՅԿ` 70+1+300+60+4 50+101-8 2 (1147+551=1698):

Իսկ նա իս­կոյն թիւ բաղ­կա­նայ:

Մի բար­կա­նար իմ սի­րե­լի` ըզ­դ­ըժ­վա­րա­լուր բան թուա­կա­նիս. պատ­րաստ սե­ղան քեզ սի­րել­ւոյդ` ի ՃԱ­ՌԻ­ԶԱ (1699):

Ի յայս հան­դէս դու յա­ռա­ջեա,

Ի­մ­աս­տու­թեամբ քով ո­գո­րեա,

Մար­տիկ ըն­տիր զքեզ կազ­մեա,

Խրա­խ­ուս­մամբ զձիդ մտ­րա­կեա:

Ե­րա­սա­նա­կն ու­ղիղ պն­դեա,

Իբ­րեւ զքաջ զՄահ--ըն[կ]ճեա,

Սաս­տիկ գա­նիւ զնա ծե­ծեա,

Զա­նու­նն ա­ռեալ շա­րա­դա­սեա:

Րա­բու­ն­օ­րէն զա[յ]ն կր­կ­նեա,

Վեց հա­րիւ­րիւ վեր­ջա­յան­գեա,

Եր­կու կըր­կին եւ ընդ մուիւ

Ընդ նայն յա­րեալ միա­ւո­րեա:

Պա­հակ թվոյ մե­ծին Հայ­կայ

Նա ան­պա­կաս իսկ բաղ­կա­նայ,

Է հա­ւաս­տի Ի ՃԱ­ՌԻԶ (1698) ի­մա,

Քեզ ի­մաս­տ­նոյդ վարդ հո­տո­տեա: || (174բ)

Ի քն­նու­թիւն սո­րա դու մուտ,

Ո՜վ ճո­խա­բան, ներ­կուռ, հմուտ,

Մատ­նեա ի ձեռս ծաս­կող լե­զուոյդ,

Ե­թէ ի­ցես ճար­տար բրուտ:

ԵԶՆ--- այս ա­նուն միայն յա­տուկ

Կր­կ­նա­պատ­կեա զքա­նի­քն ստոյ­գն,

Սի­րեա, եղ­բար, այս ա­րուես­տուկ,

Զի է զբօ­սան մտա­վ­ար­ժոյդ,

----------------------------ՄԱՀ` 200 +1 +70 2 +600 +2 2 +1 (1147+551=1698):

---ԵԶՆ` 5+6+400 2+3 3 100 +25 (1147+551=1698):

Րա­մեա զբո­լո­ր­ըն խրա­տոյդ,

Յա­ւել ի դա եռ հա­րիւ­րուկ,

Ուս­տի գտ­ցես Հայ­կեան թվուկ,

Ու­նե­լով պա­կաս քսան եւ հի[ն]գն,

Պատ­րաստ սե­ղան քեզ սի­րել­ւոյդ,

Ի ՃԱ­ՌԻԶ (1698) ա­սի հա­մայն յա­տուկ,

Էա­ցու­ցիչ սոյն այս տա­ղուկ,

Պատ­մի ա­նուն ի գլուխ գրոյսդ:

184բ 0գնեա, Հո­գի Սուրբ յԱս­տուած, զգ­ծ­օղ բազ­մա­մեղ ծա­ռա­յիս, եւ մա­նա­ւանդ տուր ա­ւար­տու­մն տրա­կիս:

546

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ -ԴՑԿԿ

ԹԵՐԹ` 122. չգ­րուած` 115ա-22բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ժ 12 (Ա, Ժ 13): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 10 7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` ի­մա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 51ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր` 1-4, ձէ­թի բծեր` 84ա-8բ: Կազ­մի թի­կուն­քը սեւ կաշ­ւով նո­րո­գուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-78բ [Բառ­գիրք` Ա-Ք] - Ա­ւե­տեաց եր­կիրն, որ է Ե­րու­սա­ղէմ, Ա­րա­բի­եայ Ու­ռու­մ­ղա­լայ է... Քաղ­կեղ պի­սակ կամ գաւ­թի կամ ցե­ցն:

 Ա­ն­ա­նուն հե­ղի­նա­կը օգ­տա­գոր­ծել է նա­եւ Գրի­գոր Կե­սա­րա­ցու

« Ա­նուանք քա­ղա­քաց եր­կը` ողջ բա­ռա­ցան­կը ձու­լե­լով ըստ այ­բու­բե­նի:

Բ. 79ա-97ա Այս է աշ­խար­հա­ցոյց [Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի]

Տե՛ս Հմր 20, 251ա-7ա. ¢ ա/79ա-81ա: բ/81ա-2ա: գ/82ա-9բ: դ/89բ-7ա:

Գ. 97ա-8ա Վասն ա­նկ­նունք ման­կա­նն մե­ռա­նե­լոյ հարց­մա­նն այս է -Թէ­պէտ եւ ան­կա­տար մե­ռա­նի, զի ոչ ու­նէր զլու­սա­ւո­րու­թեան ծնունդ ա­ւա­զա­նաւ...

Դ. 98ա-100ա [Ի Հա­սա­րա­կաց խրա­տուց Յով­հան­նու Երզն­կաց­ւոյ], Յա­ղա­գս մկր­տու­թեան - Արդ, քրիս­տո­նեու­թեան սկիզ­բն եւ գլուխն մկր­տու­թիւն է...

Ե. 100ա-14ա Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյն կազ­մու­թեան -Ի չո­րից գո­յա­ցեալ ի մար­դս... ի ցան­կու­թիւն եւ ի հեշ­տու­թիւն մար­մ­նոյն:

Գր­չա­փորձ` 114բ Հարց. [Դ]ու քը­րիս­տո­նեա.յ ես...: 122բ ա­ծ­ծակ...:

547

ԲԺՇ­ԿԱ­ՐԱՆ

ՌԺԶ -1567

ԳՐԻՉ` Աս­տուա­ծա­տուր սրկ.: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Աս­տուա­ծա­տուր սրկ. (ա.յլ անձ):

ԹԵՐԹ` 139: ՊՐԱԿ` 1 6+Ա-ԺԳ 12 (Դ, Ե, Ը 11, Զ 10, Ժ 6, ԺԲ 7, ԺԳ 5): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,7 13,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 87ա): ՏՈՂ` 17: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դե­ղին մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 7ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին (7ա): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (7ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, շա­գա­նա­կա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի շարք թեր­թեր թա­փուած, 105-6 պատ­ռուած, 134-9 ցե­ցա­կեր: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը վե­րից վար ճեղ­քուած, դռ­նա­կն ու կա­պիչ­նե­րը ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-1ա-6բ Ցանկ Հեք­մա­րա­նիս այս է -Ա. Ցաւ որ լի­նի ի գլուխ մար­դուն... ՃԾԵ Վասն տք­նու­թեան ող­ջոց:

Բնա­գ­րում կր­կ­նուած ԺԱ, ԿԶ (+2), թռիչք` Հ, ՀԴ, ՂԹ, ՃԱ, ՃԳ, ՃԺԵ,

ՃԻԳ (-7), ա­ռանց գլ­խա­հա­մա­րի` ¢ 1, ձթ (+1):

Ա. 7ա Այս գիր­քս բժշ­կու­թեան է յա­ռա­ջին բժշ­կա­պե­տա­ցն` ըն­դ­րեալ ի Գա­ղեա­նո­սէ եւ ի Բար­գ­րա­տայ եւ յՌուի­սէ, զոր յի­մա­ստ­նա­ցեալք ի շնոր­հա­ցն Աս­տու­ծոյ գտան հաս­տա­տուն զա­մե­նայն ազգ ցա­ւոց պատ­ճառս, թէ յո­րոյ ի­ցէ, եւ կար­գաւ ցու­ցին զն­շա­նն ցա­ւոյն եւ զդեղն ի գըլ­խոյն մին­չեւ յո­տսն

1. ա. 7ա-8ա Նախ եւ ա­ռա­ջին ցաւ որ լի­նի ի գլուխ մար­դոյն, յե­րե­ւան թե­փու­կն է -Իւր պատ­ճառն լի­նի յայ­րած ա­րիւ­նէ...

բ. 8ա-9ա Բ. Ցաւ, որ ա­սեն իւր աղ­ւե­սա­ցաւ -Նշա­նն այն է, որ ձգէ զմազն...

գ. 9ա-10ա Գ. Գան, որ լի­նի ի գլուխն կամ յե­րեսն -Պատ­ճառն այ­տոր գա­զան մաղձ լի­նի...

դ. 10ա-1ա Դ. Ցաւ, որ մազն ըն­կ­նի... -Պատ­ճառն այս ցա­ւուս ի դա­լա­րու­թե­նէ լի­նի...

ե. 11ա-2ա Ե. Այլ ցաւք, որ ներք­սեւ լի­նի ի գլուխն: Գլուխ, որ ցա­ւէ ի տա­քու­թե­նէ -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի դրուց...

զ. 12աբ Զ. Ցաւ գլ­խոյ, որ լի­նի ի հո­վու­թե­նէ -Պատ­ճառն լի­նի ի խիստ ցր­տոյ...

է. 12բ-3բ Է. Ցօ գլ­խո, որ լի­նի յօ­ե­լուա­ծոյ ա­րիւ­նէ -Պատ­ճառն այ­տոր ի տաք կե­րա­կ­րոց...

ը. 13բ-4ա Ը. Գլ­խո ցաւ, որ լի­նի ի յա­ւե­լուա­ծոյ սաֆ­րա­յէ -Պատ­ճառն իւր ի տաք կե­րա­կ­րոց...

թ. 14ա-5ա Թ. Գլ­խոյ ցաւ, որ լի­նի ի պլ­խա­մէ -Պատ­ճառն այ­տոր ի շատ կե­րա­կ­րոց...

ժ. 15աբ Ժ. Գլ­խոյ ցօ, որ լի­նի ի սաւ­տա­յէ -Պատ­ճառն լի­նի ի հաստ կե­րա­կ­րոց...

ժա. 15բ-6բ ԺԱ. Այլ ցօ գլ­խոյ, որ լի­նի ի հող­մոյ... -Պատ­ճառն այ­տոր կամ ի տաք շո­քո լի­նի...

ժբ. 16բ ԺԱ. Գլ­խո ցօ, որ լի­նի ի յան­պակ գի­նոյ -Դեղն փս­խե­լն է...

ժգ. 16բ-7ա ԺԲ. Գլ­խո ցօ, որ լի­նի ի մեր­ձա­ւո­րու­թե­նէ կնոջ -Դեղն այ­տոր` առ­նուլ ե­րակ...

ժդ. 17ա-8ա ԺԳ. Գլ­խո ցօ, որ լի­նի յու­ռե­ցէ... -Պատ­ճառն այ­տոր կամ յա­րիւ­նէ...

ժե. 18բ-9բ ԺԴ. Վասն որ կէս գլ­խոյն ցա­ւի, որ ա­սի շա­քի­կայ -Պատ­ճառն այ­տոր ի հո­վու­թե­նէ...

ժզ. 20աբ ԺԵ. Այլ ցաւ, որ լի­նի ի գա­գա­թն... -Պայտ­ճառն այ­տոր ի շատ մաղ­ձէ լի­նի...

ժէ. 20բ-2ա ԺԶ. Ցաւ, որ խել­քն ի շուրջ գայ -Պատ­ճառն այ­տոր հողմ որ ար­գե­լի...

ժը. 22ա-3ա ԺԷ. Սրսմն, որ ա­նուա­նի շաղ­թա­ցաւ... -Պատ­ճառն այ­տոր կամ յա­ւե­լի ա­րիւն է...

ժթ. 23աբ ԺԸ. Ցաւ մո­ռաց­կու­թեան... -Պատ­ճառն այ­տոր ծան­րու­թիւն գլ­խոյն...

ի. 23բ-4բ ԺԹ. Ցաւ, որ ա­սեն իւր թմբ­րա­ցաւ... -Պատ­ճառն այ­տոր շա­տու­թիւն սաֆ­րաի...

իա. 24բ-6ա Ի. Ցաւ խե­ւուու­թեան... -Պատ­ճառն այ­տոր շա­տու­թիւն սաֆ­րաի...

իբ. 26ա-7ա ԻԱ. Ցաւ սի­րա­տ­րու­թեան -Պատ­ճառն այ­տոր որ մաւ­տեց­նէ զմիտ­քն...

իգ. 27աբ ԻԲ. Ցաւ, որ խի­պի­լիք նս­տի գի­շերն ի վե­րան -Պատ­ճառն այ­տոր հաստ շո­քի...

իդ. 27բ-8ա ԻԳ. Ցաւ գլ­խոց ժաժ որ լի­նի -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի ի հաստ պլ­խա­մէ...

իե. 28ա-9ա ԻԴ. Ցաւ, որ կէսն ա­ռուի, որ ա­սի ֆէ­լէճ -Պատ­ճառն այ­տոր հաստ պլ­խամ...

իզ. 29աբ ԻԵ. Ցօ, որ ա­սի իւր ես­թարխ... -Պատ­ճառն այ­տոր հաստ պլ­խամ...

իէ. 29բ-30ա ԻԶ. Ցաւ լար մնալ ան­ձի­նն -Պատ­ճառն այ­տոր որ յա­ւել­նա յան­ձն ա­րիւն...

իը. 30աբ ԻԶ (ԻԷ). Ցաւ, որ ա­սի իւրն յա­րապ­կե­րէն լա­խո­յէ... -Պատ­ճառն այ­տոր հաստ պլ­խամ...

իթ. 31աբ ԻԸ. Ցաւ թուլ­նալ, որ է վուշ եւ հա­մր խա­ղիլ զաւ­դուա­ծի... -Պատ­ճառն այ­տոր հաստ մաղձ...

լ. 31բ-2ա ԻԹ. Ցաւ, որ լի­նի յաչ­քն: Յա­ռա­ջին ցաւն ի կո­բն... -Պատ­ճառն այ­տոր ա­ղի մաղձ...

լա. 32աբ Լ. Այլ ցաւ ա­չից, որ ա­սեն իւր մա­զա­կն... -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի ի շատ բուխ ա­րե­նէ...

լբ. 32բ-3բ ԼԱ. Ցաւ ա­չից. ա­նիծ որ ըն­կ­նի ի կո­պն -Դեղն այս է. Առ պղ­պիղ...

լգ. 33բ-4ա ԼԲ. Այլ ցաւ, որ լի­նի սպիտ­կուց ա­չի­ցն... -Պատ­ճառն այ­տոր երբ լի­նի ի յա­րիւ­նէ...

լդ. 34ա-5ա ԼԳ. Ցօ, որ լի­նի ի սպի­տա­կու­ցն ա­չի­ցն ու­ռեց... -Պատ­ճառն այ­տոր որ լի­նի յա­ղի մաղ­ձէ...

լե. 35աբ ԼԴ. Ցօ, որ ա­սեն սա­պայլ, այն է, որ լնու ի յա­չի­ցն եր­կ­նին -Պատ­ճառն այ­տոր ա­ւե­լի ա­րիւն է...

լզ. 35բ-6ա ԼԵ. Այլ ցաւ, որ լի­նի սե­ւու­ցն ա­չի­ցն... -Պատ­ճառն այ­տուր յա­ւե­լի բոր­բ­սաց...

լէ. 36բ ԼԶ. Ցաւ ա­չից, որ ա­սի պաթ­րա... -Պատճ[ առն] այ­տոր կակ­ղու­թիւն ջրոյ...

լը. 36բ-7ա ԼԷ. Այլ ցաւ. ջուր որ իջ­նու յաչ­քն -Պատ­ճառն այ­տոր հաստ ը­ռու­տու­պատ...

լթ. 37բ ԼԸ. Այլ ցաւ ա­չից, որ հաւ­կուր լի­նի -Պատ­ճառն այ­տոր որ ըն­կա­նի յա­ռաճ­քն ի լոյ­սոյն...

խ. 37բ-8ա ԼԹ. Ցօ ա­չաց, որ գի­շերն տես­նու եւ ցե­րե­կն` ոչ -Պատ­ճառն այ­տոր այն է, որ խիստ բա­րակ լի­նի լուսն...

խա. 38ա-9ա Խ. Ցօ, որ լի­նի յան­կան­ջն ի հո­վու­թե­նէ եւ ի տա­քու­թե­նէ -Պատ­ճառն այ­տոր երբ լի­նի ի տա­քու­թե­նէ...

խբ. 39ա-40ա ԽԱ. Ցաւ, որ լի­նի [ի] հո­վու­թե­նէ կամ ի տա­քու­թե­նէ, որ ու­ռե­նայ ա­կան­ջն -Պատ­ճառն այ­տոր կամ յա­րիւ­նէ...

խգ. 40աբ ԽԲ. Ցաւ, որ լի­նի ի քի­թն ու­ռէց... -Պատ­ճառն այ­տոր յա­ւե­լուած ա­րիւ­նի...

խդ. 40բ-1ա ԽԳ. Ցաւ, որ աղ­բիւր լի­նի եւ փռ­ընկ­տայ -Պատ­ճառն այ­տոր ռը­տու­պատ...

խե. 41աբ ԽԴ. Ցաւ, որ լի­նի ի շր­թուն­քն ճեղք­տել... -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի ի չո­րու­թե­նէ...

խզ. 41բ-2ա ԽԵ. Ցօ, որ լի­նի լինտ­քն տաք եւ հով... -Պատ­ճառն այ­տոր ու­ռե­ցին ա­ւե­լի տաք ա­րիւն...

խէ. 42ա ԽԶ. Այլ ցաւ թո[ւ]լու­թիւն [լ]ըն­դաց -Պատ­ճառն այ­տոր շատ քաղ­ցր իրք ու­տէ...

խը. 42բ ԽԷ. Ցաւ ա­կ­ռաի -Պատ­ճառն լի­նի [ի] հո­վու­թե­նէ կամ ի տա­քու­թե­նէ...

խթ. 43ա ԽԸ. Ցօ, որ ժա­ժի ա­կ­ռայն եւ ճի­ճի լի­նի ի ներս -Պատ­ճառն ժա­ժե­լու ա­կ­ռա­յին...

ծ. 43ա-4ա [ԽԹ] Ցօ, որ լի­նի ի լե­զուն` տա­քու­թիւն եւ ու­ռէց լե­զուի -Պատ­ճառն այ­տոր ի տաք կե­րա­կ­րոց...

ծա. 44ա-5բ Ծ. Այլ ցօ շի­տոր ել­նու լե­զուն -Պատ­ճառն այ­տոր յե­ւե­լուած մաղ­ձի...

ծբ. 45բ-6բ ԾԱ. Այլ ցաւ լե­զուի, որ մեծ­նա լե­զուն... -Պատ­ճառն լե­զուին մե­ծու­թեա­նն...

ծգ. 46բ-7բ ԾԲ. Ցօ ծան­րու­թիւն լե­զուին եւ որ համ չառ­նու լե­զուն -Պատ­ճառն այ­տոր կամ որ յե­ւել­նա մէկ ի մաղ­ձե­րոյն...

ծդ. 47բ-8ա ԾԳ. Ցօ, որ եր­թա շո­ղի­քն... -Պատ­ճառն այ­տոր կամ լի­նի ի տա­քու­թե­նէ...

ծե. 48ա-9ա ԾԴ. Ցաւ, որ լի­նի ի խռ­չա­կն, որ ա­ռաս­տաղ­քն բեր­նին ու­ռե­նա -Պատ­ճառն այ­տոր որ լի­նի ու­ռեց...

ծզ. 49ա-50բ ԾԵ. Ցաւ խեղ­դու­կն կալ­նուիլ շն­չոյ... -Պատ­ճառն այ­տոր ի յօ­ե­լի մաղ­ձե­րոյն...

ծէ. 51ա ԾԶ. Տզ­րուկ որ դա­դա­րի ի խռ­չա­կն -Պատ­ճառն այ­տոր խմե­լն պղ­տոր ջրի...

ծը. 51բ ԾԷ. Փուշ որ փաչկ­չի խռ­չա­կն կամ ոս­կոր -Թէ հանց որ յե­րե­ւա նէ...

ծթ. 51բ-2բ ԾԸ. Ցաւ խռ­զո­տել եւ կա­տա­րել ձայ­նին...-Պատ­ճառն այ­տոր կամ պինտ ճչեր...

կ. 52բ-3բ ԾԹ. Ցաւ, որ սիր­տն հի­ւան­դին վա­տուժ լի­նի... -Տան իւր կուլ­պա­շա­քար...

կա. 53բ-4բ Կ. Ցա­ւեր, որ լի­նի ի թո­քն եւ ի կուրծ­քն -Հա­զալ որ լի­նի ի գէշ բնու­թե­նէ թո­քին...

53բ-4ա է­ջե­րի մի­ջեւ 1 թերթ ըն­կած:

կբ. 54բ-5ա ԿԱ. Ցաւ ու­ռեց եւ ար­գե­լիլ շն­չոյ եւ հե­ւալ -Պատ­ճառն այ­տոր հաստ ը­ռ­ը­տու­պաթ...

կգ. 55ա-6ա ԿԲ. Ցաւ տաք ու­ռեց որ լի­նի ի թո­քն -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի յա­րիւ­նէ...

կդ. 56ա-7բ ԿԳ. Ցաւ, որ թո­քն ու ա­րիւն ու կամ փս­խէ -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի դրուց զերդ զարկք...

կե. 57բ-8ա ԿԴ. Բա­րակ ցաւն գա­նէ, որ լի­նի ի կուրծ­քն եւ ի թո­քն -Նշա­նն այն, որ երբ լի­նի կուրծ­քն...

կզ. 58ա-9ա ԿԵ. Ցա­ւեր, որ լի­նի ի մզեղն­¬ն ե ր. ներ­քեւ կո­ղե­րուն... -Պատ­ճառն այ­տոր ու­ռէց որ լի­նի ի մզեղն...

կէ. 59աբ ԿԶ. Ցաւ, որ ու­ռե­նա մզեղն վե­րեւ սր­տին, որ կո­չի պեր­սամ -Պատ­ճառն այ­տոր գա­զան մաղ­ձէ...

կը. 59բ-60բ ԿԶ. Ցաւ, որ լի­նի ի սիր­տն` դո­ղալ սր­տի -Պատ­ճառն այ­տոր կամ յա­րիւ­նէ...

կթ. 60բ-2ա ԿԷ. Ցաւ թալ­նալ սր­տին -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի կամ ի լի­ու­թեան ան­ձի­նն...

հ. 62ա-3ա ԿԸ. Ցաւ, որ լի­նի ի մայ­տա­նն, չորս են - Ա­ռա­ջին ցաւ, որ խա­փա­նի մայ­տա­նն յու­տե­լու...

հա. 63ա-4ա ԿԹ. Ցօ ա­ւե­րել մյ­տաի, որ լի­նի ի մաղ­ձէ -Պատ­ճառն այ­տոր կամ լի­նի ի հո­վու­թե­նէ...

հբ. 64աբ ՀԱ. Ցաւ, որ պեղծ իրք ա­սի մտա­ցն -Պատ­ճառն այ­տոր որ պիղծ մաղծ ար­գի­լի...

հգ. 64բ ՀԲ. Ցաւ թուխ­մաի -Պատ­ճառն այ­տոր շատ ա­ւե­լի իրք որ ու­տէ... եւ այ­նով ի­մա­ցիր||... (շար. թա­փուած):

հդ. 65աբ [ՀԳ. Ցաւ` ծա­րաւ որ լի­նի եւ շատ ջուր ու­զէ -Պատ­ճառն] այ­նոր երբ լի­նի ի տա­քու­թե­նէ...

64բ-5ա է­ջե­րի մի­ջեւ 1 թերթ ըն­կած. խո­րա­գիրն ըստ ցան­կի:

հե. 65բ-6բ ՀԵ. Ցաւ արծ­կիլ փո­րոյ ան­դա­դար... -Պատ­ճառն այ­տոր կամ որ ա­ւե­րի ու­տե­լի­քն...

հզ. 66բ-8ա ՀԶ. Ցաւ փա­կոց, որ ա­սի յա­րապ­կե­րէն հե­տայ -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի ի պիղծ ու­տե­լեաց...

հէ. 68աբ ՀԷ. Ցաւ կո­կել ա­ղե­ցն... -Պատ­ճառն այ­տոր կամ ի վա­տու­ժու­թե­նէ...

հը. 69աբ ՀԸ. Ցաւ, որ ա­րիւն ել­նէ ի մայ­տա­յէն -Պատ­ճառն այ­տոր կամ գա­զան մաղ­ձէ...

հթ. 69բ-70բ ՀԹ. Ցօ հեծկ­տու­կն, որ կալ­նու զմար­դն -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի ի շատ կե­րա­կ­րոց...

ձ. 70բ-1ա Ձ. Ցօ շատ սգռկ­տուկ, որ փք­ռել ստա­մոք­սի -Պատ­ճառն այ­տոր կամ որ լի­նի ի պիղծ մաղ­ձէ...

ձա. 71ա-2ա ՁԱ. Ցօ թքա­տել եւ որ լնու ի բե­րա­նն ջրով -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի ի տա­քու­թե­նէ մայ­տա­յին...

ձբ. 72ա-3բ ՁԲ. Ցաւ ո­ու­ռէց, որ լի­նի լեր­դն -Պատ­ճառն այ­նոր լի­նի ի չորս մաղ­ձէ...

ձգ. 73բ-4բ ՁԳ. Ցաւ վա­տու­ժու­թեան... լեր­դին... -Պատ­ճառն այ­տոր այն է, որ փո­խի բնու­թիւ­նն լեր­դին...

ձդ. 74բ ՁԴ. Ցաւ ու­ռե­նալ փո­րի, որ կո­չի իս­թես­խա -Ին­քն ե­րեք ցեղ լի­նի... դեղն այն որ ազ||... (շար. թա­փուած):

ձե. 75ա-6ա [ՁԵ. Ցաւ, որ լի­նի ի փայ­ծեղն -...] լի­նի: Այն որ ի հող­մո լի­նի, ձայն տայ...

74բ-5ա է­ջե­րի մի­ջեւ 1 թերթ ըն­կած: Խո­րա­գիրն ըստ ցան­կի:

ձզ. 76աբ ՁԶ. Ցաւ առն­խա, որ կո­չի դեղ­նու­թիւն -Դե­ղին առն­խայն լի­նի ի լեր­դէն...

ձէ. 76բ-7բ ՁԷ. Ցաւ, որ լի­նի յա­ղի­քն, ու կան, որ ճեղ­քի ա­ղի­քն -Պատ­ճառն կամ լի­նի ի գա­զան մաղ­ձէ...

ձը. 77բ-8բ ՁԸ. Ցաւ նիգ որ լի­նի -Պատ­ճառն այ­տոր կամ որ լի­նի ի գա­զան մաղ­ձէ...

ձթ. 78բ-9ա Ցաւ խոց­տուկ, որ լի­նի ի փորն -Պատ­ճառն այ­տոր կամ լի­նի ի քա­մու...

Գլ­խա­կար­գու­թիւ­նից դուրս. ցան­կում ե­ւս չիք:

ղ. 79ա-80ա ՁԹ. Ցաւ խո­լինճ, որ լի­նի յա­ղի­քն -Պատ­ճառն այ­տոր հաստ պլ­խա­մէ...

ղա. 80ա-1ա Ղ. Ցաւ ճի­ճի, որ լի­նի ի մար­դն -Գ ազ||գ լի­նին. եր­կան ու տա­փակ ու մա­նր...

ղբ. 81ա-2ա ՂԱ. Ցօ պուէ­սիր սուն­կն, որ լի­նի ի նս­տոյ տե­ղին եւ թութ -Պատ­ճառն այ­տոր յա­ւե­լի միս որ բուս­նի...

ղգ. 82ա-3ա ՂԲ. Ցաւ ճեղք­տել նս­տոյ տե­ղաց ու ու­ռէց ու քե­րիլ ու գա­ներ -Պատ­ճառն ճեղ­քո­տե­լոյն կամ ի շատ փո­րոյն գնա­լոյն...

ղդ. 83ա ՂԳ. Սուֆ­րա որ շր­ջի - Այ­րէ զպա­խ­րէ­ին վէ­կն...

ղե. 83ա ՂԴ. Սուն­կն որ ներք­սեւ լի­նի -Առ զան­հալ մե­ղրն...

ղզ. 83ա-4ա [ՂԵ. Վասն որ քար լի­նի յե­րի­կա­մն] -Պատ­ճառն լի­նի հաստ մաղ­ձէ...

Գր­չից` 83ա «Ո՜վ եղ­բայր, թուխթ կայր ըն­կած. զոր գտա` զայն

գրե­ցի: Խո­րա­գիրն ըստ ցան­կի:

ղէ. 84աբ ՂԶ. Ցաւ, որ չկա­րէ ար­գե­լել զգոզն -Պատ­ճառն այ­տոր ի շատ տա­քու­թե­նէ ե­րի­կա­մա­ցն...

ղը. 84բ-5բ ՂԷ. Ցօ, որ լի­նի ի փա­ղա­բուշ­տն... -Պատ­ճառն այ­նոր որ ցա­ւէ ի տա­քու­թե­նէ...

ղթ. 85բ-6բ ՂԸ. Ցաւ շեռն, որ ել­նէ ա­ռանց հրա­մա­նաց... -Պատ­ճառն այ­տոր վա­տու­ժին որ կայ ջղին...

ճ. 86բ-7ա Ճ. Ցաւ թու­լու­թիւն վա­րո­ցի եւ սեր­ման, որ ել­նէ ա­ռանց հրա­մա­նաց -Պատ­ճառն թու­լու­թե­նին ի հո­վէ լի­նի...

ճա. 87աբ ՃԲ. Ցաւ, որ լի­նի ի հա­ւուկ­թերն, որ կտ­րի ցան­կու­թիւ­նն -Պատ­ճառն լի­նի ի քչիք սեր­մա­նն...

ճբ. 87բ-8բ ՃԴ. Ցաւ, որ պա­րուտ­կի ա­ղի­քն -Պատ­ճառն այ­տոր ե­րե­գէ որ լի­նի...

ճգ. 88բ-9բ ՃԵ. Ցաւ, որ լի­նի յո­րո­վայն կա­նանց` ու­ռեց որ լի­նի... -Պատ­ճառն ու­ռե­ցին կամ յըն­կ­նե­լու...

ճդ. 89բ-90ա ՃԶ. Ցաւ կտ­րել տե­ռա­տե­սու­թեան եւ յա­մել ա­րիւ­նին -Պատ­ճառն կամ լի­նի յա­մէն ան­ձի­նն...

ճե. 90աբ ՃԷ. Ցաւ շտեր ու կո­ծիծ, որ լի­նու յար­գան­դն... -Պատ­ճառն այ­նոր ի պիղծ ա­րիւ­նէ լի­նի...

ճզ. 90բ-1բ ՃԸ. Ցօ փք­ռել, որ լի­նի յար­գան­դի կա­նանց -Պատ­ճառն այ­տոր որ լի­նի ի հով քա­մու...

ճէ. 91բ-2ա ՃԹ. Ցաւ դժար լի­նել տղա­յի եւ որ զա­ւակ խեղ­դի ի փորն -Պատ­ճառն այ­նոր կամ լի­նի մօ­րէն...

ճը. 92ա-3ա ՃԺ. Ցաւ, որ լի­նի ի ծի­ծն... Պատ­ճառն այ­տոր հաս­տու­թիւն կա­թի­նն...

ճթ. 93աբ [Ճ]ԺԱ. Ցա­ւեր, որ լի­նի ի մէջ քնու ի ստ­խերն եւ ի ծնկ­ներն -Պատ­ճառն լի­նի ի խամ մաղ­ձէ...

ճժ. 93բ-4բ Ճ[Ժ]Բ. Ցաւ զաւ­դուա­ծի եւ նղ­րիս -Պատ­ճառն այտ Բ ցօ­ուտ կամ լի­նի ի պիղծ ա­րիւ­նէ...

ճժա. 94բ-5ա ՃԺԳ. Ցօ­եր, որ լի­նի ե­րեսն դրո­ցն եւ կա­շուն -Պատ­ճառն լի­նի այ­րած ա­րիւ­նէ...

ճժբ 95աբ ՃԺԴ. Ցաւ­քեր եւ քոս, որ լի­նի յան­ձն... -Պատ­ճառն քե­րե­լոյն լի­նի յա­ղի եւ ի հաստ պլ­խա­մէ...

ճժգ. 95բ-6ա ՃԺԳ. Ո­ջիլ եւ ա­նիծ որ լի­նի յան­ձն -Պատ­ճառն այ­տոր ռըս­տու­պատ...

ճժդ. 96ա-7ա ՃԺԷ. Ցաւ պի­սակ ու սեւ պայ­հախ -Պատ­ճառն պի­սա­կին լի­նի...

ճժե. 97աբ ՃԺԸ. Պա­լար որ լի­նի յան­ձն... -Պատ­ճառն սպի­տակ պա­լ­րին, որ լի­նի ի պլ­խա­մէ...

ճժզ. 97բ-8բ ՃԺԹ. Ման­տր շտեր որ յել­նու յան­ձն ու ա­թաշ փար­սի -Պատ­ճառն ման­տր շտե­րոյն...

ճժէ. 98բ-9բ ՃԻ. Ծա­ղիկ ու հա[րս] ա­նիթ... -Պատ­ճառն ծաղ­կին յա­րիւ­նէ լի­նի...

ճժը. 99բ-100ա ՃԻԱ. Ցաւ գո­թու­թեան -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի ի յայ­րե­լու սօ­տա­էն...

ճժթ. 100աբ ՃԻԲ. Ցաւ ու­ռեց, որ լի­նի ի սաֆ­րաէ -Պատ­ճառն այ­տոր ի յօ­ե­լուա­ծու սաֆ­րա­յէն լի­նի...

ճի. 100բ-1ա ՃԻԴ. Ցաւ, որ լի­նի ի ու­ռեց ի պլ­խա­մէ -Պատ­ճառն այտ ու­ռե­ցիդ պլ­խա­մն է...

ճիա. 101աբ ՃԻԵ. Ցաւ ու­ռե­ցի, որ լի­նի ի սաւ­տաէ -Պատ­ճառն ի շա­տու­թե­նէ սօ­տաի...

ճիբ. 101բ-2ա ՃԻԶ. Ցաւ խոզք, որ լի­նի ի շլ­նին եւ յան­թն -Պատ­ճառն կամ լի­նի ի հաստ պլ­խա­մէ...

ճիգ. 102աբ ՃԻԷ. Ցաւ ե­րակ, որ ա­ւե­լի ել­նէ ի մար­դն - Այս ե­րա­կս լի­նի ի տաք եր­կիրն...

ճիդ. 102բ-4ա ՃԻԸ. Ցաւ գա­ներ, որ ել­նու ի մար­դն, որ են եր­կու ցեղ... -Թտ­պիրն այ­տոր գան որ լի­նի ի յան­ձն...

ճիե. 104աբ ՃԻԹ. Դեղ ա­րիւ­նի կա­նան­ցն, որ լի­նի լուս­նով եւ գա շատ -Երբ գա շատ, դու տուր իւր քա­հ­րա­պի խուռ­սա...

ճիզ. 104բ ՃԼ. Դեղ այ­րած ի­րաց -Լուա­ցած կիր ու կա­ղամբ ունտ...

ճիէ. 104բ-5ա ՃԼԱ. Դեղ, երբ աւ­ձն հար­կա­նէ զմար­դն -Թէ ի պիղծ ազգ աւ­ձե­րոյն լի­նի...

ճիը. 105ա ՃԼԲ Դեղ, երբ պի­ծա­կն խայ­թէ կամ մե­ղուն -Դնեն ի վե­րայ զհայ­կաւն...

ճիթ. 105բ ՃԼԳ. Դեղ գա­զան ա­ռիւ­ծի -Որ լի­նի ի յա­ռիւ­ծէն, ի ըն­ծէն...

ճլ. 105բ-6ա ՃԼԴ. Դեղ, երբ կա­տա­ղած շու­նն խած­նէ զմար­դն -Շուտ ճեղ­քեն զխած­նե­լոյն տեղն...

ճլա. 106ա ՃԼԵ. Դեղ շան խած­նե­լոյն, որ չէ կա­տա­ղած -Առ քա­ցախ...

ճլբ. 106ա ՃԼԶ. Դեղ, երբ կորն զար­կ­նէ զմար­դն, ո­մանք կա­րիճ ա­սեն... Կա­պէ զվե­րեւն պինտ...

2. 106բ-20ա Յա­ղա­գս ա­մե­նայն ազգ սար­սա­փոց եւ ջեր­մանց, որ պա­տա­հին բնու­թեանց մարդ­կան` ի չո­րից բնու­թեանց լի­նի

ա. 106բ-7ա ՃԼԷ. [Ս] ար­սափ որ լի­նի ի հո­գին եւ առ­նու մէկ ա­ւր ի Դ պահ -Պատ­ճառն այ­տոր լի­նի ի Ե ի­րաց...

բ. 107ա ՃԼԸ. Սար­սափ որ լի­նի խիստ ցր­տոյ -Դեղն այն է, որ մտ­ց­նեն զինք ի տաք տուն մի...

գ. 107աբ ՃԼԹ. Սար­սափ Ա- ա­ւուր լի­նի ի թուղ­մա­յէ կամ ան­ձի­նն դա­տե­լու -Պատ­ճառն որ լի­նի ի թուխ­մա­յէ...

դ. 107բ-8ա ՃԽ. Սար­սափ Ա- ա­ւուր որ լի­նի խոն­ճու­թե­նէ -Դեղն այ­նոր այն է, որ հանգ­չի...

ե. 108աբ ՃԽԱ. Սար­սափ Ա- ա­ւուրն որ լի­նի ի հո­գո­ցն... -Նշան սար­սա­փին երբ լի­նի ի տք­նու­թե­նէ...

զ. 108բ-9բ ՃԽԲ. Սար­սափ յու­ռէ­ցէ որ լի­նի ի յա­ճու­կն -Պատ­ճառն այ­տոր որ լի­նի ի ու­ռեց ի մաշ­կն...

է. 109բ-10բ ՃԽԳ. Ջեր­մն, որ օր մի թո­ղու եւ օր մի բռ­նէ -Պատ­ճառն լի­նի ի շա­տու­թե­նէ սաւ­րա­յին...

ը. 110բ-2ա ՃԽԴ. Ջեր­մն, որ օր մի բռ­նէ եւ Բ օր չբռ­նէ -Պատ­ճառն լի­նի սեւ մաղ­ձէ...

թ. 112բ-3բ ՃԽԵ. Ջեր­մն, որ լի­նի ի պլ­խա­մէ եւ բռ­նէ յա­մէն օր -Պատ­ճառն բորբ­սել պլ­խա­մին...

ժ. 113բ-4բ ՃԽԶ. Սար­սափ, որ լի­նի յաւ­րի­նէ -Պատ­ճառն յա­ւե­լուածք ա­րիւն որ լի­նի յան­ձն...

ժա. 114բ-5բ ՃԽԷ. Ջեր­մն, որ կո­չի ա­ն­վե­րուստ եւ այ­րող -Պատ­ճառն լի­նի ի շա­տու­թե­նէ սաֆ­րի...

ժբ. 115բ-6բ ՃԽԸ. Ջեր­մն, որ ա­սեն շա­տ­րիպ, որ կո­չի խառ­նակ -Պատ­ճառն այն է, որ խառ­նի պլ­խա­մն եւ սաֆ­րայն յի­րար...

ժգ. 116բ-8ա ՃԽԹ. Ջեր­մն, որ լի­նի եւ այլ օ­տար պատ­ճառ­նի ի հետ -Պատ­ճառն այ­տոր յա­ւեր հա­ւաէ...

ժդ. 118ա-20ա [Ճ]Ծ. Սար­սափ, որ կո­չի տըխ, որ է բա­րակ ցաւն... -Պատ­ճառն մէկ ազ­գին ի շատ տա­քու­թե­նէ եւ յայ­րա­ծէ... Դու ի­մա­ցիր, որ մա­հու է մար­դն, դու այլ մի դա­տիր ի հետ: Յայն ժա­մն թող­լուր Աս­տուած հո­գոյն ո­ղոր­մի: Եւ իմ հո­գոյս այլ թող ո­ղոր­մի Աս­տուած` մե­ղա­ւոր գր­չիս եւ կար­դա­ցո­ղի գրիս:

3. 121բ-38բ Վասն ե­րա­կաց ճա­նա­չե­լու զա­ղէ­կն եւ զվա­տն զհի­ւան­դին եւ գի­տե­նա­լո զպատ­ճառն ցօ­ո­ցն, թէ յուս­տի է դի­պել ցօն:

ա. 121բ-5բ ՃԾԱ. Վասն ա­մե­նայն ցեղ ե­րա­կա­ցն, որ լի­նի -Պարտ է, որ բժ[ի]շկն զե­րա­կն հի­ւան­դին ճա­նա­չէ...

բ. 125բ-6բ ՃԾԲ. Վասն զձեռն­լուայն ճա­նա­չե­լոյ, որ է ար­տա­քին ծո­րու­մն կե­րա­կ­րոց -Ձեռն­լուա հի­ւան­դին քան զա­մէ­նն լօն այն է, որ դէպ ի կա­նուղն լի­նի...

գ. 126բ-7բ ՃԾԳ. Վասն քր­տ­նաց ճա­նա­չե­լոյ -Ինչ մար­դն ի ցօ­ոց դար­ձեալ լի­նի եւ շատ քր­տ­նի...

դ. 127բ-8ա ՃԾԴ. Վասն տք­նու­թեան եւ դե­ղե­րոյ իւր -Եւ թէ տք­նու­թիւ­նն ի ցօ­քն ի ներս լի­նի...

ե. 128ա ՃԾԵ. Ող­ջոց տք­նու­թեան - Ա­պա թէ ողջ մար­դոյ դի­պի տք­նու­թիւ­նն...

զ. 128ա-30ա ՃԾԶ. Յա­ղա­գս բու­հ­րա­նաց հի­ւան­դին, որ թարգ­մա­նի նշան­նի, որ ե­րե­ւե­նայ մին­չեւ ի Խ ա­ւրն, թէ որ­պէս ճա­նա­չել պարտ է զա­ղէ­կն եւ զվա­տն -Ինչ բու­հ­րա­նն կա­մե­նայ լի­նել, հի­ւան­դն ծան­րա­նա...

է. 130ա-2ա ՃԾԷ. Այլ նշանք զհի­ւան­դն ճա­նա­չե­լոյ` զա­ղէ­կն եւ զվա­տն - Արդ, ար­ժան է բժշ­կին, որ ինչ առ հի­ւան­դն մտէ եւ տե­սա­նէ զա­ջե­լոյն նշա­նն:

ը. 132ա-4բ ՃԾԸ. Ա­ղա­գս ճա­նա­չե­լո զգոզն հի­ւան­դին` զա­ղէ­կն եւ վա­տն: Վասն խա­րու­րի ճա­նա­չե­լոյ -Ինչ զխա­րուու­րայն տե­սա­նել կա­միս եւ ճա­նա­չել, զգոյ­նն տես...

թ. 134բ-8բ ՃԾԹ. Վասն հո­տի գո­ղի - Ա­պա տես, որ խա­լա­տիս ոչ. զգոյ­ներս գրե­ցաք եւ այ[ժ]մ գամք ի հո­տն խա­րու­րա­յին... Ա­պա թէ խա­րու­րա­յին զերդ փեր­ճու­կած սին ե­լա­նէ, գի­տա­ցիր, թէ ի լեր­դին տա­քու­թիւն կայ:

Գրի­չը 5 տող տեղ է թո­ղել եւ նշել` 138բ «Ո՜վ եղ­բայր, այս քա­նի տո­ղս

չկայր:

Բ. 139բ Հապ ա­յա­ռիչ գի­ղա­ռա (1752թ. յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն հա­քիմ Ա­րու­թե­նի) -Առ հա­պի [պալ] ա­սան, օ­տի պա­լա­սան...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

120ա Զստա­ցող սո­րին` զԱս­տուա­ծա­տուր սար­կա­ւա­գն, եւ զեղ­բայրն իւր եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձօ­որսն իւր ա­ղա­չեմ, ո՜վ եղ­բայրք, յի­շել ի Քրիս­տոս եւ լի բե­րա­նով Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք նո­ցա, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մես­ցի իւր միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեան: Զի բա­զում չար­չա­րա­նօք հօա­քե­ցաք զբ­ժշ­կան գիրս այս, որ թարգ­մա­նած է ի տա­ճիկ գրէ եւ լե­զուէ ի հայ գիր եւ լե­զու: Եւ մեկ քն­նե­ցաք դար­ձեալ վե­ր­ըս­տին, ի բա­զում բժշ­կայ­պե­տա­ցն ստու­գե­ցաք, որ է ճշ­մա­րիտ եւ ու­ղիղ: Բժշ­կա­րա­նս այս կար­ճա­ռաւտ բա­նիւք յա[յ]տնած ա­մե­նայն ազգ|| (120բ) ցօ­ոց պատ­ճառ­քն եւ նշան­քն եւ դե­ղերն եւ պատ­ր­աս­տու­թիւ­նն մի ըստ մի­ո­ջէ յի­շած եւ ա­նուն գրո­ցս յա­րապ­կե­րէն Մուղ­նի կո­չի եւ հա­յե­րէն: [Բ] այց ար­ժան է ա­մե­նայն տգի­տաց զգու­շա­նալ ի ձեռն ար­գա­նե­լոյ ի բժշ­կան ա­րուես­տս, մին­չեւ շատ կար­դայ եւ ա­ղէք հաս­կա­նա եւ քն­նէ զոր­պի­սու­թիւ­նն ի կա­տա­րեալ բժշ­կաց եւ ա­պա հա­մար­ձա­կի ձեռ­նա­մուխ լի­նել ի գրեալ­քս, զի տգի­տու­թեամբ առ­նել զա­մե­նայն բան ոչ է ըն­դու­նե­լի, վասն ա­նոր, որ չկա­րէ ի ծայր տա­նել զգոր­ծն: Ա­պա թէ հա­սուկ լի­նի եւ շատ կար­դա­ցած եւ վար­ժած ի յայլ եւ յայլ գիրս, հանց որ ա­մե­նայն դե­ղոց ճա­նա­ճող լի­նի եւ բնու­թեանց եւ որ­պի­սու­թեանց, նայ ա­պա վս­տա­հաս­ցի յա­մե­նայն ցօ­ոց դար­մա­նու­թիւ­նս օգ­նայ­կա­նու­թեամբ ա­րար­չին Աս­տու­ծոյ եւ նո­րին յա­ջո­ղու­թեամ­բն մարթ|| (121ա) ի լի­նի որ­պէս ցան­կայ եւ հա­սա­նի: Ա­պայ մի ոք ար­հա­մա­րես­ցէ զու­սու­ցեալ խրատ­քս, վասն զի հանց ենք գտեալ ի բա­զում գիրս, որ չէ պարտ ան­վ­ար­ժի­ցն ընդ կա­տա­րե­լո­ցն հա­մե­մա­տել, ե­ւս ա­ռօ­ել ի սոյն ա­րուես­տս, զի կա­րի շատ հա­շիւ ու­նի բժշ­կան ա­րուես­տս եւ շատ պի­տի կար­դալ եւ աշ­խա­տիլ, զի մեծ գործ է:

 Ա­պա, ի վե­րա այ­սր ա­մե­նայ­նի, ա­ւր­հ­նու­թիւն բժշ­կա­պե­տին հո­գոց եւ մար­մ­նոց Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ, որ տա կեն­դա­նու­թիւն ա­մե­նայն ե­ղե­լո­ցս... եւ ին­քն ա­ւր­հ­նեալ ե­ղի­ցի. ա­մէն:

139ա Փա՜ռք... Արդ, գե­րե­ցաւ գիր հէգ­մա­րա­նիս ձե­ռամբ սու­տ­ա­նուն Աս­տուա­ծա­տուր սար­կա­ւա­գիս, ի խն­դ­րոյ բա­րե­միտ եւ աս­տուա­ծայ­ներ, ճոխ եւ նա­զե­լի Աս­տուա­ծայ­տուր սար­կա­ւա­գին յի­շա­տակ իւր եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց եւ եղ­բայր­ցն եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց իւ­րոց: Ա­ղա­չեմ զձեզ ո՜վ եղ­բայրք, ով ոք հան­դի­պի սմա առ­նե­լով կամ աւկ­տա­լով, լի բե­րա­նով Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք ստա­ցո­ղի սո­րա, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մես­ցի իւր մի­ու­սան­կամ գա­լ­ըս­տեան. ա­մէն: Գրե­ցօ ի թիւս Հա­յոց ՌԺԶ (1567):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 1ա (Նօ­տր­գիր) Ի վա­ե­լու­մն Թիփ­լիզ­ցի Սա­մուէլ վար­դա­պե­տին, թվին ՌՃ­ՂԵ (1746):

2. 139բ (Նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ հա­քիմ Ա­րու­թե­նին, իւր հայր Հրա­պե­տին, թվին ՌՄԱ (1752):

Կն­քա­դ­րոշմ` 1ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Սա­մուէլ վար­դա­պետ. 1187 (1738):

548

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ՌՄԿԲ -1813

ԳՐԻՉ` Ան­տօն բժիշկ (2ա-40բ, 73ա-134ա), Գրի­գոր (41ա-72ա):

ԹԵՐԹ` 139. չգ­րուած` 1բ, 18բ-24բ, 27բ, 34բ, 59աբ, 94բ-6բ, 98բ-9ա, 100աբ, 125ա-31բ, 134բ-9բ: ՊՐԱԿ` 14 (Ա-Ե, Ժ-ԺԱ, ԺԴ 8, Զ-Է, Թ 16, Ը 12, ԺԳ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ (սպի­տակ եւ նա­ւա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով` 1-40, 73-139, կա­պոյտ եւ «1809 լու­սա­դ­րոշ­մով` 41-72): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,5 11: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (շղա­գ­րա­ն­ման: Նմուշ` 76ա): ՏՈՂ` 23-25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ (չիք Ա): ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+1, թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին ցե­ցա­կեր, այլ կա­շով թի­կուն­քը կար­կա­տուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-1ա [ Այ­բու­բեն ա­րա­բաց­ւոց] -(ե -) (ե­ռա­կի):

2ա-18ա Դուռն վասն ցա­ւոց մար­դոյ` մի­ջա­զէն, թապ­իա­թէն (ախ­տարք)

ա. 2աբ Ա­ղեղ­նա­յորն (նշան) Լայ­իան է: -Իւր յաս­տղն Մուշ­թա­րին է, որ է Լուսն­թա­գն... բ. 3աբ Ա­ռու­ծն, որ է Ղա­պ­զի­լն (նշան) -Գու­շա­կէ, որ այդ ցա­վիդ բնու­թիւն տայք է... գ. 4աբ Ջր­հոսն, որ է Ղա­պզն, Խա­րի­ճն (նշան), որ է այս -Իւր յաս­տղն Զօ­հ­այ­լն է... դ. 5աբ Կոյսն, որ է Ջամ­իա­թին, որ է այս (նշան): ե. 6աբ Ցու­լն, որ է Ֆա­ռա­հն, որ է այս (նշան): զ. 7աբ Այ­ծեղծ[իւր]ն, որ է 0խլէն գու­շայ­կէ, որ է այս (նշան): է. 8աբ Ջր­հոյսն, որ է Անք­իայն, որ է այս (նշան): ը. 9աբ Հում­րան, որ է այս (նշան): թ. 9աբ Բա­յազն, որ է այս (նշան): ժ. 11աբ Նու­րայ­թի­լն խա­րի­ջն, որ է այս (նշան): ժա. 12աբ Ա­թայ­պա­յի խայ­րի­ճն, որ է այս (նշան): ժբ. 13աբ Նու­սա­րա­թիլ տա­խի­լն (նշան), որ է այս: ժգ. 14աբ Ա­թա­պի դա­խի­լն, որ է այս (նշան): ժդ. 15ա-6ա Նաս­ղր­ղա­տն, որ է այս (նշան): ժե. 16ա-7ա Իշ­տի տէ­մա­րայն, որ է այս (նշան): ժզ. 17ա-8ա Թա­րիղն, որ է այս (նշան) -Իւր աս­տղն Ղա­մար է, որ Լուս­նայ­թա­քն... եւ ա­զատ­իայ յա­մէ­նան նե­ղու­թեանց ծա­ռ­այս Աս­տու­ծոյ. ա­մէն:

Իւ­րա­քան­չիւր յօ­դուած ու­նի թլ­սիմ եւ ա­ղօթք` խմե­լու, ծխե­լու, գլ­խի

վրայ պա­հե­լու:

Բ. 25ա-00բ [Բժշ­կա­րան]

1. ա. 25ա-7ա Մալ­համ դե­ղին, որ օգ­տէ հին խո­ցե­րին... -Առ խո­զի եղ հին Ա ստիլ...

բ. 28աբ Զրուր, որ օգ­տէ հին խո­ցե­րին... -Առ սա­պռ ան­զա­րութ...

գ. 29ա-34ա Մա­ճուն մա­հա­պի. օգ­տէ ա­մե­նայն ցա­ւի, որ­չափ որ ու­ռից լի­նի... -Առ սեւ հա­մեմ...

դ. 35ա-8բ Հապ ստա­մկ­լի­կոն, որ օգ­տէ ստա­մօ­քին -Առ ա­յա­րիչ ֆո­ղա­րայ...

ե. 39ա Ճուր լվա­նա­լու, որ օգ­տէ պիղծ խո­ցին... -Առ պայ­տամ­չայ...

զ. 39ա Ջու­լապ գուլ­իայ -Առ գու­լի­ղանդ...

է. 39ա-40բ Հապ փո­րա­ցա­ւի, որ դուրս լի­նի տա­նում -Առ Ի մս­ղալ բրնծ(.) ընդ նշի մա­ղզն...

Խառն դե­ղա­գ­րեր` Գոզ­կա­պի, Ծծա­ցա­ւի, Կնոջ ցա­ւի, Ճճ­ւի, Նուզ­լա­յի,

Ոս­կ­րա­ցա­ւի, Չի­պա­նի, Ջլա­ցա­ւի, Քա­մոյ, Քա­չա­լի, Քէս­մէի, Քթի ա­րեան,

Քո­սի, 0ձա­հա­րի:

2. ա. 41ա-53բ Է. Հապ: Հապ Լօղ­մա­նի, որ այս հա­պս ին­քն շի­ներ այ, շատ փոր­ցած է, ըս­տա­մ­օք­սին շատ շահ է... -Առ սա­տապ քուն­տուր եւ սաղմ ա­րա­պի...

բ. 54ա-6բ Հի­շեմք զհոք­նան եւ զիր թտ­պիրն, որ հա­յե­րէն գրեխ ա­սեն -Յի­մա­ցիր, որ զհուկ­նա­յին դե­ղերն որ­պէս շաֆն է, բայց յու­ժով է...

գ. 57ա-8բ Այ­սու­հե­տեւ յի­շէ[մ]ք զդուռն ձի­թէ­րին...: Ձէթ ղուս­պի, որ օգ­տէ ֆա­լի­ճին եւ լակ­վա­յին... -Առ ղաս­պի ղա­րիպ...

դ. 60ա-2ա Ղուրս փա­փու­նաջ, որ օգ­տէ հա­լա­պշ­տին խո­ցին... -Առ փա­փու­նաջ Ծ հատ...

ե. 65ա-7բ Թի­լայ, որ օգ­տէ լեր­դին ու­ռե­ցին... -Առ սպի­տակ սան­տալ...

զ. 67բ-8ա Յի­շեմք զժէ­յին բա­ռ­ըն ըստ կար­քին -Ժէ­ներն, որ է լիտ­քն ա­կ­ռա­յից, որ հա­լի եւ միսն թա­փի...

է. 68ա-9բ Լուխ, որ տղոց հազն տա­նի... -Առ սաղմ ա­րայ­պին...

ը. 70ա. Խզապ, որ մազն սե­ւաց­նէ -Առ կա­նաչ գխ­տոր...

թ. 70բ-1ա Ծա­րիր զա­ֆա­րա­նի, որ օգ­տէ ա­չաց քոր գա­լուն... -Առ զա­ֆա­րան սն­պուլ...

ժ. 71-2ա Յի­շեմ կէ­յի պառն: Գաս­պար Ան­տօն շի­նե­լն կոտ­րա­ծի թտ­պիրն: Կաս­պար Ան­տօն շի­նե­լոյ կար­պն, որ օգ­տէ զա­նա­զան ցա­ւոց... -Առ ամ­պա­րի ա­ղապ լաւն...

3. ա. 73ա-82ա Զրուր քայ­ֆու­րի, որ օգ­տէ ա­չաց տայ­քու­թեա­նն -Առ սայ­տաւ ա­րած մար­քայ­րիտ ան­ծակ...

 Այբ­բե­նա­կան կար­գը խառ­նուած դե­ղա­գ­րեր Ա­կան­ջա­ցա­ւի, Ա­չա­ցա­ւի,

 Ա­տա­մ­նա­ցա­ւի, Ա­րեան, Բե­րա­նա­ցա­ւի, Լեր­դա­ցա­ւի, Կեր­ցա­ւի, Նուզ­լա­յի,

Քա­մոյ, Ֆռան­կի խո­ցի: 81ա «Գիր կի­նն դժ­ւար ծնայ­նե­լոյ, «Գիր

մկ­նայ­տա­մի:

բ. 82բ-4բ Դուռն յի­շեմք եւ զմա­տ­պու[խ]նե­րի զօ­րու­թիւ­նն եւ շի­նե­լն որ­պէս է: Մա­պ­տուղ, որ զսայֆ­րին լու­ծէ -Առ հայ­լի­լայ...

գ. 84բ-5ա Դուռն, որ յի­շեմք եւ զլի­զե­լն եւ զշի­նե­լն եւ զօ­րու­թիւ­նն եւ որ­պի­սու­թիւ­նն նո­րայ որ­պէս է: Լի­զե­լիք, որ օգ­տէ հին հայ­զին... -Առ նուշ կո­տր­ված...

դ. 85ա-6բ Դուռն, որ յի­շեմք զա­մե­նայն ազք շա­րապ­նե­րի զօ­րու­թիւ­նն: Շա­րապ օ­շին­դի­րի, եւ Գեղ­իա­նոս ա­սէ` 0գտէ ստա­մօ­քին... -Առ մէյ­փուխ­տայ...

ե. 86բ-7բ Դուռն, որ [յ]ի­շեմք եւ ա­մե­նայն ազգ սֆուֆ­նե­րին շի­նե­լն եւ զո­րու­թիւն որ­պէս այ: Սֆուֆ փա­լու­տի... -Առ փա­լուտ...

զ. 87բ-8բ Դուռն, որ յի­շեմք եւ զղուր­սե­րի շի­նե­լն եւ զօ­րու­թիւ­նն որ­պէս այ, Ղուրս լօ­քի, որ օգ­տէ ստա­մօ­քա­ցա­ւու­թեան... -Առ լոք լվա­ցաց...

է. 88բ-9բ Դուռն, որ յի­շեմք եւ զքր­քում­նե­րի շի­նե­լն եւ զօ­րու­թիւն նո­րայ: Դեղ քր­քում տլայ... -Առ զա­ֆ­ռան...

ը. 89բ-91բ Վասն հող­նի, թէ ինչ­պէս այ: Հող­նայ, որ զփորն կակ­ղաց­նէ... -Առ մա­նու­շակ...

թ. 91բ-3ա Վասն ե­րակ ճա­նա­չե­լոյ, որ մա­ճայ ա­սէն -Գաղ­իա­նոս ա­սէ, թէ զմար­դն բնու­թիւն ճա­նայ­չե­լոյն վկայն ե­րայ­կն է եւ կոզն է...

ժ. 93բ Վասն նշան գո­զին հի­ւան­դի - Ա­սէ Սի­նա­յի որ­դին. Եւ գո­գերն ազ­գէ ազկ լի­նի...

ժա. 93բ-4ա Վասն ըս­տեղծ­ման մար­դոյն ե­րայ­կն ի­մա­նաս, թէ քա­նի է -Եւ գի­տա­ցի, որ ե­րայ­կն ա­մե­նայն մար­դն ԳՃԿԲ ե­րայկ է...

ժբ. 97ա-8ա Վասն ձէ­թե­րին, որ յի­շեմք: Ձէթ մր­դե­նոյ, որ օգ­տէ գլ­խին... -Առ մր­դի տե­րեւն...

ժգ. 99բ Կնոչ հա­տն բա­նա­լոյ -Առ փշա­տիյ ձա­ռիյ քո­քիյ...

¢¢ 1-3-ը ծաղ­կա­քաղ են Ա­միր­դով­լաթ Ա­մաս­իա­ցու

 Ա­խ­րա­պա­տին­նե­րից:

Գ. Բանք զա­նա­զանք

1. 101ա-15բ [ Ախ­տարք ա­րանց եւ կա­նանց] -Խույն եւ իւր աս­տղն Մա­րեխն է...

2. 115բ Գիր է­րոց­կի եւ տեն­տի -Յա­ման, նա­մուտ, ղա­րատ...

3. 116ա [Վի­ճա­կա­ցոյց` Ա-Ք] -Ա. Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն փր­կէ զքեզ ա­մե­նայն փոր­ձու­թե­նէ... Ք. Տե­սա­նեմ զքեզ մէկ մի կու յաղ­թէ...

4. 122բ-3ա Գիր գլ­խա­ցա­ւի -Տէր աս­տուած մեր Յի­սուս Քրիս­տոս յել ի լեառն Ձի­թե­նեաց...

5. 123ա Մու­րա­քապ -Առ կխ­տոր եւ դրամ... (2 դե­ղա­տո­մս):

6. 123բ [Բառք քիմ­իա­կանք] -Յա­տիտ եր­կա­թի, զաֆ­րան, նաթ­րուն...

7. 123բ-4բ [Դե­ղա­գիրք] -Սի­նայ­մայ­քի ԼԲ դրամ... (ա­պա` «թէ որ... սկ­սուա­ծով 21 ախ­տա­րա­կան դե­ղա­մի­ջոց­ներ. «Թէ որ հօ­պօ­պի սիր­տն հե­տն պայ­հէ, ա­մե­նայն լե­զու կայ­պիվ Աս­տու­ծով եւ այ­լն):

8. 132ա Այս է ճա­նա­պար­հոր­դի Պատ­կեր ա­ուր ա­րին հի­սա­պն է, թէ կի­րայ­կի ա­ուրն մին­չեւ շա­փայ­թն քա­նի հէ­սա­պն լի­նի, այս­պէս -Կի­րա­կիյ ա­ւուրն Զ հէ­սապ այ­րայ... 132աբ Վասն ճա­նայ­պար­հոր­դի, որ գնայց­իալ լի­նիյ այլ եր­կիր... -Կալ զա­նու­նն մար­դոյ... 132բ-4ա [Վի­ճակ ճա­նա­պար­հոր­դի] -1. 0՜վ սի­րե­լիյ, զի հե­ռա­ցեա­լն քո բա­զում ժա­մա­նակ է... 12. 0՜վ սի­րե­լի, ու­րա­խու­թիւն մա­տու­ցա­նեմք քեզ... բա­րի է վեր­ջն ո­ղոր­մու­թեամ­բն Աս­տու­ծոյ. ա­մէն:

9. 40գդ (Փոք­րիկ թեր­թի­կի վրայ) Մա­ճուն մա­ֆաս­լի, որ է ո­տաց ճան (վրա­ցա­տառ վրա­ցե­րէն, նա­եւ մի քա­նի այլ դե­ղա­գ­րեր` 123ա, Աա, Բ աբ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 122բ (Ան­տօն գր­չի) Ա­վար­տե­ցաւ Վի­ճայ­կա­րա­նս 1262 (1813) օ­գօս­տօ­սի մու­տն եւ ի ձե­ռամ­բն բժիշկ ա­ն­ար­ժան Ան­տօ­նի:

125ա (Ա­ռան­ձին թեր­թի­կի վրայ) Մի­նաս վար­դա­պետ, Մի­նաս վար­դա­պետ, Մի­նաս վար­դա­պետ: Գիր փոր­ձիչ Ան­տօն:

2. 41ա (Գիր­գոր գր­չի) Գիր­գոր (նույ­նը` 51բ):

549

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Ի­լով  ՌԹ -1560

ԳՐԻՉ` Ներ­սէս ե­րէց:

ԹԵՐԹ` 186: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԲ 16 (Ա 9, Բ 20, Է 18, ԺԱ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15 10,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 95ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ, շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` զար­դա­դ­րոշմ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 11ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ շա­գա­նա­կա­գոյն բծեր: Նա­խա­պէս ու­նե­ցել է Ա-ԺԵ պրակ, ո­րից պահ­պա­նուել է Դ-ԺԵ, վե­րա­հա­մա­րա­կա­լուած Ա-ԺԲ: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-1ա-10ա Յա­նուն Աս­տու­ծոյ հա­յինք, թէ ինչ ի գիր­քս լօ եւ պի­տա­նի: ա. 1աբ [Ցանկ` 11ա-73ա] -Ա. Վասն մար­դոյ, թէ ինչ­խի կու լի­նի... ԻԳ. Վասն ե­րա­նե­լոյն Ա­դա­նա­գի­նէ Դա­ւա­նու­թիւն սուրբ Եր­րոր­դու­թեան... բ. 1բ-10ա [Ցանկ` 78ա-170բ] -Ա. Վասն խո­տին, որ ար­բե­նա ա­սեն... ԳՃԱ. Վասն սխ­տոր ջուրն:

Ա. 11ա-41ա [ Ա­բու­սա­յի­դայ Յա­ղա­գս կազ­մու­թեան մար­դոյն]

Տե՛ս Հմր 466, 222ա-37ա. Նխ. /11ա-5ա: ¢ ա/15բ-8ա: բ/18ա-9բ:

գ/19բ-21ա: դ/21ա-2բ: ե/22բ-3բ: զ/23բ-4բ: է/24բ-5ա: ը/25ա-7ա: թ/27ա-8բ: ժ/28բ-9բ: ժա/29բ-30ա: ժբ/30ա-1ա: ժգ/31ա-2ա:

ժդ/32ա-3ա: ժե/33ա-4ա: ժզ/34բ-6բ: ժէ/36բ-41ա: Նա­խա­դ­րու­թեան հետ

հա­մա­րա­կա­լուած Ա-ԺԸ:

Բ. 41ա-58ա ԺԹ. Վասն բնու­թեան մար­դոյն, թէ որ­պէս է -Ի չո­րից գո­յա­ցեալ ա­սի մար­դն...

Են­թա­մա­սը` 49ա-58ա «Եւ զի Գ մա­սունք են հո­գոյն...,

հա­մա­րա­կա­լուած Ի:

Գ. 58բ-68ա ԻԱ. Յա­ղա­գս մար­մ­նա­խա­ղա­ցու­թեան, զոր ա­սա­ցեալ է մար­գա­րէն Դա­նի­էլ Սուրբ Հո­գովն -Թէ մար­դոյն գա­գա­թն խա­ղա, հար­կիք գտա­նէ յօա­գաց...

Դ. 68ա-70բ ԻԲ. [Վասն խոս­տո­վա­նու­թիւն ա­ղէկ եւ պի­տա­նի` ի յն­դիր յօ­րի­նա­կէ. ցան­կից] -Բայց վասն մե­ղաց ի­մոց զո՞րն ա­սեմ, կամ զո՞րն խոս­տո­վա­նեմ...

Ե. 70բ-3ա ԻԳ. Ե­րա­նե­լոյն Ա­թա­նա­գի­նէ Դա­ւա­նու­թիւն ի սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն -Որ ոք կա­մի­ցի փր­կե[ա]լ լի­նել, յա­ռաջ քան զա­մե­նայն գոր­ծէ...

Զ. 73ա-7բ Ու­մե­մն ի­մաս­տա­սի­րի ա­սա­ցեալ Յա­ղա­կս լուս­նա­ցու­ցին, որ զե­րազն յայ­տ­նէ` զչար եւ զբա­րին - Ա­ռա­ջին օրն լուս­նին բա­րի է... (չիք ցան­կում):

Է. 78բ-170բ [Բժշ­կա­րան] -Ա. Խոտ մի կա, ար­բե­նա ա­սեն... ԳՃ. Թէ նս­տոյ­տեղն ի սն­կա­նէ ցօի, քա­մէ զսա­մի­թի խա­շու­կն, այ­րէ եւ լո­սէ:

Ըստ ցան­կի (1բ-10ա) Ա-ԳՃԱ, ըստ բնա­գ­րի` Ա-ԳՃ դե­ղա­գ­րեր.

 Ա­կան­ջա­ցա­ւի, Ա­ղե­ցա­ւի, Այ­րա­ծի, Այ­րու­թեան պա­կա­սի, Ա­չա­ցա­ւի,

 Ա­տա­մ­նա­ցա­ւի, Ա­րիւն թք­նո­ղի, Բալ­ղա­մի, Բե­րա­նա­ցա­ւի, Բե­րա­նի հո­տի,

Գա­նի, Գլ­խա­ցա­ւի, Գոզ­կա­պի, Ե­րի­կա­մի քա­րի, Թա­նա­քի բիծ հա­նե­լոյ

(153բ), Թաց հե­րի, Թթուած գի­նի քաղ­ց­րա­ցա­նե­լոյ (129բ), Թո­քա­ցա­ւի,

Ի­ջուած­քի, Լե­զուա­կա­պի, Լուի, Լուծ­ման, Խլու­թեան (« Ա­հա­րովն ա­սաց`

160ա), Խոս­տու­կի («Յո­հա­նէս ա­սէ` 130ա), Խո­ցի, Ծա­նր հի­ւան­դի, Կա­թն

ցա­մա­քա­ծի, Կե­րա­կուր հա­լե­լոյ, Կե­րա­կուր վեր բե­րե­լոյ, Հա­զի, Հա­լու­մաշ

ցա­ւի, Հաւ­կու­րի, Հա­ւոր­սի, Ձայ­նի, Ձէ­թեր (117բ-20ա), Ձու­քն ու­ռա­ծի,

Ձվան­կի, Ղօ­լին­ջի, Ճան­ճի, Ճիճ­ւոյ, Մազ բու­սա­նե­լոյ, Մահ­լամ, Մա­հու

դեղ թա­փե­լոյ, Մա­նի եւ ցա­նի, Մա­ջուն (Բա­գա­րա­տայ` 87բ), Մի­ջա­ցա­ւի,

Մկան, Մո­ռաց­կո­տի, Մր­ջիւն­բու­նի, Մր­սա­ծի, Նա­սու­րի, Նս­տա­տեղն վայր

ե­կա­ծի, Ոջ­լի (123բ «Տախ­տակ ոջ­լի), Ոտ­նա­ցա­ւի, Չի­նի կոտ­րած կա­պե­լոյ

(124ա), Զյ­ղա­նա­լոյ, Չոր հե­րի, Պի­սա­կի, Պոր­տա­ցա­ւի (160ա «Գալ­իա­նոս

 ա­սէ), Ջեր­մի, Ջրեր, Ջր­վա­թի, Սաւ­դա­յի, Սաֆ­րա­յի, Սն­կո­տի, Սր­տա­ցա­ւի,

Վե­րա­բե­րու­թեան, Փա­կո­ցի, Փայ­ծա­ղի, Փո­րա­ցա­ւի, Քա­մոյ, Քթի ա­րեան,

Քուն չտա­նե­լոյ (125բ): Բոյ­սեր. Ար­բե­նա (78բ), Լօշ­տակ (81բ), Հա­մա­ս­փիւռ

(78բ), Ղուլ­բա-լ ղա­մար (80ա), Մար­դա­ծա­ղիկ (80բ), 0շին­տր (136ա):

Կեն­դա­նի­ներ. Աւք­սուն­դի­պակ (124բ), Է­պէ­նէս ծո­վա­յին (124բ), Ջայ­լամ

(124բ), Ջրա­կա­րիճ (124բ): Հմա­յա­կանք եւ գու­շա­կու­թիւնք. Գի­տու­թիւն

ճա­նա­պար­հոր­դաց (137բ), Գիր ա­կ­ռա­ցա­ւի (128ա), Գիր ա­րիւն կա­պե­լոյ

(161բ), Գիր խո­ցի (102բ, 129բ) Խան­դա­մունտ քար (125ա): Կա­րե­ւոր

հա­տուած­նե­րից են.

ա. 103ա-4ա ԺԳ. Յա­ղա­գս տա­րերց բնու­թեա­նս, թէ ուս­տի է... - Ար­հա­մար­հան­քն ի լեր­դէն գա...

բ. 113աբ Լ. [Նա­խա­գի­տու­թիւն] -Ե­թէ կա­միս զհի­ւանդ, թէ յինչ­մէ է, դու զթու­քն տես...

գ. 124բ-5ա ՀԷ. Վասն որ զդեղն ան­փոյթ առ­նեն - Ա­սա­ցին ի­մաս­տա­սէր­քն...

դ. 131բ-5բ ՃԺԹ. Վասն ե­րա­կաց եւ ա­րիւն առ­նե­լոյ -Գրած է հին եւ նոր հա­քիմ­նին... Եւ յայ­տ­նի Յո­հան­նէս հա­քիմ ա­սաց, թէ Վիզն Բ ե­րակ կա...

ե. 135բ-6ա ՃԻ. Ա­սաց Յա­կոբ բժ­ըշ­կա­բե­տն, թէ Են ի յան­ձին Դ մա­սունք...

զ. 138բ-40բ ՃԻԸ. Վասն գի­տու­թեան բնու­թեան տա­րոյն, թէ ին­չխ է -Գ ա­միս` Սահ­մի, Տրէ, Քա­ղոց -Մարտ, ապ­րիլ, մա­յիս գա­րուն է...

է. 140բ-4ա Ա­սեմ քեզ զմար­մ­նոյ զբ­նու­թիւն -Սիր­տն տաք է..

ը. 144բ-5բ ՃԻԹ. [Վասն մար­դոյն, որ Աս­տուած ստեղ­ծեաց, մին­չեւ ի խո­րին ծե­րու­թիւն ինչ լի­նի. ցան­կից] -Ի տղա­ու­թե­նէ մինչ ի ԺԵ տա­րին զինչ ցօ որ դի­պի, ի յա­րե­նէ է...

թ. 146ա-8բ ՃԼԱ. Եւ այս են փո­խա­դ­րու­թիւնք դե­ղոց, զոր քն­նեալ են Հռո­մա­ե­ցոց եւ Հնդ­կաց եւ Պար­սից բը­ժշ­կա­պե­տին` հրա­մա­նաւ թա­գա­ւո­րաց, զո­րո ոչ է պարտ թե­րէ­հա­ւա­տիլ... -Թէ զառ­նափ չգ­տա­նես, հն­դիկ ստ­րիճ փո­խան է...

Ը. 171ա-180ա Կա­նոնք եւ սահ­մանք սուրբ ա­ռա­քե­լո­ցն: Մե­ծն Թա­թէ­ո­սի ա­րա­րեալ (Ա-ԼԲ) -Ի գալ նո­րա ի յՈւր­հա քա­ղա­քն, եւ լու­սա­ւո­րեաց զնո­սա մկ­ըր­տու­թեամբ սուրբ ա­ւա­զա­նին...

Թ. 180բ-6բ [Գու­շա­կու­թիւնք]

1. 180բ-1ա Այս են ա­ւուրք պահ­պա­նու­թեան, զոր յայ­տ­նեաց Աս­տուած Յե­սուեա քա­հա­նայն եւ որ­դո­ցն Իս­րա­յէ­լի... -Յու­նու­վար ի Դ եւ ի ԻԹ...

2. 181ա-6ա Յա­ղա­կս Սաղ­մո­սին, թէ վասն ինչ ի­րաց պի­տի ա­սեն, որ լի­նա Աս­տու­ծով - Ա­ռա­ջն. Ե­րա­նեալ` վասն ծա­ռի եւ այ­գոյ տն­կե­լոյ...

3. 186աբ [Յա­ղա­գս շու­քը իլ­դուզ աս­տե­ղան] - Աս­տղ մի կա` շու­քը իլ­դուզ ա­սեն: Մար­դն, որ ճա­նա­պարհ եր­թա... Եւ դու ան­հոգ գնա:

Չիք ցան­կում Ը-Թ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

58ա Գրե­ցօ Մար­դա­կազ­մու­թեան գիր­քս ի լաւ եւ յ[ը]տիր յաւ­րի­նա­կէ ի թվա­կա­նին Հա­ոց ՌԹ (1560) օ­գոս­տո­սի Ա, օրն Ե-շաբ­թի, ի կա­թո­ղի­կո­սու­թեան Հա­ոց տեառն Ստե­փան­նո­սին եւ ար­քե­պիս­կո­պո­սու­թեան տէր Գրի­գոր Վա­րա­գե­ցոյն, ձե­ռամբ ոք­նա­մեղ եւ ա­նար­հեստ գր­չա­կիս` մե­ղօք տա­ռա­պեալ Ներ­սէս ե­րի­ցուս, որ ա­նուամ­բս եմ միայն քա­հա­նա, բայց գոր­ծո­վս հե­ռի եմ ի ճշ­մար­տու­թե­նէ: Ա­ղա­չեմ զձեզ, հարք եւ եղ­բայրք իմ, յի­շել ի Տէր մի­ով Տէր ո­ղոր­մեա­իւ, եւ Աս­տուած, որ է տուող ա­մե­նայն բա­րու­թեանց, ձեզ եւ ձերն նն­ջե­ցե­լո­ցն ո­ղոր­մի. ա­մէն: Ի քրիս­տո­սապ­սակ քա­ղա­քս Ի­լով:

70բ... Եւ ե­ւս ա­ռօ­ել ինձ` մե­ղա­ւոր եւ զա­ն­ար­ժա­նիս. ա­մէն, ա­մէն (նման` 186բ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 186բ (ԺԸդ.) Տէր Ա­ռա­քե­լի Հե­քի­մա­րա­նն է ||/իւրն:

2. 78ա (ԺԸդ) Յի­շա­տակ է Հի­քի­մա­րա­նս այս տի­րա­ցու Յա­րու­թե­նին:

Կն­քա­դ­րոշմ` 10ա, 77ա, 186բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ տէր Մի­քա­յէ.լ, ՌՃՀ (1721): 70բ Մղտ­սի Ս[ա]լվի­եար: 75ա, 76ա (ա­ն­ըն­թեռն­լի):

Գր­չա­փորձ` 10բ Մա­րախ­լա­ւոր են շուր­ջա­նա­կի... 77բ Յի­շեայ զսուրբ Մու­քա­յէլ հրեշ­տակք` ջերմ ոչ մեր­ձե­նայ (նա­եւ հրեշ­տա­կի գծա­գի­րը): 186բ (ա­րա­բա­կան թուեր):

550

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 133. չգ­րուած` 1աբ, 132բ-3բ: ՊՐԱԿ` 1 1+Ա-ԺԱ (խառն` Ա, Ե 4, Բ-Դ 8, Զ 7, Է-Ժ 16, ԺԱ 12)+3(6+8+3): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 14,8 9,9: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 74ա): ՏՈՂ` 22-35 (խառն): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1(1)+1(133), թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 33-34-ի մի­ջեւ 6 թերթ կտ­րուած հա­նուած: Նո­րո­գուած եւ է­ջա­կա­լուած` 1-262: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-33բ [Բժշ­կա­րան]

1. 2ա-11բ Յա­ղա­գս մար­դա­կազ­մու­թեան, թէ որ­պէս է. [յ]օ­րի­նեալ զգ­լուխն, զա­կն, զա­կան­ջն եւ զա­մե­նայն ինչ (Ա­բու­սա­յի­դայ Յա­ղա­գս կազ­մու­թեան մար­դոյն)

Տե՛ս Հմր 466, 222ա-37ա. Նխ. /2ա-3ա: ¢ ա/3ա-4ա: բ/4աբ: գ/4բ-5ա:

դ/5աբ: ե/5բ: զ/5բ-6ա: է/6ա: ը/6ա-7ա: թ/7աբ (խո­րա­գի­րը` «Թո­քին փխ.

«Փայ­ծե­ղան): ժ/7բ: ժա/7բ-8ա: ժբ/8ա: ժգ/8աբ: ժդ/8բ-9ա: ժե/9ա:

ժզ/9ա-10ա (խո­րա­գիր` «Վասն ստեղծ­ման ոս­կե­րա­ցն եւ ջլա­ցն):

ժէ/10ա-1բ: Չու­նի հա­մա­րա­կա­լում:

2. 11բ-3բ Վասն բնու­թեան մար­դոյն, թէ որ­պէս է -Ի չո­րից գո­յա­ցեալ ա­սի մար­դն... սեաւ մաղ­ձն ի բալ­ղա­մէ:

3. 13բ-5բ [Դե­ղա­գիրք զա­նա­զանք]

ա. 13բ-4ա Ա­չաց ցա­ւի եւ գլ­խոյ -Սպի­տակ խաշ­խա­շի սեր­մն ա­ղան­ձէ... բ. 14ա-5ա Վասն ա­մե­նայն ազգ ձի­թոյ. 0շին­դ­րի ձէթ... -Առ հո­ռով[մ] ձէթ 380 դրամ... գ. 15ա Ե­ղեւ ըն­դ­րու­թիւն վասն ըմ­բե­լեաց ջրոց... - Ա­սեն բժշ­կա­պետ­քն յու­նաց... դ. 15ա Վասն գի­տու­թեան ճա­նա­պար­հոր­դու­թեան գնա­ցե­լոց (գու­շա­կու­թիւն) -Յոր­ժամ գան հար­ցան[են], թէ Մեր գնա­ցեա­լն որ­պէ.ս է... ե. 15բ Վասն գոզ­կա­պի -Առ զմ­կան ծեր­տն...

4. 15բ-6բ Փո­խա­դ­րու­թիւնք դե­ղոց... -Թէ զառ­նապ չգ­տա­նի, հն­դիկ ստ­րի­ճն փո­խան է...

5. 16բ [Վասն կշ­ռոց] - Աս­թառն 6 դրա­մա­կ­շիռ է...

6. 16բ-8բ [Դե­ղա­գիրք զա­նա­զանք]

ա. 16բ Վասն որ­սոյ հա­ւուց -Առ զա­ղշ բան­կին... բ. 16բ Վասն ծո­վա­յի­նի է -Է­պէ­նէսն, որ ի հուրն շր­ջի... (ա­պայ` ջրա­կա­րիճ, սալ­ման­դր, ջայ­լամ, օք­սուն դի­պակ): գ. 16բ-7ա Վասն քթի ա­րեան -առ խունկ... դ. 17ա Աչ­քն որ ա­րիւն ու­նի -Զբ­զր­ղ­ա­նու­նն... ե. 17ա Բե­րա­նն որ ցա­ւի... -Առ զշի­բն... զ. 17ա Եւ թէ ա­տա­մն ցա­ւի... -Առ ժան­կառ... է. 17աբ Եւ թէ ա­րան­քն վայր գայ... -Առ զհա­րա­ճն... ը. 17բ-8ա Կա­տ­ղած շան -Եւ թէ կա­տ­ղած շու­նն... թ.18ա Վասն որ­սոյ ձկանց -Առ կո­րեկ... (ա­պայ` սող­նոց, օ­ձի, մկան, լուաց, ճան­ճի): ժ. 18ա Գիր մկ­նա­տա­մի... - Ա­մա­մի, ը­ռա­լա­մի... ժա. 18բ Խրատ մա­ճու­նի -առ ա­նա­նուխ... ժբ. 18բ Մալ­համ կար­միր... - Այս է կար­միր մալ­հա­մն... ժգ. 18բ Դե­ղուկ խո­ցի դեղ -Առ Ա մս­խալ հի­նա...

7. 18բ-9ա Յա­ղա­գս ձի­ոյ մա­րա­զի եւ ու­ռու­ցի - Ա­դա սօ­ղա­նին, որ ձմեռն կա­խեալ ին­ք­նին չոր­նա­չի...

8. 19աբ Յա­ղա­գս հի­ւան­դի նշա­նաց -Գրեն փի­լի­սո­փայ­քն, թէ երբ հի­ւան­դն ի­մա­նա խիստ ցա­ւս...

9. 19բ-22ա Կա­նոնք աս­տ­ղա­բաշ­խա­կանք վասն պահ­պա­նե­լոյ զա­ռող­ջու­թիւն մար­մ­նոյ, շա­րա­գ­րե­ցեալք ի Գալ­իա­նո­սէ բժշ­կէն մե­ծէ (յուն­վար -դեկ­տեմ­բեր). Յուն­վա­րի ամ­սոյ - Ա­մի­սս այս ու­նի զՋր­հոսն ին­քեան տա­նու­տէր...

10. 22աբ Կա­նոնք վասն իւ­րա­քան­չիւ­րոց կազ­մուա­ծոց մարդ­կանց - Այր խար­դեաշ եւ շէ­կա­հեր` մաղ­ձոտ է եւ ցաս­մ­նոտ...

11. 22բ-3ա Ա­ւուրք մաք­րա­գոր­ծու­թեան -Ժա­մա­նակք ըմ­պե­լոց զդե­ղո­ր­այս...

12. 23ա-9ա [Նա­խա­գի­տու­թիւն հի­ւան­դաց]

ա. 23ա-5ա Վասն ճա­նա­չե­լոյ զնա­մզն ստու­գա­պէս -Գալ­իա­նոս ա­սէ, թէ Զմար­դոյն բնու­թիւ­նն ճա­նա­չել յա­ռաջ ե­րա­կն է վկա... բ. 25ա-7բ Վասն հաս­կա­նա­լոյ եւ ճա­նա­չե­լոյ զմէզն եւ ձեռ­նա­լուէն -Գի­տա­ցիր, որ մէզ ճա­նա­չե­լն հէ­քի­մին վկայն է... զ. 28աբ Նշանք քր­տ­նաց հի­ւան­դին -Գի­տա­ցիր, որ քր­տունք ե­լա­նե­լն... դ. 28բ-9ա Վասն նշա­նի մա­հու եւ կե­նաց հի­ւան­դին -Գի­տա­ցիր, որ ա­ղէկ նշա­նն հի­ւան­դին ե­րե­սին գոյ­նն դե­ղին լի­նի...

13. 29ա-30բ Խրատ ե­րակ առ­նե­լու ի գա­գա­թէն մին­չեւ ի ներ­բանք ո­տի­ցն -Նախ եւ ա­ռաջ գլ­խոյն ե­րակ­ներն` յետ սա­կաւ ու­տե­լոյն լաւ է...

14. 30բ-3բ [Դե­ղա­գիրք]: Գիր ա­կ­ռա­ցա­ւի -Գէի տու­նն բե­ւե­ռէ, որ այլ ոչ ցա­ւի. Ահ­իայ, մահ­իայ...

Խառն դե­ղա­գ­րեր Ա­կան­ջա­ցա­ւի, Աչ­քա­ցա­ւի, Ա­տա­մ­նա­ցա­ւի, Բէլ

սօ­վուխ­լ­ու­ղի, Գլ­խա­ցա­ւի, Զար­մանք տե­սա­նե­լոյ, Իւղ բե­ւե­կի, Լուծ­ման,

Ձե­ռաց դո­ղա­լոյ, Ջեր­մո­տի, Սրով կտ­րա­ծի, Փո­րա­ցա­ւի, Քա­մոյ, Ֆռանկ

զահ­մա­թի: Նա­եւ քիմ­իա­կանք` 30բ Վասն գի­նոյ, 33բ Վասն մո­մի իւ­ղին,

33բ Վասն մազ կամ մոր­թի սե­ւաց­նե­լոյ:

Բ. 34ա-122բ Յա­ղա­գս բժշ­կու­թեան կար­գաւ

1. 34ա-90բ [Դե­ղա­գիրք]: Դեղ ֆռանկ զահ­մա­թի, տուզ­լու պալ­ղա­մի եւ գի­ջու­կի -Առ 2 հաւկ­թի սպի­տա­կու­ցն...

Խառն դե­ղա­գ­րեր` Ա­թա­շա­կի, Ա­կան­ջա­ցա­ւի, Ա­ղի­քն վայր ե­կա­ծի,

 Այ­րա­ծի, Աչ­քա­ցա­ւի, Ա­տա­մ­նա­ցա­ւի, Ա­րան­քի ցա­ւի, Ար­բե­ցու­թեան,

 Ա­րիւն թք­նո­ղի, Բալ­ղա­մի, Բե­րա­նի ա­րեան, Բե­րա­նի հո­տի, Բէլ

սօ­վախ­լ­ու­ղի, Բո­րի, Գլ­խա­ցա­ւի, Գոզ­կա­պի, Գո­թու­թեան, Դա­բա­յի, Դեղ­նա­ցա­ւի, Դի­ւա­նա­յի, Դո­ղի, Դուրս ըն­կա­ծի, Ե­րի­կա­մի քա­րի, Թա­րա­խի,

Թե­փու­կի, Ին­թի­լա­յի, Լեր­դա­ցա­ւի, Խիա­րու­կի, Խլու­թեան, Խոս­տու­կի,

Խո­ցի, Ծաղ­կա­հա­րի, Ծծա­ցա­ւի, Կա­թն պա­կաս կնոջ, Կար­ճա­հա­րի

Կեր­ցա­ւի,Կո­լին­ջի, Հա­զի, Հեշտ ծնա­նե­լոյ, Հեր­քու­նի, Ձեռ­քի ե­ռի, Ձուն

ու­ռա­ծի, Ղա­պ­զի, Ճի­ճուի, Մազ բու­սա­նե­լոյ, Մազ թա­փե­լոյ, Մա­յա­սու­լի,

Մեր­ձա­ւո­րու­թեան, Մի­ջա­ցա­ւի, Միտ­քն բա­նա­լոյ, Մո­ռաց­կո­տի, Մրջ­ման

բու­նի, Նա­սու­րի, Նուզ­լա­յի, Ու­ռեց­քի, Չբեր կնոջ, Պոր­տն ո­լո­րա­ծի,

Ջեր­մի, Ջիղն կար­ճա­ցա­ծի, Ջր­վա­թի, Սու­զա­նա­կի, Վա­խի, Տա­քու­թեան,

Տեն­դի, Տե­ռա­տե­սի, Տղայ բե­րե­լոյ, Փորն պն­դա­նա­լոյ, Փո­րա­ցա­ւի,

Փօշ­տան­կի, Քա­չա­լի, Քե­րի, Քէ­լի, Քէս­մէի, Քթի ա­րեան, Քո­սի, Քո­րի,

0ձա­հա­րի (գիր` 72բ), 0ձ փոր մտա­ծի, Ֆռանկ զահ­մա­թի: Նա­եւ` 50ա-1բ

Վասն լօշ­տա­կի -Առ զլօշ­տա­կն...: 83բ-5ա Վասն պատ­մու­թեան

Փե­նու­նա­յին (եւ ա­ղօթք)... -0րհ­նեա, տէր Աս­տուած... 85բ-6բ Վասն

մար­դա­տա­կին զօ­րու­թեան Ա­րա­ճլ չու­տ­րու­պոյ սրան մար­մ­նակ է... 73բ

Մար­գա­րի­տն, որ դե­ղին եւ կար­միր սպի­տա­կա­ցու­ցա­նել -Առ սոխ մի... 83ա

Խրատ վասն բժշ­կա­կան կշ­ռո­ցն... -Նո­ցին Ա լիտ­ր­ըն ՃԻ դրամ է...:

Բժիշկ­նե­րից յի­շա­տա­կուած են` 37ա «հէ­քիմ Բու­ղում, 41բ «Բա­գա­րատ,

65ա «Ճալ­իա­նոս:

2. 90բ-124բ [ Այ­լե­ւայլք]

ա. 90բ-3ա Խրատ վասն բժշ­կու­թեան -Ի ման­կու­թե­նէ եւ յա­ռա­ջին հա­սա­կին բնու­թիւ­նն մար­դոյ տաք է եւ գէջ...

բ. 93ա-100ա Յա­ղա­գս բու­սոց եւ տն­կոց, պտ­ղոց, ո­րոց զօ­րու­թիւ­նն եւ խասլ­իա­թն ցու­ցա­նէ եւ գտա­նես ի վե­րայ այ­բու­բե­նա­կան գրոյ կար­գաւ - Ա­նա­նուխն տաք է եւ չոր... ֆըն­դուղն տաք է եւ չոր...

գ. 100բ-16ա Բառք եւ ա­նուանք ի վե­րայ ա­մե­նայն բը­ժշ­կա­կան դե­ղոց, որք այ­բու­բե­նիւ գրեմք վասն դիւ­րաւ գտա­նե­լոյ ըստ խն­դ­րո­ղաց (Ա­միր­դով­լաթ Ա­մաս­իաց­ւոյ) - Աշ­րաս, որ խն­դ­րեն, որ է պրուխ... Ֆրա­սի­ոն, որ է մեղ­րա­ծ­ծուկ:

դ. 116ա-9բ [Հապ, շա­րապ, մա­ճուն]: Հապ շա­բա­թի այս­պէս ա­րայ -Առ հա­պուլ պլուք...

ե. 120ա-2բ այս բառ­քս հա­յու եւ տաճ­կի բառ է, որ ըզ­ցա­ւե­րուն ա­նուն­ներն յայտ­ներ է տաճ­կե­րէն -Հա­զազ, որ ի գլուխն թե­փուկ լի­նի...

զ. 122բ Փոր քշե­լոյ լաւ է -Առ խիար շամ­բա[ր]...

-123ա-4բ Ցանկ եւ ցու­ցակ ա­ռա­ջի­կայ գր­քոյս -1. Յա­ղա­գս մարդ­կազ­մու­թեան... 235. Վասն բա­ռից ա­նուանց ցա­ւոց 2 լե­զուով:

Գ. 125ա-7բ Նա­մէի շէ­րիֆ -Փա­տի­շա­հի ա­տիլ ճիւմ­լէ ի­սա­ե­է­լէ­րին հիւմ­մէ­թի վէ սալ­թա­նա­թի վէ գա­հ­րի գա­հա­մա­նի... Եա­զ­ըլ­մ­ըշ­տ­ըր նա­մէ­նիզ թա­րի­խի հազ­րէ­թի Ի­սա­ե­է­լէ­րին 1710:

 Ա­վս­տ­րո-հուն­գա­րա­կան կայ­սեր նա­մա­կը թուր­քաց Սուլ­թան Ահ­մէդ

Գ-ին:

Դ. 128ա-32ա [Դե­ղա­գիրք]: Մա­ճուն, որ մի­տն բա­նայ, յա­վե­լու եւ սր­բէ է Ա՛ռ շա­քար, մա­զա­տա­քէ... եւ որ խայ­թե­ցաւ, ապ­րի յա­նուն Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյ սր­բոյ. ա­մէն:

Խառն դե­ղա­գ­րեր` Բալ­ղա­մի, Գոր­տ­նու­կի, Լուծ­ման, Ծա­րա­ւող

հի­ւան­դի, Հա­զի, Հա­րա­րա­թի, Մի­ջա­ցա­ւի, Մի­տն բա­նա­լոյ Սզուի, Սր­տի

բա­նե­լոյ (շն­չար­գե­լու­թեան), Փո­րի ա­րեան, Քթի ա­րեան, 0ձա­հա­րի

(131բ-2ա):

551

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

(Բաղ­կա­ցած է 2 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 131+2 (կրկ. 84, 107): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, մասն պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ­նե­րի (Ա-տպա­գիր, Բ-ձե­ռա­գիր):

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -1. Սաղ­մո­սա­րան (հնա­տիպ): ԺԸ դ. 2 (Ա-Բ, էջ 305-6 եւ 319-20): Թուղթ, միա­սիւն (նմուշ` Աա): Կար­դալ էջ 305-6«[կեն­դան]ւոյն... եւ լա­յին որ բար (ՃԻԳ, 3-ՃԻԵ, 6), էջ 320 (319-ը սոսն­ձուած կազ­մին) «Առ գե­տս Բա­բե­լաց­ւոց... զհար­ցու­մն քո զոր (ՃԼԶ, 1-8): 2. Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէի (ձե­ռա­գիր): ԺԳ-ԺԴ դդ.: 2(Գ-Դ), ստա­ցուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Թուղթ, երկ­սիւն, բո­լոր­գիր (նմուշ` Գա): Կար­դալ` Գա-Դա (Դբ սոսն­ձուած կազ­մին) «ու­նի­ցի... եւ թա­քոյց (ԻԴ, 50-ԻԵ, 18):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը գու­նա­փո­խուած, տեղ-տեղ բծեր, փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ, 1-4 ցե­ցա­կեր: Սկզ­բից եւ մի­ջից պա­կա­սա­ւոր: ԺԸ դ. նո­րո­գուած եւ թեր­թե­րը խառ­նուած. կար­դալ` 1-27,36, 28-35, 47, 37-46, 48-73, 90, 94-101, 93, 129, 74-78, 130, 79-89, 91, 83-84, 129, 92, 102-114, 131, 115-128: Կազ­մի Բ փեղ­կի կա­շին քեր­ծուած:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

ՌՂԹ -1650

ԹԵՐԹ` 119 (1-114, 129-31, կրկ. 84, 107): ՊՐԱԿ` 1 4+11 (Ա-Ի) 12 (17 թերթ թա­փուած): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: Մե­ծու­թիւն` 13,3 9,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն (երկ­սիւն` 93աբ, 99բ-101բ): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 99ա: Նո­րո­գո­ղի` 1-4): ՏՈՂ` 18:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. [ Ա­ղօթք]

ա. 1ա-2ա Ա­ղօթք վասն [Քրիս­տո­սի] չար­չա­րա­նա­ցն - Աս­տուած, որ վասն փր­կու­թեան աշ­խար­հի կա­մե­ցար ծնա­նիլ...

բ. 2բ-3ա Առ վէրսն Քրիս­տո­սի Ա­ղօթք - Ա­ղա­չեմ զքեզ, տէր Յի­սուս, ի ձեռն այ­նո­ցիկ վի­րաց քոց...

գ. 3ա-5ա Մտա­ծու­թիւնք չա­րա­չար -Ո՜վ տէր Յի­սուս Քրիս­տոս, եր­կիր պա­գա­նեմ քեզ...

Բ. 5բ [Նա­խեր­գան] -Բար­ձ­րա­վան­դակ եւ գե­հա­մերթ ու­սու­մ­ն­այ­սի­րաց...

Գ. [Ժա­մա­նա­կա­գ­րա­կանք]

ա. 5բ-6ա [Վասն 0սմանց­ւոց թա­գա­ւո­րաց] -Թվին ՌՆԾԳ (1453) մա­յի­սի Ե ա­ռաւ 0թման թա­գա­ւորն Ա­ստամ­բօլ...

բ. 6ա-7ա [Վասն Մահ­մե­տին] -Ծնունդ Մահ­մե­տին թվին ՇՂԷ (597) էր...

գ. 7ա [Գիւտ խա­չին] -Թվին մար­դե­ղու­թեան Քրիս­տո­սի ՌԹ (1009) Հե­ղին­իայ... գտաւ խա­չն...

Դ. 16բ-7բ, 18բ [Գու­շա­կու­թիւնք]

ա. 16բ-7ա Թէ կա­մի­ցիս գի­տե­նալ, թէ ճա­նա­պար­հոր­դն կայ, թէ մե­ռած է, թէ դա­տարկ է -Յոր­ժամ հար­ցա­նողն գայ քեզ, դու կան­կ­նե­ցո... (16բ-ից յե­տոյ թերթ է ըն­կած):

բ. 17ա Թէ կա­մի­ցիս գի­տել, թէ օվ յաղ­թէ ի մէջ եր­կուց եղ­բար­ցն, ա­րանց եւ կա­նանց, թէ որն յա­ռաջ մե­ռա­նի... -Կա՛լ զա­նուն ու­րիշ ու­րիշ... (բա­նա­լի ա­ղիւ­սակ` 17բ):

գ. 18բ Թէ կա­մի­ցես գի­տել զա­ւու­ր­ըս ըստ Հո­ռո­մաց ամ­սոյ, չար ա­ւուր­քն այս են -Յուն­վար Է, ԻԴ... (այլ ձեռք, թա­նա­քը ներ­ծ­ծուած եւ դժուար ըն­թեռն­լի):

դ. 83բ-4ա [ Ամ­սա­ցոյց] -Յուն­վար Ի. թէ լու­սի­նն խա­ւա­րի... (այլ ձեռք):

Ե. [Բժշ­կա­րանք]

1. 7բ-16բ, 18ա, 19ա-20բ, 39ա, 48ա-73բ, 90աբ, 94ա-8ա Դե­ղա­րանք պէս պէս ցա­ւոց: Նախ վասն մլ­հա­մի -Դմակ եղ...

Խառն դե­ղա­գ­րեր Ա­թա­շա­կի, Ա­կան­ջա­ցա­ւի, Ա­ղե­ցա­ւի, Ա­մուլ կնոջ,

 Այ­րա­ծի, Ա­չա­ցա­ւի, Ա­տա­մ­նա­ցա­ւի, Բե­րան­ցա­ւի, Բեր­նի ա­րեան, Բո­րի,

Գայ­լա­կա­պի, Գոզ­կա­պի, Գլ­խա­ցա­ւի, Գո­թի, Դեղ­նախ­տի, Դժար ծնա­նե­լոյ,

Զօ­րու­թիւն դե­ղե­րոյ /51ա/, Թե­փու­կի, Թու­լու­թեան, Լեր­դա­ցա­ւի, Լուի,

Լուծ­ման, Խա­ծա­ծի, Խոս­տու­կի, Խո­ցի, Ցծա­ցա­ւի, Ծն­կան քա­մոյ, Կա­թն

պա­կա­սի, Կո­լին­ճի, Կռա­ցեալ յօ­դուա­ծոց, Կր­ծա­ցա­ւի, Հա­զի, Ձայ­նի, Ձի­ոյ

հա­զի (48ա), Ձի­ոյ հա­րա­րա­թի (64ա), Ճճուի, Մա­զի, Մա­հուան,

Մա­ղաս­կա­թի, Մա­յա­սի­լի, Մի­ջա­ցա­ւի, Մկան, Մրջ­մ­նա­բու­նի, Մր­սա­ծի,

Նուզ­լա­յի, Ոս­կ­րա­ցա­ւի, Ու­ռե­ցի, Պալ­ղա­մի, Պտ­ղա­ւո­րի, Ջեր­մի, Ջր­ջա­թի,

Սաֆ­րա­յի, Սն­կան, Ստա­մոք­սի, Սր­տա­ցա­ւի, Վի­րի, Վնա­սա­կար կե­րա­կ­րոց

(50ա), Փայ­ծա­ղի, Փո­րա­ցա­ւի, Փոր­կա­պի, Ցո­րեն ցա­նե­լոյ (51ա), Քա­մոյ,

Քա­շած ձեռ­քի, Քթի ա­րեան, 0ձ մտա­ծի:

2. 20բ-7բ, 36աբ, 28ա-9ա Վասն բան­ջա­րոյ -Կա­ղամ[բ]ն ջերմ է եւ քա­մին ծա­նր, մա­տ­ղաշ տե­րեւն լաւ է...

3. 29ա-30բ Վասն կա­նանց ցա­ւոց, որ ի տղակ­նու­թիւն պա­հէ: Վասն ծն­ընդ­կա­նի -Որ­քան պտ­ղե­վո­րի եւ քո­վին ցա­ւի...

4. 30բ-5բ, 47աբ, 37ա-8բ Վասն տղա­յոց սն­ըն­դեա­նն

ա. 30բ-3ա Ա­ռա­ջն յի­շեմք զպոր­տն, թէ ինչ­պէս կտ­րեն եւ կու կա­պեն եւ կու ա­ճ­ռեն եւ մար­զեն եւ քուն ա­նեն -Յոր­ժամ տղայն ի մօ­րէն բա­ժա­նի...

բ. 33աբ Եր­կ­րորդ դուռն. Վասն կա­թն տա­լոյ ման­կա­նն -Եւ թէ մօրն կա­թն բնու­թիւ­նն չէ ա­ւեր կամ փո­փո­խեալ...

գ. 33բ-4ա Վասն դա­յե­կին: Եր­րորդ դուռն -Որ ընտ­րեն զդա­յեա­կն, որ է սնու­չի­չն եւ կաթ տուողն...

դ. 34ա-5բ Վասն կա­թին: Չոր­րորդ դուռն. Վասն կա­թին զա­ղե­կեն եւ զգեշն, զշա­տն եւ զքի­չն, որ թպ­տ­րա ծծաց­նողն -Պա­տեհ է, որ յա­մեն վաղ­վա­նէ լուաց­վի տաք ջրով...

ե. 47աբ Վասն խրա­տի: Հին­գե­րորդ դուռն, որ զտ­ղայն ի կաթ­նէ կտ­րեն եւ իւր թպ­տիրն - Ա­սա­ցեալ են ի­մ­աս­տունք, թէ չէ պա­տեհ, որ յա­մա­ռան ե­ղա­նա­կին զտ­ղայն ի կա­թէն կտ­րեն...

զ. 47բ, 37ա Վե­ցե­րորդ դուռն, որ ա­կ­ռայ բու[ս]նի տղա­յին, եւ թտ­պիրն այս է -Յոր­ժամ սկ­ս­նուր տղին ա­կ­ռայ բու[ս]նի...

է. 37ա-8բ Վասն յա­մե­նայն ցա­ւոց տղա­յին: Եւթ­նե­րորդ դուռն, որ յի­շէ զտ­ղակ­նե­րուն հի­ւան­դու­թիւն եւ զիւր ըս­տա­ծու­մն - Ա­սա­ցեալ է Բա­րա­գա­րատ. Յա­ռա­ջն տղա­յին ծծեց­նողն եւ զկա­թն պի­տի տես­նուլ...

5. 39ա-46բ Վասն զօ­րու­թեան դե­ղե­րուն - Ա­լու­սան, որ է հռեն (= հա­յե­րէ.ն) վառվհ­ռու ա­սեն, եւ ին­քն խո­տն մն է, որ լե­րին­քն կու բու­սա­նի... ծա­ղիկ եւ հունդ եւ որ­ձայ || (շար. թա­փուած):

6. 98ա-101բ, 93աբ, 129աբ Յա­ղա­գս ա­նուանց դե­ղաց, որ են սո­քայ: || Ա­նուանք դե­ղաց հա­յե­րէն եւ յա­րա­բե­րէն եւ լա­տի­նե­րէն, որ ա­սեն զտա­քն, զհովն, զչորն եւ զ[խ]ու­նաւն - Ա­նի­սոն. յա­րա­պն ա­սէ` ա­նի­սում...

7. 129ա, 92աբ, 102ա-7գ Եղ Ֆռան­կի, որ օգ­տէ Ֆռան­կի յե­րա­նե­րոյ... -Առ զմաս­տա­քի...

Զ. [ Ա­ղօթք, Գիր, Ա­ւե­տա­րան]

ա. 107գ-8ա Ա­ղօթք սր­բոյ Դօ­բի­տա­յի - Արդ, ար­դար ես դու, Տէր, եւ ա­մե­նայն դա­տաս­տանք քո ար­դար են...

բ. 108ա-9ա Գիր դա­տաս­տա­նի եւ ի դէմ թրի եւ ա­մե­նայն ազգ սու­րե­րաց, որք կան ի ձեռս մարդ­կան -Յազ­գէ, որ ոչ է սուրբ, մար­դոյ մե­ղա­ւո­րէ, նեն­գա­ւո­րէ փր­կեայ զիս...

գ. 109բ-13ա [ Ա­ղօթք Ներ­սի­սի Շնոր­հալ­ւոյ] -Հա­ւա­տով խոս­տո­վա­նիմ...

դ. 113ա-4ա Տունք ԺԸ. Խոս­տո­վա­նու­թիւն Մա­նաս[է]ի թա­գա­ւո­րին -Տէր ա­մե­նա­կալ, Աս­տուած Աբ­րայ­հա­մու, Սա­հա­կայ եւ Յա­կո­բայ...

ե. 114բ [ Ա­ղօթք] - Ա­ղա­չեմ եւ խն­դ­րեմ ի քէն, Տէր, թող ինձ զմե­ղս իմ...

զ. 130աբ [Գիր ջեր­ման -...] յոր­ժամ ցաւն հա­սա­նէ...

է. 131ա Ա­ւե­տա­րան ըստ Մա­թէ­ո­սի (Գ, 13-17) -Յայ­մն ժա­մա­նա­կի Տէրն մեր... հա­ճե­ցաւ:

Է. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 131բ [Նշա­նա­գիրք ա­րա­բաց­ւոց] -¡ (ա­րա­բե­րեն) ¡

2. 74աբ [Վասն գծա­գ­րու­թեան ժա­մա­ցու­ցին -...] առ կողմդ Դ նոյն չա­փով, գտա­նես զԵ-րորդ ժա­մն, եւ դար­ձու զփար­կա­լն առ միւս կող­մն` եւ գտան[ես] զա­ռա­ջին ժա­մն... եւ կա­տա­րե­ցաւ ժա­մայ­ցու­ցն...

3. 75ա-8բ [Գրի­գո­րի Կե­սա­րաց­ւոյ] Բառք գա­ւա­ռաց եւ քա­ղա­քաց - Ա­ւե­տեաց եր­կիրն Ե­րու­սա­ղէմ է... Տիզ­բոն` Թի­քիզ:

Ը. 79ա-89բ, 91աբ [Քիմ­իա­կանք]

ա. 79ա-81բ Վասն թա­նաք ե­բե­լոյ խրատ -Առ գխ­թոր Ժ դրամ... (զա­նա­զան` ֆռան­կի, խար­ճի, ֆար­սի, գրա­գ­րի եւ­լն): բ. 81բ-3ա, 84բ Դեղ դե­ղին այս­պէս ա­րայ -Առ դե­ղին զռ­նեխ... (ա­պա` կա­նաչ, լուրջ, մար­մ­նա­գոյն, նարն­ջի, ծի­րա­նի, կար­միր եւ­լն): գ. 84բ Խրատ չի­նի յա­ման կցե­լոյ -Առ ըղ­տու ոս­կր... դ. 84գ Խրատ մա­գա­ղա­թի -Առ զու­լի կամ գառ­նի մոր­թն... ե. 84գ Թէ կա­միս զգիրն հա­նել մա­գա­ղա­թէն -Առ զկաղ­նի փայ­տի մո­խիրն... զ. 84զ-դ Սո­ս­ըն­ձի -Առ պա­խ­րոյ կա­շի... է. 84դ Խրատ զնճֆր շի­նե­լոյ -Առ սն­դիկ մասն մն... ը. 84դ-5ա Թէ ու­զես, զի ար­բե­նաս... -Նախ­քան զկե­րա­կուրն ու­տե­լն... կեր...նուշ...թ. 85աբ Թէ ու­զես ա­պա­նոս շի­նել -Զա­մե­նայն ցեղ փայ­տերն սեւ ներ­կե­լն հնար է... ժ. 86ա Թէ կա­միս զու­քել քար մի, որ հուր ըն­ծաէ -Առ կեն­դա­նի կիր... ժա. 86բ Եւ թէ կա­միս ա­նօթք... ժանգ չառ­նուն -Առ ու­ժով քա­ցախ... ժբ. 86բ-7ա Թէ հան­դեր­ձի եղ վա­թէ կամ ձէթ -Զկո[ր]ե­կի ա­լիւրն եղկ ջրով շաղ­վէ... ժգ. 87բ Թէ կա­միս քա­ցախ զո[ւ]գել -Առ զբա­կին տա­կն... ժդ. 87բ-8բ Խրատ կար­միր ներ­կե­լոյ` թէ կտաւ թէ մա­նած -Մէկ նու­կի բա­նին գխ­տորն Ծ դրամ... ժե. 88բ Ը­ռէհ թութ­իա­յի շի­նել -Առ տօր­թու... ժզ. 88բ-9ա Կաւ ի­մաս­տա­սի­րաց... -Առ սեւ կաւ... ժէ. 89աբ, 91ա Այլ հա­սա­րակ ո­ճառ ե­փե­լոյ -Առ կիր եւ կա­լեա­քար... ժը. 91աբ [Դե­ղա­գիրք] - Ա­նի­սո­նն չամ­չով ծե­ծէ եւ կեր...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

38բ Թվին ՌՈԾ (1650), դեկ­տեմ­բե­րի ԺԳ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 7բ (ԺԸդ., շղա­գիր) Խա­չա­տուր, Դա­ւիթ, Աս­տուա­ծա­տուր, Ա­ռա­քել:

2. 131ա (ԺԸդ., շղա­գիր, այլ) Ոս­կան` Ա մշակ, Ղա­զարն` Բ մշակ, Յո­վա­նէսն` Ա մշակ, ||/ Ջա­լա­լն` Բ մշակ:

3. 131ա (ԺԸդ., շղա­գիր, այլ) ՃԼԵ թուխտ է զայս:

4. 131ա (ԺԸդ., նօ­տր­գիր) Ես Ա­րայ­դի­նուց ջա­մի տա­լու ենք Մել­քո­մին Ե շա.ի, Ղա­տի­կին` վ||/

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

ԺԷ -ԺԸ –XVII-XVIII

ԹԵՐԹ` 14 (115-128): ՊՐԱԿ` 2 (12+2): ՆԻՒԹ` թուղթ, ե­ռա­մա­հիկ լու­սա­դ­րոշ­մով (տար­բեր` 131): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 13,3 9,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 122ա): ՏՈՂ` 17:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 115ա [Դա­սա­ւո­րու­թիւն ԺԲ ցե­ղից Իս­րա­յել] -Խո­րան. Ղեւ­տա­ցի­քն... (բո­լո­րա­կի կեն­տ­րո­նում):

2. 115բ Տլսմս տան եւ ըռ­զու­կի ա­ւե­լա­նա­լու -(Նշա­նա­գ­րեր) Ը­ռ­ը­զա­կս եւ մա­լս, դօլ­վա­տս սթա­րէս...

3. 116ա-28ա [Վասն գու­նոց] -Թէ կա­միս, որ կար­միր զը­ջուֆն հալ առ­նել, առ զկաղ­նու մո­խիրն, լից ի թասն... (ա­պա` լա­լա­գոյն, դե­ղին, խա­չա­փայ­տի, զուա­րա­կի, ձի­թեն­ւոյ, վար­դա­գոյն, պատ­կե­րի դեղ, ոս­կե­գոյն, լուք թա­նաք, ջր­դեղ, լա­ճուարդ, լուրջ, պատ­կե­րա­դեղ եւ հան­դեր­ձի, ծի­րա­նի, ար­ծա­թա­գոյն):

4. 128ա [Վասն ար­փե­նայ խո­տոյն] -Խոտ մի կայ` ա­փր­իա­նայ ա­սեն...

Գր­չա­փորձ` 128բ...Քեզ յու­սա­ցայ...

552

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 264. չգ­րուած` 1ա-2բ, 121ա-2բ, 215ա-6բ, 240բ-5բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԱ 12 (Ի-ԻԱ 8)+Ա-Բ 12 (Բ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15,1 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 144ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ բա­լա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­դ­րոշմ բամ­բա­կեայ գոր­ծուածք: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+2, մա­գա­ղաթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 5ա, 125ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Պահ­պա­նակ­նե­րը ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-120բ [Նե­մե­սի­ո­սի Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ]

Տե՛ս Հմր 470, 2ա-115ա. Ցանկ/3ա-4ա (խո­րա­գիր` «Ե­րա­նե­լոյն Գրի­գո­րի

Նիւ­սաց­ւոյ ա­սա­ցեալ Վասն բնու­թեան մար­դոյ): ¢¢ ա-խբ/5ա-120բ: Չիք`

Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­մա­նու­թեան:

Բ. 123ա-214բ [Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ Յա­ղա­գս կազ­մու­թեան մար­դոյ]

Տե՛ս Հմր 470, 116բ-213ա. Ցանկ/123ա-4բ: ¢¢ ա-լբ/125ա-214բ

(լու­սանցք­նե­րում տեղ-տեղ «Լուծ­մունք):

Գ. 217ա-27ա Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ -Ի չո­րից գո­յա­ցեալ...

Դ. 227ա-40ա [Նե­մե­սի­ո­սի Յա­ղա­գս բնու­թեան մար­դոյ]

Տե՛ս Հմր 470, 2ա-115ա: Այս­տեղ խառն հեր­թա­կա­նու­թեամբ 6 գլուխ

միայն` ¢ դ/238ա-40ա: ե/227ա-33բ: ժգ/233բ-5բ: ժզ/235բ-6բ: ժթ/236բ:

իբ/236ա-8ա: Ամ­բող­ջա­կա­նը տես վե­րը` 3ա-120բ:

Ե. 246ա-61բ Բանք ի­մաս­տա­սի­րա­ցն պի­տա­նի ա­մե­նայն մար­դոյ

Տե՛ս Հմր 464, 9ա-30ա: Այս­տեղ միայն ¢¢ բ, դ-իէ, խառն

դա­սա­ւո­րու­թեամբ, մի քա­նիսն ան­խո­րա­գիր եւ հա­մա­ռօ­տուած:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

240ա Եւ Քրիս­տո­սի` կա­րո­ղու­թիւն շնոր­հաւ­ղի տկա­րի եւ վա­տա­րախ­տիս, փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 5ա Գա­լու.ստ վար­դա­պետ:

553

ԱՂ0ԹԱ­ԳԻՐՔ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ` Մկր­տում:

ԹԵՐԹ` 338. չգ­րուած` 1բ-4բ, 13ա-4բ, 15բ, 338բ: ՊՐԱԿ` 1 2+1 12+Ա-ԻԷ 12 (ԺԷ, ԻԷ 11, ԻԳ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15,5 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 142ա): ՏՈՂ` 21 (17ա-281բ), 19 (5ա-16բ, 282ա-338ա): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` թուղթ, թեր­թա­կա­լուած 1-2:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 17ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի քա­նի տեղ ցե­ցա­կեր եւ ձէ­թի բծեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-5ա-12բ Ցանկ Բու­րաս­տան ա­ղօ­թից սուրբ գրո­ցս -Հա­տոր ա­ռա­ջին. Յա­ւուր կի­րա­կէի... Ա­ղօթք սր­բոյն Եփ­րե­մի ա­սա­ցեալ:

Ցան­կս, ան­կախ խո­րա­գ­րից, ընդ­գր­կում է մա­տե­նիս ողջ նիւ­թը:

Ա. 15ա Բու­րաս­տան ա­ղօ­թից, յո­րում բանք մաղ­թա­նաց եւ խօսք ընդ Աս­տու­ծոյ յոյժ պի­տա­նիք, ի շահ եւ յօ­գուտ ան­ձանց քրիս­տո­նէ­ից: Թարգ­մա­նեալ ի լա­տի­նաց­ւոց բար­բա­ռոյ ի հա­յոց լե­զու աշ­խա­տա­սի­րու­թեամբ Ստե­փան­նոս վար­դա­պե­տի Լե­հաց­ւոյ

-16աբ Յա­ւի­տե­նա­կան - Ա­րար­չա­գործ հա­մայ­նից, կա­ռա­վա­ր­օղ դա­տա­ւոր` եր­րեակ եւ մի Աս­տուած...

1. 17ա-54բ Հա­տոր ա­ռա­ջին` Յա­ւուր կի­րա­կէի. Յա­ղա­գս պաշ­տե­լոյ եւ եր­կր­պա­գե­լոյ ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան: Մաղ­թանք նախ­քան գա­ղ­օ­թե­լն - Ա­մե­նա­կալ, ա­մե­նա­կա­րող, յա­ւի­տե­նա­կան Աս­տուած, ես` մե­ղա­ւոր, ա­ն­ար­ժան...

ա. 53ա-4բ Երգ ո­տա­նա­ւոր հան­դերձ դա­ւա­նու­թեամբ ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան -Խոս­տո­վա­նեալ ըզ­մի­ու­թիւն...

2. 54բ-70բ Հա­տոր եր­կ­րորդ` Եր­կու­շաբ­թի ա­ւուր. Յա­ղա­գս պա­տուոյ հրեշ­տա­կաց եւ սր­բո­ցն Քրիս­տո­սի: Ա­ղօթք -Որ­պէս սի­րե­լի են յարկք քո...

ա. 67բ-8ա Երգ առ սր­բու­հի կոյսն Մար­իամ -Զոր եր­կիր, ծով եւ օդ պաշ­տեն...

բ. 68աբ Այլ երգ -Ո՜վ տի­րու­հի փա­ռա­ւո­րեալ...

գ. 68բ-70բ Երգ տա­ղա­չափ յա­ւուր տօ­նի իւ­րա­քան­չիւր վկա­յի -0ր յաղ­թա­կան ար­դէն ծա­գեաց...

3. 70բ-102բ Հա­տոր եր­րորդ` Ե­րեք­շաբ­թի. Յա­ղա­գս ա­պ­աշ­խա­րու­թեան եւ դար­ձի մե­ղա­ւո­րի: Իղձ ա­պա­շա­ւա­նաց մե­ղա­ւո­րի -Տա­ռա­պեալ ես, ա՜յր եղ­կե­լի...

ա. 102աբ [Երգ] -Հայր` վե­հա­գոյն վա­յել­չու­թեան...

4. 102բ-51ա Հա­տոր չոր­րորդ` Յա­ւուր չո­րեք­շա­բա­թի. Յա­ղա­գս կր­թու­թեան զա­նա­զան ա­ռա­քի­նու­թեանց եւ բա­րե­պաշ­տու­թեան: Տեն­չու­մն բաղ­ձա­նաց առ ճա­նա­պարհ փր­կու­թեան -Ի­մ­աս­տու­թիւն յա­ւի­տե­նա­կան...

ա. 147աբ Երգ առ Հո­գին Սուրբ -Հո­գիդ Աս­տուած քաղ­ց­րա­հա­յեաց...

բ. 150բ-1ա Երգ ե­րե­կո­յեան -Քան զմ­տա­նել ա­րե­գա­կան...

5. 151բ-94ա Հա­տոր հին­գե­րորդ` Յա­ւուր հին­գ­շաբ­թի. Յա­ղա­գս հա­ղոր­դու­թեան մար­մ­նոյ եւ ա­րեան Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի եւ սր­բոյ պա­տա­րա­գի ա­ղօ­թից: Յոր­դո­րու­մն ի սուրբ հա­ղոր­դու­թիւն -Ճշ­մար­տա­պէս դու, Տէր, ես քաղ­ցր եւ հեզ...

ա. 183աբ Երգ ո­տա­նա­ւոր առ տէ­րու­նա­կան մար­մին, ա­րա­րեալ սր­բոյն Թով­մա­յի Ա­գի­նաց­ւոյ -Եր­կր­պա­գեմ տենչ­մամբ սր­տի աս­տուա­ծու­թեան...

բ. 184բ-6ա Նո­րին Ա­գի­նաց­ւոյ է Գո­վեա՛, Սի­օն, զփր­կիչ, զհո­վիւ...

գ. 192բ-3ա Երգ առ տէրն մեր Յի­սուս Քրիս­տոս` ըստ ա­նուան (ծայ­րա­կապ` «Յի­սուս) -Յի­սուս փր­կիչ լոյս աշ­խար­հի...

դ. 193բ-4ա Երգ առ ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն -Որ ստեղ­ծա­նես զմեզ Հայր Աս­տուած...

6. 194բ-233ա Հա­տոր վե­ցե­րորդ` Ուր­բաթ ա­ւուր. Յա­ղա­գս տն­օ­րէ­նու­թեան կե­նաց եւ չար­չա­րա­նաց տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի: Ա­ղօթք -Եր­կր­պա­գեմք քեզ, Քրիս­տո­սի թա­գա­ւոր Իս­րա­յե­ղի...

ա. 211բ-2ա Երգ -Հայր ա­մե­նա­մեծ, ա­րա­րիչ գո­յից...

բ. 219բ-21բ Երգ ի սուրբ խա­չն -Զօրհ­ներ­գու­թիւ­նս սր­բոյ խա­չին...

գ. 221բ-3ա Ողբ սր­բոյ կու­սին Մար­իա­մու -Կայր առ խա­չին մայր ցա­ւա­գին...

դ. 225ա-9բ Երգ ո­տա­նա­ւոր առ Յի­սուս Քրիս­տոս, ա­րա­րեալ սր­բոյն Բեռ­նար­տո­սի -Ո՜վ յի­շա­տակ քաղ­ցր Յի­սու­սի...

ե. 232բ-3ա [Երգ առ Յի­սուս] -Յի­սուս հոգ­ւոյս իմ քաղ­ց­րու­թիւն...

7. 233ա-81ա Հա­տոր եօթ­նե­րորդ` Յա­ւուր շա­բա­թու. Յա­ղա­գս պաշտ­ման եւ վե­րա­պա­տուու­թեան սր­բուհ­ւոյ կու­սին Աս­տուա­ծած­նին, ե­ւս եւ վասն նա­խա­պատ­ր­աս­տու­թեան բար­ւոք մե­ռա­նե­լոյ: Ա­ղօթք առ սր­բու­հի կոյսն Մար­իամ սր­բոյն Բեռ­նար­տո­սի - Ա­մե­նա­քաղ­ցր կոյս Մար­իամ...

ա. 246բ-7բ Երգ առ ե­րա­նու­հի կոյսն Մար­իամ -Ող­ջո՜յն քեզ, կոյս` զարմ ե­րա­նեալ...

բ. 249աբ Երգ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին Մար­իամ -Ող­ջո՜յն ընդ քեզ, աս­տղ ծո­վա­յին...

գ. 249բ-50ա Այլ երգ -Յի­շեա, փր­կիչ ազ­գի մարդ­կան...

դ. 253աբ Երբ Աս­տուա­ծած­նին ըստ ա­նուան (ծայ­րա­կապ` «Մար­իամ) -Մա­քուր հարսն կոյս իս­կա­կան...

ե. 280ա-1ա Գո­հա­ցո­ղա­կան փա­ռա­բա­նու­թիւն ի վե­րայ պար­գե­ւա­ցն Աս­տու­ծոյ -Ըզ­քեզ, Աս­տուած, օր­հ­նա­բա­նեմք...

-281աբ Մաղ­թանք ի­բր յի­շա­տա­կա­րան ըստ ա­նուան թարգ­մա­նո­ղին (ծայ­րա­կապ` «Ստե­փան­նոս) -Սիրտ իմ առ քեզ, Յի­սուս, տեն­չայ...

Բ. [ Ա­ղօթք զա­նա­զանք]

1. 282ա-8ա Ե­ռա­մե­ծի եւ քաջ վար­դա­պե­տի Մխի­թա­րայ Գո­շի... ա­սա­ցեալ զԱ­ղօ­թս ի ժամ սուրբ պա­տա­րա­գին -Տէր Աս­տուած իմ Յի­սուս Քրիս­տոս, Բան Հօր եւ կեր­պարն կեն­դա­նի...

2. ա. 288ա-9ա մես­րո­պայ վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ Ա­ղօթք ե­րէք ժա­մուց ա­ւուրն առ Հո­գին Սուրբ -Հո­գի Սուրբ Աս­տու­ծոյ, Հո­գի Քրիս­տո­սի տեառն մե­րոյ... բ. 289ա-91ա Ա­ղօթք վե­ցե­րորդ ժա­մու ա­ւուրն -Թա­գա­ւոր հզ­օր, ա­պա­ւէն ծա­րա­ւե­լոց... գ. 291բ-4ա Ա­ղօթք ին­նե­րորդ ժա­մու ա­ւուրն -Տէր բա­րե­րար եւ բազ­մա­գութ... դ. 294բ-6բ Ա­ղօթք յե­րե­կո­յին ժա­մուն - Աս­տուած ա­նեղ եւ յա­ւի­տե­նա­կան...

3. 297ա-302բ [ Ա­ղօթք Յով­հան­նու Գառ­նեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 42, 41բ-61բ: Միայն 3 ա­ղօթք` ¢ ը/299բ-302բ: թ/297ա-8ա:

ժե/298բ-9բ:

4. 302բ-38ա Ա­ղօթք սր­բոյն Եփ­րե­մի ա­սա­ցեալ -Տես, Տէր զտա­ռա­պա­նս իմ...

Գ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն` ԺԸ դ.]

1ա Ի Յօ­հան­նէս պատ­մա­գ­րէ [Դրաս­խա­նա­կերտց­ւոյ] -Եւ այն­պէս ա­պա ա­տեան կազ­մեալ... դա­տո­ղա­կան հա­ւա­տա­ցեալ է գործ:

Հմմտ. տպ. Թիֆ­լիս, 1912, էջ 101-102:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

186ա Զտա­ռա­պեալ Մկր­տում գրի­չս յի­շել ա­ղա­չեմ:

229բ Զգ­ծող սո­րին` զվե­րօք լի Մկր­տու­մն յի­շել ա­ղա­չեմ:

291ա Յի­շեա՛ զա­մե­նավ­րէպ գծող սո­րին (նման, 294բ, 296բ, 338ա):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

70բ (ԺԷ դ., նօ­տր­գիր) Ո՜վ սուրբք կրօ­նա­ւորք` հարք եւ յեղ­բարք, ի մէջ յա­ղօ­թից յի­շե­ցէք զբազ­մա­մեղ եւ մո­խ­րա­շունջ, սու­տ­ա­նուն, եղ­կե­լի Մի­քա­է­լս (նման` 102բ, 151բ, 194բ, 233ա, 291ա):

Կն­քա­դ­րոշմ` 16բ, 151ա, 194ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Մի­քա­յէլ վար­դա­պետ Աս­տա­պատ­ցի. թվ. ՌՃԻԲ (1673): 233ա Մի­քա­յէլ վար­դա­պետ (կապ­գ­րով):

554

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

ԺԶ -XVI

ԹԵՐԹ` 180: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԵ 12 (Ա 13, ԺԵ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,5 13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 90ա): ՏՈՂ` 18: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­նաչ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից տեղ-տեղ գու­նա­փո­խուած, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը եւ ա­ռան­ձին թեր­թեր ցե­ցա­կեր, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը վնա­սուած եւ ցե­ցա­կեր: Սկզ­բում ու­նե­ցել է ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գ­րով գրուած մա­գա­ղա­թեայ 2 թեր­թա­նոց պա­տա­ռիկ -պահ­պա­նակ, այժմ կտ­րուած-հա­նուած, մնա­ցել են ար­մատ­նե­րը:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 3ա-6բ [Ա.] Գանձ Ծն­ըն­դեան Ճրա­գա­լու­ցին ի տէր Մխի­թար Այ­րի­վա­նե­ցոյ բա­նի­բուն վար­դա­պե­տի («Տէր Մխի) -Տար­փու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 6բ-7բ Տաղ գե­ղե­ցիկ յար­մար ի տէր Ներ­սէս կա­թո­ղի­կո­սէ («Ա-Լ) - Ան­մա­հից ար­քայն եւ սրո­բէ­ից ան­տեսն...

2. 7բ-10ա Բ. Ա­ռա­ջի ա­ւուրն Ծն­ըն­դեա­նն Գանձ ի տէր Մխի­թար («Թա­րա) -Թա­գ­ըդ պար­ծա­նաց... ա. 10ա-2ա Տաղ ա­նոյշ ա­սայ -Հըրճ­ւիմք այ­սա­ւր մեք հո­գէ­պէս...

3. 12բ-5ա Գ. Գանձ եր­կ­րորդ ա­ւուրն Ծն­ըն­դեան («Մկր­տիչ) -Մա­քուր եւ ամ­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 15ա-6ա Տաղ ի տէր Ներ­սէ­սէ («Տնր Ներ­սե­սի ե սա) -Տէր փա­ռաց, ան­ճառ ծը­նեալ...

4. 16ա-9բ Դ. Գանձ Ա­ւե­տիք սուրբ Աս­տուա­ծած­նին եւ չոր­րորդ ա­ւուրն Ծն­ըն­դեա­նն ա­սա­ցեալ («Խա­չա­տուր) -Խըն­դու­թեան ձայն... ա. 19բ-21ա Տաղ տէր Ներ­սէ­սէ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սէ («Ա-Ք) - Այ­սա­ւր ե­րե­ւի ան­տեսն...

5. 21ա-4ա Ե. Գանձ Թըլ­փա­տու­թեա­նն Քրիս­տո­սի («Գրի­գոր) -Գո­չու­մն ըղ­ձա­գին... ա. 24աբ Տաղ ի տէր Ներ­սէ­սի -Ստեղ­ծաւղ ման­կանց մա­նուկ ցու­ցաւ...

6. 24բ-7ա Զ. Գանձ Յով­հա­նու Կա­րա­պե­տի («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք պան­ծա­լի... ա. 27ա-8բ Տաղ ա­նուշ եւ հա­մեղ -Մը­կ­ըր­տի­չ­ըն Քրիս­տո­սի` մեծ Կա­րա­պե­տ­ըն Յով­հա­նէս...

7. 28բ-34բ Է. Գանձ թա­գա­ւո­րաց սր­բոց («Հն­գէ­տա­սան) -Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 34բ-5բ Տաղ Տըր­դատ թա­գա­ւո­րին ի տէր Ներ­սէ­սէ («Ներ­սե­սի է) -Նո­րա­հ­րաշ տե­սիլ... բ. 35բ-6բ Յոր­դո­րակ նո­րին ի նոյն -Եւ Տըր­դատ գո­ռոզ ար­քայն... գ. 36բ-7բ Այլ տաղ -Թա­գա­ւո­րին եր­կ­նա­ւո­րի...

8. 37բ-40ա Ը. Գանձ Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին է («Մկր­տիչ) -Միաս[ն] ա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 40ա-1բ Տաղ ազ­նիւ եւ լաւ - Այ­սա­ւր Ե­րու­սա­ղէմ ցըն­ծայ...

9. 41բ-4բ Թ. Գանձ սր­բոյն Սարգ­սի եւ որ­դոյն Մար­տի­րո­սի («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 44բ-5ա Տաղ ա­նուշ («Զայս եր­գս) -Զաւ­րա­կան զաւ­րեղ փա­ռաւք... բ. 45բ-6ա Յոր­դո­րակ ա­նոյշ ա­սաց -Վը­կա­յից հան­դի­սից հրա­շա­լի...

10. 46ա-8բ Ժ. Գանձ սր­բոյն Թէ­ո­դո­րո­սի, Մեռ­կե­ռի­ո­սի («Գրի­գոր) -Գո­հա­բա­նեալ Աս­տուած Սուրբ Հո­գի... ա. 48բ-9ա Մե­ղե­դի ա­նոյշ ի տէր Կոս­տան­դեայ -Քա­ջա­մար­տիկ մեծ զին­ւո­րին... բ. 49ա-50ա [Փ] -Խա­ղա­ղա­րար նոր թա­գա­ւոր...

11. 50ա-4բ ԺԱ. Գանձ եր­կ­րորդ կի­րա­կին («Գրի­գո­րի է) -Գը­թու­թեամբ ի­ջեր... ա. 54բ-5ա Յոր­դո­րակ -Նըս­տեալ ի նաւն...

12. 55բ-8ա ԺԲ. Գանձ Կիւր­ղի Ե­րու­սա­ղե­մայ ե­պիս­կո­պո­սին եւ մա­ւր նո­րա` Ան­նա­յի («Գրի­գոր) -Գը­թա­ցեալ քո­յին... ա. 58ա-9ա Տաղ ա­նոյշ Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին - Աս­տուած փա­ռաց, լոյսդ ան­ք­ը­նին...

13. 59ա-61բ ԺԳ. Եր­րորդ կի­րա­կէ­ին Ա­նա­ռակ որ­դոյն. Գանձ Մկր­տիչ («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան... ա. 61բ-2ա Մաղ­թանք ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ առ Հայրն եր­կ­նա­ւոր (« Այս բա­նս) -Առ հայր ա­ղա­ղա­կեմ... բ. 62ա-3ա Յոր­դո­րա­կան է ի Ներ­սէ­սէ -Հե­տե­ւե­ցայ ա­նա­ռա­կին...

14. 63ա-5բ ԺԴ. Գանձ Յո­հա­նու Ե­րու­սա­ղե­մայ հայ­րա­պե­տին եւ Ե­պի­փա­նու («Գրի­գոր) -Գո­հու­թեամբ քո­յին...

15. 65բ-8բ ԺԵ. Գանձ չոր­րորդ կի­րա­կին Մե­ծա­տա­նն եւ Ղա­զա­րու («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան... ա. 68բ-9բ Տաղ ի տէր Ներ­սէ­սէ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի -Որ կա­րաւտ էր կա­թիլ ջը­րին...

16. 69բ-72ա ԺԶ. Գանձ սր­բոց Քա­ռա­ս­նի­ցն («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 72աբ Տաղ ա­նոյշ ա­սայ («Քա­ռա­սու­նսն) -Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր...

17. 72բ-5ա ԺԷ. Գանձ հին­գե­րորդ կի­րա­կէ­ին ի դա­տա­ւոր («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին... ա. 75ա-6ա Ողբ ա­ւուրս յար­մար ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ բանք պի­տա­նիք («Գրի­գո­րի ե ի ա ա ո) -Գան­գատ ու­նիմ ա­սել քեզ... բ. 76ա-7ա Յոր­դո­րակ -Ի յիմ քա­ղաք մար­մ­նոյ դը­նին...

18. 77ա-81ա ԺԸ. Գանձ սուրբ Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ հը­զա­ւր ան­մա­հից ար­քայ... ա. 81ա Մե­ղե­դի սուրբ Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին -Գրի­գո­րի­ոս ա­ռա­քի­նի... բ. 81ա-2ա [Փ] -Բար­ձ­րա­ցիր, դըշ­խոյ, փա­ռաւք յա­ւրս յի­շա­տա­կի...

19. 82ա-6ա ԺԹ. Գանձ վե­ցե­րորդ կի­րա­կէ­ին ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ («Գրի­գոր) -Գո­յիդ կա­տա­րեալ... ա. 86աբ Տաղ զկ­նի Ա­ւե­տա­րա­նին վասն գա­լ­ըս­տեան -Լե­րինք հի­մամ­բ­ըք զար­հու­րին...

20. 86բ-90ա Ի. Գանձ Ղա­զա­րու ի Բե­թա­նեայ («Գրի է սա) -Գո­չու­մն ըզ(= ղ)ձա­կան... ա. 90աբ Տաղ Ղա­զա­րու ի տէր Ներ­սէ­սէ -Ձայ­նն այն, որ զաշ­խար­հս ա­րար... բ. 90բ-1բ Փո­խէ՛ զձայ­նն -Դար­ձեալ նո­րո­գիմ ըզ­քեզ...

21. 91ա-5ա ԻԱ. Գանձ Ծաղ­կա­զ­ար­դին («Հայ­ցէ ս) -Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 95աբ Տաղ - Ա­ւր­հ­նեալ, որ ե­կիր եւ գաս... բ. 95բ Տաղ («Տեր Ներ­սե­սի ե) -Տի­րա­կան տաւ­նիւս այ­սա­ւր...

22. 96ա-101բ ԻԲ. Ա­ւագ եր­կու­շաբ­թուն ա­ւուրն ա­սայ («Գրի­գո­րի ե սա բան) -Գե­րա­գոյն է­ից... ա. 101բ-2բ Ողբ Ա­դա­մայ - Ա­դա­մայ ստեղ­ծաւղն ե­կեալ յիւր պատ­կերն ի տես...

23. 102բ-6բ ԻԳ. Գանձ ե­րեք­շա­բա­թի ա­ւուրն («Գրի­գոր) -Գործ ա­րար­չա­կան... ա. 106բ-7ա Տաղ ա­սայ ա­նուշ (« Ա­պե­տին է ողբ) - Ա­մե­նայն ծա­ծուկք գոր­ծոց անդ հրա­պա­րա­կին...

24. 107ա-10ա ԻԴ. Գանձ Ա­ւագ չո­րեք­շա­բա­թի ա­ւուրն («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ ա­նե­ղին... ա. 110աբ Տաղ ա­նուշ -Տէր մեր Յի­սուս, որ­դին Դաւ­թի...

25. 110բ-3բ ԻԵ. Ա­ւագ հին­գ­շա­բա­թի ա­ւուրն («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ ա­հա­գին... ա. 113բ-4ա Տաղ Ներ­սե­սի Հա­յոց կա[թո­ղի­կո­սի] -Սէ­ր­ըն կա­տա­րիչ հի­նն աւ­րի­նա­ցն ուխ­տի...

26. 114ա-7բ ԻԶ. Գանձ Ա­ւագ ուր­բա­թուն («Խա­չա­տուր) -Խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 117բ-8ա Տաղ յար­մար գան­ձիս -Ե­լեալ ար­տա­քոյ ար­տա­սուա­լից ող­բովք կո­ծէր...

27. 118բ-21բ ԻԷ. Գանձ Ա­ւագ շա­բաթ ա­ւուրն ճրա­գա­լուց («Խա­չա­տուր) -Խոր­հուրդ հան­գ­ըս­տեան եաւթ­նե­րոր­դին... ա. 121բ-3ա Տաղ գե­ղե­ցիկ յար­մար -Խունկ եւ զը­մուռ` նը­շան թաղ­ման...

28. 123ա-5ա ԻԸ. Գանձ Ա­ւագ Զատ­կին կե­րա­կ­րէ­ին («Մկր­տիչ) -Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիդ միա­ծին... ա. 125աբ Տաղ -Մար­իա­մու Մա­գ­դա­ղե­նի ցու­ցաւ նը­ման պար­տիզ­պա­նի... բ. 125բ-6ա Այլ տաղ փո­խէ՛ - Այլ զյա­րու­թեան պտու­ղս ա­ռա­ջին...

29. 126բ-30ա ԻԹ. Գանձ Յա­րու­թեան («Տե­րուն) -Տէր տէ­րու­նա­կան... ա. 130ա Մե­ղե­դի Նա­րե­կա­ցոյ -Ես ձայն զա­ռիւ­ծուն ա­սեմ... բ. 130բ Փո­խէ՛ զձայն -Զա­մուրս իմ քա­կել կա­մի...

30. 130բ-3բ Լ. Գանձ Յա­րու­թեան (« Ա­կա­նի) - Արդ, լու­սա­ւո­րեայ... ա. 133բ-4ա Զայս տա­ղս հետ Ա­ւե­տա­րա­նին ա­սայ -Ի սմին ա­ւուր յայ­լում դի­մաց...

31. 134ա-7ա ԼԱ. Գանձ Յա­րու­թեան չոր­րորդ ա­ւուրն («Խա­չա­տուր) -Խոր­հուրդ հրա­ւիր­ման...

32. 137բ-41ա ԼԲ. Գանձ Նոր կի­րա­կէ­ին ա­ւուրն («Գրի­գո­րի է) -Գաղ­տ­նի խոր­հ­ըր­դին... ա. 141աբ Տաղ ազ­նիւ - Այ­սա­ւր նոր ա­րեւ հա­րեալ... բ. 141բ-2ա [Փ] -Յետ ութ ա­ւուր դար­ձեալ գա­լով...

33. 142ա-5ա ԼԳ. Գանձ Յա­րու­թեան հա­սա­րակ[աց] կի­րակ­մ­տի ա­ւուր («Գրի­գո­րէ) -Գե­րա­կայ գո­յին... ա. 145ա-6ա Տաղ յոր­դո­րակ Յա­րու­թեան -Միա­շա­բաթ ա­ւր հան­գ­ըս­տեան...

34. 146ա-9բ ԼԴ. Գանձ գի­շեր­պաշտ­ման («Գրի­գո­րի ե) -Գե­րան­ճառ ար­փի... ա. 149բ-50ա Տաղ-Յա­րեաւ փա­ռաց թա­գա­ւորն, ա­ւե­տի՜ս...

35. 150ա-2ա ԼԵ. Գանձ Հո­գոյ գա­լ­ըս­տեա­նն («Վա աս ե) -Վե­րա­ւր­հ­նեալ, գո­վեալ... ա. 152ա-3ա Տաղ -Ներ­հիւ­սես­ցուք քաղ­ցր ե­ղա­նակ...

36. 153ա-5ա ԼԶ. Գանձ Վար­դա­վա­ռին («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 155ա-6ա Տաղ Վար­դա­վա­ռի [Նա­րե­կաց­ւոյ] -Գաւ­հար վար­դ­ըն վառ ա­ռեալ... բ. 156ա-7ա Տաղ («Գրի­գո­րի ե ազ) -Գե­րա­հ­րաշ Աս­տուած գո­լով...

37. 157ա-60ա ԼԷ. Գանձ փոխ­ման սուրբ Աս­տուա­ծած­նին («Գրի­գո­րի ե) -Գո­վա­բա­նեալ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 160ա-1ա Տաղ - Այ­սա­ւր Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կա­պետ ե­կեալ... բ. 161աբ Տա­ղիս յոր­դո­րակ - Ան­մեղ, ա­նա­րատ գա­ռի­նն...

38. 161բ-4բ ԼԸ. Գանձ Սր­բոյ խա­չին տաւ­նին («Յո­վան­նես) -Յայն ե­դե­մա­կան դրախ­տին փափ­կու­թեան... ա. 164բ-5բ Յոր­դո­րակ («Կա­թո­ղի­կոս Հա­յոց) -Կե­նաց փայտ տն­կեալ...

39. 165բ-8ա ԼԹ. Գանձ սր­բոց մար­տի­րո­սաց («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռաւք զար­դա­րեալ... ա. 168աբ («Ի Ներ­սի­սէ) -Ի մի յար­մա­րու­թիւն զո­գիս ընտ­րեալ...

40. 168բ-71ա Խ. Գանձ ա­մե­նայն սր­բոց ի Դա­ւիթ վար­դա­պե­տէ («Դա­ւիթ է) -Դա­ւա­նե­ցէ՛ք, որ­դիք աւ­րի­նաց... ա. 171ա-2բ Տաղ ա­մե­նայն սր­բոց -Պա­ղա­տա­նաւք Աս­տուա­ծած­նին...

41. 172բ-7ա ԽԱ. Գանձ մե­ռե­լի թաղ­մա­նն («Ման­վե­լս) -Մինդ ի յԷ­էն... ա. 177ա-8բ Ող­բս վասն նըն­ջե­ցե­լո­ցն -Ո՜վ քա­հա­նայք եւ վար­դա­պետք աս­տուա­ծա­բան... /Դուք հա­յե­ցէք ի Սուրբ Հո­գոյն մաք||... (շար. թա­փուած):

-179ա-80ա Այս ինչ, որ կայ հա­ւա­քեալ ի Գան­ձա­րա­նս -Ա. Ա­ռա­ջին` Ծը­ն­ըն­դեան Քրիս­տո­սի ճրա­գա­լու­ցի ա­ւուրն... ԽԱ. Մե­ռել­թա­ղի:

42. 2աբ [Տաղ Յա­րու­թեան. Հմր 424, 165բ] -Դաս­քն հր­էա­կան...

43. 180աբ Տաղ նն­ջե­ցե­լոց ի Նա­ղաշ ե­պիս­կո­պո­սէ - Ա­րա­րի­չն ա­րա­րա­ծոց մեզ բար­կա­ցաւ... /Որ­պէս ծա­ղիկ ե­կե­ղե­ցոց վա­յել­չա­կան, / Այ­սա­ւր||... (շար. թա­փուած):

¢ 42 եւ 43 յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն ԺԷ դ.:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 12ա (ԺԷ դ., նօ­տր­գիր) Զվեր­ջին ըս­տա­ց­օղ սուրբ Գան­ձա­րա­նիս` զխո­ճայ Ղա­յան, զհայրն` զՍա­ֆարն, եւ զմայրն` զՇահ­զա­տան, եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորն յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, որ ըս­տա­ցաւ զսա ի հա­լալ ար­դեանց եւ ար­դար վաս­տա­կոց` յի­շա­տակ իւր եւ ծն­օ­ղաց, եւ եդ յի­շա­տակ ի դուռն Սուրբ (ա­նա­ւարտ):

2. 12ա (ԺԷ դ., նօ­տր­գիր)

Յի­շա­տակ է Գան­ձա­րա­նս Ա­զար­իա վար­դա­պե­տին

Եւ հար­սան­ցն` Զա­նի­կին եւ Աս­լի­խա­նին,

Ի վա­յե­լս որ­դոյ իւ­րոյ` Ա­զատ­խա­նին,

Որ է վեր­ջին ստա­ց­օղ սո­րին:

3. 1բ (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Բար­ղամ, Մար­գար, Զա­քա­րէն, հայրն` Փա­նոս, մայրն` Նա­խշ[ուն], կո­ղա­կից` Մուշ­կին, որ­դին` Իս­րա­էլ, հան­գու­ցեալ Ու­հա­նէս:

Գր­չա­փորձ` 1ա. Հա­ւա­տով խոս­տո­վա­նիմ...: 1բ, 2բ (տա­ռեր): 3ա Գր­չա­փորձ առ­նե­լով, Աս­տուած իմ, փր­կեայ զիս...: 180ա Այս­պէս առ­նէ Տէր...

555

ԳԱՆ­ՁԱ­ՐԱՆ

ԺԵ -XV

ԳՐԻՉ` Յո­հան­նէս:

ԹԵՐԹ` 277+1 (կրկ. 14): ՊՐԱԿ` Ա-ԻԶ (Ա, ԻԴ չիք, ԻԵ 10, ԻԶ 4): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17 13,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 107ա): ՏՈՂ` 19: ԿԱԶՄ` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ (Ա), մասն պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նա­կի (Բ), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: Թ-Ժ դդ.: 2 (Ա-Բ), վեր­ջից, ստա­ցուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից, ե­զ­րա­հա­տուած, Բ-ն օգ­տա­գոր­ծուած աս­տա­ռի տեղ: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա): Կար­դալ Բա-Աբ, Բբ (սոսն­ձուած կազ­մին) -Աա «իմ զԻս­րա­յէղ... Հե­րով­դէս կո­րու[սա­նել] (Բ, 6-13):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 178ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (սա­կաւ): Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, մա­նի­շա­կա­գոյն:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից, մի­ջից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, խո­նա­ււ­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած, կպում­նե­րից վնա­սուած` 51բ-2ա: Տեղ-տեղ սե­ւա­ցած եւ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը վնա­սուած: ԺԹ դ. նո­րո­գուած եւ վե­րա­կազ­մուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1աբ [Տաղ Ծը­ն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի («Ներ­սի­սի է այս երգ) -Նոր ծա­ղիկ բը­խէ... Դաւ Հմր 424, 18բ]թի ծը­նա­նի որ­դին Աս­տու­ծոյ... բ. 1բ-2ա Այլ տաղ Ծն­ըն­դեան («Ա-Ը) - Ան­մա­հից ար­քայն եւ սրով­բէ­ի­ցն ան­տեսն... գ. 2աբ Փո­խէ զձայ­նն («Թ-Ղ) -Թա­գա­ւորն եր­կ­նի յեր­կ­րի ե­րե­ւես­ցի...

2. 2բ-4բ Գ. Գանձ Ծնն­դեան ա­ռա­ջի ա­ւու[ր] («Թա­րա) -Թա­գ­ըդ պար­ծա­նաց, /Թա­գա­ւոր զաւ­րաց... ա. 4բ-5ա Մե­ղե­դի մու­սա­լա­ղի -Կոյս ա­նա­պա­կան ՛ւ ա­նախտ ծնո­ղու­թիւն... բ. 5ա-6ա Նո­րին Սրիկ Կոս­տան­դեա -Հըրճ­ւիմք այ­սա­ւր մեք հո­գէ­պէս... /Ծա­ռայ կու­սին տէր Կոս­տան­դին...

3. 6ա-8բ Դ. Գանձ եր­կ­րորդ ա­ւուր Ծն­ըն­դեան («Մկր­տիչ) -Մա­քուր եւ ամ­բիծ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... ա. 8բ-9բ Տաղ ազ­նիւ եւ պիտ[ ա­նի], ի Ջու­րա­ւրհ[ն]է­քն ել ա­սա՛ -Քրիս­տոս Բա­ն­ըդ Հա­ւր, ծնունդ ան­ժա­մա­նակ... բ. 9բ-10ա [Տաղ Մկր­տու­թեան Քրիս­տո­սի.... Հմր 424, 6բ] -Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուրդ այս մեծ յայ­տ­նեալ...

4. 10ա-2բ Ե. Կա­նովն հ[ինգ]ե­րորդ ա­ւուրն, ի Խա­չա­տուր վար­դա­պե­տէ («Խա­չա­տուր) -Խն­դա, խո­րան Աս­տու­ծոյ Բա­նին... ա. 12բ-3բ [Ծնն­դեան, Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյ] -Սեաւ եմ, գե­ղե­ցիկ...

5. 13բ-4բ Զ. Կա­նոն վե­ցե­րորդ ա­ւուրն («Յո­վա­նէս) -Յա­նե­ղա­կան լու­սոյն խո­նար­հեալ... ա. 14դ-5ա Մե­ղե­դի Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցոյ ա­սա­ցեալ -Երգ զար­մա­նա­լի, /Երգ շար­ժ­ը­վ­ար­ժե­նի... բ. 15ա-6ա Նո­րին Գրի­գո­րի - Աչ­ք­ըն ծով ի ծով ծի­ծա­ղա­խիտ ծա­ւա­լա­նայր յա­ռա­ւօ­տուն...

6. 16ա-8ա Է. Գանձ ութ ա­ւուր տնաւ­րէ­նու­թեան («Գրի­գոր) -Գո­չու­մն ըղ­ձա­գին... ա. 18աբ Մե­ղե­դի ա­նոյշ -Յա­նե­ղա­կան ը՜ լու­սոյն այն, ը՜ ժա­մա­նա­կեա լոյսն.. բ. 18բ-9բ Փո­խէ՛ («Գո­վեստ ի սուրբ) -Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց հըրճ­ւո­ղա­կան հընչ­մամբ... գ. 19բ-20ա Փո­խէ՛ զձայ­նն տա­ղիս («Կոյսն Մար­իամ ե) -Կե­նաց տա­պա­նակ, աս­տուա­ծա­գիծ տախ­տակ...

7. 20ա-4բ Ը. Կա­նոն Յով­հան­նու ծն­ըն­դեա­նն («Գրի­գո­րի ե) -Գե­րա­գոյն բա­րի.../ Եր­գոյս եր­գաւ­ղին /Եւ սըր­բա­գ­րաւ­ղին` /Մե­ծի Գրի­գո­րին... ա. 24բ-5ա Մե­ղե­դի ա­նոյշ -Ի դա­ս­ըս հրե­ղի­նեաց յաւ­դեալ միա­նամք մեծ ու­րա­խու­թեամբ... բ. 25ա-6ա Այլ տաղ -Յով­հան­նէս մեծ մար­գա­րէ...

8. 26ա-30ա Թ. Կա­նոն Պե­տ­րո­սի հայ­րա­պե­տի եւ Ա­բի­սո­ղո­մայ («Վար­դայ­պե­տի) -Վե­րա­ւր­հ­նեալ, գո­վեալ... ա. 30աբ Տաղ ա­նոյշ -Ի հան­դէս տաւ[ն]ի քո րա­խա­ցեալ... բ. 30բ-1ա Փ -Ո՜վ սուրբ հայ­րա­պետ եւ նա­հա­տակ բա­րի...

9. 31ա-4բ Ժ. Սր­բոյն Ան­տո­նի ճգ­նա­ւո­րի («Ե­ե­րր­քել) -Եր­ջա­նիկ գըն­դին... ա. 34բ-5ա Տաղ- Ան­տոն, Ան­տոն, ոստ ա­նա­պա­տի... բ. 35աբ Յոր­դո­րա­կն է - Ան­ձամբ խո­նար­հիմք ի ճը­գ­նու­թիւ­ն­ըս քո...

10. 35բ-8ա ԺԱ. Թէ­ո­դո­սի թա­գա­ւո­րի եւ թո­ռին («Տաան) -Տէր տըն­տե­սա­կան... ա. 8ա Տաղն է -Թա­գա­ւո­րին եր­կ­նա­ւո­րի... բ. 38ա-9ա Փո­խէ՛ զձայն - Աբ­գար ար­քայ Ուր­հա­յե­ցի...

11. 39ա-41ա ԺԲ. Կի­րա­կո­սի եւ Յու­ղի­տա­յի («Գրի­գո­րի է) -Գե­րա­պայ­ծառ ար­փիդ եր­կ­նա­յին... ա. 41ա-2ա Տաղ -Սուրբ Յու­ղի­տայ, դուս­տ­ըր մե­ծաց... բ. 42ա-3ա Փո­խէ -Տե­սեալ ծն­օ­ղին զա­ղե­տս ի­րա­ցն...

12. 43ա-6ա ԺԳ. Վա­հա­նայ Գող­թ­նա­ցոյն («Գրի­գոր) -Գը­թա­ցեալ քո­յին... / Եւ սըր­բա­գ­րո­ղի` /Վե­հին Գրի­գո­րի... ա. 46աբ Տաղ ա­սա («Յով­հա­նէ­սի) -Յաղ­թող զօ­րու­թեամբ վեր­նա­կա­նաւ լը­ցեալ... բ. 46բ-7ա Յոր­դո­րակ -Շնոր­հաց Հոգ­ւոյն ըն­դու­նա­րան...

13. 47ա-9բ ԺԴ. Տեառ­ն­ըն­դա­ռա­ջին ա­ռաւ[ աւ­տուն] («Մկր­տիչ) -Միա­ս­նա­կան սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 49բ-50բ Տաղ - Այ­սա­ւր Ե­րու­սա­ղեմ ցըն­ծայ... բ. 50բ-1բ Յոր­դո­րակ -Քրիս­տոս, փա­ռաց թա[գա]ւորն...

14. 51բ-5ա ԺԵ. Ա­ռա­ջա­ւո­րի [ուր­բա]թին («Գրի­գո­րի է) -Գո­յիդ կա­տա­րեալ... /Եւ սըր­բա­գ­ըր­չի` /Մե­ծին Գրի­գո­րի... ա. 55աբ Տաղ ա­նոյշ -Պատ­ճառ պար­ծա­նաց մար­գա­րէ­ից գըն­դին... բ. 55բ-6բ Այլ տաղ եւ յոր­դո­րակ -Յով­նան քա­րո­զ­ըն Նին­ւէ­ին... գ. 56բ-8ա Փոխ -Լը­ւան զբար­բառ մար­գա­րէ­ին... /Ես` Ա­ռա­քել, եր­գ­օղ սո­րին...

15. 58ա-60ա ԺԶ. Սր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րա­վա­րին («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ փա­ռօք զար­դա­րեալ... ա. 60ա-1ա Տաղ ա­նոյշ ա­սա -Վը­կա­յից հան­դի­սից հրա­շա­լի... բ. 61աբ Այլ տաղ եւ յոր­դո­րակ («Եւ գո­վե) -Եր­ջա­նիկ մեծ զօ­րա­կան եւ Քրիս­տո­սի յաղ­թող վը­կայ... գ. 61բ-2բ Փ («-ստ բա­նի­ցս այս մե) -Սի­րով Շա­պուհ զքեզ մե­ծա­րեալ...

16. 62բ-5ա ԺԷ. Սր­բոց Ա­տո­մեանց («Գրի­գո­րի) -Գե­ղա­պանծ լու­սով... ա. 65աբ Տաղ ազ­նիւ -Սու­ււ­բր նա­հա­տակ, Ա­տոմ գո­վեալ... բ. 65բ-6բ Փո­խէ՛ զձայ­նն - Ա­պա եւ զօրք բո­լո­րո­վին...

17. 66բ-9բ ԺԸ. Սր­բոց Ոս­կեան­ցն եւ Սուք­իա­սան­ցն («Գրի­գո­րի ե սա) -Գանձ սի­րոյ քո­յին... /ԶԳ­րի­գորն գո­վե­լի... ա. 69բ-70բ [Մե­ղե­դի Սուք­իա­սանց. Հմր 424, 54ա] -Եր­ջա­նիկ, հոգ­իա­հ­րաշ, ե­րա­նե­լին սուրբ Սուք­իաս... բ. 70բ-1ա Փո­խէ՛ - Ան­տի փո­խեալ ի Սու­կա­ւետ լեա­ռ­ըն... գ. 71աբ Փո­խէ՛ -Եւ ուր ա­րիւն նո­ցա հե­ղեալ... /Գրի­գո­րի­ոս, որ զտա­ղս եր­գեալ... դ. 71բ-3ա Այլ տաղ սր­բոց Ոս­կեանց -Սուրբ Ոս­կի քա­հա­նայդ նա­զե­լի...

18. 73ա-9ա ԺԹ. Սր­բոց թարգ­ման­չա­ցն Սա­հա­կայ եւ Մես­րով­բայ («Բան քա­րո­զից) -Բար­ձ­րեալ ան­ք­ըն­նին... ա. 79աբ Տաղն է («Եր­գս այս) -Ե­կայք, զուար­ճու­ցեալք, պայ­ծա­ռաս­ցուք տօ­նիւս... բ. 79բ-80ա Տաղ -Սուրբ վար­դա­պե­տ­ըն մեր ընտ­րեալ... գ. 80աբ Փ - Արդ, եր­կո­քին սո­քա ընտ­րեալ...

19. 80բ-3ա Ի. Գանձ սր­բոց Ղե­ւոն­դեանց քա­հա­նա­յից եւ Վար­դա­նանց Զօ­րա[կա­նաց] («Գրի­գո­րի է) -Գո­հա­բա­նեալ Տէրդ ա­մե­նայ­նի... ա. 83աբ Տաղ Ղե­ւոն­դեանց -Ի հան­դէս տօ­նի ձեր րա­խա­ցեալ... բ. 83բ-4ա Փո­խէ՛ զզ­ձայ­նն -Քա­հա­նայք պատ­ւեալք աւծ­մամբ Հոգ­ւոյն շնոր­հաց... գ. 84աբ Տաղ Վար­դա­նանց («Վար­դ­նայ է) -Վար­դան քաջ, վա­նող չա­րին... դ. 84բ-5բ Այլ տաղ Վար­դան[ անց] -Սուրբ Վար­դան զօ­րա­վա­ր­ըն Հա­յոց...

20. 85բ-8ա ԻԱ. Ե­րեք սուրբ ժո­ղո­վոյն Կոս­տանդ[նու­պօ­լ­սի] (« Այ­րի­աա) - Աս­տուած կեն­դա­նի... ա. 88ա-9ա Դա­ւա­նու­մն սուրբ Եր­րոր­դու­թեան [ի Ներ­սէս կա­թ­ու­ղի­կո­սին. Հմր 424, 64բ] -Խոս­տո­վա­նիմ Աս­տուած ըզ­Հայր... բ. 89աբ Փ -Նոյն բա­նն, որ է ծը­նունդ նա Հօր... գ. 89բ-90ա Փ -Րամք հան­դի­սի Հա­յոց ազ­գի...

21. 90ա-5ա ԻԲ. Երգ Բուն բա­րե­կեն­դա­նին ի տէր Մխի­թա­րայ («Ե­րեւ­ւա­նեբ[ի]ն) -Եր­գս յա­ւե­ժա­կան... ա. 95աբ Տաղ ազ­նիւ-Ճրագ ճըշ­մա­րիտ Հօր միա­ծին... բ. 95բ Փո­խէ՛ -Հա­ւա­տա­ցի խոստ­ման բա­նին...

22. 95բ-100բ ԻԳ. Կա­նոն Թէ­ո­դո­րո­սի Զաւ­րա­վա­րին («Ի յԱ­ռա­քե­լե խն­դ­րեալ ե վար­դա­պե­տն) -Ի քէն հայ­ցեմ, աղ­բե­ւր բա­րու­թեան... / Նա­եւ Գրի­գոր այն ի­մաս­տա­կին, /Որ նա խըն­դ­րող ե­ղեւ այս գան­ձին.../՛ Ւ Ա­ռա­քե­լին`/ Եր­գ­օ­ղի սո­րին... ա. 100բ Մե­ղե­դի -Քա­ջա­մար­տիկ մեծ զին­ւո­րին... բ. 100բ-1բ Յոր­դո­րակ -Խա­ղա­ղա­րար նոր թա­գա­ւոր...

23. 101բ-5ա ԻԴ. Եր­կ­րորդ կի­րա­կէ­ին ա­սայ («Գրի­գո­րի է) -Գը­թու­թեամբ ի­ջեր... ա. 105ա-6բ Տաղ նո­րին («Գրի­գո­րի ե բա­նս այս) -Գո­յիդ ա­նեղ ա­ն­ըս­կ­ըզ­բան... բ. 106բ-7ա Փ -Սոյն այս խոր­հուրդ յոյժ խո­րա­գոյն...

24. 107ա-9բ ԻԵ Կա­նոն Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին (« Այս բան յԱ­ռա­քե­լես) - Ա­նեղ, ան­մահ ծը­նունդ հայ­րա­կան... ա. 109բ-10ա Տաղ ազ­նիւ Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տին -Յաղ­թող ա­րի, ան­պար­տե­լի... բ. 110աբ -Ընդ բազ­մահ­նար տանջ­ման նո­ցին...

25. 110բ-2բ ԻԶ. Կա­նոն եր­րորդ կի­րա­կէի Ա­նա­ռա­կի («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ տի­րա­կան... ա. 112բ-3բ (« Այս բա­նս) -Առ Հայրդ ա­ղա­ղա­կեմ... բ. 113բ-4ա Ըն­կալ զիս, Տէր, Հայրդ եր­կ­նա­յին...

26. 114ա-7ա ԻԷ. Յո­հան­նու Ե­րու­սա­ղե­մայ հայ­րա­պե­տին եւ Ե­պի­փա­նու Կիպ­րաց­ւոյ («Գրի­գո­րի է) -Գը­թա­ցեալ քո­յին... ա. 117աբ Տաղ Ե­պի­փա­նու («Գրի­գո­րի սթսղ­տզ­ըա­եմ) -Գե­րա­գոյն Հոգ­ւոյն շնոր­հաց...

27. 117բ-20ա ԻԸ. Չոր­րորդ կի­րա­կէ­ին Մե­ծա­տա­նն եւ Ղա­զա­րու («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ սոս­կա­կան... ա. 120աբ - Աստ մե­ծա­տան փափ­կա­սի­րին... բ. 120բ-1ա Փո­խէ՛ զձայն -Ով որ աս­տեն կե­նա յոր­դոր...

28. 121ա-3բ ԻԹ. Սր­բոց Քա­ռա­ս­նի­ցն, որք ի Սե­բաստ­իա կա­տա­րե­ցան («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ հզ­օր ան­մա­հից ար­քայ... /Որ ընտ­րե­ցեր յոր­դո­ցս Ա­դա­մայ... ա. 123բ-4ա Տաղ - Ա­ղա­չա­նաւք սըր­բոց ման­կան­ցն... բ. 124աբ Յոր­դո­րա­կն է («Քա­ռա­սու­նսն) -Քրիս­տոս, փա­ռաց թա­գա­ւոր...

29. 124բ-6բ Լ. Հին­գե­րորդ կի­րա­կէ­ին ա­սա («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին... ա. 126բ-7ա Տաղն է -Ի յիմ քա­ղաք մար­մ­նոյս դը­նի... բ. 127աբ Փո­խէ՛ զձայ­նն - Այլ դա­տա­ւոր իմ եր­կ­նա­յին... գ. 127բ-8ա Տաղ («Գրի­գո­րի ե) -Գան­գատ ու­նիմ ա­սել քեզ, թա­գա­ւոր իմ Յի­սուս Քրիս­տոս...

30. 128ա-31բ ԼԱ. Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին է («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ հզ­օր ան­մա­հից ար­քայ... /Որ ընտ­րե­ցեր զոր­դին Ա­նա­կայ... ա. 131բ Մե­ղե­դի -Գրի­գո­րի­ոս ա­ռա­քի­նի... բ. 131բ-2ա Տաղ նո­րին -Ի յե­լս ա­րե­ւու ա­րեւ... գ. 132ա-3ա Յոր­դո­րակ -Բար­ձ­րա­ցի՛ր, դըշ­խոյ, փա­ռօք յա­ւրս յի­շա­տա­կի...

31. 133ա-6ա ԼԲ. Կա­նոն Վե­ցե­րորդ կի­րա­կէ­ին` ի խոր­հուրդ Գա­լս­տեան («Գրի­գո­րի­գոր) -Գո­յիդ կա­տա­րեալ... ա. 136ա-7ա Տաղ նո­րին («Վար­դա­պե­տին է) -Վեր­ջի յա­նե­րեկ ա­ւուրն եւ հա­մա­ռօ­տին... բ. 137աբ Փ -Տէր իմ գը­թած եւ բա­րե­րար...

32. 137բ-41ա ԼԳ. Կա­նոն Ղա­զա­րու յա­րու­թեան («Գրի­գո­րի է սա) Գո­չու­մն ըղ­ձա­կան... ա. 141աբ Տաղն է («Ստե­փան­նո­սի) -Սըր­բոց հրեշ­տա­կաց զար­մու­նս հրա­շից տե­սեալ... բ. 141բ-2ա Տաղ -Ձայ­նն այն զաշ­խար­հս ա­րար... գ. 142աբ Փոյթ ընդ փոյթ ա­րեկ ար­տա­քս...

33. 142բ-5բ ԼԴ. Գա­լս­տեան Ծառ­զար­դա­րին Ար­մա­ւե­նեաց ա­ռա­ւօ­տին («Հայ­ցէ սվ) -Հա­մա­գո­յա­կան... ա. 145բ-6բ աստ Եբ­րա­յեց­ւոց մա­ն­կուն­քն զեր­գ­ըս քրով­բէ­ի­ցն ա­ռեալ... բ. 146բ-7ա Այլ տաղ - Աս­տուա­ծ­ըն Բան Հօ­ր­ըն փա­ռաց... գ. 147ա Փո­խէ՛ զձայ­նն -Ոս­տս ի ծա­ռոց...

34. 147բ-52ա ԼԵ. Գանձ Ա­ւագ եր­կու­շա­բա­թին («Գրի­գո­րի ե սաա) -Գե­րա­գոյն է­ից... ա. 152աբ Տաղ ա­նոյշ (Յով­հան­նէս Պը­լուզ. Հմր 424, 106բ] - Անդ, ի մէջ դրախ­տին... բ. 152բ-3ա Այլ տաղ նո­րին Պլ­զոյ - Ա­դա­մայ ստեղ­ծ­օղն ե­կեալ յիւր պատ­կերն ի տես...

35. 153բ-6բ ԼԶ. Գանձ Ա­ւագ ե­րեք­շա­բա­թին («Գրի­գոր) -Գործ ա­րար­չա­կան... ա. 156բ-7ա Տաղն է -Քեզ, ո՜վ տէր Յի­սուս, ձայ­նեմ... բ. 157աբ Փո­խէ՛ զձայ­նն -Վա՜յ իմ մե­ղու­ցեալ ան­ձի­նս, որ բար­կա­ցու­ցի ըզ­քեզ...

36. 157բ-60ա ԼԷ Ա­ւագ չո­րեք­շա­բա­թին («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ան­ճառ խոր­հուրդ ա­հա­գին... ա. 160աբ Տաղն է -Յի­սուս փըր­կիչ կե­նա­րար... բ. 160բ-1բ Այլ տաղ («Մե­ծի չո­րեք­շա­բա­թի) -Մեծ խոր­հուրդ յեր­կ­րի այ­ս­օր յայ­տ­նե­ցաւ...

37. 161բ-5ա ԼԸ. Ա­ւագ հին­գ­շա­բա­թին («Զպա­կաս) -Զա­հեղ, զան­ք­ըն­նին... ա. 165աբ Տաղն է -Յե­րե­կո­յի հին­գ­շա­բա­թին... բ. 165բ-6ա Յոր­դո­րա­կն է -Փա­ռաց թա­գա­ւորն այն, որ նըս­տի ընդ Հօր...

38. 166ա-71ա ԼԹ. Գանձ Ա­ւագ ուր­բա­թին («Ի Մա­թէ­ո­սէ խն­դ­րեալ Գրի­գորս) -Ի յան­մար­մ­նա­կան... /Սո­րին եր­գո­ղին` /Տէր Մա­թէ­ո­սին, /Խըն­դ­րող Գրի­գո­րին... ա 171ա-3ա Տաղ սուրբ Աս­տուա­ծած­նէն ընդ­դէմ խա­չին - Աս­տուա­ծա­ծին սըր­բու­հին...

39. 173ա-6ա Խ. Գանձ Թաղ­ման ճրա­գա­լու­ցին («Խա­չա­տուր) -Խոր­հուրդ հան­գ­ըս­տեան եօ­թ­ը­նե­րոր­դին... ա. 176աբ Տաղ Թաղ­ման - Այ­ս­օր է շա­բաթ եւ լռու­թիւն հան­գիստ յեր­կ­րի... բ. 176բ-7բ Փո­խէ՛ զձայն - Այս է այն Յի­սուս, ո­րոյ քղան­ցիւք ախտք ող­ջա­նա... գ. 177բ-8ա Յոր­դո­րա­կն է -Որ ե­ղե­լոց կեա­ն­ըս շնոր­հէ...

40. 178ա-890ա ԽԱ. Սուրբ Զատ­կի կի­րա­կէ­ին ա­սա («Մկր­տիչ) -Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիդ միա­ծին... ա. 180ա-1ա Տաղն է («Ներ­սե­սի ե) -Նոր ի­մն ա­ւե­տեաց բար­բառ... բ. 181աբ Փ («Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին) -Հա­ւր կա­մաւ ի­ջեալ Որ­դին մար­մին զգե­ցաւ...

41. 181բ-3բ ԽԲ. Երկ[ր]որդ ա­ւուր Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ ձայ­նիւ ցըն­ծա­լի... ա. 183բ-4ա Յա­րեաւ յա­ւուր եր­րոր­դին... բ. 184ա Ի սմին ա­ւուր յայ­լում դի­մաց...

42. 184ա-6բ ԽԳ. Գանձ Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ սոս­կա­լի... ա. 186բ Յայ­ն­ժամ սի­րով տի­րա­կան... բ. 186բ-8ա Դաս­ք­ըն հր­էա­կան...

43. 188ա-91բ Կա­նոն Ե­րեւ­ման սուրբ խա­չին Քրիս­տո­սի յԵ­րու­սա­ղէմ («Ի Մա­թեո­սե խն­դ­րեաց Գրի­գորն) -Իս­կա­կից Որ­դի... ա. 191բ-2բ Տաղն է -Խա­չն ի նախ­նու­մն ե­րե­ւե­ցաւ...

44. 192բ-5ա ԽԵ. Գանձ Համ­բարձ­ման տեառն Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ տօ­նիւս ա­հա­գին... ա. 195ա Տաղ ի Ներս[է­սէ] - Աս­տուա­ծ­ըն Բան Հօր միա­ծին... բ. 195աբ Փ -Եւ ի լը­նուլ քա­ռա­ս­նե­կին...

45. 196ա-8ա ԽԶ. Գանձ Գա­լս­տեան Հոգ­ւոյն Սըր­բոյ («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ հզ­օր Հո­գի Աս­տու­ծոյ... ա. 198ա Տաղ Սուրբ Հոգ­ւոյն գա­լս­տեան - Աս­տա­ն­օր ծա­գեաց լոյսն ա­ւե­տեաց կե­նաց... բ. 198ա-9ա («Նվա­գե Հոգ­ւոյն տը­վո­ղին ի­մաստ բա­նի ընդ ձայ­նի) -Ներ­հիւ­սես­ցուք քաղ­ցր ե­ղա­նակ...

46. 199ա-204ա ԽԷ. Գանձ սր­բոց մար­գա­րէ­ի­ցն եր­կո­տա­սա­նից («Խոր­հը[րդ]ո­ցն) -Խոր­հուրդ ան­ք­ըն­նին, /Խորք, որ չե­րե­ւին... ա. 204աբ Տաղն է («Ներ­սէ­սի) -Նո­րա­հ­րաշ տօ­նիւս տե­սա­նո­ղա­ց­ըն ցըն­ծաս­ցուք... բ. 204բ-6ա Այլ տաղ մար­գա­րէ­ից («Ա-Ք) - Աս­տուա­ծա­յին խո­րո­ցն ան­ճառ...

47. 206ա-9ա ԽԸ. Գանձ սր­բոյ տա­պա­նա­կին ուխ­տին («Ի խն­դ­րոյ վար­դա­պե­տին Գրի­գո­րին) -Ի­մ­աս­տու­թիւն ան­ճառ ա­նե­ղին... / Ա­ռա­քե­լին` եր­գ­օ­ղի սո­րին: ա. 209աբ Տաղն է - Այ­ս­օր զտա­պա­նա­կ­ըն սուրբ... բ. 209բ Յոր­դո­րա­կն է -Մայր հա­ւա­տոյ սուրբ հար­ս­նա­րան...

48. 210ա-1բ Գանձ Վար­դա­վա­ռին («Մկր­տիչ) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 211բ-2ա Մե­ղե­դին է - Արփ­իա­կան ը՜ լոյսն, որ ի ծոց Հօր ի­ջեալ յեր­կ­ը­նից... բ. 212ա-3ա Խօ­սէր բա­նիւ նա հար­ցա­կան... գ. 213ա Փո­խէ՛ զձայն -Ի յայս խոր­հուրդ զե­րիս միայն...

49. 213բ-6ա Ծ. Գանձ Կա­թ­ու­ղի­կէ ե­կե­ղեց­ւոյ Է­ջմ­իած­նի. («Տա­ե­ցի) -Տա­ճարդ եր­կ­նա­յին... ա. 216աբ Տաղ ազ­նիւ -Սուրբ է տա­ճար տէ­րու­նա­կան... բ. 216բ-7ա Փ -Եր­կու օ­տար­ք­ըն միա­ցան...

50. 217բ-9ա ԾԱ. Գանձ փոխ­ման Աս­տուա­ծած­նին («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ հրա­շա­կերտ վե­հին... ա. 219ա-20ա Տաղն է - Այ­ս­օր Գաբ­րի­ել հրեշ­տա­կա­պե­տն ե­կեալ... բ. 220աբ Յոր­դո­րակ («Ա-Ի) - Աս­տուա­ծա­ծին մայր լու­սոյ...

51. 220բ-2բ ԾԲ. Կա­նոն Նա­ւա­կա­տեաց խա­չին («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ ծագ­մամբ ի­բր ըզ­բոց... ա. 222բ-3բ («Բան ի վկ­այսն) -Բա­նիւ ա­ւե­տա­ւոր բա­րառ­նա­բար բար­բա­ռես­ցուք... բ. 223բ-4ա Փո­խէ՛ («Ի Ներ­սի­սէ) -Ի մի յար­մա­րու­թիւն զո­գիս ընտ­րեալ քոց ան­դ­րան­կաց...

52. 224ա-6բ ԾԳ. Կա­նոն Սուրբ Խա­չին Քրիս­տո­սի («Յո­վան­նես) -Յայն ե­դե­մա­կան դրախ­տին... ա. 226բ-7բ Տաղն է («Ներ­սի­սի ե) -Նոր դրախ­տիս ե­կե­ղե­ցոյ... բ. 227բ-8բ Յոր­դո­րա­կն է («Կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց) -Կե­նաց փայտ տըն­կեալ...

53. 228բ-31ա ԾԴ. Գանձ Գէ­որ­գայ Զաւ­րա­վա­րին ի Խա­չա­տուր վար­դա­պե­տէ («Խա­չա­տուր) -Խըն­դա­հ­րա­ւէր մա­ն­կունք Սի­ով­նի... ա. 231աբ Տաղն է -Ի հան­դի­սա­կան տօ­նիս... բ. 231բ-2ա Րա­մեալ ըզ­կի­ր­ըս տան­ջա­նաց...

54. 232ա-5ա ԾԵ. Կա­նոն Վա­րա­գայ Խա­չին («Գրի­գո­րի ե սա) -Գլուխն ե­կե­ղեց­ւոյ... ա. 235բ-6ա [Մե­ղե­դի ի Վա­րա­գա Սուրբ Խա­չին. Հմր 424, 270ա] - Այ­ս­օր մեծ զար­մանք հրա­շից... բ. 236աբ Փ - Ամ­փո­փեալ զն­ը­շան խա­չին...

55. 236բ-44բ ԾԶ. Կա­նոն սր­բոց ա­ռա­քե­լո­ցն ի Յոհ[ ան­նէս] վար­դա­պե­տէ («Յոհ­աան­նէս) -Յեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 240բ Տաղ -[Է] ա­կ­ցին Հօր սպա­սա­ւորք... բ. 240-1բ Փ - Ա­ղա­չա­նօք մա­քուր դա­սին...

56. 241բ-4բ ԾԷ. Կա­նոն Խաչ­գիւ­տին է («Խա­չա­տուր) -Խա­չի քո, Քրիս­տոս, եր­կիր պա­գա­նեմք... ա. 244բ Տաղն է - Այ­ս­օր ե­ղեւ գալ դըշ­խո­յին... բ. 244բ-5բ Փ -Ի գը­տա­նել կե­նաց փայ­տին...

57. 245բ-9ա ԾԸ. Գանձ ա­մե­նայն մար­տի­րո­սաց («Յո­վա­նէս) -Յոյժ զար­մա­նա­լի... ա. 249աբ Տաղն է -Պա­ղա­տա­նօք սուրբ նա­խա­հարց... բ. 249բ-50բ Փո­խէ՛ -ԶՄով­սէս ա­սեմ ըս­քան­չե­լին... /Ո­գ­օղ բա­նիս... /Գրի­գոր թըմբ­րեա­լս...

58. 250բ-3ա ԾԹ. Գանձ սր­բոց հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն («Մկր­տիչ) -Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ հրա­շա­կան... ա. 253աբ Մե­ղե­դի ա­նոյշ («Գրի­գոր) -Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց... բ. 253բ-4ա Տաղ գե­ղե­ցիկ («Զաւ­րա­վար) -Զօրք եր­կ­նա­յին զը­ւար­թ­նոց...

59. 254բ-8ա Կ. Կա­նոն Յո­հա­նու Ոս­կի­բե[րա­նի] (« Այս Յո­հա­նու Ոս­կէ­բե­րա­նին) - Ա­ւր­հ­նեալ ՛ւ ընտ­րեալ գունդք եր­կո­տա­սան.../ Ա­ռա­քե­լին` եր­գ­օ­ղի սո­րին: ա. 258ա-9ա Տաղն է -Ի յո­րո­վայ­նէ ընտ­րեալ...

60. 259ա-61բ ԿԱ. Գանձ Նի­կո­ղա­յո­սի հայ­րա­պե­տին («Գրի­գոր) -Գա­ւա­զան ծաղ­կեալ... ա. 261բ-2ա Տաղն է - Աս­տուած փա­ռաց լոյս ի լու­սոյ... բ. 262աբ Փոխ -Ե­րեւ­մամբ սուրբ հրեշ­տա­կաց...

61. 262բ-3բ ԿԲ. Գանձ սր­բոյն Յա­կով­բայ Մծ­բ­նա հայ­րա­պե­տի («Մկր) -Մե­ծա­համ­բաւ ա­նուն գո­վե­լի... /Բա­րե­խօ­սեա առ Տէրն||... (շար. եւ յա­ջորդ ԿԳ-ԿԵ գան­ձերն ի­րենց տա­ղե­րով` թա­փուած):

62. 264ա [Ներ­սի­սի Շնոր­հալ­ւոյ Մե­ղե­դի սուրբ Ստե­փա­նո­սի («Ի Ս) -Ի խա­չին տն­կեալ որ­թոյն... /Նա­խա. Հմր 424, 313բ] մար­տիկ վկայ, /Վա­ս­ըն տօ­նո­ղա­ց­ըս քո դու լեր բա­րե­խօս առ Տէր:

63. 264ա-8բ ԿԶ. Գանձ սր­բոյն Պե­տ­րո­սի ե­պիս­կո­պո­սի («Սար­գիս գրիչ) -Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն... ա. 268բ-9ա (« Ա­ռա­քե­լոյն) - Այ­ս­օր ցըն­ծա­ցէք, եղ­բարք, պա­րա­կից ե­ղեալ վեր­նոյն... բ. 269բ-70ա Փ («Պե­տ­րո­սի) -Պա­ղա­տիմք առ ձեզ, ընտ­րեալք...

64. 270ա-3բ ԿԷ. Կա­նոն Որ­դո­ցն ո­րոտ­մանց Յո­հան­նու եւ Յա­կով­բայ («Գրի­գո­րի է սա) -Գը­թա­ցեալ քո­յին... /Յաջ­մէ­՛ւ յա­հե­կի / /... (շար. թա­փուած): ա. 274ա [Տաղ սր­բոյն Բար­ս­ղի հայ­րա­պե­տին («Վար­դա­պե­տի) -Վա­նիչ ներ­հա­կին.... Հմր 7717, 47բ] Սա­տա­կիչ չա­րին /Ի պարս­կա­կան մար­տին...

65. 274աբ Գանձ Գի­շե­րա­պա­շտա­ման կի­րա­կէ­ին («Գր) -Գե­րամ­բարձ Աս­տուած... / Մե­ռած եւ թա­ղած,/ Բայց ոչ հնա­զա/ /... (շար. թա­փուած):

66. 275ա-6բ [Գանձ աշ­խա­րա­թա­ղի. Հմր 424, 334բ] («Ման­վե) -Մինդ ի յԷ­էն... /Հայ­ցեմք ժո­ղով­ք­ըս բազ­կա­տա­րած ||... (շար. թա­փուած): ա. 277աբ [Ող­բս վասն նն­ջե­ցե­լո­ցն -Ո՜վ քա­հա­նայք եւ վար­դա­պետք աս­տուա­ծա­բան... /Եւ յաղ­թե­ցայ. Հմր 554, 177աբ] գե­րիս ա­նզղ­ջա­կան... /Ի դե­ղ­ըն դուք էք յաշ­խար­հի ա­ղօ­թա­կան||... (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

147ա (Կար­մ­րա­գիր) Ո՜հ զեղ­կե­լի գծող սո­րին` զՅո­հան­նէս:

556

ԴԱ­ՏԱՍ­ՏԱ­ՆԱ­ԳԻՐՔ

ԺԴ -XIV

ԳՐԻՉ` Պե­տ­րոս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` տէր Սէթ («Փի­րիս­կո­պոս Ա­յա­սո):

ԹԵՐԹ` 143: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԷ 12 (Ա-Դ չիք, Ե 4, Թ 11, ԺԱ, ԺԴ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,5 12,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 73ա): ՏՈՂ` 15: ԿԱԶՄ` կա­պոյտ ծաղ­կա­թուղթ, թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` չիք, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 3+3, թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից, մի­ջից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, խո­նա­ւու­թիւ­նից լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը գու­նա­փո­խուած եւ թու­լա­ցած, տեղ-տեղ փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ, 1-2, 143 թեր­թե­րը վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-1ա-4բ [Թէ­ո­դո­սի, Յուստ­իա­նո­սի, Ղե­ւո­նի, Կոս­տանդ­իա­նո­սի բա­րե­պաշտ թա­գա­ւո­րաց Յա­ռա­ջա­բան Քա­ղա­քա­կան աւ­րի­նա­դ­րու­թեա­նս -Տէր եւ ա­րա­րիչ Աս­տուած մեր... տան­ջա­նաց պատ­ճառ Հմր 488, 86ա] որք ոչ զգու­շա­ցան... զի ոչ ի­ւիք յափ||... (շար. թա­փուած):

1. 5ա-73բ [Ընտ­րու­թիւն հա­մա­ռաւտ յաւ­րի­նա­ցն քա­ղա­քա­կա­նաց]

Տե՛ս Հմր 488, 105ա-22բ. Ցանկ/չիք: ¢ ա/չիք: բ/5ա-13ա: գ/13ա-5ա:

դ/15բ-6ա: ե/16բ-7բ: զ/17բ-21ա: է/21բ-4բ: ը/24բ-8ա: թ/28ա-9ա:

ժ/29ա-31բ: ժա/31բ-2ա: ժբ/32ա-4բ: ժգ/34բ-5ա: ժդ/35ա-9ա: ժե/39աբ:

ժզ/39բ-43ա: ժէ/43աբ: ժը/43բ-54ա: ժթ/54բ-73բ: Հմր 488-ում սոյ­նին

կից նիւ­թե­րը (122բ-3բ) տե՛ս ստո­րեւ 82ա-6բ:

2. 74ա-142ա [ Աւ­րէնք յաղ­թող թա­գա­ւո­րաց]

Տե՛ս Հմր 488, 87ա-103ա. Ցանկ/74ա-82ա (Ա -ՃԾԲ փխ ՃԾԳ. եւ՛ այս­տեղ,

եւ՛ յօ­դուա­ծա­շա­րում ՃԺԴ-ի փո­խա­րեն նշա­նա­կուած է ՃԺԳ եւ 1 միա­ւո­րի

տար­բե­րու­թեամբ շա­րու­նա­կուած: Կից` 82աբ «Վասն ար­դա­րու­թեան

 աւ­րի­նաց, 82բ-3բ «Վասն ար­դա­րու­թեան աս­տուա­ծայ­նոյն, 83բ-6բ

«Վասն բնու­թեան աւ­րի­նաց. տե՛ս Հմր 488, 122բ-3բ): ¢¢

ա-ճծգ/90ա-142ա:

3. 142ա-3բ Հա­մա­ռաւտ ժո­ղո­վու­մն աւ­րի­նաց վե­ր­ըս­տին

Տե՛ս Հմր 488, 103ա-5ա. ¢¢ ա-ժէ /142ա-3բ (շար. ¢¢ ժը-ձե թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

21ա Զստա­ցող նաւ­մաւ­սիս` զսր­բա­ս­նեալ փի­րիս­կո­պոսն զտէր Սէթ յի­շե­ցէք ի բա­րի:

57ա Տէր Աս­տուած, ո­ղոր­մեա ստա­ցո­ղի նաւ­մաւ­սիս:

63ա (Կար­մ­րա­գիր) Ա­ղա­չեմ զձեզ, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցողք, որ ոք ըն­թեռ­նոյք եւ աւկ­տիք կամ աւ­րի­նա­կէք, մե­ղաց թո­ղու­թիւն խն­դ­րե­ցէք յԱս­տու­ծոյ տէր Սէ­թին` ստա­ցո­ղի նաւ­մաւ­սիս:

73բ (Կար­մ­րա­գիր) Սր­բա­ս­նեալ եւ մաք­րա­կենց[աղ], ա­մե­ն­ի­մ­աս­տուն եւ պա­տուա­կան փի­րիս­կո­պո­սին Ա­յա­սո տէր Սէ­թի` ստա­ցաւ­ղի սուրբ եւ աւ­րի­նա­դիր նաւ­մաւ­սիս, ո­ղոր­մես­ցի տէր Յի­սուս Քրիս­տոս եւ թող­ցէ զպար­տիս նո­րայ, ընդ նմին ո­ղոր­մես­ցի տէր Աս­տուած ծնո­ղաց նո­րին եւ եղ­բա­ւր իւ­րոյ` Սի­ո­նի քա­հա­նա­յի: (Սեւ) ընդ նմին եւ մե­ղու­ցեալ գր­չին` Պե­տ­րո­սի, ո­ղոր­մես­ցի Քրիս­տոս Աս­տուած. ա­մէն:

86բ Զստա­ցող գրո­ցս` զտէր Սէթ յի­շես­ջիք ի յա­ղաւ­թս ձեր սուրբ, եղ­բայրք:

Կն­քա­դ­րոշմ` 134բ Տէր Մկր­տիչ ար­քե­պիս­կո­պոս Ջագտ||/

557

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Եզն­կայ             ՊԼԵ -1386

ԳՐԻՉ` Գրի­գո­րիս քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ա­միր-Թա­ճա­տին::

ԹԵՐԹ` 228: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԹ 12: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15,5 12: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 110ա): ՏՈՂ` 16: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դեղ­նա­ւուն մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 1ա: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը թու­լա­ցած, 228-րդ թեր­թը վնա­սուած եւ նո­րո­գուած, թա­նա­քի ճա­պա­ղում` 127բ-8ա, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած եւ ցե­ցա­կեր, եզ­րե­րը մա­շուած, դռ­նա­կն ու կա­պիչ­նե­րը` ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-15բ Ա. Այս են հա­ւա­տոյ դա­ւա­նու­թիւնք, զոր գրեաց մեծ վար­դա­պե­տն Յո­հա­նէս Ո­րոտ­նե­ցի հրա­մա­նաւ պա­րոն Խութ­լու­շին ի Հայս, առ կա­թո­ղի­կոսն տէր Կոս­տան­դին -Յա­նեղ եւ յան­պա­րա­գիր լու­սոյն կն­քեալ լոյս հա­մա­ս­փիւռ...

Բ. 58ա-71բ, 15բ-32ա [Յով­հան­նու Երզն­կաց­ւոյ Խրատ հա­սա­րա­կաց քրիս­տո­նէ­ից]

Տե՛ս Հմր 228, 71ա-127ա: ¢ 1. Նխ./58ա-61բ: ա/61բ-3ա (63բ տե՛ս ¢ 22),

64բ-6բ: բ/66բ-9ա: գ/69ա-71բ: դ-ը/չիք: թ/ 15բ-8բ: ժ/18բ-22ա:

ժա/22ա-4բ, ժբ/24բ-7բ: ժգ/27բ-9բ: ժդ/29բ-30ա: ժե/30ա-1ա:

ժզ/31ա-2ա: ժէ-ժթ/չիք: ¢ 2/չիք: Խառն ըն­դ­օ­րի­նա­կու­թիւն:

Գ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 32բ-8բ Ժ. Խրատ նո­րին Յո­հա­նէս վար­դա­պե­տի Վասն հա­ղոր­դու­թեան - Ա­րեամ­բն Քրիս­տո­սի փր­կեալ եղ­բարք իմ ի Քրիս­տոս...

2. 38բ-9բ ԺԱ. Վասն հա­ղոր­դու­թեան կարճ եւ պի­տա­նի [Վար­դան վար­դա­պե­տի. Հմր 1838, 277բ] -Լուա­րու՛ք, Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ փր­կեալ ժո­ղո­վուրդք...

3. 39բ-40բ ԺԲ. Վար­դան վար­դա­պե­տի Ա­ղաւթք եւ վասն հա­ղոր­դու­թեան -Ո՜վ ա­մե­նա­ւր­հ­նեալ Հայր սուրբ, մե­ղա յեր­կի­նս եւ ա­ռա­ջի քո...

4. 40բ-2ա Նո­րին Վար­դան վար­դա­պե­տի - Ա­ւր­հ­նե­ցին եւ ե­լին ի լեառն Ձի­թե­նեաց...

5. 42ա-5բ ԺԴ. Նո­րին Վար­դան վար­դա­պե­տի - Աս­տուած իմ Յի­սուս Քրիս­տոս, կա­ռա­վար եւ զաւ­րա­պետ...

6. 45բ-50բ ԺԵ. Տե­սիլ սր­բոյն Ա­թա­նա­սի Ա­ղեկ­սան­դ­րու հայ­րա­պե­տի, զոր ե­տես ի սուրբ խոր­հուր­դն ի սուրբ ե­կե­ղե­ցոջ Աս­տու­ծոյ - Ա­մե­նե­ցուն­ցն Աս­տուած սքան­չե­լի տե­սիլ ե­րե­ւե­ցոյց...

7. 50բ-8ա ԺԶ. Սուրբ հա­ւրն Թէ­ո­փի­լո­սի Վասն ար­տա­սուաց -Յոր­ժամ միտքդ զբա­ղեալ լի­նի... 58ա-71բ տե՛ս Բ:

8. 71բ-7ա ԻԱ-ԻԳ Տեառն Ներ­սէ­սի յԸնդ­հան­րա­կա­նէն

Տե՛ս Հմր 500, 4ա-51բ. ¢ ա-է/չիք: ը/71բ-2բ: թ/72բ-5ա: ժ/75ա-7ա:

9. 77ա-84բ ԻԴ. Նո­րին տեառն Ներ­սե­սի Ո­տա­նա­ւոր («Յի­սուս Որ­դի. Հմր 1928, էջ 153-166) -Յոր­ժամ գրեալ­քն կա­տա­րին, /Որ զայ­նմ ա­ւուր մեզ պատ­մե­ցին... /Վասն քո­յոյ սուրբ հրա­մա­նին...

10. 84բ-97բ ԻԵ. Տե­սիլ սուրբ վար­դա­պե­տին Յո­հա­նի­սի, որ մա­կ­ա­նուն Կո­զեռն կո­չի -Ի ժա­մա­նա­կին, յո­րում էր թուա­կա­նն Հա­յոց ԴՃՀ (1021), թա­գա­ւորն Հո­ռո­մոց Վա­սիլ ել յԱ­րե­ւե­լս...

11. 97բ-101բ ԻԶ. Ի Հա­րանց վա­րուց Վասն խո­նար­հու­թեան - Աբ­բայ Ան­տո­նի­ոս նա­յե­ցաւ ի խորս դա­տաս­տա­նին Աս­տու­ծոյ...

12. 101բ-17բ ԻԷ. Խրատք նո­րին յԱս­տուա­ծա­շունչ գրոց եւ պարզ բա­նիւ յայ­տ­նու­մն բա­րոյն եւ չա­րին, զոր մե­ղա­ւոր հո­ղս եւ հին խա­բե­բ­այս Վար­դան` Աս­տու­ծով յար­մա­րեալ գրե­ցի վասն խն­դ­րոյ Թա­դէ­ո­սի շնոր­հա­լից քա­հա­նա­յի... -Ո՜վ որ­դեակք, վեր­ջին է ժա­մա­նա­կս եւ լցաւ մե­ղաւք ա­մե­նայն եր­կիր...

13. 117բ-23բ ԻԸ. Թուղթ վասն կի­րա­կէ­ին, զոր էջ ի Հռո­մայ ե­կե­ղե­ցին` յաս­տուա­ծա­յին բար­բա­ռոյն պա­տուէրք եւ խրատ -Ե­կի ի տա­ճարն սուրբ, գտի զսայ ի մէջ խո­րա­նին...

14. 123բ-33ա ԻԹ. Տե­սիլ սր­բու­հոյ Աս­տուա­ծած­նին` մա­ւր Տեառն Մար­իա­մու -Եր­թեալ Աս­տուա­ծա­ծին մայր Տեառն ի լեառն Ձի­թե­նեաց...

15. 133ա-41բ Լ. Պատ­մու­թիւն սուրբ հար­ցն եւ յա­ռա­ջա­դի­մու­թեամբ կա­տա­րու­մն նո­ցայ Աս­տու­ծով -Եղ­բայր ո­մն ե­հարց ցաբ­բայն Ան­տո­նի­ոս եւ ա­սէ. Զի.նչ պա­հե­ցից, զի ար­ժա­նի ե­ղէց Աս­տու­ծոյ...

16. 141բ-65ա ԼԱ. Այլ բանք ի Հա­րանց վա­րու­ցն Վասն զգու­շու­թեան ի պոռն­կու­թե­նէ - Ա­սէ աբ­բայն Ան­տո­նի­ոս, ե­թէ Մտա­ծեմ, զի ու­նի մար­մի­նս շար­ժու­մն բնա­կան...

17. 165ա-7ա ԼԲ. Սուրբ հա­ւրն Նե­ղո­սի Խրատ պի­տա­նի -Վա՜յ ամ­բարշ­տին: Յոր­ժամ ա­մե­նե­քեան լու­սա­ւո­րին, նայ միայն խա­ւա­րի...

18. 167ա-204բ ԼԳ. Ե­րա­նե­լոյն Ա­թա­նա­սի ար­քես­պի­ո­կոպ­սի Ա­ղեկ­սան­դ­րու Հար­ցու­մն վա­յե­լուչ եւ պա­տաս­խա­նիք Կիւր­ղի հայ­րա­պե­տի Յա­ղա­գս մա­կա­ցու­թեան եւ հան­ճա­րոյ... -Հե­տե­ւու­մն հա­մա­րիմ ընդ Աս­տու­ծոյ ե­րիս բա­նս...

Գր­չից` 168ա «Ուր հաւ(= հօ) կայ, հար­ցու­մն է, եւ ուր պէ`

պա­տաս­խա­նի:

19. 204բ-16ա ԼԴ. Խրատք սր­բոյն Կա­լիս­տ­րա­տո­սի -Յա­րու­ցեալ ո­մն ի նո­ցա­նէ, ա­նուն Դաղ­մա­տի­ոս...

20. 216ա-27ա ԼԵ. Ի տեառն Ներ­սէ­սի բա­նից գրեմք սա­կաւ բանք, որ նայ գրեաց Թուղթ ի Մի­ջա­գե­տս Ա­սո­րոց... -Թէ­պէտ եւ մե­րոյ Լու­սա­ւոր­չին ա­ւան­դեալ­քն ըն­դու­նե­լի է­ին...

21. 228բ Ո­տա­նա­ւոր, զոր ա­սա­ցի ես` նուաստ գր­չա­կս («ԹԱ) -Թա­գա­ւոր Տէր բա­րե­րար, /Ո­րով ա­ւր­հ­նեն զքեզ ան­դա­դար...

22. 63բ Հար­ցու­մն -Ե­հարց ո­մն ի հա­րան­ցն ընդ ի­մ­աս­տուն բժիշկ մի եւ ա­սէ. Ա­մե­նայն ցա­ւոց դեղ գի­տե.ս...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

77ա Զստա­ցող սո­րա` զԱ­միր-Թա­ճա­տին եւ զնուաստ գր­չա­կս յի­շեա, ա­ղա­չեմ, եւ Տէր զձեզ (նման` 117բ):

89ա Վա՜յ ինձ` մե­ղու­ցե­լոյս:

90ա Ո՜հ սոս­կա­լի ա­ւրն:

97բ Գր­չի սո­րա եւ ստա­ցո­ղի

Քրիս­տոս գթա­ծն ո­ղոր­մես­ցի

Եւ մեր յի­շո­ղա­ցն ա­մե­նայ­նի.

 Ա­մէն, ա­մէն եւ ե­ղի­ցի:

227ա Շնոր­հիւ Տեառն սկ­սայ եւ ո­ղոր­մու­թեամբ նո­րին կա­տա­րե­ցի զսուրբ, զլու­սա­զարդ մա­տեա­նս ես` նուաստ ծա­ռ­այս ա­մե­նայն ծա­ռա­յիցդ Աս­տու­ծոյ Գրի­գո­րիս մե­ղու­ցեալ եւ ա­ն­ար­ժան քա­հա­նայ, ի Հա­յոց թուա­կա­նիս ՊԼԵ (1386), յու­նիս Ժ, ի խն­դ­րոյ բա­րի եւ հա­ւա­տա­րիմ ծա­ռա­յին Աս­տու­ծոյ Թա­ճա­տի­նի` որ­դոյ խաւ­ճա Ա­հ­րո­նի, եւ ի մա­րե­նի դա­սէն թոռն տէր Սարգ­սի, որ մե­ծաւ յու­սով եւ բա­զում փա­փա­գա­նաւք եւ ցան­կու­թեամբ խն­դ­րեաց զսայ ի լու­սա­ւո­րու­թիւն ան­ձին իւ­րոյ եւ ի մխի­թա­րու­թիւն լսո­ղաց հա­ւա­տա­ցե­լոց: Կր­կին ա­ղա­չեմ զա|| (227բ) մե­նե­սեան, յի­շել ի Տէր զստա­ցաւղ սո­րա` զԱ­միր-Թա­ճա­տի­նն ծնո­ղաւք եւ զնուաստ գր­չա­կս ծնո­ղաւք, եւ դուք յի­շիք ի Տէր, յոր­ժամ գայ ար­քա­յու­թեամբ իւ­րով եւ թող­ցէ զյան­ցա­նս ձեր եւ ծնո­ղաց ձե­րոց: Եւ ա­ղա­չեմ չլի­նել մե­ղա­դիր, զի ի ծե­րու­թեան ժա­մա­նա­կս այս­չափ էր կար մեր: Բայց գրե­ցաւ սայ յաս­տուա­ծա­պահ մայ­րա­քա­ղա­քս Եզն­կայ, ընդ հո­վա­նեաւ սուրբ եւ եր­կ­նա­ն­ման տա­ճա­րիս Սուրբ Կա­թո­ղի­կէ­իս եւ սուրբ ա­ջոյս տեառն Ներ­սէ­սի եւ այլ բազ­մա­հա­ւաք սր­բոց, որ աստ են: Զոր խն­դ­րեմ յԱս­տու­ծոյ, զի պա­հես­ցէ զտա­ճարս զայս սուրբ հաս­տատ եւ ան­խախ­տե­լի || (228ա) մինչ ի գա­լուս­տն Քրիս­տո­սի եւ ||/ յա­մե­նայն ե­րե­ւե­լի եւ ա­նե­րեւ[ոյթ թշ­նամ]ոյ: Այլ եւ մի պա­կա­սես­ցէ ի նմա­նէ երգ Սաղ­մո­սաց, ձայնք պա­շտա­մանց, լու­ցու­մն լապ­տե­րաց, բու­րու­մն խն­կոց մի պա­կա­սէ ի դրա­նէ սո­րայ, եւ սպա­սա­ւորք սո­րա եւ պա­տա­րա­գիչք` ա­ռա­ջին­քն եւ վեր­ջին­քս, մնաս­ցեն սր­բու­թեամբ ի կա­մս Աս­տու­ծոյ... Նայ եւ զաս­տուա­ծա­սէր պա­րո­նս մեր` զԱ­միր-Սու­լա­յի­ման, շնոր­հես­ցէ այս սուրբ տա­ճա­րիս եւ մեզ ընդ եր­կայն ա­ւուրս` մինչ ի խո­րին ծե­րու­թիւն, եւ աջ ա­նե­ղին պա­հես­ցէ զսայ յա­մե­նայն ե­րե­ւե­լի եւ յա­նե­րե­ւոյթ թշ­նա­մոյ, հոգ || (228բ) ||/ ար­տա­քոյ ա­մե­նայն փորձ[ ա­նաց, ա]յլ եւ զբար[ի] եւ զհա­ւատ[ ա­րիմ] ||/ ա զԱ­միր-Խութ­լուն, որ է փո­խեալ ի Քրիս­տոս, լու­սա­ւո­րես­ցի Աս­տուած զիւր հո­գին եւ եր­կ­նա[ւոր ար­քա­յութ]եա­նն ար­ժա­նի առ­նէ. ա­մէն: Եւ որ զմեզ յիշ­ման ար­ժա­նի առ­նէ, նայ ին­քն յի­շի ի տեառ­նէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

 

1. 12ա (ԺԴ դ., հին շղա­գ­րով, հա­զիւ նշ­մա­րե­լի) Ապ­րիլ ի Զ մին­չեւ յուն­վար ի Զ ||/ ո­րում ծնաւ տէր Յի­սուս ///

2. 64ա (նօ­տր­գիր) Գրե­ցաւ ի թւին ՌՃԾԹ (1710) դեկ­տեմ­բե­րի Ի-ու­մն: Ես` Նոր Մշ­աղ­բր­ցի Յա­կոբ վար­դա­պե­տս, այս իմ ստա­ցեալ աս­տուա­ծա­բա­նից վար­դա­պե­տաց գիր­քս յի­շա­տակ տվի իմ հո­գե­ւոր հայր սր­բա­զան Վար­դա­նէս վար­դա­պե­տին, որ է ա­ռաջ­նորդ ի Գրի­գո­րին մե­րոյ Լու­սա­ւոր­չին, որ ի Խոր Վի­րա­պն է ա­թոռ նո­րա, այ­սին­քն Վար­դա­նէս վար­դա­պե­տին, յի­շա­տակ իմ հօր` Յո­վա­նի­սին, մօրս` Վար­դի­կին, եղ­բար­ցս` Վա­թա­նին եւ Ա­ղա­ջա­նին, եւ քւերն իմ` Յու­ջա­խա­նին, որ են սո­քա հան­գու­ցեալ առ Քրիս­տոս: Խն­դ­րեմք ի սր­բու­թե­նէ ս(=ձ) եր­մէ` զիս, զկեն­դա­նիս մեր եւ զնն­ջե­ցեա­լսն մեր յի­շել առ Քրիս­տոս վասն Աս­տու­ծոյ, եւ ինձ` Յա­կոբ վար­դա­պե­տիս, որ եմ ձեր ո­տաց հող եւ մո­խիր:

3. 96բ (ԺԸդ.) Տէր Ա­ռա­քել ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1ա, 64ա Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յա­կոբ վար­դա­պետ. թվ. ՌՃԽԲ (1693):

Գր­չա­փորձ` 225ա ¡օ­տա­րա­լե­զու ¡ («Խո­ջա Ա­վազ):

558

ՅԱ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆ Ի­ՍԱ­ՀԱ­ԿԵԱՆ- Ա­ՂԱ­ՆՈՒ­ՐԵԱՆՑ ՆՈՐ ՋՈՒ­ՂԱ­ՅԵ­ՑԻ, ԳԻՐՔ ԴԱ­ՒԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ

Բում­բայ           ՌՄԾԶ -1807

ԳՐԻՉ`, ՍՏԱ­ՑՈՂ` հե­ղի­նա­կը:

ԹԵՐԹ` 184. չգ­րուած` 1աբ, 4բ, 58բ, 137աբ, 183ա-4բ: ՊՐԱԿ` 1 1+Ա-ԻԳ 8(ԻԲ 6)+1 1: ՆԻՒԹ` թուղթ, «1805 լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,2 15,1: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` շղա­գիր (նմուշ` 103ա): ՏՈՂ` 18 (եր­բե­մն` 16-19): ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ հե­ղի­նա­կի ձեռ­քով ջն­ջում­ներ սր­բա­գ­րում­ներ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 2ա Գիրք Դա­ւա­նու­թեան հա­ւա­տոյ առ ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն եւ միա­ս­նա­կան աս­տուա­ծու­թիւ­նն ի Հայր եւ յՈր­դի եւ ի Սուրբ Հո­գին: Յօ­րի­նեալ հո­մե­րա­կան չա­փա­բա­նու­թեամբ ի Յա­րու­թիւ­նէ Ի­սա­հա­կեան Նոր Ջու­ղա­յեց­ւոյ Ա­ղա­նու­րեանց կո­չե­ցե­լոյ, ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Դա­նի­է­լի սր­բազ­նա­սուրբ կա­թո­ղի­կո­սի Ա­մե­նայն Հա­յոց, որ ի յԱ­թոռն Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին, յա­մի մար­դե­ղու­թեան Բա­նին Աս­տու­ծոյ 1807, ի թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՌՄԾԶ, ի Հն­դի­կս, ի քա­ղա­քն Բում­բայ, որ ընդ իշ­խա­նու­թեամբ Բրի­տա­նաց­ւոց

-2բ Գլ­խա­տա­ռու­թիւն­քն բա­նիս չա­փին /Յա­նուն գոր­ծոյս յօ­րի­նո­ղին (ան­կիւ­նա­ւոր` «Յա­րու­թիւն) -Յի­սուս Աս­տուած Րա­բուն Ոգ­ւոց...

-3ա-4ա Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն -Բան հա­ւա­տոյ տէ­րու­նա­կան...

ա. 5ա-58ա Այս է հա­ւատ իմ պա­շտա­ման /ՅԵր­րոր­դու­թիւ­նն միա­ս­նա­կան -Խոս­տո­վա­նիմ զՀայրն եր­կ­նա­յին...

բ. 59ա-68բ Ի Յա­րու­թե­նէ Ի­սա­հա­կեան /Ջու­ղա­յեց­ւոյ Ա­ղա­նու­րեան/ Զբա­նս ո­գեալ ա­ղեր­սա­կան /Յաս­տուա­ծա­բա­նու­թիւ­նն եր­րոր­դա­կան -Ի քէն հայ­ցեմք, Հայրդ բա­րի...

գ. 69ա-73ա Նո­րին զԲա­նս ներ­բո­ղա­կան /Ո­գեալ ի փայ­տն տէ­րու­նա­կան/ Գլ­խա­տա­ռիւ­քն այբ­բե­նա­կան, /Չա­փեալ ո­տիւ­քն հո­մե­րա­կան («Ա-Ք) - Աս­տուա­ծ­ըն­կալ խաչ պա­տուա­կան...

դ. 73բ-7բ Դար­ձեալ զԲա­նս ներ­բո­ղա­կան /Գլ­խա­տա­ռիւ­քն նո­րին ա­նուան /«Ի Յա­րու­թե­նէ Ի­սա­հա­կեան ո­գեալ զբա­նս ներ­բո­ղա­կան / -Ի սկզ­բա­նէ Հայրն եր­կ­նա­յին...

ե. 78ա-82ա Ներ­բո­ղա­կան բա­նս ո­գեալ /Առ կոյսն սուրբ ա­մէ­ն­օր­հ­նեալ /Գլ­խա­տա­ռիւ­քն եր­գս չա­փեալ, / Այբ­բե­նա­կան գծիւ շա­րեալ («Ա-Ք) - Աս­տուա­ծա­ծին մայր Քրիս­տո­սի...

զ. 82բ-95ա Դար­ձեալ զբա­նս ներ­բո­ղա­կան /Գլ­խա­տա­ռիւ­քն ա­նուամբ նո­րայն («Ի Յա­րու­թե­նէ Ի­սա­հա­կեան ի Նոր Ջու­ղա­յեց­ւոյ Ա­ղա­նու­րեանց կո­չե­ցե­լոյ ա­րա­րեալ զբա­նս ներ­բո­ղա­կան առ ա­մէ­ն­օր­հ­նեալ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծի­նն Մար­իամ) -Ի յան­մար­մին վե­րին զո­րաց... դա­սուց փա­ռա­ցս...

է. 95բ-6բ Նո­րին ա­րա­րեալ Եր­գս ա­ղեր­սա­նաց առ Աս­տուած («Ի Յա­րու­թե­նէ) -Ի քէն հայ­ցեմ, Հայրդ բա­րի...

ը. 97ա Նո­րին Ներ­բո­ղեան ա­ղօ­թից («Յա­րու­թիւն) -Յոր­ժամ յա­ղօ­թս դու ա­ռան­ձին...

թ. 98աբ Նո­րին վասն հա­ւա­տոյ («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գո­վե­լի է գլ­խո­վին...

ժ. 99աբ Վասն յու­սոյ («Յա­րու­թիւն) -Յոյսն է բա­րի գործք մարդ­կա­յին...

ժա. 100աբ Նո­րին Ներ­բո­ղեան խո­նար­հու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գո­վե­լի գործ է յեր­կ­րին...

ժբ. 101ա-2ա Պար­սաւ հպար­տու­թեան («Մա­հա­ցու է մե­ղս) -Մի ցան­կաս­ցիս ի քում սըր­տին...

ժգ. 102բ-3ա Նո­րին Վասն սի­րոյ («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գո­վե­լի է գործ գլ­խո­վին...

ժդ. 103բ-4ա Վասն նա­խան­ձու («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ չա­րա­գոյն ախտ է ան­ձին...

ժե. 104բ-5բ Նո­րին Վասն համ­բե­րու­թեան («Համ­բե­րու­թեան) -Համ­բե­րու­թիւ­նն է գործ բա­րի...

ժզ. 106աբ Ընդ­դէմ բար­կու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գար­շե­լի գործք հա­մա­րին...

ժէ. 107աբ Նո­րին Վասն ա­րի­ու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գո­վե­լի` յաշ­խար­հին...

ժը. 108աբ Վասն ծու­լու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գար­շե­լի ի իսկ յան­ձին...

ժթ. 109աբ Նո­րին Առ ո­ղոր­մա­ծս («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գո­վե­լի է յաշ­խար­հի...

ի. 110աբ Առ ա­գա­հս («Է առ ա­գա­հս) -Է յոյժ յի­մար այր յաշ­խար­հին...

իա. 111աբ Նո­րին Վասն պար­կեշ­տու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գո­վե­լի ե­ղեն յան­ձին...

իբ. 112աբ Վասն որ­կ­րա­մո­լու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գար­շե­լի է յաշ­խար­հին...

իգ. 113աբ Նո­րին Առ ող­ջա­խո­հս («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գե­րա­գոյն են յաշ­խար­հին...

իդ. 114աբ Առ բղ­ջա­խո­հս («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գար­շե­լի են յաշ­խար­հին...

իե. 115աբ Նո­րին Ներ­բո­ղեան ար­դա­րու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գո­վե­լի ե­ղեն յան­ձին...

իզ. 116աբ Պար­սաւ ա­նի­րա­ւու­թեան -Յոյժ գար­շե­լի է յաշ­խար­հին...

իէ. 117աբ Նո­րին Վասն ճշ­մար­տու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գո­վե­լի ե­ղեն յան­ձին...

իը. 118աբ Վասն ստու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գար­շե­լի ե­ղեն յան­ձին...

իթ. 119աբ Նո­րին Ներ­բո­ղեան խո­նար­հու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գո­վե­լի ե­ղեն յան­ձին...

լ. 120աբ Պար­սաւ տգի­տու­թեան («Յա­րու­թիւն) -Յի­մա­րա­ցեալ­քն ան­ձամբք յան­ձին...

լա. 121աբ Նո­րին Առ բա­րե­րարս («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ փա­ռա­ւոր են յաշ­խար­հին...

լբ. 122աբ Առ չա­րա­գոր­ծս («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գար­շե­լի ե­ղեն նո­քին...

լգ. 123աբ Նո­րին Առ ա­ռա­տա­սիր­տս («Յա­րու­թիւն) -Յա­գեալդ բա­րեօք աս­տուա­ծա­յին...

լդ. 124աբ Նո­րին Առ ժլա­տս («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ ան­պի­տան են յաշ­խար­հին...

լե. 125աբ Նո­րին Զգու­շա­նա­լի է ի չար կա­մաց եւ ի գոր­ծոց («Յա­րու­թիւն) -Յոր­ժամ գի­տես դու զբա­րին...

լզ. 126աբ Նո­րին Ա­ռածք ի վե­րայ վա­խ­ճա­նա­կան կե­նաց («Յա­րու­թիւն) -Յոյժ գե­րա­գոյն ե­ղեն յան­ձին...

լէ. 127ա-8բ Նո­րին Ի վե­րայ ան­ցա­ւո­րիս կե­նաց -Զար­մա­նա­լի կեր­տուածք կան­գ­նին...

լը. 129աբ Նո­րին Առ ո­մն ծեր ա­գահ («Յա­րու­թիւն) -Յի­մար է այրն, որ յաշ­խար­հի...

2. 130ա-6բ Խոս­տո­վա­նու­թիւն ստ­գ­տեալ ան­ձին... Հա­ւա­քեալ ի Յա­րու­թե­նէ Ի­սա­հա­կեան ի Նոր Ջու­ղա­յեց­ւոյ Ա­ղա­նու­րեանց կո­յե­ցե­լոյ -Մե­ղայ Աս­տու­ծոյ, մե­ղայ Աս­տու­ծոյ, մե­ղայ Աս­տու­ծոյ: Մե­ղայ ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեան...

3. 138ա-73բ Կտակ Մե­ծի ուր­բա­թու... Հա­ւա­քեալ ի Յա­րու­թե­նէ Ի­սա­հա­կեան ի Նոր Ջու­ղա­յեց­ւոյ Ա­ղա­նու­րեանց կո­չե­ցե­լոյ... -Զա­հա­ւոր եւ սար­սա­փե­լի խոր­հուրդ Մե­ծի ուր­բա­թու պա­սէ­քիս... ա­մէն: Վա­խ­ճան Դա­ւա­նու­թեան գրո­ցս:

-174ա-82բ Ցանկ հար­կա­ւոր ի­րաց եւ յա­տուկ ա­նուանց յի­շա­տա­կե­լոց ի մա­տե­նիս` ըստ կար­գի յայ­բու­բե­նից - Աբ­բա հայր, ե­թէ հնար է, ան­ցո` 73... 0րհ­նեալ որ գաս յա­նուն Տեառն` 61:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

2ա (տե՛ս):

559

ԹՈՎ­ՄԱ Ա­ՔՈՒԻ­ՆԱ­ՑԻ, Ե0ԹՆ ԽՈՐ­ՀՐ­ԴՈՑ ԳԻՐՔ

ԺԴ -XIV

ԹԵՐԹ` 244. չգ­րուած` 124բ, 194ա: ՊՐԱԿ` 1 9+Ա-Ժ 12 (Ա 10, Ժ 9)+Ա-ԺԱ 12 (Ա, Դ, Ը, ԺԱ 11, Գ, Է 10, Ե 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15,5 11,7: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (10ա-166բ, 177ա-92բ, 195ա-241բ), միա­սիւն (նո­րո­գո­ղի` 1ա-9բ, 167ա-76բ, 193ա-4բ, 242ա-4բ): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (10ա-166բ, 177ա-92բ, 195ա-241բ: Նմուշ` 135ա), նօ­տր­գիր (նո­րո­գո­ղի): ՏՈՂ` 23 (նո­րո­գո­ղի` 21-22): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` բազ­մա­գու­նի ծաղ­կա­թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1, վար­դա­գոյն թուղթ, սկզ­բում:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 10ա, 125ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (10ա-125ա): Գ ո յ ն ե ր` սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Վե­րին լու­սանցք­նե­րին թա­նա­քի ճա­պա­ղում: Կազ­մի Բ փեղ­կի տախ­տա­կը ջար­դուած, կա­շին ճեղ­քուած, կռ­նա­կն ու եզ­րե­րը մա­շուած: ԺԸ դ. նո­րո­գուած եւ լրա­ցուած թե­րին` 1-9, 167-76, 193-4, 242-4: Վե­րա­կազ­մու­թեան ժա­մա­նակ թեր­թե­րը խառ­նուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-244բ [Եօ­թն խոր­հր­դոց գիրք Թով­մա­յի Ա­քուի­նաց­ւոյ: Թրգմ. Յով­հան Ծոր­ծո­րե­ցի]

-1ա-9ա Նա­խա­սա­ցեալ նա­խա­դ­րու­թիւնք ի սր­բոյն Թօ­մա­յէ վար­դա­պե­տէ, ի կար­գէ սր­բոյն Դօ­մի[նի]կո­սի, Յա­ղա­գս Եօ­թն խոր­հր­դոյ սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ ի յԱ­քին քա­ղա­քէ -[0]րէնք Տեառն ամ­բիծք են եւ դար­ձու­ցա­նեն զհո­գիս...

-9բ Ցա­ն­կա­րան գր­գոյս Թօ­մա­յեան -Ա. Խն­դ­րի, թէ Ի դրախ­տն մար­դոյն պէ.տք է­ին խ[ո]րհուրդ­քն... ԺԵ. Խն­դ­րի, թէ Այժմ ի ժա­մա­նա­կս շնոր­հաց կա­րե­լի. է պա­հել ա­ռանց մե­ղաց զթլ­փա­տու­թիւ­նն եւ զայ­լսն... (ա­նա­ւարտ):

1. 10ա-33ա Խն­դ­րի, թէ Պը­սա­կն ու­նի­ցի. ինչ ար­գե­լու­մն -Պա­տաս­խա­նի. Ա­սեմ, թէ կր­կին է ար­գե­լու­մն...

2. 33ա-62ա Ա. Խն­դ­րի, թէ Ի դրախ­տն մար­դոյն պէ.տք է­ին խոր­հուրդ­քն, թէ. ոչ (խն­դիրք Ա-ԺԶ) -Ե­րե­ւի, թէ պէ­տս ու­նէր, զի պսա­կն խոր­հուրդ էր եւ ե­դաւ ի դրախ­տն...

Թեր­թե­րը խառ­նուած. կար­դալ 33ա-44բ, 46ա-8բ, 45աբ, 56ա-7բ, 52աբ,

49ա-51բ, 53ա-5բ, 58ա-62ա:

3. 62ա-124ա Ա. Խն­դ­րի, թէ Մկր­տու­թիւ­նն Յո­վան­նու խոր­հու.րդ էր (խն­դիրք Ա-ՁԱ) -Պա­տաս­խա­նեմ եւ ա­սեմ, թէ Մկր­տու­թիւ­նն Յով­հան­նու կեր­պիւ ինչ խոր­հուրդ էր...

4. 125ա-93բ [Ա.] Խն­դ­րի, թէ Պա­տա­րա­գն սե­ղա­նոյ խոր­հու.րդ է (խն­դիրք Ա-ԽԱ) - Ա­սեմ, թէ Խոր­հուրդ է, զի ա­մե­նայն գործ ի պաշ­տաւ­նէ­ից ե­կե­ղե­ցոյ տւեալ...

Չիք «ԽԱ. Խն­դ­րի, թէ ջուր խառ­նե­լի. է ընդ գին­ւոյն -Պա­տաս­խա­նի.

 Ա­սեմ, թէ Ջուր դնել ի խոր­հուր­դս յայս ոչ է յէ­ու­թե­նէ խոր­հր­դոյն.... Հմր

560, 154բ): 194ա է­ջը պա­րապ է թող­նուած եւ վրան գրուած` «Հա­տոր

Թօ­մա­յի Ագ­վի­նա­ցոյն Եր­րորդ:

5. 194բ-227բ [Ա.] Խն­դ­րի, թէ Զի.նչ է բնու­թիւն եւ քա­նի. ե­ղա­նա­կաւ ա­սի (խն­դիրք Ա-Բ) -Պա­տաս­խա­նի. Ա­սեմ, թէ Ա­նու­նս այս բնու­թիւն զբա­զու­մս նշա­նա­կէ...

6. 227բ-44բ Ա. Խն­դ­րի, թէ Զի.նչ է ան­ձն (խն­դիրք Ա-Գ) -Պա­տաս­խա­նի. Ա­սեմ, թէ Ան­ձն հա­սա­րա­կաց ա­ռեալ ոչ կա­րի սահ­մա­նել յա­տուկ սահ­մա­նաւ... Դար­ձեալ ա­սէ Ա­ւե­ռօ­իս` մեկ­նիչ բա­նի­ցն Ա­րիս­տո­տէ­լի, թէ Տե­սա­կն ընդ­հան­րա||... (շար. թա­փուած):

Թարգ­ման­չի յի­շա­տա­կա­րա­նը տե՛ս ձեռ. Հմր 560, 196ա-7ա:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Աբ­րա­համ վար­դա­պետ. ՌՃՁԶ (1737):

560

ԹՈՎ­ՄԱ Ա­ՔՈՒԻ­ՆԱ­ՑԻ, Ե0ԹՆ ԽՈՐ­ՀՐ­ԴՈՑ ԳԻՐՔ

Գլա­ձորՌԳ­ՃԻԵ -1325

ԳՐԻՉ` Թո­րոս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Սար­գիս վրդ.:

ԹԵՐԹ` 197+1 (կրկ. 58). չգ­րուած` 1ա-3բ, 41աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԳ 16 (Ա 12, Բ-Դ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15,6 11,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (տար­բեր` 4ա-54բ, 55ա-197բ: Նմուշ` 116ա): ՏՈՂ` 24: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+2, մա­գա­ղաթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 4ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (4ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր եւ ինչ-որ հե­ղու­կից գու­նա­փո­խուած: Սկզ­բից եւ մի­ջից պա­կա­սա­ւոր: ԺԷ դ. նո­րո­գուած, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը կար­կա­տուած, ա­ւե­լա­ցուած 1-3, 41 չգ­րուած թեր­թե­րը: Կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած, ճար­մանդ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 4ա-196ա [Եօ­թն խոր­հր­դոց գիրք Թով­մա­յի Ա­քուի­նաց­ւոյ: Թրգմ. Յով­հան Ծոր­ծո­րե­ցի]

Տե՛ս Հմր 559, 1ա-244բ. Նխ.||չիք: Ցա­ն­կա­րան/չիք: ¢¢ 1/4ա-24ա:

2/24բ-48բ (նախ­կին 41-րդ թեր­թն ըն­կած լի­նե­լով պա­կա­սում է ԺԲ

խն­դ­րի վեր­ջն ու ԺԳ խն­դ­րի սկիզ­բը): 3/49ա-96ա: 4/96ա-155բ:

5/156ա-83բ: 6/183բ-96ա (վերջ` «ոչ լի­նէր ին­քեամբ ի գո­յա­ցա­կան

ստո­րո­գու­թիւ­նսն): Ու­նի.

-196ա [Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­ման­չի -Զ] աս­տուա­ծա­յին եւ զեր­կ­նա­ւոր ի­մա­ցուածդ ա­մե­նա­սուրբ Հո­գոյն, զոր ընդ ա­ղօտ ցան­կա­ցան տե­սա­նել հրեշ­տակք, զոր շնոր­հեաց Աս­տուած ե­կե­ղե­ցոյն Հռո­մա, շի­նեալ ի վե­րայ վի­մին Պե­տ­րո­սի, զխոր­հուր­դս սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ` զմ­կր­տու­թեա­նն ա­սեմ, կն­քոյ եւ զսուրբ պա­տա­րա­գին [եւ զպ­սա­կին] գի­տու­թիւն, զոր յար­մա­րեալ տրա­մա­բա­նա­կան ա­րուես­տիւ եւ ա­պա­ցու­ցա­կան մա­կա­ցու­թեամբ, հա­մա­ռօտ բա­նիւ եւ հզ­օր զօ­րու­թեամբ ի­մ­աս­տուն ու­մե­մն վար­դա­պե­տի Ֆրա Թու­մայ կո­չե­ցեալ եւ ի ծայրս ի­մ­աս­տու­թեան ե­լեալ, լա­տին բար­բա­ռով, ո­րում տեն­չա­ցա հոգ­ւով նուաստ ո­գիս եւ յոյժ կա­րօ­տս բա­նի Յո­հան­նէս Եզն­կե­ցի, եւ այժմ կո­չիմ Ծոր­ծո­րե­ցի, եւ մե­ծաւ թա­խան­ձա­նօք թարգ­մա­նի­ցի զսա ի հայ բար­բառ հրա­մա­նաւ պա­պին Հռո­մայ || (196բ) եւ ձեռ­նա­տուու­թեամբ ար­հե­պիս­կո­պո­սին Զա­քար­իա­յի` ա­ռա­քե­լոյն Թա­դէ­ո­սի վե­րա­դի­տո­ղի, [օ­ժան­դա­կու]թեամբ տէր Բար­դ­օ­ղի­մէ­ո­սի հե­զա­հո­գի քա­հա­նայ[ի] եւ յոյժ գիտ­նա­կա­նի, եւ ա­ւան­դե­ցի զսա ե­կե­ղե­ցեացդ Հա­յաս­տա­նի ըն­ծայ ան­գին եւ գանձ պա­տուա­կան` աշ­խա­տեալ ի­մո­վս տկա­րու­թեամբ եւ յղ­կեալ ըստ կա­րի զբառս եւ զբա­նս: Արդ, որք օգ­տիք ի սմա­նէ, ե­թէ գտա­նէք ի սմա­նէ ա­խորժ կե­րա­կուր եւ համ ի­մաս­տից` յա­ռող­ջու­թիւն մտաց ձե­րոց եւ ի պա­րա­րու­մն հոգ­ւոց ի­մաս­տից եւ ի նիւթ գի­տու­թեան խոր­հր­դոյ սուրբ ե­կե­ղե­ցոյ Տեառն ի­մոյ եւ Աս­տու­ծոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի, ե­ղի­ցի գո­հու­թիւն եւ շնորհք եւ փառք եւ պա­տիւ եւ պար­ծանք կա­թ­ու­ղի­կէ ե­կե­ղեց­ւոյն Հռո­մայ: Եւ թէ ոչ գտ­ցի ի սմա ըստ կա­տա­րեալ ի­մաս­տիցդ ձե­րոց կա­տա­րեալ եւ ա­ռող­ջա­րար կե­րա­կուր, մե­րում տկա­րու­թեա­նս լի­ցի պա­կա­սու­թիւն, զի ոչ կա­րա­ցաք յան­դն­դա­կան ծո­վէն քար­շել կա­թի­լս ջրոյ` գործ­իա­կա­նի ի­մաց­մամ­բս մե­րով ար­բու­մն պաս­քեալ ան­ձանց եւ փար­թա­մու­թիւն կա­տա­րեալ գիտ­նոց: Միայն ա­ղա­չեմ ի բաս­րա­նաց զմեզ ա­զա­տել, զի ցան­կու­թիւն ող­ջախ[ո]հ եւ մո­լի ա­ռանց թե­ւոց թռ­չել տայ եւ ա­ռանց զո­րու­թեանց նա­հա­տա­կել: Վասն ո­րոյ ա­ղա­չեմ զաս­տուա­ծա­սէր պա­տա­հո­ղսդ յի­շա­տա­կել ի Տէր բա­րի կա­մօք զյա­ռաջ ա­սա­ցեալ օժ[ան] ||(197ա)դ[ա]կսն հան­դերձ ծնո­ղօք մե­րօք եւ ե­րախ­տա­ւո­րօք, զի [եւ ձ]եզ լի­ցի մասն յի­շա­տա­կի ընդ յի­շա­տա­կեա­լսն յա­ւի[տե]նա­կան ար­դա­րո­ցն: Եւ որք օ­րի­նա­կէք զսա, գրես­ջիք եւ զայս սա­կաւ գիր յի­շա­տա­կի աշ­խա­տե­լո­ցն ի սմա, զի եւ դուք գրես­ջիք ի գիրն կեն­դա­նի, ի դպ­րու­թիւն վե­րին կե­նա­ցն շնոր­հօք Քրիս­տո­սի, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս:

Բ. 197բ [Յա­ղա­գս բա­նա­կան հոգ­ւոյ] -///չ մար­դոյ կամ մարդ, զոր ||/որ մարդ է ե­ռա­կի տա­ր­ո­րոշ, եր­կայն||/ եւ հո­գին թա­փան­ցա­նաց, ա­նաս­նո­ցն խառ­նու­մն... Իսկ մար­դոյ բա­նա­կա­նն պարզ տա­րրն, որ չէ խառ­նուած...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

96ա Քրիս­տոս Աս­տուած, քաղ­ցր եւ ո­ղոր­մած տէր, աղ­քատ քո ծա­ռա­յիս` Թո­րոս գր­չիս, մեծ պար­գեւք ինձ զքո տեսդ շնոր­հեայ, ա­ղա­չեմ զքեզ եւ եր­կիր պա­գա­նեմ, որ ես ա­ւր­հ­նեալ, ճշ­մա­րիտ Աս­տուած իմ:

197ա Գրե­ցաւ գիրս այս Խոր­հր­դոյ ի թիւ տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ՌԳ­ՃԻԵ (1325), յամ­սեան ի հոկ­տեմ­բեր Ը, Բ ա­մաւ յա­ռաջ թարգ­մա­նեալ եւ ի թիւ Հա­յոց ՉՀ (1321) թարգ­մա­նեալ եւ գրեալ ի դուռն Ծոր­ծ­րու, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նիս, ո­րոյ շն­օր­հօք ե­ղեւ կա­տա­րու­մն սո­րին: Յի­շե­լոյ եւ Աս­տուած ո­ղոր­մոյ ար­ժա­նի առ­նէք զյոք­նե­րա­նեալ սր­բա­զան եւ հե­զա­հո­գի վար­դա­պե­տն Սար­գիս, ընդ նմին եւ զծ­ն­օ­ղսն իւր եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն, որ ե­ռա­փա­փաք սր­տիւ ետ գրել զգիր­քս ի­մաս­տա­սի­րաց, եւ սա խո­կայ եւ բաղ­ձայ ի տուէ եւ ի գի­շե­րի ար­հես­տից եւ մա­կա­ցու­թեան, եւ ի­մաս­տա­սի­րաց ա­րանց: Ընդ նո­սին եւ զեղ­կե­լի եւ զտա­ռա­պեալ հո­գի Թո­րոս, որ զգիրս գրե­ցի, զծ­նաւ­ղսն իմ եւ զհա­րա­զատ եղ­բարսն իմ յի­շե­լոյ ար­ժա­նի ա­րա­րէք, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ց­օղ[ք], յ[ար]տա­սուա­թոր եւ ի մաք­րա­փայլ ա­ղաւ­թս ձեր ա­ռա­ջի զեն­լոյն Քրիս­տո­սի աս­տու­ծոյ մե­րոյ ա­ղա­չեմ, եւ խո­շո­րու­թեա­նս ան­մե­ղա­դիր լե­րուք: Գրե­ցաւ գիրս ի վա­նս Գլա­ձոր, մօտ ի մեծ վար­ժապ[ե­տի]ն Ե­սա­յի, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ ուխ­տիս Ստե­փա­նո­սի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

196ա (ԺԴ դ., հին շղա­գիր) Աս­տուած[ող]որ­մի հաւ[ր] ||/ հո­գին այս գիր­գս ե­թող յի­շա­տակք Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծի­նն: Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէք ն[ո]րա հո­գոյն. ա­մէ[ն]:

561

ԹՈՎ­ՄԱ Ա­ՔՈՒԻ­ՆԱ­ՑԻ, Ե0ԹՆ ԽՈՐ­ՀՐ­ԴՈՑ ԳԻՐՔ

ԺԴ -XIV

ԹԵՐԹ` 312. չգ­րուած` 1ա-74բ, 79ա-83բ, 119աբ, 130աբ, 138ա-4բ, 155ա-6բ, 187աբ, 232բ, 275ա-312բ: ՊՐԱԿ` 26 12 (Ա 10, ԺԳ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 10,9 8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 154ա): ՏՈՂ` 20: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (90ա), թռ­չ­նա­յին (124բ): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից, մի­ջից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր: ԺԷ դ. նո­րո­գուած եւ լրաց­ման հա­մար ա­ւե­լա­ցուած չգ­րուած թեր­թե­րը: Ե­զ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­գ­րու­թիւն­նե­րը վնա­սուած, ինչ-որ հե­ղու­կից մի շարք չգ­րուած թեր­թեր գու­նա­փո­խուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

75ա-274բ [Եօ­թն խոր­հր­դոց գիրք Թով­մա­յի Ա­քուի­նաց­ւոյ: Թրգմ. Յով­հան Ծոր­ծո­րե­ցի]

Տե՛ս Հմր 559, 1ա-244բ. Նխ. /չիք: Ցա­ն­կա­րան/չիք: ¢ 1/75ա-90ա (սկ.

«[Խն­դ­րի, թէ Պսա­կն... յա­տուկք] ար­գե­լեալք է­ին...): 2/90ա-124բ:

3/208ա-74բ: 4/124բ-208ա: 5-6/չիք: Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­ման­չի չիք

(տե՛ս Հմր 560, 196ա-7ա):

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յով­սէփ վար­դա­պետ:

562

ՅՈՎ­ՀԱՆ­ՆԷՍ ԱՆ­ԿԻՒ­ՐԱ­ՑԻ, ԹԱՐԳ­ՄԱ­ՆՈՒ­ԹԻՒՆՔ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 142. չգ­րուած` 1ա-2բ, 139ա-41ա, 142աբ: ՊՐԱԿ` 1 2+Ա-ԺԲ 12 (Գ, ԺԲ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ ե­ռա­մա­հիկ լու­սա­դ­րոշ­մով (3-142), խա­չա­ն­շան եւ «Թ. Չ. Կ լու­սա­դ­րոշ­մով (1-2): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 79ա): ՏՈՂ` 27: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` դե­ղին թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր` 1-3, աս­տառ Ա: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րերն ու թի­կուն­քը մա­շուած: Գլ­խա­գ­րե­րը ճն­շու­մով գծուած եւ թող­նուած ա­նա­ւարտ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-5բ Վասն Է հրա­շից աշ­խար­հի, թէ որք են -[Զ]եօ­թն հրա­շս աշ­խար­հիս, որ ե­ղեն ու­րեք տե­ղիս, բա­զում ի­մաս­տա­սէրք յի­շե­ցին... նախ` զար­մա­նա­լի եւ զհ­իա­նա­լի պա­րիսպ­քն Բա­բե­լո­նի...

Բ. ա. 5բ-9ա Վասն Բ դրախ­տի­ցն եր­կ­նա­յին եւ եր­կ­րա­յին եւ վասն սահ­մա­նաց հրե­ղէն եր­կ­նից: Գլուխ ա­ռա­ջին -Հա­սա­րա­կա­բար ա­սեն, թէ Մեր եր­ջան­կու­թիւ­նն ի յայլ տե­ղիք ոչ գտ­վի, բայց միայն ի դրախ­տն...

բ. 9ա-11ա Կա­մարն հրե­ղէն մեծ ե­րե­ւի, քան զեր­կ­նից աս­տե­ղա­ցն եւ տա­րե­րա­ցն: Գլուխ Բ -[Ա]րդ, որ այլ լաւ ի­մա­նամ զսո­րին մե­ծու­թիւ­նն եւ զպայ­ծա­ռու­թիւ­նն...

գ. 11ա-4ա Վասն հրե­ղէն կա­մա­րի մե­ծու­թեա­նն յայ­տ­նի լի­նի եւ հե­ռա­ւո­րու­թեա­նն, որ ի մէնջ ի յեր­կին­քն կան, այլ եւ վասն շարժ­ման եր­կ­նի­ցն: Գլուխ Գ -Թէ­պէտ ի վե­րայ ա­սա­ցե­լո­ցս եւ յայ­տ­նե­լոյ բա­ւա­կան էր զհ­րե­ղեն կա­մա­րի մե­ծու­թիւ­նն...

դ. 14բ-8ա Հրե­ղէն կա­մարն զար­մա­նա­լի զո­րու­թիւնք ու­նի, որ ա­սեմք վասն նմա­նու­թեան ան­դա­մոց մար­դոյն եւ վասն նմա­նու­թեանց եր­կ­նից եւ մո­լո­րա­կա­նա­ցն: Գլուխ Դ -Յայ­տ­նի ա­րա­րաք ի վե­րոյ, թէ որ­պէս հրե­ղէն կա­մարն ի վե­րայ ա­մե­նայ­նի բար­ձր է...

ե. 18ա-9բ Հրե­ղէն կա­մարն պատ­ւա­կա­նա­գոյն է յէ­ու­թեան իւ­րում եւ լու­սե­ղէն վասն ին­ք­նա­կան շա­ռա­ւի­ղին եւ վասն լու­սե­ղին սր­բոց մար­մ­նո­ցն -[Ա]յս հրե­ղէն կա­մարս է պա­տուա­կան...

Գ. 19բ-28բ [Յա­ղա­գս թուոց եւ դա­սուց հրեշ­տա­կաց]

ա. 19բ-24բ Սուրբ հրեշ­տա­կա­պետ­քն ա­ռա­տա­նան ի փառ­քն եր­կ­նա­յին բնա­կա­րա­նին, եւ վասն բազ­մա­գոյն լի­նե­լոյն ի թիւն ա­սաս­ցուք: Գլուխ Ա -[Զ] այս տե­ղիք, որ ի վեր ա­սա­ցաք... Եւ այս բա­ւա­կա­նաս­ցի ըստ բազ­մու­թեան թուո­ցն, որ թարգ­մա­նե­ցաւ Յո­հան­նէս Ան­կու­րա­ցոյ: Եւ այս բա­ւա­կան լի­ցի ի­մաս­տ­նոց:

բ. 25ա-6բ Վասն զօ­րու­թեան, գի­տու­թեան եւ կար­գաց եւ սպա­սա­ւո­րու­թեան հրեշ­տա­կաց: Գլուխ Բ-դ -[Ե]րկ­րորդ բա­նս, որ վասն եր­կ­նա­յին ո­գո­ցն քն­նե­լոց եմք...

գ. 26բ-8բ Վասն գե­ղեց­կու­թեան հրեշ­տա­կա­ցն, որք ի սո­ցա­նէ առ­նուն ար­դար­քն զշ­նոր­հս -Ոչ սա­կաւ շնոր­հա­զար­դու­թիւն առ­նուն ար­դար­քն ի հրեշ­տա­կաց գե­ղեց­կու­թեա­նն... ա­մէն: Կա­տա­րե­ցաւ ա­սա­ցեալ­քն թուոց եւ դա­սուց հրեշ­տա­կաց` թարգ­մա­նեալ ի լա­տին բա­ռէ ի հայս յու­մե­մն Յո­հա­նի­սէ:

Դ. 28բ Եր­կո­տա­սան չար ա­ւան­դու­թիւնք, որ կան ի վե­րայ աշ­խար­հի -Ա. Ի­մ­աս­տուն ա­ռանց գործք... ԺԲ. Եւ վեր­ջի­նն` Ազգ մի ա­ռանց պատ­գամք: Զայս ԲԺ-ան բան­քս ա­սէ սուր­բն Կի­պր­իա­նոս:

Ե. 28բ-30ա Ա­նուանք եւ գործք եւ մահ սր­բոց մար­գա­րէ­ի­ցն -Ա. [Ե]սա­յի որ­դի Ա­մով­սայ մար­գար­էա­ցաւ ի ժա­մա­նա­կս Կա­դա­մայ... ԺԷ. Յու­նան որ­դի Ա­մա­թայ... Կան այլ բա­զում մար­գա­րէք... Վերջ վասն մար­գա­րէ­ից ա­սա­ցեալ:

 Աս­տուա­ծա­շն­չե­րում ե­ղած «Մահք մար­գա­րէ­ից -ից տար­բեր:

Զ. 30ա-3բ Ա­նուանք եւ գործք Ժ Սի­պի­լի­եան­ցն: Թարք­մա­նեալ ի ֆռան­կաց բա­ռէ ի մերս Յո­հան­նի­սէ Ան­կիւ­րա­ցոյ -[Տ] ա­րա­կոյս բան. աշ­խար­հս ոչ ե­ղեն Սի­պիլ­լեա կա­նայ­քն, որք ու­նէ­ին շնոր­հս մար­գար­էա­կան... Վերջ պատ­մու­թեան Սի­պի­լեան­ցն:

Է. 1. 33բ-5ա Սկիզ­բն պատ­մու­թեան Ա­մա­ծու­նի կա­նան­ցն, որք գնա­ցին առ մե­ծն Ա­ղէք­սան­դր -[Ք] ան­զի ա­սա­ցաք ի վե­րոյ վասն Սի­պի­լլ­իան­ցն, այժմ հար­կա­ւոր տե­սաք մասն Ա­մա­ծու­նի կա­նան­ցն ի սա­կա­ւուց բան ինչ պատ­մեմք... Պատ­մէ Ե­ւուս­տի­նոս... վերջ եւ գրաւ ե­ղեւ սո­ցա թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Ա­մա­ծու­նի կա­նանց ազ­գին, որք թա­գա­ւո­րե­ցին ա­մս ՌՊ (1800):

2. ա. 35բ-6բ Պատ­մու­թիւնք այլ կեր­պիւ վասն Ա­մա­զու­նի կա­նանց -Դիա­տ­օ­րօ Սի­գու­լօն ի գիրս յեր­րոր­դին ա­սէ վասն Սի­դա­ցոց ազ­գին...

բ. 36բ Քա­ղա­քունք, զոր Ա­մա­ծու­նի կա­նայ­քն պա­տե­ցին իւ­րեանց բնա­կեալ տե­ղի­քն -Է­ֆու­րօ ա­սէ, թէ Ա­մա­ծու­նի կա­նայ­քն իբ­րեւ բնա­կե­ցան ի միա­սին Գար­իան եւ ի Լի­տիւն... Եւ այս բա­ւա­կան լի­ցի վասն Ա­մա­ծու­նէ կա­նան­ցն:

Ը. 37ա-136ա [Ա շ խ ա ր հ ա ց ո յ ց]

1. ա. 37ա-8ա 0րպիս դէր­րում, որ է վասն բո­լոր աշ­խար­հիս -[Ա]յս ա­ռա­ջի թա­ւու­լա­յի մի­ջին կա գրեալ զբո­լոր աշ­խար­հս եւ զՈվկ­իա­նոս ծովն...

բ. 38ա-9ա Վասն Նօս­ւուս օր­պիս, որ է վասն նոր աշ­խար­հին -Զայս բո­լոր եր­կիրն, որ այժմ Ա­մե­րի­գայ կո­չի...

գ. 39ա-40ա Վասն Ա­սի­ոյ, որ է Աս­իան - Աս­իան բա­ժա­նի յԵ­րոպ­իա­յէն Ի­թան­իայ գե­տէն...

դ. 40ա-1բ Վասն Աֆ­րի­գի­ոյ, որ է Լիբ­իան -Ի հնու­մն զայս ցեղ ու ցեղ բա­ժա­նե­ցին...

ե. 41բ-2բ Վասն Է­ու­րօ­բայ, որ Եւ­րոպ­իան -Վասն է.ր Եւ­րոպ­իայ կո­չի այս Գ բա­ժին աշ­խար­հիս...

2. 42բ-84 Սկիզ­բն Ա­սի­ոյ (= Եւ­րո­պի­ոյ) բաժ­նոյն

ա. 42բ-5ա Վասն Պրի­դա­նի­ջէ, որ է Պրի­դա­կա­կան կղ­զի­քն - Այն կղ­զին է, որ այժմ Բ թա­գա­ւո­րու­թեան տե­ղիք են...

բ. 45աբ Վասն Հի­պէրն­իա­յին -Հի­պէրն­իայն կղ­զի է ի մէջ Ըն­կլ­թե­րա­յին եւ Սպան­իա­յին...

գ. 45բ-6բ Վասն Սգոձ­իա­յին -Սգոձ­իան, որ է ի հիւ­սի­սոյ կող­մն Պրի­դա­նա­կան կղ­զո­ցն...

դ. 47ա-8բ Վասն Սպան­իա­յին -Ստ­րա­պոն աշ­խար­հա­գիրն զԸս­պան­իան գօմ­շի կա­շու նմա­նե­ցու­ցա­նէ...

ե. 48բ-9բ Վասն Բար­դու­կա­լին թա­գա­ւո­րու­թեա­նն -Բար­դու­կա­լի եր­կիրն սղա­լա­պէս կո­չեն Լու­սի­դան­իայ...

զ. 49բ-51ա Վասն Կալ­լի­ու, որ է Ֆրանձ­իան - Այն եր­կիր­քն, որ կան յԻ­րէ­նօ գե­տէն յՈվկ­իա­նոս կու­սէ...

է. 51աբ Վասն Պի­դու­րի­կու­մի, որ է Ֆրանձ­իա­յի բա­ժին մի - Այս Պի­դուրկ­իան յի­շեալ են ի հի­նն ի­մ­աս­տունք եւ եր­կ­րա­չափք...

ը. 51բ-2ա Վասն Լի­մա­նու, որ է Ֆրան­ցի­ու բա­ժի­նն - Ա­լի­մոն­իայ կո­չե­ցաւ ա­նուն եր­կ­րին վասն լի­ու­թեան...

թ. 52աբ Վասն Կա­լէ­դէ­սին եւ Պօ­նօ­նի­էն­սէ­ին, որ է ֆրան­ցի­յու բա­ժին մի -Վասն այս Պօ­նօ­նի­էն­ս­է­ուն, որ ա­սէ Րե­պեր­դոսն...

ժ. 52բ Վասն Վէ­րօ­ման­դուի, որ է Ֆրան­ձի­ու բա­ժի­նն - Այն եր­կիրն ի հին ժա­մա­նա­կն Վէ­օ­ման­տի­ւի կո­չե­ցին...

ժա. 52բ-3բ Վասն Կա­լլ­իա­նար Պօ­նէն­սի­սի ծով­ւե­զե­րին, որ է Ֆրան­ձի­ու բա­ժին մի -Վասն այս եր­կ­րին Կու­լի­էլ­մոս Բա­րա­տի­նոսն գրէ...

ժբ. 53բ Վասն Պուր­կունտ­իա­յին պա­րո­նին տե­ղեա­ցն, որ է Ֆրան­ձի­ու եր­կ­րի բա­ժին մի -Եր­կու Պուր­կունտ­իայ կա. մեծ եւ փո­քր...

ժգ. 53բ-4ա Վասն Սա­պատ­իայ եր­կ­րին, որ է Ֆրան­ձի­ու բա­ժին մի -Սա­պատ­իան, որ գրեալ է ի յայս թա­ւու­լան...

ժդ. 54ա-5բ Վասն Ճէր­մա­նի­ու, որ է Ա­լա­մա­նու եր­կիրն -Ճեր­ման­իայ եր­կիրն է ի յԵ­րոպ­իայն...

ժե. 55բ-6բ Վասն Ճեր­մա­նի­ո­յին Ֆէ­րէ­օ­րին, որ է փո­քր Ճեր­ման­իան եւ է Ա­լա­մա­նն -Ի յայս թա­ւա­լուն գրեալ կայ ոչ թէ բո­լո­րո­վին...

ժզ. 56բ-8բ Վասն Ճէլ­տ­րա­յին, որ է Ա­լա­մա­նու բա­ժին մի -Ճել­տր­իան ա­սեն ա­մե­նայն ի­մ­աս­տուն­քն...

ժէ. 58բ-60բ Վասն Պրա­պանձ­իա­յին, որ է Ա­լա­մա­նու բա­ժին մի -Պրա­պանձ­իայ դուք­սի եր­կիրն է...

ժը. 60բ-1բ Վասն Ֆլան­տ­րա­յին, որ է յԱ­լա­մա­նու բա­ժին մի -Եւ­րո­պի­ու ե­զերն, ի դէմ Պրի­դա­նա­կան կղ­զո­ցն...

ժթ. 61բ-2ա Վասն Ծէ­լունտ­իա­յին, որ է Ա­լա­մա­նու բա­ժին մի -Ծէվ­իա­նոս Լէմ­նի­ոսն Ծի­րիծ­էա­ցի ի գիրսն...

ի. 62ա-4ա Վասն Հօլ­լան­տի­ոյ, որ է Ա­լա­մա­նու բա­ժին մի - Այս Հօ­լան­տի­ու եր­կիրն յայն տեղն է...

իա. 64ա-5ա Վասն Ֆրի­սի­ու, որ է Ալ­մա­նու բա­ժին մի -Ֆրի­սա­ցի­քն ի հնու­մն բնա­կէ­ին ի Ճեր­մա­նի­ոյ հիւ­սի­սոյ կող­մն...

իբ. 65ա-6բ Վասն Տա­նի­ու, որ է հիւ­սի­սա­յին Ա­լա­մա­նու բա­ժին մի -Ի յայս Տան­իա­յին որ­պի­սու­թիւ­նն ի Սագ­սոն քեր­դո­ղէն այս­պէս գրեալ է...

իգ. 66բ-7ա Եւ Ա­լա­մա­նէն բաժ­նէն մնաց այս եր­կ­րայ­քս, զոր ա­սեմք -Եա­նիս­ֆէլտ­իա­յի գօ­մէ­սի եր­կիրն, Դու­րէնճ­իան...

իդ. 67ա-8բ Եւ այժմ ա­սեմք զԻ­տալ­իան ի զիւր բո­լորն, թէ զինչ­պէս է -Ի­տալ­իան գլուխ բրո­վինձ­իայ է աշ­խար­հիս...

իե. 68բ-9բ Եւ այժմ ա­սեմք վասն Յու­նաց տա­նն: Յա­ղա­գս Կրէճ­իա­յին, որ է Յու­նաց տու­նն -Կրէձ­իան Յու­նաց տու­նն է...

իզ. 69բ-70ա Վասն Բօ­լօն­իա­յին, որ է Լե­հաց տու­նն -Բօ­լօն­իան Լէ­հաց տու­նն է...

իէ. 70ա-2ա Վասն Ու­ն­կար­իա­յին, որ է Մա­ճա­ռաց տու­նն -Ու­ն­կար­իան այն եր­կիրն է, որ ա­ռա­ջի ժա­մա­նա­կն Բո­նոն­իայ ա­սէ­ին...

իը. 72ա-4ա Վասն Պա­ւէ­մա­յին, որ է Ա­լա­մա­նու բա­ժի­նն -Պա­ւէ­մի­նն Ա­լա­մա­նու բա­ժի­նն է...

իթ. 74ա-5բ Վասն Սաք­սո­նի­ու, որ է Ա­լա­մա­նու բա­ժի­նն -Սաք­սոն­իան է ա­ռան­ձին եր­կիր...

լ. 75բ-6բ Վասն Վէս­դէ­ֆալ­իա­նու, որ է Ա­լա­մա­նու բա­ժի­նն -Վէս­դէ­ֆալ­իա­յու սահ­ման­քն այս­պէս են...

լա. 76բ-8ա Վասն Ֆրան­գօն­իա­յին, որ ի Ա­լա­մա­նու բա­ժի­նն -Ֆրօն­գօն­իան կո­չի Ֆրանց­իայ, զի ոչ է այն Ֆրանձ­իան, որ Կա­լլ­իայ ա­սեն...

լբ. 78ա-80ա Վասն Սու­վ­է­ուն, որ է Ա­լա­մա­նու բա­ժի­նն -Սու­վէ­եան է բրո­վինձ­իայ մի ի Գեր­մա­նա­ցոց եր­կիրն...

լգ. 80ա-1ա Վասն Պա­ւար­իա­յին, որ է Ա­լա­մա­նու բա­ժի­նն -Պա­ւար­իան բրո­վինձ­իայ մի է ի Գեր­մա­նե­ցոց եր­կիրն...

լդ. 81ա-2բ Վասն Ա­ւուս­տ­րի­ու, Գա­րին­դի­ու եւ Հիս­դ­րի­ու - Ա­ւուս­դր­իան սահ­մա­նա­կից է ընդ Պա­ւար­իա­յին...

լե. 82բ-3բ Վասն Լի­օ­նու եւ Բրուս­իա­յու, որ է հիւ­սի­սա­յին Ա­լա­մա­նու բա­ժի­նն -Լի­ւօն­իան են ստոյգ քրիս­տո­նեայք...

լզ. 83բ-4բ Վասն Լի­դի­ու­վա­նի­ու եր­կ­րին -Լի­դու­վան­իան ի յա­րե­ւե­լից կող­մա­նէ կից է Լէ­հաց տա­նն...

3. 84բ-103բ Եւ սկ­ս­նումք յԱ­սի­ու բա­ժի­նն

|. ա. 84բ-6բ Վասն Մօս­կո­վու, Րու­սի­ու եւ այլ եր­կ­րի­ցն, որ ի հիւ­սի­սա­յին կող­մն կան -Ռուս­իան, որ այլ ա­նուամբ կո­չի Րու­թէն­իայ եւ Բօ­տօլ­իայ...

բ. 86բ-7ա Վասն Դի­լէ կղ­զոյն, որ է վեր­ջին ի Բրի­դա­նա­կան կղ­զո­ցն մէ­ջն -Եւ պատ­մու­թիւն սո­րայ պի­տէր ընդ Ըն­կլ­թե­րա­յին կղ­զոց կար­գն...

||. ա. 87ա-93ա Վասն Թա­թա­րաց տի­րեալ եր­կ­րին, որ եր­կ­րորդ բա­ժի­նն Ա­սի­ու -Թա­թա­րաց եր­կիրն կո­չէ­ին այլ ա­նուամբ Ման­կալ...

բ. 93աբ Վասն Վրաց տա­նն, որ ֆռանգ­քն Կեա­ւրկ­իա­նէ կո­չէ -Վրաց տան սահ­ման­քն այս­պէս է...

գ. 93բ-5ա Վասն Մե­ծի Ար­մէ­նի­ին, որ է Մեծ Հայք -Հա­յաս­տա­նեայ­ցն այն այժմ Քր­դաս­տան եւ Թուրք­մա­նի ա­սեն...

|||. ա. 95ա-7բ Վասն Հնդ­կաց տա­նն, թէ ներ­քին, թէ ար­տա­քին Կան­ճէ գե­տոյ -Հն­դուս­տան վեր­ջի բա­ժի­նն է Ա­սի­ու...

բ. 97բ-9ա Վասն Դաբ­րօ­պա­նի­ոյ կղ­զոյն, որ կո­չի Սա­մօթ­րայ, եւ վասն Մու­լու­քէ կղ­զո­ցն, որք են ԺԱՌ -Հնդ­կաց տա­նն հա­րա­ւա­յին կող­մանց կղ­զի­քն են թուով ԺԱՌ...

|Ց. 99ա-100ա Վասն Պարս­կաց տա­նն, որ է Ա­ճա­մու եր­կիրն -Բեր­սի­կայ, որ կո­չէր յա­ռա­ջն Ե­լա­մի­դայ...

Ց. ա. 100ա-3ա Վասն Տաճ­կաց տա­նն եւ տի­րե­լոյն զեր­կիր -Վե­րոյ­գ­րեալ Ա­սի­ու բա­ժի­նն Ե բա­ժին ա­րա­րաք. զՄոս­կո­վաց տա­նն, զՄեծ Թա­թար­խա­նի եր­կիրն, զՀնդ­կաց տա­նն եւ զՊարս­կ­աս­տու­նն, եւ զմ­նա­ցեալ` 0սմա­նա­ցոց եր­կիրն...

բ. 103աբ Վասն Պա­ղես­տի­նոյ եր­կ­րին, որ է Հր­էաս­տան` խոստ­ման եւ ժա­ռան­գու­թեան եր­կիրն -Պա­ղես­տի­նու եր­կիրն է Հր­էաս­տան...

4. 103բ-11ա [Եւ սկ­սա­նեմք Աբ­րի­կու բա­ժի­նն]

ա. 103բ-4ա Վասն Աբ­րի­կու բաժ­նէն, որ մնա­ցեալ էր բա­նս ինչ, զայն այլ գրեմ ա­սե­լով, զի զԱբ­րի­գու սահ­մա­նսն ի վե­րոյ գրե­ցաք, ա­սե­լոյ բան ինչ կայ, որ ոչ յի­շե­ցաք, որ պի­տոյ էր անդ ընդ շարս բա­նին գրել, որ են այ­սո­քիկ -ԶԱբ­րի­գու բա­ժի­նն կան վի­շապք եւ Ֆիլք...

բ. 104աբ Վասն Պար­պար­իա­յին, որ է Թու­նու­զու, Մաղ­րի­պու, Ճէ­զա­րի­ու տա­նն -Պար­պար­իան է, որ յա­ռա­ջին ժա­մա­նա­կն կո­չէ­ին Մով­րի­տա­նա­ցոց եր­կիր...

գ. 104բ-5ա Վասն Նու­միտ­իա­նին -Նու­միտ­իան այն է, որ յԱ­բր­կու կամ Լի­բի­ու եր­կ­րորդ բա­ժի­նն է...

դ. 105ա-6ա Վասն Նի­կ­րի­դա­րում Րէ­կեօ­է­ին, որ է չոր­րորդ բա­ժի­նն Աբ­րի­գու - Աբ­րի­գու չոր­րորդ բա­ժի­նն ա­նուա­նի Սե­ւոց տան...

ե. 106ա-7բ Վասն Հա­պա­շաց տա­նն -Եր­կու են Հա­պա­շից տու­նն...

զ. 107բ-8ա Վասն Ե­գիպ­տո­սի -Ե­գիպ­տոս ի յԱփ­րի­կու բա­ժի­նն կամ, ըստ ո­մանց, յԱ­սի­ու բա­ժի­նն է...

է. 108ա-11ա Վասն ան­ծա­նօթ կղ­զեա­ցն, որ ոչ գի­տէ­ին յա­ռա­ջն եւ են սո­քայ ի բա­ժի­նն Աբ­րի­գու` գտեալ ի սպան­իա­ցի ու­մեմ­նէ -Կան ի յԱփ­րի­կու բա­ժի­նն բա­զում կղ­զիք...

5. 111ա-36ա [Վասն Նոր Աշ­խար­հի]

ա. 111աբ Վասն մե­ծու­թեան Ա­րեւ­մ­տից Հնդ­կաց տա­նն եւ վասն ա­ռա­ջի գտ­ն­օ­ղին, եւ թէ վասն է.ր Հնդ­կաց տուն կո­չե­ցին: Ժո­ղո­վե­ցաք հա­մա­ռօտ ի Գե­րո­նի­մոս Գի­լի­սէ քա­հա­նա­յէ: Գլուխ Ա -Հնդ­կաս­տան կամ Նոր Աշ­խարհ իւր շր­ջա­պա­տն ԹՌԳՃ լեհ է...

բ. 111բ-3ա Վասն Սուրբ Խա­չի կղ­զո­ցն եւ ա­ւան­դու­թեան բնակ­չա­ցն: Գլուխ Բ -ԶԽա­չի կղ­զոյ ա­ռա­ջին գտ­նե­լն ա­սա­ցաք ի վե­րոյ...

գ. 113ա-5բ Վասն Սպա­նի­օ­լյա կղ­զոյն եւ վասն Պօր­գուէ­նու եւ Եա­մա­գա­յու: Գլուխ Գ -Սպա­նի­օ­լայ կղ­զոյն կո­չեն այժմ Սուրբ Տօ­մէ­նի­գո­սի կղ­զի...

դ. 115բ-6ա Վասն փո­քր կղ­զոյն, որ կո­չի Դէր­րայ Տի­լա­ւս­րօ: Գլուխ Դ -Սպան­իա­ցի­քն եւ Բուր­դո­կալ­լա­ցի­քն այ­ժում ժա­մա­նա­կիս նա­ւոր­դու­թեամբ զա­րեւ­մ­տեան Ովկ­իա­նոսն գտին...

ե. 116աբ Վասն Լու­գա­յէ կղ­զո­ցն եւ բնակ­չա­ցն: Գլուխ Ե - Այն կղ­զի­քն, որ Լու­գա­յէ կո­չին...

զ. 116բ-8ա Վասն Ֆլ­օր­իա­յու եր­կ­րին եւ վասն Մալ­հա­տոյ կղ­զին եւ Բա­նու­զօ եր­կ­րին եւ բնակ­չաց նո­րին: Գլուխ Զ -Ֆլ­օ­րի­տայ վասն այն կո­չե­ցաւ, որ ի Ծաղ­կա­զ­ար­դի ա­ւուրն գտին զայն եր­կիրն...

է. 118աբ Վասն Գու­պայ կղ­զոյն եւ բնակ­չա­ցն: Գլուխ Է -Գու­պայ կղ­զոյն կո­չեն այժմ Ֆէր­տի­նան­տայ...

ը. 118բ Վասն Եու­գա­դա­նայ կղ­զոյն եւ բնակ­չա­ցն: Գլուխ Ը -Եու­գա­դա­նայ է ցա­մաք կղ­զի...

թ. 118բ-20բ Վասն Հա­րա­ւա­յին ծո­վուն եւ չգ­տա­նել մար­գար­տա­ցն ի Սուրբ Մի­քա­յէ­լի ծո­վու եւ վասն Տա­րե­նու եր­կ­րին: Գլուխ Թ -Վա­ս­գոյ Նու­նէծ Վալպ­օա­ցի սպա­նի­օլ գտաւ Հա­րա­ւա­կող­մն զծովն...

ժ. 120բ-1ա Վասն Ծե­նէ­յի գե­տոյն եւ վասն այն եր­կ­րի բնակ­չա­ցն եւ վասն Գօ­տէ­կօ կղ­զոյն, որ այժմ Գար­դա­գի­նէս: Գլուխ Ժ -Ծե­նու գե­տն մեծ նա­ւա­հան­գիստ ու­նի...

ժա. 121ա-2ա Վասն Սուրբ Մար­թա­յու եր­կ­րի բնակ­չա­ցն: Գլուխ ԺԱ -Սուրբ Մար­թա­յու եր­կիրն լի է ոս­կով...

ժբ. 122աբ Վասն Վէ­նէ­ծուե­լայ ե­զե­րին եւ վասն բնակ­չաց նո­րին: Գլուխ ԺԲ -Վէ­նէ­ծուե­լայ, որ այժմ կո­չի Մեր Մար­իա­մու ե­զեր...

ժգ. 122բ-4բ Վասն Գու­պա­կուայ կղ­զոյն եւ Գու­մա­նայ եւ իւ­րեանց բնակ­չա­ցն: Գլուխ ԺԳ -Գու­պայ­կուայ, որ այժմ կո­չի Մար­գար­տաց կղ­զի...

ժդ. 124բ-5ա Վասն Ման­րան­նօն եւ Բա­րան­կուա­ծոյ գե­տո­ցն եւ վասն բնակ­չաց եր­կ­րին: Գլուխ ԺԴ -Բա­րան­նօն գե­տի գնա­ցեալ տե­ղի­քն է լայն Ծ լե­կայ...

ժե. 125աբ Վասն Մու­կա­լլ­իա­նէ­սի նե­ղին եւ վասն բնակ­չաց եր­կ­րին: Գլուխ ԺԵ - Այս եր­կ­րի բնա­կիչ­քն ո­մանք զհա­ցն քե­րեալ փայ­տէ առ­նեն...

ժզ. 125բ-6ա Վասն Ծէ­պու­տու կղ­զոյն: Գլուխ ԺԶ -Ծէ­պուտ կղ­զին ա­ռա­ւել հա­րուստ է եւ յոյժ պտ­ղա­բեր...

ժէ. 126աբ Վասն Պօր­նէ կղ­զոյն եւ բնակ­չա­ցն: Գլուխ ԺԷ -Պօր­նէ կղ­զին է մեծ եւ հա­րուստ...

ժը. 126բ-7ա Վասն Մու­լու­քէ կղ­զո­ցն, որ են ԺԱՌ եւ նո­րին բնակ­չա­ցն, կար­գաց եւ կրօ­նի­ցն: Գլուխ ԺԸ -Զա­մե­նայն կղ­զի­քն, որ Մօ­լու­քէ կո­չին եւ լի­նին յայս կղ­զի­քն ղա­րան­ֆիլ, դար­չին, զան­ճա­ֆիլ...

ժթ. 127ա Վասն Գու­ս­գօ քա­ղա­քին եւ վասն իւր ա­զգաց եւ վասն Քի­լէ­սա­ցոց: Գլուխ ԺԹ -Գու­ս­գո քա­ղա­քն գլուխ է Ի­նի­կի ա­զգ­իաց թա­գա­ւո­րու­թեա­նն...

ի. 127աբ Վասն Թա­րա­գուիլ մար­գար­տի կղ­զոյն: Գլուխ Ի -Բա­րա­գուիլ կղ­զին լի է մար­գար­տիւք...

իա. 127բ-9ա Վասն Նի­գա­րայ­կուայ բրո­վինձ­իա­յին եւ իւր բնակ­չա­ցն: Գլուխ ԻԱ -Նիւ­գա­րայ­կուայ բրո­վինձ­իան ոչ է ա­ւե­լի պտ­ղա­բեր...

իբ. 129աբ Վասն Գուա­հու­դէ Մալ­լա­նն եւ իւր բնակ­չա­ցն: Գլուխ ԻԲ -Գուա­հա­դէ Մալ­լա­նն է ի մէջ եր­կուց լե­րան­ցն...

իգ. 129բ-30ա Վասն Գի­գուի­գայ եւ բնակ­չա­ցն: Գլուխ ԻԳ -Գի­գուի­գայ եւ Գուի­վե­րայ է դու­րան դաշտ...

իդ. 130ա-2բ Վասն Բե­րուայ եր­կ­րին եւ օ­թե­ւա­նա­ցն եւ օ­դի­ցն եւ ե­ղա­նա­կաց փո­փոխ­մա­նն: Գլուխ ԻԴ -Բե­րուէ կո­չե­ցաւ ի Բե­րու գե­տէն...

իե. 132բ-4ա Վասն Ու­րա­պայ եւ Ան­դի­ոք քա­ղա­քին եւ նո­ցա, որ ի մի­ջա­սահ­մա­նն բնա­կին: Գլուխ ԻԵ -Ի յՈւր­պա­յու մին­չեւ Ան­տոք քա­ղաք ԽԸ լե­լե­կայ է...

իզ. 134ա-5ա Վասն Ա­րա­մայ գա­ւա­ռին եւ բնակ­չաց նո­րին: Գլուխ ԻԶ - Ա­րա­մայ բրո­վինձ­իան է եր­կայ­նէ Ժ լի­կայ...

իէ. 135ա-6ա Վասն Բաւ­բա­յեա­նայ բրո­վինձ­իան եւ վայ­րե­նի բնակ­չաց նո­րին: Գլուխ ԻԷ -Բօ­բա­յեա­նայ բրո­վինձ­իայն կո­չե­ցաւ ի քա­ղա­քէն, որ շի­նե­ցաւ ի Սե­բաստ­իա­նու պէ­լա­ծա­րէն ՌԵ­Ճ­ԼԶ թվին... բայց այժմ ա­մե­նայն­քն սո­քայ են քրիս­տո­նեայք եւ բա­նա­վարք: Վերջ Աշ­խար­հա­ցոյ­ցիս:

Յի­շա­տա­կա­րան թրգմ. տե՛ս Հմր 1788, 121բ:

Թ. ա. 136ա-8ա Յա­ղա­գս ճա­նա­չե­լոյ զմարդ ի վե­րայ կեր­պից ան­դա­մոց իւ­րոց -Վասն ան­դա­մոց եւ զկեր­պից ցոյց­քն եւ գիր­քն Ֆի­զո­նոմ­իայ ա­րուես­տիւն ի­մա­նալ

բ. 138աբ Վասն հա­սա­րա­կաց ան­դա­մո­ցն եւ չա­փա­ւոր ձե­ւո­ցն հա­սա­րա­կաց, ո­րովք ճա­նա­չու­թիւն եւ գի­տու­թիւն մարդ, թէ ի.նչ գոր­ծոյ բնու­թեանց տէր է. ի փի­սո­նոմ­իայ ար­հես­տէ խրատք -Հա­ւա­սար ըստ չա­փոյ եւ ձե­ւոյ հա­սա­կին, դիր­քն, չա­փն, գոյ­նն... որ ի­մա­ցեալ եւ փոր­ձեալ են: Այս­չափ վասն նշա­նաց մար­դոյս: Վերջ ե­ղեւ գիրս:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

141բ Պատ­ճառ ձե­ռա­գ­րոյս եւ հաս­տա­տու­թեան այս է, որ ես` Կա­րա­պետ ե­պիս­կո­պո­սս, ՌՃԿ (1711) թվա­կա­նին, սեպ­տեմ­բե­րի ԺԶ, Պատ­կեր օրն կի­րա­կի ե­կի ի քա­ղա­քս եւ ի Բեր­դի Սուրբ Խաչ ե­կե­ղե­ցին ի ուխտ եւ եր­կր­պա­գու­թիւն Խաչ­վե­րաց տօ­նին: Եւ ի նոյն օրն ժո­ղո­վեալ Բ ե­կե­ղեց­ւոյ իշ­խան­քն, պա­տուի­րե­ցաք սո­ցա, որ ամ յա­մէ ի տօն Սուրբ խա­չին մի մի մա­տաղ ոչ­խար առ­նուլ եւ ու­ղար­կել ի պէ­տս աղ­քա­տաց եւ կա­րօ­տե­լոց: Եւ սո­քա ա­մե­նե­քեան յօ­ժար կա­մօք ա­ռին կա­տա­րել զհ­րա­մա­յեա­լն ի մէնջ: Եւ մեք, ո­րոյ յա­ղա­գս ա­նուն իշ­խա­նա­ցն աստ վե­րո­գ­րե­ցաք, զի մի մո­ռաս­ցի թիւ սո­ցին: Նախ` Ներ­սէս Չէ­լէ­պին, մահ­տե­սի Սէ­ֆէրն, ե­րե­ս­փո­խան խո­ճայ Գրի­գորն, խո­ճայ Կա­րա­պե­տն, պզ­տիկ խո­ճա Մի­նասն, տի­րա­ցու Գրի­գորն, հա­ճի Պա­հա­տու­րի որ­դիք` խո­ճայ Պօ­ղոս եւ միւս եղ­բայր­քն: Եւ վեր ե­կե­ղեց­ւոյ իշ­խան­քն սո­քայ են, որ գրե­լոց եմք. մահ­տե­սի Մի­նասն, խո­ճա Մի­քա­յէ­լն, Սէ­ֆէր­շա­հի որ­դի­քն` խո­ճայ Պաղ­շ­ըն, խո­ճայ Յո­վա­նէսն, ե­կե­ղե­ցա­պան խո­ճայ Յա­րու­թիւ­նն, Կա­րա­պետ Չէ­լէ­պին: Մի­թէ Աս­տուա­ծն ա­մե­նայ­նի իւ­րեանց մա­տաղն ըն­կա­լ­ցի եւ ըն­դու­նե­լի ա­րաս­ցէ ի­բր զպա­տա­րա­գն Ա­բէ­լին, նոյն եւ զԱբ­րա­հա­մոյն եւ այ­լոց հա­ճո­յա­ցե­լո­ցն. ա­մէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա, 71բ, 138բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

563

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

(Բաղ­կա­ցած է 4 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 125: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով եւ մե­տա­ղեայ փա­կա­նով, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 115բ-6ա թա­նա­քից մրո­տուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը նո­րո­գուած սեւ կաշ­ւով:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

ՌՃԽ -1691

ԳՐԻՉ` Աս­տուա­ծա­տուր ե­րէց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Ստե­փան­նոս ար­հե­պս.:

ԹԵՐԹ` 39 (1-39). չգ­րուած` 1բ, 26աբ, 39բ: ՊՐԱԿ` 4 (3+10+12+14): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ ե­ռա­մա­հիկ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 33ա: Լրաց­նո­ղի` 2ա-3բ): ՏՈՂ` 34:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (ԺԸ դ.), հան­գու­ցա­գիր (1691 թ.): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-39ա [Գիրք Է պար­գե­ւա­ցն Աս­տու­ծոյ]

ա. 2ա-3բ Ետ պար­գե­ւս որդ­ւոց մարդ­կան -Որ­պէս ա­սէ ե­րա­նե­լին Թօ­մաս, Որ­քան ճա­նա­չու­մն բար­ձ­րա­գոյն է, այն­քան մե­ծա­գոյն եւ բար­ձ­րա­գոյն զօ­րու­թեան կա­րօ­տա­նայ...

բ. 4ա-5բ Բ. Յա­ղա­գս գո­վու­թեան պար­գե­ւա­ցն: Գո­հա­նամ զԱս­տու­ծոյ ի վե­րայ ան­պա­տում պար­գե­ւաց նո­րա. յԲ-դ Կորնթ. Թ գլ. -Ըստ 0գոս­տի­նո­սի, Պար­գեւն յաս­տուա­ծա­ի­նսն ա­սի...

գ. 5բ-7ա Գ. Յա­ղա­գս պար­գե­ւի եր­կիւ­ղին. [Ս]կիզ­բն ի­մ­աս­տու­թեան` եր­կիւղ Տեառն. Սաղ­մոսն -Ի պար­գե­ւաց Հոգ­ւոյն Սր­բոյ ո­մանք վե­րա­բե­րին առ գոր­ծա­կան, եւ ո­մանք` առ տե­սա­կա­նն...

դ. 7ա-8բ Դ. Յա­ղա­գս ներ­գոր­ծու­թեան եր­կիւ­ղին: Որ եր­կն­չի ի Տեառ­նէ, ա­րաս­ցէ զբա­րու­թիւն. Սիր. ԺԱ գլ. -Որ­պէս ա­սէ Գիրք, Եր­կն­չել յԱս­տու­ծոյ է...

ե. 8բ-11բ Ե. Յա­ղա­գս տե­սա­կաց եր­կիւ­ղին: Որ եր­կն­չի ի Տեառ­նէ, սի­րե­ցէք զնա... Սիր. Բ գլ. -Ըստ Դի­ո­նէ­սի­ո­սի, Չարն բա­զում կեր­պիւ պա­տա­հի...

զ. 11բ-3ա Զ. Յա­ղա­գս այ­նո­ցիկ, որ ի ներ­քս ա­ծեն զեր­կիւղն: Տէր, ո.վ գի­տաց զօ­րու­թիւ­նն... -Մով­սէս ցան­կայր հա­ւա­տա­ցեալ ժո­ղո­վր­դեա­նն յԲ-դ 0րի­նաց ԼԲ գլ. ա­սե­լով. Ե­րա­նի թէ ի միտ ա­ծէ­ին...

է. 13ա-5ա Է. Դար­ձեալ այ­նո­ցիկ, որ ի ներ­քս ա­ծեն զեր­կիւղն վեր­ջին դա­տաս­տա­նին: Ող­բա­ցէ՛ք, զի մեծ է օր Տեառն. Եսյ. ԺԳ գլ. -Որ­պէս զա­նա­զա­նի լաց տղա­յին...

ը. 15ա-6բ Ը. Դար­ձեալ ի նոյն եր­կիւ­ղէ: Յա­ռաջ քան զմ­տա­նե­լն ի դա­տաս­տան քն­նես­ջիր զան­ձն քո. Սիր. ԺԸ գլ. -Որ­պէս ա­սէ Գրի­գոր, Որ դնէ ա­ռա­ջի ա­չաց իւ­րոց զօր դա­տաս­տա­նին...

թ. 16բ-21ա Թ. Յա­ղա­գս դժո­խա­յին եր­կիւ­ղին: Ցաւք դժո­խոց պա­շա­րե­ցին զիս... Սղ. -Թէ ցաւն է կիրք ի ներ­կայ վշ­տա­ցն...

ժ. 21ա-2բ Ժ. Յա­ղա­գս պար­գե­ւի գթու­թեա­նն եւ աս­տուա­ծա­պաշ­տու­թեա­նն: Աս­տուա­ծա­պաշ­տու­թիւն առ ա­մե­նայն ինչ օգ­տա­կար է. յԱ­ռա­ջին Տիմ. Դ գլ. -Որ­պէս ա­սէ 0գոս­տի­նոս, Ե­սա­յի ա­սէ. Ընդ պար­գե­ւի ի­մ­աս­տու­թեա­նն եդ զպար­գեւ հան­ճա­րոյն...

ժա. 22բ-5բ ԺԱ. Յա­ղա­գս պար­գե­ւի գի­տու­թեա­նն: Արդ, ար­քն փր­կես­ցին գի­տու­թեամբ. յԱ­ռակ ԺԱ գլ. -Որ­պէս ա­սէ 0գոս­տի­նոս, Գի­տու­թիւն է պար­գեւ...

ժբ. 25բ-8ա ԺԲ Յա­ղա­գս պար­գե­ւի զօ­րու­թեան: Զօ­րու­թիւն իմ եւ օգ­նու­թիւն իմ ի Տէր. Սղ. -Որ­պէս ա­սէ ե­րա­նե­լին Թօ­մաս, Կր­կին է սկիզ­բն գոր­ծոյ մար­դոյն...

ժգ. 28ա-9բ ԺԳ. Յա­ղա­գս պար­գե­ւի խրա­տու եւ խոր­հր­դոյն: Իմ է խրատ. Յա­կոբ Ը գլ. -Ըստ փի­լի­սո­փա­յին յԵր­րորդ գիրս բա­րո­յա­կան խրա­տն է...

ժդ. 29բ-31ա ԺԴ. Յա­ղա­գս պար­գե­ւա­ցն, որ վե­րա­բե­րին առ տե­սա­կան կեան­քն: Եւ նախ յա­ղա­գս գե­րա­զան­ցու­թեան տե­սա­կան կե­նա­ցն, որ քան զգոր­ծ­նա­կա­նն: Յոր­ժամ հա­սա­նի­ցէք ի լեառն... Թը­ւոց ԺԳ գլ. -Ուր ա­սէ ե­րա­նե­լին Թօ­մաս, կեանք մարդ­կան ա­ռա­քի­նի եւ կար­գա­ւո­րեալ...

ժե. 31ա-2բ ԺԵ. Յա­ղա­գս զա­նա­զա­նու­թեան խոկ­ման տե­սու­թեա­նն եւ տե­սա­կաց նո­րին: Ե­լի ի լեառն Նա­բաւ... Թը­ւոց ԻԷ գլ. -Ըստ Ի­զի­դո­րո­սի, Ա­մե­նայն յա­ռա­ջա­նալ խոկ­մամբ...

ժզ. 32բ-4ա ԺԷ. Յա­ղա­գս այ­նո­ցիկ, որ պատ­րաստ են առ ի խո­կու­մն, եւ վասն աս­տի­ճա­նաց: Մեր կեն­ցա­ղա­վա­րու­թիւ­նն յեր­կի­նս է. Փիլպ. Գ գլ. -Որ­պէս ա­սէ Ի­զի­ո­դո­րոս, Սուրբ­քն հրա­ժա­րեալք յաշ­խար­հէ այն­պէս մե­ռա­նին...

ԺԶ-ի փո­խա­րէն նշա­նա­կուած է ԺԷ եւ շա­րու­նա­կուած:

ժէ. 34ա-5ա ԺԸ. Յա­ղա­գս պար­գե­ւի հան­ճա­րոյն: Ե­բաց ճա­ռա­գայթ աս­տուա­ծա­յին յայ­տ­նու­թեա­նն -Եր­բե­մն ընդ ա­ռաջ ե­լա­նէ խո­կա­ցո­ղին...

ժը. 35ա-7ա ԺԹ. Յա­ղա­գս պար­գե­ւի հան­ճա­րոյն: Տաց քեզ հան­ճար... Սղ. Որ­պէս մար­մ­նա­կան աչ­քն ոչ կա­րէ ըստ ին­քեան տե­սա­նել...

ժթ. 37ա-9ա Յա­ղա­գս պար­գե­ւի ի­մ­աս­տու­թեա­նն: Տուր ինձ զքո­յոց ա­թո­ռոց զդա­րա­նա­կալ ի­մ­աս­տու­թիւն. Սիրց(ա)ք Թ գլ. -Ըստ փի­լի­սո­փա­յին, Ա­մե­նայն մարդ բա­նա­կա­նա­պէս բաղ­ձայ գի­տել... Կա­տա­րե­ցաւ Գիրք Է պար­գե­ւա­ցն Աս­տու­ծոյ:

Բ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն ԺԸ դ.]

ա. 1ա [Ո­տա­նա­ւոր հա­յա­տառ թուր­քե­րէն` Տա­րիք մար­դոյ] -Պիր եաշն­տա մահ­սում տուր` Նաս­նէ պիլ­պէզ, /Ի­քի­սին­տէ Ֆիք­րի խի­եալ ի­տալ­մազ... /0թուզ­պէշ­տէ ա­թա պի­նէր է­նէրսն:

բ. 1ա [Սահ­ման] -Զօ­րու­թիւն է ան­շարժ մտաց փա­ռա­ւո­րեալ բար­ձ­րու­թիւն...

գ. 1ա Վասն փո­րա­ցա­ւու­թեան -Առ ղառ­տա­շ­ղա­նի...

դ. 38բ [Մղո­նա­չափ] -Ֆար­սան­կն ԻԵ միլ է եւ մի­լն` ՃԻԵ ա­տ­ըմ է:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

39ա Ե­ղեւ ա­ւար­տու­մն գրոյս, այ­սին­քն Կար­տի­նա­րա­կան ա­ռա­քի­նու­թեանց գիր­քս, թվին Հա­յոց ՌՃԽ (1691), սեպ­տեմ­բե­րի ԻԳ, օրն Դ-շաբ­թի, ի խն­դ­րոյ Ստե­փան­նոս վար­դա­պե­տի Գաղ­տա­ցոց ար­հե­պիս­կո­պո­սի: Աս­տուած զինք ան­փորձ պա­հէ եր­կար ա­մօք ի պար­ծա­նս մեր. ա­մէն: Ձե­ռամբ տրուպ Աս­տուա­ծա­տուր ե­րէ­ցուէ: Արդ, որք հան­դի­պիք այսմ մա­տե­նիս կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, յի­շես­ջիք յա­ղօ­թս ձեր զվե­րոյ­գ­րեալ Ստե­փան­նոս վար­դա­պե­տն եւ զա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւորսն, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ. ա­մէն: Հայր մեր:

-(Նոյն ձեռ­քով, լուա­ցուած եւ հա­զիւ նշ­մա­րե­լի) [Ես]` Ստե­փան­նոս վար­դա­պե­տս, ե­տու զայս գիր­քս վասն հո­գոյ ի­մոյ յի­շա­տակ հո­գե­ւոր որ­դոյ ի­մոյ տէր Սարգ­սին: Բայց յետ անց­ման ի­մոյ մի՛ ոք իշ­խես­ցէ խլել ի ձե­ռաց նո­րա ||/ խո­րա­ման­կու­թեամբ խլել, նզո­վեալ լի­ցի աստ եւ ի հան­դեր­ձե­լու­մն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 39ա (ա­ն­ըն­թեռն­լի, հա­ւա­նա­բար` «Ստե­փան­նոս):

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 13 (40-52): ՊՐԱԿ` 1 13: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ «Թ. Ջ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,3 15,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 43ա): ՏՈՂ` 29:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 40ա-52բ [Պե­տ­րո­սի Ա­րա­գո­նաց­ւոյ Վասն եւ­թն մա­հու չափ մե­ղա­ցն]

1. 40աբ Եօ­թն գլ­խա­ւոր մե­ղա­ցն առ հա­սա­րակ -Ներ­գոր­ծա­կան մե­ղաց մի է սկիզ­բն, եր­կու ար­մատ, ե­րեք սնունդ եւ եօ­թն գլուխ...

ա. 40բ-2ա Յա­ղա­գս հպար­տու­թեան - Այժմ ա­սե­լի է ի յեօ­թն մո­լու­թեան­ցն յատ­կա­պէս, եւ նախ` ի հպար­տու­թե­նէն...

բ. 42աբ Յա­ղա­գս նա­խան­ձու -Նա­խան­ձն, որ[պէս] ա­սէ 0գոս­տի­նոս, է ա­տե­լու­թիւն...

գ. 42բ-4ա Յա­ղա­գս բար­կու­թեան -Բար­կու­թիւն է, որ[պէս] ա­սէ 0գոս­տի­նոս, տեն­չու­մն վրեժխն­դ­րու­թեան...

դ. 44ա-5ա Յա­ղա­գս ծու­լու­թեա­նն -Ծու­լու­թիւն է խե­ղա­թիւր ան­կու­մն...

ե. 45ա-6ա Յա­ղա­գս ա­գա­հու­թեա­նն - Ա­գա­հու­թիւն է, որ[պէս] ա­սէ Թուլ­իա­նոս, ան­կարգ սէր ու­նե­լով...

զ. 46ա-7ա Յա­ղա­գս որ­կ­րա­մո­լու­թեա­նն -Որ­կ­րա­մո­լու­թիւն է, որ[պէս] ա­սէ 0գոս­տի­նոս, ան­կարգ ցան­կու­թիւն կե­րա­կ­րոյ...

է. 47ա-8ա Յա­ղա­գս բղ­ջա­խո­հու­թեա­նն -Բղ­ջա­խո­հու­թիւն է մտաց եւ մար­մ­նոյ վա­վա­շոտ շա­ղա­խու­մն...

2. ա. 48ա-51ա Թէ եօ­թն մո­լու­թիւն­քս այս երբ ի­ցէ մա­հու չափ եւ երբ նե­րե­լի -Ի վե­րոյ ա­սա­ցեալ մեղ­քս թէ միշտ են մեղք, բայց ոչ մա­հու չափ...

բ. 51աբ Յա­ղա­գս մե­ղաց ընդ­դէմ Հո­գոյն սր­բոյ -Թէ­պետ ա­մե­նայն մեղք հա­սա­րա­կա­բար է ընդ­դէմ Աս­տու­ծոյ ե­րից եւ մի­ոյն...

գ. 51բ-2բ Յա­ղա­գս թուոյ մե­ղա­ցն -Մեղք սր­տին են այ­սո­քիկ. խոր­հուրդ հեշ­տու­թեան, հա­ւա­նու­մն ցան­կու­թեան... խրա­տուց ոչ հա­ւա­նեալ:

Հմմտ. Հմր 117, 152ա-79բ: Այլ խմ­բա­գ­րու­թիւն:

Բ. 52բ [Ճ]ուա­րի­շի ու­ս­ղուֆ, որ օգ­տէ ղու­լուն­ճի, պալ­ղա­մի զա­թ­ըլ­ճամ­բի եւ ա­մե­նայն հով ցա­ւե­րու -Առ թր­պութ եւ մահ­մուտ­իա... (ԺԸ/դ. յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն):

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Գ

ԺԷ-ԺԸ-XVII-XVIII

ԹԵՐԹ` 59 (53-111): ՊՐԱԿ` 1 1+Ա-Դ 12 (Ա 10)+1 12: ՆԻՒԹ` թուղթ, ե­ռա­մա­հիկ լու­սա­դ­րոշ­մով (տար­բեր` 53, 100-11): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,3 15,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` երկ­սիւն (միա­սիւն` 1աբ): ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (ա. 54ա-99բ, բ. 100ա-11բ, գ. 53աբ: Նմուշ` 55ա): ՏՈՂ` 31 (54ա-99բ), 39 (100ա-11բ), 20-29 (53աբ):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 53ա-111բ [Քա­րոզ­գիրք Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ]

-53ա [Ցանկ] - Ա­ռա­ջին քա­րոզ` Ի բան Տեառն, որ ա­սէ. Հայր մեր... Քսան եւ մի­ե­րորդ (= ԻԲ) քա­րոզ` Վասն ու­րա­խու­թեան եւ տրտ­մու­թեան... (յա­ւե­լա­գ­րո­ղի):

1. [Քա­րոզք յա­ռա­ջին հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ձմե­ռան հա­տոր, տպ. 1740. ¢ Ա-ՃԾԹ/չիք: ՃԿ/104բ-7ա: ՃԿԱ/չիք:

2. [Քա­րոզք յեր­կ­րորդ հա­տո­րոյ]

Տե՛ս Ա­մա­ռան հա­տոր, տպ. 1741. ¢ Ա-Է/չիք: Ը/107ա-8բ: Թ-Ժ/չիք:

ԺԱ/55բ-60ա: ԺԲ/60ա-3բ: ԺԳ/63բ-9բ: ԺԴ/69բ-71ա: ԺԵ/71ա-2ա:

ԺԶ/72ա-4բ: ԺԷ/74բ-8ա: ԺԸ/78ա-81ա: ԺԹ/81ա-3բ: Ի/83բ-6բ: ԻԱ/86բ-8բ:

ԻԲ/88բ-90ա: ԻԳ/90ա-3բ: ԻԴ/93բ-8ա: ԻԵ/98ա-100ա: ԻԶ/100ա-2ա:

ԻԷ/102ա-4բ: ԻԸ-ՂԳ/չիք: ՂԴ/110բ-1բ: ՂԵ-ՃԺԹ/չիք: ՃԻ/108բ-10բ:

ՃԻԱ-ՃՁԸ/չիք:

Բ. 53բ [Վասն որդ­ւոյն այ­րի տի­կ­նոջ] -Կայր ի Ֆռան­կս­տան Ա հա­րուստ տի­կին մի խիստ ա­ղօ­թա­սէր... սկ­սաւ զիւր չա­րու­թիւն գոր­ծել... (ԺԸ դ. յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն, ա­նա­ւարտ):

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Դ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 14 (112-25). չգ­րուած` 123բ-4բ: ՊՐԱԿ` 1 12+1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21,2 15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 116ա): ՏՈՂ` 35:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, սեւ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 112ա-4ա [Խրատ] -Որ էրն ի սկզ­բա­նէ, զոր­մէ լուա­քն, ո­րում ա­կա­նա­տեսն իսկ ե­ղեալք... Որ­դեակք իմ, զայս գրեմ ձեզ, զի մի՛ մե­ղի­ցէք...

Բ. 1. 114բ-7բ [Բար­թ­ու­ղի­մէ­ո­սի Մա­րա­ղաց­ւոյ] Քա­րոզ որ ա­սէ. Ծառ բա­րի պտուղ առ­նէ -Ծառ բա­րի պտուղ բա­րի առ­նէ... Է ծառ ինչ ի Ֆռան­կս, ի յաշ­խար­հն յԸն­կ­լե­զա­ցոց, ան­գ­նիս քաս­թիս, որ թարգ­մա­նի գառն ողջ աշ­խար­հի...

2. 117բ-21ա Այլ Քա­րոզ. Ոչ կա­րէ ծառ բա­րի պտուղ չար առ­նել եւ ծառ չար` պտուղ բա­րի առ­նել - Ա­սեն վար­դա­պետք, թէ սուրբ Աս­տուա­ծա­ծի­նն նման է պա­լա­սան ծա­ռի...

Գ. 121բ-5բ [Դե­ղա­գիրք]: Ո­րոյ տղան ի մա­ւրն փորն մե­ռա­նի -Զդեղ­ձն եռ­ցու կա­թամբ... Մեղ­քս տէր Ղա­զա­րի վիզն:

Նա­եւ` Ա­կան­ջա­ցա­ւի, Ա­կ­ռա­ցա­ւի, Ա­ղէ­ցա­ւի, Այ­րու­թեան պա­կա­սի,

 Ա­չա­ցա­ւի, Արղ­նի­սա­յի, Գլ­խա­ցա­ւի, Գոզ­կա­պի, Դեղ­նախ­տի, Թալ­կ­ցո­տի,

Իս­հա­լի, Լա­վա­կի (լալ­կա­նի), Լուծ­ման, Ծն­կա­ցա­ւի, Կրն­կա­ցա­ւի,

Մազ­կե­րի, Մի­ջա­ցա­ւի, Ոջ­լի, Պոր­տա­ցա­ւի, Սրա­ճա­լի, Սր­տա­ցա­ւի,

Փո­րա­ցա­ւի:

Դ. 125ա [Ի Յայ­տ­նու­թե­նէն Յով­հան­նու` Թ 14-21] - Ա­ռա­ջի սե­ղա­նոյն Աս­տու­ծոյ... եւ ի գո­ղու­թե­նէ իւ­րեանց:

Բ. 75ա-87բ Խոս­տո­վա­նու­թիւն, զոր ա­սա­ցեալ են սուրբ հար­քն եւ օ­րի­նա­դիր­քն հա­ւա­տոյ (Լուծ­մունք) -Մե­ղայ ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն` Հօր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն սր­բոյ: Մե­ղու­ցեալ եմ... Բան. Քան­զի մե­ղայ խոր­հուր­դով: Լուծ­մունք. Որ է... եւ այ­լե­ւս հրա­ժա­րա­կա­նն ի նոր օ­րէ­նսն||... (շար. թա­փուած):

Գր­չա­փորձ` (Աս­տառ Բ) Այս է զի­մս գիր, յո­րում խն­դ­րեալ է­իր աս­տուա­ծա­յին ձայ­նիւ:

564

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 87. չգ­րուած` 1բ-2բ, 51բ, 76բ-7ա, 83բ-4ա: ՊՐԱԿ` 1 1+Ա-Դ 12 (Դ 10)+1 4+3 12 (Բ 11)+1 1: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ «Կ Ջ Վ Բ " Ջ Լ Գ Ո... լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 16: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (1ա-74բ: Նմուշ` 35ա), շղա­գիր (այլ ձեռք` 75ա-87բ): ՏՈՂ` 30 (1ա-74բ), 21-22 (75ա-87բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ, մասն ա­ռա­ջին եւ վեր­ջին պրակ­նե­րի, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` դե­ղին:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա (կեն­տ­րո­նում` եօ­թն­գլ­խա­նի վի­շապ): Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, շա­գա­նա­կա­գոյն, բրո­նզ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Լու­սան­ցա­յին մա­սե­րում խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, սկզ­բից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-74բ Զէն ընդ­դէմ վի­շա­պին եօ­թն­գլ­խեն­ւոյ, այ­սին­քն եօ­թն մա­հա­ցու մե­ղաց: Ար­տա­հա­նե­ցեալ ի լա­տի­նաց­ւոց գրեանց եւ շա­րա­դ­րե­ցեալ ի [Պե­տ­րոս]է վար­դա­պե­տէ [Թիֆ­լի­զե]ցւոյ.

Տե՛ս Հմր 566, 8ա-172բ. ¢ ա/3ա-18բ: բ/18բ-35բ: գ/35բ-49բ: դ/49բ-60ա:

ե/60ա-3բ: զ/63բ-9ա: է/69ա-74բ: Ցանկ գլ­խոց (թա­փուած): Ցանկ

պատ­մու­թեան` 1ա (սկզ­բից թե­րի):

565

Ժ Ո Ղ Ո Վ Ա Ծ Ո Յ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս          ԺԸ -XVIII

ԳՐԻՉ` Յո­հան­նէս Ե­րե­ւան­ցի (Քա­նա­քեռ­ցի):

ԹԵՐԹ` 156+2 (կրկ. 28, 36). չգ­րուած` 1ա-9բ, 75բ-9բ, 112ա-5բ, 127բ, 145բ-56բ: ՊՐԱԿ` 1 9+12 12 (ԺԲՑ)+1 9: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ «1749 լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 21 16,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 67ա): ՏՈՂ` 28 (10ա-75ա, 128ա-45ա), 25 (80ա-127ա): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, մասն ա­ռա­ջին եւ վեր­ջին պրակ­նե­րի: Լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 10ա-72բ Զէն ընդ­դէմ վի­շա­պին եօ­թն­գլ­խեն­ւոյ, այ­սին­քն եօ­թն մա­հա­ցու մե­ղաց: Ար­տա­հա­նե­ցեալ ի լա­տի­նաց­ւոց գրեանց եւ շա­րա­դ­րե­ցեալ ի Պե­տ­րո­սէ վար­դա­պե­տէ Թիֆ­լի­զե­ցոյ

Տե՛ս Հմր 566, թերթ 8ա-172բ. ¢ ա/10ա-23ա: բ/23ա-36ա: գ/36ա-47ա:

դ/47ա-57բ: ե/57բ-61ա: զ/61ա-5բ: է/65բ-70բ: Ցանկ գլ­խոց/ 71աբ: Ցանկ

պատ­մու­թեանց/ 71բ-2բ:

Բ. 73ա-5ա Քա­րոզ ող­ջոյն տա­լոյ, ի բա­նն, որ ա­սէ. Յոր տուն մտա­նի­ցէք (Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ. տե՛ս Հմր 2232, 9բ) -Վար­դա­պետք ե­կե­ղեց­ւոյ ա­սեն, թէ Ող­ջոյ­նս այս, զոր տամք, ոչ է ան­զ­օր...

Գ. 75ա 0րհ­նու­թիւն յետ քա­րոզ ա­սե­լոյ ժո­ղո­վր­դեա­նն (այս­քան. բաց` 75ա-9բ: Տե՛ս Հմր 566, 212ա-34բ):

Դ. 80ա-111բ Սկիզ­բն գր­քա­նս, որ կո­չի Բանք խր­թ­նա­գոյնք եւ դժուա­րա­լոյծք եւ ի­մա­նա­լոյ ար­ժա­նիք ի­րիք, որք գոն եւ գրին ի մէջ սր­բոյ Ա­ւե­տա­րա­նին: Հա­մա­ռօ­տա­բար վե­րա­քա­ղե­ցեալ ի մե­ծա­գոյն հե­ղի­նա­կէ ու­մեմ­նէ զբօ­ս­նու­թիւն ի­մն չք­նա­ղա­վէպ` ըն­ծա­յեալ առ բա­նա­սէր ան­ձի­նս. ի փառս ա­մե­նա­մե­ծին Աս­տու­ծոյ: Թարգ­մա­նե­ցեալ ի ի­տալ­իա­նա­կա­նէ ի հայ­կա­կան բար­բառ ի Պե­տ­րո­սէ վար­դա­պե­տէ Թիֆ­լի­զեց­ւոյ, ի խն­դ­րոյ Մա­ղաք­իա մե­ղա­պարտ եւ չն­չին ծա­ռա­յի Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սեց­ւոյ, յա­մի Տեառն 1732 եւ Հա­յոց ՌՃՁ (1731)

ա. 80բ-2բ Գլուխ ա­ռաջ­նորդ. Յա­ղա­գս գի­տե­լոյ, թէ ո.վ ոք ի­ցեն ե­ղեալք այնք, կամ որ­քա.ն ի­ցէ ե­ղեալ թիւն ան­մեղ ման­կան­ցն, որք մե­ռան վասն Քրիս­տո­սի -Յոր­ժամ Հե­րով­դէս ար­քան ե­տես, թէ մոգ­քն ոչ ե­տուն նմա պա­տաս­խա­նի...

բ. 82բ-4բ Գլուխ եր­կ­րորդ. Յա­ղա­գս թէ յոր­ժա.մ Քրիս­տոս ընդ մօրն իւ­րում եւ ընդ Յով­սե­փայ սր­բոյն փա­խեաւ յԵ­գիպ­տոս... -Քրիս­տոս փր­կի­չն մեր չեւ ե­ւս ու­նէր զքա­ռա­սուն ա­ւուրս...

գ. 84բ-5բ Գլուխ եր­րորդ. Յա­ղա­գս թէ զի.նչ կամ որ­պի­սի. իր ի­ցէ ե­ղեալ մա­րախ... - Ա­սէ Մա­թէ­ոս ա­ւե­տա­րա­նի­չն վասն Յօ­հան­նու Մկրտ­չին...

դ. 85բ-7ա Գլուխ չոր­րորդ. Յա­ղա­գս թէ ո.վք ի­ցեն այ­նո­քիկ, զո­րոց Քրիս­տոս տէրն մեր ա­սաց... Ա­սեմ ձեզ, զի բա­զումք յա­րե­ւե­լից եւ յա­րեւ­մ­տից ե­կես­ցեն... - Ա­ղա­չեաց հա­րիւ­րա­պետ ո­մն զՔ­րիս­տոս...

ե. 87ա-9ա Գլուխ հին­գե­րորդ. Յա­ղա­գս կնո­ջն Պի­ղա­տո­սի... - Ա­սէ Մա­թէ­ոս ա­ւե­տա­րա­նի­չն այս­պէս. Եւ մինչ­դեռ նս­տէր յա­տե­նի Պի­ղա­տոս...

զ. 88ա-9բ Գլուխ վե­ցե­րորդ. Յա­ղա­գս թէ ո.վ ի­ցէ ե­ղեալ միա­ծին որ­դին այր­ւոյն Նա­յին քա­ղա­քին... - Ա­սէ սուրբ Ղու­կաս ա­ւե­տա­րա­նի­չն, թէ Կայր ի Նա­յին քա­ղա­քի կին մի այ­րի...

է. 89բ-91ա Գլուխ եօթ­ներ­րորդ. Յա­ղա­գս թէ ո.վ ի­ցէ ե­ղեալ Սա­մա­րա­ցի կի­նն այն, զոր դար­ձոյց Քրիս­տոս առ ջր­հորն Յա­կո­բայ... -Յայտ է ա­մե­նե­ցուն, զի ե­կեալ մա­մա­րա­ցի կի­նն առ յաղ­բիւրն Յա­կո­բայ...

ը. 91բ-2բ Գլուխ ու­թե­րորդ. Յա­ղա­գս [ի] ծնէ կու­րին... - Ա­սէ Յո­հան­նէս ա­ւե­տա­րա­նի­չն, թէ Քրիս­տոս տէրն մեր տե­սեալ ի դրա­նն տա­ճա­րի զկոյր մի...

թ. 93ա-4բ Գլուխ Թ-ե­րորդ. Յա­ղա­գս թէ ո՞րք եւ որ­պի­սի.ք ի­ցեն նշան­քն այնք, զոր­մէ Քրիս­տոս Ա­ւե­տա­րա­նն ա­սէ Ղու­կա­սու 21 գլ­խո­ջն... - Արդ, ա­ռա­ջին մասն ա­սա­ցե­լոյն հեշտ ի­մա­ցուի...

ժ. 94բ-6բ Գլուխ Ժ-ե­րորդ. Յա­ղա­գս թէ ո.վ ի­ցէ ե­ղեալ դշ­խոյն այն, զոր­մէ Քրիս­տոս յԱ­ւե­տա­րա­նն Մա­թէ­ո­սի ա­սէ 12, 42... -Բա­զումք զա­նա­զան ա­նուն տան նմա, բայց ա­ռա­ւել հա­ճիմ ես ընդ Յօվ­սէ­փոս Եբ­րա­ե­ցին...

ժա. 97ա-8ա Գլուխ տասն եւ մէ­կե­րորդ. Յա­ղա­գս թէ ո.յք... դար­ձան յան­հա­ւա­տու­թե­նէ առ Քրիս­տոս, յոր­ժամ Քրիս­տոս ի վե­րայ խա­չին ա­ղ­օ­թեաց... -Սուրբ ա­ռա­քեա­լն Պօ­ղոս գրե­լով առ Եբ­րա­յե­ցիսն ա­սէ...

ժբ. 98ա-100ա Գլուխ եր­կո­տա­սա­նե­րորդ. Յա­ղա­գս սուտ մար­գա­րէ­ից... - Ա­սաց տէրն մեր Քրիս­տոս առ ա­շա­կեր­տսն իւրս... թէ ի մէջ այ­լոց նշա­նաց...

ժգ. 100ա-3ա Գլուխ տաս­նյե­րե­քե­րորդ. Յա­ղա­գս թէ զի.նչ ի­ցէ ե­ղեալ ա­նու­նն շնա­ց­օղ կնո­ջն... - Ա­սէ սուրբ Յօ­հան­նէս ա­ւե­տա­րա­նի­չն 8 գլ­խո­ջն...

ժդ. 103ա-5բ Գլուխ տաս­նեւ­չոր­սե­րորդ. Յա­ղա­գս թէ ո.յք ի­ցեն ե­ղեալք այնք, զոր­մէ Քրիս­տոս ա­սաց. Գոն ո­մանք աստ կա­ցո­ղաց, որք ոչ ճա­շա­կես­ցեն զմահ... -Ո­մանք ի սուրբ վար­դա­պե­տաց ա­սեն, թէ յայս­ցա­նէ, որք ոչ են մե­ռա­նե­լոց...

ժե. 105բ-8ա Գլուխ տաս­նեւ­հին­գե­րորդ. Յա­ղա­գս թէ ո. ի­ցէ ե­ղեալ փե­սայն հար­սա­նեա­ցն Կա­նա... -Սուրբ Յօ­հան­նէս ա­ւե­տա­րա­նի­չն պատ­մէ...

ժզ. 108ա-10բ Գլուխ տաս­նեւ­վե­ցե­րորդ. Յա­ղա­գս ա­նի­ծի­ցն Քրիս­տո­սի... -Նախ գի­տե­լի է աստ, զի յոր­ժամ Քրիս­տոս ա­սէ յԱ­ւե­տա­րա­նսն ու­մեք ան­միտ կամ տգէտ...

-111աբ Ցանկ գր­քոյս -1. Յա­ղա­գս ոյք... 16. Յա­ղա­գս ա­նի­ծի­ցն Քրիս­տո­սի... Վերջ բա­նիս:

Ե. 116ա-27ա Պահ­պա­նիչ ա­ռող­ջու­թեան

-116ա [Նա­խա­դ­րու­թիւն] -Առ ի պահ­պա­նիչ զա­ռող­ջու­թիւն մար­մ­նոյ հար­կա­ւոր է կե­րա­կուր եւ ըմ­պե­լի...

1. 117ա-127ա Պահ­պա­նիչ ա­ռող­ջու­թեան: Յա­ղա­գս պա­տուա­կան կե­րա­կ­րոց: Գլուխ ա­ռա­ջին.

ա. 117ա-8բ [Յա­ղա­գս ուն­դից]: Յա­ղա­գս սիս­ռան -Սի­սեռն տաք է եւ չոր...

բ. 118բ-21բ... Վասն խո­տից եւ բան­ջա­րաց... Յա­ղա­գս սա­մի­թի օգ­տի եւ վնա­սու եւ դե­ղոյն նո­րա -Սա­մի­թն է ջերմ եւ չոր բնու­թեամբ...

գ. 121բ-5բ Յա­ղա­գս մր­գաց, որ է ե­միշն: Նախ յա­ղա­գս սէր­կէ­վի­լի, օգ­տի եւ վնա­սու նո­րա -Սէր­կէ­ւի­լն է հով եւ չոր բնու­թեամբ...

դ. 125բ-7ա... Այժմ կա­միմ խօ­սիլ ի վե­րայ այնց ի­րաց, ո­րովք զու­քին եւ պատ­րաս­տին կե­րա­կուր­քն: Յա­ղա­գս քա­ցա­խի -Քա­ցախն է հով եւ չոր բնու­թեամբ... որ է եր­րորդ ա­րաղն, զոր­մէ խօ­սիմք աստ, ո­րոց զօ­րու­թիւն այս... (ա­նա­ւարտ. բաց` 127բ):

Զ. ա. 128ա-45ա Կտակ խա­չե­լու­թեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տուա­ծոյ մե­րոյ. [ ար­տա­հա­նե­ցեալ ի գրոց սր­բոց եւ շա­րա­դ­րե­ցեալ ի Յա­կո­բայ մե­ծի պա­տր­իար­գէ Կոս­տան­դ­նու­պօ­լ­սոյ.... Հմր 5129, 3ա] -Ո՜վ օր դառ­նու­թեան եւ սգոյ, ո՜վ գի­շեր կս­կ­ծա­լի եւ ող­բա­լի...

բ. 145ա Ողբ ընդ­դէմ Միած­նի - Ա՜յ իմ որ­դեակ, գառն ան­պար­տա­կան / Այ­ս­օր մե­ռաւ մա­հուամբ պատ­ժա­կան...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

72բ Վերջ բա­նիս եւ գրոյս ընդ հո­վա­նեաւ Սր­բոյն Գէ­որ­գեայ, ի Սա­մաթ­իայ կո­չե­ցեալ նա­հան­գի, ի յաս­տուա­ծա­շէն քա­ղա­քն Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս մե­ծի յի­շա­տա­կե­ցե­լոյն:

80ա Գրե­ցաւ ձե­ռամբ Յո­հան­նի­սի ՅԵ­րե­ւան­ցոյ, գիւ­ղէն Քա­նա­քեռ­ցի:

566

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 359. չգ­րուած` 1ա-7բ, 173ա-6բ, 201ա-2բ, 291ա, 299բ, 303բ-4ա, 310ա-1ա, 321ա-59բ: ՊՐԱԿ` 1 7+Ա-ԺԷ 12 (Ա-Ե 6, Զ, ԺԱ, ԺԴ 11, ԺԶ 10) + 2 (12+14) + 20 8 (Բ, Ժ, Ի 7): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` շղա­գր­ն­ման նօ­տր­գիր (նմուշ` 261ա): ՏՈՂ` 18-22 : ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, մասն ա­ռա­ջին եւ վեր­ջին պրակ­նե­րի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 8ա-172բ Զէն ընդ­դէմ վի­շա­պին եօ­թն­գլ­խեն­ւոյ, այ­սին­քն ընդ­դէմ եօ­թն մա­հա­ցու մե­ղաց: Ար­տա­հա­նե­ցեալ ի լա­տի­նաց­ւոց գրեա­ցն եւ շա­րա­դ­րե­ցեալ ի Պե­տ­րո­սէ վար­դա­պե­տէ Թիֆ­լի­զեց­ւոյ:

ա. 8ա-47բ Յա­ղա­գս հպար­տու­թեան (Ա-Զ): Բան. մի թոյլ տա­ց­ցես, թէ հպար­տու­թիւ­նն իշ­խես­ցէ զգա­յու­թե­նա կամ բա­նից քոց. Տօ­բիդ, Դ, 12: Յա­ղա­գս ո­րա­կու­թեան հպար­տու­թեան: Գլուխ ա­ռաջ­նե­րորդ -Թէ­պէտ հպար­տու­թիւ­նն ի­ցէ մո­լու­թիւն ի­մն...

բ. 47բ-82բ Յա­ղա­գս ա­գա­հու­թեան [Ա-Ե]: Ա­գա­հն ոչ լնա­նի ըն­չիւք...Յա­ղա­գս ան­յագ որ­պի­սու­թեան եւ ան­շահ զբաղ­մանց ա­գա­հու­թեան: Գլուխ ա­ռաջ­նե­րորդ -Վի­պա­սան­քն նմա­նե­ցու­ցա­նեն զա­գա­հու­թիւ­նն կեր­պա­րա­նաւ զա­նա­զան այ­լան­դակ գա­զա­նաց...

գ. 82բ-113ա Յա­ղա­գս բղ­ջա­խո­հու­թեան (Ա-Զ): Հե­ռա­ցոյ զչա­րու­թիւն ի մար­մ­նէ քում­մէ. Սի­րաք, 11, 10: Յա­ղա­գս չա­րա­գոյն ո­րա­կու­թեան բղ­ջա­խո­հու­թեան: Գլուխ ա­ռա­ջին - Այն­քան չա­րա­գոյն է մո­լու­թիւ­նն բղ­ջա­խո­հու­թեան...

դ. 113ա-38ա Յա­ղա­գս բար­կու­թեա­նն (Ա-Բ): Ա­մե­նայն դառ­նու­թիւն եւ բար­կու­թիւն եւ ցա­սու­մն բար­ձի ի ձէնջ. Ե­փե­սաց­ւոց, 9,3: Ցա­ղա­գս վատ­թար ո­րա­կու­թեան եւ վնա­սու բար­կու­թեան: Գլուխ ա­ռա­ջին -Առ ի ճա­նա­չել զբար­կու­թեան չա­րու­թիւ­նն եւ առ ի ա­տել զնա...

ե. 138ա-46ա Յա­ղա­գս որ­կ­րա­մո­լու­թեան (Ա-Բ): Մի՛ ուն­կն­դիր լի­նիր յա­մե­նայ­նում խրա­խու­թեան. Սի­րաք, 34, 32: յա­ղա­գս յօ­ռի բա­րու­ցն որ­կ­րա­մո­լաց: Գլուխ ա­ռա­ջին -Սուր­բն Գրի­գո­րիս յան­դի­մա­նե­լով եւ նզո­վե­լով զոր­կ­րա­մո­լու­թիւն ա­սէ...

զ. 146ա-57բ Յա­ղա­գս նա­խան­ձու (Ա-Գ): Ե­ղի­ցիս նա­խան­ձոտ կե­նաց քոց. Սի­րաք, 18, 33: Յա­ղա­գս թշուա­ռա­կան կե­նա­ցն նա­խան­ձո­տաց: Գլուխ ա­ռա­ջին -Որ նա­խան­ձի եր­ջան­կու­թեան այ­լոց, առ­նէ զին­քն թշուա­ռա­կան...

է. 157բ-70ա Յա­ղա­գս ծու­լու­թեան (Ա-Գ): Ցան­կու­թիւն­քն սպա­նա­նեն զպ­ղեր­գն... Ա­ռա­կաց, 21, 25: Յա­ղա­գս բնու­թեան եւ գոր­ծոց ծու­լու­թեան: Գլուխ ա­ռա­ջին -Ծու­լու­թիւ­նն զա­նա­զան ա­նուամբ ա­նուա­նի սր­բա­զան վար­դա­պե­տաց... Վա­խ­ճան ա­մե­նայն գոր­ծա­ռու­թեա­նս:

-170բ-1ա Ցանկ գլ­խոց այ­սո­րիկ գրք­կան -Գլուխ Ա. Յա­ղա­գս հպար­տու­թեան... Գ. Յա­ղա­գս պատ­ժոց ծու­լից, զոր Աս­տուած սպառ­նայ:

-171ա-2բ Ցու­ցակ պատ­մու­թեանց -Յա­ղա­գս հպար­տու­թեան. Պատ­մու­թիւն Ճուս­տի­նո­սի... Յա­ղա­գս ծու­լու­թեան... Պատ­մու­թիւն Թօ­մա­սու Սան­քե­ձեան: Ո­րոց գու­մարն է ԾԶ եւ ա­ւե­լի:

Որ­պէս օ­րի­նակ բե­րուած բա­րո­յա­խ­րա­տա­կան պատ­մու­թիւն­նե­րի

ցան­կն է:

Բ. 177ա-200բ Սուրբ եւ ի­մ­աս­տուն վար­դա­պե­տին Յօ­հա­նի­սի Եզն­կաց­ւոյն ա­րա­րեալ Այլ­չափ տա­ղս ի խն­դ­րոյ բա­րե­պաշտ ստի­քա­նաց իշ­խա­նին Ապ­լո­ցի ըստ նա­խա­գիծ տա­ղիս տանց

ա. 177ա-9ա [Նա­խա­դ­րու­թիւն (ծայ­րա­կապ` «Յո­հա­նի­սի Բան Յա­ղա­գս եր­կ­նի ի խն­դ­րո իշ­խա­նի Հա­յոց Ապ­լոց ա­նուն)] -Յա­մե­նա­հ­րաշ գոր­ծս ա­րար­չին որ գո­յա­ցան, /Մեծ եւ ա­հեղ սքան­չե­լիք ներ­գոր­ծե­ցան...

բ. 179ա-99բ Նո­րին դար­ձեալ Յա­ղա­գս եր­կ­նի - Այն որ յա­ռաջ քեզ ճա­ռե­ցան բանք նախ­նա­կան` /Յա­ղա­գս եր­կուց տրա­մա­գ­ը­ծի­ցն ան­կիւ­նա­կան...

գ. 199բ-200բ Զօ­րու­թիւն յո­տա­նա­ւոր բա­նի­ցս -Նախ զտա­րե­րա­ցս դրու­թիւն եւ զկար­գն ցու­ցա­նէ եւ ա­պա` զի ի շարժ­մա­նէ շր­ջա­գա­յու­թե­նէ ծնա­նին ժա­մա­նակք...

Գ. [Նա­խեր­գանք եւ օր­հ­նու­թիւնք]

1. 203ա-12ա Նա­խեր­գանք քա­րո­զից ըստ պատ­շա­ճի ա­ւուրց եւ ըստ պա­հանջ­ման բնա­բա­նից -Ե­րա­նե­լի բնու­թիւ­նն եւ ան­նա­խանձ բա­րե­րա­րու­թիւ­նն...

2. ա. 212ա-7բ 0րհ­նու­թիւնք [յետ քա­րո­զից` Ա-ԺԵ] - Այ­լեւ ծա­ւա­լես­ցին զեղ­մունք աս­տուա­ծա­յին քաղ­ց­րու­թեանց...

բ. 217բ-34բ [0րհ­նու­թիւնք յետ քա­րո­զից` Ա-ԻԴ]: Դար­ձեալ ա­ռաջ­նե­րորդ - Այլ եւ զբաղ­կա­տա­րած մաղ­թա­նօք եւ բա­րե­խօ­սու­թեամբ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին...

Դ. [Բառ­գիրք]

1. 234բ-79ա Հա­ւա­քու­մն նոյ­նա­ն­շան բա­ռից` ըստ դա­սա­ւո­րու­թեանց մե­րոց տա­ռից [ի Մխի­թա­րեան Մատ­թէ­ո­սէ գե­րեր­ջա­նիկ վար­դա­պե­տէ... Հմր 775, 53ա] - Ա­գա­նիլ` օ­թե­ւա­նիլ կամ օ­թե­ւա­նս առ­նել... 0րի­որդ` հար­ս­նա­ծու կամ կոյս աղջ­կունք: 0րի­ովդ` բան­ջար վայ­րի:

2. 278բ-300ա Հան­դէս բա­նա­ստեղ­ծաց փա­ղ­ա­նու­նա­բար ստո­րո­գիլ նո­րա­վ­ար­ժի­ցն սա­կս: Բառ է գեղ­ջուկ - Ան­կե­րա­ց­օղ` ստա­բան, երդ­մ­նա­զանց, ա­նա­պատ­կառ... Քա­հա­նայ` մեծ, ե­րէց, ա­ւագ... գլուխ կամ պետ:

Գրե­թէ բո­լոր է­ջե­րում լրաց­ման հա­մար տեղ է թող­նուած:

3. 301ա-9բ Բառք ո­մանք հա­ւա­քե­ցեալք յու­մեմ­նէ մեկ­նո­ղա­բար եւ պարզ ո­ճիւ, ե­դեալ ե­ղեն աստ ներ­վեր­ջ­նում - Ա­խա­ւե­ղա­գէս` սնա­գ­լուխ, որ է տի­րէկ պա­շ­լ­ը­ղը... Քիր­տն` որ է քր­տունք:

Ե. 311բ-20բ Այլ դուռն Հա­մա­րո­ղա­կա­նի` որ ա­սի Վեց­հա­զա­րեակ, զոր շի­նեալ են եւ /հ/ աս­տա­տեալ են ընտ­րո­ղու­թեամբ եւ դե­լաթ­րու­թեամբ Հո­գոյն Սր­բոյ, եւ զզ­օ­րու­թիւն գրոյս եւ ըզ­հ­րա­շա­գոր­ծու­թիւն ընդ սր­տի եւ ընդ Խոր­հր­դոյ... -Յա­ռաջ ի­մա­ցիր ըզ­գոր­ծոց գրե­րուն զօ­րու­թիւն... զի պա­տէ զեր­կին­քն ԺԸ տա­րի... (ա­նա­ւարտ):

567

ՀԱ­ԿԱ­ՃԱ­ՌՈՒ­ԹԻՒՆՔ ԸՆԴ­ԴԷՄ ԵՐ­ԿԱ­Բ­ՆԱ­ԿԱՑ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ` Մով­սէս քհյ.:

ԹԵՐԹ` 321. չգ­րուած` 1ա-4բ, 299ա-301բ, 319ա-21բ: ՊՐԱԿ` 1 2+Ա-ԻԷ 12 (ԻԶ 11, ԻԷ 6)+1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 18 13,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` ): ՏՈՂ` 23: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ (դռ­նա­կի­նը` կա­պոյտ), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2(1-2)+2(320-1), թուղթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 6ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, տա­ճար (193բ, 194ա): Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, դար­չ­նա­գոյն, սպի­տակ, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի քա­նի տեղ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի եզ­րե­րը թե­թե­ւա­կի մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

5ա-318բ [Հա­կա­ճա­ռու­թիւնք ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց]

-5աբ [Յով­հան­նու Երզն­կաց­ւոյ] Նա­խա­դ­րու­թիւն գրոյս -Նախ քան զմ­տա­նել քո ի դրա­նս ըն­թերց­ման գրոյս պարտ է մեզ ցու­ցա­նել զգիւտ այս պա­տուա­կան եւ բա­րե­լի գան­ձուց: Նուաստ եւ տկա­րո­գի Յո­հա­նէս Եզն­կա­յե­ցի` սպա­սա­ւոր բա­նի եւ ի­մաս­տից գրոց սր­բոց ծա­րա­ւի, յո­լով ժա­մա­նա­կօք եւ աշ­խա­տու­թեամբ բազ­մաւ ստա­ցա զե­րեգ գիր­քս, որ են հի­մունք հա­ւա­տոյ ուղ­ղա­փա­ռու­թեան: Եւ թէ զմին մի ի սո­ցա­նէ գտա­նէ ոք, բա­րե­բախ­տու­թիւն մեծ եւ փար­թա­մու­թիւն ան­կ­շիռ հա­մա­րիմ նմա, մա­նա­ւանդ զճա­շակ քաղ­ց­րու­թեա­նն գի­տ­օ­ղի, զոր եւ գտի ես յայլ եւ յայլ տե­ղի եւ ժա­մա­նա­կի եւ ստա­ցա զե­րիս գիրսն եւ ի նո­ցանց դար­ձեալ ե­տու գրել եւ առ մի­մեա­նս ե­դի եւ ա­րա­րի մի գիրք. ա­ռա­ջին` զԱ­նան­իա­յին զՀա­յոց վար­դա­պե­տի, եր­կ­րորդ` զԽոս­րով­կայ Թարգ­ման­չի եւ զհ­զ­օր գիտ­նա­կա­նի, եր­րորդ` զՍար­կա­ւագ վար­դա­պե­տին եւ զմեծ ի­մաս­տա­սի­րի զՀ­աղ­բա­տե­ցոյ: Եւ թո­ղում... զի որք աւ­գ­տիք եւ զուար­ճա­նայք, զո­ղոր­մե­լի Յո­հա­նէս յի­շես­ջիք եւ մե­ղու­ցե­լոյս ան­ձին եւ վար­դա­պե­տին ի­մոյ եւ ծն­օ­ղաց` ո­ղոր­մու­թիւն ի Քրիս­տո­սէ հայ­ցես­ջիք:

Ա. ա. 6ա-55ա Ա­նան­իա վար­դա­պե­տի Հա­յոց Բան հա­կա­ճա­ռու­թեան ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց, զոր գրեաց հրա­մա­նաւ տեառն Պե­տ­րո­սի Հա­յոց վե­րա­դի­տո­ղի -Որք ի­մ­աս­տու­թեան են բաղ­ձա­ցեալք...

բ. 55ա-6բ Սա­կս անխ­տիր հա­ղոր­դե­լոյ - Արդ, ե­թէ զմա­հն մարդ­ւոյ հա­մա­րիք եւ մար­մի­նն...

գ. 56բ-8բ Վասն Մե­ծի հին­գ­շա­բա­թին -Որ ոչ է ա­մե­նե­ցուն ժո­ղո­վր­դա­կա­նաց հա­ղոր­դել...

դ. 58բ-74բ Առ ա­պա­կա­նա­ցու ա­ս­օ­ղսն է զմար­մի­նն Տեառն -Եւ արդ, չեն ինչ պէտք առ այդ ա­սել ինձ ձեզ...

ե. 74բ-8բ Առ ներ­քի­նա­ցեա­լսն -Եւ արդ, սուղ ինչ բան ի ձէնջ պա­հան­ջե­լով...

զ. 78բ-80բ Վասն պատ­կե­րա­պաշ­տից -Դար­ձեալ ա­սա­ցից սուղ ինչ բան յա­ղա­գս պատ­կե­րա­պա­շտա­ման պատ­կե­րաց...

է. 80բ-2ա Վասն ժո­ղո­վոյն Քաղ­կե­դո­նի - Այլ եւ են ո­մանք, որք տգի­տա­բար հա­կա­ռա­կիք եւ ա­սէք...

ը. 82աբ Վասն բա­ժա­ն­մա­նն վրաց -Իսկ զի.նչ ա­սա­ցից վասն վրաց ո­րո­շե­լոյն ի մե­րոյ հա­ւա­տոյս... 82բ-3ա Ի յԱ­ղուա­նից Պատ­մու­թե­նէն -Քա­ռա­ս­նե­րորդ ամ էր թուա­կա­նին հո­ռո­մոց... 83ա-5բ Պատ­ճառ բա­ժա­ն­մա­նն վրաց - Ա­սա­ցին յոյնք ընդ հայս, թէ Կար­գա­ւո­րեաց Աս­տուած զե­կե­ղե­ցի...

թ. 85բ-6բ Վասն չո­րից ա­թո­ռո­ցն... - Այլ վասն այ­նր, զի ա­սեն յոյնք, ե­թէ Հայք ոչ են ի չո­րից ա­թո­ռո­ցն...

ժ. 86բ-7բ Վասն մե­ռո­նին -Դար­ձեալ վասն մե­ռո­նին ա­սէք...

ժա. 87բ-9ա Վասն բա­ղար­ջին -Դար­ձեալ եւ զայս ա­սաս­ցուք, թէ Ըն­դէ.ր զայդ առ­նուք վկա օ­րի­նա­ցն...

ժբ. 89ա-97բ Վասն տաւ­նի ծնն­դեա­նն Քրիս­տո­սի -Բա­զում աշ­խա­տու­թիւ­նն գոր­ծառ­նու­թեա­նս մե­րոյ...

ժգ. 97բ-112ա Պատ­ճառ ե­րից սր­բա­սա­ցու­թեա­նն, զոր հայք ի դէ­մս Որդ­ւոյ ա­սեն -Թէ վասն է.ր ե­րի­ցս սր­բա­սա­ցու­թիւ­նն վե­րա­բե­րի հա­սա­րակ աս­տուա­ծու­թեա­նն...|| (111բ)... Բայց, արդ, ա­ռեալ զաղ­քատ ի­մոց մտաց, ըն­կա­լ­ցիս զպ­տուղ, ո՜վ գե­րա­զարդ եւ ա­մե­ն­ի­մաստ հան­ճա­րով || (112ա) առ­լ­ցեալ տէր Խա­չիկ վե­րա­դի­տո­ղի Հա­յոց Մե­ծաց, փո­խա­նոր­դի մե­ծի Լու­սա­ւոր­չին պետ, թէ­եւ ոչ զյա­ւէտ կա­տա­րեա­լն, սա­կայն ըստ կա­րի մե­րում զյօ­ժա­րու­թիւն լիա­պէս ցու­ցեալ... եւ այն­պէս բո­լո­րե­ցունց ա­րար­չին հա­ճո­յաս­ցուք եւ կամ հան­դի­պես­ցուք ի Քրիս­տոս Յի­սուս, ո­րում փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Բ. ա. 113ա-38բ Խոս­րով­կայ Թարգ­ման­չի Հա­յոց Առ այ­նո­սիկ, որ ա­սեն Բնու­թեամբ ան­ձեւ եւ ա­նս­կիզ­բն ըն­կա­լեալ զմարդ­կու­թիւն Աս­տուած Բան ի կու­սէն -Ոչ ու­րուք եր­բէք նախ­քան զվա­խ­ճան առ­նուլ մե­ղա­ցն տե­սա­նեմք...

բ. 139ա-42բ [Յ] ա­ղա­գս թէ Պա.րտ է զմար­մի­նն տէ­րու­նա­կան հա­մա­գոյ ա­սել Աս­տուա­ծն Բա­նի, կամ թէ մար­մ­նոյն եւ Բան եւ մի բնու­թիւն ա­սել, ե­թէ ոչ -Ե­թէ Բա­նին Աս­տու­ծոյ հա­մա­գոյ ա­սի փրկ­չա­կա­նն...

գ. 142բ-6ա [Ա]ռ այ­նո­սիկ, որ յեր­կուս զմարդ­կա­յին ա­նան­ջա­տեն բնու­թիւն, այլ գոլ ա­սեն յա­ռաջ քան զան­ցա­նսն եւ այլ զկ­նի յան­ցա­նա­ցն -Ե­ռա­կի տրա­մա­տի ա­մա­նա­կա­ցն զա­նա­զա­նու­թիւն...

դ. 146ա-64ա [Ա]ռ այ­նո­սիկ, որ տա­րա­կու­սին ի վե­րայ փրկ­չա­կա­նն կրից մարդ­կա­նոց, թէ բնա­կա.ն պարտ է ա­սել, թէ. ան­բ­նա­կան: Նախ­դիր բա­նից առ Ա­թա­նաս Ան­տի­ո­քա­ցի -ոչ այն­քան ծա­րա­ւեա­լն կա­րօ­տաս­ցի աղ­բերն...

ե. 164ա-76բ Նո­րուն Խոս­րո­վու Թուղթ առ տէր Սար­գիս ե­պիս­կո­պոս Գե­րա­դէ­կո­րա -Պա­տուա­կան գլուխ, հո­վիւ հօ­տա­սէր, բա­րե­պաշ­տու­թեան փա­փա­քող...

Գ. Վ. Յով­սէ­փեան, Խոս­րո­վիկ Թարգ­մա­նիչ, Վա­ղար­շա­պատ, 1899, էջ 3-183, ձեռ. Ա:

Գ. [Բանք Յով­հան­նու Սար­կա­ւա­գի]

1. ա. 177ա-8բ [Յով­հան­նու քա­հա­նա­յի Յա­ղա­գս նշա­նակ հա­ւա­տոյ Նիկ­էա­կան ՅԺԸ-ի­ցն - Արդ, ըստ Աս­տուա­ծա­շունչ գրոց եւ ըստ հար­ցն ա­ւան­դու­թեան` մեզ մի է Աս­տուած Հայր...

բ. 178բ-85ա Յա­ղա­գս Որ­դոյ -Որ ինչ ի վեր է քան զմեզ, հրա­մա­յե­ցաւ եւ ոչ քն­նել...

գ. 185ա-7բ [Դար­ձեալ ի նոյն] -Դար­ձեալ սր­բո­ցն հար­ցն հե­տե­ւե­լով, ըստ ո­րում խոս­տո­վա­նիմք մի Որ­դի Աս­տու­ծոյ զմար­մ­նա­ցեալ Բա­նն Աս­տուած...

դ. 187բ-90բ Յա­ղա­գս Հո­գոյն Սր­բոյ -Զի զԵր­րոր­դու­թե­նէն գոլ, ըստ ո­րում եւ Էն իսկ խոս­տո­վա­նել ու­սաք...

2. 190բ-8բ Նո­րին Յո­հան­նու քա­հա­նա­յի ի խն­դ­րոյ Գագ­կա կրօ­նա­ւո­րի Յա­ղա­գս քաղ­կե­դո­նա­կա­նա­ցն, գլուխ ԺԸ

ա. 190բ-1ա Ա. Ա­ռա­ջին. Վասն մի եւ ոչ եր­կուս ա­սել զՏէր մեր Յի­սուս Քրիս­տոս -Զայս ու­թու­տասն մա­սու­նս գլ­խա­ւո­րեալ զհարց­մու­նս քո...

բ. 191աբ Վասն տօ­նից միա­բա­նու­թեան եւ բա­ժա­ն­ման - Այլ վասն տօ­նից աս­տուա­ծայ­նոց թէ­պէտ եւ մո­լո­րե­ցան...

գ. 191բ-2ա Վասն յի­շա­տա­կաց կա­յից ճշ­մար­տու­թեա­նն -Իսկ վկ­այս ճշ­մա­րի­տս զգու­շու­թեամբ ըն­դ­րել ար­ժան է...

դ. 192աբ Վասն մկր­տու­թեան եւ թէ զիա.րդ ի­ցէ - Այլ վասն ան­կա­տար մկր­տու­թեան նո­ցա բա­զում են բանք...

ե. 192բ-3ա Վասն քա­հա­նա­յու­թեան եւ քա­հա­նա­յից -Զի թէ­եւ ու­ղիղ իսկ զհա­ւա­տո­ցն հա­մարս պա­հան­ջէ­ին...

զ. 193ա Վասն աշ­խար­հա­կա­նա­ցն ժո­ղո­վր­դոց -Բայց զզի­նուորսն եւ զռամ­կա­կան ժո­ղո­վուր­դսն այս­պէս է տե­սա­նել...

է. 193բ Վասն տա­ճա­րաց ա­ղօ­թա­րա­նաց, որ են ե­կե­ղե­ցիկ - Այլ թէ յորս ար­ժան է ա­ղօ­թից տու­նս մտա­նել եւ ա­ղ­օ­թել...

ը. 193բ-4ա Վասն վկա[յա]րա­նա­ցն սր­բոց եւ ա­նուա­նե­լո­ցն միայն -Սո­վո­րու­թիւն է հա­ւա­տա­ցե­լոց եր­թալ ի մա­տ­րու­նս վկա­յից...

թ. 194բ-5բ Վասն սր­բոյ խա­չին -Զար­մա­նամ ընդ մարդ­կան ի­մա­ցուա­ծոց տգե­ղու­թեան...

ժ. 195բ-7ա Ի մի Տէր մեր Յի­սուս Քրիս­տոս - Արդ, ո­րովք բա­ժա­նեալ զա­տա­նիմք ի նո­ցա­նէ...

ժա. 197ա-8ա Վասն պատ­կե­րաց -[Զ]փրկ­չին կեն­դա­նու­թիւն նկա­րեալ յե­կե­ղե­ցիս...

ժբ. 198աբ [ Ան­խո­րա­գիր] -Ի թիւս եր­կուց քուէ­ից ա­ռան­ձ­նա­կա­նաց գլ­խա­ւո­րեալ զհար­ցուա­ծսդ բա­ժա­նե­ցի...

3. 198բ-204բ [Ն]ո­րին վասն մա­սա­նաց պա­տուոյ, յո­րում եւ վասն պատ­կե­րաց դար­ձեալ -Զան­տե­ղիսն ճար­տա­րա­գոյնք եւ հան­ճա­րեղք յան­բա­նու­թիւն...

204բ « Ա­ղա­չեմ, զստա­ցող բա­նից, զե­րա­նե­լի վար­դա­պե­տն զՍար­կա­ւա­գն եւ զհայ­ցողն ի նմա­նէ յի­շեց[էք]. ա­մէն:

4. 204բ-24բ Նո­րին Յո­հան­նու քա­հա­նա­յի Առ որս պե­իղծ զմիս վար­կա­նին եւ զան­ձի­նս ոչ ար­գե­լուն -[Զ]որք ո­մանք փա­րի­սե­ցիք եւ ա­ռանց դպ­րու­թեան այժմ ի մէջ մեր ըն­ծա­ե­ցան...

5. ա. 224բ-34ա Նո­րին Յա­ղա­գս ե­թէ ոչ է ար­ժան ըստ մա­սին բա­ժա­նել զաս­տուա­ծայ­նոց ձայ­նս ի վե­րայ տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի եւ ոչ զառ ի յին­քե­նէ գոր­ծս կամ կիրս -Յա­րա­րո­ղու­թիւն բե­րել հա­ւա­տամք Բա­նին Աս­տու­ծոյ...

բ. 234ա-7բ Յա­ղա­գս ե­թէ որք յետ միա­նա­լոյն եր­կուս ա­սեն բնու­թիւ­նս ի Քրիս­տոս ի հար­կէ, հե­տե­ւէ­ին նես­տո­րա­կա­նաց մտաց -Պարտ էր յաս­տուա­ծայ­նոյ ան­դաս­տա­նին եւ այգ­ւոյ կո­չե­ցե­լոյն ի գործ...

գ. 237բ-41բ Թէ զիա.րդ չար­չա­րեալ Բա­նն մար­մին ե­ղեալ եւ ան­չար­չա­րե­լի մնա­ցեալ եւ կամ որ­պէ.ս, դար­ձեալ ձայ­նա­կ­ցեն չա­րա­փառ­քն -Նես­տո­րի­ոս եւ ըստ նմայ­քն վար­կա­նին ոչ զնոյն ին­քն...

դ. 241բ-4բ Յա­րա­ցոյցք յա­ղա­գս մի զՔ­րիս­տոս ու­սե­լոյ եւ ան­բա­ժա­նե­լի բնու­թիւն -Խոս­տո­վա­նեալք զբ­նու­թիւ­նն ու­նող ան­չար­չա­րե­լի զԲա­նն իւ­րա­ցու­ցա­նե­լովն...

6. ա. 245ա-6բ Նո­րին հա­կա­բա­նու­թիւն հնա­գի­տա­կան ընդ­դէմ ան­գի­տա­կաց ո­մանց յիրս գի­տու­թեան, որք [ս]տայ յօդ ճա­ռիւք հա­ւա­նե­ցու­ցին զո­մա­նս ի վայ­րա­գաց եւ պարգ­մ­տաց, հա­ւա­տող ան­հա­ւաս­տի իւ­րեանց կար­ծեաց -Թէ­պէտ եւ զդի­տա­ւո­րու­թիւն ի­րին ա­ռա­ջի կայ ի բա­զում ան­գամ...

բ. 246բ-52բ Եւ­սե­բեա Կե­սա­րու ՅԵ­կե­ղեց­ւոյ պատ­մու­թե­նէ, ի հին­գեր­րորդ դպ­րու­թե­նէ` Վասն այ­նո­ցիկ, որ ե­ղեն ի սկզ­բա­նէ յա­ղան­տոյ ան­տի Ար­տե­մո­նի եւ ո­րո.վ օ­րի­նա­կաւ է­ին նո­քա, եւ թէ որ­պէ.ս հա­մար­ձա­կե­ցան նո­քա եղ­ծա­նել զգիրս սուր­բս -Եւ յի­մաս­տ­նոց աս­տի յայս­ցա­նէ, վասն ո­րոց ա­սա­ցաք մեք...

7. 252բ-5ա Նո­րին Յա­ղա­գս բնու­թեա­նն Բա­նի եւ միա­ւո­րու­թեա­նն -Ճար­տար են բա­նիւք պա­կա­սեալք յար­դեան­ցն ազ­նուա­կա­նու­թե­նէ...

8. ա. 255ա-60ա Նո­րին, ե­թէ Զիարդ ա­սի մի բնու­թիւ­նն Բա­նին Աս­տու­ծոյ մար­մ­նա­ցեա­լս ըստ ճշ­մար­տու­թեա­նն -Պարտ եւ վա­յե­լուչ էր խա­ղա­ղու­թեա­նն ա­շա­կեր­տաց ոչ պա­տ­ե­րազմ առ մի­մեա­նս...

բ. 260ա-2բ Յա­ղա­գս կա­մա­ցն - Արդ, ըստ ո­րում ին­քն Բա­նն իշ­խէր եւ ա­ռաջ­նոր­դէր մարդ­կու­թեա­նն...

գ. 262բ-8բ Յա­ղա­գս ներ­գոր­ծու­թեան -Եր­կուս կար­ծե­լով եւ ա­սե­լով ա­նուամբ զմարդ­կա­յի­նն կիրս...

9. 268բ-84ա Նո­րին Յայ­տա­րա­րու­թիւն զա­նա­զան հեր­ձուա­ծոց յայլ եւ յայլ ժա­մա­նա­կս յա­րանց բղ­ջա­խո­հաց - Ա­սի յո­մանց հեր­ձուա­ծո­ղաց, թէ Ա­պա­կա­նու­թիւն ի Քրիս­տո­սէ էր...

10. ա. 284ա-6բ Նո­րին դար­ձեալ - Ա­ռաջ­նում քան զայս, զոր խն­դ­րե­ցեր մա­տե­նի, ըստ կա­րո­ղու­թեան ա­րա­րի ըստ բան բա­նին հա­ւա­տոյ, ըստ սր­բոց հար­ցն ա­ւան­դու­թեան ժո­ղո­վու­մն...

բ. 286բ-91ա [Ժո­ղո­վու­մն հայ­հո­յու­թեանց]: Հին­գե­րորդ գլուխ հայ­հո­յու­թեան ի թղ­թոյն Լէ­ով­նայ -Քան­զի ներ­գոր­ծէ եր­կա­քան­չիւր կերպ ընդ միւ­սում հա­ւա­սա­րու­թեամբ...

գ. 291ա-8բ [Վ]կա­յու­թիւնք սր­բո­ցն, ե­թէ մի բնու­թիւն է Բա­նին Աս­տու­ծոյ մար­մ­նա­ցե­լոյ: Ե­րա­նե­լին Յու­ղեա ե­պիս­կո­պո­սա­պե­տին Հռով­մա յառ Դի­ո­նւ­սի­ոն թղ­թոյն -Զար­մա­նամ լսե­լով յա­ղա­գս ո­մանց խոս­տո­վա­նե­լով Աս­տուա­ծն էր մար­մին զՏէրն... քան­զի ա­նի­մա­նա­լի է||... (ա­նա­ւարտ. 299ա-301 բաց):

Դ. 302ա-18բ Ե­րա­նե­լոյն Ներ­սի­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի ա­սա­ցեալ Դա­ւա­նու­մն ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյս մե­րոյ -Խոս­տո­վա­նիմք եւ դա­ւա­նեմք, պաշ­տեմք եւ եր­կր­պա­գեմք զու­գա­փառ մի­ու­թիւն... Եւ յայս­քա­նեաց բա­րու­թեանց պատ­ճառս մեզ ե­ղեալ Սա­հակ միայ­նա­կաց, որ զայս աս­տուա­ծա­յին գան­ձս պար­գե­ւեաց, որ­պէս հայր, որ թո­ղու ժա­ռան­գու­թիւն որդ­ւոց իւ­րոց: Յի­շե­ցէք, աս­տուա­ծա­սէր ըն­թեր­ց­օղք, լի բե­րա­նով ի բա­րին Քրիս­տոս եւ ա­ղօթք սուրբ նո­րա ի վե­րայ ձեր եւ ի վե­րայ մեզ հան­գի­ցէ. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

5բ Եւ ինձ մե­ղու­ցեալ գր­չիս` Մով­սէս քա­հա­նա­յի:

204բ (Տե՛ս):

ԿՆ­ՔԱ­Դ­ՐՈՇՄ` 1ա, 1բ, 321ա Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յա­րու­թիւն վար­դա­պետ:

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` 3ա Նա­խա­հարց ա­սաց­վաց...: 278բ Ի մի­մեանց...: 319բ (ծաղ­կա­փորձ):

568

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 61. չգ­րուած` 1աբ, 61աբ: ՊՐԱԿ` Ա-Ե 12 (Ե 13): ՆԻՒԹ` թուղթ լու­սա­գ­ծե­րով եւ «Թ.Ջ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 14 9,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 37ա): ՏՈՂ` 17: ԿԱԶՄ` պարզ ճն­շա­գ­ծե­րով կար­մ­րա­ւուն կա­շի, մի­ջու­կը` մասն պա­տա­ռիկ -պահ­պա­նա­կի աս­տա­ռը` մասն պա­տա­ռիկ -պահ­պա­նա­կի:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Մաշ­տոց (Ողբք մե­ռե­լի) ԺԷ դ.: 2 (Ա-Բ) + 1 (Գ), ստա­ցուած ե­զ­րա­հա­տուած 3 ա­ռան­ձին թեր­թե­րից, Աա եւ Գբ սոսն­ձուած կազ­մին որ­պէս աս­տառ: Թուղթ, միա­սիւն, նօ­տր­գիր (նմուշ` աս­տառ Ա): Կար­դալ` 1. Աբ-Բա «... Ողբ վասն տղա­յոց -[ Ա­րա­րի­չն] ա­րա­րա­ծոց մեզ բար­կա­ցաւ...: 2. Բաբ «Տաղ նն­ջե­ցե­լոց -Ցե­րեկ հող­վի­րաւ­քն ան­ցա...: 3. Գա «... Կամ ով կա­րէ լեզ­ւով պատ­մել ||/ / ||/ ա­ղե­տին եւ զկս­կի­ծ­ըն դառ­նու­թեան...:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից գու­նա­փո­խուած, պա­տա­ռիկ -պահ­պա­նակ Բ-ն վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-54ա Ա­նա­նի Հա­յոց վար­դա­պե­տի Լու­ծու­մն մա­քառ­ման եր­կա­բ­նա­կա­ցն, որք ի կար­ծիս ճշ­մար­տու­թեան ան­յար­մար դա­ւա­նեն եր­կա­կս ի մի­նն մու­ծա­նել բնու­թիւն, որ է Աս­տուած Բա­նն` Աս­տուած մար­դն Յի­սուս Քրիս­տոս -Ով պա­տուա­կանդ ինձ եւ սր­տէ սի­րե­ցեալդ (լու­սանց­քում այլ ձեռ­քով ուղ­ղուած` «Ո՜Վ պար­տա­կանդ ինձ եւ սր­տէ սի­րե­ցեալդ հա­րա­զատ) եղ­բայր պա­տուա­կան... եւ կա­րօ­տա­ցաւ մար­դոյն աւ­գ­նա­կա­նու­թեան ա­մեն­յաղթ թշ­նա­մա­նա­ցս:

Բ. 54ա-5բ Նո­րին Դա­ւա­նու­թիւն Հա­յոց. յԱ­ռա­ջին թղ­թոյն Փո­կա վե­րա­դի­տո­ղին կու­տա Վասն Հօր -Խոս­տո­վա­նիմք զՈր­դին Աս­տու­ծոյ զԲա­նն Աս­տուած զէա­կի­ցն եւ զփա­ռա­կի­ցն Հօր եւ Սուրբ Հո­գոյն... ա­ն­ըս­պառ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Գ. 55բ-60բ Յո­հա­նէս վար­դա­պե­տի, մա­կ­ա­նուն Սար­կա­ւա­գի, Ընդ­դէմ Քաղ­կե­դո­նա­կա­նա­ցն -Զինչ է ան­պա­տե­հու­թիւն կար­ծեացդ այ­դո­ցիկ ծե­րոցդ.. եւ աղ­բիւ­րա­ցեալ հրով||... (շար. չիք):

569

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԼովՌԿԷ -1618

ԳՐԻՉ` Բար­թո­ղի­մէ­ոս ե­րէց (1ա-6բ, 214բ-69ա), ա­ն­ա­նուն (7ա-214ա): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Բար­թո­ղի­մէ­ոս ե­րէց:

ԹԵՐԹ` 269 . չգ­րուած` 1ա, 269բ (սոսն­ձուած կազ­մին): ՊՐԱԿ` 1 5+Ա-ԺԳ 12 (Դ, Ը, Ժ 10, ԺԳ 11) + Ա-Զ 12 (Դ, Զ 10) + 4 12 (Դ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15,2 9,9: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (տար­բեր: Նմուշ` 114ա): ՏՈՂ` 21 (Բար­թո­ղի­մէ­ոս գր­չի), 20 (ա­ն­ա­նուն գր­չի): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ (ձե­ռա­գ­րի 1 եւ 269 թեր­թե­րը):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը թե­թե­ւա­կի գու­նա­փո­խուած, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր եւ փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ, կազ­մի կա­շին քայ­քա­յուած, մե­տա­ղեայ ճար­մանդ­ներն ըն­կած (մնում են հիմ­քե­րը):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-6բ [Թուղթ օր­հ­նու­թիւ­նա­բեր] -Ի հայ­րա­ծա­գս միա­ծին Բա­նէն... (շար. չա­փա­ծոյ) 3ա Ըստ Ա­դա­մայն, որ ի դրախ­տին /Եւ ըստ նո­յեան ի տա­պա­նին.../ Ընդ մի­ու­թեամբ փե­սա­յին. ա­մէն:

Բ. [Հա­կա­ճա­ռու­թիւնք եւ Թուղթք]

1. 8ա-50բ Մխի­թար քա­հա­նա­յի Սկեւ­ռա­ցոյ Պա­տաս­խա­նիք յա­ղա­գս հո­մա­պա­տու­թեան եր­կո­տա­սան ա­ռա­քե­լո­ցն...

Տե՛ս Հմր 570, 3ա-64բ: Ցանկ/7աբ: ¢ 1/8ա-10բ: 2/11ա-9ա: ա/19ա-22բ:

բ/22բ-6բ: գ/26բ-30բ: դ/30բ-2ա: ե/32բ-6ա: զ/36բ-8ա: է/38ա-43բ:

ը/43բ-7բ: թ/47բ-50բ:

2. 50բ-81բ [Ստե­փա­նո­սի Սիւ­նեց­ւոյ Հա­կա­ճա­ռու­թիւն ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց]

Տե՛ս Հմր 573, 55ա-95բ. Յայ­տա­րա­րու­թիւն/չիք: ¢ ա/74ա-6ա:

բ/76ա-81բ: գ/50բ-64ա: դ/64ա-74ա: ե-ժբ/չիք:

3. 81բ-103բ [Ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց]

Տե՛ս Հմր 570, 108բ-37ա. ¢ ա/81բ-95բ: բ/95բ-103բ:

4. 103բ-14ա [Թուղթ Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սին] Կոս­տան­դեայ, զոր գրեաց յաս­տուա­ծա­պահ դ[ղ]եա­կն Հռո­մկ­լա­յէ առ թա­գա­ւորն Հե­թում... ի թվին Հա­յոց Ո­ՂԷ (1248): Գրե­ցաւ ի ձեռն ար­դիւ­նա­կան վար­դա­պե­տին Վար­դա­նայ յար­մա­րեալ -Քրիս­տո­սապ­սա­կեալ սուրբ թա­գա­ւո­րի ա­մե­նայն Հա­յոց Հեթ­մոյ ի Տէր խն­դալ...

5. 114ա-147բ Խրատք առ ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տա­ցեա­լս հա­յոց ազ­գի եւ պա­տաս­խա­նի առ ար­իա­ցեա­լսն չա­րեաւք եւ առ ան­բա­րիշ­տսն կա­մաւք, ո­րում խե­լա­գա­րու­թեամբ յանդ­գ­նին պէս պէս եւ ազ­գի ազ­գի դի­մօք քա­րո­զեն ի սուրբ խոր­հուրդ մկր­տու­թեան (Կի­րա­կո­սի Երզն­կաց­ւոյ)

Տե՛ս Հմր 573, 103բ-18բ. Թուղթ/չիք: ¢ ա/114բ-6բ (յա­ւե­լեալ` 116բ-9ա

տե՛ս Հմր 570, 153բ-6բ): բ/119ա-21ա: գ/121ա-5բ: դ/125բ-9բ: ե/129բ-32բ:

զ/132բ-41բ: է/չիք: ը/141բ-7բ:

6. 148ա-55ա Թ. Թէ էր ա­սի Գլուխ ա­ռա­քե­լո­ցն Պե­տ­րոս -Հարց­մունք. Պե­տ­րոս գլուխ է ա­ռա­քե­լոյն...

7. 155ա Ե­րեք կար­գն ե­կե­ղե­ցին -Ա. մաք­րո­ղա­կա­նն, Բ. լու­սօ­ո­րա­կա­նն, Գ. կա­տա­րո­ղա­կա­նն: 155ա Արդ, Է խոր­հուրդ ե­կե­ղեց­ւոյ -Ա. Մկր­տու­թիւն... Է. Թա­ղու­մն նն­ջե­ցե­լոց: 155բ Եւ այս­պէս Ֆռան­գին է -Ա. Մկր­տու­թիւ­նն... Է. Աւ­ծու­մն հի­ւան­դաց եւ թա­ղու­մն:

8. ա-զ. 156ա-74բ [Թուղթք տեառն Ներ­սի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց]

Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ. ¢ ա-բ/չիք: գ/156ա-8բ: դ/158բ-60բ: ե/160բ-3բ:

զ/163բ-5ա: է/165ա-7ա: ը/167ա-8ա: թ/168ա-9ա: Յա­ւե­լեալ ու­նի.

է. 169ա-74բ Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի սուրբ կա­թո­ղի­կո­սի եւ տի­ե­զե­րա­լուր վար­դա­պե­տի Գիր շր­ջա­բե­րա­կան, ա­ռա­քեալ ի կող­մա­նս Ա­րե­ւե­լից ի Կարս` զկ­նի նո­րա­կերտ ե­պիս­կո­պո­սի ու­րու­մն... -Շնոր­հօք ա­մե­նա­կա­լին Աս­տու­ծոյ Հօր եւ գթու­թեամբ միած­նի Որ­դոյ նո­րա...

9. 174բ-254բ [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-239բ. ¢ ա/174բ-8ա: բ/178բ-202բ: գ/202բ-5բ:

դ/206ա-19բ: ե/219բ-33բ: զ/234ա-54բ: է-իա/չիք:

Գ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 254բ-67բ Պատ­մու­թիւն սուրբ հօրն Աբ­րա­հա­մու եւ Սա­հա­կայ որ­դոյ նո­րա եւ Մամբ­րէի ծա­ռա­յի իւ­րոյ - Աբ­րա­հա­մու հօրն ա­նուն Թա­րայ էր...

2. 267բ-8ա [Դա­րա­գ­լուխք] - Աբ­րա­հա­մու մին­չեւ Ի­սա­հակ Ճ տա­րի...

3. 269ա [ Ա­ղօթք Յով­հան­նու Թլ­կու­րան­ցոյ] -Հայր, մե­ղա ա­սեմ յեր­կի­նս, թէ­պէտ եւ եմ ա­ն­ար­ժան... /Խէվ Հ[ո]վան­նէս Թիլ­կու­րան­ցի... (5 տուն):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 155բ (Այլ ձեռ­քով) Յի­շա­տակ է գիր­քս տէր Բար­թո­ղի­մէ­ո­սին, որ մե­ծաւ փա­փա­ռա­նօք ետ գրել զսայ ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ յի­շա­տակ հո­գոյ, զոր տէր Աս­տուած բա­րով վա­յե­լել տա­ցէ. ա­մէն: Թվին ՌԿԷ (1618), նո­յեմ­բեր ամ­սոյ ԺԸ, օրն շա­բաթ:

2. 242բ (Բար­թո­ղի­մէ­ո­սի) Վասն Դա­ւա­նու­թեան հա­յոց գրե­ցի || (243ա) ի Լով քա­ղա­քն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 1բ (Բար­թո­ղի­մէ­ո­սի) Ի թվին ՌԿԷ (1618), աւ­գոս­տոս ամ­սոյ ի Ա մտաք ի Լով տէր Ղու­կաս պա­րոն­տէրն եւ ես` Բար­թո­ղի­մէ­ոս է­րէց, եւ ե­լաք ի Լո­վայ ի թվին ՌԿԸ (1619), փե­տ­ըր­վար ամ­սոյ ի ԺԶ, գնա­ցաք ի ի Կա­մե­նից:

269ա Ա­ղա­ճան փո­խե­ցաւ առ Աս­տուած ի Լով քա­ղաք ի թվին ՌԿԸ (1619), ուն­վար ամ­սոյ ի ԺԷ, ա­ւրն Սուրբ Սարգ­սին եր­կու­շաբ­թին. Աս­տուած ո­ղոր­մի իր հո­գոյն:

2. 6բ (1690 թ.) Յի­շե­ցէք, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցողք, եւ ով ոք հան[դի]պի կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, յի­շե­ցէք զՊե­տ­րոս քա­հա­ն­այս եւ կո­ղա­յի­ցն իմ` Եղ­սայ­բերն, եւ զհարն իմ` զՂա­զարն, զմարն իմ` Խո­ռամ­սիմ: Աս­տուած ան­փորձ պա­հես­ցէ զդուս­տրս իմ` Կե­ցայ­ման, եւ զթոռս իմ` Ու­րուզ­լու, Զա­քա­րէն:

268ա Յի­շա­տակ է գիր­քս զտէր Պե­տ­րոսն եւ զկո­ղայ­կի­ցն իմ` Եղ­սայ­բե­րին, եւ զդուս­տրն իմ` Կե­ցայ­ման, եւ զհան­գու­ցեալ առ Քրիս­տոս զոր­դիս իմ` զ0սկան­դն, եւ զհարն իմ` Ղա­զարն, եւ զմարն իմ` Խո­ռոմ­սի­մին: Ով ոք որ հան­դի­պիք կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կել, յի­շես­ջիք զմեզ, եւ յի­շ­օղք յի­շեալ լ[ի]ցիք ա­ռա­ջի Քրիս­տոս: Ու­րուզ­լու մօ­րէ ծնաւ Հա­մր­իայ ԻԲ, թվին ՌՃ­ԼԵ (1686), Զա­քա­րէն ծնօ մօ­րէ ՌՃԼԹ (1690)-ում:

3. 268բ (ԺԷ դ.) Փա՜ռք... Վեր­ջին ստա­ցող սուրբ գրո­ցս, որ ըս­տա­ցաւ հա­լալ վաս­տա­կոց իւ­րոց զՄա­լի.ն (ջն­ջուած) ա­ռօ Բ ղու­ռիշ: Այս գիր­գս ա­նուա­նի թուա­կան, ե­րայ­ժշ­տա­կան, եր­կ­րայ­չա­փա­կան, աս­տե­ղայ­բաշ­խա­կան, աս­տուա­ծայ­բա­նա­կան, բա­նա­բա­նա­կան, ու­սու­մ­նա­կան, տե­սա­կան, բա­րուա­կա­կան, տըն­տե­սա­կան, քա­ղա[քա]կան, գոր­ծա­կան, ի­մաս­տ­այ­սի­րու­թեա­նս: Աս­տուած զվա­ճա[ռ.ա]կան Մա­լու­մն (ջն­ջուած) ընդ եր­կարն ա­ւուրս պա­հես­ցէ. ա­մէն: Հայր:

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա, 155բ Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

570

ԳԻՐՔ ՀԱ­ԿԱ­ՃԱ­ՌՈՒ­ԹԵԱՆ

Լէ­օ­պօ­լիսՌԽԴ -1595

ԳՐԻՉ` Կրէս­քո (Ար­թուն): ՍՏԱ­ՑՈՂ` տէր Աս­տուա­ծա­տուր:

ԹԵՐԹ` 198+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1աբ, 2բ, 150բ, 178բ, 196բ-8բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԷ 12 (Ա 11, ԺԷ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 13,3 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 102ա): ՏՈՂ` 15: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ մե­տա­քս, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Պա­տա­րա­գա­մա­տոյց (լա­տի­նե­րէն): ԺԵ դ., Լե­հաս­տան: 2 (Ա-բ) + 2 (Գ-Դ), ստա­ցուած ե­զ­րա­հա­տուած 2 թեր­թե­րի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, գո­թա­կան գիր (նմուշ Բա): Վեր­ծա­նու­մը տե՛ս Հ. Կ.Տկվբհքցջ, Տջմջհ­ըա սւ­տ­ըթ­կվ­բի կ ես­ջա`բլ­մ­ըց հջմ­կ­լվտ­ըաը ջհե­ըց­կմջ, դս­ը­լեւ>ջբ­վեւ ց "ջմբլջգջսջլբ, Բսբցջլ, 1980, վմս, 102:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 8ա (կեն­տ­րո­նում` Յի­սուս): Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 3ա, 150բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, թի­կուն­քը` վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-1գ-2ա Ցանկ մա­տե­նիս -Ա. Յա­ղա­գս վի­մին... ԺԹ. Յա­ղա­գս թղ­թոյն, ո­րի պա­պէն առ բա­րե­պաշտ թա­գա­ւորն Հա­յոց Հե­թում (միայն` 20բ-149բ):

Ա. 1. 3ա-7բ Մխի­թար քա­հա­նա­յի Սկեւ­ռաց­ւոյ Պա­տաս­խա­նիք յա­ղա­գս հո­մա­պա­տու­թեան եր­կո­տա­սան ա­ռա­քե­լո­ցն` ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ նուազ ա­սեն զմե­տա­սա­նսն իշ­խա­նու­թեամբ, քան զՊե­տ­րոս - Ան­հա­սա­նե­լի եւ ան­ծա­նաւթ ծո­ցոյ ծնունդ... Եւ ե­ղեւ այս ի հայ­րա­պե­տու­թեա­նն Հա­յոց Կոս­տան­դեա եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Հա­յոց Հեթ­մոյ:

2. 8ա-20բ [Պատ­ճառ ընդ­դի­մա­դ­րու­թեան: Հար­ցու­մն հա­յոց ընդ հռո­մա­յե­ցիս Հմր 721, 9ա] -Ուս­տի. ու­նի ե­կե­ղե­ցին Հռով­մա զիշ­խա­նու­թիւնդ զայդ...

ա. 20բ-5ա Ա. Հար­ցու­մն վասն վի­մին - Ա­սեն, թէ Ընդ Պե­տ­րոս միայն ա­սաց. Տէր, թէ Դու ես վէմ...

բ. 25ա-31ա Բ. Բան եր­կ­րորդ. [Յա­ղա­գս փա­կա­նս տա­լոյ. ցան­կից] - Ա­սեն, թէ Ընդ Պե­տ­րո­սի միայն ա­սաց Քրիս­տոս, թէ Տաց քեզ փա­կա­նս...

գ. 31ա-7ա Գ. Բան եր­րորդ. [Յա­ղա­գս հաս­տա­տե­լոյ զբեղ­բարսն. ցան­կից] - Ա­սեն` Ո՛չ ա­սաց Տէր` Սի­մոն, դու եր­բե­մն դարձ­ցիս եւ հաս­տա­տես­ցես զեղ­բարս...

դ. 37ա-44բ Ե. Վասն ա­րա­ծե­լոյ ոչ­խա­րին - Ա­սեն, թէ Ընդ Պե­տ­րո­սի միայն ա­սաց Տէրն, թէ Ա­րա­ծեա զոչ­խարս իմ...

զ. 44բ-7ա Զ. Եւ վասն մա­հուն Պե­տ­րո­սի - Ա­սեն` Ո՛չ մե­ծու­թիւն է նո­րա այս...

է. 47ա-54բ Է. Վասն իշ­խա­նու­թեան - Ա­սեն` Ո՛չ ա­հա մե­ծի իշ­խա­նու­թեան ցոյցք է...

ը. 54բ-60ա Ը. Վկա­յու­թիւն­քն յա­ղա­գս ան­զա­նա­զա­նու­թեան առ մի­մեա­նս եր­կո­տա­սան ա­ռա­քե­լո­ցն եւ հա­սա­րակ ըն­դու­նե­լոյ ի Քրիս­տո­սէ զիշ­խա­նու­թիւն եւ ին­ք­նա­գ­լուխ գո­լոյ իւ­րա­քան­չիւ­րո­ցն ընդ­դէմ հռով­մա­յեց­ւո­ցն վկա­յու­թեանց, զոր ա­ռան­ձին առ­նու­նն ի Պե­տ­րոս -Նախ` հա­սա­րա­կաց ա­սաց Քրիս­տոս. Դուք էք աղ եր­կ­րի...

թ. 60ա-4բ Թ. Վասն Հա­յոց ե­կե­ղեց­ւոյն, զի հա­ւա­սար է Հռով­մայ ե­կե­ղեց­ւոյն եւ Ե­փե­սո­սի, որ այժմ ա­նա­պա­տուի ի յու­նաց վասն հա­մա­պա­տու­թեան ա­ռա­քե­լո­ցն մե­րոց -Եւ արդ, ե­թէ ա­սեն յոյնք եւ հռով­մա­յե­ցիք, որ­պէս յա­ռա­ջա­գոյն... եւ յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

Տպա­գիր (Ե­րու­սա­ղէմ, 1865) նկատ­մամբ ու­նի զգա­լի տար­բե­րու­թիւն:

 Այս­տեղ չկան տպա­գիր էջ 7-14 «Ե­կն ի կող­ման­ցն յԻ­տա­լի­ոյ... եւ ա­սեն`

 ա­յո, էջ 66-69 Վասն պա­տր­իար­քա­ցն..., էջ 70-79 «Ընդ­դէմ կար­ծեա­ցն

Յու­նաց էջ 79-84 «Վասն Կոս­տան­դի­նու­պօ­լ­սի...: Կան նա­եւ փոք­րիկ

հա­պա­ւում­ներ:

98ա 100բ, 64բ-98ա Ստե­փա­նո­սի Սիւ­նեաց Ե­պիս­կո­պո­սի... հա­կա­ճա­ռու­թիւն...

Բ. 64բ-95բ

Տե՛ս Հմր 573, 55ա-95բ. Յայ­տա­րա­րու­թիւն/չիք: ¢ ա/98ա-100բ:

բ/100բ-8բ: գ/64բ-83բ: դ/84ա-98ա: ե-ժբ/չիք: ա-բ ¢ ¢ զ-դ-ից յե­տոյ:

Գ. 108բ-37ա [Ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց]

ա. 108բ-26բ ԺԷ. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ եր­կու ա­սեն բնու­թիւն - Արդ, տես­ցուք, որ եր­կու բնու­թիւ­նս այ­լա­սերս ի մի­ում դի­մի շա­րա­դ­րեն...

բ. 126բ-37ա ԺԸ. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք զմար­մի­նն Քրիս­տո­սի ա­պա­կա­նա­ցու ա­սեն - Արդ, ե­թէ զՔ­րիս­տո­սի մար­մի­նն ա­պա­կա­նա­ցու կար­ծէք... այլ եր­կիւ­ղա­ծու­թեամբ եւ սր­բու­թեամբ:

Դ. 137ա-49բ ԺԹ. [Թուղթ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին] Կոս­տան­դեայ, զոր գրեաց յաս­տուա­ծա­պահ դղեա­կն Հռո­մկ­լա­յէ առ թա­գա­ւորն Հե­թում ի մայ­րա­քա­ղա­քէն Սիս: Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն, որ ի պա­պէն բե­րաւ առ թա­գա­ւորն Հե­թում ի ձեռն Ծադ­ղի­կա­թին, որ կո­չէր Տի­մանջ­տի­կաթ, ի թվին Հա­յոց Ո­ՂԷ (1248): Գրե­ցաւ ի ձեռն ար­դիւ­նա­կան վար­դա­պե­տին Վար­դա­նայ յար­մա­րեալ -[Քրիս­տո­սապ­սա­կեալ սուրբ] թա­գա­ւո­րի ա­մե­նայն Հա­յոց Հեթ­մոյ ի Տէր խն­դալ..

Ե. 150բ-93ա [Կի­րա­կո­սի Երզն­կաց­ւոյ] Խրատք առ ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տա­ցեա­լս հա­յոց ազ­գի եւ պա­տաս­խա­նի առ ար­իա­ցեա­լսն չա­րեաւք եւ առ ամ­պա­րիշ­տն կա­մաւք, ո­րում խե­լա­գա­րու­թեամբ յանդ­գ­նին պէս եւ ազ­գի դի­մաւք քա­րո­զեն ի սուրբ խոր­հուրդ մկր­տու­թեան

Տե՛ս Հմր 573, 103բ-18բ. Թուղթ` չիք: ¢ ա/150բ-6բ: բ/156բ-8բ:

գ/159ա-64բ: դ/164բ-9ա: ե/169ա-85ա: զ/չիք: է/185ա-93ա: ը/չիք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

193ա Փա՜ռք քեզ, կօ­նիք­ոաւղ ա­րեգ­սա­գոյն կի­սա­գն­դի եւ Դե­մետ­րի ա­րա­րիչ: Յա­մի ե­րե­ս­ներ­րոր­դի ա­ռաջ­ներ­րոր­դի յո­բե­լա­նի եւ ըն­դիք­տի­ո­նին եր­կ­րորդ, բե­սե­քիս­տո­նի եւ մի­ոյ ղիմպ­իա­թի, այլ եւ ա­ռաջ­ներ­րոր­դի ա­մին թու­վա­բե­րու­թեան ժա­մա­նա­կի մար­դե­ղու­թե­նէ Փրկ­չի (31 50+2 15+7+4+1=1592), նա եւ ըստ հա­մա­րոյ Յա­բե­թա || (193բ)զին տու­մա­րի հա­րիւր քսան եւ հինգ ի­դո­սի եւ ութ­ներ­րորդ նո­նո­սի եւ մի­ոյ ղիմպ­իա­թի (125 8+5 8+1 4+551=1595) ե­ղեւ սկիզ­բն եւ ա­ւար­տու­մն Տրա­մա­բա­նու­թեան գրի, որ է ընդ­դէմ Նես­տո­րի եւ հա­մա­խո­հից նո­րին, որք զմին Քրիս­տոս եր­կուս դէ­մս եւ եր­կու բնու­թիւ­նս բա­ժա­նեն, ի խն­դ­րոյ աս­տուա­ծա­սէր եւ ող­ջա­խոհ քա­հա­նա­յին` տէր Մի­նա­սի որ­դոյ տէր Աս­տուա­ծա­տ­րին, որ այժ­մու ժա­մա­նա­կի պան­տուխտ գո­լով ի յաշ­խար­հս Ի­լա­խաց բար­րէ­լի մայ­րա­քա­ղա­քն Լէ­օ­պօ­լիս || (194ա) կո­չե­ցեալ, զոր տե­սեալ առ մեզ զփոք­րիկ գր­կու­կս այս, ետ գրել զսա ի վա­յէ­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ յետ իւր ի շահ եւ յօ­գուտ յա­մե­նայն բա­նա­սի­րաց, որ եւ ստա­ցաւ զսա մե­ծա­փա­փաք տեն­չա­նօք` ի սփո­փա­նս մխի­թա­րու­թեան ան­ձին իւ­րոյ սր­բա­սի­րի: Արդ, որք հան­դի­պիք սր­բոյ տա­ռիս, որ է իբ­րեւ զփունճ մի մա­նու­շակ ի քի­մս ի­մաս­տա­սի­րաց, յի­շես­ջիք զվե­րոյ­գ­րեալ զս­ըր­բա­ս­նեալ զքա­հա­նայն զտէր Աս­տուա­ծա­տուրն եւ զծ­նո­ղս իւր` զհո­գե­ւոր եւ զմար­մ­նա­ւոր || (194բ), եւ զեղ­բարս իւր եւ զա­մե­նայն ազ­գա­յի­նս` զկեն­դա­նիս եւ զն­ըն­ջե­ցեա­լսն: Եւ ո­րով կա­մօք յի­շէք առ Տէր, Նո­վին չա­փով յի­շիք ի կա­մե­ցո­ղէն բա­րեաց Քրիս­տո­սէ: Այլ եւ զտ­րու­պս ա­մե­նայն գրո­ղաց` Ար­թուն ա­նուամբ կո­չե­ցեալ եւ գոր­ծովք ի քուն մա­հու ըն­կ­լու­զեալ, մաղ­թե­ցէք վասն իմ, հան­դի­պողք, առ Տէր եւ յի­շե­ցէք ի բա­րին, զի եւ դուք յի­շեալ լի­ցիք... Բայց գրե­ցաւ ընդ հո­վա­նեաւ նընջ­ման Սուրբ Աս­տուա­ծած|| (195ա)նին, ի թա­գա­ւո­րու­թեան քրիս­տոն­էա­կան զար­մի Եր­րորդ Զիկ­մուն­տի, զոր տէր Աս­տուած մեր պա­հես­ցէ զսա ընդ հո­վա­նեաւ ա­մե­նա­զ­օր յա­ջոյ իւ­րոյ եւ յաղ­թող ա­րաս­ցէ ընդ­դէմ թշ­նա­մեաց խա­չին, եւ ի կա­թո­ղի­կո­սու­թեան Ա­րա­րա­տեան յԱ­թո­ռոյ տեառն տէր Դաւ­թի: Հայ­ցե­ցէք առ Տէր, զի մշակ ա­ռանց յա­մօ­թոյ պա­հես­ցէ զսա ընդ ազ­նիւ հո­վուա­ցն եւ լսել տա­ցէ նմա զե­րա­նե­լի բար­բառն, որ ա­սէ. Ծա­ռայ բա­րի եւ հա­ւա­տա­րիմ, մու՛տ յու­րա­խու­թիւն տեառն քո: ||(195բ) Նա­եւ զմեզ զա­մե­նե­սեան զգի­նս սուրբ յա­րեան իւ­րոյ ար­ժա­նա­ւորս ա­րաս­ցէ յետ ի ձայ­նին, որ ա­սէ. Ե­կա՛յք, ա­ւր­հ­նեա­լ­ըք Հօր ի­մոյ... Ո՜վ տէր Աս­տուա­ծա­տուր, եւ զիս` զտա­ժա­նեա­լս մե­ղօք յի­շեա, եւ զքեզ Տէր յի­շես­ցէ. ա­մէն:

196ա Դար­ձեալ ա­ղա­չեմ զձեզ ես` ա­ն­ար­ժա­նս եւ տխ­մար գրի­չս, պա­րոն Ա­ւե­տիք ե­րե­ս­փո­խա­նին որ­դին Կրէս­քո, յի­շել զիս մի­ով Տէր ո­ղոր­մեա­յիւ, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ յիւր միւ­սան­գամ գա­լուս­տն. ա­մէն: Գրե­ցաւ ի թվին ՌԽԴ (1595), յու­նիս ԻԳ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 196ա (նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ է Հարց­մունք գիր­քս Ջու­ղա[յ]ե­ցի Սաւ­ֆա­րին եւ իւր կո­ղա­կ­ցին` Փա­թա­նին, եւ յոր­դո­ցն` Սէ­թին, Էլ­իա­զին, Պօ­ղո­սին, եւ դու ստե­րին` Յի­բր­սի­նին: Մեզ յի­շա­տակ տվինք Վի­րա­պե­ցի տէր Ղա­զա­րին: Աս­տուած իւրն բա­րի վա­յե­լում տա. ա­մէն: Թվին ՌՃ­ԼԸ (1689)-ին:

2. 193բ (ԺԸդ., նօ­տր­գիր) Ես` զտէր Զա­քար յոր­դոյ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 198ա (թա­նա­քը ճա­պա­ղած եւ ա­ն­ըն­թեռն­լի):

571

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 246+1 (կրկ. 1). չգ­րուած` 1ա, 244բ, 246բ (սոսն­ձուած աս­տա­ռին): ՊՐԱԿ` 1 1+Ա-Լ 8+1 6: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 14 9,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 113ա: Նո­րո­գո­ղի` 1բ), նօ­տր­գիր (լրաց­նո­ղի` 241ա-3բ, յի­շա­տա­կա­գ­րի` 244ա-6ա): ՏՈՂ` 17 (լրաց­նո­ղի` 20): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից տեղ-տեղ գու­նա­փո­խուած, ցե­ցա­կեր` 244-6: Կազ­մի Ա փեղ­կի տախ­տա­կը ճա­քած, Բ փեղ­կի կա­շին ցե­ցա­կեր, թի­կուն­քը վնա­սուած, դռ­նա­կն ըն­կած: Սկզ­բում ու­նե­ցել է սլա­ւո­նե­րեն մա­գա­ղա­թեայ պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ, այժմ կտ­րուած-հա­նուած, ե­րե­ւում են հետ­քե­րը եւ կար­մ­րա­գիր «սլա­ւո­նա­կան: Նո­րո­գուած 1683-ին (ա­ւե­լա­ցած 241-6) եւ ԺԸ դ. (ա­ւե­լա­ցուած` 1 եւ գրուած խո­րա­գի­րը` 1բ):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1բ-47ա Մխի­թար քա­հա­նա­յի Սկեւ­ռա­ցոյ Պա­տաս­խա­նիք յա­ղա­գս հո­մա­պա­տու­թեան եր­կո­տա­սան ա­ռա­քե­լոց...

Տե՛ս Հմր 570, 3ա-64բ¡ Ցանկ/չիք: ¢ 1/1բ-3բ: 2/4ա-13: ա/13ա-6բ:

բ/16բ-21բ: գ/21բ-5բ: դ/26ա-7բ: ե/27բ-32ա: զ/32ա-4ա: է/34ա-9բ:

ը/39բ-43բ: թ/43բ-7ա:

Բ. 47բ-56ա [Թէ է.ր ա­սի` Գլուխ ա­ռա­քե­լո­ցն Պե­տ­րոս -Հարց­մունք]. Պե­տ­րոս գլուխ է ա­ռա­քե­լո­ցն... Եւ այլ որ ազգ պար­ծի այ­սու:

(Հմմտ. Հմր 569, 148ա-55ա, ¢ Ա, 6):

56ա-60ա տե՛ս Զ, ¢ դ:

Գ. 60բ-9ա, 84ա-109ա [Ստե­փա­նո­սի Սիւ­նեց­ւոյ Հա­կա­ճա­ռու­թիւն ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց]

Տե՛ս Հմր 573, 55ա-95բ. Յայ­տա­րա­րու­թիւն` 60բ (տար­բեր. տե­՛ս ստո­րեւ):

¢ ա/61ա-3ա: բ/63ա-9ա / 69ա-84ա տե՛ս ստո­րեւ Դ, ¢ ա/: գ/84ա-99ա:

դ/99ա-109ա: ե-ժբ/չիք:

-60բ [Յայ­տա­րա­րու­թիւն գրո­ցս] -Սուրբ [Ստե­փա]ննոս մեծ վար­դա­պե­տն եւ ար­քե­պիս­կո­պոսն Սիւ­նեաց, որ զՆիւ­սաց­ւոյն գիրս եւ այլ բա­զում վար­դա­պե­տաց թարգ­մա­նեաց ի յոյն լե­զուէ ի հայ լե­զու եւ այլ ե­ւս զայս Բ գիր­քս, այ­սին­քն մի­նն` Ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց եւ միւսն` Ընդ­դէմ հեր­ձուա­ծո­ղաց, էր ի ժա­մա­նա­կս Լե­ւո­նի կայ­սեր, որ զպատ­կերս ար­հա­մար­հէր` նս­տեալ ի թա­գա­ւո­րա­նիստ յա­թոռն ի մայ­րա­քա­ղա­քն Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս, ի թվին մար­մ­նա­ցե­լոյ Բա­նին ՉՀԲ եւ Հա­յոց Մե­ծաց թվին ՄԻԱ (772):

Դ. 69ա-84ա, 140բ-8բ [Ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց]

Տե՛ս Հմր 570, 108բ-37ա. ¢ ա/69ա-84ա: բ/140բ-8բ:

Ե. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 109բ-12ա Ա­թա­նա­մի ե­պիս­կո­պո­սա­պե­տի Ա­ղէք­սան­դ­րի Ար­տա­դ­րու­թիւն ա­ռա­քե­լա­կան յա­ղա­գս աս­տուա­ծայ­նոյն մար­մ­նա­ւո­րու­թեան Աս­տու­ծոյն Բա­նի -Խոս­տո­վա­նիմք զՈր­դին Աս­տու­ծոյ նախ­քան զյա­ւի­տեա­նս մըշ­տ­ըն­ջե­նա­ւո­րա­պէս ի Հաւ­րէ ծնեալ...

2. 112ա-3բ Սըր­բոյն Ա­թա­նա­սի ե­պիս­կո­պո­սա­պե­տի Ա­ղէք­սան­դ­րու Առ Յովբ­իա­նոս թա­գա­ւոր Վասն հա­ւա­տոյ -Տէրն մեր Յի­սուս Քրիս­տոս ի վե­րայ մկր­տու­թեա­նն աւ­րի­նա­դ­րե­լով...

3. 113բ-21բ Ներ­սէ­սի Կլա­յեց­ւոյ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Պա­տաս­խա­նի ընդ­դէմ թղ­թոյն Կեռ Մա­նի­լի Հո­ռո­մոց թա­գա­ւո­րի -Խոս­տո­վա­նիմք հա­մա­գոյ եւ ա­նեղ զա­մե­նա­սուրբ զԵր­րոր­դու­թիւ­նն...

4. 121բ-3ա Այսմ թղ­թոյ Պա­տաս­խա­նի Կեռ Մա­նա­լին, զոր գրեաց առ Ներ­սէս կա­թո­ղի­կոսն -Մա­նուէլ ի Քրիս­տոս Աս­տուած հա­ւա­տա­ցեալ թա­գա­ւոր...

5. 123ա-33ա Դա­ւա­նու­թիւն սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն, որ­պէս խոս­տո­վա­նէր Ե­սա­յի վար­դա­պե­տն ե­զր վի­րա­պե­ցին (= վի­րա­պին), որ էր [ու­սու­ցիչ] Գրի­գոր Ո­րոտ­նեց­ւոյ վար­դա­պե­տն, վասն հաս­տա­տու­թեան ուղ­ղա­փա­ռա­ցն եւ ի յան­դի­մա­նու­թիւն չա­րա­փա­ռաց: Էր կեն­ցա­ղա­վա­րի­լն նո­րա այս կեա­նս ի թվին յԱ­բե­թա­կան մեծ տու­մա­րին Հա­յոց... (չիք) - Աս­տուա­ծա­յին բնու­թիւն սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն, ե­րա­նե­լի, ան­սահ­մա­նե­լի, միա­պէս յե­րիս ան­ձի­նս...

6. 133ա-5բ Կիւր­ղի Ա­ղէք­սան­դ­րա­ցոյ ԲԺ-ան նը­զովք ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կա­ցն, որ ի գիրս նո­րա գրեալ կա վասն մար­մ­նա­նա­լոյ Բա­նին Աս­տու­ծոյ, նոյն­պէս եւ ընդ­դէմ Նես­տո­րի ի ՇԻԳ թը­ղխ­թին -Ա. Ե/թէ ոք ոչ խոս­տո­վա­նես­ցի] ըստ ճշ­մար­տու­թեամբ զԷ­մա­նուէղ... ԺԲ. Ե­թէ ոք ոչ խոս­տո­վա­նես­ցի զԲա­նն... նզո­վեալ ե­ղի­ցի:

7. 135բ-40բ Ի քա­ղա­քն Ան­տի­ոք, որ ե­ղեւ մաս­նա­կան ժո­ղովն, որք ժո­ղո­վեալ է­ին ԼԳ ե­պիս­կո­պոսք, նո­ցա գա­ւա­նու­թիւ­նն, նոյն­պէս եւ նզով­քն ի վե­րայ հե­րե­տի­կո­սաց, որք են այ­սո­քիկ. Ա­ռա­ջի­նն` Ա­րի­ոս... զԲա­րա ի Մծ­բ­նա եւ զայլ ե­ւս, կա­նո­նս նո­ցա եւ զՏօ­մարն Լե­ւո­նի եւ զՍե­ւեր­իա­նոս -Խոս­տո­վա­նիմք, որ­պէս ու­սու­ցին Գիրք սուրբք եւ վար­դա­պետք ճշ­մա­րիտք...

140բ-8բ տե՛ս ¢ Դ, բ:

8. 148բ-59ա [Թուղթ Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սին] Կոս­տան­դեայ, զոր գրեաց յաս­տուա­ծա­պահ դղեա­կն Հռո­մկ­լա­յէ առ թա­գա­ւորն Հե­թում... Ի թվին Հա­յոց Ո­ՂԷ (1248): Գրե­ցաւ ի ձեռն ար­դիւ­նա­կան վար­դա­պե­տին Վար­դա­նայ յար­մա­րեալ -[Քրիս­տո­սապ­սա­կեալ սուրբ] թա­գա­ւոր ա­մե­նայն Հա­յոց Հեթ­մոյ ի Տէր խն­դալ...

Զ. 56ա-60ա, 159ա-202բ Կի­րա­կո­սի Երզն­կաց­ւոյ Խրատ առ ուղ[ղ] ա­փառ հա­ւա­տա­ցեա­լսն

Տե՛ս Հմր 573, 103բ-118ա. Թուղթ/159ա-66բ: ¢ ա/167ա-12ա: բ/172ա-4ա:

գ/174ա-9ա: դ/56ա-60ա: ե/179ա-93բ: զ/չիք: է/193բ-200բ: ը/200բ-2բ:

Է. 1. 202բ-13ա Սկիզ­բն եւ պատ­ճառ Ըն­թեր­ցուա­ծին ի Յա­կո­բայ ա­սա­ցեալ -Յետ համ­բառ­նա­լոյն տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի...

2. 213ա-4բ Հար­ցու­մն. Է.ր ո­մանք յա­ւուր Ա­ղու­հա­ցի­ցն ու­տեն ի հա­յոց եւ ո­մանք ոչ: Պա­տաս­խա­նի -Զի թա­գա­ւորն Յու­նաց Հե­րա­կղ ի Կար­նոյ քա­ղաք ժո­ղովք ա­րար...

3. 214բ-9ա Սար­կա­ւագ վար­դա­պե­տի -Որք մո­լո­րեալ են ի թուոյն... 219աբ գի­տէր նա զա­ւրն... եւ զծ­նն­դեա­նն եւ ստու­գիւ գը­րեաց...

4. 219բ-43բ Յա­ղա­գս ննջ­ման մա­ւր Տեառն եւ կու­սի Աս­տուա­ծած­նին -Ի գե­րա­զանց լու­սոյն պայ­ծա­ռա­ցան ա­մե­նայն ա­րա­րածք... զի յայ­նմ ա­ւուր ո­ղոր­մու­թիւն գտա­նեմք... ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 243բ (Թե­րին լրաց­նո­ղի) Այս Գ [թ]ղթի­կս (241ա-3բ) պա­կաս էր ի գր­քէս, բայց ի թվին Հա­յոց ՌՃԼԲ (1683) հան­դի­պե­ցաք ի Սուրբ յԷ­ջմ­իա­ծին եւ գտաք զկա­տա­րեա­լն, զոր եւ ըն­թեր­ցաք ի Փոխ­ման Տի­րա­մ­օր կու­սին ի սե­ղա­նն հա­սա­րա­կաց եւ բե­րեալ ի յօ­թե­ւա­նս մեր` գա­ղա­փա­րեալ լցաք զպա­կա­սու­թիւն սո­րին, զոր եւ Տէրն մեր լցուս­ցէ զբա­րե­գոր­ծու­թեան զա­ռա­քի­նու­թիւ­նս յան­ձի­նս մեր. ա­մէն:

2. 245բ (նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ է աս­տուա­ծա­բա­նու­թեան սուրբ գիր­քս յԱ­պու­չե­խ­ցի Ի­գ­նա­տի­ոս ի­րի­ցու, որ միայն ա­նու­վամբ եմ, բայց գոր­ծով դա­տարկ եւ ու­նա[յ]ն, ծե­րա­ցեալ, փը­տեալ եւ հո­ղոյ հա­ւա­սա­րեալ: Ե­կն եր­կիրս այս Ա­ղէք­սան­դր վար­դա­պե­տն աս­տուա­ծա­բան, քաղ­ցր եւ ա­նուշ քա­րո­զող, տվի զսուրբ գիր­քս յի­շա­տակ Սուրբ Էջ­մա­ծին` հո­գոյ ի­մոյ եւ ծնո­ղա­ցս: Եւ սուրբ ուխ[տ]իտ սպա­սա­ւորք, եւ ոք որ հան­դի­պի սուրբ գրոյս կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով, յի­շես­ջիք ի մաք­րա­փայլ ա­ղօ­թս || (246) ձեր զմե­ղօք խոր խո­ցեալ Ի­գ­նա­տի­ո­սս եւ զծ­նո­ղս եւ որ­դի­քս մեր` տի­րա­ցու Յո­վա­նէսն եւ տի­րա­ցու Յա­կո­բն, որ հան­գու­ցեալ են առ Քրիս­տոս: Թվին ՌՃՁ (1731), յամ[ս]եան սեպ­տեմ­բե­րի ԻԴ, օրն ուր­բաթ, ո­րում տվաք զսուրբ գիրք զայս (նոյ­նը որ­պէս գր­չա­փորձ` 244ա, 245ա):

572

ՂԱ­ԶԱՐ Ա­ԲԵ­ՂԱՅ, ԳԻՐՔ ՎԻ­ՃԱ­ԲԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ

ՌՃ­ՀԵ -1726

ԳՐԻՉ` Կա­րա­պետ խա­լի­ֆայ (մա­սամբ), ա­ն­ա­նունք: Կազ­մող` Թո[վ]մաս:

ԹԵՐԹ` 3 (Ա-Գ)+203. չգ­րուած` Ա-Գ, 1ա, 2բ, 6բ-7բ, 51բ, 194ա-202ա, 203ա: ՊՐԱԿ` 1 10+Ա-ԺԴ 12 (Ա 11, Բ 8, Ժա 10) + 3 12 (Գ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, մա­հի­կա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16 11: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (ե­րեք տար­բեր ձեռ­քով: Նմուշ` 75ա): ՏՈՂ` 15 (եր­բե­մն 16-19): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ (Ա փեղկ), թղ­թա­պատ շեր­տա­ւոր կտաւ (Բ փեղկ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` դե­ղին:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր (3ա):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1բ-193ա [Ղա­զա­րու ա­բե­ղա­յի Գիրք վի­ճա­բա­նու­թեան]

-1բ-2ա Ցանկ սր­բոյ գրոյս -Ա. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք ա­սեն ան­ձն Բա­նին Աս­տու­ծոյ թարց բնու­թեան մար­մ­նա­ցեալ... ԺԳ. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք ի հան­դեր­ձեա­լն քա­ւա­րան համ­բա­ւեն...

-3ա-6ա Առ քրիս­տո­սա­սէր եւ ուղ­ղա­փառ ժո­ղո­վուրդ հայ­կա­կան, Քրիս­տո­սի նուաստ ծա­ռա­յից ծա­ռայ Ղա­զա­րու պի­տակ ա­նուամբ յա­բե­ղա­յէ -Գի­տու­թիւն լի­ցի ձեզ` ան­ձանձ քրիս­տո­սա­սի­րացդ... || (5բ)... Վասն ո­րոյ ա­ղա­չեմ զձեզ, դասք ուղ­ղա­փա­ռաց, որք հմ­տա­նայք ի գրոյս, որ կո­չի Վի­ճա­բա­նու­թեան գիրք, յի­շես || (6ա) ջիք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր զմե­ղօք լցեալ ան­պի­տան ծա­ռայ տեառն` Ղա­զարս, եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի ա­նա­չառ ա­տե­նին Քրիս­տո­սի. ա­մէն:

ա. 8ա-36բ Գլուխ ա­ռա­ջին. Հարց­մունք եր­կա­բ­նա­կա­ցն առ ուղ­ղա­փառ ազ­գս հա­յոց, որք ա­սեն, թէ Բա­նն Աս­տուած ան­ձամբ մար­մ­նա­ցաւ թարց բնու­թեան... Ա­սէ հեր­ձուա­ծողն. Ո՜վ եղ­բայր, յո­րո.յ ազ­գէ ես դու եւ կամ յոր­մէ. գն­դէ...

բ. 37ա-94ա Գլուխ եր­կ­րորդ. Ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կա­ցն, որք մի ան­ձն ա­սեն Քրիս­տո­սի եւ եր­կուս բնու­թիւ­նս բա­ժա­նեն... -Հարց. Ըն­դէ.ր ի Յու[ն]վա­րի ամ­սոյ Ե-ն տօ­նէք վա­ղիւն ա­ւե­տեաց եւ ե­րի­կու­նն` ծնն­դեան...

գ. 94ա-101բ Գլուխ եր­րորդ. Ընդ­դէմ այ­նո­սիկ, որ յետ ան­ճառ միա­ւո­րու­թեա­նն ա­սեն` Բ բնու­թիւն, Բ կամք եւ Բ ներ­գոր­ծու­թիւն -Հարց. Որ­պի­սի. մտօք ի­մա­նայք զկա­մս եւ զներ­գոր­ծու­թիւն Բա­նին Աս­տու­ծոյ...

դ. 102ա-5բ Գլուխ չոր­րորդ. ԸՆդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ ա­պա­կա­նա­ցու ա­սեն մար­մ­նոյն Քրիս­տո­սի -Հարց. Որ­պի­սի. մտօք ի­մա­նայք զմար­մին Բա­նին Աս­տու­ծոյ ա­պա­կա­նա­ցու եւ թէ ա­նա­պա­կան...

ե. 105բ-28բ Գլուխ Ե-ե­րորդ. Ընդ­դէմ այ­նո­սիկ, որ ա­սեն` Աս­տուած ի ժամ չար­չա­րա­նա­ցն ան­հա­ղորդ է կրից մար­մ­նոյն -Հարց. Զո.վ ա­սէք խա­չեալ ի Գող­գո­թայ...

զ. 128բ-36ա Գլուխ վե­ցե­րորդ. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ ա­սեն, թէ Քրիս­տոս ի վե­րին դժոխ­քն գնաց եւ ա­ւե­րեաց, եւ այլ­քն կա­ցին ամ­բողջ -Հարց. Զի.նչ է դժոխք...

է. 136ա-49բ Գլուխ եօթ­նե­րորդ. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք յա­նա­պա­կան խոր­հուր­դն Քրիս­տո­սի ջուր ի կիր ար­կա­նեն - Ա­սէ հեր­ձուա­ծողն. Զի.նչ է հա­ղոր­դու­թիւ­նն եւ մկր­տու­թիւ­նն...

ը. 149բ-57բ Գլուխ ու­թե­րորդ. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք ա­սեն զՍուրբ Հո­գին ի Հօ­րէ եւ ի յՈր­դոյ բղ­խեալ -Եւ արդ, սա­կաւ ինչ յա­ղա­գս ընդ­դէմ նո­ցին...

թ. 157բ-64ա Գլուխ ին­նե­րորդ. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ պա­խա­րա­կեն զմեզ ա­սե­լով` Եօ­թն խոր­հուրդ ե­կե­ղե­ցոյ ոչ կա­տա­րէք... -Հարց. Վասն էր կարգ ե­կե­ղեց­ւոյ բա­նիւ ա­ւան­դե­ցաւ եւ ոչ գրով...

ժ. 164ա-70բ Գլուխ տաս­նե­րորդ. Վասն պա­հոց -Հարց. Ի բո­լոր տա­րին քա­նի ա­ւուրս պա­հէք պա­հօք...

ժա. 170բ-4բ [Գլուխ մե­տա­սա­նե­րորդ. Յա­ղա­գս նա­ւա­կա­տեաց. ցան­կից] -Հարց. Զի.նչ է նա­ւա­կա­տիս եւ զի.նչ զօ­րու­թիւն նո­րին...

ժբ. 174բ-81բ Գլուխ եր­կո­տա­սա­նե­րորդ. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք ա­սեն, թէ Ա­մե­նայն ե­կե­ղե­ցիք պար­տին հնա­զան­դել ե­կե­ղեց­ւո­ցն Հռօ­մայ...

ժգ. 181բ-93ա Գլուխ ե­րեք­տա­սա­նե­րորդ. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք ա­սեն գոլ քա­ւա­րան -Հարց. Ի հան­դեր­ձեա­լն գո.յ քա­ւա­րան... Ոչ... այլ ի յա­րու­թեա­նն առ­նուն զար­ժա­նն հո­գով եւ մար­մ­նով: Ո­րոց լի­ցի մեզ ա­մե­նե­ցուն հա­սա­նել... յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մեն:

Նա­եւ Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք ԺԸ դ.

ա. 36բ-7ա Սահ­ման ա­նուն -Սահ­ման սահ­մա­նի` սահ­ման ստո­րա­կա­կան, սահ­ման ստո­րա­դ­րա­կան...

բ. 62բ Քա­նի տուն է Աս­տուա­ծա­շուն­չն ա­մե­նայն -Հին եւ Նոր Կտա­կա­րան­քն ա­մե­նայն է տունք ԱՔ­ՃԻ եւ Թ (19129)...

գ. 62բ [Սիւ­նա­կա­գիր ծած­կա­գիր այ­բու­բեն` Ա -Ք]

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 193բ (Կա­րա­պե.տ գր­չի)

Վերջ եւ զրաւ ե­ղեւ բա­նիս

Եւ կա­տա­րու­մն յայս մա­տե­նիս:

Ով հա­ւա­տով զայս ըն­թեր­ց­ցիս,

Յի­մ­աս­տու­թեա­նն կէ­տն հաս­նիս:

2. 202բ (Կազ­մո­ղի) Գրե­ցաւ ձե­ռամբ ի խա­լի­ֆա Կա­րա­պե­տին եւ կազ­մե­ցաւ ձե­ռամբ սու­տ­ա­նուն եւ մեղ­սա­մած օ­տար լեզ­վով (կր­կ­նա­կի փո­խա­նա­կա­գ­րով` «Թո[վ]մաս) չա­ն­ար­ժա­նիս, թվին ՌՃ­ՀԵ (1726), մա­յի­սի Զ, օրն ուր­բաթ Բ պա­հուն, եւ Հա­յո­ցն ԺԸ-ին, ի վա­յել[ու­մն] խալ­ֆա Կա­րա­պե­տին: Աս­տուած բա­րով վա­յե­լել տա­ցէ. ա­մէն: Եւ եր­կո­ցուն­ցս ա­սա­ցէք Աս­տուած ո­ղոր­մի, Աս­տուած ձեզ եւ մեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2ա Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

573

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

[Տա­թեւ]ԺԵ -ԴՑ

ԳՐԻՉ` Թու­մա վրդ. Կա­ֆա­յե­ցի, ա­շա­կերտ Մխի­թա­րայ Տա­թե­ւաց­ւոյ:

ԹԵՐԹ` 483. չգ­րուած` 222բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԼԵ (խառն` ԺԷ 4, Բ, Դ-Թ, ԺԱ, ԺԴ, ԻԶ 12, Ի-ԻԱ, ԻԷ, ԻԹ-ԼԴ 14, ԺԳ, ԺԵ, ԼԵ, ԼԵ 13, Ժ, ԺԲ 15, ԻԲ-ԻԳ 16, Ա 17, Գ, ԻԴ-ԻԵ 18, ԺԶ, ԻԸ 19, ԺԸ 23, ԺԹ թա­փուած): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 11, 4 13,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն (լայն­քին ուղ­ղա­հա­յեաց): ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 106ա): ՏՈՂ` 29 (1ա-59բ), 27 (60ա-222ա, 246ա-483բ), 21 (223ա-45բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2բ: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 1ա, 55ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, սեւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Թ-Ժ դդ.: 1 (Ա), սկզ­բում, ստա­ցուած 1 թեր­թի ու­թե­րոր­դա­կան մա­սից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ): Կար­դալ Աա «[գտա­նի]ցէ զնա... զոչ­խարս իմ զկո­րու­սեալ (ԺԵ, 4-6), Աբ «[յեղ]ջեւ­րէն... եւ ա­սա­ցից ցնա. Հայր (ԺԵ, 16-18):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի­ջից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր: Ե­զ­րա­հա­տուած եւ լու­սան­ցա­գ­րու­թիւն­նե­րը վնա­սուած, թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, 55-ի ան­կիւ­նն այ­րուած, բնա­գի­րը վնա­սուած: Կազ­մի ե­զե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը ճաքճ­քած, դռ­նա­կն ու փա­կան­նե­րը ըն­կած:

ԾՆԹ. Թու­մա Կա­ֆա­յե­ցին 1421-ին Տա­թե­ւում ըն­դ­օ­րի­նա­կել է նա­եւ Հմր 2064 ձե­ռա­գի­րը:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. 1ա-2ա Գէ­որ­գեա Ե­զ­ըն­կա­ցոյ` հո­գի­ըն­կալ եւ հան­ճա­րեղ վար­դա­պե­տի Բան հա­կա­ճա­ռու­թեան ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կա­ցն -Որք զա­չս մտա­ցն ի գլուխն ու­նին ըստ մե­ծին Սո­ղո­մո­նի...

2. 2բ-5ա [Բա]ն հա[կա­ճառ]ու­թեան [առ այ­նո­սիկ, որք ա­սեն ի Քրիս­տոս յետ մի] ա­ւո­րու[թեա­նն եր­կու բնու]թիւն ի Քրիս­տոս - Ա­մե­նայն թա­գա­ւո­րու­թիւն բա­ժա­նեալ յան­ձն` ա­ւե­րի...: Եւ այսմ պարտ է մեզ գի­տել, ե­թէ ի գիրս Աս­տուա­ծա­շուն­չս ա­սի` Թա­գա­ւոր Քրիս­տոս, թէ ոչ...

3. 5ա-6բ Նո­րին Բան հա­կա­ճա­ռու­թեան ընդ­դէմ նո­ցա, որք ա­սեն ԶՀո­գին Սուրբ ի Հօ­րէ եւ յՈր­դոյ բղ­խու­մն -Բայց յոր­ժամ ե­կես­ցէ մխի­թա­րի­չն, զոր ես ա­ռա­քե­ցից ձեզ... Եւ արդ, սա­կաւ ինչ յա­ղա­գս Հո­գոյն ա­ռա­դ­րե­ցից բա­նս...

4. 6բ-7բ Առ այ­նո­սիկ, որ ա­սեն, թէ Յետ բա­ժա­նե­լոյ հո­գո­ցն ի մար­մ­նո­ցն առ­ժա­մայն առ­նու զվար­ձն կամ զպա­տիժն -Սո­քայ ա­մե­նե­քեան վկա­յեալք ի հա­ւա­տոց...

5. 7բ-8բ Առ այ­նո­սիկ, որ մո­լոր մտաւք ա­սեն` Գոլ քա­ւա­րան գնա­ցե­լո­ցն հո­գոց -[Ա]հայ ժա­մա­նակ ըն­դու­նե­լի, ա­հայ օր փր­կու­թեան... (կրկ. 219բ-20ա):

6. 8բ-9բ Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ ա­սեն, թէ Ե­կե­ղե­ցին Հռո­մայ միայն ու­նի իշ­խա­նու­թիւն կա­պե­լոյ եւ ար­ձա­կե­լոյ -Եւ արդ, պարտ է գի­տել, զի կար­ծի­քս այս սուտ է բա­զում կեր­պիւ...

7. 9բ-28բ Հարց­մունք պի­տա­նիք -Հարց. Զի.նչ է, որ զա­մեն ու­տե­լի կեն­դա­նի կու զե­նեն եւ ա­պա ու­տեն, իսկ զձու­կն ա­ռանց զե­նե­լոյ ու­տեն:Պա­տաս­խա­նի. Զի ա­սաց Աս­տուած Նո­յի, թէ Զմիս ա­րեամբ շն­չոյ մի ու­տի­ցես... Հարց. Ե­թէ այ­լ­ազ­գիք ու­սեն ցիս, թէ Սա­հա­կայ տե­սի­լն ե­տես...Պա­տաս­խա­նի. Ա­սայ նմայ, թէ ին­քն հրեշ­տա­կն, որ մեկ­նեաց Սա­հա­կայ զտե­սի­լն...

-28բ [Յի­շա­տա­կա­րան Գէ­որ­գայ Երզն­կաց­ւոյ]... Բայց ա­ղա­չեմ զհան­դի­պողքդ, սմայ եւ ու­սա­նողքդ, զի ան­բա­սիր ե­ւեթ թո­ղու­ցուք զմեզ վասն յետ եւ յետ եւ յա­ռաջ դրու­թեան բա­նի­ցս, մա­նա­ւանդ թէ գեղ­ջուկ եւ խո­շոր շա­րա­գ­րու­թեան­ցս, զի յաւ­ժա­րու­թիւն կա­մա­ցս մո­ռա­ցու­մն ա­րար տկա­րու­թեան մտա­ցս: Այլ զի գրե­ցաւ սայ ձե­ռամբ փցուն եւ ա­նար­հեստ գր­չի` Գէ­որ­գեա Եզն­կա­ցոյ, ի վա­յե­լու­մն դե­ռա­բոյս եւ նո­րա­հա­սակ ու­սու­մ­նա­կա­նի եւ բա­նա­սի­րի` Բար­սեղ սար­կա­ւա­գի, զոր տէր Աս­տուած վա­յե­լել տա­ցէ նմայ ընդ եր­կայն ա­ւուրս ու­ղիղ բա­րե­պաշ­տու­թեամբ կալ ըստ կա­մա­ցն Աս­տու­ծոյ եւ վա­յե­լել զսայ ընդ եր­կայն ա­ւուրս հան­դերձ ծնաւ­ղաւք իւր եւ ա­մե­նայն ազ­գա­կա­նաւք ի Քրիս­տոս Յի­սուս ի տէր մեր, որ է ա­ւր­հ­նեալ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Ի թվին ՊԻԹ (1380):

Ով զսայ ծ[նրա]դիր վճա­րէ,

Ի սմայ բա­զում գանձ գտա­նէ,

Զհո­գին ան­մահ լու­սա­ւո­րէ

Եւ զհեր­ձուա­ծո­ղսն հա­լա­ծէ:

Մի՛ ոք ի սմայ ծու­լա­նայ­ցէ

Ի յըն­թեռ­նու­լն, որ պա­տա­հէ,

Զի մի տու­գա­նս ան­ձին տա­ցէ,

Որ այլ յե­տոյ գտա­նել չկա­րէ:

Որ ի­մ­աս­տու­նն է, ճա­նա­չէ,

Եւ որ յի­մարն` ծա­ղր առ­նէ,

Որ­պէս յԱ­ռա­կն իւ­րում պատ­մէ`

Որ­դին բնու­թեամբ, որ ի Դաւ­թէ:

Բ. 1. 28բ-38ա յԱ­րա­րա­ծո­ցն հա­մա­ռաւտ բան - Ա­րար Աս­տուած զմար­դն ի պատ­կեր իւր, ըստ պատ­կե­րի Աս­տու­ծոյ ա­րար: Եւ արդ, ըստ այսմ ե­րե­ւի, թէ մար­դս ոչ է ի պատ­կեր նա­խա­տ­պին Հա­ւր...

2. 38ա-54բ Ի Հար­ցո­ղաց գրոց (Բար­ս­ղի) եւ Քա­րոզ ա­նա­պա­տա­ւո­րաց -Հարց. [Զ]ին.չ հար­կա­ւոր է ա­նա­պա­տա­ւո­րաց եւ զի.նչ պի­տա­նա­ցու: Պա­տաս­խա­նի. Հար­կա­ւոր է նախ քան զա­մե­նայն զախտ մար­մ­նոյն եւ զմ­տա­ցն ի բաց մեր­կա­նալ...

Գ. 55ա-95բ [Ստե­փան­նո­սի Սիւ­նեց­ւոյ Հա­կա­ճա­ռու­թիւն ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց]

-55ա-6ա Յայ­տա­րա­րու­թիւն գրո­ցս, ե­թէ ինչ կայ ի սմա եւ ի քա­նի գլու­խս բա­ժա­նի: Տեառն Ստե­փան­նո­սի Սիւ­նեաց այ­ցե­լուի եւ նա­խ­ա­գահ մետ­րա­պաւլ­տի, որ­դոյ մե­ծի եւ բա­րե­պաշ­տի իշ­խա­նաց իշ­խա­նին Տար­սա­յի­ճին Բան դի­մա­դ­րա­կան ընդ­դէմ հե­րե­տի­կո­սա­ցն եւ դա­ւա­նու­թիւն ու­ղիղ հա­ւա­տոյ ա­ռա­քե­լա­կան ա­ւան­դու­թեանց ող­ջա­միտ վար­դա­պե­տու­թեանց կա­թ­ու­ղի­կէ ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղեց­ւոյ, զոր բնա­ւո­րա­պէս ու­նի ազ­գս հա­յոց, զոր ազ­դեալ ի շարժ­մա­նէ Հո­գոյն Սր­բոյ, հիւ­սեաց ի թուին Հա­յոց ՉԾԱ (1302), յա­ռա­ջի շա­բա­թուս մե­ծի Զատ­կիս, բա­ժա­նեալ ի յԲԺ-ան դրուա­տս եւ ար­տա­քոյ թուոց կար­գեալ -Եւ ա­ռա­ջին դրուա­տն` դոյ[զ]ն ինչ նա­խա­դ­րու­թիւն...

1. 56ա-95բ Տէր Ստե­փան­նո­սի Սիւ­նեաց ե­պիս­կո­պո­սի եւ ուղ­ղա­փա­ռի Հա­կա­ճա­ռու­թիւն ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք զմի եւ զան­բա­ժա­նե­լի բնու­թիւն Որ­դոյն Աս­տու­ծոյ ժպր­հին յանդ­գ­նա­բար քա­կել եւ յԲ-ս հա­տա­նել եւ դնել անդ ան­ձինք, կամք եւ կիրք եւ գործք

ա. 56աբ Ա­ռա­ջին ձեռ­նար­կս. Սա­կաւ ինչ նա­խա­դ­րու­թիւն բա­նիս:Գլուխ ա­ռա­ջին -[ Աս­տուա­ծա­յին եւ եր­կ­նա­ւոր շնոր­հն, ո­րոյ ի վեր քան զար­ժա­նն ե­ղաք ըն­դու­նակ], կա­ցոյց զմեզ ի ներ­քոյ մե­ծի սպա­սա­հար­կու­թեա­նս...

բ. 56բ-8բ Եր­կ­րորդ ձեռ­նար­կս. Յո­րում զմի բնու­թիւն Բա­նին յատ­կա­բար եւ յայ­տ­նի կա­ցու­ցա­նէ, որ է ա­ռա­քե­լա­կան ա­ւան­դու­թիւն, զոր պար­տի սոյն­պէս զգու­շու­թեամբ պա­հել ան­խախտ կա­թ­ու­ղի­կէ սուրբ ե­կե­ղե­ցոյ -Զի­մ­աս­տու­թիւն խաւ­նիմք ընդ կա­տա­րեա­լսն...

գ. 58բ-63ա Եր­րորդ ձեռ­նար­կս. Բա­րառ­նա­բար հար­ցուածք վասն Բ բնու­թեան­ցն եւ առ նոյն լու­ծու­մն դի­մա­դ­րա­բար: Գլուխք Գ (= Ե) -Լուր, եր­կին, եւ ուն­կն դիր եր­կիր, զի Տէր խաւ­սե­ցեւ...

դ. 63ա-6բ Հին­գե­րորդ (= Չոր­րորդ) ձեռ­նար­կս. Ընդ­դի­մա­բա­նու­թիւն վասն Բ բնու­թեան­ցն այլ եւ այլ, թէ ան­հ­նա­րին է մի­ում դի­մում լի­նել, եւ հա­մա­բան ձայ­նա­կ­ցու­թեանց նո­ցին` նես­տո­րի եւ այ­լոց հեր­ձուա­ծո­ղա­ցն: Գլուխ Ե(= Դ) -Ել ի վե­րայ լե­րինդ բար­ձու...

ե. 66բ-9բ Վե­ցե­րորդ (= Հին­գե­րորդ) ձեռ­նար­կս. Ընդ[դեմ] այ­նո­ցիկ, որ ա­պա­կա­նեն զաս­տուա­ծա­յին խոր­հուր­դն ջրով եւ խմո­րով, յո­րում եւ յայ­տա­րա­րու­թիւն ի խոր­հր­դոյ ե­կե­ղե­ցոյ կարճ ի կար­ճոյ -Լուր, որ­դեակ, խրա­տու հա­ւր քո...

զ. 69բ-73ա Եւթ­նե­րորդ (= Վե­ցե­րորդ) ձեռ­նար­կս. Դի­մա­դ­րու­թիւն, որք ի խա­չին ու­րա­նան զաս­տուա­ծու­թիւն եւ մարդ խոս­տո­վա­նին գոլ զչար­չա­րեա­լն վասն մեր եւ ոչ Աս­տուած, այ­լայ­լեն զԳ-սր­բեան սր­բա­սա­ցու­թիւն եւ ոչ տան ա­սել Խա­չե­ցար եւ զր­պար­տեն զմեզ, թէ Ի դէ­մս Եր­րոր­դու­թեա­նն ա­սէք խա­չե­ցար: Գլուխ է (= Զ) -Շնորհք ընդ ձեզ, եղ­բարք, եւ խա­ղա­ղու­թիւն...

է. 73ա-7ա Ու­թե­րորդ (= Եօթ­նե­րորդ) ձեռ­նար­կս: Տե­սու­թիւն ի խոր­հուրդ նա­ւա­կա­տեաց Ե ա­ւուրն, յո­րում եւ վասն ճրա­գա­լու­ցին, ի խն­դ­րոյ Բար­սեղ վար­դա­պե­տի` որ­դոյ Սմ­բա­տայ բա­րե­պաշ­տի: Գլուխ Ը (= Է) -[Ն]ո­րո­գող տի­ե­զե­րա­ցս, որ նո­րո­գե­ցեր զհ­նա­ցեալ եւ զա­պա­կա­նեալ բնու­թիւ­նս...

ը. 77ա-80բ Ին­նե­րորդ (= Ու­թե­րորդ) ձեռ­նար­կս. Յա­ղա­գս մե­ծի ծնն­դեան եւ յայ­տ­նու­թեան, որք բամ­բա­սեն զմեզ, թէ ի մի­ում ա­ւուր տաւ­նեն, եւ ին­քեանք` ոչ, այլ ի Դեկ­տեմ­բե­րի ի ԻԵ զԾ­նուն­դն եւ Յուն­վա­րի Զ զՄ­կր­տու­թիւ­նն, իսկ զԱ­ւե­տիսն, որ նախ քան զայս, ի Մար­տի ԻԵ, ի խն­դ­րոյ տեառն Յո­վան­նի­սի յԱ­րա­րա­տեան նա­հան­գի վե­րա­դի­տո­ղի -[Տէր տ] ա­ցէ զբան իւր, ոյք ա­ւե­տա­րա­նեն զաւ­րու­թեամբ բազ­մաւ...

թ. 80բ-4ա Տաս­նե­րորդ (= Ին­նե­րորդ) ձեռ­նար­կս. Պատ­ճառ տաւ­նի Սր­բոյ Հո­գոյն, ե­թէ ըն­դէր մի ա­ւար տա­նեմք եւ ոչ Ը ըստ այ­լ­ազգ քրիս­տո­նէ­ից, եւ յինչ դէ­մս հա­յի մի­ոյ ա­ւուր խոր­հուր­դն, եւ այս ի խն­դ­րոյ տեառն Յո­վան­նի­սի Բջ­նոյ ե­պիս­կո­պո­սի -Գո­չեա՛ զօ­րու­թեամբ եւ մի՛ խնա­յեր...

Ցան­կում` «Տաս­նե­րորդ: Տպ. չու­նի այս գլու­խը:

ժ. 84ա-7ա [Մ]ե­տա­սա­նե­րորդ (= Տաս­նե­րորդ) ձեռ­նար­կս. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք հա­կա­ռակ կան եւ խա­փա­նեն զկա­նո­նեալ մա­տա­ղսն, զգառն սուրբ Զատ­կին եւ զտեառ­նա­կան եւ զա­գա­պս, որ է հո­գէ­հան­գիս­տն եւ զա­մե­նայն օր­հ­նու­թիւ­նս խա­չի եւ ե­կե­ղե­ցոյ եւ զայլ զեն­մունք եւ նուէրք, որ լի­նին Աս­տու­ծոյ -[Ո]չ ե­կի լու­ծա­նել զաւ­րէ­նս կամ զմար­գա­րէս...

Ցան­կում` «Ին­նե­րորդ, տպ. «Տաս­նե­րորդ:

ժա. 87ա-91ա [Ե]րկոԺ- ա­նե­րորդ (= Մե­տաս­նե­րորդ) ձեռ­նար­կս. Բո­լոր պատ­ճառ ժո­ղո­վոյն Քաղ­կե­դո­նա­ցի եւ բա­ցա­յայ­տու­թիւն նո­ցին ա­ղան­դոյն եւ յայ­տա­րա­րու­թիւն Տու­մա­րին Լե­ւո­նի, զոր ին­քեանք ըն­կա­լան եւ հար­կեն զմեզ յան­ձն առ­նուլ: Վի­պա­սա­նեալ նո­րին Ստե­փան­նո­սի` ի խն­դ­րոյ վար­դա­պե­տին Խա­չա­տ­րոյ Կե­չա­ռե­ցոյ -Եւ ի Թա­գա­ւո­րու­թեա­նն Թէ­ո­դո­սի փո­քու` որդ­ւոյ Ար­կա­դեա ե­կաց յա­թոռ պա­տր­իար­գու­թեան ի Կոս­տան­դի­նու­պօ­լիս Նես­տո­րի­ոս...

ժբ. 91ա-5բ [Ե]րեք Ժ-ան (= Եր­կո­տա­սան) ձեռ­նար­կս եւ դրուա­տս, Թուխտ վասն հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղե­ցոյ յԱ­րե­ւե­լեան աշ­խար­հէս առ կա­թո­ղի­կոսն Հա­յոց տէր Գրի­գոր: Գրե­ցին զայս նա­մակ ուղ­ղա­փա­ռու­թեան` միա­բա­նու­թեամբ ի ձեռն տեառն Ստե­փան­նո­սի Սիւ­նեաց ե­պիս­կո­պո­սի եւ գա­հե­րէց մետ­րա­պօլ­տի, որ է պռօ­տօֆ­րօն­դէս Հա­յոց Մե­ծաց, թուին - Աս­տուա­ծա­յին ան­յաղթ թա­գա­ւո­րու­թեամ­բն բար­ձ­րա­ցեալ եւ ա­նել(դ) ա­կան ա­ջով հզ­օ­րին պա­րա­պեալ... Գրի­գո­րի­ոս կա­թո­ղի­կոս Հա­յոց: Եւ Տէրն տէ­րանց հո­վա­նաս­ցի տի­րա­կան գլ­խոյդ: -95աբ Ձեռ­նար­կս միա­բա­նու­թեան ե­պիս­կո­պո­սաց եւ Ա­րե­ւե­լից վար­դա­պե­տաց եւ իշ­խա­նաց -Մեք` տէր Սար­գիս եւ տէր Գրի­գոր, ի սոյն վի­ճա­կէ, հա­մա­խոհ եւ միա­բան եմք... (ա­պա` Յով­հան­նէս Բջ­նե­ցի, Գրի­գոր Բջ­նե­ցի, Յո­հան­նէս Հաղ­բա­տե­ցի, Մխի­թար Հա­ւուց­թա­ռե­ցի, Մար­գա­րէ` եղ­բ­օ­րոր­դի Վա­նա­կան վար­դա­պե­տի, Ե­սա­յի Նչե­ցի, Դա­ւիթ վրդ., Է­լէ­կում եւ Լի­պա­րիտ` որ­դիք Տար­սա­յի­ճի, Ի­ւա­նէ, Պա­պաք եւ Ե­ւաչ` որ­դիք Պռօ­շայ):

Տպ. (Կ. Պօ­լիս, 1756) չու­նի այս ստո­րա­գ­րու­թիւն­նե­րը:

2. 95բ-103բ [ Ար­տա­քոյ թուո­ցս կայ եւ այլ ինչ ի սմայ. ցան­կից` 55բ]

ա. 95բ-7ա Կար­գա­ւո­րու­թիւն սուրբ եւ ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ Հա­յաս­տա­նեայց ե­կե­ղե­ցոյ, որ յա­մօթ առ­նէ հեր­ձուա­ծո­ղսն -Յա­ռաջ քան զտա­լն նո­ցայ պա­տաս­խա­նի...

բ. 97ա-103բ Վկա­յու­թիւնք վասն ծնն­դեա­նն Քրիս­տո­սի եւ մկր­տու­թեան, զի պարտ է առ­նել ի մի­ում ա­ւուր` յուն­վար ի Զ: Կղե­մայ ա­ռա­քե­լա­սահ­ման կա­նո­նա­ցն -Կար­գե­ցին սուրբ ա­ռա­քեալ­քն Տեառն զօր ծնն­դեա­նն Քրիս­տո­սի յուն­վար ի Զ...

Դ. 103բ-6բ Խրատք առ ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տա­ցա­եա­լսն Կի­րա­կոս վար­դա­պե­տի Եզն­կա­ցոյ ի Կար­նոյ քա­ղաք -[Ը]նկա­լա նուաս­տս Կի­րա­կոս եւ Յով­հան­նէս վար­դա­պետ զնա­մակ հրա­մա­նի ազ­նուա­կան...

ա. 106բ-7բ Այլ վասն ո­րոյ գրե­ցէ­քն առ մեզ, թէ Ա­սեն նո­քա, թէ` Յոր­ժամ մկր­տեն զոք, ոչ է պարտ մե­ռո­նել կամ հա­ղոր­դել... Պա­տաս­խա­նեմք այս­պէս, թէ -Զմ­կր­տու­թեան խոր­հուր­դն եւ զայլ ա­մե­նայն ե­կե­ղե­ցոյ խոր­հուր­դսն... 107բ-8ա Այլ վասն այն բա­նին, որ ա­սեն նո­քա, թէ Պարտ է ա­սել, թէ` Ես մկր­տեմ զքեզ... Պա­տաս­խա­նեմք -Ե­թէ Տէրն հրա­մա­յեաց...

բ. 108աբ Եւ եր­կ­րորդ. Գրեալ է­իք, թէ Ա­սեն աղ­թար­մայ­քն, թէ` Տէրն ի վեր­նա­տու­նն զհա­ցն ո­րիշ ետ եւ զբա­ժա­կն ո­րիշ` ա­ռանց մկր­տե­լոյ եւ Յու­դա­յին միայն ե­թաց ի գի­նին: Առ այդ պա­տաս­խա­նեմք -Նախ եւ ա­ռա­ջին զայս. Ե­թէ զՅու­դա­յին ի ջուրն ե­թաց...

գ. 108բ-10ա Իսկ եր­րորդ բա­նի ա­ռար­կու­թեան դո­ցա, որ ա­սեն, թէ` Պարտ է ջուր ար­կա­նել ի սուրբ Խոր­հուր­դն: [Ե]ւ առ այդ պա­տաս­խա­նեմք եւ ա­սեմք -Ե­թէ զպա­տա­րա­գն նախ եւ ա­ռա­ջին Քրիս­տոս մա­տոյց...

դ. 110ա-1բ Այ­սու­հե­տեւ ե­կես­ցուք ի չոր­րորդ բա­նն, որ գրեալ է­իք վասն բիր­կա­թու­րին: Եւ պա­տաս­խա­նա­տ­րես­ցուք այս­պէս -Ե­թէ զբիր­կա­թուրն ոչ Տէրն, եւ ոչ ա­ռա­քեալ­քն, եւ ոչ սուրբ հայ­րա­պե­տին չեն ա­սա­ցեալ...

ե. 111բ-2բ Եւ առ հին­գե­րորդ բա­նն, որ ա­սեն, թէ Հայք զէ խոր­հուրդ ե­կե­ղե­ցոյ չգի­տեն եւ ոչ զէ մա­հու չափ մեղ­քն մեկ­նել: Առ այդ պա­տաս­խա­նեմք նո­ցա եւ ա­սեմք, թէ -Ոչ է պարտ զմի­ոյ կամ զեր­կուց տգի­տու­թիւն ի վե­րայ բո­լոր ա­զին առ­նուլ... 112բ-4ա Իսկ վասն Զատ­կին եւ Ծնն­դեա­նն, որ ե­րի­կու­նն լու­ծա­նենք, այս­պէս գի­տաս­ջիք -Յա­ռա­ջա­գոյն ա­ռա­քեալ­քն եւ սուրբ հայ­րա­պետ­քն Կիւ­րեղ եւ այլ­քն, զի ի­րի­կու­նն պա­տա­րագ ոչ առ­նէ­ին...

զ. 114ա-6ա Եւ առ բա­նն, որ ա­սեն, թէ Քա­հա­նայ­քն զխոս­տո­վա­նու­թիւ­նն ոչ գի­տեն առ­նուլ եւ ոչ դեղն դնել մե­ղու­ցե­լո­ցն: Առ այդ պա­տաս­խա­նեմք, թէ -Խոս­տո­վա­նու­թիւն առ­նու­լն քան զա­մե­նայն քա­հա­նա­յա­գոր­ծու­թիւն դժուա­րին է...

է. 116ա-8ա Իսկ վասն այն բա­նին, որ գրեալ է­ինք, թէ Ա­սեն, թէ Լոկ մարդ էր ի խա­չին եւ ար­տա­քս ե­լա­նէր ի­բր զա­մե­նայն մարդ: Առ այդ պա­տաս­խա­նեմք, թէ - Ան­կո­ս­նե­լի կիրք տալ Քրիս­տո­սի եւ մարդ միայն ա­սել ի խա­չին...

ը. 118աբ Իսկ վասն ծնն­դեան, զոր նո­քա ի Դեկ­տեմ­բեր ի ԻԵ տաւ­նեն, եւ մեք` Յուն­վա­րի Զ -Չէ ինչ հարկ գրել, զի Ղու­կաս յայ­տ­նա­պէս ա­սէ յիւ­րում Ա­ւե­տա­րա­նին... նոյն­պէս եւ զծ­նուն­դն Քրիս­տո­սի յո­րում ա­ւուր պատ­վես, բա­րի է ի փառս Աս­տու­ծոյ:

Ե. [Դա­ւա­նա­բա­նա­կանք]

1. 119ա-30բ Սուրբ վար­դա­պե­տին Պաւ­ղո­սի ի­մաս­տա­սե­րի Տա­րօ­նոյ ա­սա­ցեալ Ընդ­դէմ ժո­ղո­վոյն Քաղ­կե­դո­նի - Աս­տուա­ծա­յին եւ մե­ծն ա­ռա­քե­լո­ցն Պաւ­ղոս գրէ առ Կորն­թա­ցիսն ա­սե­լով` Զի­մ­աս­տու­թիւն ընդ կա­տա­րեա­լսդ խաւ­սիմք...

2. 130բ-9բ Տեառն Յա­կո­բայ` եղ­բա­ւր Տեառն Ի հար­ցու­մն Յո­վս[էփ]այ եւ քա­հա­նա­յի­ցն վասն յղու­թեան Մար­իա­մու -[Ե]ւ իբ­րեւ ան­ցին այս ա­մե­նայն, եւ ի կա­տա­րել Գ ամ­սոց...

3. 139բ-46բ [Ճրա­գա­լու­ցին, Յո­վա­կի­մայ եւ Ան­նա­յի. Հմր 994, 3ա -Ե]ւ ե­ղեւ յա­ռա­ջին ա­մին տէ­րու­թեան Աւ­գոս­տեա կայ­սեր Հո­ռո­մոց...

4. 147ա-61բ [Վա­հ­րա­մայ վար­դա­պե­տի] Յա­ղա­գս սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն եւ մի­աս­տուա­ծու­թեան եւ փր­կա­գործ տնաւ­րէ­նու­թեա­նն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ -Հա­ւա­տամք եւ խոս­տո­վա­նիմք մի­աս­տուա­ծու­թիւն` յե­րիս ան­ձ­նա­ւո­րու­թիւ­նս...

-161բ-2ա [Յի­շա­տա­կա­րան հե­ղի­նա­կի] - Այ­սո­քիկ աս­տուա­ծա­բանք շա­րա­գ­րեալ ի մերս նուաս­տու­թե­նէ Վա­հ­րամ վար­դա­պե­տի, ի հրա­մա­նէ մեծ թա­գա­ւո­րին Լե­ւո­նի: Վասն ո­րոյ ե­թէ է ինչ ար­ժա­նա­ւոր եւ պի­տա­նա­ցու յա­սա­ցե­լո­ցս, գտ­ցի Աս­տու­ծոյ շնորհ, իսկ ե­թէ նուաս­տա­գոյն եւ դուզ­նա­քեա ի շահ օգ­տու­թեան, քան­զի սխա­լա­գոյն կամ թիւր ինչ` ոչ ու­նիմ ա­սել, գտա­նել ի գրե­ցեա­լս, որ­պէս զան[ձ]ն իմ|| եւ զայ­լս հա­ւա­նե­ցու­ցա­նեմ, աս­տու­ծա­յին գրոց վկա­յու­թեամբ, որ են ի սոյն շա­րա­գ­րու­թիւն ա­ռա­ջա­դ­րեալ, սա­կս ո­րոյ զայն­քան թիւ­րու­թիւն ի­մոյ տկա­րու­թեա­նս վար­կա­նի­ջիք, որ վասն եր­կ­րա­քարշ եւ մեղ­սա­սէր գո­լոյ ըստ մար­մ­նոյ եւ ըստ հո­գոյ ոչ կա­րա­ցի ի բար­ձ­րա­գոյ­նսն եւ աս­տուա­ծա­յին խորս մտա­նել եւ յայ­ն­մա­նէ փար­թա­մու­թիւն բար­ձ­րա­գու­նից մտաց ըն­ծա­յեալ, վասն ո­րոյ բա­րե­սէր կա­մաւք չա­փա­ւոր այս աշ­խա­տու­թեան թո­ղու­թիւն ան­չա­փից մե­ղաց ի­մոց հայ­ցես­ջիք:

5. ա. 162ա-70բ Տեառն Ներ­սէ­սի, որ առ թա­գա­ւորն Յու­նաց Մա­նիլ, Դա­ւա­նու­թիւն հա­յոց ա­սա­ցեալ -[Խ]ոս­տո­վա­նիմք, որ­պէս ու­սաք ի հար­ցն սր­բոց...

բ. 170բ-7ա Նո­րին Յա­ղա­գս ա­ւան­դու­թեանց ե­կե­ղե­ցոյ -[Ա]սաս­ցուք սա­կա­ւուք եւ յա­ղա­գս ա­ւան­դու­թեանց ե­կե­ղե­ցոյ...

6. 177ա-87ա [Վկա­յու­թիւն սր­բոց վար­դա­պե­տաց]: Գրի­գո­րի Սքան­չե­լա­գոր­ծի Ընդ­դէմ բա­ժա­նո­ղաց -Եւ է Աս­տուած ճշ­մա­րիտ ան­մար­մին ի մար­մ­նի... (ա­պա` Դի­ո­նի­սի­ո­սի Ա­ղէք­սան­դ­րաց­ւոյ, Բար­ս­ղի, Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի եւ այ­լոց բազ­մաց)

7. 187ա-93բ Սիւ­նեաց Ստե­փան­նո­սի բա­րառ­նա­բար հար­ցուածք վասն Բ բնու­թեան­ցն եւ առ նոյն լու­ծու­մն դի­մա­դ­րա­բար -Եւ արդ, ով պը­ւէ­տէս, հար­ցից զքեզ, եւ դու տուր ինձ պա­տաս­խա­նի...

Սիւ­նե­ցու Հա­կա­ճա­ռու­թեան (տե՛ս 55ա-95բ) եր­րորդ եւ չոր­րորդ

«ձեռ­նարկ -նե­րի միա­ցու­մն է (տե՛ս 58բ-66բ), ո­րի սկզ­բից բաց է

թող­նուած «Լու՛ր, եր­կին... ի ստա­դի­ոն հան­դի­սիս հա­տուա­ծը:

8. 193բ-6բ Գրի­գո­րի վար­դա­պե­տի` ա­շա­կեր­տի Յո­հա­նու Ո­րոտ­նե­ցոյ ի խն­դ­րոյ Գէ­որգ վար­դա­պե­տի հա­րա­զա­տի նո­րին ի Պա­րապ­ման­ցն սր­բոյն Կիւր­ղի ա­րա­րեալ զլուծ­ման­ցն -Հար­ցու­մն. Վասն է.ր կո­չի հա­ւա­տն ե­րիս ա­նուամբ... (միայն Ա եւ Բ գլուխ­նե­րից):

9. 196բ-202ա [Ի Հարց­մանց գրոց Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ. Վասն մի բնու­թեա­նն Քրիս­տո­սի] - Աս­տա­նատ խն­դ­րե­լի է, ե­թէ քաղ­կե­դո­նիկ­քն եւ նես­տո­րա­կան­քն ըն­դէ.ր փախ­չին եւ ու­րա­նան զբ­նու­թեամբ միա­ւո­րու­թիւն... Քա­ղուածք Բ (պրակ է, ժե-ժզ), Ը (պրակ ժե-ժէ) հա­տոր­նե­րից:

10. 202ա-11ա [Հարց­մունք զա­նա­զանք] -Հար­ցու­մն. Ըն­դէ.ր ա­սէ Յի­սուս, թէ Քա­կե­ցէք զտա­ճարս զայս...

11. 211ա-8բ Վկա­յու­թիւնք ընդ­դէմ նո­ցա, որք ա­պա­կա­նա­ցու ա­սա­ցին զա­նա­պա­կան մար­մի­նն Տեառն... Ե­րի­նո­սի հե­տե­ւո­ղի ա­ռա­քե­լո­ցն - Ա­նար­գեն զՈր­դին Աս­տու­ծոյ... (ա­պա` Ա­թա­նա­սի, Պե­տ­րո­սի Հռո­մա­յեց­ւոյ, Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի եւ այ­լոց բազ­մաց):

12. 218բ-9բ [Հարց­մունք զա­նա­զանք] -Հար­ցու­մն. Ըն­դէ.ր ա­սէ Որ­դին, թէ Յիմ­մէ ան­դի առ­նու­ցու...

13. 220բ-2ա Խոս­տո­վա­նու­թիւն սուրբ ժո­ղո­վոյն սր­բոց հայ­րա­պե­տա­ցն -Խոս­տո­վա­նիմք, որ­պէս ա­սա­ցին գիրք սուրբք եւ վար­դա­պետք ճշ­մա­րիտք...

14. 222ա [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք] -Հար­ցու­մն. Զի.նչ կո­չի միայ­նա­կեաց...

Զ. 233ա-38ա Սահ­մանք ի­մաս­տա­ս­ի­րա­կանք ի­բր հարց­մամբ [Դաւ­թի]

ա. 223ա-5ա [Ա] -Զ.ինչ [է] Աս­տուած: Վսե­մա­կան եւ ին­ք­նա­բուն գո­յու­թիւն... բ. 225ա-7ա Բ-Բայ` ձայն նշա­նա­կան ըստ շա­րա­գ­րու­թեան... գ. 227աբ [Գ] -Գոյ է հա­սա­րակ ա­նու­նու­թիւն գո­յից... դ. 227բ-8ա Դ -Դա­տու­մն է հա­ւա­քու­մն հա­սա­րա­կած մտա­ծու­թեանց.... ե. 228աբ [Ե] -Են­թա­դ­րու­թիւն` սահ­մա­նու­մն գա­ղա­փա­րի... զ. 228բ Զ -Զօ­րու­թիւն է չա­փա­կ­ցու­թիւն ջլաց... է. 228բ-9ա Է -Է­ու­թիւն իր ի­մն է ին­ք­նա­գոյ... ը. 229ա Ը -Ընդ­հա­նուր է մի թվով ըստ տե­սա­կի ի բազ­մաց... թ. 229ա Թ -Թվե­ցու­մն է թվե­լոյ ի­րիք... ժ. 229ա -Ժ -Ժուժ­կա­լու­թիւն է զօ­րու­թիւն հան­դուր­ժո­ղա­կան... ժա. 229բ ԺԱ (Ի) -Ի­մա­ցու­մն է ներ­գոր­ծու­թիւն մտաց... ժբ. 229բ ԺԲ(Լ) -Լծա­կ­ցու­թիւն է շա­րա­մա­նու­թիւն եր­կուց... ժգ. 229բ-30ա [Խ] -Խն­դիր է հա­սա­րա­կոր­դու­թիւն տրա­մա­բան բա­ռից... ժդ. 230ա ԺԴ (Ծ) -Ծա­ղր` մեր­կու­թիւն մար­մ­նոյ... ժե. 230աբ ԺԵ (Կ) -Կեն­դա­նի` կեն­դա­նեաց զօ­րու­թիւն... ժզ. 230բ-1բ [Հ] -Հարս է պատ­ճառ բնու­թեամբ... ժէ. 231բ-2ա [Ձ] Ձայն է վի­րա­ւո­րու­թիւն օ­դոյ... (լու­սանց­քում` «Պղա­տո­նի, Ա­րիս­տո­տէ­լի): ժը. 232ա [Ճ] -Ճա­շակք են զգա­յու­թիւն հա­մոյ... ժթ. 232ա-3ա Մ -Միտք են Աս­տուած յետ ա­ռաջ­նոյն... ի. 233աբ Յ. Յի­շու­մն է տե­սու­թիւն ներ­քս մնա­ցեալ... իա. 233բ-4ա Ն -Նա­խա­խ­նա­մու­թիւն է յԱս­տու­ծոյ... իբ. 234ա Շ -Շաղ­կապ է ձայն դա­սու նշա­նա­կա­կան... իգ. 234աբ Ո -Ու­նա­կու­թիւն է ո­րա­կու­թիւն յա­րա­մ­նայ... իդ. 234բ-5ա Զ -Զար է, որ ա­մե­նե­ցուն փախ­չե­լի է... իե. 235ա Պ -Պար­սաւ է, որ ի չա­րու­թեան է... իզ. 235ա Ջ -Ջա­նա­սի­րու­թիւն է տրա­մա­դ­րու­թիւն... իէ. 235ա Ռ -Ռամ­կու­թիւն է, յո­րում ռա­միկք տի­րեն... իը. 235ա-6ա Ս -Սահ­ման է բան կար­ճա­ռօտ... իթ. 236աբ Վ -Վս­տա­հու­թիւն է տրա­մա­դ­րու­թիւն բա­նից... լ. 236բ-7ա Տ -Տե­ղի է բո­վան­դա­կու­թիւն... լա. 237աբ Ց -Ցնո­ձու­մն է ե­րե­ւոյթ մտաց... լբ. 237բ Փ -Բա­ղ­ա­նու­նու­թիւն է բառ հա­սա­րա­կոր­դու­թեան... լգ. 237բ-8ա Ք -Քա­ջա­յայտ է, որ ին­քեամբ յայ­տ­նի է...

լդ. 238ա [ Ար­տա­քոյ այ­բու­բե­նից] - Ար­հեստ է ընդ­հա­նուր գի­տու­թիւն... Բնա­կան ա­ռա­քի­նու­թիւ­նն` ա­ռանց պատ­ճա­ռի ի խառ­նուա­ծէ մար­մ­նոյն ե­ղեալ:

Է. 238բ-42բ [Վասն զա­նա­զան գու­նոց]: Խրատք վասն ոս­կոյ հա­լե­լոյ -Ցա­ռա­ջն առ զոս­կին կամ հն­դի կամ մո­րի կամ ֆլո­րի... եւ սամղ արկ, ջրով պար­զէ եւ գրէ:

Տար­բեր գոյ­նի ներ­կեր եւ ոս­կե­դեղ պատ­րաս­տե­լու 37 դե­ղա­տոմ­սեր:

Ը. 242բ-5բ Ի տէր Ա­ռա­քել է Բան ինչ վասն հարց­ման եւ մա­սանց բա­նին -Յոր­ժամ ոք բան հար­ցա­նէ զքեզ, ա­սա դու ցնա, թէ հար­ցու­մն ի քա­նիս բա­ժա­նի: Պա­տաս­խա­նի. Յե­րեք... որ­պէս մար­դս, մար­դդ, մար­դն, եր­կ­նա­յին­քն եւ եր­կր[այ]ին­քն եւ այ­լն||... (շար. թա­փուած):

Թ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 246ա-57ա [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք] -Հարց. Եւ ըն­դէ.ր ա­պա զայն­պի­սին խո­տեն եւ ա­սեն, թէ Հո­գիք նո­ցա ոչ են շա­հե­լոց...

2. ա. 257ա-61ա [Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ Վասն գա­լս­տեան Սուրբ Հոգ­ւոյն, ի բա­նն որ ա­սէ. Ե­րե­ւե­ցան նո­ցա բա­ժա­նեալ լե­զուք... (Ձմե­ռան` ՃԾԸ) Վար­դա­պետք ա­սեն, թէ եր­կու հուր կայ յաշ­խար­հս... եւ] այն կայ ի յա­տուկ նիւ­թն իւր...

բ. 261ա-2ա [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք ի Ձմե­ռան ՃԾԹ քա­րո­զից Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ] -Հարց. Թէ որ­պէս ճա­նա­չի մար­դն, թէ լի է Հո­գով Սր­բով...

3. 262ա-3բ [ Այլ հարց­մունք] -Եւ աստ լի­նի հար­ցու­մն, թէ Թա­գս այս վասն քա­նի. պատ­ճա­ռի պատ­շա­ճի քա­հա­նա­յի­ցն...

4. 263բ Վասն եր­կո­տա­սան ա­ռա­քե­լո­ցն -Պե­տ­րոս եւ Ան­դր­էաս` եղ­բայր նո­րա...

5. 263բ-4ա Ա­մու­լն ծաւ է եւ բազ­մա­ցաւ - Ա­մուլ հո­գին, որ չէ ծնեալ, զէ ա­ռա­քի­նու­թիւն...

6. 264ա Վասն քան­քա­րա­ցն -Զի.նչ է Է քան­քարն...

7. 264ա Յա­ղա­գս ցա­ն­ման լու­սոյն, զոր ո­մանք Կա­թին ծիր ա­սա­ցին -Բայց Ա­րիս­տո­տէլ ի­մաս­տա­սէր ԺԶ ա­նուն ա­սաց ի գա­հէն... Վեշ­տա­սա­նե­րորդ` եւ այլք ե­թե­րա­յին վճիթ լու­սոյն ա­ղա­ւա­ղու­մն:

Ժ. 264ա-5ա Ա­նան­իայ Շի­րա­կա­ցոյ Րա­խ­ճան հա­նե­լուկ -[ Ա­ռա­ջին]. Կամ­սա­րա­կան Զու­րակ ե­հար պար­սից... Եր­կ­րորդ. Այր մի գու­մար­տա­կեալ ի Գան­ձակ... Եր­րորդ. Գո­ղեր մտին ի Մարկ­իա­նոյ տրի­կ­լին... Չոր­րորդ. Հռոգ սպա­յի­ցն բաշ­խե­ցի... Հին­գե­րորդ. Հո­ռոմ մի ե­մուտ... Վե­ցե­րորդ. Գնաց ի գե­տա­խու­րէն... Եւթ­նե­րորդ. Սպան Կամ­սա­րա­կա­նն Զու­րակ... Ու­թե­րորդ. Սպա­նի զվա­րազ մի... Ին­նե­րորդ. Հոն մի հա­ւար ա­ծէր... Տաս­նե­րորդ. Հռոգ սր­բոյն Սո­փեա... Մե­տա­սա­նե­րորդ. Ա­սաց ըն­կերն, թէ կա­րեմ գի­տել... Եր­կո­տա­սա­նե­րորդ. Ա­սաս­ջիր ցըն­կերն. Գնեա՛ ա­ղաւ­նի մի... Ե­րեք­տա­սա­նե­րորդ. Փա­րա­ւոն պա­տուէր զօր ծնն­դեան իւ­րոյ...

ԺԱ. 265ա-6ա Հար­ցու­մն Դշ­խո­յին ընդ Սո­ղո­մո­նի -Հարց. Զի.նչ է Աս­տուա­ծն քո եւ ու.մ նման է...

ԺԲ. 1. 266ա-7ա Հա­նե­լուկ դի­մակք -ա. Հայր իմ ծնաւ զիս ի մօ­րէ իմ­մէ... բ. Զէր ծնեալ եւ մե­ռաւ... գ. Ծնեալ են եւ չեն մե­ռեալ... դ. Աս­տուած գող... ե. Աս­տուած ա­ն­օ­րէն... զ. Ե­րեք մարդ ընդ մի ճա­նա­պարհ գնա­յին... է. Ջուրք ա­ռանց աղ­բեր... ը. Մինչ կեն­դա­նի էր, խոտ ու­տէր... թ. Խիստ էր սա­պա­տն... ժ. Թոռն ի մա­մին յան­կո­ղի­նն մեր­ձե­ցաւ... ժա. Բա­րի ե­կիր, մօ­րա­քե­ռոր­դի իմ...: ժբ. Մե­ռեալ էր եւ ոչ թա­ղեալ... ժգ. Այ­ծն ի քօ­շէն զմոր­թին ե­հան... ժդ. Թուխ­թն ան­գիր... ժե. Եր­դուաւ եւ ոչ ստեաց... ժզ. Ան­բա­նն զան­բա­նն ե­կուլ... ժէ. Ճաշն ճա­շա­կէր... ժը. Կոյր էր եւ այլ կու­րաց ա­ռաջ­նոր­դէր... (ու­նեն «թարգ­մա­նու­թիւնք):

2. 267ա-8ա [Րա­խ­ճա­նա­կանք] -ա. Մարդ մե­ռաւ, Լ. ոչ­խար ու­նէր... բ. Մարդ մին մե­ռաւ, Ա սն­դուկ մնաց ի­րօք... գ. Ե­րեք հո­գի Գ Ֆար­սանգ ճա­նա­պարհ գնա­ցին... դ. Ե­րեք հո­գիս այս ի բաղ­նիս գնա­ցին... ե. Ե­րեք ուղտ, Ա մար­դա­կեր... զ. Ե­րեք իր Ա Ա ի ջուրն ան­ցոյ... է. Եր­կու մարդ ըն­կեր են, Ը լի­տր ձէթ ու­նին... ը. Ե­րե­սուն մարդ ի բաղ­նիս գնա­ցին... թ. Ե­րամ մի հավ կու գնա­յին... ժ. Եր­կու ե­րամ հավ աս­տի եւ ան­տի գա­յին...

ժա. Կայր Խ պնակ... ժբ. Կայր գա­լայ ԳՃ, ա­մէն գա­լայ ԳՃ ձի...

ժգ. Դե­կան բռ­նէ քա­նի քեզ պի­տի... ժդ. Հա­մարք բռ­նէ քա­նի քեզ պի­տի...

ժե. Ե­րե­սուն ոչ­խար ի Է օրն հանց մո­թէ, որ թաք լի­նի... (ա-ժա ու­նեն «լուծ­մունք):

ԺԳ. 268ա-74բ ՅԱ­րար­ծո­ցն բան ի Յով­հա­նէս վար­դա­պե­տէ Եզն­կա­ցոյ, որ Պլուզ կո­չի [ի խն­դ­րոյ... պա­րոն Վախ­թան­գայ]

Տե՛ս Հմր 529, 149ա-66բ. Նխ. / 268աբ (սկ. «Գրով քար­տի­սի): ¢

ա/269բ-9ա (սկ. «Զաւ­րու­թեամբ ա­րար): բ/269ա: գ/269ա-70ա: դ/270ա:

ե/270աբ: զ/270բ-1ա: է/271աբ: ը/271բ: թ/171բ-2ա: ժ/274ա-5ա: ժա/272ա:

ժբ/272բ (սկ. «Սքան­չե­լի է): ժգ/272բ: ժդ/272բ: ժե/272բ-3ա:

ժզ/273ա: ժէ/273ա: ժը/273ա: ժթ/273աբ: ի/173բ: իա/273բ: իբ/273բ-4ա:

իգ/274ա:

ԺԴ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 215ա Նշանք եւ սքան­չե­լիք տա­ճա­րին է­ին այ­սո­քիկ -Նախ զի միսն բնաւ ոչ հո­տէր անդ...

2. 275ա-6ա Սա­կս զգես­տից բանք -Ծած­կոյթ բնա­կան զգեստ կեն­դա­նեաց ըստ Է յե­ղա­նա­կաց ո­րո­շին...

3. 276ա Ժ Ստո­րո­գու­թիւն­քն Ա­րիս­տո­տէ­լի այս է -Ու­նիմ ես ան­ձն, որ է գո­յա­ցու­թիւն...

4. 276ա-80ա [Հարց­մունք զա­նա­զանք] -Հարց. Յե­ղա­նակ ան­շ­փոթ միա­ւո­րու­թեան ըստ հա­ճու­թեան կա­մա­ցն Աս­տու­ծոյ ե­ղեւ...

5. 280աբ Վասն Է մո­լո­րա­կա­ցն - Ա­ռա­ջին գօ­տին Ե­րե­ւա­կն է, որ կո­չի Զո­հալ... Իսկ եւթ­նե­րորդ գո­տին Լու­սի­նն է, որ կո­չի Ղամ­բար...

ԺԵ. 281ա-90բ [Վկա­յու­թիւնք ըն­դէմ հեր­ձուա­ծո­ղաց]

ա. 281ա-4ա Սր­բոյն Կիւր­ղի ա­սա­ցեալ ընդ­դէմ Նես­տո­րի, ի Պա­րապ­մանց գրոց -Հարց. Քրիս­տոսդ ա­նուն ոչ սահ­մա­նի զօ­րու­թիւն ու­նի... (ա­պա` Թէ­ո­դո­սի Ան­կիւ­րաց­ւոյ, Սա­հա­կայ, Եզ­նա­կայ եւ այ­լոց):

բ. 284ա-5ա Վկա­յու­թիւն, որ ա­սէ, թէ Աս­տուած է Հո­գին -Գրէ Պօ­ղոս. Ոչ ոք հո­գովն Աս­տու­ծոյ խաւ­սի...

գ. 285ա-8ա Սր­բոյ հայ­րա­պե­տին Ան­տի­ո­քայ ընդ Խոս­րով վար­դա­պե­տին Յա­ղա­գս ծնունդ առ­նե­լոյն -Հարց. Զծուն­դն Քրիս­տո­սի ըն­դէ.ր ոչ առ­նէք...

դ. 288ա-9բ Յա­ղա­գս ան­ձին յատ­կու­թեան Բան ինչ խօ­սե­ցեալ Յա­կոբ վար­դա­պե­տին` ի խն­դ­րոյ պա­րոն 0շնի - Արդ, գի­տե­լի է, զի ան­ձն ի գո­յա­նալ ան­հա­տին էա­նայ...

ե. 289բ-90բ Վկա­յու­թիւնք յԱս­տուա­ծա­շունչ գրոց, որ Մար­իամ Աս­տուա­ծա­ծին է: Ընդ­դէմ Ա­րի­ո­սի եւ Նես­տո­րի -Նախ ի յեր­կ­նից եւ յան­մար­մ­նոց...

ԺԶ. 290բ-336բ [Բանք զա­նա­զանք]

1. 290բ-1ա Յա­ղա­գս սուրբ Եր­րոր­դու­թեան -Եւ արդ, պարտ է մեզ այս­պէս դա­ւա­նել զսուրբ Եր­րոր­դու­թիւն...

2. 291ա-306բ, 322բ-20բ Դա­ւա­նու­թիւն հա­ւա­տոյ յԱս­տուա­ծա­շունչ գրոց Մեկ­նու­թե­նէ, ա­սա­ցեալ տեառն Ներ­սէ­սի Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի -Խոս­տո­վա­նիմք զու­գա­փառ մի­ու­թիւն...

307ա-322բ` գլ­խի­վայր. կար­դալ 322բ-307ա:

3. 320բ-15բ Եր­ջա­նիկ րա­բու­նոյն Ե­սա­յեա ա­սա­ցեալ Վասն դա­ւա­նու­թեան հա­ւա­տոյ` ընդ­դէմ պա­րոն Հեթ­մոյ Կո­ռի­կոս­ցոյն: Պա­տաս­խա­նի թխ­տոյն [Զ]օ­րա­ցեալ ա­մե­նայն քա­ջու­թեամբ եւ ի­մ­աս­տու­թեամբ թա­գա­ժա­ռանգ զար­մի ծնունդ...

4. 315բ-11բ Նո­րին Ե­սայ­իայ ա­սա­ցեալ Դա­ւա­նու­թիւն հա­ւա­տոյ, որ ի Հայր եւ Որ­դի եւ ի Հո­գին սուրբ (Թուղթ Ե­սա­յեա ի տէր Մատ­թէ­ոս Հմր 8245, 162ա) -[Հ]ո­յա­կապ եւ հռ­չա­կա­ւոր աս­տուա­ծա­պահ քա­ղա­քացդ եւ բնակ­չաց` տէ­րանց եւ ծա­ռա­յից, ա­րանց եւ կա­նանց...

5. 311բ-07ա, 323ա-7ա Պա­տաս­խա­նի թխ­տոյն Ֆռան­գաց, զոր գրեալ է­ին առ հայք վասն նա­խա­տա­նաց եւ յա­ղա­գս ոչ միա­բա­նու­թեան ընդ իւ­րեա­նս: Եւ մեր գրեալ զայս -Եղ­բայրք, նախ պարտ է ի­մա­նալ, զի ճշ­մար­տու­թիւ­նն յայ­տ­նի կա­ցու­ցա­նէ զին­քն...

6. 327բ-34բ Եր­րորդ ժո­ղովն -[Զ]Քրիս­տոս աս­տուած փա­ռա­ւո­րես­ցուք հո­գով եւ ճշ­մար­տու­թեամբ եր­կիր պա­գ­ցուք...

7. 334բ-5բ [ Ազ­գա­հա­մար] - Արդ, ա­մե­նայն ազգ յԱ­դա­մայ մին­չեւ ի Դա­ւիթ լի­նին ԼԶ...

8. 335բ-6բ Թէ կա­մի­ցիս գի­տել զդա­րա­գ­լու­խսն, որ ե­ղեն ի սկզ­բա­նէ ա­րա­րա­ծո­ցս -Յա­ռա­ջին դա­րուն Ե­նովք փո­խե­ցաւ...

¢ ¢ 1-8-ի հար­ցե­րը հա­մա­րա­կա­լուած Ա-ՃԸ:

ԺԷ. 337ա-85բ [Լու­սա­րան]

-337աբ Սկիզ­բն Նա­խեր­գա­նի գրո­ցս, որ ա­նուա­նի Լու­սա­րան -[Բ] ա­զում ան­գամ ա­ղա­չեալ յա­շա­կեր­տաց զխն­դիրս ո­մա­նս լու­ծա­նել: Թա­խան­ձա­նաց նո­ցին ոչ ե­ղեւ հնար ընդ­դի­մա­դարձ լի­նել... Արդ, հի­մն գոր­ծոյս ի վե­րայ Քրիս­տո­սի ար­կ­ցի եւ բո­լորն շի­նուած չո­րիւք հաս­տա­տուն սեամբ կա­ռուս­ցի: Զա­ռա­ջի­նն սիւն կան­գ­նես­ցէ մար­գար­էա­կա­նն վկա­յու­թիւն, զեր­կ­րոր­դն հաս­տա­տես­ցէ ա­ռա­քե­լա­կա­նն պա­տիւ, զեր­րոր­դն ամ­րա­ցուս­ցէ մեկ­նո­ղա­ցն ճար­տա­րու­թիւն, զչոր­րոր­դն ուղ­ղես­ցէ վար­դա­պե­տա­ցն վսե­մու­թիւն: Կա­տա­րու­մն նա­խեր­գա­նին:

1. 337բ-55բ [Գիրք ա­ռա­ջին]

337բ-9ա [Ա]. Սկիզ­բն ա­ռա­ջին գրո­ցն - Ա­շա­կեր­տն ա­սէ. [Փ] ա­ռա­ւոր վար­դա­պետ, ա­ղա­չեմ զքեզ, զի ի պա­տիւ Աս­տու­ծոյ եւ յաւ­գուտ ե­կե­ղեց­ւոյ առ հար­ցա­քն­նե­լիս մի հեղ­գաս­ցիս:...339 [Բ]. Յա­ղա­գս աշ­խար­հի: 339բ [Գ]. Յա­ղա­գս տա­րերց: 339բ-42ա Դ. Յա­ղա­գս եր­կ­նից պա­ղա­տի: 342աբ Ե. Յա­ղա­գս մար­դոյն: 342բ-3ա Զ. Յա­ղա­գս հո­գոց: 343ա-5բ Է. Յա­ղա­գս Ա­դա­մայ: 345բ-6բ Ը. Յա­ղա­գս Զ յան­ցա­նա­ցն Ա­դա­մայ: 346բ-7ա Թ. Յա­ղա­գս վե­րա­կան­գ­նե­լոյ մար­դոյն: 347ա-8ա Ժ. Յա­ղա­գս մար­դե­ղու­թեան Քրիս­տո­սի: 348ա-9ա ԺԱ. Յա­ղա­գս է հրա­շի­ցն նշա­նա­ցն, որք ե­րե­ւե­ցան ի ծնուն­դն Քրիս­տո­սի: 349ա-50բ ԺԲ. Յա­ղա­գս մա­հուն Քրիս­տո­սի: 350բ-1ա ԺԳ. Յա­ղա­գս յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի: 351ա ԺԴ. Յա­ղա­գս ԲԺ-ան ե­րեւ­ման­ցն Քրիս­տո­սի յետ յա­րու­թեա­նն: 351աբ ԺԵ Յա­ղա­գս համ­բարձ­մա­նն Քրիս­տո­սի: 351բ-2ա ԺԶ. Յա­ղա­գս սր­բոյ ա­ւուր Պեն­դա­կոս­տէ­ին: 352ա ԺԷ. Յա­ղա­գս ե­կե­ղե­ցոյ: 352բ-3ա ԺԸ. Յա­ղա­գս մար­մ­նոյն Քրիս­տո­սի: 353ա ԺԹ. Յա­ղա­գս բա­րի քա­հա­նա­յից: 353ա-5բ Ի. Յա­ղա­գս չար քա­հա­նա­յից:

2. 355բ-74ա [Գիրք եր­կ­րորդ]

355բ-6բ Ա.... Եւ սկիզ­բն եր­կ­րորդ գրոց - Ա­շա­կեր­տն. [Ա]նձն իմ ցն­ծայ ի Տէր... 256բ-7ա Բ. Յա­ղա­գս ան­ձ­ն­իշ­խան կա­մաց: 357աբ Գ. Յա­ղա­գս յա­ջո­ղու­թեան չա­րեաց: 357բ-9ա [Դ.] Յա­ղա­գս յա­ջո­ղու­թեան բա­րեաց: 359բ Ե. Յա­ղա­գս իշ­խա­նու­թեան: 359բ-60ա Զ. Յա­ղա­գս ա­ռաջ­նոր­դաց: 360ա Է. Յա­ղա­գս կա­րո­ղու­թեա­նն Աս­տու­ծոյ: 360աբ Ը. Յա­ղա­գս նա­խա­տե­սու­թեա­նն Աս­տու­ծոյ: 360բ-1ա Թ. Յա­ղա­գս պա­տահ­ման: 361ա Ժ. Յա­ղա­գս հի­ւան­դու­թեան: 361ա-2ա ԺԱ. Յա­ղա­գս նա­խա­սահ­մա­նե­լոյն Աս­տու­ծոյ: 362ա ԺԲ. Թէ որ­պէս ճա­նա­չին բա­րի­քն: 362ա ԺԳ. Թէ որ­պէս ճա­նա­չին չար­քն: 362աբ ԺԴ. Յա­ղա­գս կռա­պաշ­տի­ցն: 362բ ԺԵ. Յա­ղա­գս սկզ­բ­նա­կան մե­ղաց: 362բ-4ա ԺԶ. Յա­ղա­գս մե­ղաց տղա­յոց: 364ա-5բ ԺԷ. Յա­ղա­գս մար­մ­նոյ եւ հո­գոյ: 365բ-6բ ԺԸ. Յա­ղա­գս մկր­տու­թեան: 366բ-7բ ԺԹ. Յա­ղա­գս կն­քա­ւո­րաց: 367բ-8բ Ի. Յա­ղա­գս այ­լոց մարդ­կան զա­նա­զան գոր­ծոց: 368բ-9ա Իա. Յա­ղա­գս ամ­բարշ­տաց: 369ա ԻԲ. Թէ որ­պէս ճա­նա­չին բա­րի­քն եւ չա­րի­քն: 369աբ ԻԳ. Յա­ղա­գս մե­ղաց: 369բ-70ա ԻԴ. Յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նու­թեան: 370աբ ԻԵ. Յա­ղա­գս կռա­պաշ­տու­թեան: 370բ-1ա ԻԶ. Յա­ղա­գս այ­նո­ցիկ, ոյք եր­թան յԵ­րու­սա­ղէմ: 371ա-2ա ԻԷ. Յա­ղա­գս վա­խ­ճա­նի մե­րոյն: 372աբ ԻԸ. Յա­ղա­գս հրեշ­տա­կաց չա­րաց: 372բ ԻԹ. Յա­ղա­գս աւծ­ման: 372բ-3ա Լ. Յա­ղա­գս մա­հու: 373աբ ԼԱ. Յա­ղա­գս մա­հու ան­բա­րեաց: 373բ ԼԲ. Յա­ղա­գս մա­հու ան­չա­րեա­ցն: 373բ ԼԳ. Յա­ղա­գս գե­րեզ­ման ար­դա­րոց: 373բ-4ա ԼԴ. Յա­ղա­գս գե­րեզ­մա­նաց չա­րաց:

3. 274ա-85բ [Գիրք եր­րորդ]

374ա Ա... Եւ սկիզ­բն եր­րորդ գրո­ցն - Ա­շա­կեր­տն ա­սէ. [Ա]յսու­հե­տեւ զան­թուե­լի զաւ­ձին զգ­լու­խս հա­տեալ... 374բ Բ. Յա­ղա­գս դրախ­տին: 374բ Գ. Յա­ղա­գս կա­տա­րե­լո­ցն: 374բ-5ա Դ. Յա­ղա­գս այ­նո­ցիկ որք մաք­րե­լո­ցն են: 375աբ Ե. Յա­ղա­գս մաք­րա­բա­րին եւ հրոյ: 375բ-6ա Զ. Յա­ղա­գս ե­լից չա­րեա­ցն: 376ա Է. Յա­ղա­գս դժո­խո­ցն: 376ա-7ա Ը. Յա­ղա­գս տան­ջա­նաց դժո­խոց: 377աբ Թ. Յա­ղա­գս դա­տա­պար­տե­լո­ցն: 377բ-8ա Ժ. Յա­ղա­գս ծա­նաւ­թու­թեան հո­գոց: 378ա ԺԱ. Յա­ղա­գս գի­տու­թեան հո­գո­ցն: 378աբ ԺԲ. Յա­ղա­գս ե­րեւ­ման հո­գո­ցն: 378բ ԺԳ. Յա­ղա­գս ե­րա­զոց: 378բ-9բ ԺԴ. Յա­ղա­գս Նե­ռի­նն: 379բ-80բ ԺԵ. Յա­րու­թիւն մե­ռե­լոց: 380բ ԺԶ. Յա­ղա­գս վի­ժե­լո­ցն: 380բ-1ա ԺԷ. Յա­ղա­գս ժա­մու դա­տաս­տա­նաց: 381ա ԺԸ. Յա­ղա­գս խա­չին Քրիս­տո­սի: 381ա ԺԹ. Յա­ղա­գս ա­թո­ռոյն Քրիս­տո­սի: 381ա-2բ Ի. Յա­ղա­գս ԲԺ-սն ա­թո­ռոյ ա­ռա­քե­լո­ցն: 382բ-3ա ԻԱ. Յա­ղա­գս բեկ­ման աշ­խար­հի: 383աբ ԻԲ. Յա­ղա­գս մաք­րու­թեան տա­րերց: 383բ-5բ ԻԳ. Յա­ղա­գս ու­րա­խու­թեան սր­բո­ցն... Կա­տա­րե­ցաւ Լու­սա­ւո­րիչ գիր­քս ի փառս Աս­տու­ծոյ:

ԺԸ. 1. 385բ-6բ Ա. Յա­ղա­գս Նե­ռի­նն - Ա­սէ վար­դա­պե­տն. Իսկ արդ, ստոյգ չեւ ե­ւս զօր­հաս ժա­մու դա­տաս­տա­նին ու­նիմք ցոյ­ցս...

2. 386բ-7բ Բ. Յա­ղա­գս ԵԺ-ան նշա­նա­ցն, որք լի­նե­լոց են զկ­նի սա­տակ­ման Նե­ռի­նն նախ­քան զգա­լուս­տն Քրիս­տո­սի, որ­պէս ե­գիտ սուր­բն Ջե­րօ­նի­մոս ի ժա­մա­նա­կա­գիրն եբ­րա­յե­ցոց -Զկին սա­տակ­ման Նե­ռի­նն մնաս­ցեն Խ ա­ւուրք ի կա­տա­րած աշ­խար­հի...

3. 387բ-8ա Յա­ղա­գս ի Հո­գին սուրբ աս­տուած -Մե­ղան­չել ա­սի ի սուրբ Հո­գին Ե ե­ղա­նա­կաւ... Եւ այս ըստ Աւ­գոս­տի­նո­սի:

-388ա [Յի­շա­տա­կա­րան թարգ­ման­չի] -Զնուաստ Ե­զե­կի­էլ վար­դա­պետ` թարգ­մա­նիչ գրո­ցս ի դաղ­մա­տե­րէն գրէ եւ ի լե­զուէ ի հայ բար­բառ: Յի­շես­ջիք ի բա­րին Քրիս­տոս, որք աւ­գ­տիք ի սմա­նէ կար­դա­լով կամ աւ­րի­նա­կե­լով:

ԺԹ. 388բ-469բ Պատ­մու­թիւն սր­բոյն Վար­դա­նայ քա­ջի եւ Հա­յո­ցս պա­տ­ե­րազ­մի եւ վկա­յի Քրիս­տո­սի: ՅԵ­ղի­շա­յէ սուրբ Դաւ­թի ե­րի­ցու հար­ցեալ գրեաց

-388բ-9բ [Նա­խեր­գան] -[Զ]բա­նն, վասն ո­րոյ պա­տուի­րե­ցեր, ա­րա­րի...

ա. 389բ-92բ [ Ա­ռա­ջին յե­ղա­նակ] -Քան­զի ի բառ­նալ ազ­գին Ար­շա­կու­նեաց...

բ. 392բ-408ա Եր­կ­րորդ. Զի­րա­ցն պա­տա­հու­մն յիշ­խա­նէն Ա­րե­ւե­լից -[Ո]րոց ո­գի­քն թու­լա­ցեալ են յոյժ ընդ ա­հիւ...

գ. 408ա-22ա Եր­րորդ. Վասն միա­բա­նու­թեան սուրբ ուխ­տին ե­կե­ղե­ցոյ -[Թ]է­պէտ եւ ոչ ի­ցեմք բա­ւա­կան ա­սել զա­մե­նայն չա­րիսն...

դ. 422ա-5բ Չոր­րորդ. Վասն եր­կ­պա­ռա­կու­թեան իշ­խա­նին Սիւ­նեաց եւ ըն­կե­րաց նո­րա -[Մ]ին­չեւ ցայս վայր ոչ ինչ կա­րի զան­գի­տէի պատ­մել զհա­րուա­ծս...

ե. 425բ-35բ Վե­ցե­րորդ (հին­գե­րորդ). Կր­կին ան­գամ ընդ­դէմ կալ Հա­յոց պա­տ­ե­րազ­մաւ թա­գա­ւո­րին Պար­սից -[Մ]եծ է սէրն Աս­տու­ծոյ, քան զա­մե­նայն մե­ծու­թիւն...

զ. 436ա-43բ Եաւթ­նե­րորդ (վե­ցե­րորդ) յե­ղա­նակ. Կար­գա­գ­րի դար­ձեալ ա­ռա­քի­նու­թիւ­նն Հա­յոց եւ չա­րա­գոյն ե­ւս ե­րե­ւի ա­ն­օ­րէ­նու­թիւ­նն Վա­սա­կա -[Ա]րդ, դար­ձեալ յայ­ն­ժամ գր­գեաց զՄուշ­կա­նն Սիւ­սա­լա­ւուրտ...

է. 443բ-60բ Ար­տա­քոյ Է յե­ղա­նա­կին` ու­թե­րորդ (եաւթ­նե­րորդ). Դար­ձեալ վասն նո­րին պա­տ­ե­րազ­մի եւ չար­չա­րա­նաց սուրբ քա­հա­նա­յի­ցն -[Ա]րդ, ի վեշ­տա­սա­նե­րորդ ա­մի տէ­րու­թեա­նն նո­րին թա­գա­ւո­րի...

ը. 460բ-4բ Դար­ձեալ վասն խոս­տո­վա­նող ա­շա­կեր­տա­ցն նո­ցին -[Ի]սկ ա­շա­կերտ­քն ե­րա­նե­լեա­ցն ի կա­պա­նս կա­յին...

թ. 464բ-9բ Ա­նուանք նա­խա­րա­րա­ցն, որք կա­մաւք յաւ­ժա­րու­թեամբ վասն սի­րոյն Քրիս­տո­սի ե­տուն զան­ձի­նս ի կա­պա­նս ար­քու­նի -[Յ] ազ­գէն Սիւ­նեաց եր­կու եղ­բարք` Բաբ[գ]էն եւ Բա­կուր... Եւ մեք եւ նո­քա հա­սա­րակ ժա­ռան­գես­ցուք զքա­ղա­քա­մայրն բա­րեաց եւ փառս հան­ցուք Հօր եւ Որ­դոյ եւ Հո­գոյն սր­բոյ յա­ւի­տեան:

Հմմտ. «Ե­ղի­շէի Վասն Վար­դա­նայ եւ Հա­յոց պա­տ­ե­րազ­մին, Ե­րե­ւան,

1957, ձեռ. Կ:

Ի. 469բ-70ա Լու­ծու­մն տա­րա­կոյս բա­նից որ կայ ի Պատ­մու­թիւ­նն Վար­դա­նայ -Զրա­դաշ­տա­կա­նն` այս զբուն զբա­նն կամ զկա­րե­ւոր զուխ­տն... Հա­մաւ­րէն` ա­մե­նայն հա­ւատ կամ բո­լո­րից ու­սու­ցիչ:

ԻԱ. 470ա-83բ [Գու­շա­կու­թիւնք]

1. ա. 470ա-6ա [ Ամ­սա­ցոյց] -Կալ զԱ­բէթ ամ­սոյ Բ ա­ւրն, որ է ձմեռ­նա­մուտ: Թէ պարզ լի­նի, սաս­տիկ սով լի­նի, թէ ամպ` ա­ռա­տու­թիւն...

բ. 476ա-8բ [Ո]րո­տա­ցոյց եւ շար­ժա­ցոյց ստոյ­գա­բան եւ ա­նս­խալ հաս­տա­տուն. թարգ­մա­նած Մխի­թար բժշ­կի ի հել­լե­նա­ցոց գրոց: Ա­ւուրք ամ­սոյն ընդ ԲԺ-ան կեն­դա­նա­կեր­պսն այս­պէս - Ա­միս ապ­րի­էլ ու­նի ա­ւուրս Լ: Ա­ռա­ջի ա­ւրն եւ եր­կ­րոր­դն Խոյն ու­նի իշ­խա­նու­թիւն...

գ. 478բ-81բ Ցոյցք կեն­դա­նա­կեր­պի­ցն -Յոր­ժամ Խոյն լի­նի տա­նու­տէր, գա­րու­նն ազ­նիւ գա ա­մե­նայն ի­րաց, ցո­րեան եւ գի­նի շատ...

դ. 481բ-3բ Յա­ղա­գս խա­ւար­ման ա­րե­գա­կան եւ լուս­նի եւ ա­մե­նայն նշա­նաց, զոր ա­սա­ցեալ են ի­մ­աս­տունք -Նա­ւա­ս­ար­դի թէ Լու­սի­նն խա­ւա­րի, ցուրտ լի­նի եւ պարզ...

2. 483բ [Գու­շա­կու­թիւնք Ա-Ք] -Ա. Քն­նեա՛ եւ տե՛ս, խոր­հուրդ խն­դ­րեա՛, նկա­տե՛ա զերկ­բա­յու­թիւն... Ժ. Դու քե­զէն /// խռո­վե­ցու­ցա­նել կա­միս///... (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

95բ Ես` ա­նար­հեստ գծո­ղս, Թու­մայ վար­դա­պե­տս, որ չեմ ար­ժա­նի յի­շե­լոյ, եւ ես վե­րո­գ­րե­լո­ցս, հա­ւա­տով ուղ­ղա­փառ եւ ուղ­ղա­դա­ւան եւ ճշ­մար­տու­թեան սի­րող եւ հե­տե­ւող, որ­պէս եւ վե­րո­գ­րեալ­քս են, հա­մա­խոհ եմ եւ հա­մա­դա­ւան եւ գոչ հնա­զան­դեալ­քն սո­րա նզո­վիւք նզո­վեմ եւ ա­նի­ծա­նաւք ա­նի­ծեմ. մի­եւ­նոյն ե­կես­ցէ այն, որ իւրն է թա­գա­ւո­րու­թիւ­նն. մի տէրն մեր Յի­սուս Քրիս­տոս, որ է օր­հ­նեալ ընդ Հա­ւր եւ Սուրբ Հո­գոյն յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

162ա Արդ, ա­ղա­չեմ զբա­նա­սէրքդ եւ զու­սու­մ­նա­սէրքդ, զա­ն­ար­ժան Թու­մա Կա­ֆա­յե­ցի` զուխ­տա­զան­ցս Քրիս­տո­սի, զու­նա­յա­նա­գործ քա­հա­ն­այս, զսի­րո­ղս բա­նի եւ զա­շա­կեր­տս րա­բու­նա­պե­տին Մխի­թա­րա Տա­թե­ւա­ցո, ի յըն­թեռ­նու­լն զսուրբ Հա­ւա­տոյ ար­մա­տս, ձերդ սր­բու­թեան զոչ ար­ժա­նս բնա­ւին բա­րեաց, մի ան­մասն առ­նէք ի սուրբ ա­ղօ­թից ձե­րոց զտա­ռա­պեալ գծո­ղս, ա­սե­լով` Տէր, դու թող նմա զմե­ղա­նս իւր, եւ Քրիս­տոս Աս­տուած զձերն թող­ցէ:

275ա... Եւ եղ­կե­լի գծո­ղս յի­շեա ի Տէր, ա­ղա­չեմ զ[ը]նթեր­ցո­ղսդ:

388ա... Ընդ նմին եւ զհամ­բա­կս բա­նի` զգ­ծող սո­րին հան­դերձ նո­րին ծնաւ­ղաւք եւ ա­մե­նայն հա­րա­զ­տաւք, զի եւ դուք յի­շեալ լի­ջիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մե­րոյ ա­ւր­հ­նե­լոյն յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

574

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 140. չգ­րուած` 4բ-8բ, 122բ-3բ, 138բ-40բ: ՊՐԱԿ` 1 8+Ա -ԺԱ 12 (Ա-Բ, Թ 8, Դ 14, Զ, Ը 10, Է 9) + 2 (9+8): ՆԻՒԹ` թուղթ (տար­բեր` 1-123, 124-40): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 14,8 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (գր­չի` 82ա-116բ, լրաց­նող­նե­րի` ա. 1ա-56բ, բ. 57ա-81բ, 117ա-22ա, գ. 124ա-38ա: (Նմուշ` 81ա, 83ա): ՏՈՂ` 24 (լրաց­նող­նե­րի` 14-24): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, թի­կուն­քը` սեւ, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կար­միր կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+1, թուղթ (Ի դ. վե­րա­կազ­մու­թիւն` հին կա­շուի եւ աս­տա­ռի պահ­պան­մամբ):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մկն­կեր` 1-9 (այժմ` կար­կա­տուած): ԺԷ-ԺԸ դդ. նո­րո­գուած, թե­րին լրա­ցուած` 9ա-81բ եւ յա­ւե­լա­գ­րուած` 1ա-4ա, 117ա-122ա, 124ա-38ա:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 9ա-116բ Պո­ղո­սի Հա­յոց վար­դա­պե­տի [Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն Թէո] -փես­տէ -[Գ]ո­չեայ կա­թ­ու­ղի­կէ [ ա­ռա­քե­լա­կան] քրիս­տո­սապ­սակ հար­ս­նա­ցե [-ալ սուրբ ե­կե­ղե­ցի] եւ ե­րաց զծած­կեալ զան[ձն իւր յա­ւի­տե­նից], եւ փող­հա­րեալ... || (9բ)... Ով գրողդ [գրոյս այ­սո­րիկ, զ] որ զմե­նա­գ­րու­թիւ­նս ա­ռաք[եալ էք յաշ­խա]րհս Հա­յոց... թո­ղում զաշ­խար­հս եւ եր­թամ || [առ հայր... ցու­ցա­նէր փր­կի­չն եւ] || (82ա) ա­սէր... եւ հա­մա­րե­ցաւ նմա|| [յար­դա­րու­թիւն... յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն]:

Չու­նի գլ­խա­կար­գու­թիւն: Մի­ջից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր: Փա­կա­գ­ծուած

հա­տուած­նե­րը` տե՛ս տպ. 1752, էջ 99-100, 187-334:

Բ. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք ԺԸ դ.]

1. 1ա-4ա [Քա­ղուա­ծոյ բանք վասն հոգ­ւոյ եւ մար­մ­նոյ] -Խն­դ­րե­լի ե­ղեւ վասն ||/ւթեանց եւ եր­կու || ու­կու­թեան եւ ||/ ի­ցէ պի­տա­նա ||/ եւ թէ ուս­տի ||/ ե­կն յաշ­խարհ... քա­ցա­խով եւ լե­ղեաւ ար­բե­նա քաղ­ց­րու­թիւ­նն:

2. 117ա-22ա [Վկա­յու­թիւնք ի Սուրբ Գրոց]: Եր­կ­րորդ 0րի­նաց -[Կ] ա­շառ կու­րա­ցու­ցա­նէ զա­չս ի­մաս­տ­նոց... (ԺԶ, 19)... Սո­ղո­մոն... [Լ]ու՛ր, որ­դեակ, խրա­տու հօր քոյ... (Ա­ռակ, Ա, 8):

3. 124ա-38ա [Ի Հարց­մանց գրոց Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ` Ընդ­դէմ մար­դա­դա­ւան նես­տո­րա­կա­նա­ցն... հա­տոր Բ, պրակք Թ-ԺԸ] - Աս­տուած եւ մարդ ա­սե­լն Քրիս­տո­սի կր­կին է ի­մա­ցու­մն... սա­կայն մա­սունք մար­մ­նոյն Քրիս­տո­սի կո­չի[ն] եւ ու­նի[ն] զբո­լո­րին է­ու­թիւն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 9բ, 90բ Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յո­վա­կիմ վար­դա­պետ Ջու­ղա­ցի. թվ. ՌՃԽԳ (1694):

Գր­չա­փորձ` 140բ (ԺԹ դ., մա­տի­տա­գիր, պրս.) Թարկ դուն­իայ քար­դամ, վաս­տէի դուն­իա ||/ թա­մամ խօր­տան (թրգմ. «թո­ղի աշ­խար­հը, աշ­խար­հի հա­մար ||/ լրիւ ու­տել:

575

ՅՈՎ­ՀԱՆ­ՆԷՍ ՋՈՒ­ՂԱ­ՅԵ­ՑԻ, ԸՆԴ­ԴԷՄ ԵՐ­ԿԱ­Բ­ՆԱ­ԿԱՑ

ԺԸ -XVIII

ԹԵՐԹ` 61. չգ­րուած` 22բ-6բ, 61բ: ՊՐԱԿ` Ա-Բ 12 (Ա 10)+1 4+Ա-Գ 12 (Գ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,5 11,4: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 40ա): ՏՈՂ` 25 (1ա-22ա), 27 (27ա-61ա): ԿԱԶՄ` բազ­մա­գու­նի ծաղ­կա­թուղթ, թի­կուն­քն ու ան­կիւն­նե­րը` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ: Պահ­պա­նակ` 1+1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խո­նա­ւու­թիւ­նից խու­նա­ցած, թա­նա­քից գրա­դաշ­տը գու­նա­փո­խուած, կազ­մի եզ­րե­րը թե­թե­ւա­կի մա­շուած, Ա փեղ­կի վրայ սեւ թա­նա­քի 2 բիծ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 1ա-22ա Ի թվին Հա­յոց Մե­ծաց ՌՃԾԶ (1707) եւ յամ­սեա­նն սեպտ[եմ­բե­րի] ԺԱ գրե­ցաւ առ սր­բա­զան ե­պիս­կո­պոսն Ֆրան­կաց Լու­տի­վի­կոս Ա­լէ­ոտ­իա­նոս կո­չե­ցեալ, ի մե­նա­րա­նս Սուրբ Ա­մե­նա­փրկ­չիս, Յով­հան­նէս վար­դա­պե­տէ` յորդ­ւոյ Զա­քար­իա­յէ եւ յԵ­ղի­սա­բե­թէ Ջու­ղա­յեց­ւոյ Ըս­պա­հան քա­ղա­քէ, Յա­ղա­գս ու­ղիղ դա­ւա­նու­թեան սր­բա­զա­նից Հա­յոց Մե­ծաց -Ի վե­րայ ազ­նիւ ծա­ռա­յից յոյժ ըս­քան­չա­ցայ ա­ն­ար­ժան ծա­ռ­այս... || (22ա)... Գրե­ցաւ ի վա­նս Ա­մե­նա­փրկ­չիս, ի գեօ­ղա­քա­ղա­քս Ջու­ղայ, ձե­ռամբ ծա­ռա­յի­ցն Քրիս­տո­սի նուաստ ծա­ռա­յէս` Յով­հան­նէս վար­դա­պե­տէ` յորդ­ւոյ Զա­քար­իա­յէ եւ յԵ­ղի­սա­բե­թէ Ջու­ղա­յեց­ւոյ, առ սուրբ ե­պիս­կո­պոսն Ֆրան­կաց Լու­դո­վի­կոս Ա­լէ­ոդ­իա­նոս կո­չե­ցեալ, ի թուոյ Փրկ­չին հա­զար եօ­թն հա­րիւր, իսկ Հա­յոց հա­զար հա­րիւր ԾԶ (1707), յամ­սեա­նն սեպ­տեմ­բե­րի մե­տա­սա­նե­րորդ, ի փառս ու­ղիղ հա­ւա­տոյս հայ­կա­զանց քա­ջաց սր­բա­զա­նից եւ ուղ­ղա­դա­ւան ճշ­մար­տա­խո­հից:

2. 27ա-48ա Ի թվին Հա­յոց Մե­ծաց հա­զար հա­րիւր ե­րե­սուն եւ մէկ (1682), յամ­սեա­նն ի հինգ գրե­ցաւ պա­տաս­խա­նիս Բար­ս­ղի եր­կա­բ­նա­կի: Յո­հան­նու բա­նի ըս­պա­սա­ւո­րէ առ Բար­սեղ տրա­բան վե­պի եր­կա­բ­նա­կի գրե­ցե­լոցդ պա­տաս­խա­նի -Զխան­դու­թիւնդ ի­մաս­տակ յա­ռեալ եր­կա­դի­տա­կօք... եւ ար­ժա­նա­ւո­րիմք փա­ռաց եւ տես­լեա­նն... յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

3. 48բ-55բ Վի­ճա­բա­նու­թիւն ընդ պատ­րի Էլ­իա­յին, որ ե­ղեւ ընդ տա­ռա­պեալ եւ յա­ն­ար­ժան Յով­հան­նէս վար­դա­պե­տիս, ի թվին Հա­յոց Մե­ծաց ի հա­զար հա­րիւր ԼԷ (1686) եւ յամ­սեա­նն դեկ­տեմ­բե­րի ԻԹ -Յոր­ժամ ե­կն պատ­րին ի վա­նս... յայ­ն­ժամ գնաց թղ­թա­բերն: Այս էր վի­ճու­մ­ըն ընդ պատ­րի Էլ[իայ]ին:

4. 56ա-61ա Ան­պի­տան յա­մե­նայ­նի Յով­հան­նէս վար­դա­պե­տի Թուղթ առ Լէ­հա­ցի Ըս­տե­փան­նոս վար­դա­պետ, զոր գրե­ցաւ ի թվին ՌՃ­ԼԸ (1689) եւ յուն­վա­րի ԻԵ - Աս­տուա­ծա­գութ եւ քրիս­տո­սա­կիր ան­ձինդ... Ողջ լի­ցի ա­մե­նա­պա­տուա­կան գլուխդ յա­մե­նա­պա­տուա­կան եւ եր­կր­պա­գե­լի գլ­խոյն, որ ես պար­ծանք եւ պան­ծա­լի Հայ­կա­զու­նեա­ցս, տի­նոյ եւ ինձ` ա­նաս­նա­սա­րաս ան­ձի­ն­ըս գլ­խո­վին:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1ա (ԺԹ դ.) Կա­րա­պետ ա­ն­ար­ժան սար­կա­ւագ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1ա, 61ա (եղ­ծուած եւ ա­ն­ըն­թեռն­լի):

576

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր քհյ, Պե­տ­րոս քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` տէր Գրի­գոր (հա­ւա­նա­բար գրի­չը):

ԹԵՐԹ` 280.: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴ 12 (Ա 13, ԻԳ 5, ԻԴ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ լու­սա­գ­ծե­րով եւ ա­ն­ո­րոշ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,3 15,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր եւ ­նօ­տ­րա­շ­ղա­գիր (նմուշ` 114ա): ՏՈՂ` 21-25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` շեր­տա­ւոր կտաւ (Ա փեղկ), թուղթ (Բ փեղկ), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:Պահ­պա­նակ` 1+1, թուղթ (Ի դ.):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: 1-74 մկն­կեր, տեղ-տաղ թա­նա­քից գու­նա­փո­խուած: Ի դ. նո­րո­գուած, մկն­կեր թեր­թե­րը կար­կա­տուած, կազ­մի եզ­րե­րը պա­տուած վար­դա­գոյն մոմ­լա­թով:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-1ա-2բ [Ա. Ցանկ մա­տե­նիս -Առ հա­մաւ­րէն հա­յա­սեռ ա­զի­նս... Առ դաս]ս քա­հա[նա­յից: Առ ի]շխա­նս... պատ­ճա­ռաւ ա­րա­րին:

Ա. 3ա-45բ [Թուղթ ընդ­հան­րա­կան Ներ­սէ­սի կա­թո­ղի­կո­սի]

Տե­՛ս Հմր 500, 4ա-51բ ¢ ա/3ա-11բ: բ/11բ-20ա: գ/20ա-2բ: դ/22բ-8բ:

ե/28բ-38ա: զ/38ա-42ա: է/42ա-3ա: ը/43ա-4ա: թ/44աբ: ժ/44բ-5բ: ¢¢ ա-ժ հա­մա­րա­կա­լուած Բ-ԺԱ:

Բ. 45բ-56բ [Թուղթք տեառն Ներ­սի­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց]

Տե­՛ս Հմր 500, 52ա-66բ. ¢ ա/45բ-9ա: բ/49աբ: գ/49բ-50բ: դ/չիք:

ե/51ա-2ա: զ/52աբ: է/52բ-3բ: ը/53բ-4ա: թ/54ա: ժ/54աբ (ան­խո­րա­գիր եւ ա­ռանց թուա­հա­մա­րի, միա­ցուած ¢ թ-ին): ժա/54բ-6բ: ¢¢ ա-գ, ե-թ,

ժա հա­մա­րա­կա­լուած ԺԲ-ի:

Գ. 56բ-118բ [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեն հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե­՛ս Հմր 500, 66բ-239բ. ¢ ա/56բ-8ա: բ/58ա-68ա: գ/68ա-9ա:դ/69ա-74բ: ե/74բ-9բ: զ/79բ-87ա: է/87աբ: ը/88բ-92բ: թ/92բ-3բ:ժ/93բ-4ա (ան­խո­րա­գիր եւ ա­ռանց թուա­հա­մա­րի, միա­ցուած ¢ թ-ին) ժա/94ա-5բ: ժբ/95բ-6բ: ժգ/96բ-9ա: ժդ/99ա-101ա: ժե/101ա-4բ:ժգ/104բ-7ա: ժէ/107ա-13ա: ժը/113ա-8բ: ժթ-իա/չիք: ¢ ¢ ա-թ, ժա-ժըհա­մա­րա­կա­լուած` ԻԱ-ԼԸ:

Դ. 118բ-65ա [ Այլ թուղթք եւ բանք]

1. 118բ-24ա ԼԹ. Ներ­սէ­սի Կլա­յե­ցոյ եղ­բ­օրն Գրի­գո­րի հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն Յա­կո­բայ վար­դա­պե­տին Ա­սո­րոց ի մայ­րա­քա­ղա­քն Մէլ­տի­նի - Ի զգա­լի դի­տա­ւո­րու­թիւն գրա­ւո­րա­կան քում նա­մա­կի...

2. 124ա-30ա Խ. [Մով­սէս վար­դա­պե­տի Երզն­կա­ցոյ. Տե­՛ս Հմր 503, 145բ] Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն Տրա­պի­զո­նի -[Բ]նա­ւից բա­րեաց պար­գե­ւա­տուն զճշ­մար­տու­թիւն միշտ ա­ւե­տա­րա­նէ...

3. 130ա-41ա ԽԱ. Գրի­գո­րի Վկա­յա­սի­րի Հա­յոց սուրբ կա­թ­ու­ղի­կո­սի ի ճա­ռէն, որ վասն մո­լոր­ման ծռ­ա­զատ­կին -[Ե]ւ արդ, սուրբ հօրս այ­սո­ցիկ բանք եւ այս­պի­սի սպառ­նա­լիք...

4. 141ա-2բ ԽԲ. Բանք ե­րա­նե­լոյն Խօս­րո­վու Տե­ղի ա­ղօ­թի­ցն -Տե­ղի ա­ղօ­թի­ցն Գիրք սուրբ զե­կե­ղե­ցին մեզ ու­սու­ցա­նեն...

բ. 142բ-3ա ԽԳ. Վասն ե­րե­խա­յի­ցն ձի­թով օ­ծա­նել եւ հրա­ժա­րե­լո թքա­նե­լոյ յե­րես սա­տա­նա­յի, դար­ձեալ Խո­սր­ս­վա ա­սա­ցեալ -Դի­ո­նէ­սի­ոս Ա­րի­ո­պա­գա­ցին գրէ. Ե­րե­խա­յի­ցն ձէ­թէ ա­ւր­հ­նել... 143աբ ԽԴ [Վասն վեր­ջին օծ­ման հի­ւան­դաց. Տե­՛ս Հմր 577, 263բ] -Եւ ա­ռա­քեա­լն Յա­կո­բոս ա­սէ. Ե­թէ հի­ւան­դա­նայ­ցէք... 143բ Եւ վասն մե­ռե­լոյն օ­նու­րեան -Դար­ձեալ գրէ Դի­ո­նէ­սի­ոս, Վի պարտ է օ­ծու­նել...

գ. 143բ-8ա ԽԵ. Ճրա­գա­լու­ցին -Իսկ վասն Զատ­կի ճրա­գա­լու­ցին լու­ծա­նե­լոյն...

5. 148ա-9բ ԽԶ. Դա­ւա­նու­թիւ­նն ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տո, ա­սա­ցեալ մե­ծին Ա­թա­նա­սա գե­րա­զանց հայ­րա­պե­տին Ա­ղէք­սան­դ­րու - Ա­մե­նայն ոք, որ կա­մի փր­կել...

6. 149բ-61ա ԽԷ. Թուղթ Ստե­փա­նո­սի Սիւ­նեաց ե­պիս­կո­պո­սի եւ ի­մաս­տա­սի­րի` Պա­տաս­խա­նի թղ­տոյն Գեր­մա­նո­սի պա­տր­իար­գին Կոս­տան­դ­նուա­պօ­լ­սոյ -Յոգ­նա­պա­տիւ հռ­չա­կա­լի փա­ռա­ւո­րու­թեամբ...

7. 161ա-4ա ԽԸ. [Մով­սի­սի Երզն­կաց­ւոյ] Վասն թա­գա­ւո­րա­ցն Հա­յոց, զոր կար­գեաց Մով­սէս Խո­րե­նա­ցին -Մով­սէս Խո­րե­նա­ցին զշարս թա­գա­ւո­րա­ցն Հա­յոց այս­պէս կար­գէ. Յա­բեթ` որ­դի Նո­յի...

-164ա [Յի­շա­տա­կա­րան Մով­սի­սի Երզն­կաց­ւոյ] -Փա՜ռք... Բնա­ւից բա­րեաց պար­գե­ւա­տուն եւ ա­պէն­իազն Աս­տուած ա­րար զբա­նա­կան զմարդ­կա­յին բնու­թիւ­նս... || (164բ)... Եւ արդ, ես` վեր­ջին Մով­սէս, ծնունդ յե­տին ժա­մա­նա­կի եւ սպա­սա­ւոր պի­տակ բա­նին, ժո­ղո­վեալ հա­ւա­քե­ցի սա­կաւ ինչ ի բա­նից սր­բոց եւ ե­ղի տառս այս վասն բեր­ման ժա­մա­նա­կի եւ շփոթ­ման ճշ­մար­տու­թեան ի բազ­մաց խու­ճա­պե­լոց: Եւ ե­ղեւ զրաւ գր­չու­թեան այս մա­տե­նի ի մէջ մայ­րա­քա­ղա­քիս Եզն­կու, առ ա­թո­ռա­կա­լու­թեան տեառն Սարգ­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Կա­թո­ղի­կէ­իս եւ Սուրբ Կա­րա­պե­տիս եւ նշ­խա­րաց Սուրբ Ներ­սէ­սիս:

10. 164բ-5ա [Մով­սի­սի Երզն­կաց­ւոյ] Գո­վանք (ծայ­րա­կապ` «Մով­սէ­սի է սա) -Մար­գա­րէ­ից սա սեր­մա­նու­մն, /Յա­ռա­քե­լոց պտ­ղա­բե­րու­մն...

Ե. 165ա-280բ [Բանք զա­նա­զանք]

1. 165ա-94ա ԽԹ. Ե­րա­նե­լոյն Գրի­գո­րի յոգ­նե­րեան կրօ­նա­ւո­րի եւ սուրբ վար­դա­պե­տի Հա­մա­ռօտ բան խրա­տու վասն ու­ղիղ հա­ւա­տոյ եւ մա­քուր վա­րուց ա­ռա­քի­նու­թեանց -Տէ­րու­նեան հա­ւա­նեալ խրա­տու, որ ըստ պար­գե­ւա­սէր եւ յոք­նա­ռատ բա­րե­րա­րու­թեա­նն...

2. 194ա-5բ Ծ. Այլ բան Վար­դան վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ -Կեն­սա -բուխ սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նն զԹա­ղէ­ոս զմեր ա­ռա­քեա­լն ԲԺ-նի­ցն ա­սել...

3. 195բ-7ա ԾԱ. Խրատք նո­ր­ըն­ծա քա­հա­նա­յից -Պարտ է նո­ր­ըն­ծա քա­հա­նա­յին զա­մե­նայն ջան ա­ռա­քի­նու­թեանց յան­ձին սա­տա­նալ կա­մաւ...

4. 197ա-9ա [Ի Հարց­մանց գրոց Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ, հա­տոր Թ]

ա. 197աբ ԾԲ. Վասն ձայ­նից փո­խե­լո... -Հարց. Զի.նչ կեր­պիւ ի­մա­նամք զձայ­նն... (պրակ ԽԸ): բ. 197բ-8ա Շա­րա­կան վա­րե­լոյ -Հարց. Զշա­րա­կա­նն որ­պէ.ս վա­րեմք... (անդ): գ. 198ա Ի­նն աս­տի­ճանք - Ա­ռա­ջին` է դռ­նա­պա­նու­թիւն... (պրակ ԼԴ): դ. 198ա Այս է Է խոր­հուրդ ե­կե­ղե­ցոյ -Նախ` մկր­տու­թիւ­նն... (պրակ ԻԸ): ե. 198բ-9ա ԾԳ. Վասն շա­րա­կա­նին, թէ ով է ա­սա­ցեալ -Որք զծո­րա­նս հո­գոյն ար­բին... (պրակ ԽԷ): զ. 199ա Ձայ­նա­գիւտ այս­պէս ա­րա -Կալ ի Զատ­կէն մին­չեւ ուր ես... (պրակ ԽԸ):

5. 199ա [Խրատ ման­տր տղա­յոց եւ լսո­ղու­թիւն ե­րի­տա­սար­դաց եւ ի միտ առ­նուլ ծե­րոց. Տե­՛ս Հմր 9100, 297ա] -Իսկ բա­րե­շու­քն այրն Աս­տու­ծոյ Բա­սի­լի­ոս տե­սեալ զմա­ն­կու­նսն...

6. 199բ-201բ ԾԴ. Յա­ղա­գս չո­րից ա­ւե­տա­րան­չա­ցն -Ի չո­րից ա­ւե­տա տա­րան­չաց Դ ա­թո­ռա­կալք...

7. 201բ-3ա ԾԵ. Վասն Քաղ­կե­դո­նի ժո­ղո­վոյն -Ժո­ղովն Քաղ­կե­դո­նի շի­նե­լով չա­րա­պէս ի վե­րայ հի­մա­նն Նես­տո­րի...

8. 203աբ Այ­լուստ եւ յայլ­մէ -Հար­ցից քեզ, որ Բ բնու­թիւն սահ­մա­նիս ի Քրիս­տոս...

9. 203բ-4ա ԾԶ. Սար­կա­ւագ վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ -Զլի­նե­լն Որ­դոյ եւ մտա­նել ընդ օ­րի­նօք...

10. 204ա-8ա ԾԷ. Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ վասն բա­ժա­կին մո­լին -Բա­ժակ ա­ւր­հ­նու­թեան, զոր ա­ւր­հ­նեմք, ա­սէ ա­ռա­քեա­լն...

11. 208ա-10ա ԾԸ. Ընդ­դի­մա­տ­րու­թիւն սա­կս ջրոյն խառ­ն­ման ի սուրբ խոր­հուր­դն թվա­կա­նու­թեան ՁԾԸ (1309) || -Որ­դիք մարդ­կան, մին­չեւ յե.րբ էք խս­տա­սիրտք...

12. 210ա-3ա ԾԹ. Յա­ղա­գս միա­ւո­րու­թեան բնու­թեան եւ դի­մի եւ ան­ձ­նա­ւո­րու­թեան -Միա­ւո­րու­թիւն է ստոյգ եւ ճշ­մա­րիտ...

13. 213ա-28բ Մխի­թար քա­հա­նա­յի Սկեւ­ռա­ցոյ Պա­տաս­խա­նիք յա­ղա­գս հո­մա­պա­տու­թեան ԲԺ-ն ա­ռա­քե­լո­ցն, ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք նուազ ա­սեն զմե­տա­սա­նսն իշ­խա­նու­թեամբ, քան զՊե­տ­րոս

Տե­՛ս Հմր 570, 3ա-64բ. ¢ 1/213ա-4ա: 2/214ա-7բ: ա/217բ-8բ:բ/218բ-20ա: գ/220ա-1բ: դ/221բ-2ա: ե/222ա-3բ: զ/223բ-4ա:է/224ա-6ա: ը/226ա-7բ: թ/227բ-8բ: ա-թ հա­մա­րա­կա­լուած Կ-ԿԸ:

14. 228բ-40բ [Ստե­փա­նո­սի Սիւ­նեց­ւոյ Հա­կա­ճա­ռու­թիւն ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց]

Տե­՛ս Հմր 573, 55ա-95բ. Յայ­տա­րա­րու­թիւն` չիք: ¢ ա/237բ-8բ:բ/238բ-40բ: գ/228բ-33բ: դ/233բ-7բ: ե-ժբ/չիք: ¢ ¢ ա-դեն­թա­գ­լուխ­նե­րով հա­մա­րա­կա­լուած` ԿԹ-ՀԵ:

15. 240բ-50ա [Ընդ­դէմ եր­կա­բ­նա­կաց]

Տե­՛ս Հմր 570, 108բ-37ա. ¢ ա/240բ-6բ: բ/246բ-50ա: ¢ ¢ ա-բհա­մա­րա­կա­լուած ՀԶ-ՀԷ:

16. 250ա-4ա ՀԸ. [Թուղթ Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սին] Կոս­տան­դեա, զոր գրեաց աս­տուա­ծա­պահ դղեա­կն Հռո­մկ­լա­յէ առ թա­գա­ւորն Հե­թում... ի թվին Հա­յոց Ո­ՂԷ (1248): Գրե­ցաւ ար­դիւ­նա­կան վար­դա­պե­տին Վար­դա­նայ... -[Քրիս­տո­սապ­սա­կեալ սուրբ] թա­գա­ւո­րի ա­մե­նայն Հա­յոց Հեթ­մոյ ի Տէր խն­դալ...

17. 254ա-67ա Խրատք ուղ[ղ] ա­փառ հա­ւա­տա­ցեա­լս Հա­յոց ազ­գի եւ պա­տաս­խա­նի առ ար­իա­ցեա­լսն չա­րեօք...

Տե­՛ս Հմր 573, 103բ-18բ. Թուղթ/չիք: ¢ ա/254ա-5ա: բ/255ա-6ա:գ/256աբ: դ/256բ-8բ: ե/258բ-60ա: զ/260ա-1ա: է/261ա-5ա (262բ-3ակէս էջ չգ­րուած): ը/265ա-7ա: ¢ ¢ ա-ը հա­մա­րա­կա­լուած ՀԹ-ՁՋ:

18. 267ա-8ա [Կա­նոնք վասն ա­մուս­նա­ցե­լոց]

ա. 267ա [Յա­ռա­քե­լա­կան Ա կա­նո­նաց. ԼԳ] -Կար­գե­ցին ա­ռա­քեալ­քն եւ ե­դին հաս­տա­տու­թիւն, թէ մարդ ոք... (յա­պա­ւուած):

բ. 267աբ ՁԷ. Ներ­սե­սի Հա­յոց տեառն կա­թո­ղի­կո­սի եղ­բ­օր տեառն տէր Գրի­գո­րի­սի Հա­յոց -Մի ոք յա­րեան մեր­ձա­ւոր յազ­գա­կա­նաց պսակ ա­ւր­հ­նու­թեան դի­ցէ...

գ. 267բ Ի Լե­ւո­նի եւ Կոս­տանդ­իա­նո­սի եւ Յուստ­իա­նո­սի օ­րի­նա­ցն յեր­կ­րորդ տիտ­լո­սէն -Խա­փա­նել ար­ժան է զայ­նո­սիկ ա­մուս­նու­թե­նէ...

դ. 267բ-8ա Թա­թէ­ո­սի ա­ռա­քե­լո կա­նոնք -Որ մի մօր կա­թամբ սնեալ են...

19. 268ա-70բ Ղ. Ներ­սե­սի կա­թո­ղի­կո­սի Պա­տաս­խա­նիք Կեռ Մա­նուե­լի Խոս­տո­վա­նիմք հա­մա­գո եւ ա­նեղ զա­մե­նա­սուրբ զԵր­րոր­դու­թիւ­նն...

20. 271ա-7ա [Յա­կո­բայ Ղրի­մեց­ւոյ Յա­ղա­գս ազ­գակ­նու­թեան] -Գի­տե­լի է` ազ­գա­կա­նու­թիւն տար[ո]րո­շէն ան­ձանց եւ ոչ ան­հա­տին... որ ցու­ցեա­լս ե­ղեւ ի մէնջ: Եւ Քրիս­տո­սի մար­դա­սի­րին Աս­տու­ծոյ եւ փա՜ռք... ա­մէն:

21. 277ա-8բ [Յա­ղա­գս աս­տի­ճա­նաց ազ­գա­կա­նու­թեան]

ա. 277ա Աս­տի­ճանք աւ­րի­նաց (խա­չա­ձեւ) -Ե­րեք պապք, ե­րեք մամք...

բ. 277բ [Բո­լո­րակ աս­տի­ճա­նաց ազ­գա­կա­նու­թեան] -Հայր-որ­դի, մայր-դուս­տր...

գ. 277բ-8ա Ներ­սէ­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի (բո­լո­րա­կի տակ) -Ըն­թեռն­լով իմ զխ­րատ աս­տի­ճա­նաց ազ­գա­կա­նու­թեան...

դ. 278աբ Վասն աս­տի­ճա­նաց ազ­գա­կա­նու­թեան եր­րորդ գրան­ցն Տի­տո­սի ա­ռա­քե­լոյն - Ազ­գա­կա­նու­թիւն ծն­ըն­դա­կա­նու­թեան ա­նուն է...

22. 279ա-80բ [||/ հա­կա­ճա­ռու­թիւն եւ ա­նուանք մե­կն­չաց||/ոց քա­ղուա­ծոյ եւ լուծ­մունք ա­րա­րին||/ո­րով պատ­ճա­ռաւ ա­րա­րին. ցան­կից` 2բ] -Եւ 0գոս­տին վար­դա­պե­տն ա­րար Հա­կա­ճա­ռու­թիւն ընդ­դէմ Հա­յոց եւ Ֆռան­գաց... զԱ­դա­մա­գիր­քն Սիւ­նեաց տէր Ա­ռա­քե­լն է ա­րա­րեալ Դ հա­տոր... եւ հա­տոր մի ի վե­րայ ԵԺ-ն այ­բու­բե­նից: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք... ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱ­ՂԱ­ՓԱՐ 0ՐԻ­ՆԱ­ԿԻ

164բ (Թով­մա­յի Մե­ծո­փեց­ւոյ) Ես` նուաստ վար­դա­պե­տս Թու­մա, փա­փա­գե­ցա գրել զտառս զայս հոգ­էա­պա­տում ի թվա­բե­րու­թեան Հայ­կա­զան տօ­մա­րիս, որ է Յա­բե­թա­կան գրո­հի ՊՁԸ (1439) եւ ի գա­լս­տե­նէ կե­նա­րա­րին ՌՆԼԹ, իսկ յե­լա­նե­լոյն նախ­նի մար­դոյն ի յա­նու­շակ վայ­րէն... (տե­ղը բաց): Որք հան­դի­պիք յայսմ տա­ռի, յիշ­ման առ­նէք զիս ար­ժա­նի` զթար­մա­տար եւ զա­ն­ի­մաստ գրի­չս զԹու­մա, զհամ­բա­կս բա­նի, որ բա­զում աշ­խա­տա­նօք գրե­ցի զԳիրս թղ­թոց, ո­րոյ ա­մե­նայ­նի ո­ղոր­մի Քրիս­տոս Աս­տուած. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 164բ ԶԳ­րի­գոր քա­հա­ն­այս յի­շե­ցէք, որ գրե­ցի զսա փա­փա­գա­նօք:

2. 270բ Ով սի­րուն հո­գի` տէր Գրի­գոր եղ[բ] այր, յի­շեա զյե­տին գր­չա­կս ա­նար­հեստ եւ մի մե­ղա­դիր զՊե­տ­րոս ա­նուամբ միայն քա­հա­նայ եւ գոր­ծով ոչ, եւ դար­ձեալ յի­շեա ա­ռա­ջի զեն­լոյն Քրիս­տո­սի, զոր տէր Աս­տուած բա­րով վա­յե­լել տա­ցէ մին­չեւ ի խո­րին ծե­րու­թիւն. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

280բ Ես` Շա[մ]բե­ցի Ղու­կա­զս, որ վե­հին փոր­կա­ւոր (փոք­րա­ւո՞ր) էի, գրե­ցի թիւն ՌՃԼԶ (1687):

577

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

(Բաղ­կա­ցած է 3 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 351: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, Ա փեղ­կին` Ծն­շա­դ­րոշմ խա­չե­լու­թիւն եւ 1696 թ. յի­շա­տա­կա­գ­րու­թիւն, Բ փեղ­կին` Տի­րա­մայ­րը ման­կան հետ, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­զարդ սպի­տակ կտաւ::

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ե­կե­ղե­ցա­կան եր­գե­ցո­ղու­թիւն (լա­տի­նե­րէն) ԺԵ դ.: 1 (Ա)+1 (Բ): Մա­գա­ղաթ, միա­սիւն, իւ­րա­քան­չիւր է­ջում 1 տող, գո­թա­կան գր­քա­յին գիր (նմուշ` Աբ) ձայ­նա­նի­շե­րով: Վեր­ծա­նու­մը. տե՛ս Հ Կ Տկվբհքցջ, Տջմջհ­ըա սւ­տ­ըթ­կվ­բի կ ես­ջա`բլ­մ­ըց հջմ­կ­լվտ­ըաը ջհեջց­կմջ, դս­ը­լեւ>կբ­վեւ ց "ջմբլջգջսջլբ, Բսբցջլ 1980, վմս 105:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Թա­նա­քից գրա­դաշ­տը տեղ-տեղ գու­նա­փո­խուած, լու­սանցք­նե­րում փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ, թա­նա­քի բծեր, ցե­ցա­կեր: Կազ­մի Բ փեղ­կը ցե­ցա­կեր, եզ­րերն ու թի­կուն­քը վնա­սուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած, պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ Բ-ի կեն­տ­րո­նա­կան մա­սը զմե­լի­ով կտ­րուած-հա­նուած:

ԾՆԹ. Ա եւ Բ ձե­ռա­գ­րերն ի­րար են միա­ցած 1696-ից ա­ռաջ, Գ ձե­ռա­գ­րի գր­չի կող­մից եւ նոյն ձեռ­քով լրա­ցուած Բ ձե­ռա­գ­րի թե­րին: 1696-ին նո­րո­գուած է եւ փո­փո­խուած պրակ­նե­րի նախ­կին հեր­թա­կա­նու­թիւ­նը:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 145 (213-60, 1-75, 306-27). չգ­րուած` 3բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ժ (եր­կ­րորդ հա­մա­րա­կալ­մամբ` Ի-ԻԳ, Ա-Զ) 12+2 (եր­կ­րորդ հա­մա­րա­կալ­մամբ` ԻԷ-ԻԸ) 8(ԻԷ 14)+1 3 (Ե պրա­կից ա­ռաջ): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ «[[լու­սա­դ­րոշ­մով (տար­բեր` 1-3): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19 15,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (տար­բեր` ա. 213ա-53բ, 4ա-69բ, բ. 254ա-60բ, 70ա-5բ, 306ա-27բ, Ա լրաց­նո­ղի` 3ա: Նմուշ` 55ա), բո­լոր­գիր (Բ լրաց­նո­ղի` 1ա-2բ): ՏՈՂ` 25:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 4ա, 213ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 213ա-53բ Սր­բոյ վար­դա­պե­տի յոք­նե­րա­նեան մե­նա­ւո­րի Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյ Հա­մա­ռօ­տիւք բան խրա­տու վասն ու­ղիղ հա­ւա­տոյ եւ մա­քուր վա­րուց ա­ռա­քի­նու­թեան, ի խն­դ­րոյ նո­րին հա­րա­զա­տի Վար­դա­նա դի­ւա­նա­դպ­րի Տէ­րու­նեա­նն հա­ւա­նեալ խրա­տու...

Բ. 254ա-60բ Թուխտ Ըս­տե­փա­նո­սի Սիւ­նեաց ե­պիս­կո­պո­սի եւ ի­մաս­տա­սի­րի Պա­տաս­խա­նի Թղ­տուն Գեր­մա­նո­սի պա­տր­իար­գին Կոս­տան­դի­նու[պօ­լ­սի] -Յոգ­նա­պա­տիւ հռ­չա­կե­լի փա­ռա­ւո­րու­թեամբ յա­ռա­քե­լա­կանդ ժա­մա­նեալ...

Գ. 260բ, 4ա-63բ [Թուղթ ընդ­հան­րա­կան Ներ­սէ­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի]

Տե՛ս Հմր 500, 4ա-51բ. ¢ ա/260բ, 4ա-15բ (այլ ձեռ­քով խո­րա­գի­րըխա­զա­գ­րուած): բ/15բ-28բ: գ/28բ-32ա: դ/32ա-40բ (վրջ. «յօ­դեալքի­ցեն գոր­ծովք. շար. եւ յա­ջոր­դի սկիզ­բը` չիք, նա­խա­գա­ղա­փա­րից):ե/40բ-52բ (սկ. «ե­կե­ղե­ցիք ընդ­հա­նուր ա­զգաց: Այլ ձեռ­քով` 47բ«Գլուխ Ե. Առ քա­հա­ն­այս` յա­ղա­գս պսա­կի): զ/52բ-9ա: է/59ա-60բ:ը/60բ-1ա: թ/61ա-2բ: ժ/62բ-3բ:

-1ա-2բ Յանգ յա­ղա­գս Թղ­թոյն ընդ­հան­րա­կա­նի տեառն Ներ­սէ­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի (= Ցանկ մա­տե­նիս) -Ա. Առ հա­մ­օ­րէն հա­յա­սեռ ա­զի­նս... ՁԵ. Վասն աշ­խար­հա­թա­ղին (Խա նախ­կին ցան­կից մի հա­տուած):

Դ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 63բ-75բ Վասն ճշ­մա­րիտ եւ ա­նա­պա­կան կու­սու­թեան, թէ որ­պի­սի. ա­ռա­քի­նու­թեամբ կա­տա­րեալ լի­ցի կամ յո­րո.ց ախ­տից լուծ­ցի -Բա­զումք յայն­ցա­նէ, որք փե­սա­յին մե­րոյ Քրիս­տո­սի հե­տե­ւեալ ե­ղեն...

2. 306ա-9բ Յա­ղա­գս ժո­ղովն Քաղ­կե­ղո­նի է բան - Արդ, յետ փո­խե­լոյ ա­նա­րատ եւ աս­տուա­ծա­հա­ջոյ կե­նա­ցն Թէ­ո­դո­սի բա­րե­պաշտ ար­քա­յի...

3. 309բ-10բ Յա­ղա­գս Զե­նո­նի թա­գա­ւո­րին եւ թղ­թոյն Ա­կա­կայ եւ Պե­տ­րո­սի յԱ­ղէք­սան­դ­րու հայ­րա­պե­տին - Արդ, զկ­նի Քաղ­կե­ղո­նի, թա­գա­ւո­րեաց Զե­նոն...

4. 311ա-2ա Վասն Քաղ­կե­դո­նի ժո­ղո­վոյն -Ժո­ղովն Քաղ­կե­դո­նի շի­նե­լով չա­րա­պէս ի վե­րայ հի­ման Նես­տո­րի...

5. 312ա-4բ Իսկ վասն բա­նին, որ առ չար ի­մ­աս­տու­նսն տե­սա­նի, որ եւ գրեալ է­ին, թէ Լոկ մարդ է ի խա­չին Բա­նն Աս­տուած եւ ար­տա­քս ե­լա­նէր որ­պէս ա­մե­նայն մարդ, որ եւ առ այդ պա­տաս­խա­նեմք - Ան­կո­ս­նե­լի կիրք տալ...

6. ա. 315ա-26բ Զոր գրեալ է զվարս սր­բոյն Յա­կո­բա, Մա­ղաք­իայ ա­շա­կերտ Մա­րու­գէի ճգ­նա­ւո­րին -Մով­սէս աս­տուա­ծա­յին օ­րէ­նս­դիրն, որ ե­հերձ ըզ­Ծովն Կար­միր

բ. 326բ-7բ Վասն Շա­պուհ ար­քա­յին, որ ե­կն ի վե­րայ Մծ­բին քա­ղա­քին, եւ սր­բոյն Յա­կո­բայ ա­ղօթ­քն, դար­ձաւ ա­մաւ­թա­լից յե­տս իւր -Ընդ այն ժա­մա­նա­կս մե­ծն Կոս­տան­դի­նոս փո­խե­ցաւ յաշ­խար­հէս... եւ աշ­խա­տու­թեանց համ­բե­րեալ տէր Յա­կոբ եւ բա­զում նշա­նս ||... (շար. թա­փուած):

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 182 (261-305, 76-212), չգ­րուած` 76աբ: ՊՐԱԿ` Ա-Թ (եր­կ­րորդ հա­մա­կալ­մամբ` ԺԱ-ԺԹ, եր­րորդ հա­մա­րա­կալ­մամբ` ԻԳ-ԻԶ, Է-ԺԹ) 12 (Թ 4)+1 2+7 (եր­րորդ հա­մա­րա­կալ­մամբ` ԺԳ-ԺԹ) 12 (ԺԵ, ԺԹ 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշմ­նե­րով (տար­բեր` 133-212): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19 15,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօտ­գիր (բուն գր­չի` 261ա-305բ, լրաց­նող­նե­րի` ա. 133ա-60ա, բ. 77բ, 160բ-122բ: Նմուշ` 318ա): ՏՈՂ` 25 (261ա-305բ, 78ա-132բ), 20 (133ա-60ա), 26 (160բ-212բ):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 216ա-70ա Բանք սր­բոյն Խօս­րո­վու` հօրն Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցուն

Տե՛ս Հմր 576, 141ա-8ա. ¢ 4. ա/261ա-3ա: բ/263ա-4բ: գ/264բ-70ա:

Բ. 270բ-301ա Յաս­տուա­ծա­խումբ եւ տի­ե­զե­րա­կան ժո­ղովն Տար­սո­նի, որ ե­ղեւ ի շր­ջան ըն­թա­ցից ժա­մա­նա­կի Ո­ԽԶ (1197) թուա­կա­նի Հա­յոց... Ա­տե­նա­կան խօսք մե­ծին եւ սր­բոյն Ներ­սէ­սի` այ­նմ քա­ղա­քի յա­թո­ռա­կա­լի եւ աս­տուա­ծա­խա­ւս վար­դա­պե­տի -Ո՜վ հարք սուրբ եւ պետք ճշ­մար­տու­թեան...

Գ. 301ա-5ա Սր­բոյն Ա­թա­նա­սի ե­պիս­կո­պո­սա­պե­տի Ա­ղեկ­սան­դ­րու ա­սա­ցեալ Ներ­բո­ղեան ի սուրբ խա­չն աս­տուա­ծ­ըն­կալ -Զխա­չն մեր կե­նա­րար ու­ղիղ եր­գով ա­ւր­հ­նես­ցուք...

Դ. [Թուղթք զա­նա­զանք]

1. 305բ, 77բ-164բ [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-239բ. ¢ ա/305բ, 77բ-9ա (կրկ. 198բ-200ա):

բ/79բ-92ա: գ/92բ-4ա: դ/94ա-100բ: ե/100բ-7ա: զ/107ա-16ա: է/116բ-7ա:

ը/117բ-24ա: թ/124ա-5ա: ժ/125աբ: ժա/125բ-7բ: ժբ/127բ-8բ: ժգ/128բ-32բ:

ժդ/132բ-5բ: ժե/135բ-41բ: ժզ/141բ-7ա: ժէ/147ա-58ա: ժը/158բ-64բ:

ժթ-իա/չիք:

2. 164բ-83ա Թուղթ տեառն Գրի­գո­րի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց գրեալ եղ­բ­օր նո­րին Ներ­սէ­սի ե­պիս­կո­պո­սի` հրա­մա­նաւ նո­րին ի Մի­ջա­գե­տս Այ­սո­րոց... ի խն­դ­րոյ ու[ր]ու­մն աս­տուա­ծա­սի­րի Ա­ռինծ ա­նուն իշ­խան ի Թուլ­կու­րա­նն ա­ւա­նի (լու­սանց­քում` «Ներ­սէ­սի Կլա­յե­ցոյ է բա­նս) -Զի որ թէ­պէտ եւ տէ­րու­նա­կա­նն հրա­մա­նն յոր­դո­րէ զմար­դիք...

3. 183ա-90բ Ընդ[դ]էմ Եւ­տիք­իա­նո­սաց -Դար­ձեալ յեր­կ­րորդ թղ­թի աստ, որ ի մէնջ գրեալ էր զո­մանց, որք Եւ­տի­քեայ ա­նի­ծե­լոյ...

4. 190բ-8բ [Թուղթք տեառն Ներ­սէ­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց] -Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ. ¢ ա-բ/չիք: գ/190բ-1բ: դ/191բ-2բ: ե/192բ-3բ:

զ/193բ-4ա: է/194բ-5բ: ը/195բ: թ/195բ-6ա: ժ/196ա: ժա/196ա-8բ (198բ-200ա

տե՛ս Դ, ¢ 1. ա):

5. 200ա-5բ Նո­րին Ներ­սէ­սի` եղ­պ­օր կա­թուղ­կո­սի Հա­յոց տեառն Գրի­գո­րի Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյ ու­րու­մն Յա­կո­բայ Ա­սո­րոց Ա­րո­սոց վար­դա­պե­տի ի մայս(= ր) ա­քա­ղա­քէն Մել­տի­նոյ Հա­յոց -Ի զգա­լի դի­տա­ւո­րու­թիւն գրա­ւո­րա­կան քում նա­մա­կի...

6. 205բ-12բ Թուղթ Ներ­սե­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Կի­լի­կե­ցոց Տար­սո­նի Պա­տաս­խա­նի Յուս­կա­նն ար­գե­լա­կան ճգ­նա­ւո­րի ի մե­ծն Ան­տի­ոք, յո­րում լու­ծա­նէ զհար­ցու­մն կղե­րի­կո­սանց Ան­դո­քու... -Գիր քո պա­տուա­կա­նու­թեանդ, ե­րա­նե­լի այրդ Աս­տու­ծոյ, ե­հաս առ ի­մս չա­փա­ւո­րու­թիւն... ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

212բ (տե՛ս ձեռ. Գ, 350բ):

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Գ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 24 (328-51): ՊՐԱԿ` 2 12: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19 15: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 328ա): ՏՈՂ` 16-28 (խառն):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 328ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, նարն­ջա­գոյն:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 328ա-45բ [Մասն Մաշ­տո­ցի]

1. 328ա-36բ Կա­նոն ա­ւր­հ­նու­թեան սուրբ իւ­ղոյն. վեր­ջին օ­ծու­մն հի­ւան­դաց -Յո­րում ա­ւուր հան­դեր­ձեալ է վեր­ջին սուրբ իւ­ղոյն օր­հ­նու­թեան...

2. 336բ-8բ Կարգ օ­ծու­թեան հի­ւան­դաց -Յոր­ժամ կա­մե­նան օ­ծա­նել զհի­ւան­դն...

3. 338բ-45բ Կարգ եւ կա­նոն զա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցեալ ի Քրիս­տոս յու­ղոր­կեն -Սաղ­մոսն. Ո­ղոր­մեայ ինձ, Աս­տուած... Եւ ա­սէ զա­ղօ­թս. Աս­տուած յա­ւի­տե­նա­կան, ա­ն­ըս­կիզ­բն, ա­նեղ...

Բ. 1. ա. 346-8բ Վկա­յու­թիւն յա­ղա­գս չար[չար] ա­նա­ցն Քրիս­տո­սի -Ե[ւ] գի­տել պարտ է. նախ` զի ա­սէ Մօվ­սէս ի ծն[ն]դոց ԽԹ գլ­խո­չն ի յօր­հ­նու­թիւ­նսն Յա­կո­բա...

բ. 348բ-50ա Վկա­յու­թիւնք` յա­ղա­գս մար­մ­նա­նա­լուն Քրիս­տո­սի - Ա­ռաջ­նորդ այս ե­ղի­ցի, զոր Աս­տուած առ Աբ­րա­համ խո­սե­լով խոս­տա­ցաւ...

2. 351ա (Ան­խո­րա­գիր, ԺԸ դ., շղա­գիր) - Աս­տուած, օր­հ­նեա զմեր հա­ցա­տաշտ, /Ծա­ռայ քոյ եմք աս­տուա­ծա­պաշտ... / Հայր բա­րե­րար եւ թա­գա­ւոր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 350բ (Բո­լոր­գիր) Յի­շա­տակ է Քա­ռա­սուն Ման­կանց մահ­դա­սի խօ­ջայ Ա­ւետ­քին եւ ծնո­ղա­ցն` խօ­ջայ Կա­րա­պե­տին եւ Աս­լ­զա­դէ, եւ իւր ա­մուս­նոյն` Ա­լա­մ­տա­տի­կին, եւ որ­դոյն` պա­րոն Յա­րու­թիւ­նին, որ Աս­տուած ընդ եր­կան ա­ւուրս ա­րաս­ցէ, եւ ըզ­դուս­տրն` Խա­թուն­մա­մէն, եւ հան­գու­ցեալ որ­դո­ցն եւ դս­տե­րա­ցն, որ ե­տու զսայ ի հա­լալ ըն­չից ի­մոց ի դուռն Սուրբ Նա­խավ­կա­յի վա­նա­ցն: Մի ոք իշ­խես­ցէ վա­ճա­ռել գիր­քս, եւ որ ոք անդ­գ­նի սո­րա վա­ճա­ռե­լն, պար­տա­կան լի­ցի ա­տե­նին (նման` 77ա, 212բ):

Դար­ձեալ յի­շե­ցէք կր­կին զմահ­դա­սի խօ­ջայ Ա­ւե­տի­քն, որ սայ ցան­կա­ցաւ տե­սա­նել աս­տուա­ծա­կոխ քա­ղա­քն սուրբ յԵ­րու­սա­ղէմ ներ թվու­մն էր ՌՃ­ԽԵ (1696), յամ­սեա­նն յու­լի­սի ե­րե­սուն շնո­րօ­քն Քրիս­տո­սի ե­հաս եր­կիրն Ա­ւե­տեաց, զա­մե­նայն տն­օ­րի­նա­կան տե­ղի­քն համ­բու­րեաց, ըզ­փա­փակ սր­տին լցուց, հան­դեր­ձե­լու­մն թե­րե­ւս ա­րաս­ցէ ին­քն Քրիս­տոս իւր տե­սուն ար­ժան, մա­նա­ւանդ ա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցե­լոց:

Գրե­ցաւ ներ թվում Յա­բե­թեա­նս տոհ­մի

Քառ յո­բե­լեա­նս ո­լոմ­պիւ­թի

Եւ ե­րի­ցս եօթ­նեակ ըն­տիք­տի­ո­նի, մակ մու ա­ւե­լի,

Հան­դերձ վե­ցեակ յա­րա­բ­ար­դիւք, ոչ նուազ եւ ոչ ա­ւե­լի,

Եւ յամ­սեա­նն յուն­վա­րի, մակ մու ա­ւե­լի

Մասն մի եւ ինձ լի­ցի` սու­տ­ա­նուն Խա­չա­տու­րի

Եւ կո­խան ո­տից ա­մե­նայն քա­հա­նա­յի:

Թուա­կա­նը` 4 50 4+3 7 15+2 12+6=1145+551=1696

351բ (նօ­տր­գիր) Սի­րով Հո­գոյն եւ յոյժ ող­ջոյն առ եղ­բայ­րա­գութ Գա­լուստ վար­դա­պե­տիտ եւ Մա­ղայք­իայ վար­դա­պե­տիտ եւ մեր եղ­բար տէր Ըս­տե­փա­նո­սիտ. յոյժ փա­փակ եւ ձեր տե­սուն: Քրիս­տո­սի եւ ձեր ծա­ռայ նուաստ Խա­չա­տուր ի­րի­ցուէ ե­ղեւ ող­ջոյ­նս:

2. Պա­տա­ռիկ -պահ­պա­նակ Բա (բո­լոր­գիր) Ես` Յա­կոբ Է­րէ­ցս գիրս գրե­ցի թվի­նն ՌՃԽԴ (1695)-ու­մն, մա­յի­սի ԺԷ, փո­քր թվի­նն Ձ(80+1615=1695), Ա­ղամ ԻԸ-ու­մն, օրն ուր­բաթ:

3. Կազ­մի Ա փեղկ (շուր­ջա­նա­կի, ճն­շա­դ­րոշմ, կազ­մո­ղի) Յի­շա­տակ է պա­րոն Ա­ւե­տին եւ ծն­օ­ղա­ցն` մահ­տա­սի Կա­րա­պե­տին, Աս­լի­զա­տէ, եւ որ­դոյն` Յա­րու­թե­նին. ՌՃ­ԽԵ (1696):

578

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ ԹՂ­ԹՈՑ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 125. չգ­րուած` 99ա-117բ, 124ա-5բ: ՊՐԱԿ` 11 12 (Գ 11, Ժ 10, ԺԱ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ խա­չա­նիշ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 19,6 15,4: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 65ա): ՏՈՂ` 22: ԿԱԶՄ` կար­մ­րա­գոյն սեկ, մի­ջու­կը` թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կա­պոյտ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 4, թուղթ, սկզ­բից:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ շա­գա­նա­կա­գոյն բծեր, պահ­պա­նակ Գ-ն վե­րից վար շե­ղա­կի կտ­րուած-ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-13ա [Թուղթք Տեառն Ներ­սի­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց` գրեալք ի զա­նա­զան ժա­մա­նա­կս առ այլ եւ այլ ան­ձի­նս]

Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ. ¢ ա-բ/չիք: գ/1ա-2բ: դ/2բ-4ա:

ե/4ա-6ա: զ/6ա-7ա: է/7ա-8բ: ը/8բ-9ա: թ/9աբ: ժ/9բ-13ա:

Բ. 13բ-98բ [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-239բ. ¢ ա/13բ-5բ: բ/15բ-31բ: գ/31բ-3բ:

դ/33բ-41ա: ե/41ա-8ա: զ/48ա-57ա: է/57ա-8ա: ը/58ա-64բ:

թ/64բ-5բ: ժ/65բ-6բ: ժա/66բ-8ա: ժբ/68բ-9բ: ժգ/69բ-73ա: ժդ/73ա-5ա: ժե/75ա-9բ: ժզ/79բ-83բ: ժէ/83բ-91բ: ժը/91բ-8բ: ժթ-իա/չիք:

Գ. 118ա-23բ [Հա­կա­ճա­ռու­թիւնք]

1. 118ա-21բ [Վասն Քաղ­կե­դո­նի ժո­ղո­վոյն -...] ցա­նել, զեր­կ­րոր­դն զպատ­ճառ տա­րան­ջատ­ման մե­րոյ ի Քաղ­կե­դո­նա­կան ժո­ղո­վոյն...

2. 122աբ Վասն խմոր նշ­խա­րին եւ ան­ջուր բա­ժա­կին: Սուր­բն Եփ­րեմ ա­սէ ի մեծ խոր­հուր­դն -[Խ]մորն սկ­սաւ յԵ­ւա­յէ եւ ա­պա­կա­նեաց զբ­նու­թիւ­նս... (ի ժղ­լա­նաց Վար­դա­նայ: Հմմտ. Հմր 341, 132ա):

3. 122բ-3բ Հարց­մունք Ֆրան­կաց եւ պա­տաս­խա­նի Հա­յոց վա­ս­ըն Պո­ղո­սի եւ Պե­տ­րո­սի -[Ն]ախ` Հարց. Թէ ըն­դէ.ր ոչ եր­կր­պա­գա­նէք Պե­տ­րո­սի եւ Պո­ղո­սի իբ­րեւ Քրիս­տո­սի: Պա­տաս­խա­նի. Մեք միայն սուրբ Եր­րոր­դու­թեան եր­կր­պա­գա­նեմք... մինչ ի կա­տա­րա­ծս աշ­խար­հի:

Կն­քա­դ­րոշմ` 1ա Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

579

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծինՉԻԵ -1276, ՉԻԸ -1279

ԳՐԻՉ` Յո­վան­նէս քհյ (1276), Ներ­սէս սրկ. (1279): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Նո­րո­գէս քհյ. (1276-1279):

ԹԵՐԹ` 290. չգ­րուած` 1ա-3բ, 140աբ, 203աբ, 275բ-8բ:: ՊՐԱԿ` Ա-Է 12 (Ա-Բ 8)+Ա-Ը 8 (Ա 7, Է 12, Ը 4)+Ա-ԺԲ 12 (Ե 17, Է 11, ԺԱ 13, ԺԲ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ (ԺԷ դ. յա­ւե­լում` 1-19, 140, 151-3, 194, 197, 200, 203, 275-8): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,7 13: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (Յով­հա­նէս գր­չի` 20ա-72բ, 73բ-5բ, 77ա-139բ, 204ա-98բ, Ներ­սէս գր­չի` 141ա-9բ, 154ա-93բ, 195ա-6բ, 198ա-9բ, 201ա-2բ, 290աբ, ա­ն­ա­նուն` 73աբ, 76աբ, ԺԷ դ. նո­րո­գող­նե­րի` ա. 4ա-19բ, բ. 151ա-3բ, 194աբ, 197աբ 200ա: Նմուշ` 154ա): ՏՈՂ` 20 (4ա-72բ, 204ա-90բ), 19 (77ա-202բ), 20-22 (նո­րո­գող­նե­րի): ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն դրոշ­մա­զարդ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­դ­րոշմ գոր­ծուածք, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 141ա (1279 թ.): Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (141ա, եղ­ծուած, 4ա ԺԷ դ.): Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր (սա­կաւ, 4ա ԺԷ դ.): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր (1279 թ.), կար­միր եւ սեւ (ԺԷ դ.):

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Մատ­թէ­ո­սի: Ժ-ԺԱ դդ.: 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 2 թեր­թե­րի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ), ու­նի տնա­հա­մար­ներ եւ լու­սան­ցա­յին հա­մա­բար­բառ: Կար­դալ Գբ-Դա, Գա-Դբ. «ետ նո­ցա իշ­խա­նու­թիւն... Զգոյշ լի­նի­ջիք ի (Ժ, 1-17), Աա-Բբ, Աբ-Բա [փա]փու­կսն զգե­ցեալ... մին­չեւ ցայ­սա­ւր (ԺԱ, 8-23):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ եւ այ­րուածք­ներ: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը վե­րից վար ճա­քած, Ա փեղ­կի տախ­տա­կը կոտ­րուած, կա­պիչ­ներն ու դռ­նա­կը ըն­կած: ԺԷ դ. նո­րո­գուած եւ լրա­ցուած թե­րին, ո­րոշ թե­րե­թեր տե­ղա­փո­խուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 4ա-27ա [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-239բ ¢ ա/4ա-7ա: բ/7ա-27ա: գ-իա/չիք:

Բ. 27ա-72ա Թուղթ տեառն Գրի­գո­րի­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց, գրեալ եղ­բա­ւր նո­րին Ներ­սի­սի ե­պիս­կո­պո­սի... ի Մի­ջա­գե­տս Ա­սո­րոց... ի խն­դ­րոյ... Ա­ռիւծ կո­չե­ցե­լոյ իշ­խա­նիս Թլ­կու­րա­նն ա­ւա­նի -Որ թէ­պէտ եւ տէ­րու­նա­կան հրա­մա­նն յոր­դո­րէ զմար­դիկ քն­նել զգիրս...

Գ. 73աբ Տեառն Ներ­սէ­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Բան ներ­տա­ղա­կան ի խրատ ո­գոց հա­մայ­նից... («Ա-Դ) - Այ­բն Աս­տու­ծոյ զքեզ մեր­ձա­կայ... (այլ ձեռ­քով):

Դ. 73բ-5բ, 201բ-2ա Յով­հան­նու կա­թո­ղի­կո­սի [Դրաս­խա­նա­կերտց­ւոյ Շար հայ­րա­պե­տա­ցն Հա­յոց] -Յետ ա­ռա­քե­լո­ցն սր­բոց Բար­թո­ղէ­մէ­ո­սի եւ Թա­դէ­ո­սի... || /201բ/ տէր Յո­վան­նէս ի Տաշ­րա գեղ­ջէ...

Ե. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 202բ Միւ­ռո­նին («Հո­հե) -Հայր ա­մե­նա­կալ, որ ա­ռա­քե­ցեր զմ­իա­ծին Որ­դիտ ի փր­կու­թիւն մարդ­կան... (խա­զա­գ­րուած):

2. 76աբ Վկա­յու­թիւնք մար­գա­րէ­ի­ցն վասն տնաւ­րէ­նու­թեան Բա­նին Աս­տու­ծոյ... -Ե­թէ յա­ռաջ քան զյա­ւի­տեա­նս ծնաւ ի Հաւ­րէ... (այլ ձեռ­քով):

76բ «Գնա՛ ի ԺԴ հա­մարն: Նման «հա­մար չիք, հա­ւա­նա­բարթա­փուած:

3. 77ա-80ա Յով­հան­նու քա­հա­նա­յի (Սար­կա­ւա­գի) Պա­տաս­խա­նի հարց­մա­նն Զա­քար­իայ քա­հա­նա­յի -Եւ այս հար­ցու­մն զա­ռաջ­նոյն ու­նի զաւ­րու­թեամբ զն­մա­նու­թիւն...

4. 80աբ Սկիզ­բն ստեղծ­ման եր­կ­նի եւ եր­կ­րի -Յա­ռաջ­նում ա­ւուր ա­րա­րաւ եր­կին վե­րին եւ եր­կիր...

5. 80բ-2բ Մի­քա­յէ­լի Ա­ղուա­նից հայ­րա­պե­տի Խն­դիր յա­ղա­գս պա­պանձ­մա­նն Զա­քար­իայ... -Մով­սէս տաւ­նս կար­գեաց Իս­րա­յէ­լա­ցո­ցն...

6. 82բ-3բ Յա­ղա­գս Ա­ւե­տա­րա­նա­ցն գրու­թեան -Մատ­թէ­ոս ա­ւե­տա­րա­նիչ ի կոչ­մա­նէ Փրկ­չին եր­թեալ ըզ­հետ Քրիս­տո­սի... 83ա Մար­կոս... 83աբ Ղու­կաս... 83բ Յո­հան­նէս...

Զ. ա. 83բ-4բ Գրի­գո­րի Նա­րե­կա­ցոյ Ա­ղաւթք (բան ԽԲ) -տէր Աս­տուած գթու­թեան... բ. 84բ-5ա Նո­րին Ա­ղաւթք (բան ԽԱ) -Որ­դի Աս­տու­ծոյ կեն­դա­նոյ...

Է. 85բ-91բ [Վկա­յու­թիւնք]

ա. 85բ-6ա Յո­հա­նու Ոս­կի­բե­րա­նի Փի­լե­պեց­ւոց թղ­թոյն Մեկ­նու­թե­նէ -Զայս խոր­հես­ցի իւ­րա­քան­չիւր ոք ի ձէնջ... բ. 86ա-7ա Սր­բոյն Ա­թա­նա­սի Յո­հան­նու Ա­ւե­տա­րա­նի Մեկ­նու­թե­նէ -Յա­ղա­գս ո­րոյ ա­սէ. Հա­յես­ցին, յոր խո­ցե­ցին... գ. 87աբ Պա­տաս­խա­նի ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որք ա­պա­կա­նեն ըզ­սուրբ խոր­հուր­դն խմո­րով եւ ջրով - Ա­հա յա­ռա­ջա­գոյն ծա­նու­ցեալ ա­ռա­քե­լո­ցն... դ. 87բ-91բ Այլ բանք յետ սա­կա­ւուց -Յա­ղա­գս այ­նո­ցիկ, որ անխ­տիր մեր­ձե­նան ի մար­մին եւ յա­րիւ­նն Տեառն...

Ը. 91բ-117բ [ Ա­ղաւթք Յով­հան­նու Սար­կա­ւա­գի]

Տե՛ս Հմր 7, 1ա-126բ. ¢ ա/97ա-102ա բ/չիք: գ/102ա-6ա: դ-թ/չիք:

ժ/106ա-9բ: ժա/ 109բ-13ա: ժբ/113ա-5ա: ժգ/115բ-7բ: ժդ-իդ/չիք:

իե/91բ-7ա: իզ-լէ/չիք:

Թ. 118ա-31բ Վկա­յու­թիւնք սր­բոց հար­ցն ուղ­ղա­փա­ռաց, ե­թէ Մի բնու­թիւն է Բա­նին Աս­տու­ծոյ մար­մ­նա­ցե­լոյ

ա. 118ա-22ա... Յու­ղեայ ե­պիս­կո­պո­սա­պե­տի յառ Դի­ո­նի­սի­ոս թղ­թոյն... -Զար­մա­նամ լսե­լով յա­ղա­գս ո­մանց... բ. 122ա-3ա... Ա­թա­նա­սի հայ­րա­պե­տի Ա­ղէք­սան­դ­րի -Խոս­տո­վա­նիմք զՈր­դին Աս­տու­ծոյ... գ. 123ա... Յո­հա­նու ե­պիս­կո­պո­սի Կոս­տան­դ­նու­պաւ­լ­սի - Այ­սա­ւր որ Էրն ծնա­նի... դ. 123բ-5ա... Տի­մո­թէ­ո­սի հայ­րա­պե­տի հայ­րա­պե­տի Ա­ղէք­սան­դ­րի ի հա­կա­ճա­ռա­կա­նէ խո­տեալ Տու­մա­րէ ժան­տին Լե­ւո­նի -Քան­զի, որ Էրն ի սկ­ըզ­բա­նէ, ա­սէ... ե. 125ա-7բ... Ա­թա­նա­սի հայ­րա­պե­տի Ա­ղէք­սան­դ­րի -Իսկ թէ ոք քան զայս յաս­տուա­ծայ­նոց... զ. 127բ-8ա... Գրի­գո­րի ե­պիս­կո­պո­սի Նեոյ Կե­սա­րեայ -Ե­թէ ոք ա­սէ` Այլ է չար­չա­րեա­լն... է. 128աբ Գրի­գո­րի Նազ­իա­ցոյ ե­պիս­կո­պո­սի -Ե­թէ ոք եր­կր­պա­գէ խա­չե­ցել­ւոյն... ը. 128բ-30բ... Կիւր­ղի... յառ Նես­տո­րի­ոս թղ­թոյն - Այլ աս­տուա­ծա­զա­նն գիր մար­մին ա­սէ լի­նել զԱս­տու­ծոյ Բա­նն... թ. 130բ-1բ Եւ յետ սա­կա­ւուց -Քան­զի ե­րա­նե­լի մար­գա­րէն Ե­սայ­իաս զներ­մար­դա­ցեա­լն Աս­տուած...

Ժ. 131բ-9բ [ Ա­նան­իա վար­դա­պե­տի. Հմր 788, 275բ] Խրատ վասն համ­բե­րու­թեան եւ խա­ղա­ղու­թեան - Արդ, յոր­ժամ մար­դն շնոր­հա­ռու յԱս­տու­ծոյ ի­մ­աս­տու­թեան եւ եր­կիւ­ղի...

139բ «եւ զայն յա­ռաջ գնա՛յ եւ գտա­նես ԻԷ հա­մարն: Նման

«հա­մար չիք. հա­ւա­նա­բար թա­փուած:

ԺԱ. 141ա-200 [Բանք չա­փաւ Ներ­սի­սի Շնոր­հալ­ւոյ]

1. 141ա-7ա Տեառն Ներ­սի­սի Հա­յոց Ներ­տա­ղա­կան ի խրատ ոգ­ւոց [հա­մայ­նից ի դի­մաց մե­րոյ]ին տա­ռից (= տանց) յիւ­րա­քան[չիւրսն քա­ռից], («Ա -Ք Ներ­սէս) - Այ­բն Աս­տու­ծոյ զքեզ մեր­ձա­կա / Խրա­տէ լի­նել, թէ հա­ւա­տա...

2. 147ա-50բ Բանք հա­ւա­տոյ վասն ա­նե­ղին եւ ե­ղե­լոց բա­րառ­նա­բար ի դի­մաց հայ­կա­կան տա­ռից, չա­փա­բեր­մամբ ո­գեալ ի Ներ­սէ­սէ («Ա-Ք Ներ­սե­սի է զտ) - Այ­բն ա­ն­ըս­կիզ­բն ա­սէ զԱս­տուած, / Ա­նեղ բնու­թիւն` ոչ ա­րա­րած...

3. 150բ-4ա Տեառն Ներ­սէ­սի Խրատ ու­սու­մ­նա­կա­նաց ման­կանց այ­բեւ­բե­նից տա­ռից ո­տա­նա­ւոր տա­ղիւ չա­փոյ («Ա-Ք Ներ­սէ­սի է) - Այ­բն ա­ռա­ջին ըզ­քեզ, տղայ, /Հա­նէ յի­մաս­տ­ըն գե­րա­կայ...

4. ա. 154ա-5բ Տեառն Ներ­սի­սի Յի­շա­տա­կա­րան Ա­ռա­կա­ց­ըն Սո­ղո­մո­նի, զոր իւ­րով ձե­ռաւք գրեաց («Ա-Ք) -Ա[ստուած]նե­ղէն հո­գովն ի սմայ /Խա­ղա­ղու­թիւն ա­նուն ար­քայ...

բ. 155բ-7 Ան­դ­րա­դար­ձու­թիւն տա­ղիս Յի­շա­տա­կի («Ք-Ա) -Քաղ­ց­րա­գու­նիս այս բաղ­ձա­նաւք / Լը­ցեալ հո­գիս մե­ռեալ մե­ղաւք...

5. 157ա-8ա Նո­րին ի Սո­ղո­մոն ար­քայ («Սո­լո­մոն) -Սայ մար­գա­րէ աս­տուա­ծա­բան / Եւ ի­մ­աս­տուն յոյժ խո­հա­կան...

6. 158աբ Նո­րին ի Ժո­ղո­վող ա­նու­նն («Ներ­սէ­սի բա­նս է) -Նմա­նա­բար խոր­հուրդ խո­րին / Յայ­տ­նէ եւ միւս ա­նուն նո­րին...

7. ա. 158բ-88բ Տեառն Ներ­սի­սի ա­սա­ցեալ Բան հա­ւա­տոյ ո­տա­նա­ւոր տա­ղիւ չա­փոյ -Խոս­տո­վա­նիմ Աս­տուած զՀայր, / Ան­ծին, ա­նեղ եւ ա­ն­ըս­կիզ­բն...

բ. 189բ-92ա Յի­շա­տա­կա­րան եր­գո­ղին -Վասն Աս­տու­ծոյ խաւ­սել զայս բան / Ինձ ոչ էր անկ եւ ոչ նման...

8. 192ա-4ա Նո­րին Այ­լա­չափ տաղք ի խն­դ­րոյ ա­նու[ա]ն նա­խա­գիծ տա­ղիս տանց («Մխի­թար բժիշկ ըն­կալ ի Ներ­սէ­սէ զայս բան) -Միշտ Է­իդ ա­նեղ բնու­թիւն բնա­ւո­րեա­ցն, / Ա­նե­ղիդ ան­մա­հու­թիւն հե­տե­ւե­ցան...

9. 194ա-9բ, 290աբ Տեառն Ներ­սե­սի Յա­ղա­գս եր­կ­նի եւ զար­թուց նո­րա, բա­րառ­նայ­բար ի դի­մաց նո­րա ի չափ եր­կո­տա­սա­նի­ցն պար­զեալ ո­տից, ի խն­դ­րոյ առն բժշ­կա­պե­տի եւ աս­տ­ղա­գի­տի Մխի­թա­րայ -Իմ ե­ղա­կան գո­լով բնու­թիւն եւ ըս­կ­ըզ­բ­նա­կան, / Յա­նե­ղէն ձգեալ կա­մար ան­զու­գա­կան...

Վեր­ջա­ւո­րու­թիւ­նը տե­ղա­հա­նուած եւ դրուած` 290աբ, փո­խա­րէ­նը

նո­րո­գո­ղի ձեռ­քով` 200ա:

10. ա. 204ա-65բ Տեառն Ներ­սի­սի ա­սա­ցեալ Ողբ հո­գե­ւոր -Յի­սուս, Որ­դի Հա­ւր միա­ծին /Եւ ճա­ռա­գայթ կեր­պա­րա­նին... բ. 266ա-8ա Յի­շա­տա­կա­րան գրո­ղի բա­նիս -Ի վեց հա­րիւր Հա­յոց թվա­կան/ Եւ յա­ռա­ջին սկ­սեալ նոր ամ...

ԺԲ. 268բ-73բ [Նո­րին Գրի­գո­րի (Մա­րա­շեց­ւոյ). Հմր 38, 65բ] Բանք խոս­տո­վա­նու­թեան յան­ցա­նաց -Մե­ղայ հոգ­ւոյս շարժ­մամբ յոչ հա­ճոյսն Աս­տու­ծոյ...

ԺԳ. 273բ-5ա Նա­խա­դ­րու­թիւնք խրա­տա­կանք յա­ղա­գս ա­ղաւ­թից, զոր ա­րա­րեալ տեառն Ներ­սի­սի` եղ­բա­ւր Գրի­գո­րի­սի Հա­յոց վե­րա­դի­տո­ղի - Ա­ղաւթք հա­սա­րա­կաց քրիս­տո­նէ­ից` մե­ծա­մե­ծաց եւ փո­քունց...

Չիք «Հա­ւա­տով խոս­տո­վա­նիմ

 ա­ղօթ­քը (բաց` 275բ-8բ):

ԺԴ. 279ա-89բ Ա­նան­իա­յի Շի­րա­կա­ցոյ հա­մա­րո­ղի ա­սա­ցեալ ի Յայ­տ­նու­թիւ­նն Տեառն -Բա­զում աշ­խա­տու­թիւն գոր­ծառ­նու­թեա­նս մե­րոյ սր­բոյ տաւ­նի­ցն Աս­տու­ծոյ էր... բա­րե­բա­նու­թիւն յա­մե­նայն ա­զգաց եւ ա­զանց. ա­մէն, Ռ ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 72ա (Յով­հան­նէս գր­չի) Շնոր­հիւ Տեառն սկ­սա եւ ո­ղոր­մու­թեամբ նո­րին կա­տա­րե­ցի զտառս աս­տուա­ծա­րեալ եւ սուրբ կա­թ­ու­ղի­կո­սին Հա­յոց տառն Ներ­սի­սի || (72բ) յա­ղա­գս ընդ­դէմ չա­րա­փառ եւ մար­դա­խո­ղող հեր­ձուա­ծո­ղաց յու­նաց եւ ա­սոր­ւոց, որք զա­րի­ո­սա­կա­նն եւ զնես­տո­րա­կա­նն ա­սեն ի մի բնու­թիւ­նն Քրիս­տո­սի եւ զայ­լոց ե­ւս տնաւ­րի­նա­կա­նա­ցն եւ զհա­ւա­տս հայ­հո­յեն ա­ռաս­պել բա­նիւք, զոր ի սր­բոյ Լու­սա­ւոր­չէն եւ ի սր­բոց հար­ցն հաս­տա­տեալ է, եւ զու­ղիղ մի­տս թիւ­րեն զո­մանց աղ­քա­տա­մ­տաց: Իսկ որ ոք ըն­թեր­ց­ցի զսա հա­նա­պազ եւ փոյթ յան­ձին ու­նի­ցի, բա­զում աւկ­տու­թիւ­նս գտ­ցէ ի սմա եւ շա­հս, ըստ այ­նմ, որ հա­նի­ցէ յովկ­իա­նո­սէ քա­րի­նս պա­տուա­կա­նս եւ մար­գա­րի­տս գե­ղե­ցի­կս, եւ ով ոք պան­ձաս­ցի պա­տաս­խա­նի առ­նել գրե­լեա­ցս կամ թիւ­րել վասն ո­րոյ եւ ո՛չ մի:

Գրե­ցաւ թվիս Հա­յոց ԶԻԵ (1276) ձե­ռամբ Յո­վա­նի­սի ան­պի­տա­նի եւ փցուն գր­չի: Արդ, ա­ղա­չեմ զձեզ, մա­ն­կունք ե­կե­ղեց­ւոյ, յի­շես­ջիք զցան­գա­ցող գրոյս` զՆո­րո­գէս, եւ զծ­նաւ­դսն իւր ի Քրիս­տոս եւ զՅո­վա­նէս, եւ Աս­տուած, որ կա­րողն է յա­մե­նայ­նի ո­ղոր­մու­թեանց եւ գթու­թեանց, ձեզ եւ մեզ առ հա­սա­րակ ո­ղոր­մես­ցի, եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս: Ո՜վ եղ­բայրք, սղա­լա­նա­ցս մի մե­ղա­դ­րէք:

131բ (Կար­մ­րա­գիր) Զբա­րէ­համ­բա­ւեալ ճգ­նա­ւոր եղ­բայր մեր` զՆո­րո­գէս կրաւ­նա­ւոր քա­հա­նայ, ըզ­ստա­ցող գրոյս, եւ զբազ­մա­մեղ գր­չող նա­մա­կիս` զՅո­վան­նէս սու­տ­ա­նուն քա­հա­նայ ա­ղա­չեմ յի­շել ի Քրիս­տոս:

265բ Սայ կրաւ­նա­ւո­րի միշտ վա­յել է,

Որ կար­դայ եւ զմա[յ]լի

Յա­ռա­տա­բուխ Հոգ­ւոյն ձրի,

Եր­նե՜կ որ անտ ին­քն յի­շուի

Կամ լուր յիւր մի­տն ան­կա­նի:

 Ա­մառ կար­դայ, հայ­րիկ բա­րի,

Զգ­ծո­ղս յի­շեա ան­լ­ռե­լի

Եւ փառք մա­տոյ իմ Յի­սու­սի. ա­մէն:

 Աս­տա­նա­ւր յա[ն]կ ե­լեալ ա­ւար­տե­ցաւ ող­բս հո­գե­ւոր, զոր եր­գեալ է Սուրբ Հո­գին ի ձեռն տեառն Ներ­սէ­սի: Եւ գրե­ցաւ սայ ձե­ռամբ մե­ղա­պար­տի Յո­վան­նի­սի ա­ն­ար­ժա­նի, ի վա­յե­լու­մն Նո­րո­գէ­սի քա­հա­նա­յի: Արդ, յե­րե­սս ան­կեալ ար­տա­սա­գոչ ձայ­նիւ ա­ղա­չեմ զա­մե­նե­սեան` թո­ղու­թիւն խն­դ­րել բա­զում եւ չա­րա­չար մե­ղաց ի­մոց եւ ծնաւ­ղաց ի­մոց, եւ Աս­տուած, որ ա­ռա­տն է ո­ղոր­մու­թեան, ձեզ եւ մեզ առ հա­սա­րակ ո­ղոր­մես­ցի: Եւ նմայ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն, ե­ղի­ցի, ա­մէն:

268ա Տէր Յի­սուս, բա­րե­խաւ­սու­թեամբ սր­բո­ցս այ­սո­ցիկ, որք ա­նուա­նեալ է ի սմայ, ո­ղոր­մեա Նո­րո­գէ­սի բա­րե­սէր քա­հա­նա­յի, որ ստա­ցաւ զսայ իւր յի­շա­տակ, եւ ինձ` գծո­ղիս. ա­մէն:

289բ Տէր Յի­սուս, յոր­ժամ գաս փա­ռաւք Հա­ւր ի միւ­սան­գամ գա­լ­ըս­տեանդ, ո­ղոր­մեայ ստա­ցաւ­ղի սո­րա` Նո­րո­գէս քա­հա­նա­յի, եւ ծնաւ­ղաց իւ­րոց, ընդ նմին եւ ինձ` գծո­ղիս Յո­վա­նի­սի, եւ ծնաւ­ղաց ի­մոց եւ այ­նո­ցիկ, որք յի­շե­նն զմեզ, եւ քեզ փա՜ռք այժմ եւ յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն, Ռ ա­մէն: Սղա­լա­նաց գրոյս մի՛ մե­ղա­դ­րէք:

2. 290բ (Ներ­սէս գր­չի)

Փա՜ռք հա­մա­գոյ Եր­րոր­դու­թեան,

Որ է գա[լոց] ա­ւուր վեր­ջու­մ­ըն զաւ­րու­թեամբ:

[Դ]նի ա­թոռ իւր հրա­մա­նաւդ դա­տող[ա]կան,

Ի նմայ բազ­մի Քրիս­տոս ա­հեղ լու­սոյ նման,

Փողն գո­չէ առ հա­սա­րակ գաբ­րի­ե­լեան,

Յառ­նեն մե­ռեալք փութ[ան] ա­կի ի դա­տաս­տան:

Ի յայ­նմ ա­հեղ հրա­պա­րա­կին կեալ եւ զմեզ յա­ջա­կող­մեան,

Եւ զնն­ջե­ցեա­լս իմ զա­մե­նայն խառ­նեայ ի դա­սս ար­դա­րու­թեան,

Եւ զՆո­րո­գէս սուրբ քա­հա­նայ, որ ետ գրել ինձ զայս բան,

Զոր տէր Ներ­սէ­սէ յար­մա­րեալ ի յիւ[ր] վաղ­ջա­նն,

Տուր վա­յե­լել նը­մայ ըզ­սայ քո­յով ո­ղոր­մու­թեան,

Որ ես ա­ւր­հ­նեալ յա­րա­րա­ծոյ Տէր յա­ւի­տեան:

 Արդ, գրեց[աւ] սայ ձե­ռամբ Ներ­սի­սի ա­ն­արժ[ան] եւ մե­ղա­պարտ սար­կա­ւա­գի || (201ա) ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին` ծնաւ­ղին Տեառն եւ Սր­բոյն Սարգ­սի Զաւ­րա­վայ­րի եւ Սր­բոյն Ստե­փա­նո­սի Նա­խայվ­կա­յին, ի վա­յե­լու­մն սուրբ եւ պա­տուա­կան քա­հա­նա­յին Նո­րո­գի­սին, ի թվին Հա[յո]ց ՁԻԸ (1279), յու­նի­սի Ա: Եւ Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

(Ման­րա­տառ) Ո՜վ եղ­բայրք, ո[րք օգ­տի]ք կամ ինչ ըն­դաւ­րի­նա­կէք, զմե­ղայ­պարտ գծո­ղս յի­շեսջ[իք...] եւ զծ­նո­ղս իմ` զՖ­ռանկ չու­խա­կարն, եւ զեղ­բայրն իմ` զպա­րոն Շա||/մին, եւ զքեռն իմ` զՊար­գեւ ա­բե­ղայն, եւ զեղ­բայր նո­րայ` զՆուերք նաւ­տարն, եւ զայլ նախ­նիսն իմ: Եւ որ յի­շէ, յի­շեալ ե­ղից[ի] ա­ռա­ջի ա­հեղ ա­տե­նին Աս­տու­ծոյ: Եւ ախ­մա­րու­թեան գրոյս մի մե­ղա­դ­րէք, զի տկար­ցայ, եւ Յի­սուս ո­ղոր­մես­ցի ա­մե­նայն նն­ջե­ցե­լոց ծա­նաւ­թից եւ ան­ծա­նաւ­թից:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 201ա (ԺԷ. դ., բո­լոր­գիր) Ես` Սա­հակ ի­րի­ցա­կի­նս, որ գնե­ցի զայս Յի­սուս Որ­դիս ու տվի իմ որ­դուն` Յա­կոբ ի­րի­ցու, ինձ յի­շա­տակ եւ ծնո­ղաց ի­մոյց: Աս­տուած վա­յե­լել տա­ցէ. ա­մէն:

2. 289բ (2 տող նոյն ձեռ­քով, մնա­ցեա­լը` այլ) Զայս գիր­քս [Ս] ա­հակ ի­րի­ցանց Յա­կոբ [ի]րի­ցու մա­ւրն գնած է ի Մա­մուիլ[է]ն ՃԼ սպ[ի­տակ]. ե­րետ յի­շա­տակ իր որդ[ո]յն Յա­կոբ ե­րի­ցու, ո­րում Աս­տուած վա­յե­լե[լ տ] ա­ցէ, Աս­տուած թո­ղու զի­րենց յանց[ան]ք ||/ զՍա­հակ ե­րի­ցու եւ զՄար­խա­թուն [եւ] զի­րենց հար­սի­նն` զԽա­թու­նին, ե­րախ­տիք ու­նի շատ:

291բ (Ժէդ., նօ­տր­գիր, եղ­ծուած) Աս ||/ ի վեր, որ ես ||/ ա­ղօթք եւ ||/ նչ, որ իւ ||/ գն ||/ լ ||/ ես, թէ վերջ­քն այս է:

Կն­քա­դ­րոշմ` 4բ, 153բ, Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

580

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ՌԿԷ -1618

ԳՐԻՉ` Ան­դր­էաս քհյ:

ԹԵՐԹ` 351. չգ­րուած` 1ա-2բ, 351բ: ՊՐԱԿ` Ա-Լ 12 (Ը-Թ, ԺԹ, ԻԸ 10, Լ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, ա­րե­ւե­լեան: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,5 12,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 180ա): ՏՈՂ` 23-25: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` զար­դա­դ­րոշմ գոր­ծուածք (մասն վա­րա­գոյ­րի միայն Բ փեղ­կը), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -1. Եւ­սե­բի­ո­սի Կե­սա­րաց­ւոյ Պատ­մու­թիւն ե­կե­ղեց­ւոյ: Ժ-ԺԱ դդ.: 1 (Ա), ստա­ցուած քա­ռորդ թեր­թի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ մա­նր եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աա): Կար­դալ Աբ «... Ե­րեք­տա­սա­նե­րորդ, Ի վե­րայ այ­նո­ցիկ, որ է­ին գլուխ ե­կե­ղե­ցեաց, որ ցու­ցին զաս­տուա­ծա­պաշ­տու­թիւն ||/ քա­րոր­զէ­ին հեղ­մամբ ա­րեան ||/ -Բայց յի­շա­տա­կել զա­մե­նե­սեան յա­կա­նէ յա­նուա­նէ եր­կայն է պատ­մու­թիւն... (դպր. Ը, գլ. ԺԳ: Հմմտ. տպ. 1877, էջ 648, տո­ղա­տակ): 2. Ա­ւե­տա­րան Մար­կո­սի: Թ-Ժ դդ.: 1 (Բ), ստա­ցուած ստո­րին կէ­սի ե­զ­րա­հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բբ): կար­դալ Բա-Բբ «[ու­սու]ցա­նեն... շնու­թիւնք (Է, 7-21):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ, թա­նա­քի ճա­պա­ղում (307բ-8ա), ցե­ցա­կեր: Պա­տա­ռիկ պա­հա­պ­նակ Ա-ն կն­ճ­ռո­տուած, կազ­մի դռ­նա­կը, Ա փեղ­կի աս­տա­ռը եւ կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-76բ Թուղթ ընդ­հան­րա­կան Ներ­սէ­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց

Տե՛ս Հմր 500, 4ա-51բ. ¢ ա/3ա-17ա: բ/17ա-32բ: գ/32բ-6բ:

դ/36բ-47ա: ե/47ա-63ա: զ/63ա-71ա: է/71բ-3ա: ը/73ա-4ա: թ/84ա-5բ:

ժ/75բ-6բ:

Բ. 76բ-99բ [Թուղթք տեառն Ներ­սի­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի Հա­յոց]

Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ ¢ ա/76բ-83ա (կրկ. 276ա-83ա): բ/83ա-4բ:

գ/84բ-6բ: դ/86բ-8բ (կրկ. 268ա-9բ): ե/88բ-91ա: զ/91ա-2ա:

է/92ա-4ա: ը/94աբ (կրկ. 270աբ): թ/94բ-5ա (կրկ. 250բ-1ա): ժ/95աբ

(կրկ. 271աբ): ժա/95բ-9բ (կրկ. 271բ-6ա):

Գ. 99բ-209ա [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-239բ ¢ ա/99բ-102բ, բ/102բ-20բ: գ/120բ-2բ:

դ/122բ-32բ: ե/132բ-42ա զ/142ա-55ա: է/155ա-6ա: ը/156ա-65ա:

թ/165ա-6բ: ժ/166բ-7բ: ժա/167բ-70ա: ժբ/170ա-1բ: ժգ/171բ-6ա:

ժդ/176ա-9ա: ժե/179ա-84բ: ժզ/184բ-9ա: ժէ/189բ-99բ: ժը/199բ-209ա:

ժթ-իա/չիք:

Դ. 209ա-89ա [Թուղթք զա­նա­զանք]

1. 209ա-54ա Թուղթ տեառն Գրի­գո­րի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­ոց, գրեալ եղ­բա­ւր նո­րին Ներ­սի­սի ե­պիս­կո­պո­սի... ի Մի­ջա­գե­տս Ա­սո­րոց... ի խն­դ­րոյ... Ա­ռեւծ ա­նուն իշ­խա­նի Թլ­կու­րա­նն ա­ւա­նի -Զի թէ­պէտ եւ տէ­րու­նա­կան հրա­մա­նն յոր­դո­րէ զմար­դիկ քն­նել զգիրս...

2. 254ա-64բ Ներ­սէ­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն յա­կո­բա վար­դա­պե­տի Ա­սո­րոյ, ի մայ­րա­քա­ղա­քէն Մե­լէ­տի­նոյ Հա­յոց -Զգա­լի դի­տա­ւո­րու­թեան գրա­ւո­րա­կան քում նա­մա­կի...

3. 264բ-6բ Թուղթ մխի­թա­րա­կան տեառն Ներ­սե­սի կա­թո­ղի­կո­սի առ ո­մն իշ­խան Ա­րե­ւե­լեան վասն որդ­ւոյ իւ­րոյ տա­րա­ժամ վա­խ­ճա­նե­լոյ - Ան­տես է յոյս աս­տուա­ծա­ին ըստ ա­ռա­քե­լո ան­սուտ բա­նին...

4. 266բ-8ա Նո­րին տեառն Ներ­սի­սի գրեալ պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն պա­տր­իար­գին Ա­սո­րոց տեառն Մի­խա­ե­լի || -Զուար­թուն` զար­իա­գոյն հո­վա­պե­տին աս­տուա­ծա­պա­տիւ պա­տր­իար­քիդ...

268ա-83ա տե՛ս Բ:

5. 283ա-9ա Նո­րին տեառն Ներ­սի­սի կա­թո­ղի­կո­սի գրեալ բան մխի­թա­րու­թեան առ վտան­գեա­լսն մար­մ­նով, որք յան­բա­րեաց ո­մանց նա­խա­տեալք ե­ղեն, զոր ծա­նու­ցին նմա գրով -Ըն­կա­լա զգիր թախ­ծա­նաց զախ­տա­ցե­լոցդ մար­մ­նով...

Ե. 289-301բ [Բանք զա­նա­զանք]

1. 289բ-90բ [Տեառն Եփ­րե­մի Խո­րին Ա­սո­րոյ ա­սա­ցեալ. Հմր 1784, 39բ] Տաւնք տա­րե­կանք, զոր կա­տա­րեն ըստ Մով­սէ­սա­կան աւ­րի­նա­ցն -Ա. Բա­ղար­ջա­կե­րա­ցն, զի խոս­տո­վան ե­ղի­ցին այն­միկ...

2. 290բ-1բ Մնա­ցոր­դաց` յա­ղա­գս Սա­ղով­մո­նի -Վասն զի կրեաց Մով­սէս. Մի առ­նու­ցուս զուս­տեր նո­րա դս­տեր քում...

3. 291բ-2ա Մնա­ցոր­դաց մնա­ցոր­դէն, զոր բազ­մա­ջան յուզ­մամբ հա­զիւ կա­րա­ցի գտա­նել -Յոր­ժամ յա­րոյց Աս­տուած սա­տան Սո­ղով­մո­նի... Եւ զայս ե­ւս ի նոյն ե­րա­նե­լի վար­դա­պե­տին գրո­ցն գրե­ցի, զոր եւ ՅԵր­իա­նոս ի գիրսն գե­ղե­ցիկ յի­շա­տա­կէ վասն Սո­ղով­մո­նի:

4. 292ա-3բ Կար­գա­ւո­րու­թիւն ա­ւր­հ­նու­թիւ­նա­բեր ցու­ցա­կի... -Յետ ՃԺԱ ա­մի սր­բոյն Գրի­գո­րի ե­ղեւ թարգ­մա­նու­թիւն հա­յե­րէն լե­զուիս...

5. 293բ-301բ Սր­բոյն Գրի­գո­րի Հա­յոց Լու­սա­ւոր­չին Բան հօա­տոյ եւ նո­րին նմա­նեա­ցն

ա. 293բ-4ա Բան ա­ռա­ջին -Զհ­օա­տս ճշ­մա­րիտ, զոր յայտ յան­դի­մա­նու­թեամբ վար­դա­պե­տե­ցին մեզ Գիրք սուրբք... բ. 294բ-5ա Բան Բ. Նո­րին ի միա­գ­րոց - Ա­նս­կիզ­բն է­ու­թեամբ Հայր... գ. 295աբ Բան Գ. ՅԺԸ սր­բոց հար­ցն - Այս­պէս հա­ւա­տամք եւ խոս­տո­վա­նիմք... դ. 295բ-6ա Բան Դ. Դի­ո­նէ­սի­ո­սի Ա­թե­նա­ցոյ - Ա­սեմք, որ ա­մե­նե­ցուն պատ­ճառն է... ե. 296ա Բան Ե. Եփ­րե­մի Խո­րին Ա­սո­րոյ -[Զ]ուարթ է « Աս­տուած է Հայր է, հայ­րու­թեամբ ծա­նիր... զ. 296ա-7ա Բան Զ. Նո­րին Եփ­րե­մի -Լուար զՀ­օ­րէ եւ զՈր­դոյ եւ զՀոգ­ւոյն սր­բոյ... է. 297աբ Բան Է. Հի­պո­ղի­տեա Բոս­տ­րա­ցոյ -Զի մի­ու­թիւն սր­բոյ Եր­րոր­դու­թեա­նն... ը. 297բ-8բ Այ­լուստ. Ը -Ըստ նմին աւ­րի­նա­կի թէ­պէտ եւ յԱս­տուա­ծոյ են Որ­դի եւ Հո­գի... թ. 298բ-9ա Գրի­գո­րի Սքան­չե­լա­գոր­ծի. Թ. -Մի է Աս­տուած Հայր կեն­դա­նի Բա­նին... ժ. 299ա-300ա Գրի­գո­րի Նիւ­սա­ցոյ. Ժ -Զի կար­գա­ւո­րա­պէս ցու­ցա­նի սր­բոյ Եր­րոր­դու­թեա­նն... ժա. 300ա Դա­մա­սու Հո­ռո­մա. ԺԱ - Այս­պէս հա­ւա­տամք եւ խոս­տո­վա­նիմք ի Հայր եւ յՈր­դին եւ ի Հո­գին Սուրբ... ժբ. 300աբ Կիւր­ղի Ե­րու­սա­ղէ­մա­ցոյ. ԺԲ -Մի է Աս­տուած Հայր... ժգ. 300բ-1ա Գրի­գո­րի Աս­տուա­ծա­բա­նի. ԺԳ - Այլ յա­ղա­գս նո­ցունց սար­սա­փեմ եւ լե­զուաւ եւ մտաւք... ժդ. 301աբ Յե­տոյ այլ բան. ԺԴ -Հայր է Հայրն եւ ա­նս­կիզ­բն, զի ոչ յու­մե­քէ... ժե. 301բ Յո­հան­նու Ոս­կի­բե­րա­նի. ԺԵ -Հա­ւատ ի Հաւ­րէ սկ­սա­նի...

Զ. 301բ-51ա Սր­բոց վար­դա­պե­տա­ցն Հա­յոց Մով­սէ­սի, Դաւ­թի Հարց­մունք ընդ եր­կա­բ­նակ չա­րա­փառսն -Որ­դիք լու­սո եւ վե­րի­նն Սի­ո­նի... Գրե­ցաւ գիր­քս այս Էակ­քս, հրա­մա­նաւ թարգ­մա­նեալ ի յու­նաց ի հայս տեառն Յո­վան­նի­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Գա­բե­ղե­նաց­ւոյ ի ԻԵ (576) թուա­կա­նու­թեա­նն Հա­յոց... ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

86բ Յի­շե­ցէք տի­կի­նն` Սու­տր­ջի­հա­նն, որ բա­զում աշ­խա­տե­ցաւ` ա­ւրն մի ան­գամ կե­րա­կուր տա­լով, եւ վար­ձն Աս­տու­ծոյ առ­ցէ. ա­մէն:

351ա Գո­հա­նամք զքէն, Քրիս­տոս, որ հա­սու­ցեր ըզ­մեզ ի ա­ւարտ գրոյս: Զսա­կաւ աշ­խա­տո­ղս Ան­դր­էաս, որ ա­նուամբ քա­հա­նա եւ գոր­ծով ոչ, ի թուիս Հա­յոց ՌԿԷ (1618):

ԳՐ­ՉԱ­ՓՈՐՁ` 1ա Իբ­րեւ ճա­շե­ցին...: 2ա Ո՜վ սի­րե­լի եղ­բար... 2բ Աւ­գ­նեա, Հո­գիտ Սուրբ...

581

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԴ -XIV

ԹԵՐԹ` 526. չգ­րուած` 2ա-4ա: ՊՐԱԿ` 1 3 + Ա-ԽԴ 12 (ԻԸ 8, ԽԴ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,3 12,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (այլ` 1աբ, 328ա-35բ: Նմուշ` 237ա): ՏՈՂ` 25: ԿԱԶՄ` սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` մասն պա­տա­ռիկ-պա­հա­պ­նա­կի (Ա), սպի­տակ թուղթ (Բ), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: Պահ­պա­նակ` 1, թուղթ, սպի­տակ թուղթ (Բ), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր: Պահ­պա­նակ` 1, թուղթ, վեր­ջից:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Սաղ­մո­սա­րան: ԺԳ-ԺԴ դդ.: 2 (Ա-Բ), սկզ­բում: ստա­ցուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից (սոսն­ձուած ի­րար, ա­պա` կազ­մին): Մա­գա­ղաթ, միա­սիւն, բո­լոր­գիր (նմուշ` Բբ): Կար­դալ` Բա « Անդ եր­կի­ցեն... ի­րաւ ա­րա ինձ, Աս­տուած, (ԾԲ, 6-ԾԳ, 4):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ներ­սէս Լամբ­րո­նա­ցի` 4բ: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 5ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բուս­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, ցե­ցա­կե­րու­թեան անց­քեր, փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ: 526-ից մի բե­կոր կտ­րուած-ըն­կած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը մի քա­նի տե­ղից ճեղ­քուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-1աբ Ցա[ն]կն է գրո­ցս, որ զխն­դ­րեալ բանդ շու­տով գտա­նես եւ զգիր­քս չի չար­չա­րես -Ա. Նախ եւ ա­ռա­ջին` Մեկ­նու­թիւն պա­տա­րա­գին... Խրատ զա­նա­զան եւ պի­տա­նիք (ա­նա­ւարտ):

Ա. 5ա-56ա Ա. Ի­մաս­տ­նոյն Յո­հա­նի­սի վար­դա­պե­տի Հա­մա­ռաւ­տեալ զՄեկ­նու­թիւն Ներ­սի­սի Լամ[բ]րաւ­նոյն պա­տր­իար­գի (= պա­տա­րա­գի) -Գրէ աս­տուա­ծա­յին Սո­ղո­մոն. Ա­մե­նայ­նի ժամ եւ ժա­մա­նակ է ա­մե­նայն ի­րաց...

Հմմտ. Հմր 45: Պատ­ճառ /5ա-6ա: Տե­սու­թիւն/6ա-56ա:

Բ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 56աբ Բ. Յո­հա­նու Ման­դա­կու­նոյ Խրատ ո­գե­շահ - Այ­սո­քիկ են հի­մունք հա­ւա­տոյ...

2. 57աբ Գ. Սկիզ­բն Ժ հրա­մա­նա­ցն, զոր պարտ է պա­հել ա­մե­նայն քրիս­տո­նէ­ից, այս է -Մի առ­նի­ցես աս­տուա­ծս աւ­տարս...

3. 57բ-8ա Գ. Վասն ա­պ­աշ­խա­րու­թեան - Ա­ւե­տա­րա­նն կու հրա­մա­յէ, թէ Ոչ ա­պ­աշ­խա­րէք ա­մե­նե­քեան...

4. 59աբ Գ. Պարտ է խոս­տո­վա­նիլ զգա­յա­րա­նա­ցն մեղ­քն -Զտե­սա­նե­լի­քն, զհո­տո­տե­լի­քն...

5. 58բ-62ա Դ. Եւ Է գործք ո­ղոր­մու­թեան հո­գե­ւորն այս­պէս է -Ու­սու­ցա­նել զտ­գէ­տն, խրատ տալ սի­րով հար­ցո­ղա­ցն...

6. 62ա-3ա Դ. Այ­սո­քիկ են Եւ­թն մա­հու­չափ մեղ­քն, որ ի մեզ գոր­ծե­ցան - Ա­ռա­ջի­նն` ան­հ­նա­զան­դու­թիւն ըն­կե­րին...

7. 63ա-6բ Ե. Առ ա­ռաջ­նոր­դս սր­բոց ուխ­տից վա­նա­կա­նաց ա­սա­ցեալ (Յընդ­հան­րա­կան թղ­թոց Ներ­սի­սի Շնոր­հալ­ւոյ) -Փո­քր ինչ եւ ա­ռաջ­նոր­դացդ ի յեր­կի­նս ճա­նա­պար­հոր­դե­լո­ցն տա­ցուք...

8. 66բ-7բ Զ. Գի­տե­նալ պարտ է, թէ ո՞րք են ա­ռա­քե­լա­կան -Հի­մն ա­մե­նայն պա­հոց զուր­բաթ եւ զչո­րեք­շա­բաթ գտաք...

9. 67բ-8բ Է. Կի­րա­կո­սի սուրբ վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ Վասն եր­կա­բ­նա­կից -Որ ա­սեն վասն Քրիս­տո­սի, թէ Լոկ մարդ էր ի խա­չին...

10. 68բ Տեառն Կիւր­ղի Ե­րու­սա­ղէ­մի հա­րա­պե­տի ա­սա­ցեալ Վասն Քրիս­տո­սի -Մար­մ­նա­նայ ա­ռանց փո­փո­խե­լոյ...

11. 68բ-9ա Սուրբ ե­պիս­կո­պո­սին Պաւ­ղո­սի Ե­մե­սա­ցոյ ա­սա­ցեալ Յա­ղա­գս Որդ­ւոյն Աս­տու­ծոյ -ԶՈր­դոյ բնու­թիւ­նն զՀա­ւր բնու­թիւ­նն ա­սեն...

12. 69ա-70ա Նո­րին Պաւ­ղո­սի ա­սա­ցեալ -Հար­ցա­նէ զքեզ եր­կա­բ­նա­կն, ե­թէ Եր­րոր­դու­թեա­նն բնու­թիւ­նն մար­մ­նա­ցա.ւ... եւ ոչ ար­տա­քուստ ի ներ­քս մտեալ:

13. 70ա-1ա [Յա­ղա­գս քրիս­տո­սա­կան հա­ւա­տո­ցն] - Արդ, յա­ղա­գս քրիս­տո­սա­կան հա­ւա­տո­ցն կար­գեալ ե­ղան եր­կու պա­տ­ե­րազ­մու­նս...

14. 71ա-2ա. Ը. Յա­ղա­գս ժո­ղո­վոյն Քաղ­կե­դո­նի - Արդ, յետ Թէ­ո­դո­սի բա­րե­պաշտ ար­քա­յի եւ Կիւր­ղի Ա­ղէկ­սան­դ­րու հայ­րա­պե­տի...

15. 72ա-3բ Թ. Սուրբ ա­ռա­քեա­լն Թա­դէ­ոս զկ­նի դար­ձու­ցա­նե­լոյ զՈւռ­հայ, եդ զկա­նո­նս... -Ե­պիս­կո­պոս ե­ղի­ցի ա­նա­րատ... Զայս գրեաց Ադ­դէ ա­շա­կերտ սուրբ ա­ռա­քե­լոյն (քա­ղուա­ծոյ Ա-ԺԶ եւ ԼԲ կա­նոն­նե­րից):

16. 73բ-4ա [Սա­կս Դու­նոյ ժո­ղո­վոյն] -Զպիղծ Նես­տորն յոր­ժամ աք­սո­րե­ցին... Սա­կս ո­րոյ տէր Ներ­սէս Հա­յոց կա­թո­ղի­կոսն եւ Ներ­շա­պուհ Մա­մի­կո­նէ­ից ե­պիս­կո­պոսն եւ բո­լոր հայք ժո­ղո­վեալ ի Դւին... կա­նո­նե­ցաք ի բաց կալ ի պղ­ծո­ցն եւ ոչ վի­ճել:

17. 74ա-5բ Ժ. Գէ­որ­գա վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ Լամ[բ]րո­նա­ցո ի խն­դ­րոյ քա­հա­նա­յի մի­ոյ, ո­րոյ ա­նուն Ստե­փա­նոս կո­չիւր -Ի հա­սա­րա­կաց ա­ղաւթ­քն ար­թուն եւ ան­զբաղ մտաւք կալ ար­ժան է...

Գ. 75բ-146բ ԺԱ. [Մես­րո­պայ Վա­յոց­ձո­րեց­ւոյ] Պատ­մու­թիւն սր­բոյն Ներ­սէ­սի Հա­յոց հայ­րա­պե­տի -Ընդ ժա­մա­նա­կս թա­գա­ւո­րա­ցն Հա­յոց Մե­ծաց եւ յին­ք­նա­կա­լն Տր­դա­տա... Եւ ե­ղեւ ի Հա­մա­զա­ս­փա սուր­բն Վար­դան եւ սքան­չե­լին Հմա­եկ եւ ե­րա­նե­լին Հա­մա­զա­ս­փան: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Չու­նի գլ­խա­բա­ժա­նում եւ զգա­լի­օ­րէն տար­բեր­ւում է

գլ­խա­բա­ժա­նում ու­նե­ցող օ­րի­նակ­նե­րից (հմմտ. Հմր 702, 4ա-126ա):

Դ. [Ճառք]

1. 146բ-61ա ԺԲ. Յո­վա­նու ա­սա­ցեալ Վասն ըն­դու­նե­լի եւ ա­ն­ըն­դու­նե­լի ա­ղաւ­թի­ցն -Հար­ցին եւ ա­սեն. Գի­նին ինչ վնաս է... (29 հարց­մունք):

2. 161ա-3ա Ի սուրբ Ա­ւե­տա­րա­նէն, որ ա­սէ. Ե­թէ եր­կու ա­ղաս­ցեն ի մի եր­կան... -Եւ զայ­ն­մա­նէ պատ­մէ սուր­բն Յա­կոբ...

3. 163ա-70ա ԺԵ. Սր­բոյն Եփ­րե­մի Վասն եր­կե­ղի եւ զգու­շու­թեան ի սուրբ խոր­հուր­դն մեր­ձե­նալ -Սոս­կան ոս­կերք իմ դո­ղու­թեամբ...

4. 170ա-6ա ԺԴ. Սր­բոյն Եփ­րե­մի ա­սա­ցեալ Չբամ­բա­սել զքա­հան[ այս] եւ չդա­տե­լոյ զվար­դա­պե­տն -Մթերք սգոյ եւ աղ­ջա­մուղջ տրտ­մու­թիւն դի­զեալ կու­տի ի վե­րայ իմ... թէ միայն ի­ցէ տան­ջա­նս: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս ա­մէն:

5. 176ա-8ա ԺԵ. Սր­բոյն Գրի­գո­րի Հա­յոց Լու­սա­ւոր­չին ա­սա­ցեալ Վասն խո­նար­հու­թեան - Արդ, որ­պէս ա­սէ ա­ռա­քեա­լն, Ա­մե­նայն խո­նար­հու­թեամբ զմի­մեա­նս լաւ հա­մա­րեալ... եւ ոչ ի­մում ար­ժա­նեա­ցս: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

Ե. 178ա-218բ ԺԶ (= ԿԵ). Նուաստ վար­դա­պե­տի Յո­հա­նի­սի Եզն­կաց­ւոյ Խրատ հա­սա­րա­կաց քրիս­տո­նէ­ից, քա­հա­նա­յից եւ ժո­ղո­վր­վոց, ի կա­նո­նա­կան սահ­մա­նաց ա­ռա­քե­լոց սր­բոց եւ հայ­րա­պե­տաց եւ վար­դա­պե­տաց եւ սուրբ հա­ւրն մե­րոյ Վար­դան վար­դա­պե­տի, յոր յա­մե­նայ­նի ժո­ղո­վե­ցի եւ գրե­ցի

Տե՛ս Հմր 228, 71ա-127ա. ¢ 1. Նխ/ 178ա-80ա: ¢ ա/180ա-2բ:

բ/182բ-4բ: գ/184բ-6ա: դ/186ա-9ա (կից կա­նոն­նե­րը` 186բ-9ա):

ե/189ա-91ա: զ/191ա-2ա: է/192ա-3ա: ը/193աբ: թ/193բ-5բ: ժ/195բ-7ա:

ժա/197ա-9ա: ժբ/199ա-200բ: ժգ/200բ-1բ: ժդ/201բ-2ա: ժե/202աբ:

ժգ/202բ-3ա: ժէ/203բ-4ա: ժը/204ա-5ա (կից 3 կա­նոն­նե­րը` 205աբ,

205բ, 205բ-6ա): ¢ 2. ա/206բ: բ/206բ-7ա: գ/207ա: դ/207աբ: ե/207բ:

զ/207բ: է/207բ-8ա: ը/208աբ: թ/208բ-9ա: ժ/209ա-10ա: ժա/210ա-1բ:

ժբ/211բ: ժգ/211բ-3ա: ժդ/213ա-4ա: ժե/214աբ: ժզ/214բ-5ա: ժէ/215ա:

ժը/215ա: ժթ/215աբ: ի/215բ: իա/215բ: իբ/215բ-6ա: իգ/216աբ: իդ/216բ:

իե/216բ-7ա: իզ/217աբ: իէ/217ա: իը/217բ-8բ:

Զ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 218բ-9ա ԿԶ. Սր­բոյն Ներ[ս]ե­սի կա­թո­ղի­կո­սի Վասն ա­ռա­ջա­ւո­րաց - Արդ, ա­ռա­ջա­ւոր ա­սի պա­հս այս...

2. 219ա-20բ ԿԷ. Սո­կ­րա­տայ Վասն Քաղ­կե­դո­նի ժո­ղո­վոյն -Սո­կ­րատ պատ­մա­գիր գրէ այս­պէս. Ցետ վա­խ­ճա­նե­լոյն Պրոկ­ղի...

3. 220բ-3ա ԿԸ. Յա­ղա­գս մկր­տու­թեան Բա­նին Աս­տու­ծոյ, զի մի ա­սի բնու­թիւն եւ ոչ եր­կու, որ­պէս ո­մանք կա­մին (վկա­յու­թիւնք) -Ե­րա­նե­լի ա­ռա­քեա­լն Պաւ­ղոս յայ­տ­նա­պէս գո­չէ ա­սե­լով. Մի է Տէր...

4. 223ա-7ա ԿԹ. Վասն անխ­մոր նշ­խա­րին եւ ան­ջուր բա­ժա­կին (ի ժղ­լա­նաց Վար­դա­նայ, Հմր 341, 132ա-3ա) -Սուր­բն Եփ­րեմ ա­սէ. Խմորն սկ­սաւ յԵ­ւա­յէ... զմարդ­կա­յի­նն միա­ցոյց:

5. 227ա-8ա Հ. Տեառն Ներ­սե­սի կա­թո­ղի­կո­սի ա­սա­ցեալ -Ի մի­ում ա­ւուր տաւ­նեմք զտաւն ծնն­դեա­նն Քրիս­տո­սի...

6. 228ա-31ա ՀԱ. Թէ պարտ է Խա­չե­ցար ա­սել ի Սուրբ Աս­տուա­ծն -(ի ժղ­լա­նաց Վար­դա­նայ, Հմր 341, 128բ-30բ) -Իսկ վասն զՍուրբ Աս­տուա­ծն խա­չե­ցար ա­սե­լն ի մե­ծէն Ի­գ­նա­տայ աս­տուա­ծ­ազ­գե­ցէն ե­ղաւ...

7. 231աբ ՀԲ. Վասն չար­չա­րա­նաց Տեառն ի խա­չե­լու­թեան -Յո­հան Ե­րու­սա­ղէ­մա­ցին եւ կիւ­րեղ Ա­ղէք­սան­դ­րա­ցին ա­սեն, թէ Ցա­ւէր եւ վշ­տա­նայր կա­մաւ...

8. 231բ-3ա ՀԳ. Սա­կս միա­ւո­րու­թեան բնու­թեան­ցն Քրիս­տո­սի -Խոս­տո­վա­նիմք յեր­կուց բնու­թեանց միա­ցեալ...

9. 233ա-52ա ՀԴ. Ժո­ղո­վեալ Մով­սի­սի [Երզն­կաց­ւոյ վկա­յու­թիւնք]: Սր­բոյն Բար­ս­ղի ի Հար­ցո­ղաց գրոց յՃ­ԾԸ -որ­պէս ո­չինչ հա­սա­րա­կաց ա­նաւթ հրա­մա­յէ բա­նն բե­րել...

10. 252ա-62բ ՀԵ. Վասն մո­լոր­ման Զատ­կի բանք ինչ -Ի թուա­կա­նու­թեա­նս Հա­յոց ՁԽԱ (1292) ե­կն ե­հաս ա­մն, յո­րում գրեալ է, թէ յոյնք մո­լո­րին... || (260ա)... Եւ այժմ ԸՃ եւ Ի (1371) թվին... || (262ա) Ա­հա զայս ա­մե­նայն ե­տես ա­կն իմ եւ լուաւ ուն­կն իմ, եւ գրի ար­ձա­նա­ցու­ցի...

11. 262բ-5ա ՀԶ. Յա­ղա­գս ժո­ղո­վո­ցն, որ ե­ղեն ի Քաղ­կե­դովն (= Յա­ղա­գս է ժո­ղո­վո­ցն) -Զկ­նի ԳՃ եւ ԺԵ ա­մի յա­րու­թեա­նն Տեառն ե­ղեւ ժո­ղովն ի Նիկ­իայ... եւ նզո­վե­ցին զչ­պատ­ւաւ­ղս պատ­կե­րաց:

12. 265ա-314բ ՀԷ. Սր­բոյ վար­դա­պե­տի յոք­նե­րա­նեան մե­նա­ւո­րի Գրի­գո­րի [Սկեւ­ռաց­ւոյ] հա­մա­ռաւ­տիւք Բան խրա­տու վասն ու­ղիղ հա­ւա­տոյ եւ մա­քուր վա­րուց ա­ռա­քի­նու­թեան, ի խն­դ­րոյ նո­րին հա­րա­զա­տի Վար­դա­նայ դի­ւա­նա­դպ­րի -Տէ­րու­նեա­նն հա­ւա­նեալ խրա­տու...

13. 314բ-32բ ՀԸ. Կիւր­ղի ա­սա­ցեալ ի բան մար­գա­րէ­ին, որ ա­սէ... Եւ ա­հա կոյսն յղաս­ցի եւ ծն­ցի որ­դի -Ծնունդք սր­բու­թեան եւ զգ­աս­տու­թեան ա­շա­կերտք...

14. 333ա-5բ ՀԹ. Ի Խոր­հուրդ յա­րու­թեա­նն Ղա­զա­րու սր­բոց վար­դա­պե­տաց` փո­քր ինչ յա­ւե­լեալ Նա­խեր­գան ի Յո­հա­նի­սէ - Ար­ւեստք ա­մե­նայն յե­րիս ո­րոշ­մա­նս բա­ժա­նեալ տե­սա­նին...

15. 336ա-89բ Ձ. Թուղթ ընդ­հան­րա­կան Ներ­սի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց

Տե՛ս Հմր 500, 4ա-51բ. ¢ ա/336ա-47ա: բ/360ա-71բ: գ/63ա-6բ (ոչ

իր տե­ղում. տե՛ս Բ ¢ 7): դ/371բ-9բ: ե/347ա-60ա: զ/379բ-85բ:

է/385բ-7ա: ը/387աբ: թ/387բ-8բ: ժ/388բ-9բ:

16. 389բ-424բ ՁԱ. Թուղթ տեառն Գրի­գո­րի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց, գրեալ եղ­բ­օր նո­րին Ներ­սի­սի ե­պիս­կո­պո­սի հրա­մա­նաւ նո­րուն ի Մի­ջա­գե­տս Ա­սո­րոց... -Թէ­պէտ եւ տէ­րու­նա­կան հրա­մա­նն յոր­դո­րէ զմար­դիկ քն­նել զգիրս...

17. 424բ-6բ ՁԲ. Սր­բոյ Գրի­գո­րի եւ Հա­յոց վե­րա­դի­տո­ղի` Վկա­յա­սի­րի, Բան յոր­դո­րա­կան վասն մո­լոր­ման Զատ­կի -Ի թուա­կա­նու­թեա­նն Հա­յոց ՇԼԱ (1082) ի սուրբ Զատ­կին մո­լո­րեա­ցան Ժ ազգ հա­ւա­տա­ցե­լոց...

18. 426բ-7ա ՁԳ. Կար­գա­ւո­րու­թիւն սուրբ եւ ուղ­ղա­փառք հա­ւա­տոյ Հա­յաս­տա­նեաց ե­կե­ղե­ցոյ, ո­րով յա­մօթ առ­նէ զհեր­ձուա­ծ­օ­ղս -Յա­ռաջ քան զա­մե­նայն տուր նո­ցա պա­տաս­խա­նի, որ հայ­հո­յեն զմեզ այս­պէս...

19. 427ա-8բ ՁԴ. Պատ­ճէն, ո­րով զո­րո­վայ­նա­մոլ ար­բե­ց­օ­ղսն յա­մօթ առ­նես այս­պէս -Որք ծա­ռայ են ո­րո­վայ­նի եւ հա­կա­ռակք են աս­տուա­ծե­ղէն գրոց...

20. 428բ-33բ ՁԵ. Թուղթ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին Կոս­տան­դեա, զոր գրեաց յաս­տուա­ծա­պահ դղե­կէն Հռո­մկ­լա­յէ առ թա­գա­ւորն Հե­թում, ի մայ­րա­քա­ղա­քն Սիս: Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն, որ ի պա­պէն բե­րաւ առ թա­գա­ւորն հա­յոց Հե­թում ի ձեռն Ծաթ­լի­կա­թին, որ կո­չէր Տի­ման­ջ­ղի­կաթ, ի թվին Հա­յոց Ո­ՂԷ (1248): Գրե­ցաւ ի ձեռն ար­դիւ­նա­կան Վար­դա­նայ յար­մա­րեալ վար­դա­պե­տին -Քրիս­տո­սապ­սա­կեալ սուրբ թա­գա­ւո­րի ա­մե­նայն Հա­յոց Հե­թոյ ի Տէր խն­դալ...

21. 433բ-43բ ՁԶ. Թուղթ Ներ­սի­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Կի­լի­կե­ցոյ Տար­սո­նի` Պա­տաս­խա­նի Յուս­կա­նն ար­գե­լա­կան... -Գիր քո­յոյ պա­տուա­կա­նու­թեանդ...

22. 443բ-8ա ՁԷ. Տեառն Ներ­սի­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Կի­լի­կե­ցոյ յոր­ժամ չո­քաւ դես­պա­նու­թեամբ ի թա­գա­ւո­րէն Հա­յոց Մե­ծաց ի Լե­ւո­նէ ի Կոս­տան­դի­նու­պաւ­լիս... -Իբ­րեւ յա­ռա­ջեաց սուր­բն Ներ­սէս ա­ռա­ջի թա­գա­ւո­րին...

23. 448բ-61բ ՁԸ. Բան Ներ­սի­սի առ ե­պիս­կո­պո­սու­նս եւ վար­դա­պե­տս եւ հա­մ­օ­րէն դա­սս ե­կե­ղե­ցոյ, որք յա­ւուր տաւ­նի Ար­մա­ւե­նեա­ցն ժո­ղո­վեալք ի կոչ­մա­նէ տեառն Գրի­գո­րի­սի կա­թո­ղի­կո­սի եղ­բա­ւր նո­րին` ի ձեռ­նա­դ­րու­թիւն զնա կա­թո­ղի­կո­սու­թեան Հա­ոց -Առ ձեզ են բանք իմ...

24. 461բ-2ա, 505բ-7բ, 515ա-8բ [Թուղթք տեառն Ներ­սի­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց]

Տե՛ս Հմր 500, 52ա-66բ. ¢ ա-գ/չիք: դ/461բ-2բ: ե/505բ-7բ:

զ-ժ/չիք: ժա/515ա-8բ: Խառն յա­ջորդ թղ­թե­րի հետ,

հա­մա­րա­կա­լուած` Ղ, ՂԷ, ՂԹ:

25. 462բ-97բ, 507բ-15ա [Յա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-239բ. ¢ ա/462բ-5ա: բ/465ա-80ա: գ/480ա-2ա:

դ/482ա-90ա: ե/490ա-7բ: զ-ժէ/չիք: ժը/507բ-15ա: Խառն նա­խորդ

թղ­թե­րի հետ, հա­մա­րա­կա­լուած` ՂԱ-ՂԵ, ՂԸ:

26. 497բ-505բ ՂԶ. Ներ­սե­սի Կլա­յե­ցոյ եղ­բա­ւր Գրի­գո­րի­սի հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Պա­տաս­խա­նի թղ­թոյն ու­րու­մն Յա­կո­բայ Ա­սո­րոց վար­դա­պե­տի ի մայ­րա­քա­ղա­քին Մե­լի­տի­նոյ Հա­յոց -Ի զգա­լի դի­տա­ւո­րու­թիւն գրա­ւո­րա­կան քում նա­մա­կի...

27. 518բ-24ա Ճ. [Սար­կա­ւագ վար­դա­պե­տի] Պա­տաս­խա­նի ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ վասն բա­ժա­կին մո­լին -Բա­ժա­կն ա­ւր­հ­նու­թեան, զոր ա­ւր­հ­նեմք, ա­սէ ա­ռա­քեալ, ո.չ ա­պա­քէն հա­ղոր­դու­թիւն է ա­րեա­նն Քրիս­տո­սի...

28. 524ա-6բ ՃԱ. Ընդ­դի­մա­նու­թիւն սա­կս ջրոյն խառ­ն­ման ի սուրբ խոր­հուր­դն ի թուիս Հա­յոց յեւ­թն հա­րիւր եւ ԾԸ (1309) || -Որ­դիք մարդ­կան, մին­չեւ յերբ էք խս­տա­սիրտք... Եւ արդ, ե­ղի ցյ­այսմ վա[յ]րի ա­ռա­ջի լսա­սի­րաց սե­ղան լի հո­գե­ւոր խա­հիւք զհ­րա­լից բա­նս սր­բոյ դի­տա­պե­տին Գրի­գո­րի Վկ­այ­սի­րի: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք... ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

176ա Յաւ­րի­նա­կն այս­չափ էր ճառս, քիչ էր մնա­ցեալ: Զայս կար­դա եւ գոր­ծեա, եւ բաւ է: Եւ զիս` զա­ն­ար­ժան ժան­գ­րաւ­ղս յի­շեայ եւ մի մո­ռա­նար, զի եւ Տէրն յի­շես­ցէ զքեզ (նմա­նիք` 70ա, 74ա, 146բ, 178ա, 265ա):

582

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԵ -XV

ԳՐԻՉ` Դա­ւիթ որ­դի Վար­դա­նի (2ա-17ա, 18ա-121ա, 123ա-5ա), ա­ն­ա­նուն Ա (121բ-2բ, 125բ-31բ, 154ա-63բ), ա­ն­ա­նուն Բ (164ա-87բ), Կի­րա­կոս Բա­նա­սէր եւ ա­ն­ա­նուն յա­ւե­լա­գ­րող­ներ 1443-ից յե­տոյ (1ա, 17բ, 132ա-53բ):

ԹԵՐԹ` 188. չգ­րուած` 1բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԱ 12 (Դ, ԺԴ 8, Ե, ԺԱ-ԺԳ 9, Է 11, ԺԵ 6, ԺԶ 10, ԺԷ-ԺԹ չիք. ԺԳ-ա ԺԴ-ից յե­տոյ, Խ փխ ԻԱ)+1 1 (մասն ԺԵ դ. այլ ձե­ռա­գ­րի): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17,7 14,2 (ան­հա­մա­չափ): ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (տար­բեր ըստ գրիչ­նե­րի:Նմուշ` 125ա): ՏՈՂ` 23-26: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ եւ սպի­տակ վան­դակ­նե­րով կտաւ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+5, թուղթ (Ի դ.):

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -1. Ճա­ռ­ըն­տիր: Թ-Ժ դդ.: 1 (Ա), սկզ­բից, ստա­ցուած ե­զ­րա­հա­տուած 1/4 թեր­թից: Մա­գա­ղաթ, այժմ միա­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա): Կար­դալ Աաբ [Ե­րա­նել­ւոյն Կիւր­ղի Ե­րու­սա­ղէ­մի հայ­րա­պե­տի Վասն յա­րու­թեան մե­ռե­լոց. Հմր 993, 216ա] - Ար­մատք ա­մե­նայն բա­րե­գոր­ծու­թեան յոյսն յա­րու­թեան... 2. Ճա­շոց: Թ-Ժ դդ.: 2 (Գ-Դ), վեր­ջից, ստա­ցուած ե­զ­րա­հա­տուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Գա): Կար­դալ` Բբ-Գա, Բա-Գբ [«Ըն­թեր­ցուած յԱ­ւե­տա­րա­նէն Մատ­թէ­ո­սի` ԻԶ, 49-69] -Վաղ­վա­ղա­կի մա­տու­ցեալ առ Յի­սուս... իսկ Պե­տ­րոս նս­տէր ար­տա­քոյ գաւ­թին:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 2ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր /154ա/: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի­ջից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր: Ի դ. նո­րո­գուած, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը կար­կա­տուած եւ վե­րա­կազ­մուած` պահ­պա­նե­լով հին կա­շին ու աս­տա­ռը:

ԾՆԹ. Ձե­ռա­գ­րիս հիմ­նա­կան մա­սե­րը Դաւ­թի եւ ա­ն­ա­նուն զոյգ գրիչ­նե­րի կող­մից գրուած պետք է լի­նեն 1443-ից ա­ռաջ, ո­րի մէջ 1443-ից յե­տոյ Կի­րա­կոս Բա­նա­սէ­րի եւ այ­լոց ձեռ­քով կա­տա­րուել են յա­ւե­լա­գ­րում­ներ:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1. 2ա-16ա Շնոր­հաւք եւ զաւ­րու­թեամբ հա­մա­գոյ սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն: Նա­խեր­գան Նոր պատ­մու­թեա­նս, ար­տա­հա­նեալ ի տէր Մխի­թար վար­դա­պե­տէ Այ­րի­վա­նե­ցոյ -Հայր եւ Որ­դի եւ Հո­գի Սուրբ, ա­նեղ ||/ (1 բառ) հա­մա­գոյ եւ հա­մա­զա­ւր...

2. 16բ-44բ Շնոր­հաւք տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի: Կր­կին ձեռ­նար­կու­թիւն տէր Մխի­թար վար­դա­պե­տի ի փառս Աս­տու­ծոյ -Սկիզ­բն ժա­մա­նա­կաց` ել­քն Ա­դա­մայ ի դրախ­տէն... եւ ի սան­դա­րա­մե­տա­կա­նաց. յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

Բնա­գ­րին հիւ­սուած հե­տե­ւեալ հա­տուած­նե­րը դուրս են թող­նուած

Պե­տեր­բուր­գեան 1867 թ. հրա­տա­րա­կու­թիւ­նից:

ա. 17ա [ Աս­տի­ճանք ազ­գա­կա­նու­թեան] - Ա­դամ եւ Ե­ւայ այն­պէս ա­մուս­նա­ցու­ցա­նէ­ին զգա­ւա­կս իւ­րեանց...

բ. 18ա Տե­սու­թիւն Ժ բո­լո­րի, ձե­ւա­ցեալ ի տէր Մխի­թար վար­դա­պե­տէս` ե­ւս յայ­տ­նա­գոյն ցու­ցա­նե­լով զպատ­ճառս հե­ռա­ցու­ցա­նե­լոյ զա­մուս­նու­թիւ­նն... -ՅԱ­դա­մայ եւ յԵ­ւա­յէ յոր­ժամ Ռ ազգ ծնա­նին...

գ. 23բ [Տաս­նա­բա­նեայ պա­տուի­րանք] -Սի­րես­ցեր զՏէր...

դ. 24բ [Զու­գա­դ­րու­թիւն ԺԲ նա­հա­պե­տաց յա­կանց պա­տուա­կա­նաց] -Ա. Ռու­բէն. Սար­դի­ո­նն շի­կա­գոյն է եւ ա­րիւ­նա­տես, հա­լա­ծիչ չա­րեաց...

ե. 24բ Խո­րա­նն Մով­սի­սի եւ է­ջն Իս­րա­յէ­լի շուր­ջա­նա­կի ԲՌ կան­գուն հե­ռի -Ի­սա­քար Ե բիւրք ՏՆ...

զ. 29բ [Վասն ա­ռա­քե­լոց, թէ յոր կող­մս վի­ճա­կե­ցան] - Ա­րե­ւելք` [Յու­դա [Յա]կո­բեան [Զ] ա­շա­կեր­տօք...

է. 30ա Ծառն Ա­րիս­տո­տէ­լի, որ ես տն­կել եւ յար­մա­րել չգի­տա­ցի -Գոր­ծ­նա­կան... Ա­ռո­գա­նու­թիւնք -Շեշտ... Ստո­րո­գու­թիւնք -Գո­յա­ցու­թիւն...

ը. 32բ-3ա Այս տու­մարս յա­րա­շարժ նա­հան­ջա­խա­ղաց այս­պէս է -Կա՛լ զՀայ մեծ թուա­կա­նս եւ բա­ժա­նեայ ընդ Դ... Տե­սու­թիւն ի տէր Մխի­թար վար­դա­պե­տէ: Վրա­ցն է - Ա­րե­գա­կն` վեր­ձի, Խոյն` կուր...

թ. 39ա-40ա Կար­գա­դ­րու­թիւն Գրոց սր­բոց, որք ստու­գա­բա­նե­ցան ի Սար­կա­ւագ վար­դա­պե­տէն եւ գրե­ցան յի­նէն` ի տէր Մխի­թար վար­դա­պե­տէս պատ­մա­գ­րէ ի մին տուփ յա­ւուրս ՃՀ -Զորք Ա­ւե­տա­րանք. Յո­հան­նէս` յոյն լեզ[ուաւ]... (տպ. տե­ղա­շար­ժուած` էջ 33 փխ 75):

ժ. 44բ ՇԼԲ ա­մն շր­ջան մի է - Ա­ռա­ջին շր­ջա­նն` յԵ­նով­սայ...

Բ. 45ա-91բ [Թուղթ ընդ­հան­րա­կան Ներ­սէ­սի կա­թ­ու­ղի­կո­սի]

Տե՛ս Հմր 500, 4ա-51բ. ¢ ա/45ա-54բ (սկ. «ըստ հո­գոյ եւ եղ­բայրն

ըստ մար­մ­նոյ): բ/54բ-66ա: գ/66ա-8բ: դ/68բ-75բ (վրջ. «յաւ­դեալք ի­ցեն

գոր­ծովք): ե/75բ-83բ (սկ. «ե­կե­ղե­ցիք ընդ­հա­նուր ա­զգաց քրիս­տո­նէ­ից):

զ/83բ-8բ: է/88բ-9բ: ը/89բ-90ա: թ/90ա-1ա (սկ. «Խաւ­սես­ցուք առ

հա­մ­օ­րէն ժո­ղո­վր­դա­կանքդ): ժ/91աբ:

Գ. 92ա-121բ [Խրատք Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի]

ա. 92ա-101բ Սուրբ վար­դա­պե­տին Վար­դա­նայ Խրատք հա­ւա­տոյ եւ Դա­ւա­նու­թիւն սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն` յա­մե­նայն Աս­տուա­ծա­շունչ գրոց հա­ւա­քեալ ի պէ­տս հա­ւա­տա­ցե­լոց, առ հա­սա­րակ ա­մե­նե­ցուն քա­հա­նա­յից եւ ժո­ղո­վր­դոց, ա­րանց եւ կա­նանց, ի յու­սու­մն փր­կու­թեան եւ ի վար­ժու­մն աս­տուա­ծա­պաշ­տու­թեան -Զաս­տուա­ծու­թիւն ան­ճա­ռե­լի, ան­հա­սա­նե­լի եւ ա­նի­մա­նա­լի ու­սու­ցին մեզ ա­մե­նայն Աս­տուա­ծա­շունչ գիրք...

բ. 102ա-8ա Դար­ձեալ Խրատ վա­րուց ա­ռա­քի­նու­թեան ի Սուրբ գրոց հա­մա­ռաւտ աս­տուա­ծա­պաշ­տու­թեան եւ սր­բու­թեան, ի պէ­տս քա­հա­նա­յից եւ ժո­ղո­վր­դոց, նոյն Վար­դան վար­դա­պե­տի, որ բա­րե­կա­մն եւ ե­կե­ղե­ցոյ եւ հար­ս­նա­ծու Եր­րոր­դու­թեա­նն - Աս­տուած բա­րի է եւ լոյս եւ ա­մե­նայն բա­րեաց պատ­ճառ...

գ. 108բ-12բ Պատ­մու­թիւն Վասն ան­քուն որ­դան­ցն եւ վասն խս­տու­թեան եւ չա­րու­թեան նո­ցա, եւ թէ զինչ են նո­քա եւ ուս­տի ի­ցեն, փո­քր ի շա­տէ կար­ճա­ռօտ պատ­մե­ցից ձեզ -եւ արդ, ե­կայք այ­սա­ւր ժո­ղո­վե­ցա­րուք ի միա­սին...

դ. 112բ-8ա Պատ­մու­թիւնք եւ բանք Վասն դժո­խո­ցն, թէ ստոյգ է եւ կայ դժոխք Աս­տու­ծոյ վկա­յու­թեամբ եւ ա­մե­նայն սր­բոց նո­րա, եւ ոչ է լոկ սուտ սպառ­նա­լիք միայն, որ­պէս եւ կար­ծեն տգէտք եւ մեղ­սա­սէրք եւ աս­տե­ղա­բաշխ եւ այլք, որ կա­րա­պետք են Նե­ռի­նն -Եւ արդ, ե­կայք այ­սա­ւր ա­մե­նայն դասք մե­ղա­ւո­րաց եւ չա­րա­գոր­ծաց...

ե. 118ա-21բ Նո­րին Վար­դան վար­դա­պե­տի Խրատ հո­գե­ւոր - Այլ եւ զայդ հար­ցեր, թէ զիարդ կա­րէ մարդ ար­հա­մար­հել զեր­կ­րա­ւորս...

Դ. 121բ-87բ [Բանք զա­նա­զանք]

1. 121բ-2ա Նշանք հա­պի, որ աւք­տէ սավ­տի ու սա­վ­րա­յի... այս է ա­նուն դե­ղա­րա­ցս -Սք­պի­նաճ Ա դրամ, վա­շաք Ա դրամ... ու զտէր Կի­րա­կոս վար­դա­պետ յի­շէ...

2. 122աբ Ա­սաս­ցուք եւ մեք դոյզն ինչ գո­վես­տս աս­տուա­ծու­նակ գե­րեզ­մա­նին -Յա­նա­պա­տին ի վի­մէ ջուր բխեալ, եւ վէ­մն ին­քն էր Քրիս­տոս...

3. 123աբ [Սահ­մանք բնու­թեան Բա­նին -...] մե­ծու­թեան... Է. Իսկ յոր­ժամ առ կա­րա­պե­տին իւ­րոյ Յո­վա­նու գայ ի մկր­տու­թիւն... ԺԴ. Դի­տես­ցէ, որ բնու­թիւն վար­սեալ բե­ւե­ռօք...

4. 123բ-4բ [ Ա­նուանք ամ­սոց եւ կեն­դա­նա­կեր­պից]: Ա­միսք ա­րա­բա­ցոց -Նի­սան... (ա­պա`մա­կե­դո­նա­ցոց, յու­նաց, ա­սո­րոց, տաճ­կաց, ե­գիպ­տա­ցոց, ա­թե­նա­ցոց, պար­սից, ա­րա­բա­կաց, ե­թէ­ով­պա­ցոց, ատ­տի­կաց­ւոց, բիւ­թա­նա­ցոց, կա­պա­դով­կա­ցոց, վրաց, ա­ղուա­նից, մու­ղա­քին թա­թար):

5. 124բ-5ա Հար­ցու­մն տեառն Ներ­սե­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի առ Ե­պի­փան միայ­նա­կեաց -Զի.նչ են համ­բա­րուք եւ յուշ­կա­պա­րիկք... (լու­սանց­քում` 125ա «Մխի­թար վար­դա­պետ):

6. 125ա Թուղթ (Գրա­ռաջ) -Թա­գա­զարմ եւ մե­ծա­պա­տիւ եւ Նախ­նեաց բա­րեաց... պա­րոն այս ա­նուն:

7. ա. 125բ-8բ Սահ­մանք ժո­ղո­վե­լո Ձա­գա[վա­նից], որ ե­ղեւ ի ձեռն տէր Գրի­գո­րոյ եւ Վար­դան վար­դա­պե­տին (Ա-Ե) -Ի թուիս Հա­յոց ՁԺԹ (1270), ի յԱ­րաց ամ­սոյն ի ԺԷ, ի տաւ­նի սր­բոյն Գրի­գո­րի, յաշ­խար­հա­կա­լու­թեան Սպաղ ղա­նին, կա­մաւք եւ հրա­մա­նաւ պա­րոն Խո­շա­քին...

բ. 128բ-9բ Այս հա­սա­րա­կաց կա­նոնք է աշ­խար­հա­կան քրիս­տո­նէ­ից: Այս սահ­մանք է քա­հա­նա­ից աշ­խար­հի (Զ-Ժ) -Զ. Քա­հա­նա, որ պա­տա­րա­գող չէ, ոչ կն­քել կա­րէ...

գ. 129բ-30բ Կա­նոն վա­նա­կա­նաց (Ա-Թ) -Ի թուիս Հա­յոց ՁԺԹ (1270), յԱ­րաց ամ­սէն ի ԺԵ ե­ղեւ ժո­ղով տե­սա­նել զար­ժա­նն ե­կե­ղե­ցա­կա­նաց...

8. 130բ-2բ Տէր Մխի­թար վար­դա­պե­տին ա­սա­ցեալ Ա­ղաւթք ի վե­րայ հի­ւան­դաց - Ա­ւր­հ­նեալ եւ փա­ռա­ւո­րեալ սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն եւ մի աս­տուա­ծու­թիւն...

9.ա. 132ա-8ա [Ի Կա­նո­նա­գ­րոց հա­յոց. գլուխք Ծ]

Ու­նի Ա-ծ խառն կա­նոնք. Նի­կի­ոյ` Ա-ԽԴ, Խթ եւ նխ. (տպ. Ա-Ե,

Ը-Ժ, ԺԲ-ԺԸ): Ան­կիւ­րի­ոյ` ԺԵ-ԺԸ, ԻԷ-ԼԳ (տպ. Ա, Գ-Դ, Է-ԺԱ, ԺԵ,

ԺԷ, Ի): Կե­սա­րի­ոյ` ԺԹ-ԻԶ, ԼԴ, Ծ(տպ. Ա-Ժ): Նէ­ո­կե­սա­րի­ոյ` ԼԵ-ԽԸ (տպ. Բ, Դ-Ե, Է-ԺԷ):

բ. 138բ-9բ [Կա­նոնք եր­կ­րորդ Նիկ­իա­կանք] -Ա. Ոչ է պարտ զկր­ճա­տեա­լն կամ ներ­քի­նի կամ ներ­քի­նի ա­րա­րեալ զին­քն ի վի­ճակ քա­հա­նա­յու­թեան յա­ռաջ ա­ծել... ԾԸ. Ոչ է պարտ քրիս­տո­նէ­ից շա­բա­թու կամ կի­րա­կէի շա­բա­թա­նալ կամ հր­էա­նալ:

Չիք ԾԹ-ՃԺԴ: 6 թերթ կտ­րուած -հա­նուած: Այլ ձեռ­քով` 139բ

«Շու՛ռ տուր զԺԳ տե­տրն եւ ԺԵ կար­քն կար­դայ, զի ղա­լատ է:

գ. 140աբ Կա­նոնք զգու­շա­ւորք սր­բոյ ե­կե­ղե­ցոյ հա­սա­րակ ա­մե­նայն քրիս­տո­նէ­ից` ԽԲ (ցանկ) - Ա­ռա­ջին` Ա­ռա­քե­լո­ցն ԲԺ- ա­նի­ցն... ԽԲ. Վար­դան վար­դա­պե­տին...

դ. 140բ-6ա Կա­նոնք ա­ռա­քե­լո­ցն ԲԺ- ա­նից, զոր ե­դին յա­ւուր գա­լս­տեան Հո­գոյն ա­մե­նայն քրիս­տո­նէ­ի­ցն -Ա. Կար­գե­ցին ա­ռա­քեալ­քն եւ ե­ղին հաս­տա­տու­թեամբ... [ԼԳ]. Եւ արդ, զայս ա­մե­նայն, զոր ինչ կար­գե­ցին... (չիք տպ. Բ):

10. 146ա [Քա­ռեակ հա­յա­տառ թուր­քե­րէն] -Ման ման­լա­նա­յամ գու­նա­յի, /Չօխ օ­խի­դում քթէպ­լա­րի...

11. 146բ-8բ [Վասն տն­օ­րի­նա­կան տե­ղեա­ցն յԵ­րու­սա­ղէմ] -Յոր­ժամ կա­մի[ս] յա­ղօ­թից տեղն գնաս, նախ ծուն­դր դիր Աս­տու­ծոյ...

12. 149ա-50ա Յա­ռա­ջա­բա­նու­թեան Թա­գա­ւո­րու­թեան­ցն -Վասն զի յեր­կուս գիրս առ ի յԵբ­րա­յեց­ւո­ցն զպատ­մու­թիւն բա­ժա­նե­լոյ... (149բ) Արդ, թուեն եբ­րա­ե­ցի­քն զգիրս զայս ձեւ աւ­րի­նա­կի... (հմմտ. Հմր 267, 195ա):

13. ա. 150բ [Վասն աս­պա­րի­սաց] -Քաչ եր­կ­րա­չափ­քն եւ ներ­հուն­քն աշ­խար­հա­գ­րու­թեան ա­սա­ցին զմասն ՀԱ մղոն է...

բ. 150բ-1ա [Յա­ղա­գս կշ­ռոյ, կշ­ռոց եւ կշ­ռոր­դաց] -Իսկ տա­ղան­տն եւ քան­քարն ա­սա­ցին ՃԻԵ լի­տր...

Խառն քա­ղուածք Ա­նան­իա Շի­րա­կա­ցու հա­մ­ա­նուն գոր­ծից:

գ. 151աբ [Դա­րա­գ­լուխք] -ՅԱ­դա­մա մին­չեւ ի կա­տա­րած աշ­խար­հիս Է դար են ա­սա­ցեալ, ա­մեն դար Ռ տա­րի...

14. 151բ-2բ [Կի­րա­կո­սի Բա­նա­սի­րի Կարգ Էլ­ղա­նաց` 1187-1443 թթ.] Հու­լա­ուն` ՉԺԲ (1263), Ա­բա­ղան` ՉԼ (1281), Ահ­մա­տն` ՉԼԱ (1282)... Մե­ռաւ Հե­թում` ՉԿ (1311):

Ժա­մա­նա­կա­գ­րա­կան կար­գը խառ­նուած. ու­նի` 152բ «ՊՂԲ

(1443). Զտէր Կիր­կոս կա­թո­ղի­կոսն փո­խե­ցին վասն նա­խան­ցոյ եւ

Մա­կուե­ցին նս­տաւ ղա­բա­լով եւ թուր­քով եւ զիս եւ Սար­գիս վար­դա­պե­տն

տօ­գա­նել տվին. զինչ վա­տու­թիւն որ ա­րա­րին կա­թո­ղի­կո­սին եւ Սար­գիս

վար­դա­պե­տին եւ ինձ, Աս­տուած թո­ղոյ նո­ցա զմե­ղս իւր[եանց]

15. 153ա [Վասն հեր­ձուա­ծո­ղաց -...] եւ Նես­տոր ա­շակ[երտ] թէ­ո­թո­րո­սի եւ թէ­ոտ­դի­տոն եւ Թէ­ո­դո­րի­տա` ա­շա­կերտ Նես­տո­րի...

16. 153բ [Վասն օ­ծա­նե­լոյ հի­ւան­դաց] -Ի փռան­գաց գրեալ է առ մեզ, թէ Ըն­դէր զԱ­կո­բոս եղ­բ­օր Տեառն զհ­րա­ման­քն ոչ ըն­դու­նիք...

17. 154ա-63բ Կա­նոն զա­մե­նայն վաղ­ճա­նեա­լս յու­ղար­կել - Ա­սեն կա­նոն` Եր­կինք պատ­մեն...

Ե. 164ա-82բ Յա­ղա­գս աշ­խար­հա­գ­րու­թեանց ստոյգ (Մով­սի­սի Խո­րե­նաց­ւոյ)

ա. 164ա-6բ [ Աշ­խար­հա­գիր հա­տած Ա] -Յա­ղա­գս աշ­խար­հա­գ­րու­թեանց յաս­տուա­ծա­յին գիրս ոչ ու­րեք գտա­նեմ ո­ճով ա­սա­ցե[ա]լ...

բ. 166բ-9ա Աշ­խար­հա­գիր հա­տուած Բ -Քան­զի զու­նա­կա­նաւն եւ մե­րոց իսկ ա­րանց պա­հեաց շուրջ անց է...

գ. 169ա-71ա Աս­տա­նա­ւր եւ աշ­խարհ Եւ­րոպ­իայ ԲԺ -Սպան­իա ե­րե­քան­գիւն ի­մն ձե­ւով...

դ. 171ա-3ա Աշ­խարհ Լիբ­իա. Ը - Ա­ռա­ջի­նն Մաւ­րա­տան­իա...

ե. 173ա-82բ Աշ­խարհ ընդ­հա­նիւ[ր] Աս­իա­ցի­ոց. ԻԴ - Ա­ռա­ջին բա­ժին Ա­սի­եայ է: Եւ ու­նի Աս­իա կող­մա­նս... Ա­հա կա­տա­րե­ցան տի­ե­զերք:

Զ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 192բ-3ա Մղո­նա­հա­մարք այս են -Ի Դու­նա մղոն Մ մին­չեւ ի Քար­նո քա­ղաք...

2. 183աբ Աս­տե­ղայ­բաշ­խա­կան երկ[ր] ա­չա­փու­թիւն -Ի հա­րա­ւա­ին ծայ­րէն մին­չեւ ցհիւ­սի­սա­ին շր­ջա­նա­կն աս­պա­րէզք ԾԸ բիւր...

3. 193բ [Հա­նե­լուկք] -ա. Բար­ձ­րա­գոյն եմ քան զեր­կի­նս, պա­տուա­կա­նա­գոյն եմ քան զա­րե­գա­կն... բ. Հա­մա­գո եմ ա­րա­րո­ղին եւ բազ­մա­հան­ճար եմ քան զի­մ­աս­տու­նս...

4. 183բ-4բ Բան ի­մաս­տ­նա­սի­րաց Ա­թե­նա­ցոց -Պղի­տար­քոս ա­սէ. Յա­ճա­խեա ի խոր­հուր­դս յա­ռաջ քան զխաւ­սե­լն...

5. ա. 184բ Վասն Սա­հա­կա տես լեա­նն, որ են թի­ւովք ՅԾ, զոր հրեշ­տակ­քն զոր մեկ­նու­թեամբ ե­ցոյց նմա, ե­թէ ե­րեք­տասն­էա­կն Յ ամ է եւ կէս տաս­ներ­րե­կին Ծ ամ է - Արդ, ե­րեք­կին յան­կե­ցան մին­չեւ ե­րե­ւու­մն Նե­ռի­նն Ռ եւ Ծ... բ. 184բ Պա­տուա­կան է ա­ռա­ջի Տեառն մահ սր­բոց -Գի­տե­լի է, թէ զինչ է պա­տուա­կան... գ. 184բ-5բ Մի՛ մեր­ձե­նար յիս, զի չեւ ե­ւս ե­լեալ եմ ես -Ա. Զի հա­սա­րա­կաց ա­նուամբ րա­բու­նի կո­չեաց...

6. 185բ-6բ Խա­ւսք Սի­րա­քա կար­ծեմ որ­դոյն կա­պե­լոյն Սի­մէ­ո­նի - Այր նա­խան­ձոտ յիւ­րոց մտա­ցն այ­րես­ցի...

7. 186բ-7բ [Վկա­յու­թիւնք վասն մար­դե­ղու­թեա­նն Քրիս­տո­սի]: Գրի­գո­րի Հա­յոց Լու­սա­ւոր­չին ա­սա­ցեալ... -Խո­նար­հե­ցաւ եւ խառ­նե­ցաւ աս­տուա­ծու­թիւ­նն ընդ մարդ­կու­թեա­նս...

8. 188աբ [Հարց­մունք եւ պա­տաս­խա­նիք յԱ­ւե­տա­րա­նաց (մասն ԺԵ դ. այլ ձե­ռա­գ­րի) -...]: Վասն վար­դա­պե­տաց. Ձեռն զմա­ճով եւ հա­յես­ցի յե­տս -Որք վե­րա­կա­ցու են ժո­ղո­վր­դեան ի լուծ օ­րի­նա­ցն, զնո­սա կո­չէ մաճ­կալ, որ­պէս վար­դա­պետք...

Է. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւնք Կի­րա­կոս Բա­նա­սի­րի]

ա. 17բ [ Աս­տի­ճանք օ­րի­նաց] -Իսկ եղ­բարք փե­սա­յին եւ քոյրք հար­սին մին­չեւ ի Դ պոր­տն ոչ հա­սա­նի... 17բ Իսկ թէ կն­քայ­հ­օրն եղ­բարք լի­նի... || 1ա Իսկ մին մարդ, որ զեր­կու օ­տար մար­դոյ ի գիր­կն առ­նու...1ա Իսկ որ բա­նիւ որ­դէ­գիր լի­նին...

բ. 19ա Մին շարն ՃԻ ամ, որ են ՍԽԳ բիւրս ա­մաց: Սուտ է, մի՛ հա­ւա­նիր:

գ. 24ա Եւ զեր­կիր ա­մե­նայն քլաւ -Քի­լն Զ կոճ է, եւ եր­կիրս ԶԺԹ մասն է եւ ՅԿՌ աս­պա­րեզ է...

դ. 44բ Որ չա­փեաց ա­փով իւ­րով զջուր - Ա­փն Գ կոճ լի­նի բիւ­թիւն, եւ մին կո­ճն ՃԻ մասն լի­նի...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 8ա (Դա­ւիթ գր­չի` 1453-ից ա­ռաջ) Ա­ղա­չեմ ան­մե­ղա­դիր լեր եւ յի­շեայ յա­ղաւ­թս, իմ կարն այս է:

11բ Զայս չա­փս գտեալ է աւ­րի­նա­կս (նման` 12):

12ա Զայս չա­փս գտի (նման` 13ա):

16ա Յի­շեայ զմե­ղա­ւորս, ա­ղա­չեմ (նման` 40ա, 121բ):

29ա Զտէր Մխի­թար վար­դա­պետ Այ­րի­վա­նե­ցի սր­բա­հո­գին յի­շե­ցէք առ Քրիս­տոս եւ զմե­ղաւք մե­ռեա­լս Դա­ւիթ:

44բ Քրիս­հոս Աս­տուած, բա­րե­խւ­սու­թեամբ ծնաւ­ղի քո սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին կու­սիդ զտէր Մխի­թար վար­դա­պե­տն Այ­րի­վա­նե­ցի դա­սա­ւո­րեայ ընդ կա­մա­րար սի­րե­լիսն քո, որ զկար­ճա­ռաւտ նշա­նից բա­նս գրեալ է, եւ զծ­նո­ղսն իմ յի­շեայ յա­ռատ յո­ղոր­մու­թիւն քո եւ թող զյան­ցա­նս նո­ցա եւ բազ­մա­մեղ Դաւ­թի ո­ղոր­մեա եւ կար­դա­ցո­ղա­ցն եւ այլ ա­մէն ե­րախ­տա­ւո­րա­ցն իմ. ա­մէն:

90բ Զան­յի­շե­լի ա­նուն Դա­ւիթ եւ զծ­նո­ղսն իմ` զՎար­դան եւ զՀ­ռիփ­սի­մէ յի­շե­ցէք առ Քրիս­տոս, ա­ղա­չեմ զձեզ:

101բ Զան­յի­շե­լի Դա­ւիթ եւ զեղ­բայրսն իմ` Յո­վա­նէս եւ զՄար­տի­րոս, եւ զքոյրսն իմ եւ զծ­նո­ղսն իմ ա­ղա­չեմ յի­շել առ Քրիս­տոս, զի ո­ղոր­մես­ցի ա­մե­նե­ցուն, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ. ա­մէն: Տէր Աս­տուած ա­ւր­հ­նես­ցէ զԶա­քար­իա դպիրն:

108ա... Եւ բա­րե­խաւ­սու­թեամբ սուրբ Աս­տուա­ծա­մա­ւրն խն­կես­ցէ զբան գրո­ցս ի հո­գիս ձեր Քրիս­տոս եւ տն­կես­ցէ ի մի­տս ձեր զգաւ­րու­թիւն գրո­ցս եւ միա­ւո­րես­ցէ ի մար­մին եւ յոս­կերս ձեր, եւ Սուրբ Հո­գին տա­ցէ շնորհ զղջ­ման եւ ար­տա­սուաց ի բան գրո­ցս եւ ի սիրտ լսո­ղաց եւ կար­դա­ցո­ղաց, եւ որք տա­նին եւ բե­րեն զգիր­քս ի հե­ռա­ւորս, որ լսեն եւ աւ­գ­տին, Քրիս­տոս ջն­ջես­ցէ զմե­ղս նո­ցա եւ ծնո­ղաց նո­ցա եւ ծնո­ղա­ցն իմ` զՎար­դա­նին եւ զՀ­ռիփ­սի­մին, եւ զօ­րի­նա­կի գրո­ղիս եւ զտ­վո­ղին եւ զա­մե­նայն հա­ւա­տա­ցե­լոց, որք յու­սով են առ Աս­տուած եւ զան­յի­շե­լի Դաւ­թիս եւ զձերն. ա­մէն:

112բ... Եւ զան­յի­շե­լի Դա­ւիթ ա­զա­տես­ցէ ի մե­ղաց եւ ի դժո­խո­ցն բա­րե­խաւ­սու­թեամբ ա­մե­նայն սր­բո­ցն: Եւ նմայ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

2. 1ա (Կր­իա­կոս Բա­նա­սէ­րի. շղա­գ­րա­ն­ման բո­լոր­գիր, 1443-ից յե­տոյ) Զներ­գե­ւեալ Կի­րա­կոս Բա­ն­այ­սէր յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, ա­ղա­չեմ:

14ա Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մեայ Կի­րա­կո­սին եւ հօր նո­րին` Մար­տի­րո­սին, եւ մօր` Ա­ղու­թին:

13բ Ցօղն ա­ւր­հ­նու­թեան իջ­ցէ ի գե­րեզ­ման Դաւ­թին եւ Կի­րա­կո­սին եւ բու­սուս­ցէ յօրն վեր­ջին բա­րե­խաւ­սու­թեամբ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին:

153ա Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մեա Հա­լի­նա­րին եւ թող զմեղք նո­րին բա­րե­խօ­սու­թեամբ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին:

153բ Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մեայ Կի­րա­կոս Բա­նա­սի­րին եւ իւր ծն­օ­ղա­ցն եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն. ա­մէն: Քրիս­տոս Աս­տուած, ո­ղոր­մեա պա­րոն Մե­ծա­տան որ­դոյն եւ հօրն` Ղա­զա­րոյն, եւ մօրն` Խբ­թոյն, եւ եղ­բ­օր` Յո­հա­նոյ եւ քեւ (= ուեր)` Մա­րէ­մին եւ Քա­ղա­քին եւ Բաղ­դա­տին եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րին եւ թող մեղք նո­ցին` զմա­հա­ցուն եւ զնե­րե­լին բա­րե­խօ­սու­թեամբ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին:

3. 122բ (Բո­լոր­գիր) Ու զտէր Կի­րա­կոս վար­դա­պետ յի­շէ:

163բ Զմե­ղա­պարտ գծո­ղս յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

Կն­քա­դ­րոշմ` 2ա, 154ա Գիր­քս Սուրբ Է­ջմ­իած­նա է:

583

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

(Բաղ­կա­ցած է 3 տար­բեր ձե­ռա­գ­րե­րից)

ԹԵՐԹ` 318: : ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­դ­րոշմ կար­միր գոր­ծուածք: Պահ­պա­նակ` 2+1, թուղթ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից, մի­ջից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր: Լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը մա­շուած: Տեղ-տեղ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր: Դռ­նա­կի կա­պիչ­ներն ըն­կած: ԺԷ դ. նո­րո­գուած, ա­ւե­լա­ցուած 316-րդ չգ­րուած թեր­թը, թեր­թա­կա­լուած ա-զճ­լէ (1-311), ո­րից ա-իդ ըն­կած:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Ա

ԺԴ -XIV

ԹԵՐԹ` 36 (1-36). չգ­րուած` 36բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ե 12 (Ա-Բ չիք): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16 11,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 18ա): ՏՈՂ` 19:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա-36ա [«...Յո­հա­նի­սի Եզն­կա­ցոյ Խրատ հա­սա­րա­կաց քրիս­տո­նէ­ից...]

Տե՛ս Հմր 228, 71ա-108բ ¢ 1. Նխ. /չիք: ա-ը/չիք: թ/1ա-3ա (սկ.

«[հրեշ]տա­կաց եւ սր­բոց...): ժ/3ա-5բ: ժա/5բ-8ա: ժբ/8ա-10ա: ժգ/10ա-1բ:

ժդ/11բ-2բ: ժե/12բ-3ա: ժզ/13ա-4ա: ժէ/14աբ: ժը/14բ-5ա: ժթ/15ա-6բ (կից`

16բ-8ա, նոյն 3 կա­նոն­նե­րը` Ի-ԻԲ): ¢ 2. Նխ/18ա: ա/18աբ: բ/18բ-9ա: դ/19բ:

ե/19բ-20ա: զ/20ա: է/20ա-1ա: ը/21աբ: թ/21բ-2բ: ժ/22բ-3բ: ժա/23բ-5բ:

ժբ/25բ-6ա: ժգ/26ա-8բ: ժդ/28բ-9բ: ժե/29բ-30ա: ժզ/30աբ: ժէ/30բ-1ա:

ժը/31ա: ժթ/31աբ: ի/31աբ: իա/31բ-2ա: իբ/32աբ: իգ/32բ-3ա: իդ/33աբ:

իե/33բ-4ա: իզ/34աբ: իէ/34բ-5ա: իը/35ա-6ա: նման Հմր 228-ին:

Հա­մա­րա­կա­լուած Ա-Ծ:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

36ա Զմե­ղա­ւոր հո­ղս յի­շե­ցէք, ա­ղա­չեմ, ո՜վ սուրբ ըն­թեր­ցողք:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Բ

ԺԵ -XV

ԹԵՐԹ` 143 (37-179). չգ­րուած` 179բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԲ 12 (Դ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16 11,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 39ա): ՏՈՂ` 19:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան (85ա):` Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (85ա): Գ ո յ ն ե ր` շա­գա­նա­կա­գոյն:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. 37ա-8ա [Կար­գա­ւո­րու­թիւն] սուրբ եւ ուղ­ղա­փառ հա­ւա­տոյ [Հա­յաս­տա­նեայց ե­կե­ղեց­ւոյ], որ ոք յա­մաւթ առ­նէ [զհեր­ձուա­ծաւ­ղս] -Յա­ռաջ քան զա­մե­նայն տուր նո­ցա պա­տաս­խա­նի, որ հայ­հո­յեն զմեզ: Ով դուք որ­դիք եւ ա­շա­կերտք Նես­տո­րի...

2. 38ա-42ա Պատ­ճէն, ո­րով զո­րո­վայ­նա­մոլ ար­բե­ցո­ղսն յա­մաւթ առ­նել այս­պէս -Որք ծա­ռայ են ո­րո­վայ­նի...

3. 42ա-80բ [Վկա­յու­թիւնք յա­ղա­գս Քրիս­տո­սի]

Տե՛ս Հմր 501, 125ա-35բ ¢ ա/42ա-53բ: բ/53բ: գ/53բ-4բ:

դ/54բ-63բ: ե/63բ-71բ: զ/71բ-3ա: է/73ա-7ա: թ/77բ-8բ: ժ/78բ-9բ:

ժա/79բ-80ա: ժգ/չիք:

4. 80բ-4բ Յա­ղա­գս Քաղ­կե­դո­նի ժո­ղո­վոյն -Ժո­ղովն Քաղ­կե­դո­նի շի­նե­լով չա­րա­պէս ի վե­րա հի­ման Նես­տո­րի...

5. 85ա-179ա [Ցա­ղա­գս միա­բա­նու­թեան հա­ւա­տոյ եւ կար­գաց ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 500, 66բ-239բ ¢ ա/չիք: բ/84բ-115բ: գ/116ա-9բ

դ/119բ-36ա: ե/136ա-52ա: զ/152ա-75ա: է/չիք: ը/175ա-9ա: թ-իա/չիք:

ՁԵ­ՌԱ­ԳԻՐ Գ

ԺԵ -XV

ԳՐԻՉ` Գէ­որգ ե­րէց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յո­հա­նէս քհյ:

ԹԵՐԹ` 139 (180-318). չգ­րուած` 316աբ: ՊՐԱԿ` 12 (այլ ձեռ­քով` ԺԳ-ԻԴ) 12 (ԻԴ 7): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16 11,8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 194ա): ՏՈՂ` 19:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 180ա Բանք Ներ­սէ­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Տար­սո­նի մայ­րա­քա­ղա­քի -Ներ­սէս` նը­ւաստ ստա­ցաւղ մա­տե­նիս գր­չու­թեամբ որ­դոյ ի­մոյ Գրի­գո­րի­սի, ա­ծի զսուրբ տա­ռ­ըս ընդ իս ի Կոս­տան­դի­նու­պաւ­լիս ի թուիս Հա­յոց Ո­ԽԶ (1197), եւ աստ նա­մա­կաւ­քս ա­րա­րեալ խաւ­սա­կ­ցու­թիւն, գտաք զսո­սայ ան­ծա­նաւթ ի սո­ցա­նէ թան­ձ­րա­բար բառք եւ հր­էա­կան կա­մաւք ընդ նիւ­թս կա­պեալ, որք ոչ ա­խոր­ժեն ծա­ռա­յել Աս­տու­ծոյ նո­րո­գու­թեամբ հո­գոյն, այլ հնու­թեամբ գրոյն, եւ ստր­ջա­ցեալ ի հո­գե­ւոր կա­մս մեր, դար­ձաք յի­մաս­տա­խոհ յու­սոյ սո­րայ ա­մաւ­թով: Նա­մակ­քն այս են. Գիր­քն Ե­րեմ­իա եւ Գեր­մա­նո­սի եւ Փաւ­տայ Թուխտ­քն, որ ի Հայք վասն հա­ւա­տոյ, եւ Ա­թա­նա­սի եւ Մա­նեայ:

Գր­քե­րը բա­ցա­կա­յում են: Տե՛ս Գ. Յով­սե­փեան, «Յի­շա­տա­կա­րանք,

 Ան­թիլ­իաս, 1951, էջ 601-602, Հմր 270:

Բ. 180ա-90ա Տեառն Ներ­սէ­սի ար­քե­պիս­կո­պո­սի Տար­սո­նի Կի­լի­կե­ցոց Յոր­ժամ չո­գաւ դես­պա­նու­թեամբ ի թա­գա­ւո­րէն Հա­յոց Լե­ւո­նէ ի Կոս­տան­դի­նու­պաւ­լիս: Հար­ցու­մն պա­տր­իար­գին եւ պա­տաս­խա­նի սր­բոյն Ներ­սէ­սի -Իբ­րեւ յա­ռա­ջեաց սուր­բն Ներ­սէս ա­ռա­ջի թա­գա­ւո­րին Յու­նաց...

Գ. 190ա-9բ Թուղթ Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին Կոս­տան­դեա, զոր գրեաց յաս­տուա­ծա­պահ դղէ­կէն Հռո­մկ­լա­յէ առ թա­գա­ւորն Հա­յոց Հե­թում, ի մայ­րա­քա­ղա­քն Սիս... ի թուին Հա­յոց Ո­ՂԷ (1248): Գրե­ցաւ ի ձեռն ար­դիւ­նա­կան վար­դա­պե­տին Հա­յոց Վար­դա­նա` յար­մա­րեալ իրս այս -Քրիս­տո­սապ­սա­կեալ սուրբ թա­գա­ւո­րի ա­մե­նայն Հա­յոց Հե­թում ի Տէր խն­դալ...

Դ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 199բ-202ա Վասն Ե­փե­սո­սի եր­կ­րորդ ժո­ղո­վոյն -Եր­կ­րորդ ժո­ղովն Ե­փե­սո­սի վասն Փղաբ­իա­նո­սի եւ վասն Եւ­տի­քի...

2. 202ա-5ա Յա­ղա­գս Քաղ­կե­դո­նի ժո­ղո­վոյն -Ժո­ղովն Քաղ­կե­դո­նի շի­նե­լով ի վե­րայ հի­մա­նն նես­տո­րի...

3. 205բ-7ա Այ­լուստ եւ այս -Հար­ցից զքեզ, որ եր­կու բնու­թիւն սահ­մա­նս ի Քրիս­տոս...

4. 207աբ Յո­հան­նէս Սար­կա­ւագ վար­դա­պե­տի -Ի լի­նե­լն որ­դի մար­դոյ եւ մտա­նել ընդ աւ­րի­նաւք...

5. 207բ-18ա Ընդ­դէմ այ­նո­ցիկ, որ վասն բա­ժա­կին մո­լին -Բա­ժա­կն ա­ւր­հ­նու­թեան, զոր ա­ւր­հ­նեմք, ա­սէ ա­ռա­քեալ, ո.չ ա­պա­քէն հա­ղոր­դու­թիւն է ա­րեա­նն Քրիս­տո­սի...

6. 218ա-33բ Վասն մո­լոր­ման Զատ­կին բանք -Յայսմ ա­մի գրու­թեան տա­ռիս ի գա­ւա­ռիս Կի­լի­կէ­ոյ էր թուա­կա­նու­թեան Հա­յոց ԶԽԱ (1292), եւ ե­կն ե­հաս ա­մն մո­լոր­ման...

7. 233բ-7բ Ընդ­դի­մա­դ­րու­թիւն սա­կս ջրոյն խառ­ն­ման ի սուրբ խոր­հուրդ ի թվին Հա­յոց ԶԾԸ (1309) -Որ­դիք մարդ­կան, մին­չեւ յե.րբ էք խս­տա­սիրտք...

8. 237բ-62բ Գրի­գո­րի Վկա­յա­սի­րի Հա­յոց վե­րա­դի­տո­ղի Վասն Զատ­կին -Ի թուա­կա­նու­թեա­նն Հա­յոց ՇԼԱ (1082) ի սուրբ Զատ­կէն մո­լո­րե­ցան Ժ ազգք...

9. 263ա-72բ Յա­ղա­գս միա­ւո­րու­թեան եւ բնու­թեան եւ դի­մի եւ ան­ձ­նա­ւո­րու­թեան -Միա­ւո­րու­թիւն է ստոյգ եւ ճշ­մա­րիտ եւ հա­կա­նիւթ մաս­նա­բար ո­րո­շե­լոց...

10. ա. 273ա-97բ [Մով­սէս վար­դա­պե­տի Եզն­կա­ցոյ գրեալ. Հմր 503, 145բ] Պա­տաս­խա­նիք թխ­տոյն Տրա­պի­զո­նի -Բնա­ւից բա­րեաց պար­գե­ւա­տուն...

բ. 297բ-314ա Բանք ե­րա­նե­լոյն Խոս­րո­վու -Տե­ղի ա­ղաւ­թի­ցն Գիրք սուրբք զե­կե­ղե­ցի մեզ ու­սու­ցա­նէ...

11. 314ա-7բ Յամ­սեա­նն յու­նուա­րի յ[ը]նդիք­տի­ո­նին Ժ: Թուղթ պա­տր­իար­գին Կոս­տան­դ­նու­պաւ­լ­սի առ կա­թո­ղի­կոսն Հա­յոց Գրի­գոր, հա­մա­ձայ­նու­թեամբ ա­մե­նայն ժո­ղո­վոյն -Մի­քա­յէլ, ո­ղոր­մու­թեամ­բն Աս­տու­ծոյ ար­քե­պիս­կո­պոս Կոս­տան­դի­նու­պաւ­լ­սի... որ եւ Բ բնու­թիւն ///... (շար. թա­փուած):

12. 318աբ [Տե­սիլ Ա­թա­նա­սի - Ա­մե­նե­ցուն­ցն Աս­տուած...] եւ սկս[ա] ա­սել ցՊա­տա­րագ­մա­տոյ­ցն... Յան­կար­ծա­կի պատ­ռե­ցաւ ձե­ղուն ե­կե­ղեց­ւոյն... եւ դո­ղու­թեամբ մե­ծաւ հա­ղոր­դե­ցայ ի կե­նա­րա­րէն եւ ///... (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

262բ. Զստա­ցաւղ այսմ աս­տուա­ծա­պա­տում դա­ւա­նու­թեա­նս ուղ­ղա­փա­ռաց` զՅո­հա­նէս քա­հա­նայ, որ մե­ծաւ փա­փա­գա­նաւք ետ գրել զսա ի յըն­թեր­ցու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ յի­շա­տակ հո­գոյ, եւ մե­ղա­պարտ գրի­չս Գէ­որգ ե­րէց` ծնո­ղաւք յի­շե­ցէք առ Տէր յըն­թեռ­նուլ կամ յաւ­րի­նա­կել, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ:

Կն­քա­դ­րոշմ` Բա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Փ[ի­լիպ­պո.ս...]:

Գր­չա­փորձ` Աա Գիր­քս Ընդ­հան­րա­կան է: Քրիս­տոս խա­չեալ ի հԵ­րու­սա­ղամ քա­ղա­քին:

584

Պրոֆ. ՌՈՒ­ԲԵՆ, ՏԵ­ՏՐ ԹՈՒԱ­ԲԱ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ

Կոս­տան­դ­նու­պօ­լիս          ՌՄ­ՁԵ -1836

ԳՐԻՉ` Պրոֆ. Ռու­բեն:

ԹԵՐԹ` 55+1 (կրկ. 43) . չգ­րուած` 1բ, 2բ, 39ա-52ա, 54բ-5բ: ՊՐԱԿ` 7 8: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (շղա­գ­րա­ն­ման: Նմուշ` շփա): ՏՈՂ` 10-21: ԿԱԶՄ` կա­նաչ թուղթ, թի­կուն­քը` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, կա­պոյտ թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1ա Ջ ս կ մ` բ մ կ չ ջ զ ս բ՛ ց բ (Հա­մա­ռօտ թուա­բա­նու­թիւն): 2ա Րագ­գամ տեֆ­տե­րի (Տե­տր թուա­բա­նու­թեան): Յա­մի Տեառն 1836:

-3ա-4ա Տի­պա­ճէ (Նա­խեր­գան) -Հա­գի­գաթ իլ­մի րագ­գամ մեն­շուր ուս­տա­լար... ւ`կհկվվկ`ւ Սւզբլբ թս­ը­ե­բվ­վ­ըսբ գկ Չը­եւլ՛վմ­ջ­լմ­կ­լւ­թ­ըհկ.

1. ա. 4բ Էվ­վէլ­քի է­օ­կիւտ հի­սապ իւս­տիւ­նէ (Ա­ռա­ջին խրատ հա­շուի վե­րայ) -Պիր փա­րան իւչ ահ­ճէ է­տեր...

բ. 5ա-6ա Էվ­վէլ­քի թաա­լիմ­լեր իլ­մի հի­սապ­լեր իւս­տիւ­նէ (Ա­ռա­ջին վար­ժու­թիւն­ներ թուա­բա­նու­թեան վե­րայ) -Պիր­լիք` միա­ւոր, օն­լուք` տաս­նա­ւոր, իւզ­լիւք` հա­րիւ­րա­ւոր...

2. 6բ Նէ. տիր իլ­մի հի­սապ (Ին.չ է թուա­բա­նու­թիւ­նն) -Իլ­մի հի­սապ պիր զե­նա­հաթ­տ­ըր...

ա. 6բ-9բ Քա­նօն պի­րին­ճի. Քա­րա­ճիւմ­լէ (Կա­նոն ա­ռա­ջին. Գու­մա­րու­մն) -0լ հի­սապ­լար, քի իւս­տէ քո­յուպ...

բ. 10ա-1ա Քա­նօն ի­քին­ճի. Չըք­մայ (Կա­նոն եր­կ­րորդ. Հա­նու­մն) -0լ հի­սապ­լար ի­չին­տէ, քի շու քա­տար եա­խուտ...

գ. 12ա-21բ Քա­նօն իւ­չիւն­ճիւ. Զարպ (Կա­նոն եր­րորդ. Բազ­մա­պատ­կու­մն) -0լ հի­սապ ի­չիւն­տէ, քի շու գա­տար նե­ս­նէ... (բազ­մա­պատկ­ման ա­ղիւ­սակ` 11բ):

դ. 22ա-38բ Քա­նօն տեօր­տիւն­ճիւ. Թագ­սիմ (Կա­նոն չոր­րորդ. Բա­ժա­նու­մն) -0լ հի­սապ ի­չին­տէ, քի շու քա­տար ղու­ռու­շու...

3. 52բ [Խո­րա­ն­ար­դիկ­ներ. գծա­գիր] -Պու զար կի­պի տեօրթ քէ­օ­շէ­սիւ­նէ­լե­րի քալ­տ­ը­ր­ըպ...

-53ա-4ա Չեվ­րէ (ցանկ) -Տի­պա­ճէ 1...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

Տե՛ս 1ա, 3ա-4ա:

585

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ, ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Քաւ­թա­հեաՌՁԱ -1632

ԳՐԻՉ` Ան­տոն: ՍՏԱ­ՑՈՂ` մահ­տե­սի Մէ­լիք:

ԹԵՐԹ` 185. չգ­րուած` 1բ, 185ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԶ 12 (Ա 11, ԺԶ 6): ՆԻՒԹ` թուղթ, ե­ռա­մա­հիկ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15,2 10,4: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 47ա: Նօ­տր­գիր` 181ա-4բ, 1634 թ. յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն): ՏՈՂ` 15 (յա­ւե­լա­գ­րու­մը` 18-22): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` գորշ գոր­ծուածք, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -1. Ա­ւե­տա­րան Յով­հան­նու: Ժ-ԺԱ դդ.: 2 (Ա-Բ), սկզ­բում, ստա­ցուած 1 թեր­թի վե­րին կէ­սի եր­կայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ, այժմ` միա­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա): կար­դալ Բբ, Աա, Աբ, Բա «[առ]նէք զգոր­ծս... զա­ւր իմ (Ը, 41-56): 2. Ե­թով­պե­րէն: 1 (Գ), վեր­ջում, ստա­ցուած եր­կու թեր­թի բա­ցուած­քից: Մա­գա­ղաթ, միա­սիւն:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 2ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 48բ, 65ա, 132բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բուս­կան, թռ­չ­նա­յին: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի եզ­րե­րը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած: Ե­թով­պե­րեն պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նա­կի թա­նա­քը ճա­պա­ղուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-64ա, 132ա-80ա [Ժա­մա­գիրք]

1. 1ա-16ա Ա. Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րակ ա­ղաւ­թից ե­կե­ղե­ցեաց Հա­յաս­տա­նեայց, որ կա­տա­րի ի մէջ գի­շե­րի, ի դէ­մս Հա­ւր Աս­տու­ծոյ: Ա­րա­րեալ Լու­սա­ւոր­չին Գրի­գո­րի եւ Սա­հա­կայ հայ­րա­պե­տի եւ Մես­րո­պայ վար­դա­պե­տի եւ Գիւ­տայ եւ Յով­հան­նու Ման­դա­կու­նոյ հայ­րա­պե­տա­ցն մեր եւ այ­լոց վար­դա­պե­տա­ցն, ի փառս Աս­տու­ծոյ

2աբ [Սաղ­մոս] -Տէր, ե­թէ զշր­թու­նս իմ բա­նաս... 2. բ Սաղ­մո­սա­փո­խերն (ծայ­րա­քաղ` Գ, ՁԵ, ՃԲ, ՃԽԴ): 2բ-5ա Յո­հան­նու Ման­դա­կու­նե­ցոյ ի գա­ւա­ռէ Ա­շա­մու­նեաց, ի գեղ­ջէն Ախ­նո­տայ Քա­րոզ գի­շե­րա­յին պա­շտա­մանց -Զար­թու­ցեալ­քս... 5բ-7բ [ Ա­ղաւթք] -Զքէն գո­հա­նամք... 7բ-9բ Քա­րոզ Ե­րա­նե­լոյ եւ իբ­րեւ զի բ[ ա­րի է], ա­րա­րեալ Սա­հա­կայ եւ Մես­րո­պայ վար­դա­պե­տին -Վասն ի վե­րուստ... 9բ-12ա Քա­րոզ` Եր­կինք պատ­մե­նին եւ Տէր ա­պա­ւէ­նին -Վասն ի գի­շե­րի... 12ա-4ա Քա­րոզ` Մի՛ նա­խան­ձի­րի եւ Խոս­տո­վա­նի -Վասն ուղ­ղե­լոյ... 14ա-6ա Քա­րոզ Ո­ղոր­մեա­յին եւ ի նե­ղու­թեան -Վասն գտա­նե­լոյ... (տպ. 1866, էջ 10-18, 21-23, 30-32, 113-122: Միւս նիւ­թե­րը չու­նի):

2. 16ա-42բ Բ. Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց ա­ղաւ­թից ա­ռա­ւաւ­տու ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Որդ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, յոր­մէ ըմ­բռ­նեալ ե­ղեւ ի հրէ­ի­ցն

16ա Լցաք ա­ռա­ւաւ­տու ո­ղոր­մու­թեամբ... (ծայ­րա­քաղ): 16բ-7ա [0րհ­նու­թիւն Ե­րից ման­կան­ցն] - Ա­ւր­հ­նեալ ես... (ծայ­րա­քաղ): 17աբ Քա­ղոց զկ­նի Հար­ցի­նն -Ե­կեալ­քս... 17բ-8ա Ա­ղաւթք ա­պ­աշ­խա­րու­թեան պա­հոց -Ցաւ­ղեա... 18ա Ա­ղաւթք մար­տի­րո­սաց -Ցաւ­ղեա. 18բ Ա­ղաւթք տէ­րու­նա­կան տաւ­նից -Հզա­ւր յաղ­թող... 18բ-9ա Քա­րոզ կի­րա­կէի զկ­նի Մե­ծա­ցուս­ցէ­ին -Վասն սուրբ տե­ղոյս... 19աբ Քա­րոզ զկ­նի Մե­ծա­ցուս­ցէ­ին -Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծին... 19բ-20բ Քա­րոզ զկ­նի Իւ­ղա­բե­րից Ա­ւե­տա­րա­նին -Զուար­ճա­ցեալ­քս... 20բ-1ա Քա­րոզ զկ­նի Ո­ղոր­մեա­յին -Եր­կր­պա­գեմք... 21աբ Ա­ղաւթք յա­րու­թեան -Ո­ղոր­մած, գթած... 21բ Ա­ղաւթք պա­հոց -Ո­ղոր­մու­թեամբ... 21բ Ա­ղաւթք մար­տի­րո­սաց -Բա­րե­խաւ­սու­թեամբ... 22ա-3ա Զկ­նի Տէր յեր­կ­նի­ցն ա­ւր­հ­նու­թիւն փա­ռաց ա­ռա­ւաւ­տու... ի Կոս­տան­դ­նու­պաւ­լիս ժո­ղո­վոյն ա­սա­ցեալ -Փառք ի բար­ձու­նս... 23ա-4ա Առ ժո­ղովն Ե­փե­սո­սի ա­սա­ցաւ -Եւ յա­մե­նայն ժամ... 24ա-6ա Քա­րոզ Կի­րակ­մ­տի, Յի­նան­ցն - Ա­սաս­ցուք... 26ա-7բ Քա­րոզ սր­բոց ա­ռա­քե­լո­ցն... ա­րա­րեալ Լու­սա­ւոր­չին Գրի­գո­րի - Աս­տուած մեծ... 27բ-8ա Հայ­րա­պե­տաց... - Ա­ռաջ­նորդ ե­ղեն... 28ա-30ա Քա­րոզ մար­տի­րո­սաց -Ըզ­ճ­ը­գ­նու­թիւն... 30ա-1բ Քա­րոզ Ծն­ըն­դեան եւ փոխ­մա­նն -Մայր սուրբ... 31բ-2բ Քա­րոզ ա­պ­աշ­խար­հու­թեան... -Փա­ռա­ւո­րես­ցուք... 32բ-4ա [ Ա­ղաւթք] -Գո­հա­նամք... 34աբ Սուրբ Աս­տուած... -Սուրբ Աս­տուած... 35աբ Թու­մա­յի ա­ռա­քե­լոյն -Փա­ռա­ւո­րեայ... 35ա Քա­րոզ զկ­նի Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին -Եւ ե­ւս... 35ա [Քա­րոզ] -Վասն լսե­լի լի­նե­լոյ... 35բ Քա­րոզ զկ­նի Ման­կան­ցն -Վասն խա­ղա­ղու­թեան... 35բ-6ա [ Ա­ղաւթք/ -Սուրբ ես... 36աբ Սաղ­մոս Ե, փոխ -Բա­նից ի­մոց... (ծայ­րա­քաղ): 36բ [Մաղ­թանք] -Խաչ քո... 36բ-7ա Քա­րոզ... - Ա­ղա­չես­ցուք... 37աբ [ Ա­ղաւթք] - Աւ­գ­նեա մեզ... 37բ-8բ Սար­կա­ւա­գն վար­դա­պե­տին ա­սա­ցեալ -Յի­շեա, Տէր... 38բ-9բ [Մաղ­թանք] -Վասն խա­չի քո... 39բ-40ա Քա­րոզ մար­տի­րո­սաց -Սուրբ ճգ­նա­ւոր­քն... 40ա-1ա Ա­ղաւթք... -Որ ընտ­րե­ցեր... 41աբ Ա­ղաւթք... -Պսա­կիչ սր­բոց... 41բ-2ա Քա­րոզ... -Խն­դ­րես­ցուք հա­ւա­տով... 42աբ Ա­ղաւթք... -Քում ա­մե­նա­զա­ւր... (տպ. 1866, էջ 179-185, 193-195, 201-202, 217-218, 225-226, 235-237, 246-260, 268-269, 276-283, 290-294: Միւս նիւ­թե­րը չու­նի):

3. 42բ-8ա Գ. Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց ա­ղաւ­թից ա­րե­ւա­գա­լի ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Հոգ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, այլ եւ ի դէ­մս յա­րու­թեա­նն Քրիս­տո­սի եւ ե­րեւ­ման ա­շա­կեր­տա­ցն:

42բ Ե­ղի­ցի ա­նուն Տեառն ա­ւր­հ­նեալ... (ծայ­րա­քաղ): 43ա Երգ տեառն Ներ­սի­սի ա­սա­ցեալ -Յա­րե­ւե­լից մինչ ի մու­տս (այս­քան): 43աբ Քա­րոզ Ա­րե­ւա­գա­լի, զկ­նի եր­գոյն, ա­րա­րեալ սր­բոյն Գիւ­տեա -Յա­րե­ւե­լից մինչ ի մու­տս... 43բ-4բ [ Ա­ղաւթք] -Յա­րե­ւե­լից մին­չեւ ի մու­տս... Աս­տուած մշ­տ­ըն­ջե­նա­ւոր... 44բ Սաղ­մո­սա­փոխն - Ա­ղա­ղա­կե­ցէք առ (այս­քան): 44բ [Երգ] -Ճը­գ­նա­ւորք Աս­տու­ծոյ եւ ժա­ռան­գորդք (այս­քան): 44բ-5ա Մաղ­թանք - Ա­ղա­չեմք... 45ա[Քա­րոզ] -Սուրբ ճգ­նա­ւոր­քն ա­ղա­չես­ցուք (այս­քան): 45ա [ Ա­ղաւթք] -Սուրբ ես, Տէր... 45աբ Սաղ­մոս - Աս­տուած իմ... (ծայ­րա­քաղ): 45բ [Երգ] -Լոյս, ա­րա­րիչ լու­սոյ ա­ռա­ջին (այս­քան): 54բ Մաղ­թանք -Լու­սովդ քո... 45բ-6ա [Քա­րոզ] -Եւ ե­ւս... Փա­ռա­ւո­րես­ցուք... 46բ [ Ա­ղաւթք] -Զա­ռա­ւաւ­տու ա­ղաւ­թս... 46բ [Սաղ­մոս] -Տէր հո­վուես­ցէ զիս... (ծայ­րա­քաղ): 46բ [Երգ] -Ճա­նա­պարհ (այս­քան): 46բ-7ա [Մաղ­թանք] -Տէր, ուղ­ղեա... 47ա [Քա­րոզ] - Ա­ղա­չես­ցուք... 47աբ [ Ա­ղաւթք] - Ա­ռաջ­նորդ կե­նաց... 47բ-8ա [ Ա­ղաւթք] - Ա­ւր­հ­նեալ ես, տէր Աս­տուած... (տպ. 1866, էջ 309-328):

4. 48ա-53բ Դ. Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց ա­ղաւ­թից եր­րորդ ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Հոգ­ւոյն Աս­տու­ծոյ իջ­ման եւ ի դէ­մս նա­խա­մա­ւրն ճա­շակ­ման եւ ա­զա­տու­թեա­նն Քրիս­տո­սի -0րհ­նեալ Հո­գի սուրբ աս­տուած ճշ­մա­րիտ. ա­մէն: 48բ [Սաղ­մոս] -Ո­ղոր­մեա ինձ... (ծայ­րա­քաղ) 48բ [Երգ] - Ա­ւր­հ­նեմք ըզ­քեզ, Հայր ա­ն­ըս­կիզ­բն (այս­քան): 48բ-9ա [Մաղ­թանք] -Յա­մե­նայն ժամ... 49ա-50ա Յո­հա­նու Ման­դա­կու­նեց­ւոյ -Միա­բան ա­մե­նե­քեան... 50ա-1ա [ Ա­ղաւթք] -Որ ի քրովբ­էա­կան... Որ է­իր յա­ռաջ... 51բ Սաղ­մոս ԿԵ -Տէր Աս­տուած... (ծայ­րա­քաղ): 51բ-2ա [Քա­րոզ] -Խն­դ­րես­ցուք... 52աբ [ Ա­ղաւթք] - Ա­ռաջ­նոր­դեա... 52բ [Սաղ­մոս] -Տէր հո­վուես­ցէ... (ծա­րա­քաղ): 52բ-3ա [Քա­րոզ] -Եւ ե­ւս... Գո­հա­բա­նե­լով... 54աբ [ Ա­ղաւթք] -Խա­ղա­ղու­թեամբ քով... (տպ. 1866, էջ 329-339):

5. 53բ-8բ Ե. Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց ա­ղաւ­թից վե­ցե­րորդ ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Հա­ւր Աս­տուած, այլ եւ ի դէ­մս չար­չա­րա­նա­ցն եւ խա­չե­լու­թեան Որդ­ւոյն Աս­տու­ծոյ - Ա­ւր­հ­նեալ հայր սուրբ Աս­տուած ճշ­մա­րիտ. ա­մէն: 58բ [Սաղ­մոս] -Ո­ղոր­մեա ինձ... (ծայ­րա­քաղ):

53բ [Երգ] -Խա­ւա­րե­ցաւ լոյսն ա­րե­ւուն (այս­քան): 53բ-4ա [Մաղ­թանք] -Յա­մե­նայն ժամ... (ծայ­րա­քաղ): 54ա-5ա Յո­հա­նու Ման­դա­կու­նեց­ւոյ - Ար­թուն մտաւք... 55ա-6ա [ Ա­ղաւթք] -Զգե­ցո մեզ... Եր­կ­նա­ւոր խա­ղա­ղու­թեամբդ... 56ա Սաղ­մոս -Տէր, մի յի­շեր... (ծայ­րա­քաղ): 56աբ [Քա­րոզ] -Վասն հի­ւան­դաց... 56բ-7բ [ Ա­ղաւթք] -Փա­րա­տե­ցո զցա­ւս... 57բ [Սաղ­մոս] -Ե­րա­նի, որ խոր­հի... (ծայ­րա­քաղ): 57բ-8ա [Քա­րոզ] -Եւ ե­ւս... Խն­դ­րես­ցուք... 58աբ [ Ա­ղաւթք] Հայր գթու­թեանց... (տպ. 1866, էջ 340-349):

6. 58բ-64ա Զ. Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց ա­ղաւ­թից ին­նե­րորդ ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Որդ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, այլ եւ մա­հուա­նն եւ բա­նա­կան Հոգ­ւոյն ա­ւանդ­ման - Ա­ւր­հ­նեալ Որ­դի սուրբ Աս­տուած ճշ­մա­րիտ. ա­մէն:

58բ [Սաղ­մոս] -Ո­ղոր­մեա ինձ... (ծայ­րա­քաղ): 58բ [Երգ] -Չար­չար­կե­ցեալ քեզ տիւ (այս­քան): 58բ [Մաղ­թանք] -Յա­մե­նայն ժամ... (ծայ­րա­քաղ): 58բ-60ա Յո­հա­նու Ման­դա­կու­նոյ -Սուրբ սր­տիւ... 60ա-1բ [ Ա­ղաւթք] -Տէր զաւ­րու­թեանց... բա­զում ո­ղոր­մած... 61բ-2ա Սաղ­մոս -Տէր, մի մատ­ներ... (ծայ­րա­քաղ): 62ա [Քա­րոզ] - Ա­ղա­չես­ցուք... 62ա-3ա [ Ա­ղաւթք] - Ան­կեալ ա­ռա­ջի քո... 63ա [Սաղ­մոս] -Սի­րե­ցի, զի լուի­ցէ... (ծայ­րա­քաղ): 63ա [Մաղ­թանք] -Հոգ­ւո­ցն հան­գու­ցե­լոց... 63ա [Քա­րոզ]-Եւ ես... Վասն հոգ­ւո­ցն հան­գու­ցե­լոց... 63բ-4ա [ Ա­ղաւթք] -Քրիս­տոս Որ­դի Աս­տու­ծոյ... 64ա [Մաղ­թանք] -Զսաղ­մո­սեր­գու­թիւ­նս... (տպ. 1866, էջ 350-366: Չու­նի «Նա­հա­պե­տին Աբ­րա­հա­մու եր­գը եւ «Որ ստեղծ­մամբ շա­րա­կա­նը): 64բ-132ա տե՛ս Բ:

7. 132ա-46ա Է. Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց ա­ղաւ­թից ե­րե­կո­յին ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Որդ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, որ էջ ի խա­չէն եւ պա­տեալ պաս­տա­ռա­կա­լաւ ե­դին ի գե­րեզ­մա­նի:

132բ-3ա [Սաղ­մոս] -Ես առ Աս­տուած կար­դա­ցի... (ծայ­րա­քաղ): 133ա [Մաղ­թանք] -Փառք քեզ... 133ա [Սաղ­մոս] - Ապ­րե­ցո զիս... (ծայ­րա­քաղ): 133ա-4ա Յա­ղա­գս ա­ւր­հ­նու­թեան ճրա­գա­ցն, ա­րա­րեալ սր­բոյն Պե­տ­րո­սի` եղ­բա­ւրն Բար­ս­ղի եւ կամ Յո­վան­նու է - Ա­ւր­հ­նեալ Տէր, որ բնա­կեալդ... 134աբ Երգ միա­շա­բա­թոջ կի­րա­կէի ե­րե­կո­յին ժա­մու -Լոյս զուարթ... 134բ-5ա [Քա­րոզ] -Հա­սեալ­քս... 135ա [Մաղ­թանք] -Հա­սեալ­քս... 135աբ Զկ­նի Ուղ­ղեց­ւոյն Քա­րոզ -Եւ ե­ւս... Ա­ղա­չես­ցուք... 136ա-7ա [ Ա­ղաւթք] -լուր ձայ­նից... Քեզ եր­կիր պա­գա­նե­լով... 137աբ Եւ ա­սի Սուրբ Աս­տուա­ծն: Զկ­նի Քա­րոզ -Եւ ե­ւս... Վասն լսե­լի լի­նե­լոյ...137բ Քա­րոզ զկ­նի Համ­բար­ձոյն -Վասն խա­ղա­ղու­թեան... 137բ-8ա [ Ա­ղաւթք] -Հայր գթած... 138ա-9ա Քա­րոզ զկ­նի Տէր ա­մե­նա­կա­լին -Եւ ե­ւս... Ե­կեալ­քս...139աբ [ Ա­ղաւթք] -Տէր Աս­տուած փր­կու­թեան մե­րոյ... 140ա Ար­ձակ­ման Սաղ­մոս Գ, փոխ -Ո. բնա­կեալ... (ծայ­րա­քաղ): 140ա Մաղ­թանք -Զբար­ձ­րեա­լս... 140ա Սար­կա­ւա­գն քա­րո­զէ -Եւ մեք միա­բան... 140աբ [ Ա­ղաւթք] -Յոյս կե­նաց... 140բ Կի­րակ­մ­տին Սաղ­մոս - Աստ ա­ւր­հ­նե­ցէք... (ծայ­րա­քաղ): 140բ-1ա Քա­րոզ Կի­րակ­մ­տի եւ Յի­նան­ցն -Խն­դ­րես­ցուք հա­ւա­տով... 141ա [ Ա­ղաւթք] -Թա­գա­ւոր խա­ղա­ղու­թեան... 141աբ Քա­րոզ խա­չի -Սուրբ խա­չիւս... 141բ [ Ա­ղաւթք] -Պահ­պա­նեա... 141բ-2ա Առ դրու­նս ե­կե­ղեց­ւոյ Սաղ­մոս -Ու­րախ ե­ղէ ես... (ծայ­րա­քաղ): 142ա [Քա­րոզ] -Սուրբ ե­կե­ղե­ցեա­ւս... 142ա [ Ա­ղաւթք] -Առ դրան... 142աբ [ Ա­ղաւթք] -Ի յար­կի քում... 142բ-3ա Սաղ­մոս յոր­ժամ յե­կե­ղե­ցին մտա­նեն - Ա­ղա­ղա­կե­ցէք...(ծայ­րա­քաղ): 142բ-3ա [ Ա­ղաւթք] - Ա­ղա­չես­ցուք... (տպ. 1866, էջ 456-496. չու­նի Մե­սե­դիք, Ու­ղիղ ե­ղի­ցիք եւ Շա­րա­կանք): 143ա Ա­ւր­հ­նու­թիւն մար­մ­նոյ, սե­ղա­նոյ: Սաղ­մոս, կցորդ - Աչք ա­մե­նե­ցուն... Բար­ձր առ­նեմ... 143բ [Քա­րոզ] -Եւ ե­ւս... Ա­ղա­չես­ցուք... 143բ-4ա [ Ա­ղաւթք] - Ա­ւր­հ­նեա, Քրիս­տոս Աս­տուած... 144աբ Զկ­նի ար­ձակ­ման սե­ղա­նոյն Սաղ­մոս -Տէր Յի­սուս, լցաք... (ծայ­րա­քաղ): 144բ-5ա [Քա­րոզ] -Եւ ե­ւս... Գո­հա­ցա­րուք... 145ա-6ա [ Ա­ղաւթք] - Ա­ւր­հ­նեալ ես... (տպ. 1866, էջ 450-6):

8. 146ա-52բ Ը. Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց ա­ղաւ­թից խա­ղա­ղա­կան ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Հոգ­ւոյն Աս­տու­ծոյ, այլ եւ ի դէ­մս Բա­նին Աս­տու­ծոյ, որ ե­ղաւ ի գե­րեզ­մա­նի եւ էջ ի դժոխ­քն եւ խա­ղա­ղու­թիւն ա­րար հոգ­ւո­ցն

146բ-7ա [Սաղ­մոս] - Ա­ւր­հ­նե­ցից զՏէր... (ծայ­րա­քաղ): 147ա-9բ [Երգ] -Շնոր­հեա մեզ, Տէր, ի գի­շե­րի... 149բ [Մաղ­թանք] -Ի մեր­ձե­նալ ե­րե­կո­յիս... 149բ-50բ [Քա­րոզ] -Եւ ե­ւս... Գո­հա­ցա­րուք... 150բ-1բ [ Ա­ղաւթք] -Տէր բա­րե­րար... Պար­գե­ւա­տու... 151բ Սաղ­մոս -Տէր, լոյս իմ... (ծայ­րա­քաղ): 151բ Մաղ­թանք -Տէր, մի դար­ձու­ցա­նէր... 151բ-2ա [Քա­րոզ] -Եւ ե­ւս... Ա­ղա­չես­ցուք... 152աբ [ Ա­ղաւթք] -Շնոր­հա­տու բա­րեաց... 152բ [Սաղ­մոս] -Ե­րա­նեալ են... (ծայ­րա­քաղ: Տպ. 1866, էջ 497-544: Միւս նիւ­թե­րը չու­նի):

9. 152բ-80ա Կար­գա­ւո­րու­թիւն հա­սա­րա­կաց ա­ղաւ­թից հան­գս­տեան ժա­մուն, որ կա­տա­րի ի դէ­մս Հա­ւր Աս­տու­ծոյ, զի պահ­պա­նո­ղա­կան ա­ջով Միած­նին պա­հես­ցէ զմեզ խա­ղա­ղու­թեամբ ի խա­ւար գի­շե­րոյս

153աբ [Սաղ­մոս] - Ա­ռա­քեա, Տէր... (ծայ­րա­քաղ): 153բ-4ա [Մաղ­թանք] - Ան­ձն իմ... 154աբ [Քա­րոզ] - Ա­ղա­չես­ցուք... 154բ-5բ [ Ա­ղաւթք] -Տէր Աս­տուած մեր... Հրեշ­տա­կի խա­ղա­ղու­թեան... 155բ-7բ Մաղ­թանք զաւ­րա­ւորք յա­ղա­գս գի­շե­րայ առ­հաւ­րաց (Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյ, բան ԺԲ) -Ըն­կալ քաղ­ց­րու­թեամբ... 157բ-8ա [Մաղ­թանք] -Զհան­գս­տեան ա­ղաւ­թս... 158ա-9բ Գո­հու­թիւն եւ ար­ձա­կու­մն ժո­ղո­վր­դեա­նն -Փա՜ռք քեզ, Աս­տուած... (տպ. 1866, էջ 545-557, 561-563, 572-574):

10. ա. 159բ-63բ Նա­խա­դ­րու­թիւնք խրա­տա­կանք յա­ղա­գս ա­ղաւ­թի­ցն, զոր ա­րա­րեալ է տեառն Ներ­սէ­սի` եղ­բա­ւր Գրի­գո­րի­սի Հա­յոց վե­րա­դի­տո­ղի - Ա­ղաւթք հա­սա­րա­կաց քրիս­տո­նէ­ից... 163բ-70ա Ա­ղաւթք իւ­րա­քան­չիւր ան­ձին հա­ւա­տա­ցե­լոց ի Քրիս­տոս առ սուրբ Եր­րոր­դու­թիւ­նն եւ մի­աս­տուա­ծու­թիւ­նն -Հա­ւա­տով խոս­տո­վա­նիմ... (տպ. 1866, էջ 564-572):

բ. 170բ-4ա [ Ա­ղօթք ի հնոց սուրբ վար­դա­պե­տէ ա­րա­րեալ. Հմր 590, 203ա] - Ա­մե­նա­կալ, ա­մե­նա­խ­նամ Աս­տուած յա­մե­նայ­նի ա­ւր­հ­նեալ...

գ. 174բ-6ա [ Ա­ղօթք] -Ե­րե­քան­ձ­նեայ տէ­րու­թիւն` մի­ով բնու­թեամբ եւ է­ու­թեամբ ան­ք­նին եւ ան­ճառ Աս­տուած...

դ. 176ա-9ա [Զղ­ջու­մն] -Մե­ղայ ա­մե­նա­բուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն...

ե. 179բ-80ա Ար­ձա­կան մե­ղաց -Ո­ղոր­մես­ցի քեզ մար­դա­սէրն Աս­տուած... (տպ. 1866, էջ 3-6):

Բ. 64բ-132ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. ¢ 1. ա-գ/64բ-7բ: 2. ա-ե/67բ-75բ: 3. ա-ը/75բ-85բ: 4. ա-բ/85բ-8բ: 5. ա-ի/88բ-121բ: Յա­ւե­լեալ ու­նի.

ա. 121բ-32ա Ե­ռա­մե­ծի եւ քաջ վար­դա­պե­տի Մխի­թա­րայ Գո­շի` խս­տա­կ­րաւն ճգ­նա­ւո­րի եւ բա­նի­բուն հռե­տո­րի ա­սա­ցեալ զա­ղօ­թս ի ժամ սուրբ պա­տա­րա­գին -Տէր Աս­տուած իմ Յի­սուս Քրիս­տոս, Բան Հա­ւր եւ կեր­պա­րան կեն­դա­նի...

Գ. 181ա-4բ [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն: Վասն ծռ­ա­զատ­կին] -Եւ ընդ ա­ւր­հ­նու­թեա­նս ծա­նու­ցու­մն լի­ցի ձեզ, ազգք հա­յոց, մեծ եւ փո­քր, յե­կե­ղե­ցա­կանք եւ ժո­ղո­վր­դա­կանք, որ այս տա­րոյս հան­դիպ­ման ծռ­ա­զատ­կիս զոր­պի­սու­թիւն յայ­տ­նեմք... Գրե­ցաւ նա­մա­կս թվին ՌՁԳ (1634), ապ­րի­լի ԺԳ... ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

170ա Ո՜վ սուրբ եղ­բայր, յոր­ժամ սր­տի մտաւք ա­ղաւ­թես,

Զմե­ղա­ւոր || (170բ) գծո­ղս` զան­պի­տան Ան­տոն յա­ղաւ­թս քո յի­շես,

Եւ թէ գրես բա­նի­ցն, զգոյշ լեր, որ չփո­փո­խես,

Եւ Աս­տուած ո­ղո­մի մեր ծնաւ­ղա­ցն հրա­մա­յես,

Եւ ի Տեառ­նէ դու գտա­նես, յոր­ժամ զա­ղաւ­թս կա­տա­րես:

180ա Փա՜ռք... Արդ, գրե­ցաւ գիր այս ա­ղաւ­թից եւ փր­կա­կա­նն խոր­հուրդ սուրբ պա­տա­րա­գին ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌՁԱ (1632) ա­միս, || (180բ) ի քա­ղա­քն Քաւ­թա­հեա, ընդ հո­վա­նեաւ Սր­բոյն Սարգ­սի Զօ­րա­վա­րին, ձե­ռամբ ա­նար­հեստ գր­չի Ան­տո­նի: Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զմահ­տե­սի Մէ­լի­քն, որ ստա­ցաւ զայս Ա­ղաւթ­մա­տոյ­ցս յի­շա­տակ իւր հո­գոյն եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն, որ ետ գրել զսա որ­դոյն իւր` Ստե­փա­նոս ա­ւագ սար­կա­ւա­գին: Դար­ձեալ, հարք եւ եղ­բայրք, գրիս խո­շո­րու­թեա­նն եւ սղա­լա­նա­ցն ան­մե­ղա­դիր լե­րուք: Եւ որ յի­շէք, յի­շեալ լի­ջիք ա­ռա­ջի Քրիս­տո­սի. ա­մէն: Հայր մեր, որ յեր­կի­նս... Աս­տուած բա­րով վա­յե­լել տա­ցէ. ա­մէն:

586

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ, ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

ԺԷ -XVII

ԳՐԻՉ` Ներ­սէս դպիր:

ԹԵՐԹ` 117. չգ­րուած` 1ա-2ա, 114աբ, 115բ-7բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ժ 12 (Ժ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ «Ա Ջ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 15 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 48ա): ՏՈՂ` 16: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Յա­ղա­գս յա­րու­թեան Քրիս­տո­սի յու­նա­րա­էն: 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած մէկ թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի հա­տու­մից եւ հա­տուած մա­սե­րի լայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ, նա­խա­պէս երկ­սիւն, այժմ միա­սիւն (նմուշ` Բա):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 48ա: Ճ ա կ ա տ զ ա ր դ` 3ա, 12բ, 30բ, 35ա, 39ա, 43ա, 66ա, 72ա, 94բ, 105ա, 111ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Պահ­պա­նակ­նե­րը, կազ­մի թի­կուն­քն ու դռ­նա­կը վնա­սուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2բ-46բ, 94ա-115ա [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 585, 1ա-64ա, 132ա-80ա. ¢ 1/2բ-12ա: 2/12ա-30ա:

3/30ա-4ա: 4/34բ-8ա: 5/38բ-42ա: 6/42ա-6բ (47ա-96բ, տե՛ս Բ):

7/94ա-105ա: 8/105բ-10բ: 9/111ա-3բ (չու­նի Գրի­գոր Նա­րե­կա­ցու բան

ԺԲ): 10/չիք: Յա­ւե­լեալ ու­նի` 115ա «Մե­սե­ղի ա­ղու­հա­ցից « Ա­ռա­ւա­տու

երգ շա­բա­թու պա­հոց:

Բ. 47ա-90ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. ¢ 1. ա-գ/47ա-50ա: 2. ա-ե/50ա-6ա:

3. ա-ը/56ա-63ա: 4. ա-բ/63ա-5բ: 5. ա-ի/65բ-89ա: Ու­նի.

1. 89ա-90ա Այլ Ա­ղաւթք, որ ա­սին նախ­քան զճա­շա­կել խոր­հր­դոյն, ի բա­նից Թով­մա­յի ա­ռա­քե­լոյն -Մար­մին քո ա­նա­պա­կան լի­ցի ինձ

2. 90բ-3բ Տեառն Ներ­սէ­սի Լամ[բ]րաւ­նա­ցոյ ա­սա­ցեալ Խրատք եւ սահ­ման վե­րոյ­գ­րեալ գոր­ծոց -Քան­զի բա­զում ինչ ե­ցոյց բան հրա­հան­գու­թեան գործ սար­կա­ւա­գա­ցն աս­տի­ճա­նի...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

94ա ԶՆեր­սէս տա­ռա­պեալ հո­գով եւ կոչ­մամբ միայն դպիր եւ ոչ գոր­ծով, ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր մի­ով ո­ղոր­միւ, եւ Քրիս­տոս Աս­տուած մեր, որ ա­ռա­տն է ի տուրս բա­րեաց, ձեզ եւ մեզ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն (նման` 30ա, 47բ)

Կն­քա­դ­րոշմ` 3ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Ա­նան­իա վար­դա­պետ. ՌՃՁԲ (1733):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

117բ Թվի[ն] 56 (1631) ա­ւր­հն[ե]ց[այ]:

Գր­չա­փորձ` 114ա-7բ (ա­ռան­ձին տա­ռեր եւ բա­ռեր):

587

ԺԱ­ԳԻՐՔ, ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ, Տ0ՆԱ­ՑՈՅՑ

Լոր գիւղ           ՌԿԷ -1618

ԳՐԻՉ` Յա­կոբ ե­րէց:

ԹԵՐԹ` 280-3 (հա­շուած` Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ Բ, թռիչք` 177, 227). չգ­րուած` 2ա, 3ա, 53բ, 73բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԳ (կրկ ԺԴ) 12 (Ա, ԺԷ 10, Ե 6, Ը 9)+1 2: ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 13 9,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 134ա): ՏՈՂ` 17: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ կար­միր կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` մասն Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նա­կի (Ա), թուղթ (Բ), լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Յով­հան­նու Ոս­կե­բե­րա­նի. Մեկ­նու­թիւն Մատ­թէի: Ժ-ԺԱ դդ.: 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի հա­տու­մից եւ հա­տուած մա­սե­րի ըն­դ­եր­կայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Աբ): Կար­դալ Բա (Ա-ն սոսն­ձուած կազ­մի տախ­տա­կին) «կա­ցն Մար­իամ||/ւէն վաղ­վա­ղա­կի իբ­րեւ [ե]կին ի Բեթ­ղե­էմ ստի­պէ­ին եր­կուն­քն եւ ծնաւ...

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 4ա, 47ա, 81ա: Ճա կ ա տ ա զ ա ր դ` 14ա, 34բ, 39ա, 43ա, 47բ, 52բ, 54ա, 102ա, 112ա, 123բ, 160ա, 164բ, 217բ, 230ա, 237ա, 243ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բուս­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի շարք թեր­թեր կա­պոյտ թղ­թով կար­կա­տուած, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 4ա-52բ, 112ա-53ա [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 585, 1ա-64ա, 132ա-80ա. ¢ 1/4ա-13բ: 2/13բ-34ա:

3/34ա-8բ: 4/38բ-43ա: 5/43ա-7ա: 6/47ա-52բ (52բ-111բ տե՛ս Բ):

7/112ա-23ա: 8/123բ-9ա: 9/129բ-35ա: 10/135ա-53բ (ա/135ա-44բ:

բ/144բ-8ա: գ/148ա-9բ: դ/150ա-2բ: ե/152բ-3ա): Ու­նի.

1. 154ա-5բ Տեառն Ներ­սէ­սի ա­սա­ցեալ Ող­բանք ան­ձին ա­մե­նայն ու­մեք [Ա-Ք] - Աշ­խարհ ա­մե­նայն...

2. 156ա-8ա Նո­րին տեառն Ներ­սէ­սի ա­սա­ցեալ ի մխի­թա­րու­թիւն մտաց ի խո­րոց սր­տից խօսք ընդ Աս­տու­ծոյ (Ա-Ք) - Ա­ռա­ւաւտ լու­սոյ...

3. 158ա-9բ [Երգ պա­շտա­ման գի­շե­րոյ (Ա-Ք)] - Աս­տուա­ծա­ծին մայր Քրիս­տո­սի, / Իմ յոյսն դու ա­ւուր մե­ծի...

Բ. 52բ-97ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. ¢ 1. ա-գ/ 52ա-6ա: 2. ա-ե/56ա-62ա: 3.

ա-ը/62ա-70բ: 4. ա-բ/70բ-3ա: 5. ա-ի/73ա-97ա: Յա­ւե­լեալ ու­նի.

1. 97ա-8ա Այլ ա­ղօթք, որ ա­սի նախ­քան զճա­շա­կել խոր­հր­դոյն, ի բա­նից թու­մա­յի ա­ռա­քե­լոյն -Մար­մին քո ա­նա­պա­կան լի­ցի ինձ...

2. 98բ-102ա Տեառն Ներ­սի­սի Լամ[բ]րաւ­նա­ցոյ Խրատք եւ սահ­ման վե­րոյ­գ­րեալ գոր­ծոյս -Քան­զի բա­զում ինչ ե­ցոյց բա­նս հրա­հան­գու­թեան գործ սար­կա­ւա­գա­ցն աս­տի­ճա­նի...

3. 102ա-11բ Ե­ռա­մե­ծի եւ քաջ վար­դա­պե­տի Մխի­թա­րայ Գո­շի` խս­տա­կ­րօն ճգ­նա­ւո­րի եւ բա­նի­բուն հռե­տո­րի ա­սա­ցեալ Զա­ղօ­թս ի ժամ սուրբ պա­տա­րա­գին -Տէր Աս­տուած իմ Յի­սուս Քրիս­տոս, Բան Հա­ւր եւ կեր­պա­րան կեն­դա­նի...

Գ. 160ա-259բ [Տօ­նա­ցոյց]

Տե՛ս Հմր 435, 279ա-310բ. ¢ 1/160ա-4ա: 2.ա/164ա-7բ (խո­րա­գիր`

« Ա­ւե­տա­րան­ցոյց եւ Տաւ­նա­ցոյց եւ կար­գա­ւո­րու­թիւն եւ հրա­մանք

տէ­րու­նա­կան տաւ­նից...): բ/167բ-74բ: գ/174բ-81ա: դ/181ա-6ա:

ե/186ա-205բ: զ/206ա-11բ (1 թերթ ըն­կած` սկ. «[ Ա­ւր­հ­նու­թիւն

յա]րու­թեան Տէր յեր­կ­նից­նե­րուն ա­սայ...): է/211բ-3բ: ը/213բ-5ա:

թ/215ա-7բ: ժ/217բ-29բ: ժա/230ա-6բ: ժբ/237ա-41բ: ժգ/241բ-3ա:

ժդ/243ա-7բ: ժե/247բ-51ա: ժզ/251ա-9բ:

Դ. 260ա-4բ Ա­րա­րեալ եւ սահ­մա­նեալ սուրբ վար­դա­պե­տին Թու­մա­յի Մե­ծո­փե­ցոյ... Խրատք յա­ղա­գս պա­շտա­ման ե­կե­ղե­ցոյս Հա­յաս­տա­նեայց ա­զգաց -Գի­տե­լի է, զի յա­ւուր հսկ­ման գի­շե­րա­յին, զկ­նի Տէր, ե­թէ շր­թան­ցն... (հմմտ. Հմր 435, 310բ-8ա: Այս­տեղ միայն ¢ ¢ ա-բ):

Ե. 1. 265ա-7բ [Մե­սե­դիք]: Ա­ւագ մե­սե­դի ա­պ­աշ­խա­րու­թեան -Բշ. Դար­ձոյ զե­րե­սս քո...

2. 267բ-79բ Ժա­մա­մտ­ներ կար­գաւ -Բշ, Գշ, Եշ. Որ ի Հաւ­րէ ա­ռա­քե­ցար... ա­ւր­հ­նեալ ես միայն մար­դա­սէր:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

53ա Եւ զեղ­կե­լի եւ զմե­ղօք մե­ռեա­լս զՅա­կոբ գծո­ղս յի­շեա ի ժամ սոս­կա­լի սուրբ պա­տա­րա­գին, եւ Աս­տուած զյի­շողն յի­շէ. ա­մէն (նման` 224ա):

153ա Փա՜ռք... Արդ, գրե­ցաւ փր­կա­կան խոր­հուրդ պա­տա­րա­գի եւ հա­սա­րա­կաց ա­ղօ­թս մե­րոյս ե­կե||(153բ) ղեց­ւոյ ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌԿԷ (1618), ի գե­ղս, որ կո­չե­ցի Լոր, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Գէ­որ­գա, ձե­ռամբ մեղ­սա­մա­կարթ եւ մատ­նա­դե­ղեւ, սխա­լա­բան եւ խո­շո­րա­գիր գր­չի` Յա­կոբ սուտ յա­նուն ի­րի­ցուս, զի միայն զա­նու­նս ու­նիմ սոսկ եւ գոր­ծով թա­փուր ե­րե­ւիմ: Արդ, յե­րե­սս ան­կեալ պա­ղա­տիմ ման­կանցդ սուրբ ե­կե­ղե­ցոյ եւ ար­ժա­նա­ւոր քա­հա­նա­յիցդ պա­տա­րա­գո­ղացդ Քրիս­տո­սի... թէ... պա­տա­հիք, յի­շե­ցէք ա­ռա­ջի Քրիս­տո­սի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 280ա (ԺԷդ., բո­լոր­գիր, սկզ­բից պա­կա­սա­ւոր) Դար­ձեալ յի­շե­ցէք զիս եւ զեղ­բայրն իմ` Տի­լան­չի, եւ զծ­ն­օ­ղսն մեր` Վար­դա­նէս եւ Կու­լի­նազ: Յի­շո­ղացդ եւ յի­շե­լո­ցս Քրիս­տոս Աս­տուած առ հա­սա­րակ ո­ղոր­մես­ցի. ա­մէն:

2. Գբ (1719, բո­լոր­գիր) Ես` տէր Ա­պր­հա­մս, որ օր[հ]նու­վե­ցի մար­դի ամ­սու­մ­ըն, թիւն ՌՃ­ԿԸ (1719) էր:

3. 2բ (1745 թ., շղա­գիր) ես` տէր Խա­չա­տուրս գրե­ցի, որ Նա­տիր -Շա­հն գնաց Շա­քուն` Հա­ճի Չա­լա­պին պեր­թի վե­րեայ, չի ա­ռաւ, թիվն ՌՃՂԴ (1745) էր, ապ­րել ամ­սին ԻԷ գր­վե[ց]. բաւ է գի­տ­օ­ղաց (նման` Աս­տառ Բ):

4. Գա (1745 թ., շղա­գիր) թիվն: Ես` Ա­ռա­քե­լն գե­րե­ցի: Թիվն ՌՃՂԴ (1745) էր գր­վեց:

5. 280բ (ԺԸդ., նօ­տր­գիր, հա­ւա­նա­բար 2բ-ից տար­բեր) Տէր Խա­չա­տուրս գրե­ցի:

Գր­չա­փորձ` 2ա, 3ա (լուա­ցուած), Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ Գա, Գբ:

588

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Մա­ղար­դա­վանք               ՌՃԴ -1655

ԳՐԻՉ` Մի­քա­յէ.լ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Խա­նում կու­սա­կ­րօն:

ԹԵՐԹ` 313+1 (կրկ. 67). չգ­րուած` 67բգ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԶ 12 (ԻԱ 14): ՆԻՒԹ` թուղթ, ա­րե­ւե­լեան: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 12,8 10: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 208ա): ՏՈՂ` 13-16: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կար­միր կտաւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Թ-Ժ դդ.: 2 (Ա-Բ)+2 (Գ-Դ), ստա­ցուած 2 թեր­թե­րի ըն­դ­լայ­նա­կի եր­կ­տա­կու­մից: Մա­գա­ղաթ, ուղ­ղա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Բա) միա­սիւն, 22 տող: Կար­դալ Բա-Աբ, Աա-Բբ «Եւ ո­մանք... եւ հա­նէր զ[գի­շերն] (Զ, 2-12): Դա-Գբ, Դբ-Գա «թո­ղու... եւ մի ի[մաս­ցին] (Է, 49-Ը, 10):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, թա­նա­քի ճա­պա­ղում: Ի դ. նո­րո­գուած, լու­սան­ցա­յին մա­սե­րը կար­կա­տուած: կան բնա­գ­րա­յին կո­րուստ­ներ` 255-60: Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ­նե­րը խու­նա­ցած, եզ­րե­րը վնա­սուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած եւ ծա­կոտ­կէն, թի­կուն­քը պատ­ռուած, եզ­րե­րը մա­շուած, փա­կան­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-254ա [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տես Հմր 435, 4ա-156բ. ¢ 1/2ա-10ա (չիք` դ): 2-3/չիք: 4.

ա/10ա-72ա (Երգք Ներ­սի­սի Շնոր­հալ­ւոյ` 18բ-22ա Յի­շես­ցուք, 24բ-7բ

« Աշ­խարհ ա­մե­նայն, 27բ-30բ « Ա­ռա­ւօտ լու­սոյ, 33բ-44ա « Այ­ս­օր

 ան­ճառ, 44ա-8բ «Նո­րո­գող տի­ե­զե­րաց, 48բ-56ա « Աս­տուած ա­նեղ,

56ա-66բ «Նո­րա­ըս­տեղ­ծեալ, նա­եւ` 30բ-3բ «Ողբ առ սուրբ

 աս­տուա­ծած­նին... - Աս­տուա­ծա­ծին մայր Քրիս­տո­սի...): բ/72ա-118ա:

գ/118ա-31ա: դ/131ա-8բ: ե/138բ-44բ: զ/144բ-70ա: է/170ա-87ա:

ը/187ա-229բ: թ/229բ-54ա (242ա-4բ եւ 244բ-5բ Գրի­գո­րի Նա­րե­կաց­ւոյ

բան ԺԲ եւ ԽԱ, 245բ-53 Ներ­սի­սի Շնոր­հալ­ւոյ «Հա­ւա­տով

խոս­տո­վա­նիմ): Սաղ­մո­ս­նե­րը, ա­ղօթք-մաղ­թանք­նե­րը մե­ծի մա­սամբ

հա­պա­ւուած կամ ծայ­րա­քաղ:

Բ. 254բ-312ա [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

1. 254բ-82ա Տե­սիլ Աս­տուա­ծած­նին, զոր յայ­տ­նի նմա հրեշ­տա­կն զտե­ղի տան­ջա­նա­ցն, թէ որ­պէս տան­ջին մե­ղօ­որ­քն ի դժոխն -Պա­տուա­կան եւ աս­տուա­ծա[րեալ] ժո­ղո­վուրդք Քրիս­տո­սի, հա­ւա­տա­ցեալք եւ գնեալք պա­տուա­կան ա­րեամբ նո­րա...

2. 282ա-95ա, 296բ-304բ Տե­սիլ սր­բոյն Գրի­գո­րի Հա­յաս­տա­նեաց Լու­սօ­որ­չին[եւ պա­տմ]ու­թիւն ընդ հրեշ­տա­կն վասն նն­ջե­ցե­լո­ցն -Սուր­բն Գրի­գո­րի­ոս Լու­սա­ւո­րի­չն Խ տիւ եւ Խ գի­շեր հաց ոչ ե­կեր...

295բ-6ա տե՛ս Յի­շա­տա­կա­րան:

3. 304բ-6բ [Սաղ­մոս ՃԽԴ, 1-21] -Բար­ձր առ­նեմ զքեզ, Աս­տուած իմ եւ թա­գօ­որ իմ...

4. 307ա-12ա Հար­ցու­մն Բար­սեղ[ի] ընդ սուր­բն Գրի­գո­րի Լու­սա­ւոր­չին -Բար­սեղ ա­սէ առ սուր­բն Գրի­գոր. Յոր­ժամ ոչ եր­կինք կայր եւ ոչ եր­կիր... զի ծա­նի­ցէ զա­րա­րի­չն իւր Քրիս­տոս, եւ նմա փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

295բ Ո՜վ սր­բա­սէրք եւ քա­չահ­մուտք ըն­թեր­ձ­օղք, որք հան­դի­պիք ի յայս փոք­րիկ եր­գա­րա­նիս կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով եւ կամ ի ձեռս ու­նե­լով, յի­շե­ցէք եւ լիա­բե­րան Ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք եւ Աս­տու­ծոյ խն­դ­րե­ցէք զթո­ղու­թիւն բա­զում յան­ցա­նաց ի­մոց: Ո՜հ, ան­մե­ղա­դիր լե­րուք ի խո­շոր գրոյս, քան­զի պա­կա­սու­թիւն բա­զում է ե­թէ՛ սղա­լու­թեան, ե­թէ՛ գրա­դար­ձու­թեան, եւ ե­թէ՛ ի շա­րա­դ­րու­թե­նէ տո­ղիս, եւ տող չեմ հա­ներ: Յոր­ժամ ու­սայ, յայ­ն­ժամ վար­դա­պե­տէս հե­ռա­ցայ վասն բա­զում զա­նա­զան բա­նից, ե­ւս ա­ռա­ւել եւ ես խիստ ան­տա­նե­լի եւ ան­բ­ժշ­կե­լի, ան­փա­րա­տե­լի կս­կ­ծա­նաց կա­յի, || (296ա) վիշտ եւ նե­ղու­թեան մէջ էի, որ ա­մե­նե­ւիմբ հո­ղա­ծին ոչ կա­րէ զիս սփո­փել մխի­թա­րել, ո՛չ հո­գե­ւոր, եւ ո­՛չ մար­մ­նա­ւոր: Ո՜հ. միայն ա­պա­ւի­նեալ եմ սուրբ կու­սա­ծի­նն եւ պար­գե­ւիչ միա­ծին Որ­դին, որ նա է ա­մե­նե­ցոյն յոյս եւ կեայք: Յի­շե­ցէք զփ­ցոյն գրի­չս, եւ դուք յի­շեալ ի­ջիք ի միւս­յան­գամ գա­լս­տեան. ա­մէն: Հայր մեր, որ զերկ[ի­նս]: Թվին ՌՃԴ (1655), ի դուռն սուրբ Ըս­տե­փա­նոս նո­րաք­նունք Նա­խավ­կա­յին զվեր­ջին նո­րո­գու­մն:

312ա Եւ զեղ­կե­լի թշուա­ռա­ցեալ գձ­օ­ղս յի­շես­ջիք ի սուրբ եր­կ­նա­թ­ռիչ յա­ղօ­թս ձեր, ո՜վ մա­ն­կունք Սի­ո­նի եւ ըն­թեր­ձ­օղք ե­կե­ղե­ցոյ: Ո՜հ, ո՜հ:

312բ Փա՜ռք... Արդ, եւ ես մոխ[ր] ա­մած դի­մօք ե­րես ան­կեալ ա­ղա­չեմ եւ խն­դ­րեմ զթո­ղու­թիւն յան­ցա­նաց ի­մոց, ո՜վ սի­րե­լի եղ­բայրք եւ մա­ն­կունք Սի­ո­նի, որք հան­դի­պիք ի յայսմ կար­դա­լով կամ օ­րի­նա­կե­լով կամ ի ձեռս ու­նե­լով, յի­շե­ցէք զհան­գու­ցեալ ծն­օղն իմ, զհայր Փըր­քա­մա­լն եւ զմայրն իմ Յա­մի­կն եւ զհան­գու­ցեալ եղ­բայրն իմ Յով­հա­նէսն եւ զքոյրն իմ Ղըզ­լարն եւ զմիւս եղ­բայրն իմ Կի­րա­կոսն: || (313ա) Ե­ւս Քրիս­տոս Աս­տուած քո ա­ռատ ո­ղոր­մու­թեամ­բն յի­շեա զկու­սա­կ­րօն ա­պ­աշ­խա­րող Խա­նու­մին հո­գին, որ բա­զում ա­ղօ­չա­նօք ետ գրել զսայ` ծաղ­կա­քաղ աս­տուա­ծա­ին բու­րաս­տա­նի­ցն, որ կո­չի ժա­մա­գիրք, յի­շա­տակ իւրն եւ ծն­օ­ղաց իւ­րոց: Գրե­ցաւ ա­ն­ար­ժա­նից պի­տակ ա­նուն սբ­ջսբ­ջի («Միք­մի­քի -Մի­քա­յէ­լի.), վասն խն­դ­րոյ զհո­գե­ւոր քե­ւերն ի­մոյ Խա­նո[ւ]մին: Արդ, գրե­ցաւ ի դուռն Սուրբ Գրի­գոր Լու­սօ­որ­չի[ն] եւ Սուրբ Յո­վան­նէս Մկրտ­չին, թվին ՌՃԴ (1655): Յի­շե­ցէք եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ դուք|| (131բ. շար. նօ­տր­գիր) յի­շեալ լից­ջիք ան­մահ գառ­նէն: Ի վա­յե­լու­մն փոք­րիկ Հո­վա­նի­սին, որ է իմ եղ­բայր Կի­րա­կո­սին որ­դի` ծա­ռայ տի­րա­մայր Սուրբ Աս­տուա­ծա­ծի­նն եւ Սուրբ Ըս­տե­փա­նոս Նա­խայ­կա­յին:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1բ (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Յի­շա­տակ է գիր­քս այս, որ կո­չի ժա­մա­գիրք, Շամ­բե­ցի Կի­րա­կո­սի որ­դի Հո­վա­նէ­սին: Յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, որ եւ դ[ո]ւք յի­շեալ լցչ (= լի­ջիք) ի Քրիս­տոս: Ո­ղոր­մին ա­սողն եւ դուք կա­ցէք ի Տէր:

2ա (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Ես` Վէ­լի­ճա­նս, ծառ[այ] եմ սի­րուն քո ||/

32բ (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Ես` Սա­րու­խա­նի որ­դի Միր­կի­դիչ, ես` Հա­տ­րա­պե­տս, ես` Ա­նա­նի որ­դի Վէ­լի­ջա­ն­ըս դա­լու եմ Բա­ղու որ­դի Ըս­տե­փան Ա թու­ման փող, որ կէսն (ընդ­հա­տուած):

125բ (ԺԸ դ., նօ­տր­գիր) Ես` Յա­րու­թու­նս գի­րե­ցի... յի­շա­տակ է գիրսք:

293բ (նօ­տր­գիր) Ես` մե­ղա­ւոր, ա­ն­ար­ժան եւ եղ­քե­լի, մեղ­սա­սէր, չա­րա­գորձ Պօ­ղու­մս գրե­ցի, ||(294ա) թվին ՌՃԿԴ (1715)-ու­մն:

305բ Մէ­րա­պն մօ­րէ ե­լաւ Մար­տի Ի-ու­մն, թվին Ռ || (306ա) ՃԾԹ (1710) Ես ա­ն­ար­ժան Մկ­ըռ­դու­մս գրե­ցի:

310բ Ես մե­ղա­ւոր, ա­ն­ար­ժան եւ եղ­քե­լի, մեղ­սա­սէր, չա­րա­գործ Պօ­ղու­մս գրե­ցի. թվին ՌՃԿԴ (1715)ու­մն, մար­տի ԺԵ-ու­մն: || (311ա) ես` Պո­ղու­մս գրե­ցի թվին ՌՃԿԴ (1715):

311բ Մեր խո­բէր (= հօ­րեղ­բայր) Յով­հա­նէսն, որ վաղ­ճա­նե­ցաւ թվի[ն] ՌՃԿ (1711)-ին, էն օրն որ վաղ­ճա­նե­ցաւ, յէսք (= յա­ջորդ) օ­րա Ա­վա­նէսն մէ­րէ ե­լաւ յուն­վա­րի ԺԵ օրն:

312բ Պե­տ­րոս մօ­րէ ե­լաւ Սուրբ խա­չին, թվին ՌՃԾ (1701): Ես Մըկ[ր]տում գրե­ցի:

313ա Իմ ա­ռա­ջի կի­նս, որ վաղ­ճա­նե­ցաւ, թվին ՌՃ­ԾԵ (1706)-ին: Ես` մե­ղա­ւոր Մկ­ըռ­տու­մս գրե­ցի: Ես` մե­ղա­ւոր Մկ­ըռ­տու­մս կար­գ­վե­ցայ թվին ՌՃ­ԾԵ (1706)-ին: ես` մե­ղա­ւոր Մկռ­տու­մս գրե­ցի:

313բ Այ­վայզն մօ­րէ ե­լաւ Ծաղ­կայ­զ­ար­դին թվին ՌՃԽԲ (1693): Ես` Ա­ւե­տի­կս գրե­ցի:

313բ Ես` Սի­սեա­նե­ցի մե­ղա­ւոր Վէ­լի­ճան: Վէ­լի­ճա­նս գի­րե­ցի առ:

313բ (Կապ­գիր) Յո­վա­նէս, Հո­վա­նէս (տե­՛ս Կն­քա­դ­րոշմ):

Աս Ա­ն­ար­ժան Վէ­լի­ճա­նս///

Աբ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ­րայ: Ես` Ըս­տե­փս­քու­մն Վե­լի­ջա­նի կին:

-Ես մե­ղա­օ­որ Ա­րու[թիւ­նս]:

Բա Թվին ՌՃ... (եղ­ծուած):

Գա Իմ հայր Կի­րա­կոսն առ Աս­տուած փո­խե­ցաւ թվին ՌՃ­ԻԱ (1672) ա­մին:

-Յա­կոբ կա­թ­օղ[ի]կոսն վաղ­ճա­նե­ցաւ ի թվա­կա­նիս Հա­յոց ՌՃԻԹ (1680) ա­մին: Վար­դայ­վա­ռին առ Աս­տուած փո­խե­ցաւ:

Գբ Ի թվին Հա­յոց ՌՃ­ԺԵ (1666): Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Հո­վա­նէս || (Դա) կար­գ­վե­ցայ թվին ՌՃԺԲ (1663) ա­մին:

ԴԲ /// մ/// մա­ցն որ պսա­կե­ցայ /// ՌՃԺԲ (1663) ա­մին:

Կն­քա­դ­րոշմ` Բբ, Գբ, 313բ Քրիս­տո­սի Ով[ա]նէս:

Գր­չա­փորձ` 1ա... 0վ կեղ­ծա­ւոր սա­տա­նայ...: 128ա Ես գնա­ցի օ­տար աշ­խար, / Գ[ու]նա­խում չօխ, պաշ­տան ա­շար... (3 տող):

589

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ, Տ0ՆԱ­ՑՈՅՑ, ՊԱՐ­ԶԱ­ՏՈՒ­ՄԱՐ

ՌՃԺԲ -1663

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր:

ԹԵՐԹ` 193. չգ­րուած` 1ա-2ա, 106բ-7ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԴ 14 (Ա 11): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով եւ լու­սա­դ­րոշ­մով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 13,5 10: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 104ա): ՏՈՂ` 17: ԿԱԶՄ` մո­խ­րա­գոյ մոմ­լաթ, թի­կուն­քը` կա­պոյտ գոր­ծուածք, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` սպի­տակ թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Տէ­րու­նա­կան խաչ` 2բ, 107բ, 138բ (ո­ճա­ւո­րուած): Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 3ա, 108ա: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 139ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, տա­ճար (115բ): Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ձէ­թի բծեր, 1-2 թեր­թե­րը կար­կա­տուած, ե­զ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­գ­րու­թիւն­նե­րը վնա­սուած, վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր: ԺԸ եւ Ի դդ. նո­րո­գուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 3ա-106ա [Ժա­մա­գիրք]

1. 3ա-25ա Քա­ղուածք [օր­հ­նու­թեանց] տէ­րու­նա­կան տաւ­նի­ցն -ԳԿ. Եր­գե­ցէք, որ­դիք... («Շա­րա­կան, 1861, էջ 754-779):

2. 25բ-7ա Զա­պ­աշ­խա­րու­թեան ա­ւր­հ­նու­թիւն­ներն այս­պէս քա­ղէ -ԱՁ. Հայր բա­զու­մո­ղորմ...

3. 27ա-9բ Աղ­ցա­ցն ստե­ղի­քն այս­պէս ա­սա... -Բշ. Եր­կ­նա­ւոր հաւտ ընտ­րեալ...

4. 29բ-31բ Դա­ւա­նու­թիւն քրիս­տո­նէ­ից հա­ւա­տա­ցե­լոց... -Հրա­ժա­րիմք ի սա­տա­նա­յէ... Խոս­տո­վա­նիմք եւ հա­ւա­տամք...

5. 31բ-4բ Խոս­տո­վա­նու­թիւն կո­չէ զհա­ւա­տա­ցեալ­քս ի Քրիս­տոս -Մե­ղայ ա­մե­ն­այ­սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն...

6. 34բ-5ա [ Ար­ձա­կու­մն] -Ո­ղոր­մես­ցի քեզ մար­դա­սէրն Աս­տուած...

7. 35ա-8ա [Երգ տեառն Ներ­սէ­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի...] -Յի­շես­ցուք ի գի­շե­րի...

8. 38ա-40ա Երգ տեառն Ներ­սէ­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի է ա­սա­ցեալ (Ա-Ք) - Ա­ռա­ւաւտ լու­սոյ...

9. 40ա-2ա [Տեառն Ներ­սէ­սի Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սի Ող­բեր­գու­թիւն ան­ձին զղ­ջա­ցե­լոյ... (Ա-Ք)] - Աշ­խարհ ա­մե­նայն...

10. 42ա-3բ [Երգ պա­շտա­ման գի­շե­րոյ (Ա-Ք)] - Աս­տուա­ծա­ծին մայր Քրիս­տո­սի, / Իմ յոյսն դու ես յա­ւուր մե­ծի...

11. 44ա-6ա [ Այլ ողբք նո­վին եր­գով, այ­լում ա­սա­ցեալ. Հմր 2524, 198բ: (Ա-Ք)] - Ար­թուն ե­ղե­րուք, / Ար­թուն եւ պատ­րաստք, / Ա­հայ գայ Քրիս­տոս...

12. 46ա-52բ Թա­գա­ւորք ա­պ­աշ­խա­րու­թեան (Բշ-ուր­բաթ) -Թա­գա­ւոր յա­ւի­տեան... 53ա-7բ Թա­գա­ւոր մար­տի­րո­սաց (ԱՁ-ԴԿ) -Թա­գա­ւոր յա­ւի­տեան... («Ժա­մա­գիրք, 1866, էջ 123-139):

13. 57բ-8բ Սր­բոյն Ստե­փան­նո­սի Նա­խավ­կա­յին - Այ­սա­ւր դաս­քն հրեշ­տա­կաց ու­րա­խա­նան... (տպ. էջ 141-142):

14. 58բ-66բ [ Ա­լէ­լուք գի­շե­րա­յինք տէ­րու­նա­կան տօ­նից կար­գաւ Ա­լէ­լուք ծն­ըն­դեան տեառն մե­րոյ Յի­սու­սի գի­շե­րա­յին ժա­մուն - Ա­լէ­լու­իայ... Տէր հո­վես­ցէ զիս... (տպ. էջ 144-178):

15. 66բ-70բ [Երգք տէ­րու­նա­կան տօ­նից կար­գաւ]: Ա­ղու­հա­ցից կի­րա­կի­քն. Գ կր­կ­նեայ եւ զյե­տի­նն բար­ձր ա­սայ -Զա­մե­նայն ա­ւուրս կե­նաց ի­մոց...

16. 70բ-1ա [Ստո­ղո­գիք]: Ստո­ղո­գի Մե­ծի շա­բա­թին... -Ե­դին զիս ի գբի...

17. 71ա-3ա երգ ե­կե­ղեց­ւոյ -տան քում վա­յել է սր­բու­թիւն...

18. 73ա-7ա Մե­սե­դիք: Շափ­թ­ը­պա­հո­ցն նախ­քան զԳիր­քն ա­սայ -Բշ. Ար­քա­յու­թիւն քո...

19. 77ա -Կարգ Ու­ղե­ցայ­ցն -ԱՁ. Ու­ղիղ ե­ղի­ցին...

20. 77բ-80 Մե­ղե­դի ըստ պատ­շա­ճի: 0ե­տեաց -Բար­բառ ա­ւե­տեաց...

21. 80ա-2ա Երգ սր­բա­սա­ցու­թեան ա­սայ: Ծնն­դեան -Բազ­մու­թիւ­ն­ըք հրեշ­տա­կա­ցն...(տպ. 1866, էջ 592-595):

22. 82ա-3ա Վե­րայ­բե­րե­լով պա­տա­րագ, այս­պէս ա­սայ -Սար­կա­ւագ. Սաղ­մոս ա­սա­ցէք... (տպ. 1866, էջ 595-7ա):

23. 83բ-4բ Զկ­նի պա­տա­րա­գին ա­սայ զեր­գս զայս (Բշ-Շբ) -Լո[յ]ս ճշ­մա­րիտ եւ ճա­ռա­գայթ Հա­ւր...

24. 84բ-5բ Եւ յոր­ժամ հա­ղոր­դին, դպիր­քն ե­ղա­նա­կեն զեր­գս զայս: Տաղ բաշխ­ման -Հայր հա­ւա­տոյ սուրբ հար­ս­նա­րան...

25. 85բ-6բ Աս­տուա­ծած­նին -Գո­հար վար­դն ին­ք­նայ­գուն, / Սի­րա­մարգ ոս­կէ­գոյն...

26. 86բ-7ա Սի­մէ­ո­նի Ծե­րուն­ւոյ -Ո՜վ Սի­մէ­ոն Ծե­րու­նի, / Ա­հայ բան քո կա­տա­րի...

27. 87բ-8ա Տաղ [Մկր­տու­թեան Քրիս­տո­սի ի Սի­րիկ. Հմր 7730-355բ] -Ո՜վ զար­մա­նա­լի խոր­հուր­դս այս մեծ յայ­տ­նեալ, / Ա­րա­րի­չն Աս­տուած ի Յոր­դա­նան ե­կեալ...

28. 28աբ Տաղ յա­րու­թեան («Գրի­գոր) -Գո­չէր հրեշ­տա­կն ի վի­մին / Վասն յա­րու­թեան Յի­սու­սին...

29. 88բ-9ա Երգ բաշխ­ման սուրբ պա­տա­րա­գին ա­սայ -Հայր եր­կ­նա­ւոր է մեզ գթած, /Մեզ ա­ռա­քեաց զՈր­դին Աս­տուած...

30. 89աբ Երգ բաշխ­ման -Որ ի հըն­կից նկա­նա­կին / Նշ­խա­րե­ցեր հինգ հա­զա­րին...

31. 89բ-92բ Ա­ղերս եւ պա­ղա­տանք բաշխ­մա­նն (Ա-Ք) - Ա­ղա­չեմ ը­զ­Տէր գը­թա­կան / Հա­ռաջ­մամբ հո­գոյս բա­նա­կան... / Րա­բու­նի ես կո­չե­ցեալ... / Գրի­գորս ա­ղերս[եմ լա­լով]:

32. 92բ-5ա Տաղ սուրբ Աս­տուա­ծած­նին. Ա­ւագ ուր­բա­թի գի­շերն յետ Փառք ի բար­ձու­մին ա­սա - Աս­տուա­ծա­ծին կոյսն Մար­իամ կայր առ խա­չին իւ­րոյ Միած­նին, / Հե­ղոյր զար­տա­սուս կըս­կ­ըծ­մամբ սր­տին...

33. 95աբ Յոր­դո­րա­կս Յի­նան­ցն շա­բաթ­մ­է­ջն ա­սա Ա­րար­չա­կա­նին տեղն Զատ­կի կի­րա­կէ­ից («Ներ­սե­սի ե) -Նո­րին ա­ւե­տեաց բար­բառ նո­րա­զուարճ ձայ­նիւ այ­սա­ւր գո­չէր Գաբ­րի­ել Իւ­ղա­բեր կա­նան­ցն...

34. 95բ-6ա Երգ Ա­րե­ւայ­գա­լին: Զկ­նի Ե­ղի­ցուն սաղ­մո­սին յե­տեւն ա­սայ -ԴԿ. Յա­րե­ւե­լից մինչ ի մու­տս... 96ա Յոր­դո­րակ -Յա­րե­ւե­լից յա­րեւ­մու­տս...

35. 96բ-7ա Երգ զկ­նի Ա­ղա­ղա­կե­ցէք սաղ­մո­սին -Ճը­գ­նա­ւորք Աս­տու­ծոյ... 97աբ Յոր­դո­րակ -ճը­գ­նա­ւո­ր­ըք ճշ­մա­րիտք...

36. 97բ-8ա Երգ զկ­նի Աս­տուա­ծած­նին սաղ­մո­սին ա­սա -Լոյս, ա­րա­րիչ լու­սոյ ա­ռա­ջին լոյս... 98աբ Յոր­դո­րակ - Ա­նե­ղա­նե­լիդ Աս­տուած Հայր ա­մե­նա­կալ...

37. 98բ երգ զկ­նի Տէր հո­վես­ցէ սաղ­մո­սին ա­սայ -Ճա­նա­պարհ եւ ճըշ­մար­տու­թիւն եւ կեանք Քրիս­տոս... 98բ Յոր­դո­րակ -Ճա­նա­պարհ բա­րի Քրիս­տոս...

38. 99ա-100բ [Տաղ գե­ղե­ցիկ. 5954, 23բ (Բշի-ուր­բաթ)] -Ին­նեակ դասք հո­գե­ղի­նաց` / Եր­կ­նա­յին զաւ­րաց...

39. 100բ-2ա Ա­ւր­հ­նու­թիւն սես[= ղ]ան ա­ւր­հ­նե­լոյ -Սաղ­մոս. Աչք ա­մե­նե­ցուն... (սաղ­մոսք, քա­րոզք, ա­ղօթք եւ մաղ­թանք):

40. 102բ-6ա Ա­ղաւթք հա­սա­րա­կաց հան­գ­ըս­տեան ժա­մուն պահ­պա­նու­թեան գի­շե­րա­յին չար խոր­հր­դոյն - Ա­ռա­քեա, Տէր, զլոյս քո... (սաղ­մոս, մաղ­թանք, ա­ղօթք, քա­րոզ: Տպ. 1866, էջ 545-560):

Բ. 1. 108ա-72բ Տաւ­նա­ցոյց եւ 0ե­տա­րա­նա­ցոյց

Տե՛ս Հմր 435, 279ա-310բ. ¢ 1/չիք: 2. ա/108ա-10բ: բ/110բ-5ա:

գ/115բ-8բ: դ/118բ-21բ: ե/121բ-38ա: զ/139ա-42բ: է/142բ-43բ: ը/143բ-4բ:

թ/144բ-6ա: ժ/146ա-54ա: ժա/154ա-8ա: ժբ/158ա-61ա: ժգ/161ա-2ա:

ժդ/162ա-5ա: ժե/165ա-7ա: ժզ/167ա-72բ:

2. ա. 173աբ Ա­ւե­տա­րանք բժշ­կու­թեան այս­պէս գիտ եւ կար­դայ -Մա­թէ­ոս Ծ, ԿԸ, ՀԸ...

բ. 173բ Հան­գս­տեան Ա­ւե­տա­րան այս­պէս գիտ եւ կար­դայ -Մատ­թէ­ոսն ՃԺ, ՃԽ, ՄՃՀԳ...

գ. 173բ-83ա Ժա­մայ­մ­տերն կար­գաւ -Բշ, Գշ, Եշ. որ ի Հաւ­րէ ա­ռա­քե­ցար...

դ. 183բ-4ա Կի­րակ­մ­տի փառ -Լոյս զուարթ...

ե. 184ա-9ա Կա­նո­նայ­գ­լուխ միայ­հա­մուռ (ԱՁ-ԴԿ) -ԱՁ. Դա­տեայ, Տէր, զայ­նո­սիկ...

Գ. 189ա-93ա Այս Տու­մարս Հա­յոց է սահ­մա­նած -Թվին Հա­յոց ՌՃԺԲ (1663) գիր տա­րուն սէն է, տա­նու­տէրն Ե­կօ­որն է... Դու Ե­շա­բա­թի ա­րայ զԲա­րէ­կեն­դա­նն:

Դ. 193բ Ճա­շուն մեծ ա­ղօթ­քն -Միա­բան ա­մե­նե­քեան գո­հա­ցա­րուք... եւ ճշ­մա­րիտ ա­ռա­քի­նու­թեամբ կա­ցեալք յա///... (շար. թա­փուած):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

189ա (Տօ­մա­րի սկզ­բում) Թվին Հա­յոց ՌՃԺԲ (1663) գիր տա­րուն սէն է...

193ա (Տօ­մա­րի վեր­ջում) Եւ զան­պի­տան մե­ղաւք զա­ռա­ծեալ, զհող եւ զփո­շի, զա­ն­ար­ժան Գրի­գորս յի­շեայ ի Տէր, եւ դուք յի­շեալ լի­նի­ջիք:

Կն­քա­դ­րոշմ` 30բ, 31բ, 54բ, 150բ, Տէր է սա մի որդ: Տէր Ե­ղի­սա:

Գր­չա­փորձ` 1ա-2բ (Ա­ռան­ձին բա­ռեր):

590

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Սուրս (Մո­կս)    ՌՀԷ-ՌՁ-1628-1631

ԳՐԻՉ` Ա­ւիկ (1631 թ.), Յո­հան Սրե­ցի (1628 թ.): ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յո­հան­նէս կր. միա­կեց:

ԹԵՐԹ` 336. չգ­րուած` 1ա, 209բ-12բ, 248բ-54բ: ՊՐԱԿ` Ա-Ը 12 (Ը 4)+2 12+Ա-Է 12+ 1 12+10 (խառն` Ա-Բ, Թ 12, Գ, Ը 8, Դ 10, Ե 16, Զ 15, Է 14, Ժ 17): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 12,5 9: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (Ա­ւիկ գր­չի` 1բ-112բ, Յո­հան գր­չի` 113ա-209ա, ա­ն­ա­նուն գր­չի` 237ա-44ա, 245ա-7ա, 255ա-68բ, 270բ-335բ,նմուշ` 149ա) նօ­տր­գիր (ա­ն­ա­նուն Ա` 213ա-36բ, Բ` 244աբ, 269աբ, Գ` 236աբ): ՏՈՂ` 19-21: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` զար­դա­հիւս կար­միր թա­ւիշ, դռ­նա­կի­նը` դե­ղին մե­տա­քս: Լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ա թուղթ Կորն­թաց­ւոց (գլուխ Ժ) (ա­սո­րե­րէն): ԺԳ-ԺԴ դդ. մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, էս­տ­րան­գե­լա, 1 (Ա)+1 (Բ), ստա­ցուած 1 թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի հա­տու­մից. ե­զ­րա­հա­տուած:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 2ա, 113ա, 132բ, 135բ, 138բ, 141բ, 145ա, 180բ, 188բ, 192ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բուս­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի կա­շին թե­թե­ւա­կի քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1բ-88ա Տաւ­նա­ցոյց եւ ա­ւե­տա­րա­նա­ցոյց, կար­գա­ւո­րու­թիւն եւ հրա­հանգք տէ­րու­նա­կան տաւ­նից, զոր ե­դեալ է եւ սահ­մա­նեալ սր­բոյն Սա­հա­կայ...

Տե՛ս Հմր 435, 279ա-310բ. ¢ 1/չիք: 2.ա/2ա-5ա: բ/5ա-11ա:

գ/11ա-5ա: դ/15ա-8բ: ե/18բ-37ա: զ/37ա-42ա: է/42ա-3բ: ը/44ա-6ա:

թ/46ա-8ա: ժ/48ա-59ա: ժա/59ա-65բ: ժբ/65բ-70ա: ժգ/70ա-1բ:

ժդ/72ա-5բ: ժե/75բ-8բ («Բ կի­րա­կի): ժզ/78բ-87ա («Վեց կի­րա­կի):

Ու­նի.

ա. 87ա-8ա Այլ Խրատք Ծն­ըն­դեան եւ Զատ­կին եւ հան­դի­սի ա­ւուրց -Յոր­ժամ Վասն ի վե­րուստ ա­սես, զՍաղ­մո­սի ա­ռա­ջի քա­րոզ...

Բ. [Ժա­մա­գիրք]

1. 88բ-103բ Կար­գա­ւո­րու­թիւնք ե­կե­ղեց­ւոյ եւ ա­րա­րո­ղու­թիւն ժա­մա­տե­ղեաց տեառն Ներ­սե­սի Հա­յոց կա­թ­ու­ղի­կո­սի...

Տե՛ս Հմր 435, 6բ-14բ. ¢ ա/88բ-94բ: բ/94բ-5բ: գ/95բ-9ա:

դ/99ա-101ա: ե/101ա-3բ:

2. 103բ-12բ Ժա­մա­մ­տեր կար­գաւ -Բշ., Գշ., Եշ. Որ ի Հաւ­րէ ա­ռա­քե­ցար...

3. 113ա-44բ, 180բ-208բ [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 585, 1ա-64ա, 132ա-80ա. ¢ 1./113ա-20ա: 2/120ա-32բ: 3/133բ-5բ:

4/135բ-8ա: 5/138բ-41ա: 6/141ա-4բ (144բ-80բ տե՛ս Գ): 7/180բ-8ա:

8/188ա-92ա: 9/192ա-6ա: 10. ա/196ա-202ա: բ/203ա-5ա: գ/205ա-6ա:

դ/206ա-8բ: ե/208բ:

-202ա Թու­մայ վար­դա­պե­տին է (յի­շա­տա­կա­րան խմ­բա­գր­ման) - Արդ, ես` մե­ղա­պար­տս ի ծնուն­դս ե­կե­ղեց­ւոյ, Թու­մայ ա­նուն պի­տակ || (202բ) վար­դա­պետ Քաջ­բե­րու­նեաց գա­ւա­ռէ, ի սուրբ ուխ­տէն Մե­ծո­փայ, ի կար­գէ ա­շա­կեր­տաց մեծ վար­դա­պե­տա­ցն Սարգ­սի եւ Վար­դա­նայ եւ Գրի­գո­րի Տա­թե­ւա­ցո, սր­բա­գ­րե­ցի զԳիրս հա­սա­րա­կաց ա­ղօ­թից եւ յին­նե­րորդ մասն բա­ժա­նե­ցի եւ ե­տու ի ձեռս ման­կանց ե­կե­ղեց­ւոյ: Վասն ո­րոյ յե­րե­սս ան­կեալ ա­ղա­չեմ պա­ղա­տա­նօք քրիս­տո­սա­կիր եղ­բայրցդ, որ աւ­րի­նա­կէք կամ ու­սա­նի­ջիք զն­կա­րա­գիր բա­նիս, այլ մի այ­լայ­լէք, ա­ղա­չեմ, եւ զսա­կաւ յի­շա­տա­կա­րա­նս գրես­ջիք, զի յա­մե­նե­ցունց ճա­նա­չեալ լի­նի այս օ­րի­նա­կս, զի եւ դուք գրես­ջիք ի գիրն կե­նաց եւ զմեզ ան­մո­ռաց յիշ­մամբ յի­շես­ջիք յա­ղօ­թս ձեր, զի եւ ին­քն Քրիս­տոս Աս­տուա­ծն մեր ձեր մե­ղա­ցն թո­ղու­թիւն շնոր­հես­ցէ եւ ի չա­րեաց ա­զա­տես­ցէ եւ ի գիրս բա­րիս ա­ռաջ­նոր­դես­ցէ: Եւ Քրիս­տո­սի փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս յա­ւի­տե­նից. ա­մէն:

Գ. 144բ-80բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. ¢ 1ա-գ/144բ-7բ: 2.ա-ե/147բ-52բ: 3.ա-ը/152բ-8բ:

4.ա-բ/158բ-60բ: 5.ա-ի/161ա-77բ: Ու­նի.

1. 177բ-8ա Այլ ա­ղօթք, որ ա­սի նախ­քան զճա­շա­կել խոր­հր­դոյն, ի բա­նից Թու­մա­յի ա­ռա­քե­լոյն -Մար­մին քո ա­նա­պա­կան լի­ցի ինձ...

2. 178ա-80բ Տեառն Ներ­սէ­սի Լամ[բ]րո­նա­ցոյ Խրատք եւ սահ­ման վե­րո­գ­րեալ գոր­ծոյս -Քան­զի բա­զում ինչ ե­ցոյց բա­նս հրա­հան­գու­թեան...

Դ. [Բանք զա­նա­զանք]

1. 213ա-31բ Քա­ղուածք շա­րա­կա­նաց այս­պէս ա­սա (ըստ յա­ւուր պատ­շա­ճի եւ ըստ ձայ­նից): Ծն­ըն­դեան Մար­իա­մու -ԳԿ. Աս­տուա­ծա­ծին խո­րան լու­սոյ...

2. 231բ-4ա [Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ Գիրք Հարց­մանց, հա­տոր Թ, պրակ ԽԸ. Վասն շա­րա­կան վա­րե­լոյ] -Հարց. Զշա­րա­կա­նսն որ­պէ.ս քա­ղեմք...

3. 234բ-6բ Խրատք Յա­ղա­գս պա­շտա­ման ե­կե­ղեց­ւոյ Հա­յաս­տա­նեաց ա­զգաց [Թու­մա­յի Մե­ծո­փե­ցոյ. Հմր 587, 260ա] -Գի­տե­լի է, զի յա­ւուրս հսկ­ման գի­շե­րա­յին, զկ­նի Տէր, ե­թէ շր­թան­ցն...

Ե. [Գանձք եւ տաղք]

1. 237ա [Չոր­րորդ ա­ւուր ծն­ըն­դեա­նն Քրիս­տո­սի. Հմր 425, 86բ: («Խա­չա­տուր)] -Խն­դու­թեան ձայն, բա[ր]բառ ա­ւե­տեաց...

2. 237բ-8ա [Գանձ սր­բոց Թարգ­ման­չա­ցն ի տէր Մխի­թա­րայ է. Հմր 8242, 47ա: («Բան քա­րո­զից)] -Բար­ձ­րեալ ան­ք­ըն­նին բնա­ւից լը­րու­թիւն, բա­նա­կա­նու­թիւն...

3. 238ա-44բ [Ծայ­րա­քաղք ի հո­գե­ւոր տա­ղից]: Տաղ հրեշ­տա­կապ[ե­տա­ցն] -Զա­ւրք եր­կ­նա­յին զը­ւար­թ­նոց, /Դասք հրեշ­տա­կաց ան­մար­մ­նոց...

4. 269ա-70ա [Երգ պա­շտա­ման. Հմր 1677, 155ա: («Հայ­րա­պետ Է­րե­ցս)] -Հայր ա­ն­ըս­կիզ­բն եւ գը­թա­ծա­կան, / Ա­նո­խա­կալ եւ ո­ղոր­մած...

Զ. [Տո­մա­րա­կանք]

1. ա. 245ա-7ա [Պատ­ճէն Տօ­մա­րին Սար­կա­ւա­գի / - Ամ­սա­նա­հանջ այս­պէս ա­րայ. Կա՛լ զգար­նան­մուտ Մեծ Հա­յին... (247բ-8ա տե՛ս Զ, ¢ 3):

բ. 255ա-61բ Ա­միսք եւ տու­մարք Հա­յոց || Կր­կ­նակ ամ­սոց այս­պէս. Կա՛լ զՆա­ւա­ս­ար­դի ա­միսն...

գ. 262ա-8բ Ա­միսք եւ տու­մարք Հռո­մա­յե­ցոց -Թվա­կան այս­պէս. Կա՛լ զՀայ թվա­կա­նն... (269ա-70բ տե՛ս Ե, ¢ 4):

դ. 270բ-85բ [Հինգ­հա­րիւ­րե­կն, որ է շր­ջան. Հմր 744, 39բ] -Կա՛լ զՀ­ռո­մի փո­քր թվա­կան... (271ա-85բ ԺԹ- ա­մեայ խո­րանք):

2. 286ա-335բ Պար­զա­տու­մարս յըն­տիր եւ յըս­տոյգ օ­րի­նա­կէ` ա­նանց եւ յա­ւի­տե­նա­կան (Ա-Ք) -Ա. Եւթ­նե­րե­կն Դ. Յուն­վար ԼԱ օր է, Եշ. մտա­նէ... Ք. Եւթ­նե­րե­կն Դ. Յուն­վար ԼԱ օր է, Եշ. մտա­նէ... զմ­նա­ցեա­լն զփիւրն հար­ցիր:

Զ. 1. 336աբ Ստո­ղո­գիք Ա­ղու­հա­ցից պա­հո­ցն -Ա. Դշ. Ո­ղոր­մեա ինձ, Աս­տուած, ըստ մե­ծի ո­ղոր­մու­թեան...

2. 136բ Մե­սե­դիք ճա­շու կի­րա­կէ­ից -ԱՁ. Ա­մե­նայն եր­կիր եր­կիր պա­գ­ցեն...

Է. [Յա­ւե­լա­գ­րու­թիւն ԺԸ դ.]

247բ-8ա [Երգ] -ե­կե­ղե­ցի կա­թո­ղի­կէ ի Հա­յաս­տան, / Այ­ս­օր զմա­ն­կու­ն­ըս ժո­ղո­վեալ իւր հա­մա­ձայն...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1. 43բ (1631 թ., Ա­ւիկ գր­չի) Եւ զթար­մա­տար Ա­ւիկ յի­շեա:

87ա Եւ զթար­մա­տար Աւ­րի­կս յի­շէ ի պա­ղա­պանծ յա­ղաւ­թս քո եւ Ա հետ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սէ եւ Ա Հայր մեր հետ հրա­մա­յէ:

88ա Զե­ղեռ­նա­գործ Ա­ւիկ յի­շէ եւ լի բե­րա­նով Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ Աս­տուած ա­սո­ղսդ ո­ղոր­մի. ա­մէն: Գրե­ցաւ Տօ­նա­ցոյ­ցս ի թվին ոլ[իմ]պիա ՄՀ (270 4+551=1631), ի վա­յե­լու­մն տէր Յո­հա­նէս կրօ­նա­ւո­րի:

2. 206ա (Ան­թուա­կան, Յո­հան գր­չի) Զա­մե­նայն մե­ղօք զա­ռա­ծեալ ո­գիս` զգե­րի գրի­չս, զսու­տ­ա­նուն Յո­հան յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, եւ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք, եւ Աս­տուած ձեզ ո­ղոր­մի, ա­մէն:

209ա Փա՜ռք... Արդ, գրե­ցաւ հոգ­իա­բու­ղխ եւ աս­տուա­ծա­յին սուրբ տառս, որ կո­չի Ա­ղօ­թա­մա­տոյց, ի յեր­կիրս Մո­կաց, ի գեւ­ղս, որ կո­չի Սուրս, ի դուռն Սուրբ Յով­հան­նու Մկրտ­չին եւ Սուրբ Գէ­որ­գայ Զօ­րա­վա­րին, ձե­ռամբ յոգ­նա­մեղ եւ բազ­մա­վէր ո­գոյ եւ ա­նար­հեստ Յո­հան գր­չի Սրե­ցոյ, ի խն­դ­րոյ սր­բա­սէր եւ հե­զա­հո­գի, մաք­րա­միտ եւ հո­գե­սէր եղ­բ­օր մե­րոյ տէր Յո­հան­նէս կրօ­նա­ւոր միա­կե­ցի, աս­տուա­ծա­սէր եւ բա­րե­միտ ճգ­նա­ւո­րի, որ ստա­ցաւ զսա ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ յի­շա­տակ բա­րի հո­գոյ իւ­րոյ եւ ծն­օ­ղա­ցն եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րա­ցն. ա­մէն:

3. 244բ (Ան­թուա­կան, նօ­տր­գիր, հա­ւա­նա­բար Յո­հան գր­չի)

Գո­չեմ առ քեզ, Տէր իմ ար­քայ,

Մե­ղա­ւո­րիս դու ո­ղոր­մեա,

Ձա­խա­կող­մէն զիս ա­զա­տեա

Եւ ընդ յաւ­դի­ս­ըն քո դա­սեա:

Եւ դու, եղ­բայր տէր Յո­հա­նէս,

Մի՛ մո­ռա­նար զիս ը­զ­տ­ը­գէ­տս,

Որ եմ լու­ծեալ ի յիմ կար­գէս

Եւ ո­րո­շեալ ի սուրբ գն­դէս:

4. 261բ (1628 թ., բո­լոր­գիր, հա­ւա­նա­բար Յո­հան գր­չի) Գրե­ցաւ Տու­մարս ի թվա­կա­նին Հա­յոց ՌՀԷ (1628)...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1բ (1738 թ, շղա­գիր) Յի­շա­տակ է գիր­քս այս ժօ­ղօվ արս սր­բոց, Ան­տոն աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տին, ի վա­յե­լու­մն որ­դոյն իւ­րոյ` տի­րայ­ցու Յա­րու­թիւ­նին: Աս­տուած բա­րեւ վա­յե­լում տա­ցէ յիւրն: Թվին ՌՃ­ՁԷ (1738)-ին, Մար­տի Ժ-ին գրե­ցաւ:

Գր­չա­փորձ` 1ա Զգործ: Թվին ՌՁԵ (1636): Գրի­գոր:

591

ՄԱՆ­Ր­ՈՒՍ­ՄՈՒՆՔ

Սուր­խաթ          ՊԱ -1352

ԳՐԻՉ` Գրի­գոր Սուք­իա­սանց: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Կա­րա­պետ քհյ:

ԹԵՐԹ` 224. չգ­րուած` 1աբ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԱ 12 (Ա 13, ԻԱ 3): ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 11,4 8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (խա­զա­գ­րուած: Նմուշ` 110ա): ՏՈՂ` 17: ԿԱԶՄ` կա­նաչ թա­ւիշ, Ա փեղ­կի չորս ան­կիւն­նե­րում հրեշ­տա­կա­գ­լուխ մե­տա­ղեայ ձու­լա­ծոյ ան­կիւ­նա­կալ­ներ եւ զոյգ փա­կա­նա­կալ­ներ, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` կա­պոյտ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` ոս­կե­գոյն, այժմ գու­նա­թափ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -1 Սաղ­մոս (յու­նա­րէն): 2 (Ա, Բ) սկզ­բից, ստա­ցուած մէկ թեր­թի եր­կայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն (նմուշ` Աբ): Կար­դալ Աա. Աբ (Սագ ԿԲ, կ -կգ, 3), Բբ-Բա (Սաղմ ԿԴ, 11 -ԿԵ, 5): 2 Պատ­մա­գ­րա­կան բնոյ­թի երկ (սլա­վո­նէ­րէն), ուր յի­շա­տա­կում են «պան Չբի­գ­նեւ, «պան Սի­գ­րին ա­նուն­նե­րը: 2 (Գ.Դ) վեր­ջից, ստա­ցուած մէկ թեր­թի ըն­դ­լայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ միա­սիւն, կի­րի­լի­ցա (նմուշ` Գբ) Ե­զ­րա­հա­տուած ո­րից բնա­գի­րը վնա­սուած: Գա, Դա, Դբ չգ­րուած:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ներ­սէս Շնոր­հա­լի` 3բ: Լու­սան­ցա­յին-Կիւ­րա­կոս` 81բ Ստե­փան­նոս` 82բ, Աս­տուա­ծա­ծին` 87բ, Սի­մէ­ոն Ծե­րու­նի` 88ա, Թա­գա­ւոր Իս­րա­յէ­լի` 90ա, Համ­բար­ձում` 98ա, Հռիփ­սի­մէ` 101ա, Յով­հան­նէս Կա­րա­պետ` 102բ, 191ա (հա­տուած գլու­խը),Դա­նի­էլ` 103բ, Ե­րեմ­իա` 104ա, ա­ռա­քեալ` 104բ, Քրիս­տոս` 106ա, Վար­դան Մա­մի­կո­նեան, Դա­ւիթ մար­գա­րէ` 142բ, 143ա, Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ` 189ա: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 4ա: Ճ ա կ տ ա զ ա ր դ` 30բ, 59ա, 79բ, 118բ, 168ա, 201բ, 221բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա րդ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր, հան­գու­ցա­գիր:Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, վար­դա­գոյն, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Կազ­մի թա­ւի­շը մա­շուած, եզ­րե­րը բա­ցուած, թի­կուն­քը վնա­սուած: Բ փեղ­կի չորս ան­կիւ­նա­կալ­նե­րը, զոյգ ճար­մանդ­նե­րը /մայ­րեր/, Ա եւ Բ փեղ­կե­րի կեն­տ­րոն­նե­րում նախ­կի­նում ե­ղած Խա­չե­լու­թեան եւ Տի­րա­մ­օր ձու­լա­ծոյ բար­ձ­րա­քան­դակ­նե­րը հա­նուած. ե­րե­ւում են հետ­քե­րը: Աս­տա­ռը, պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ­ներն ու 1-2 թեր­թե­րը ցե­ցա­կեր

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

4ա-244ա [Ման­ր­ուս­մունք]: Երգ տեառն Ներ­սի­սի ա­սա­ցեալ զկ­նի Տէր, ե­թէ շր­թան­ցն -Յի­շես­ցուք ի գի­շե­րի... Ու­ղիղ ե­ղի­ցին ա­ղաւթք իմ... պա­տա­րագ ե­րե­կո­յի:

Տե՛ս Հմր 755,4ա-317ա ¢ 1. ա-դ/4ա-30բ: 2. ա-ե/30բ-59ա: 3/59ա-79բ:

4.ա-դ/79բ-118բ: 5. ա-զ/118բ-67բ (167բ «Գո­հա­նամք ըզ­քէն... տե՛ս անդ`

ծնթ.): 6.ա-դ/168ա-84ա (խառն` ա, գ, դ, բ): 7/184ա-201ա:

8.ա-դ/201բ-21ա: 9.ա/221բ-44ա (չիք բ-ե): 10/չիք:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

221ա Զստա­ցող սո­րա զԿա­րա­պետ քա­հա­նայ:

144ա Փա՜ռք... Գրե­ցաւ տետ­րա­կս, որ կո­չի Ման­ր­ու­սու­մն, յաշ­խար­հս Ղրի­մո, ի Սուր­խաթ քա­ղա­քս, ընդ հո­վա­նեաւ Սուրբ Աս­տուա­ծած­նին, ի հայ­րա­պե­տու­թեան տեառն Ստե­փան­նո­սի եւ ի թա­գա­ւո­րու­թեան Կոս­տանդ­իա­նո­սի եւ ի մե­րում նա­հան­գի տէր Ստե­փա­նո­սի ար­հե­պիս­կո­պո­սի, || (244բ) ի թվա­կա­նին Հա­յոց ՊԱ(1352), յ0գոս­տոս ամ­սոյ, ձե­ռամբ Գրի­գո­րի Սուք­իա­սանց, ի վա­յե­լու­մն շնոր­հա­զարդ քա­հա­նա­յին... (բաց), որ բա­զում փա­փա­գա­նաւք ստա­ցաւ զսա ի վա­յե­լու­մն ան­ձին իւ­րոյ եւ յի­շա­տակ հոգ[ւոյ]: Արդ, որ հան­դի­պիք սմա ուս­մամբ կամ աւ­րի­նա­կաւ, յի­շես­ցէք ի Քրիս­տոս զյա­ռա­ջա­սա­ցեալ ստա­ցաւղ սո­րա զ...(բաց) եւ ծնո­ղսն իւր:

Նմուշ` (Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ Դա, Մ. ար­քե­պս. Սմ­բա­տեան­ցի ձեռ­քով) Ի թուին Հա­յոց ՊԱ, որ է յա­մի Տեառն 1352, Հա­յոց հայ­րա­պե­տն էր տէր Մխի­թար եւ Հա­յոց թա­գա­ւորն էր Կոս­տան­դին Դ:

Գր­չա­փորձ` 2ա Ա­ւր­հ­նեա ի կեա­նս... Դա­տեա զայ­նո[սիկ]... 2բ Ան­բա­ժա­նե­լի եւ ը­հա­մա­գոյ... 3ա Փա՜ռք հա­ւր եւ Որդ­ւոյ...

592

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Ո­րո­տան-Գող­թան            ՊԼԴ -1385

ԳՐԻՉ` Ղա­զար քհյ: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Կա­րա­պետ դպիր:

ԹԵՐԹ` 230 : ՊՐԱԿ` 1 1+20 (Ա-Մ) 12 (Զ 10, Ը 2, Ղ 16, Ճ 9): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 12,5 8: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (գր­չա­փո­խու­թեամբ նմուշ` 65ա): ՏՈՂ` 14 (5ա-8բ, 13ա-181բ), 15 (182ա-3բ), 16 (184ա-91բ), 19-26 (192ա-209բ), 16-18 (211ա-30բ), նո­րո­գո­ղի` 7-11 (2ա-4բ, 9ա-12բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կա­միր:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Բո­վան­դա­կու­թիւ­նն ան­յայտ (վրա­ցե­րէն): ԺԱ-ԺԲ դդ.: 1 (Ա)+1 (Բ) ստա­ցուած ա­ռան­ձին թեր­թե­րի ըն­դ­լայ­նա­կի եւ ըն­դ­եր­կայ­նա­կի հա­տու­մից: Մա­գա­ղաթ, միա­սիւն, նուս­խու­րի: Աա կար­մ­րա­դե­ղով սկս­վող նոր պար­բե­րու­թիւ­նը¡(այ­լա­լե­զու)¡... Աբ (կար­դաց­ւում են միայն ա­ռան­ձին բա­ռեր): Բա¡(այ­լա­լե­զու)¡ (հի­շա­տա­կա­րա­նա­յին բո­վան­դա­կու­թեան նիւթ:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 2ա: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր (2ա): Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ (նո­րո­գո­ղի` 1596 թ.):

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Խու­նա­ցած, ա­ռան­ձին բա­ռեր ա­ն­ըն­թեռ­նե­լի: Մի­ջից պա­կա­սա­ւոր, մի շարք թեր­թեր խառ­նուած: Պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ­նե­րը վնա­սուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քը եր­կու տե­ղից ճեղ­քուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած: 1596-ին նո­րո­գուած եւ լրա­ցուած` 1-4, 9-12: Ի դ. ամ­րա­ցուած թու­լա­ցած թեր­թե­րը:

ԾՆԹ. Դա­տե­լով 230ա յի­շա­տա­կա­րա­նից, ստա­ցող Կա­րա­պետ դպիրն էլ հա­ւա­ն­օ­րէն մաս­նա­կ­ցել է ձե­ռա­գիր ըն­դ­օ­րի­նակ­մա­նը:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-71բ [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 585, 1ա-64ա, 132ա-80ա, ¢ 1/2ա-16ա (սկ. «Զար­թու­ցեալ­քս):

2/16ա-36բ (սկ. «Ե­կեալ­քս): 3/36բ-40բ: 4/41ա-54ա (սկ. «Միա­բան

 ա­մե­նե­քեան): 5/54աբ (ծայ­րա­քաղ): 6/54բ («Ու­թե­րորդ ժա­մու,

ծայ­րա­քաղ): 7/54բ-65ա: 8/65ա-70ա: 9/70ա-1բ (ծայ­րա­քաղ): 10/չիք:

Ընդ­հան­րա­պէս սերմ, յատ­կա­պէս ¢ ¢ 5-6, 8-9: Չու­նի Ներ­սէս Շնոր­հա­լու

եր­գե­րը:

Բ. 72ա-115ա [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. ¢ 1/72ա-5բ: 2/75բ-83ա: 3/83ա-5բ (չիք` գ,

թա­փուած` ե-ը): 4/85աբ (թա­փուած` ա եւ բ-ի սկիզ­բը): 5/85բ-113բ: Ու­նի.

113բ-5ա Այլ Ա­ղօթք, որ ա­սի նախ­քան ճա­շա­կե­լն խոր­հր­դոյն, ի բա­նից Թու­մա­յի ա­ռա­քե­լոյն -Մար­մին քո ա­նա­պա­տա­կան լի­ցի ինձ ի կեա­նս...

Մի քա­նի տեղ` օր. 107ա գր­չից. « Ա­ւե­լի է, եւ այս ա­սե­լն քո կամք է:

Գ. 115բ-91ա, 211ա-28ա [Բանք Ներ­սի­սի Շնոր­հա­լոյ]

1. 115բ-22ա [Դա­ւա­նու­թիւն հա­ւա­տոյ] -Հա­ւա­տով խոս­տո­վա­նիմ...

2. 122բ-9ա [Խրատ ու­սու­մ­նա­կա­նաց ման­կանց... («Ա-Ք Ներ­սէ­սի է)] - Այ­բն ա­ռա­ջին զքեզ, տղայ, /Հա­նէ յի­մաս­տ­ըն գե­րա­կայ...

3. 120ա-35բ [Բան Հա­ւա­տոյ վասն ա­նե­ղին եւ ե­ղե­լոց... («Ա-Ք Ներ­սե­սի)] - Ա­ն­ըս­կիզ­բն ա­սէ զԱս­տուած, / Ա­նեղ բնու­թիւն, ոչ ա­րա­րած...

4. 135բ-45բ Տեառն Ներ­սի­սի ա­սա­ցեալ ի Խրատ ոգ­ւոց հա­մայ­նից («Ա-Ք Ներ­սէս) - Այ­բն Աս­տու­ծոյ զքեզ մեր­ձա­կայ /Լի­նել խրա­տէ, թէ հա­ւա­տայ...

5. 145բ-91ա Շա­րա­դ­րու­թիւն հո­մե­րա­կան վի­պա­սա­նու­թեամբ սա­կս Հայ­կա­զանց սե­ռի եւ Ար­շա­կու­նեա­ցն զար­մի, ի սկ­ըզ­բան­ցն մին­չեւ ի վա­խ­ճան, ա­սա­ցեալ Ներ­սէ­սի` եղ­բ­օր կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց տեառն Գրի­գո­րի­սի յիւ­րա­կա­նսն նախ­նիս ի համ­բա­կու­թեա­նն ե­լով տիս -Պար­տա­կան է հօր որ­դի / Հա­տու­ցա­նել վարձ[ըս] ծն­օ­ղի...

191ա-210բ տե՛ս Դ:

6. 211ա-2բ Նո­րին սուրբ տեառն Ներ­սե­սի կա­թո­ղի­կո­սի Հա­յոց Բան հո­մե­րա­կան, ա­սա­ցեալ Յի­շա­տա­կա­րան Սո­ղո­մո­նի ար­քա­յի, ըստ տա­ռից այ­բու­բեն տանց («Ա-Ք) - Աս­տուա­ծե­ղէն հո­գով ի սմա / Խա­ղա­ղու­թիւն ա­նուն ար­քայ...

7. 213ա-4բ [ Ան­դ­րա­դար­ձու­թիւն տա­ռիս Յի­շա­տա­կի («Ք-Ա) -Քաղ­ց­րա­գու­նիս այս բաղ­ձա­նօք / Լցեալ հո­գիս մե­ռեալ մե­ղօք...

8. 214բ-9բ, 225աբ, 220ա-4բ, 226ա-8ա Ներ­բո­ղեան կեն­սա­տու սուրբ խա­չիս, ա­սա­ցեալ ո­տա­նա­ւոր տեառն Ներ­սէ­սի Կլա­ե­ցո, տունք ե­րեք­հա­րիւր -Բար­ձ­րա­ցու­ցէք զտէր Աս­տուած մեր միա­բան, / Մար­գա­րէն յա­ռաջ ձայ­նեալ տա մեզ հրա­ման...

219-ից յե­տոյ 1 թերթ ըն­կած. պա­կա­սում է «Եւ ե­րե­ւեալ որ­դի նախ­նոյն

հօր[սե­րա­կան... Հո­վա­նա­ցեալ ծա­ծուկ տեղ­ւոյն այն սր­բու­թեան] (տպ.

Վե­նե­տիկ, 1830, էջ 244-247, տող 172-207]:

Դ. 191ա-2բ, 206աբ, 193ա-210բ Տեառն Վա­հ­րամ վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ Յա­ղա­գս սր­բոյ Եր­րոր­դու­թեա­նն եւ մի­ոյ աս­տուա­ծու­թեա­նն եւ փր­կա­կան տն­օ­րէ­նու­թեա­նն Քրիս­տո­սի -Հա­ւա­տամք եւ խոս­տո­վա­նիմք մի աս­տուա­ծու­թիւն յե­րիս ան­ձ­նա­ւո­րու­թիւն ոչ ըստ ան­ձան­ցն բա­ժա­նեալ...

Ե. 228բ-9բ [Բան խրա­տու.«Ա-Ք] - Աս­տուա­ծա­յին բա­նից լսել / Ի մուտ բա­րեաց է մեր­ձե­նալ... /Քան­զի, թէ զայս պա­հես յու­սով, / Առ­նուս պսակ ան­ճառ լու­սով:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

71բ Քրիս­տոս Աս­տուած ար­դիւ­նա­ւոր ա­րաս­ցէ զսա Կա­րա­պե­տին: Եւ զմե­ղա­պարտ ծրո­ղս ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր եւ Ո­ղոր­մի ա­սել:

115ա Զստա­ց­օղ Պա­տա­րա­գա­մա­տու­ցիս` զԿա­րա­պետ դպիրն, եւ զհա­րա­զատ եղ­բայրն իւր` զՄ­կր­տիչ մոն­թն, եւ զծ­ն­օ­ղսն իւ­րեանց յի­շե­ցէք ի յա­նա­րիւն զէ­նու­մն Քրիս­տո­սի: Եւ զիս` զա­ն­ար­ժա­նս ա­նուն Ղա­զար սու­տ­ա­նուն քա­հա­նայ` ծրող սո­րին, յի­շե­ցէք ի յա­ղօ­թս ձեր:

158բ Ա­ւա՜ղ, քու­նս կու տա­նէր:

230ա (Վնա­սուած) Փա՜ռք... Յանկ ե­լեալ կա­տա­րե­ցաւ գծա­գ­րու­թիւն Ա­ղօ­թա­կան եր­գա­րա­նի ծ[րա­գր]ու­թեամբ տխեղծ մա­տամբ ա­ն­ար­ժան /// սուտ կրօ­նա­ւո­րի Կա­րա­պե­տի, [ի վա­յել]ու­մն ան­ձին ի­մոյ եւ եղ­բ­օր ի[մոյ] /// ոյ դա///ի եւ այլ ում հան­դի­պի /// զհան­դի­պո­ղսղ այսմ տառ[ի] ու [ս]մ[ա]մբ [կ]ամ գա­ղա­փա­րե­լով, յի­շես­ջիք զ[ստ] ա­ցող եւ զգ­ծող սո­րին` զվե­րա­գր[եա­լսն] հան­դերձ ծնո­ղօք եւ ազ­գա­կան[օք] || (230բ) մե­րօվք, եւ Աս­տուած յի­շո­ղացդ ո­ղոր­մես­ցի: Սկիզ­բն ա­ռեալ ի յեր­կիրն Ո­րո­տան, ի դրան Սուրբ Կա­րա­պե­տին եւ ա­ւար­տեալ ի յեր­կիրս Գող­թան, ի յա­նա­պա­տս Սին­էա­կան, ի դրան Սուրբ Յո­վա­նի­սիս, առ ո­տս մեծ րաբ[ուն] ա­պե­տի Յո­հա­նի­սի, ի ժա­մա­նա­կս Վ///ստէի, վասն ան­հուն եւ ծո­վա­ցեալ մե­ղաց մե­րոց, ի թուա­բա­նու­թեան Յա­բե­թա­կան[ն] տու­մա­րիս ՊԼԴ (1885) եւ ի փո­քր թուակ[ ա­նութ]եան ՅԲ(302), ի Հռո­մա­եց­ւոց ՌՃ[Լ]Ե (1135):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 229բ (1385-ից յե­տո.յ. գր­չի 230ա յի­շա­տա­կա­րա­նի գրու­թեամբ) Ես` Գէ­որգ ա­բե­ղէս գնե­ցի զԱ­ղաւթ­մա­տոյ­ցս իմ հա­լալ արդ[ե] անց ի­մոց ԺԵ թան­կայ յի­շա­տակ ինձ եւ ծնաւ­ղաց ի­մոց եւ ա­մե­նայն ա­րեան մեր­ձա­ւո­րաց [ի]մոց: [Տու]ք ո­ղոր­մի կար­դա­ցո­ղաց եւ [լսո­ղաց], եւ նմա փա՜ռք յա­ւի[տե] ա­նս. ա[մէն]: Թվ. ||/

2. 1բ (Թե­րին լրաց­նո­ղի` 2ա-4բ, 9ա-12բ) [Ս] աղ­մոզ: Յո­վա­նէս ա­բե­ղէս յի­շե[ց]էք, եւ Աս­տուած զձեզ յի­շէ: Թվա­կան ՌԽԵ (1596):

3. 229բ, 230բ (Լուա­ցուած եւ ա­ն­ըն­թեռն­լի նօ­տր­գիր գրու­թիւն):

Գր­չա­փորձ` 1ա Վա՜յ ինձ...: Դու գաս սուլ[տ] ա­նէն: 1բ, 4բ, 6բ եւ այ­լուր` զա­նա­զան տա­ռեր ու բա­ռեր:

593

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ, ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

Է­ջմ­իա­ծինՌՃԾԶ -1707

ԳՐԻՉ` տէր Յո­վան­նէս: ՍՏԱ­ՑՈՂ` Յա­կոբ կր., որ­դի Ջու­ղա­յե­ցի Դաւ­րի­շէնց Մու­րա­տի:

ԹԵՐԹ` 186+1 (կրկ. 25). չգ­րուած` 1ա: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԵ 12 (Գ 9)+1 10: ՆԻՒԹ` մա­գա­ղաթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 11,5 8,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (նմուշ` 69ա: ԺԸ դ. յա­ւե­լում` 177ա-86բ): ՏՈՂ` 13 (յա­ւե­լու­մը` 15): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­դ­րոշմ գոր­ծուածք::

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 1բ: Ճ ա կ ա տ ա զ ա ր դ` 10բ, 85բ: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան, թռ­չ­նա­յին, կեն­դա­նա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­նաչ, մա­նի­շա­կա­գոյն, դե­ղին, կա­պոյտ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ե­զ­րա­հա­տուած, լու­սան­ցա­զար­դե­րը վնա­սուած, 2ա, 25ա-68ա ճա­կա­տա­զար­դե­րը լու­սան­ցա­զար­դե­րի հետ կտ­րուած -հա­նուած, գր­չի յի­շա­տա­կա­րա­նը (1բ) լուա­ցուած, վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, կազ­մի կա­շին քեր­ծուած եւ ցե­ցա­կեր:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-84բ, 137բ-60ա [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 585, 1ա-64ա, 132ա-80ա. ¢ 1/10ա-37ա (2ա-10ա Տե՛ս Հմր 39,

130ա-4ա: Ու­նի նա­եւ Ներ­սես Շնոր­հա­լու եր­գե­րը` 1ա «Յի­շես­ցուք ի

գի­շե­րի, 14բ « Աշ­խարհ ա­մե­նայն, 18ա « Ա­ռա­ւօտ լու­սոյ): 2/37բ-62բ:

3/62բ-7բ (խո­րա­գիր` «Կա­նոն ա­րե­ւա­գա­լի): 4/68ա-73ա: 5/73ա-8բ:

6/78բ-85ա (85բ-137ա տե՛ս ստո­րեւ Բ): 7/137բ-47բ (միայն` 132բ-42բ):

8/147բ-51ա (միայն` 149բ-52ա, սկ. «ի մեր­ձե­նալ ե­րե­կո­յիս...): 9/151բ-61բ

(միայն` 153ա-7բ: Ու­նի Ա­ւե­տա­րանք` 153բ-6ա: Գր. Նա­րե­կա­ցու Բան ԺԲ-ին

կից` 160ա-1բ Բան ԽԱ. «Որ­դի Աս­տու­ծոյ կեն­դա­նոյ...): 10/161բ-71ա

(միայն Ներս. Շնոր­հալ­ւոյ «Հա­ւա­տով խոս­տո­վա­նիմ...): Յա­ւե­լեալ կան.

ա. 171ա-4ա [Մաղ­թանք, Քա­րոզք, Ա­ղօթք] -Վասն սր­բու­հոյ Աս­տուա­ծած­նին...

բ. 174բ-6բ [0րհ­նու­թիւն սե­ղա­նոյ] -Ո­ղոր­մած, գթաց է Տէր...(տպ. 1866,էջ 452-456):

գ. 177ա-9ա Նա­րե­կի Գ գլուխն... -Տէր իմ, Տէր տուիչ...: 179բ-86բ Գլուխ Ի եւ Է-ն... -Եւ քան­զի ընդ ող­բա­ձայ­նի­ցն...: 186բ Բան ՂԴ... - Աս­տուած յա­ւի­տե­նա­կան... տա­րա­կու­սե||... (շար. թա­փուած):

Բ. 84բ-131բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

Տե՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. ¢ 1. ա-գ/84բ-8բ: 2.ա-դ/88բ-91բ (չիք բ):

3.ա-ը/91բ-102բ: 4.ա-բ/102բ-6ա: 5.ա-ի/106ա-31բ: Յա­ւե­լեալ ու­նի:

ա. 132-7ա [ Ա­ղօթք] - Ա­մե­նա­կալ բա­րե­րար, մար­դա­սէր, Աս­տուած բո­լո­րից...

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

1բ (Լուա­ցուած եւ հա­զիւ նշ­մա­րե­լի) Այս է յի­շա­տա­կա­րան Ա­ղաւ­թա­մա­տոյց գր­քիս.

Հա­զար հա­րիւր թուա­կա­նին,

[Յի.]սուն եւ վեց (1707.) յա­րա­բ­ար­դին,

Տասն եւ վեց փե­տր­վա­րին

Մեծ պաք |||||||||| ին

||||||/ ա­րու հայ­րա­պե­տին,

||/ ա­բե­ղայք ա­ռեալ բե­րին

Սուրբ Հռիփ­սի­մէ. ե­կե­ղե­ցին,

Միա­բա­նեալ Է­ջմ­իա­ծին,

Ձե­ռամբ նո­րայ զիս օր­հ­նե­ցին,

Տէր Յո­վան­նէս ա­նուա­նե­ցին,

Կարգ կրօ­նի հրա­ւի­րե­ցին:

Որք հան­դի­պիք դուք զայս գրին,

Լսել տ[ա]ջիք ինձ ո­ղոր­մին

||||||||/ նո­րին

Տեառն Յա­կո­բայ Ջու­ղա­յե­ցին

Էր լու­սա­րար Սուրբ Է­ջմ­իա­ծին:

24բ Զստա­ցող սուրբ տա­ռիս` զՋու­ղա­յե­ցի Դաւ­րի­շէնց Մու­րա­տի որ­դեակ Յա­կոբ կրօ­նա­ւորս, եւ զմայրն իմ` զԵ­ղի­սա­բե­թն, եւ զբազ­մա­ջան հո­գե­ւոր հայր իմ` զՄա­թէ­ոս վար­դա­պե­տն` ա­ռաջ­նորդ սուրբ տա­նս, նա­եւ հա­րա­զա­տա­գոյն եւ իս­կա­գոյն եղ­բարք իմ` զՅո­հա­նն եւ զԽա­չա­տուրն: Եւ որք յի­շէքդ, յի­շեալ լի­ցիք ի Քրիս­տո­սէ Աս­տու­ծոյ մեր­մէ. ա­մէն:

594

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ, ԽՈՐ­ՀՐ­ԴԱ­ՏԵ­ՏՐ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 138 . չգ­րուած` 1աբ, 6բ-8բ, 9բ-13բ, 82բ-3ա, 127ա-8բ, 136բ-8բ: ՊՐԱԿ` 1 12+Ա-Զ 12 (Զ 9)+Ա-Ե 12 (Ա 11, Ե 10): ՆԻՒԹ` թուղթ, ա­րե­ւե­լեան: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 12 8,3: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (տար­բեր` ա. 14ա-82ա, բ. 2ա-6ա, 9ա, 83բ-123բ, 129ա-33ա: Նմուշ` 54ա, նօ­տր­գիր (124ա-6բ, 133բ-6ա): ՏՈՂ` 17 (14ա-82ա), 15 (2ա-6ա, 9ա, 83բ-123բ, 129ա-33ա), 13-17 (124ա-6բ, 133բ-6ա): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` ծաղ­կա­դ­րոշմ կտաւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ - Ա­ւե­տա­րան Ղու­կա­սու: Ժ-ԺԱ դդ.: 4 (Ա-Դ)+ 4 (Ե-Ը), ստա­ցուած 1 թեր­թի 4 մա­սի բա­ժա­նուած հա­տուած­նե­րի լայ­նա­կի ծա­լու­մից: Մա­գա­ղաթ, երկ­սիւն, բո­լո­րա­գիծ եր­կա­թա­գիր (նմուշ` Գա): Կար­դալ Աբ-Դա, Եբ-Ըա, Բա-Գբ, Զա-Էբ, Բբ-Գա, Զբ-Էա, Աա-Դբ, Եա-Ըբ « այր մի լի բո­րո­տու­թեամբ... Ա­սէ ցան­դա­մա­լոյ­ծն. Քեզ ա­սեմ, ար[ի] (Ե, 12-24):

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ` 14բ: Կ ի ս ա խ ո ր ա ն` 15ա: Ճա կ ա տ ա զ ա ր դ` 14ա, 45ա, 49բ, 53բ, 57բ, 62բ, 73բ, 79բ, 84ա: Լ ո ւ ս ա ն ց ա զ ա ր դ` բու­սա­կան: Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, կա­պոյտ, կա­նաչ, դե­ղին, ոս­կի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Լու­սանցք­նե­րում խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, պա­տա­ռիկ-պահ­պա­նակ Ա-Բ ցե­ցա­կեր, կազ­մի թի­կուն­քը վնա­սուած, կա­պիչ­նե­րը ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 2ա-9ա [Բանք զա­նա­զանք]

1. 2ա-4ա Մե­սե­ղի Ծն­ըն­դեան -ԱՁ. Տէր ա­սաց ցիս. Որ­դի իմ ես... (ա­պա` Յա­րու­թեան, Մար­տի­րո­սաց եւ Ա­պ­աշ­խա­րու­թեան):

2. 4բ [Բա­նա­լի ձայ­նից] -ԱՁ. ա­ռա­ջին ձայ­նն է... ԴԿ. վերջ է:

3. 5աբ [Վասն սկ­սա­նե­լոյ ձայ­նից շա­րա­կա­նաց] -ԱՁ. Ա­ւր­հ­նես­ցուք զՏէր, զի փա­ռաւք է փա­ռա­ւո­րեալ...

4. 6ա Այս Է գիրն ձայ­նա­ւորն, զոր ե­գիտ Մես­րոպ թարգ­մա­նի­չն... ա, ե, է, ը, ի, ո, ւ...

5. 6ա Ա­նուանք խա­զե­րուն այ­սո­քիկ են -Շեշտ... փուշ (28 ա­նուն):

6. 9ա Յա­մեն ուր­բաթ Հան­գս­տեան ա­սա (Խրատ Հան­գս­տեան շա­րա­կա­նաց) -Երբ ԱՁ. լի­նիս, դու ԴՁ. ա­սա...

Բ. 14ա-82ա [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ]

ՏԵ՛ս Հմր 585, 1ա-64ա, 132ա-180ա. ¢ 1/14ա-25բ: 2/25բ-44բ: 3/45ա-9ա:

4/49ա-53բ: 5/53բ-7բ: 6/57բ-62ա: 7/62ա-73բ: 8/73բ-9ա: 9/79ա-82ա

(չու­նի 155բ-9բ նիւ­թե­րը): 10/129ա-33ա (միայն` դ-ե, տե՛ս ստո­րեւ Դ, 2.

ա-բ):

Գ. 83բ-123բ [Խոր­հր­դա­տե­տր]

ՏԵ՛ս Հմր 444, 2ա-19ա. ¢ 1. ա-գ/83բ-7ա: 2. ա-ե/87ա-91ա (չիք բ-գ):

3. ա-ը/91ա-8ա: 4. բ/98ա-100բ (չիք ա): 5. ա-ի/100բ-23բ:

Դ. 1. 124ա-6բ [Երգ Ներ­սե­սի Շնոր­հալ­ւոյ` Ա-Ք] Ա­ռա­ւօտ լու­սոյ, / Ա­րե­գա­կն ար­դար...

2. ա. 129ա-32բ [Զղ­ջու­մն] -Մե­ղայ ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն...

բ. 132բ-3ա Ար­ձա­կու­մն մե­ղաց -Ո­ղոր­մես­ցի քեզ մար­դա­սէրն Աս­տուած...

գ. 133բ-6ա [Խոս­տո­վա­նու­թիւն մե­ղաց] -Մե­ղու­ցեալ եմ ես, խոս­տո­վա­նիմ ա­ռա­ջի Աս­տու­ծոյ... Հայր սուրբ, զքեզ ու­նի:

Գր­չա­փորձ` Բա. Մար­տն ԺԵ մու­տն ա­ռի: Զբ, ՀՃԵ թի[ւ] ԻԹ խռուշ: Ըա Սու­պուլ­խա­թի...

595

ԺԱ­ՄԱ­ԳԻՐՔ

ԺԷ -XVII

ԹԵՐԹ` 163. չգ­րուած` 1ա-2ա, 43բ-4ա, 162բ-3բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԺԴ 12 (Դ 10, ԺԲ 13, ԺԴ 8): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 10,7 7,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ`միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 132ա): ՏՈՂ` 13: ԿԱԶՄ` շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` դրոշ­մա­զարդ կտաւ:

ՊԱ­ՏԱ­ՌԻԿ -ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ -Ժա­մա­գիրք (ֆժ) (ա­սո­րե­րէն) ԺԳ-ԺԴ 1 (Ա)+1 (Բ), ստա­ցուած 1/2 թեր­թի ըն­դ­եր­կայ­նա­կի հա­տու­մից, մա­գա­ղաթ, միա­սիւն, էս­տ­րան­գե­լա:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր (3ա): Գոյ­ներ` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ, պա­տա­ռիկ-պա­հա­պ­նակ­նե­րը սե­ւա­ցած, կազ­մի կա­շին ճաքճ­քած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քի կա­շին ու կա­պիչ­նե­րը ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

2բ-162ա [Ժա­մա­գիրք Հա­յաս­տա­նեայց սուրբ ե­կե­ղեց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 585, 1ա-64ա, 132ա-80ա. ¢ 1/2ա-23բ: 2/24ա-68բ: 3/68բ-76ա:

4/76ա-84ա: 5/84ա-92ա: 6/92ա-115բ (101բ-15բ «Ժա­մա­մուտք ըստ կար­գի

 ա­ւուրց պա­հոց եւ տօ­նից ա­մե­նայն սր­բոց եւ տէ­րու­նա­կա­նաց): 7/115բ-28բ:

8/128բ-36բ: 9/136բ-42ա: 10.ա/142ա-53բ (միայն` «Հա­ւա­տով

խոս­տո­վա­նիմ): բ-գ/չիք (փխ. 154ա-7բ «Հրա­ժա­րիմք): դ/157բ-61բ:

ե/161բ-2ա: Սաղ­մո­ս­նե­րը, ո­րոշ քա­րոզ­ներ ու ա­ղօթք­ներ հա­պա­ւուած:

Գր­չա­փորձ` 1բ Այս գիր ձե­ռաց ար­ժան: 163բ Թվին ՌՄ­ԼԵ (1786) Կի­րա­կոս... (այ­բու­բեն):

596

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԴ -XIV

ՍՏԱ­ՑՈՂ` Մով­սէս քհյ:

ԹԵՐԹ` 189+1 (կրկ. 1): ՊՐԱԿ` Ա-ԺԶ 12 (Ա, ԺԶ 11): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 17 11-12: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 82ա): ՏՈՂ` 21: ԿԱԶՄ` ան­զարդ սեւ կա­շի, դռ­նա­կով, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, ցե­ցա­կեր եւ մկն­կեր (բնա­գ­րե­րը վնա­սուած 1-12, 109-189), Բ պրա­կի թեր­թե­րը խառ­նուած: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, թի­կուն­քն ու դռ­նա­կը վնա­սուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած: Մկն­կեր թեր­թե­րը Ի դ. կար­կա­տուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-132ա [Խրատք Վար­դա­նայ Այ­գեկց­ւոյ եւ Մես­րո­պայ Գան­ձա­կեց­ւոյ]

1. 1ա-7բ [Ա. Յա­նուն Աս­տու­ծոյ: Վար­դան վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ Յա­ղա­գս հո­գե­շահ բա­նից հոգ­ւոյ եւ մար­մ­նոյ. ա­մէն -Զաս­տուա­ծու­թիւ­նն ան­հա­սա­նե­լի եւ ան­քն­նե­լի... եւ մարդ­կան] ոչ կա[րեն հե­տա­զաւ­տեալ] կամ պատ­մեալ [եւ քն­նեալ զոր­պի­սու­թիւն նո­րա, այլ] ան­չափ...

6ա-7բ «Վա՜յ է շնա­ցո­ղա­ցն... ա­մէն հա­տուա­ծը տե՛ս «Վար­դա­նայ

վար­դա­պե­տի Այ­գեկց­ւոյ Խրատք, Վե­նե­տիկ, 1956, էջ 64-65. «Վար­դա­նայ

վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ Վասն շնա­ցո­ղաց եւ զա­նա­զան մե­ղաց:

2. 7բ-11ա Բ. Նո­րին Վար­դան վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ Վասն զր­կանց, որ զր­կեն զոր­բս եւ զայ­րիս -Դար­ձեալ պատ­րաստք ե­ղե­րուք եւ սգաստք եւ փա­խե­րուք յա­մե­նայն զր­կա­նաց...

3. 11աբ Գ. Նո­րին դար­ձեալ Վասն ո­ղոր­մու­թեան -Պատ­մի յա­ռաջ­նո­ցն ի սուրբ հայ­րա­պե­տա­ցն, թէ տե­սա­նէր ո­մն...

4. 11բ, 21աբ, 13ա Գ. Նո­րին Վար­դան վարդ[ապ]ե­տի ա­սա­ցեալ Վասն հպար­տու­թեան եւ ո­խա­կա­լու­թեան || -Յետ այ­սո­րիկ փա­խե­րուք ի հպար­տու­թե­նէ եւ յո­խա­կա­լու­թե­նէ...

5. 13ա-4բ, 16ա Դ. Դար­ձեալ Վասն սի­րոյ ա­սա­ցեալ -Յետ այ­սո­րիկ զսէրն ըն­կա­լա­րուք յան­ձի­նս ձեր...

6. 16աբ, 15աբ, 18աբ Ե. Նո­րին Վար­դան վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ Վասն կա­խար­դաց, թէ որ­պէս պար­տեն զմար­դիկ -Յետ այ­սո­րիկ փա­խե­րուք ի կա­խար­դու­թե­նէ...

7. 18բ, 17աբ, 19ա Նո­րին Վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ||Յա­ղա­գս լեզ­ւուա­նու­թեան եւ ա­նզ­գա­մու­թեան -Յետ այ­սո­րիկ սան­ձել կա­պե­ցէք, որ­դեակք իմ, որ էք դասք ա­րանց...

8. 53բ-67բ Վասն դժո­խո­ցն, թէ կայ եւ ստոյգ է եւ չէ լոկ սպառ­նա­լիք -Եւ արդ, ե­կայք այ­սա­ւր ա­մե­նայն դասք չա­րա­գոր­ծաց եւ մե­ղա­ւո­րաց...

9. 67բ-70բ Խրատք վասն հո­գե­ւո­րա­ցն ա­ւուրն, յոր­ժամ քա­կի աս­տուա­ծա­շէն տա­ճարն հոգ­ւոյն, որ է մար­մի­նն, եւ բա­ժա­նին ի մա­ի­մեանց - Արդ, պարտ է ա­մե­նայն մար­դոյ զայս զմ­տաւ ա­ծել եւ ա­սել...

10. 70բ-4ա Խոս­տո­վա­նու­թիւ­նն ճշ­մա­րիտ հա­ւա­տոյ: Խա­ւսք ի խո­րոց սր­տէ առ Աս­տուած եւ կարգ սահ­մա­նա­ւոր, զոր տե­ղե­կա­ցեալ է ծա­ռայն Քրիս­տո­սի Վար­դան վար­դա­պետ -Մե­ղա՜յ, մե­ղա՜յ, մե­ղա՜յ Աս­տուա­ծոյ, մե­ղա՜յ ա­մե­նա­սուրբ Եր­րոր­դու­թեա­նն` Հա­ւր եւ Որդ­ւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սր­բոյ, իմ քաղ­ցր ստեղ­ծո­ղին...

71բ (լու­սանց­քում) « Այս տե­տրս Դա­ւա­նու­թիւն է Վար­դա­նիր:

11. 74ա-6ա Նո­րին Մես­րով­պա վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ Յա­ղա­գս զղջ­ման եւ ա­րա­սուաց -Ո՜վ որ ա­նեղդ ես եւ ա­նս­տեղծ եւ ա­րա­րիչ ա­մե­նայն ա­րա­րա­ծոց...

12. 76ա Սուրբք յի­շե­լոյ յա­տե­նի -Սուրբ Մի­նաս կորս­տեան ի­րաց դեղ է... (11 ա­նուն):

13. 76ա-89ա Նո­րին Ի­մ­աս­տու­թիւն Սո­ղո­մո­նի եւ շի­նու­թիւն տա­ճա­րին եւ այլ խրատ հո­գե­շահ բա­նից` սկ­սեալ յի­մ­աս­տու­թիւն մտաց: Եւ խաւ­սե­ցաւ Տէր հնդ Դաւ­թի եւ ա­սէ. Յա­րու­ցից թա­գա­ւոր զոր­դին քո զՍո­ղո­մոն...|| - Աս­տուա­ծա­յին ի­մ­աս­տու­թեամ­բն լցեալ ա­ռա­կա­խա­ւսն Սո­ղո­մոն ի բա­զում մա­սու­նս բա­ժա­նէ զի­մ­աս­տու­թիւն...

14. 19ա-20ա Նո­րին Վասն հպար­տու­թեան - Ա­հա գի­տակք ե­ղե­րուք, որ­դեակք իմ, որ մեծ կո­րուստ եւ ան­շահ իրք են հպար­տու­թիւ­նն եւ ո­խա­կա­լու­թիւն...

15. 20աբ, 12աբ, 22աբ, Նո­րին Խրատ վասն քա­հա­նա­յից եւ ժո­ղո­վ­ըր­դեա­նն -Դար­ձեալ գի­տա­ցիք զայս, զի նոր Յու­դայ եւ նոր խա­չա­հա­նուանք լի­նե­լոց են...

16. 22բ-5բ Խրատ վասն ե­պիս­կո­պո­սաց - Արդ, պարտ է, որ ե­պիս­կո­պոսն իւր վի­ճա­կին լսել տայ զն­զո­վից բա­նն ի տա­րին տասն հետ...

17. 25բ-31ա Նո­րին Վար­դան վար­դա­պե­տի Վասն յի­շո[ց]ն[ ա­տու]աց խրատ -Դար­ձեալ այլ աւ­րէնք պա­տուի­րա­նաց քրիս­տո­նէ­իցդ ի ծա­ռա­յէս...

18. 31ա-45ա Այլ խրատ Վա­րուց ա­ռա­քի­նու­թեան - Աս­տուած բա­րի է եւ լոյս եւ ա­մե­նայն բա­րեաց պատ­ճառ եւ սի­րող...

Հմմտ. Հմր 738, 36ա «... եւ զիս` զՎար­դան վար­դա­պե­տս յա­ղաւ­թս

յի­շե­ցէք:

19. 45ա-53բ Պատ­մու­թիւն վասն ան­քուն որ­դան­ցն ի խս­տու­թեան նո­ցայ եւ չա­րու­թեան, թէ զինչ են կամ ուս­տի ի­ցէ ծնունդ նո­ցայ -Եւ արդ, ե­կայք ժո­ղո­վե­ցա­րուք եւ ի միտ ա­ռէք ա­ռաջ­նորդք եւ թա­գա­ւորք եւ իշ­խանք...

20. 89-96ա Նո­րին դար­ձեալ Վասն ո­ղոր­մու­թեան, որ առ­նեն աղ­քա­տին եւ տնան­գին յա­ղա­գս Աս­տու­ծոյ -Դասք ա­ռա­քե­լոց եւ մար­գա­րէ­ից ի Հոգ­ւոյն Սր­բոյ ըն­կա­լան զշ­նոր­հս...

21. 96ա-112ա Նո­րին դար­ձեալ Վասն մա­հուն իւ­րոյ եւ ա­ւուրն դա­տաս­տա­նին եւ հա­տու­ցու­մն գոր­ծոց բա­րեաց եւ չա­րեաց -Եւ արդ, պարտ է յի­շել զա­ւր մա­հուա­նն եւ դա­տաս­տա­նին եւ յոր­ժամ կա­ց­ցեմք ա­ռա­ջի ա­հա­ւոր բե­մին Քրիս­տո­սի...

101ա-12ա «Քա­հա­նայ­քն զՏէրն փա­ռաց... ա­մէն հա­տուա­ծը տե՛ս

«Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի Այ­գեկց­ւոյ Խրատք, Վե­նե­տիկ, 1956, էջ 29-39.

«Վար­դա­նայ վար­դա­պե­տի ա­սա­ցեալ ի խոր­հուրդ չո­րեք­շա­բա­թի եւ

ուր­բա­թի:

22. 112ա-4բ Պատ­ճառք վասն այ­նո­րիկ, որ զե­կե­ղե­ցին փա­կեն -Քան­զի եւ է այլ պատ­ճառք, վասն այ­նո­րիկ փա­կեն զդ­րու­նս ե­կե­ղեց­ւոյն...

23. 114բ-29բ Դար­ձեալ Վասն պա­հո­ցն եւ ա­ղաւ[թ]ից եւ Ճգ­նու­թեանց ի մար­մին ու­նել -[Ի] հա­րիւր եւ ի տասն­հինգ սաղ­մո­սին զար­թու­ցա­նէ զմեզ յոր­դո­րա­կան բա­նիւն, թէ Զա­ղաւ­թս իմ Տեառն տաց...

24. 129բ-32ա Նո­րին Վասն սի­րոյ եւ խնա­մե­լով զմի­մեա­նս, ի կա­մս Աս­տու­ծոյ, կա­րո­ղա­ցո, Տէր, զհո­գիս -Դար­ձեալ լուա­րուք զսի­րոյ զաւ­րու­թիւն, զոր պա­տուի­րէ Տէրն մեր...

Բ. 132բ-89բ [Ճառք եւ խրատք զա­նա­զանք]

1. 132բ-9ա Յո­հա­նու Ոս­կէ­բե­րա­նի ա­սա­ցեալ Մեկ­նու­թիւն վասն Բա­նին Աս­տու­ծոյ, որ աղ­քա­տա­ցաւ վասն մե­րոյ աւ­րի­նա­կի եւ ախ­տա­կիր ե­ղեւ հո­ղե­ղի­նա­ցս -Վասն զի ան­հասն ի հրեշ­տա­կաց խո­նար­հե­ցաւ...

2. 139ա-47բ Թուխթ վասն [զգ]ու­շու­թեան ա­մե­նայն աւ­րի­նաց եւ պա­տուի­րա­ցն Աս­տու­ծոյ -Զբա­նն աս­տուա­ծա­յին կա­միմ պատ­մել ձեզ...

3. 147բ-53բ Նո­րին դար­ձեալ Խրատ||/ ա­մե­նայն քրիս­տո­նէ­ից եւ ա­ռա­քի­նու­թեան վա­րուց, զոր պար[տ է առ­նել] -Բա­րե­րար Աս­տուած եւ ա­մե­նայն բ[ար]եաց ա­ռաջ­նորդ...

4. 153բ-74ա Ե­րա­նե­լոյն Եփ­րե­մի [Խ]ո­րին Ա­սո­րոյ... Վասն ա­նա­ւր[է]ն ու­րա­ցո­ղաց եւ պեղծ յի­շո­ցա[տ]ուա­ցն եւ վասն լու­ծա­նե­լոյ [զշ] ա­բա­թն եւ զչո­րեք­շա­բաթ -[Ո]՜վ եղ­բարք իմ սի­րե­լիք եւ քրիս­տո­սա­սէր ժո­ղո­վուրդք...

5. 174ա-80բ Ե­րա­նե[լոյն Եփ­րե­մի] Բան առ կրաւ­նա­ւո[րսն վասն վա]րուց ա­ռա­քի­նո[ւթեան եւ ահ]եղ դա­տաս­տա[նին] -Սի­րե­լիք, իսկ [ով ոք լա­ց­ցէ] զու­սու­մն մեր...

6. 181ա-8ա Վար­դապ[ե­տու­թիւն սր­բոյն Բա]րսե­ղի եւ Գրի[գո­րի] -Բար­սեղ ա­սէ. [Յոր­ժամ ոչ երկ]ինք է­ին եւ ոչ [ե­կիր, յո՞ր վե­րայ] հանգ­չէր աս­տուած[ու]թեան...

7. 188բ-9բ (Եր­կու բե­կոր ա­ն­ըն­թեռն­լի, հա­ւա­նա­բար` «Մեկ­նու­թիւն ի Յո­հան­նէ Վասն ա­րար­չա­գոր­ծու­թեան Հմր 639, 319բ):

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

53բ Եւ զստա­ցաւղ սո­րա` զՄով­սէս քա­հա­նայ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս. ա­մէն:

Գր­չա­փորձ` 60բ, 63ա, 72ա, 85ա, 180բ (ա­ռան­ձին բա­ռեր):

597

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Մշոյ Սուրբ Կա­րա­պետՌՃՁԶ -1737

ԳՐԻՉ` Մկր­տիչ Նախ­չուան­ցի:

ԹԵՐԹ` 246. չգ­րուած` 1ա-4բ, 7ա, 244ա-6բ: ՊՐԱԿ` 1 6+Ա-ԻԲ 12 (Թ չիք, Ժ 2, ԺԳ 10, ԺԴ 11, ԻԲ 9)+1 4: ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16,6 10,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (նմուշ` 163ա): ՏՈՂ` 20-22: ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` սպի­տակ կտաւ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր, թռ­չ­նա­գիր: Գ ո յ ն ե ր` կար­միր, դե­ղին, կա­նաչ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Մի­ջից պա­կա­սա­ւոր, թա­նա­քից գրա­դաշ­տը թե­թե­ւա­կի գու­նա­փո­խուած, տեղ-տեղ զա­նա­զան բծեր եւ ցե­ցա­կեր: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, դռ­նա­կն ու կա­պիչ­ներն ըն­կած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

-5ա-6բ Ցանգ գր­գոյս -Ա. Վասն ա­ռա­ջին օր­հ­նու­թեան... ՀԷ. Վասն եր­կո­տա­սան ամ­սոց:

Ա. 7բ-54բ [0րհ­նու­թիւնք եւ նա­խեր­գանք]

1. 7բ-46բ Ա. Հա­ւա­քու­մն օր­հ­նու­թեանց` ա­րա­րեալ յու­մեմ­նէ բա­նա­սի­րէ (= 0րհ­նու­թիւնք յետ քա­րո­զից Ա-ԾԹ) -Ա. Զե­լ­օղն ի Հօ­րէ ա­նզն[ն] ա­բար եւ ա­ռ­օղն ի յՈրդ­ւոյ ան­ճա­ռա­բար...

2. 47բ-54բ Բ. [Նա­խեր­գանք Ա-ԻԱ]: Ա. Յա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն օր­հ­նու­թեանց - Արդ, օր­հ­նեալ, գո­վեալ, բա­րե­բա­նեալ հա­մա­գոյ եւ միա­ս­նա­կան, ան­բա­ժա­նե­լի սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն...

Բ. 55ա-102բ [Գան­ձա­րան]

1. 55աբ Գ. Գանձ սր­բոց հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն Գաբ­րի­է­լի եւ Մի­քա­յէ­լի եւ ա­մե­նայն եր­կ­նա­յին զօ­րա­ցն («Մկր) -Մեծ եւ ա­հեղ խոր­հուրդ հրա­շա­զան... ա. 55բ-6ա Մե­ղե­դի -Գո­վեստ բեր­կ­րա­նաց քաղ­ց­րա­ձայ­նեալ... բ. 56աբ Տաղ («Զաւ­րա­վար) -Զօրք եր­կ­նա­յին զը­ւար­թ­նո­ցն...

2. 56բ-7բ Դ. Գանձ սուրբ մար­գա­րէ­ի­ցն («Խոր) -Խոր­հուրդ ան­քն­նին... ա. 57բ Մե­ղե­դի -Նո­րայ­հ­ը­րաշ տօ­նիւս տե­սա­նո­ղա­ց­ըն ցըն­ծաս­ցուք... բ. 57բ-8բ Տաղ («Ա-Շ) - Աս­տուա­ծա­յին խո­րո­ցն ան­ճառ խոր­հր­դա­ծուք սուրբ մար­գա­րէք...

3. 58բ-9ա Ե. Գանձ եր­կո­տա­սան ա­ռա­քե­լո­ցն («Զոհ) -Ցեր­կ­նից խո­նար­հեալ... ա. 59աբ Մե­ղե­դի -Էա­կի­ցն Հօր սպա­սա­ւորք... բ. 59բ-60ա Տաղ - Ա­ղա­չա­նօք մա­քուր դա­սին...

4. 60ա-1ա ԶԳանձ հայ­րա­պե­տաց («Վար­դայպ) -Վե­ր­օր­հ­նեալ, գո­վեալ... ա. 61ա Մե­ղե­դի -Ի հան­դէս տօ­նի քո րա­խա­ցեալ... բ. 61աբ Տաղ («Ոյ) -Ո­րով զօ­րա­ցեալ...

5. 62ա-3ա Է. Գանձ կի­րա­կէի Յա­րու­թեան («Գրիգ) -Գե­րա­կայ գո­յին... ա. 63ա Մե­ղե­դի («Ներ) -Նոր ձայն ա­ւե­տեաց... բ. 63ա-4ա Տաղ («Կա­թո­ղի­կո­սի Հ) -Կա­նայ­քն ար­տա­սուօք լա­ցին...

6. 64ա-5բ Ը. Գանձ կի­րա­կէի սուրբ Յա­րու­թեան («Մկր­տիչ) -Մար­դա­սի­րու­թեամբ Որ­դիդ միա­ծին... ա. 65բ-6ա Մե­ղե­դի -Յա­րեաւ հաւն այն... բ. 66աբ Տաղ -Ցըն­ծայ այ­ս­օր եր­կինք...

7. 66բ-7բ Թ. Գանձ Համ­բարձ­ման («Մկր) -Մե­ծա­պայ­ծառ տօ­նիս ըղ­ձա­լի... ա. 67բ Մե­ղե­դի - Աս­տուա­ծ­ըն Բան Հօր միա­ծին... բ. 68ա Տաղ-Եւ ի լը­նուլ քա­ռա­ս­նե­կին...

8. 68ա-9ա Ժ. Գանձ Հո­գոյ գա­լս­տեան («Վա­նի) -Վե­ր­օր­հ­նեալ, գո­վեալ... ա. 69աբ Մե­ղե­դի («Նվագ) -Նը­ւա­զեմք Հոգ­ւոյն նը­ւա­գ­ըս վա­յե­լո­ղս... բ. 69բ Տաղ -Ի զմեծ ա­ւուր տօ­նիս...

9. 69բ-70բ ԺԱ. Գանձ Վար­դա­վա­ռի («Մկրտ) -Մե­ծա­պայ­ծառ խոր­հուրդ մեզ յայ­տ­նեալ... ա. 70բ-1ա Մե­ղե­դի - Արփ­իա­կան ի լոյսն, որ ի ծոց Հօր ի­ջեալ յեր­կ­ը­նից... բ. 71աբ Տաղ -Խօ­սէր բա­նիւ նայ հար­ցա­կան...

10. 71բ-2բ ԺԲ. Գանձ Փոխ­ման ա­մէ­ն­օր­հ­նեալ Աս­տուա­ծած­նայ («Մկրտ) -Մե­ծա­պայ­ծառ հրա­շա­կերտ վի­մին... ա. 72բ-3ա Մե­ղե­դի - Այ­ս­օր Գաբ­րի­էլ հրեշ­տա­կա­պե­տն ե­կեալ... բ. 73աբ Տաղ («Ա-Ի) - Աս­տուա­ծա­ծին մայր լու­սոյ...

11. 73բ-4բ ԺԳ. Գանձ Նա­ւա­կա­տեաց Սուրբ խա­չի («Մկր) -Մե­ծա­պայ­ծառ փայլ­մամբ ի­բր ըզ­բոց... ա. 74բ Մե­ղե­դի -Բա­նիւ ա­ւե­տա­ւոր... բ. 74բ-5ա Տաղ («Ի Ներ­սի­սէ) -Ի մի յա­րու­թիւն զո­գիս ընտ­րեալ...

12. 75ա-7ա ԺԴ. Գանձ Ծը­ն­ըն­դեան Քրիս­տո­սի («Թա­րա) -Թա­գ­ըդ պար­ծա­նաց... ա. 77ա Մե­ղե­դի -Կոյս ա­նա­պա­կան [ան]խախտ ծը­նո­ղու­թիւն... բ. 77աբ Տաղ -Տէր մեր յեր­կ­նից խո­նար­հե­ցաւ... գ. 77բ-9ա Այլ տաղ զար­մա­նա­լի Ծը­ն­ըն­դեան - Ա­ւե­տիս մեծ խոր­հ­ըր­դոյ խոր­հուրդ ծած­կեալ մեզ յայ­տ­նե­ցաւ...

13. 79ա-81բ ԺԵ. Գանձ Յո­հան­նու գլ­խատ­մա­նն («Գրի­գոր) -Գո­յա­կն էա­կան... ա. 81բ Մե­ղե­դի - Ա­հա ի տիպ տի­րա­կա­նին... բ. 81բ-2բ Տաղ («Կա­րա­պե­տին տաղ) -Կա­րա­պետ սուրբ հա­ւա­տոյ, ա­նախտ, ան­բիծ ի ծը­ն­ըն­դե­նէ...

14. 82բ-4բ ԺԶ. Գանձ հա­մ­օ­րէն մար­տի­րո­սաց («Տեա­հն) -Տէր Աս­տուած բար­ձ­րեալ... ա. 85ա Մե­ղե­դի («Ճ-Յ) -Ճըշ­մա­րիտ վկայք Աս­տուած որդ­ւոյն ե­ղեալք... բ. 85աբ Տաղ («Պ-Ք) -Պատ­ւա­կան գը­լուխք յօ­ղեալք ի գլուխն Յի­սուս...

15. 85բ-7ա ԺԷ. Գանձ հա­մ­օ­րէն ճգ­նա­ւո­րաց («ճգ­նա) -ճը­գ­նա­ւորք ընտ­րեալ... ա. 87ա Մե­ղե­դի - Աս­տուած բար­ձ­րեալ, տէր եր­կ­նա­յին... բ. 87ա-8ա Տաղ -Որք զա­ղօ­թի­ց­ըն շնորհ ա­ռին...

16. 88ա-9ա ԺԸ. Գանձ սր­բոց կու­սա­նաց («Իփ) -Ի սկ­ըզ­բան է­իդ... ա. 89ա Մե­ղե­դի -Կեն­դա­նի վկայք` կոյսք ի­մ­աս­տունք... բ. 89աբ Տաղ -Ի կե­նա­րար փայ­տին ծաղ­կեալ...

17. 89բ-90բ ԺԹ. Գանձ ե­կե­ղե­ցոյ («Տաւ) -Տա­ճարդ եր­կ­նա­յին... ա. 90բ Մե­ղե­դի -Սուրբ է տա­ճար տէ­րու­նա­կան...բ. 90բ-1ա Տաղ -Նախ միա­ծին Աս­տուա­ծ­ըն Բան...

18. 91ա-2ա Ի. Գանձ հա­սա­րա­կաց ա­մե­նայն սր­բոց տօ­նի (« Ա­ռա) - Ան­տա­նե­լիդ եր­կ­նի եւ եր­կ­րի... ա. 92աբ Մե­ղե­դի («Մո­վս) -Մար­դա­սէր Հայր գը­թու­թեան... բ. 92բ Տաղ («Է եր­գս) -Է­իդ ստեղ­ծո­ղի բնու­թեան...

19. 92բ-3բ ԻԱ. Գանձ ա­պ­աշ­խա­րու­թեան («Մե) -Մե­ղա՜յ, Տէր, մե­ղա՜յ... ա. 93բ-4ա Տաղ(«Ա-Ի) - Ա­մե­նայն փառք մար­դոյ դա­տարկ եւ ու­նայն... բ. 94աբ Տաղ ա­նա­ռակ որ­դոյն -Հե­տե­ւե­ցայ ա­նա­ռա­կին... գ. 94բ-5ա Տաղ ա­նա­ռակ որ­դոյն, փո­խէ՛ ձայ­նն -Հո­վիւդ քաջ եւ եր­կ­նա­յին... դ. 95ա Մե­ղե­դի յա­րու­թեան -Առ պար­տիզ­պա­նն ձայ­նէր Մար­իամ... ե. 95ա Մե­ղե­դի - ա­ւե­տիս ա­ւե­տեաց... զ. 95աբ Մե­ղե­դի -Յա­րեաւ փա­ռաց թա­գա­ւորն... է. 95բ Մե­ղե­դի -Սէր յա­ռա­ւօ­տէ, սէր յա­ռա­ւօ­տէ ճե­մեալ... ը. 95բ Մե­ղե­դի Ա­ւե­տեաց Աս­տուա­ծած­նայ - Այ­ս­օր ա­ւե­տեաց ու­րա­խու­թեան հըն­չու­մն... թ. 95բ-6ա Մե­ղե­դի Յո­հան­նու Կա­րա­պե­տին գլ­խատ­մա­նն ա­սայ -Մը­կ­ըր­տի­չ­ըն Քրիս­տո­սի սուրբ Կա­րա­պե­տին գլ­խատ­մա­նն ա­սայ -Մը­կ­ըր­տի­չ­ըն Քրիս­տո­սի սուրբ Կա­րա­պե­տ­ըն Յո­հան­նէս...

20. 96ա-8ա ԻԲ. Գանձ Թարգ­ման­չա­ցն («Բան քա­րո­զից) -Բար­ձ­րեալ ան­ք­ըն­նին բնա­ւից լը­րու­թիւն... ա. 98աբ Տաղ («Եր­գս ա­յեր) -Ե­կայք ցըն­ծաս­ցուք պայ­ծա­ռա­ցեալ տօ­նիւս...

21. 98բ-100ա ԻԳ. Գան­ձի գոյն է («Եր­գե­ւս­ւա­նե­ցւ­նո­իա­ո­աա) -Եր­գս յա­ւէ­ժա­կան...

22. 100ա-1ա Գանձ Խա­չա­տու­րի է ա­սա­ցեալ («Խա­չա­տուր­կ­ռոյ) -Խորք ան­ք­ըն­նին...

23. 101ա-2բ ԻԴ. Այլ գան­ձի գոյն. Խա­չա­տու­րէ («Խա­չա­տուր) -Խն­դու­թեան ձայն բար­բառ ա­ւե­տեաց...

Ըստ ցան­կի` «ԻԵ. Վասն Հա­քի­մա­րան, թա­փուած:

Գ. 103ա-107բ [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

1. 103ա-5ա [ԻԶ. Ա­ռա­քե­լի Սիւ­նեց­ւոյ Վասն ԲԺ-ան կեն­դա­նա­կեր­պից եւ ԲԺ-ան ա­զգաց եւ ԲԺ-ան ան­դա­մոց, տու­նս Հ - Աշ­խար­հս ու­նի զձեւ մար­դոյ... /Վասն է մո­լո­րա... Հմր 3240, 110աբ] կա­նաց եւ բա­ժան (= ԲԺ-ան) կեն­դա­նա­կեր­պից, թէ ճարք ո­րոց է կամ որ­պէս ըն­թա­նան եւ կամ զինչ է գործ նո­րա -Կան Է աս­տեղք մո­լո­րա­կան/ Եւ կեն­դա­նա­կերպք բա­ժան (ԲԺ-ան)...

2. ա. 105ա-6ա ԻԷ. Խրատ վասն կեն­դա­նա­կեր­պից, թէ որ­պէս է -Ա. Խոյն կար­միր է եւ սպի­տակ, հա­մն` դառն...

բ. 106ա-7ա Մո­լո­րա­կան աս­տե­ղաց կեր­պն ցու­ցա­նէ -Զօ­հա­լն ու­նի գոյն սեւ, հա­մն` թթու...

3. 107աբ ԻԸ. Վասն աս­տե­ղաց գի­տե­նաս զչարն եւ զբա­րին -Կի­րա­կի օրն ա­րե­գա­կն է հուք­մա­րար...

Դ. 107բ-38բ [Վի­ճա­կա­ցոյց]

1. ա. 107բ-8ա ԻԹ. [Վի­ճակ. աչքդ խփես, մատդ դնես. ցան­կից] -Զինչ նիաթ որ ն[ի] ա­թես ի սիրտդ, խփեա՛ զաչդ...

բ. 108աբ Լ. Վասն թւոյ մար­դոյ, որ գի­տե­նաս, թէ շատ ապ­րի, թէ քիչ -Զարկ զը­ռա­մն եւ տես, թէ ա­ռան­ձին դու այս շալ­քերս...

գ. 108բ ԼԱ. Վասն հի­ւան­դի` ապ­րի թէ ոչ -Զարկ զռա­մն Ը տա­նէն

դ. 108բ ԼԲ. Վասն գո­ղի` զտա­նես, թէ ոչ -Զարկ զԺԶ շալ­քն ջուխ­տակ ջուխ­տակ..

ե. 108բ-9ա ԼԳ. Վասն մա­լի` թէ գայ ի ձեռն, թէ ոչ -Առ զԺԶ շալ­քի նօխ­թա­նին...

զ. 109ա ԼԴ. Վասն ճա­նա­պար­հին` թէ շա­հի, թէ ոչ -Տես Է տուն կամ Բ, կամ ԺԵ...

2. 110ա-21ա ԼԵ. [Վի­ճակ այ­բի բե­նի. ցան­կից] -Ա. Սուրբ Եր­րոր­դու­թիւն փր­կէ զքեզ ա­մե­նայն փոր­ձու­թե­նէ (Ա­ղիւ­սակ այ­բու­բե­նից` 109բ):

3. 122ա-5ա ԼԶ. [Վի­ճակ կեն­դա­նա­կեր­պից. ցան­կից] -Խոյն. Ո՜վ մարդ, լոյսն ա­հա­գին փա­ռաց եւ շա­ռա­ւեղն ան­նուազ... (Ա­ղիւ­սակ կեն­դա­նա­կեր­պից` 121բ):

4. 127ա-38բ ԼԷ. [Վի­ճակ ա­ռա­քե­լոց. ցան­կից]: Պե­տ­րոս ա­ռա­քեալ (Ա-Ժ) - Ա­րա զբանդ քո եւ լի­նի, / Վա­ճառ ազ­նիւ քեզ յա­ջո­ղի... (ա­ղիւ­սակ­ներ` 125բ-6բ):

Ըստ ցան­կի` «ԼԸ. Վի­ճակ` մատ դը­նես, թա­փուած:

Ե. 139ա-84բ [Գու­շա­կու­թիւնք եւ ա­ղօթք]

1. 139ա-57բ / ԼԹ. Վասն մեկ­նու­թեան ե­րա­զի. ցան­կից...] -որ բան մի մտօ­քն չի լի­նի ան­ցել... Ա. Ե­թէ տե­սա­նես ծառ, սար, ա­ռու, բա­ղա­նիս, լիճ, թամք... Ծ. Պա­րո­նի ա­րեւ­շա­տու­թիւն հանց ա­սեն գիտ­նա­կան­քն... ա­մէն:

2. ա. 157բ-66բ Խ. Վասն շար­ժի եւ խա­ւա­րու­մն ա­րե­գա­կան եւ լուս­նի ցու­ցա­նէ: Հո­ռի -Փե­տր­վար -Թէ լու­սին խա­ւա­րի, թա­գա­ւոր ո­մն ե­լա­նէ յա­րե­ւե­լից:..

բ. 166բ-8ա [Նշա­նա­ցոյց կեն­դա­նա­կեր­պից] -Յոր­ժամ Խոյն լի­նի տա­նու­տէրն, նշան է մա­հու գլ­խա­ւո­րաց...

դ. 168ա-9ա ԽԱ. Վասն ցո­լա­նա­լոյ աս­տ­ղին ցու­ցա­նէ -Յոր­ժամ յա­րեւ­մ­տից յա­րե­ւե­լս ցո­լա­նայ աս­տղն, եւ բո­ցն կան­թէ­ղէ` պտ­ղա­բե­րաց նուա­զու­թիւն...

դ. 169ա-70ա ԽԲ. [Վասն կա­ղան­դին ցու­ցա­նէ. ցան­կից] -Կա­ղանդ թէ կի­րա­կի լի­նի, իշ­խա­նու­թիւն Ջր­հոսն է: Ձմեռն ազ­նիւ կա­պուտ, ա­մառն ազ­նիւ եւ վաս­տա­կոց չա­փա­ւո­րու­թիւն...

3. 170ա-3ա ԽԳ. [Զա­նա­զա­նու­թիւն սաղ­մո­սաց] -Վասն զե­նոց, որ ոչ մտա­նեն ի տուն` Ցն­ծա­ցէք ար­դարք...

4. ա. 173աբ Գայլ­կա­պի ա­ղօթք -Սուր­բն Դա­նի­էլ, սուր­բն Տի­տոս, սուրբ Թա­լի­լաս...

բ. 173բ-4ա ԽԴ. Վասն դա­տա­ւո­րաց եւ թա­գա­ւո­րաց -Սուրբ Գէ­որ­գն եւ սուրբ Սար­գիսն ընդ աջ­մէ եւ ընդ ա­հե­կէ...

գ. 174ա Գիր կա­տ­ղա­ծի -Գրէ Խ օր ի վե­րայ հա­ցի, ա­նօ­թուց տուր ու­տել...

դ. 174աբ ԽԵ. Գիր քնոյ -Մաք­սիմ­իա­նոս, Մարտ­իա­նոս, Ա­մ­ղի­քոս, Գի­տի­նոս...

ե. 174բ ԽԶ. Վասն ճա­նա­պար­հի -Յի­շեայ զՅո­վի­էլ հրեշ­տա­կն, զԳաբ­րի­էլ...

զ. 174բ-6բ ԽԷ. [Վասն Հա­մա­յի­լի ա­ղօթք. ցան­կից]: 174բ-5ա [Վասն տղաց­կա­նի] -Սուր­բն Սիս­իա­նոս եւ սուր­բն Սի­սի... 175աբ [Վասն տղաց­կա­նի] -Պե­տ­րոս եւ Շի­րատ գնա­ցին յա­նա­պատ տե­ղի... 175բ-6բ Ա­ղօթք տղաց­կա­նի - Ա­սաց սուրբ ա­ռա­քեա­լն Պե­տ­րոս: Յա­ւուր մի­ում յա­րեաւ սուրբ ա­ռա­քեա­լն Պե­տ­րոս... 176բ Ա­ղօթք լաւ -Ես ա­մե­նայն ժամ զՅի­սուս ա­սեմ...

5. 177ա-84բ ԽԸ. [Վասն մար­մ­նա­խա­ղի եւ այլ ի­րաց` ի­մա[նա]ս զչարն եւ զբա­րին. Ա-ԽԸ]: Ա. Մար­մ­նա­խա­ղի -Խոյն սր­տ­նե­ղու­թիւն է... ԽԸ. Աջ ա­փն կծէ -[Խոյն] Կռիւ եւ աղ­մունք լի­նի...

6. 184բ Խրատ ա­րե­գա­կան -Քա­նի. մեծ է ա­րե­գա­կն: Ե­պի­փան ա­սէ. ԷՌ աս­պա­րէզ է...

Զ. 185ա-90ա [Հա­նե­լուկք]

1. 185ա-8ա ԽԹ. Հա­նե­լուկ է այս ի վե­րայ ա­մե­նայն բա­նի ա. 185ա Կան­թեղ -Լու­սաւ­րի­չն մեր ան­մեղ... բ. 185ա Ա­րե­գակ -Տե­սայ մա­նուկ մի, որ ծնա­նէր... գ. 185ա Աս­տղն -Զար ի վեր ջուրն է մեկ­նած... դ. 185ա Ցո­րեն -Մե­ռա­նիմ եւ մա­հա­նամ...ե. 185ա Սեր­կե­վիլ -Յոս­կի խն­ծոր նման լի­նի... գ. 185ա Նուռն -Է Նա կա­նաչ կո­ճակ բո­լոր... է. 185աբ Խիար -Փու­թով կտ­րէ զին­քն կա­պէ... ը. 185բ Ջա­ղաց -Ո­մն ի յէ­ի­ցս էր ան­կեն­դան... թ. 185բ Կին -Ոս­կի սն­դուկ է տե­սո­ղաց... ժ. 185բ Յի­սուս Քրիս­տոս -Ծառն ծաղ­կեանց կաղ­նոյ նման... ժա. 185բ Սո­ղո­մոն -Մե­ծն թա­գա­ւոր մի ի­մ­աս­տուն...ժբ. 185բ Գա­րուն -Տղայ աղ­ւոր տե­սակ... ժգ. 185բ Ա­մառն -Տա­նու­տէր խիստ պի­տա­նի... ժդ. 186ա Ա­շուն -Մա­նուկ մի զերդ հրե­ղէն... ժե. 186ա Ձմեռն -Բոզ մի կայր կա­րօտ շա­տոց... ժզ. 186ա Եզն -Մա­նուկ մի քաջ աղ­վոր տե­սակ... ժէ. 186ա Մու -Գլուխ ու­նի, ի չէ ին­քն գունդ... ժը. 186ա Ե­կե­ղե­ցի -Մայրն վէմ էր քա­րե­ղէն... ժթ. 186ա Դա­ւիթ -Էր մար­գա­րայ եւ թմա­կա­հար... ի. 186աբ Յու­նան -Կայր փա­խու­ցեալ մի խիստ գի­տուն... իա. 186բ Յո­հան­նէս -Էր ի մե­ծաց խիստ ա­հա­գին... իբ. 186բ Աս­տուա­ծա­ծին -Ո­րոճ մի ծնաւ ա­ռանց խո­յի... իգ. 186բ Շուն - Ա­մե­նայն օր մա­տաղ լի­նի... իդ. 186բ Գաբ­րի­էլ -Շի­ն­օղ մի կայր զար­մա­նա­լի... իե. 186բ Խաչ -Ի խն­կա­բեր բլ­րին վե­րայ... իգ. 186բ Խն­ծոր -Պտուղ մի կայր յոյժ ցան­կա­լի... իէ. 186բ-7ա Խն­ձոր -Որ­պէս նա­րինջ է հանց բո­լոր... իը. Սա­տա­նա -Կա­թ­ու­ղի­կոս էր ան­դա­լատ... իթ. 187ա Դրախ[տ] -Յա­րե­ւե­լս դրախտ տըն­կի... լ. 187ա Ա[դամ] -Զա­ւակ ծնաւ այն մեծ այ­գին... լա. 187ա Ծառն -Կա­նանչ մի կայր մէջ դրախ­տին... լբ. 187ա Եր­կինք -Ե­կե­ղե­ցին բար­ձր էր եւ լայն... լգ. 187ա Աշ­խարհ-Պան­դոկ մի կայր մէջ աշ­խար­հի... լդ. 187բ Ա­բէլ -Եր­կու հո­վիւ ո­տա­ցն ոչ­խար... լե. Ա­շա­կերտ -Տուն մի շի­նած բար­ձրն ա­ւան­դակ... լգ. 187բ Աբ­րա­համ -Հիւ­րա­սէր նա­զե­լի... լէ. 187բ Յով­սէփ - Ա­րե­գա­կան նման իշ­խան... լը. 187բ Մով­սէս - Այր մի ար­դար ե­րե­ւե­ցաւ... լթ. 187բ Գե­րեզ­ման է Մայ[ր]ն իւր ար­կան­դն ե­բաց... խ. 187բ Թուր -Է սր­բած է քան զհա­յե­լի... խա. 188ա Գա­նա -Տե­սի գա­զան մի ան­կեն­դան... խբ. 188ա Վարդ -կար­միր, սպի­տակ մըշ­կա­ման էր... խգ. 188ա Դուռն -Չո­րէք սռի ին­քն կան­գուն... խդ. 188ա Սա[ն]դր -Եկ դու միա­դիր, ո՜վ սի­րե­լի... խե. 188ա Տուն -Եր­կու սիւ­նի վե­րայ կա­ն­կուն... խզ. 188ա Ջա­ղաց -Մի­նն ի յան­դուն­դս տա­ռա­պէր... խէ. 188ա Գրիչ -Քա­ռեակ տա­ռիւ ա­նուն կո­չի...

2. 188բ-90ա Ծ. Հա­նե­լուկ է այս. ձե­ռացդ մէ­ջն իրք բռ­նես` հա­նէ Ա. կա­շի, յեր­կաթ, փայտ... Բ. Շոր, քար, թուխտ... Դ. Ա­պր­շում, փայտ, թուխտ... Ը. Մոր­թի, քար ցո­րեան... ԺԶ. Յեր­կաթ, ոս­կոր, հաց... ԼԲ. Միս, աղ, գոր­ծե­լի... [ԿԴ] Հող, մոմ, յէրգ... լե­ղակ:

Վեր­ջում` 190ա «Վասն պա­հա­ծի, որ ի յա­պին ու­նի` ԺԶ շալ­քէն

յա­ռա­ջին եւ յու­թէն շալք մի հան, զի նա ցու­ցա­նէ զպա­հա­ծն: Ա, Բ, Դ, Ը,

ԼԲ, ԿԴ ցոյց են տա­լիս «շալք -ե­րը:

Է. 190ա-5բ [Գիր, ա­ղօթք, գու­շա­կու­թիւնք]

1. 190ա Ծ [Ա]. Վասն ար­ծակ­ման կա­պա­ծի մար­դոյ -Գրէ ի վե­րայ խն­ձո­րին...

2. 190ա Վասն գան­ձի -Թէ հար­ցա­նեն` Զի.նչ գայ պա­հուստ...

3. 190բ ԾԲ. [Վասն թը­ւե­լոյ զտա­րին եւ զհա­ցին յէ­ժա­նու­թիւ­նն. ցան­կից] -Թէ յու­լիսն ԺԸ` կար մի դե­կակ եւ հաց կշ­ռէ պա­րա­պար...

4. 191ա ԾԳ. Ե­թէ կա­մի­ցիս գի­տել գա­ղար­թն մար­դոյն (ցան­կում` «Վասն կեանք մար­դոյ) -Կալ զգիր ա­նուն, որ ի մկր­տու­թեան...

5. 191ա ԾԴ. Ե­թէ կա­միս ի­մա­նալ զձ­մեռն կարճ է եւ թէ եր­կան -Կա՛լ զվե­րա­դիր տա­րուն եւ ե՛րթ Է Է...

6. 191ա ԾԵ. Վասն հի­ւան­դի` ապ­րի., թէ ոչ -Մեղ­րո քա­ցախ միա­չափ խառ­նէ...

7. 191աբ ԾԶ. [Վասն ա­մե­նայ­նի` ա­ղօթք գլ­խա­ցա­ւի, ստա­ցա­ւի, փո­րա­ցա­ւի. ցան­կից] -Կայր գե­տն Յոր­դա­նան եւ բե­րէր ծառ մի գե­ղե­ցիկ...

8. 191բ-2ա ԾԷ. [Վասն զի այլ ա­ղօթք Նուզ­լայ ցա­ւի եւ խթա­ցա­ւի. ցան­կից] -Տէր մեր Յի­սուս Քրիս­տոս ի ճա­նա­պարհ եր­թար...

9. 192ա ԾԸ. [Վասն նիա­թի եւ չար ա­չից. ցան­կից] -Կայր Մով­սէս յե­զր Կար­միր ծո­վուն...

10. 192ա ԾԹ. [Վասն այլ չար ա­չից եւ­չար նիա­թի. ցան­կից] -Յա­նուն Աս­տու­ծոյ եւ զԶՌ հրեշ­տա­կա­պե­տա­ցն, որ ի­ջա­նեն եւ ե­լա­նեն...

11. 192աբ Կ. [Վասն այլ ա­ղօթք ա­մե­նայն ի­րաց. ցան­կից] -Յի­շեայ զսուրբ Աս­տուա­ծա­ծի­նն, զի դեղ է ա­չաց...

12. 192բ-3ա ԿԱ. [Վասն այլ թւե­լոյ բար­ձ­րու­թիւն եր­կ­նից եւ ա­րե­գա­կան. ցան­կից] -Ե­թէ կա­մի­ցես գի­տել զբար­ձ­րու­թիւ­նս եր­կ­նից, ԽՌ բիւր աս­պա­րէզ է...

13. 193ա ԿԲ. [Վասն այլ կա­պած մար­դոյ ա­ղօթք. ցան­կից] -Սուր­բն Սի­սին եւ սուր­բն Սի­սիմ եւ Սուր­բն Սի­սի­ման...

14. 193աբ ԿԳ. Վասն քա­մու -Ո­տն ու­ռի, զինչ որ ոս­կոր լի­նի, այ­րէ...

15. 193բ-4ա ԿԴ. Վասն շուն չի հա­չե­լոյ (եւ այլ ի­րաց) -Թէ զա­ղվ­սի ան­դամ­քն ձեռքդ ու­նե­նաս, չի հա­չէ...

16. 194ա [Վասն գա­նի] -Քրիս­տոս Աս­տուած, որ վասն մեր մարդ ե­ղեր... ոչ ու­նի իշ­խա­նու­թիւն ա­մե­նայն գան շար­ժիլ...

17. 194ա ԿԵ. Ե­թէ կա­մի­ցիս գի­տել զաս­տղն մար­դոյ -Կա՛լ զա­նուն, որ ի մկր­տու­թեան...

18. 194բ ԿԶ. Ե­թէ կա­մի­ցիս գի­տել զմար­դն, թէ ի ծե­րու­թեան մե­ռա­նի, թէ ի միջ­նա­չա­փի... -Կա՛լ զծ­ըն­դեան ա­ւուր պատ­կեր...

19. 194բ ԿԷ. ե­թէ կա­մի­ցիս գի­տել, թէ այրն թէզ կու մեռ­նի եւ թէ կի­նն -Կա՛լ զա­նունք յա­ւա­զա­նէն...

20. 194բ-5ա ԿԸ. Վասն կա­պա­ծի -Փայ­տի ճը­ճին գի­նով տրո­րէ...

21. 195աբ ԿԹ. Գիր գլ­խա­ցա­ւի - Այ­րի ա­ն­կար ե­լա­նէր ի ծո­վէն, զերթ ցուլ գո­չէր...

Ը. 195բ-207ա Հ. [Վասն տա­ղեր ըստ կար­գին. ցան­կից]

ա. 195բ-6ա Տաղ գե­ղե­ցիկ եւ զար­մա­նա­լի (Ա­դր­էաս Արծ­կեց­ւոյ) - Ա­մէն գար­նան ծաղ­կունք բա­ցուեր հա­ւա­սար, / Գու­լում կէլ­մազ, նա կօն­տա­րուր պիր խա­պար.../ Է՜, Ան­դր­էաս Ար­ծա­կե­ցի, խեւ ախ­մար...

բ. 196աբ Այլ տաղ լաւ եւ գե­ղե­ցիկ -Ձայն բար­բառ յա­նա­պա­տէ աս­տե­ցար, / Ո՜հ, ի հրեշ­տա­կէն ա­ռաջ­նոր­դել վա­րե­ցար...

գ. 196բ-7ա Այլ տաղ լաւ եւ գո­վե­լի (Ա­բե­ղայ Սպա­հանց­ւոյ) -Սաս­տիկ հող­մոյ հան­դի­պե­ցայ, / Յոր­ժամ հըն­չեաց, սա­սա­նե­ցայ... / Մե­ղա­ւոր յԱ­պե­ղէս փր­կեայ, / Որ եմ տե­ղաւ Ըս­պ­ը­հա­նայ...

դ. 197աբ Այլ տաղ կա­րօ­տով բա­րե­կա­մի («Սի­մոի) -Սիր­տի­կս խո­ցեալ է սրով, / Դար­տեր ու­նիմ շատ եւ յո­լով...

ե. 197 բ Այլ տաղ ի վե­րայ Սուրբ Է­ջմ­իած­նայ («Ի Ղազ) -Իջ­ման միած­նի Աս­տու­ծոյ Բա­նին, / Ի Վա­ղար­շա­պատ սր­բոյ քա­ղա­քին...

զ. 198ա Այլ տաղ Սուրբ Է­ջմ­իած­նայ (« Ա­ւե­տի:) - Ան­ճա­ռե­լի Հօր միա­ծին, / Փա­ռօք լցեալ աս­տուա­ծա­յին...

է. 198աբ Այլ գե­ղե­ցիկ եւ պա­տուա­կան («Ի Սու­քի) -Իմ սի­րուն պուլ­պուլ ան­ն­ման, / Քաղ­ց­րա­ձայն թըռ­չ­նոց պա­տուա­կան...

ը. 198բ-9ա Այլ լաւ եւ գե­ղե­ցիկ («Ղա­զա) -Ղամ­բա­րա­փայլ ջա­հուկ լցեալ, /Մա­քուր կու­սու­թեամբ քո փայ­լեալ...

թ. 199ա Տաղ պա­տուա­կան եւ զար­մա­նա­լի - Աս­տուա­ծա­ծին մայր Մար­իամ ա­նա­պա­կան կոյս, / Մո­լո­րե­լոց դարձ եւ զղ­ջում, մե­ղա­ւո­րաց յոյժ...

Հմմտ.Հմր 1990, 9ա. վեր­ջ­նա­տո­ղում ու­նի «Տէր Յօ­վա­նէս քեզ ա­ղա­չէր...:

ժ. 199բ Այլ տաղ լաւ եւ գե­ղե­ցիկ - Ա­հա հն­չեաց հողմ գար­նան, /Սա­րեր, ձո­րեր կա­նան­չա­ցան...

ժա. 199բ-200ա Այլ տաղ գո­հե­լի եւ զար­մա­նա­լի («Պե) -Պե­տ­րոս գի­շերս ե­րազ մի տե­սեալ, ե­լեալ պատ­մէր Պօ­ղո­սի, /Եղ­բայր, գի­շերս ե­րա­զի փոք­րիկ քա­ղաք մի տե­սի...

ժբ. 200աբ Այլ տաղ եւ գո­վե­լի -Քան­զի կա­մաւ եւ գի­տու­թեամբ, / Ան­հ­նա­րին ար­բե­ցու­թեամբ...

ժգ. 200բ-1ա Տաղ լաւ եւ գե­ղե­ցիկ [Ի Նա­ղաշ Յով­նա­թա­նէ. Հմր 3253, 4բ] -Յա­ւուրս գար­նան ե­ղա­նա­կին, / Յա­ւուրս փը­թ­ըռ­վել ծաղ­կե­ցաւ այ­գին... (4 տուն):

ժդ. 201ա Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ -Ու­րախ լե­րուք, ան­փորձ կա­նայք, /Եւ ցն­ծա­ցէք, կոյսք ի­մ­աս­տունք...

ժե. 201աբ Տաղ ազ­նիւ ի սուրբ Ե­րու­սա­ղէ­մայ [Ի Պաղ­տա­սար դպ­րէ. Հմր 2436, 47ա] («Սաղ) -Սուրբ սի­րա­մարգ ոս­կէ­փե­տուր, շնոր­հա­լի, / Ա­մե­նայն ա­զգաց եւ ա­զանց ցան­կա­լի...

ժզ. 201բ Տաղ գե­ղե­ցիկ եւ զար­մա­նա­լի [Ի Յո­վա­նէ­սէ. 2436, 116բ] - Ա­ռա­ւօ­տուն քա­մին ե­լէր, մա­ղէր զիս, /Քո սէրն ին­ձի կրակ ե­ղեր, տա­ղէր զիս...

ժէ. 202աբ Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ եւ զար­մա­նա­լի [ի տի­րա­ցու Բաղ­տա­սա­րէ. Հմր 4426, 150ա] - Անձ իմ առ քեզ ա­ղա­ղա­կէ, ո՜վ բժիշկ հո­գոյ ի­մոյ, / Թշ­նա­մին զիս յոյժ խո­ցո­տեաց, ժամ է ինձ ո­ղոր­մե­լոյ...

ժը. 202բ Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ [ի Պօ­ղոս ա­բե­ղա­յէ, հիւ­սեալ առ կոյս Աս­տուա­ծա­ծին. Հմր 3613, 28ա] -Զար­թի՛ր, սէր իմ, ա­ռա­ւօ­տեան, /Լու­սով քո­յին լու­սա­ւո­րեայ...

ժթ. 202բ-3ա Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ եւ ազ­նիւ [Ի Խաչ­տուր ի­րի­ցուէ. Հմր 3081, 27բ] -Ղա­րա­ֆիլ, նար­կիզ, մա­նու­շայ որ­պէս սմ­պուլ, /Կան­չեմ ան­դա­դար ես որ­պէս պուլ­պուլ...

ի. 203աբ Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ եւ զար­մա­նա­լի [Ի Նա­ղաշ Յով­նա­թա­նէ. Հմր 2436, 114բ] -Նս­տէք ի մէջ­լիս, հայրք եւ եղ­բայրք եւ մեծ պա­րո­նայք, /Խն­դ­րեմք, որ այ­ս­օր քան զա­մէն օր լաւ ու­րա­խա­նայք...

իա. 203բ-4ա Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ [ի Մօ­սի­սէ Խո­րե­նաց­ւոյ. Հմր 7259, 10բ] -Մե­նա­ցեալ այ­րիմ սի­րով, սէրն իմ փու­թով էջ ի բար­ձանց, / Զի կա­րի խա­նա­ղատդ եմ, լուր էջ ի խն­կա­բեր լե­րանց...

իբ. 204աբ Այլ տաղ լաւ եւ գե­ղե­ցիկ («Մել­քոն) -Մի՛ տրտ­միր, ո՜վ ղա­րիպ, ի մէջ աշ­խար­հի, / Ան­ցա­նի մե­ծու­թիւն մարդ­կա­յին ազ­գի...

իգ. 204բ-5ա Տաղ ազ­նիւ եւ գե­ղե­ցիկ [Ի Յա­րու­թիւն վար­դա­պե­տէ. Հմր 2436, 66բ] («Յա­րո) -Յի­սուս Որ­դի իմ միա­ծին, /Որ բե­ւե­ռեալ կաս ի խա­չին...

իդ. 205աբ Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ («Յովնթ) -Յոր­ժամ ե­ղեւ գա­րուն, ա­րեւ ծա­գե­ցաւ, /Հա­րաֆ հող­մն հն­չեաց, սառն հա­լե­ցաւ...

իե. 205բ Այլ տաղ ազ­նիւ եւ գո­վե­լի -Զար­մա­նա­լի վեր­նոց սուրբ ան­ն­ման, /Գե­ղա­պանձ տի­րու­հի, մայր ա­նա­պա­կան...

իզ. 205բ-6ա Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ եւ գո­վե­լի («Ի Պէ) -Ի խո­րոց կար­դա­լով` սր­տիւս հա­ռա­չեմ, /Զա­ն­օ­րէ­նու­թիւ­նս իմ ես ին­ձէն գի­տեն...

իէ. 206ա Այլ տաղ լաւ [Գրի­գոր Աղ­թա­մար­ցոյ. Հմր 3411, 49բ] -Մա­քուր պատ­կե­րով նման հրեշ­տա­կաց, / Ան­գին մար­գա­րիտ ե­ղեալ ընդ ոս­կի...

իը. 206աբ Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ («Յոաէ) || -Յոր­ժամ որ մար­դա­սէրն Աս­տուած պար­գե­ւեաց մեզ այս բա­րիս, / Այ­ս­օր բազ­միլ ի սե­ղա­նիս` լցու­ցա­նել զգա­րիս... /Է՜, մո­խիր Նա­խաշ 0վնա­թան...

իթ. 207ա Այլ տաղ գե­ղե­ցիկ եւ ազ­նիւ [«յԱ­ւե­տիք Քա­հա­նա­յէ Հմր 3263, 67ա (« Ա­վե)] -Առ տաղ ան­կեալ զքեզ ա­ղա­չեմ, ո՜վ սր­բու­հի Կոյս, /Վասն մե­րոյ բա­րե­խօ­սեայ առ փր­կի­չն Յի­սուս...

Թ. 207աբ ՀԱ. Ա­ղօթք խունկ օր­հ­նե­լոյ - Ա­մե­նա­կալ տէր Աս­տուած մեր, որ ընկ[ալ]ար զխուն­կն ի ձե­ռաց Ա­հա­րո­նի եւ որ­դո­ցն նո­րա...

Ժ. 207բ-33բ ՀԲ. [Վասն շա­րա­դ­րանք ըստ կար­գին. ցան­կից]

ա. 207բ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ քա­հա­նա­յի -Ի նուաստ ծա­ռայ Աս­տու­ծոյ տէր Ֆլա­նէս հաս­ցէ յի­սու­սա­ւանդ ող­ջուն...

բ. 207բ-8ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ տի­րա­ցուի -Րա­մից հա­նուրց Տէրն բա­րի, /Թէ տայր թե­ւս որ­պէս զարծ­ւի...

գ. 208աբ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ աշ­խար­հա­կա­նաց -Յի­սու­սա­ւանդ ող­ջու­նիւ եւ հա­մա­լ­րա­կան սի­րով...

դ. 208բ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ կու­սա­նաց -Սր­բա­ս­նեալ քւերս եր­ջան­կա­գու­նի, /Նմա­նեալ սուրբ կու­սի­ցն Նու­նի եւ Մա­նի...

ե. 209աբ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց -Ի խըն­կա­բեր լե­րանց բար­ձանց, /Նոր շա­ռա­ւիղ որ­դոյն կե­նաց...

զ. 209բ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց - Ա­րե­գակ­նա­փայլ եւ տի­ե­զե­ր­ա­գահ, ա­մե­ն­ի­մաստ եւ շնոր­հա­ծա­ւալ...

է. 210աբ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց -Վե­հա­մե­ծար եւ ա­հեայ­պա­տիւ, վսեմ եւ փա­ռա­զարդ...

ը. 210բ-1ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ քա­հա­նա­յի -Ըստ հնոյն Մել­քի­սե­դե­կի եւ ի նո­րոյս տեառն Յի­սու­սի...

թ. 211աբ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ սար­կա­ւա­գի -Մե­ծա­համ­բաւ եւ հան­ճա­րա­զարդ, / Վսե­մա­զան եւ փա­ռա­զարդ...

ժ. 211բ-2ա Աշ­խար­հա­կան -Պեր­ճա­պա­տիւ եւ մե­ծա­զան... մահ­տե­սի խօ­ճայ փլա­նիդ...

ժա. 212աբ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ կա­թ­ու­ղի­կո­սաց -Տեառնդ այս ա­նուն կա­թ­ու­ղի­կո­սի Ա­մե­նայն Հա­յոց: Շնոր­հա­զարդ եւ բազ­մե­րախտ...

ժբ. 212բ-3ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ սի­րե­լեաց -Սր­բա­ս­նունդ եւ աս­տուա­ծա­հա­ճոյ, խո­հե­մա­զարդ, բազ­մա­բաղ­ձիկ...

ժգ. 213բ-4ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ ե­պիս­կո­պո­սաց -Մե­ծի տի­ե­զե­րա­լուր եւ աշ­խար­հա­պա­տում...

ժդ. 214ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց -Խո­հե­մա­զարդ եւ վսե­մա­փառ...

ժե. 214ա-5ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ տի­րա­ցուի -Եղ­բ­օրդ պատ­ւե­ցե­լոյ եւ հոգ­ւոյս ո­գոյս բաղ­ձա­լոյ...

ժզ. 215ա-6բ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց -Յար­կո­յա­կան մեծ րա­բու­նոյդ գիր գրես­ցի յոյժ ըղ­ձա­կան, /Տա­րան­ջա­տիւ եւ բա­ցա­կայ համ­բոյր ըն­կալ զմերս նուաս­տա­կան...

ժէ. 216բ-7ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ սի­րե­լեաց -Նուաս­տա­գոյն ծա­ռայ Քրիս­տո­սի այս ա­նուն...

ժը. 217ա-9ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց - Ա­մէ­ն­ի­մաստ եւ շնոր­հա­ծա­ւալ... այս ա­նուն...

ժթ. 219աբ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց -Մաք­րա­զան վե­հա­փա­ռի եւ ան­ճա­ռից խոր­հր­դո­ցն Աս­տու­ծոյ ա­նվ­րէպ վի­պա­սա­նի...

ի. 219ա-20ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց - Աս­տուա­ծա­մե­ծար եւ շքե­ղա­շուք, վսե­մա­զարդ եւ հե­զա­հո­գի...

իա. 220աբ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց -Վսե­մա­զարդ, յոգ­ներ­ջա­նիկ, պեր­ճա­պա­տիւ, բար­ձ­րա­շ­նորհ...

իբ. 220բ-1բ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց -Եր­կ­նա­յին շտե­մա­րան, պետ գան­ձու­ցն...

իգ. 221բ-2բ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ բա­րե­կա­մաց -Ի հող Ֆլա­նէ եւ մո­խիր ծա­ռա­յէ...

իդ. 222բ-4բ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց -Բա­ցաւ գլ­խով խո­նար­հե­ցե­լով...

իե. 224բ-6ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ տի­րա­ցուի -Գեղ գո­վե­լի եւ տես ցան­կա­լի...

իզ. 226ա-7ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց -Շնոր­հա­ձիր պար­գե­ւօք լցեալ եւ ար­փա­ցն­ցուղ յո­լով ուռ­ճա­ցեալ...

իէ. 227աբ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ ծնո­ղաց -Սի­րով եւ Սուրբ Հո­գոյն եւ աս­տուա­ծա­յին օր­հ­նու­թեամբ...

իը. 227բ-8ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ աշ­խար[հ] ա­կա­նի - Ա­մե­նա­զ­օր զօ­րու­թեամ­բն Աս­տու­ծոյ պահ­պա­նեալ...

իթ. 228ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ զին[ու]ո­րաց -Րամ­կա­կան դա­սուն զին[ու]որ եւ ա­խո­յան ընդ­դէմ թշ­նա­մոյն զէն ան­յաղ­թե­լի...

լ. 228բ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ նա­խա­սար­կա­ւա­կի -Զար­դա­րու­մն զար­մից եւ զարդ ե­կե­ղե­ցոյ Աստ­ծոյ մի­ոյ պա­տուա­կա­նի...

լա. 228բ-9ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ կա­նանց -Խոր­հուրդ կե­նաց ան­մա­հից /Եւ մայր ման­կանց ա­զա­տից...

լբ. 229ա-30ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ կրօ­նա­ւո­րաց - Ա­նուն խոր­հր­դա­կան, /Վա­րուքդ մար­մ­նա­կան...

լգ. 230բ Շա­րա­դ­րանք տաճ­կե­րէն -Ի­զէթ­լի, մր­վաթ­լի, սա­հաթ­լի վէ քա­րա­մաթ­լի... այս ա­նուն...

լդ. 230բ-2ա [Շա­րա­դ­րանք] - Աս­տու­ծով ար­շա­ւես­ցի պա­րէ­տս ի յաս­տուա­ծա­կոխ քա­ղա­քն սուրբ Ե­րու­սա­ղէմ ի յա­մե­նա­հ­րաշ վան­քն Սր­բոյն Յա­կո­բայ, ի ձեռն նո­րին յե­ղի­նա­կի` տեառն Գրի­գո­րի սր­բա­զան եւ աս­տուա­ծա­բան վար­դա­պե­տի... (հա­ւա­նա­բար` Գրի­գոր Շղ­թա­յա­կիր):

լե. 232բ-3ա Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ բա­րե­կա­մաց -Մաք­րեալդ ա­մե­նայ­նի բազ­մ­ի­մաստ եւ մե­ծա­հան­ճար... ե­ղ­օրդ ի­մոյ...

լզ. 233աբ Շա­րա­դ­րանք ի վե­րայ վար­դա­պե­տաց -Վսե­մա­գու­նի եւ վե­րա­պա­տուե­լի խո­հե­մա­զ­ար­դի...

ԺԱ. 234ա-6բ [Երգ, Տէր ո­ղոր­մեա, Ա­ղօթք]

1. 234ա-5ա ՀԳ. Երգ Ա­ղու­հա­ցից միջ­նան­ցն ա­սայ (Բշ-Զշ) -Բշ. Ին­նեակ դասք հո­գե­ղի­նաց` եր­կ­նա­յին զօ­րաց...

2. ա. 235աբ ՀԴ. Տէր ո­ղոր­մեա պա­տա­րա­գի ի Գրի­գոր վար­դա­պե­տէ ա­սա­ցեալ: Ե ան­գամ կր­կ­նեայ («Գրի­գո­րի­սի է) -Գառն Աս­տու­ծոյ պա­տա­րա­գեալ, /Յի­սուս Քրիս­տոս փըր­կի­չն օ­ծեալ...

բ. 235բ-6բ Տէր ո­ղոր­մեայ Ա­ռա­քել վար­դա­պե­տէ ա­սա­ցեալ (« Ա­ռա­քել վար­դա­պետ ա­սաց­հլ) - Աս­տուած եւ Տէր ա­րա­րա­ծոց /Եւ խնա­մ­օղ քո ստեղ­ծուա­ծոց...

3. 236բ Այս ա­ղօ­թս սաղ­մո­սին հե­տեւ ա­սի - Աս­տուած, ո­ղոր­մեայ մեր հո­գե­ւոր վար­դա­պե­տա­ցս, մար­մ­նա­ւոր ծնո­ղա­ցս... Թող, Տէր... || (շար. 2 թերթ կտ­րուած հա­նուած):

Չու­նի ցան­կի «ՀԵ. Վասն Կի­րակ­մ­տի եւ կի­րա­կէի երգ:

ԺԲ. 237ա-8բ [ՀԶ. Վասն զի այլ տա­ղեր ըստ կար­գի. ցան­կից]

ա. 237ա [Տաղ սր­բոյ Կա­րա­պե­տի -...] Գլ­խուն, /Դեռ կու դո­ղաս նո­րա ա­հուն, /Մա­քուր տա­ճար սուրբ Կա­րա­պետ...

բ. 237բ Տաղ [Խա­չա­տուր Կե­չառ­ցի վար­դա­պե­տի. Հմր 33, 6բ] -Ես եմ կո­րու­սեալ ոչ­խար` մո­լո­րեալ ի սուրբ ի հօ­տէն, /Հո­վիւ քաջ ի վայր հա­յեաց` բա­րե­խօս քեզ եր­կիր ա­մէն... /Ի յո­րոտ­մա­նէ նո­րա սա­սա­նի ա­մէն ||... (շար. 1 թերթ կտ­րուած-հա­նուած):

գ. 238ա [Տաղ ի բե­րա­նոյ Յի­սու­սի -...] Վե­հին ան­մահ ար­քա­յին, /Իմ հօր որ­դի ծո­ցա­ծին, /Ի­ջի յար­գանդ սուրբ Կու­սին, / Ա­ռի մար­մին մարդ­կա­յին: Զի. լաս:

դ. 238աբ Տաղ -Ո՜վ տի­րու­հի, սա­փոր ոս­կի, /Տա­ճար ան­ճառ Հօր Բա­նին...

ե. 238բ Տաղ -Նըն­ջեայ, որ­դեակ, քաղ­ցր եւ ա­նուշ, /Հան­գիր քնով եւ առ քեզ ուժ...

ԺԳ. 238բ-42բ ՀԷ. Յա­ղա­գս ամ­սոց ի­մա­նաս -Յուն­վար եւ այս ամ­սոյս Ա­սո­րի­քն Քա­նան սա­նի ա­սեն: Այս ա­մի­սս պալ­ղա­մն ի մար­դու յան­ձն կու յա­ւե­լա­նայ... եւ պաղ ջրէ պատ­րաստ կե­նալ պարտ է, որ չխ­մեն, զի վասն շատ զէն կու առ­նէ: Այլ տաք բնու­թիւն կե­րա­կ­րոց այս է:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

243ա. Փա՜ռք ա­նե­ղին աս­տուա­ծու­թեան,

Որ ա­ն­ըս­կիզ­բն է, ան­վա­խ­ճան,

Էր միշտ եւ է ա­ռանց թվա­կան,

Չու­նի ըս­պա­ռու­մն կա­տար­ման:

Ձգեաց զեր­կի­նս որ­պէս վրան

Եւ հաս­տա­տեաց ա­ռանց հի­ման,

Եւ զլու­սա­ւոր­ս­ըն բազ­մա­զան

 Ա­ռանց ու­րուք միշտ ըն­թա­նան:

Զհ­րեշ­տա­կս յեր­կի­նս եղ փա­ռա­բան,

Զմար­դիկ յեր­կի­ր­ըս` գոր­ծա­կան,

Պատ­ճառ լի­նել աստ շի­նու­թեան,

Մին­չեւ մա­հուամբ ի հող դառ­նան:

 Ա­ւա՜ղ է մեզ հա­զար բե­րան,

Որ այլ ա­զգաց ե­ղանք կո­խան,

Զի հար­ք­ըն մեր ա­զոխ կե­րան

Եւ զա­ւա­կա­ցս ա­դա­մն ա­ռան:

Յայս դառն եւ նեղ ժա­մա­նա­կի,

Որ յոյժ նե­ղիմք ա­մե­նայ­նի

Ի ձեռս ա­զգաց ա­ն­օ­րի­նի`

 Ա­րանց պըղ­ծոց խըս­տա­սր­տի,

Ես` Մկր­տի­չ­ըս Նախ­չուան­ցի,

Զկի­սատ գր­կի­կս ա­ւար­տե­ցի:

Ով որ յի­շէ, Տէրն իւր ո­ղոր­մի.

 Ա­մէն, ա­մէն եւ ե­ղի­ցի:

 Այլ տե­սա­ն­օղք, եր­գ­օղք սո­րի,

Դու[ք] յի­շե­ցէք ի յա­ղօ­թի

Եղ­կե­լի ղա­րի­պ­ըս Նախ­չուան­ցի,

Որ զսա­կաւ գրի­կս ա­ւար­տե­ցի

Ի դուռն Տա­րօ­նոյ Սուրբ Կա­րա­պե­տի`

 Ամ­լորդ­ւոյն Մը­շու սր­բոյ վան­քի,

Որ բա­րե­խօս է ա­մե­նի:

Ո՜վ մա­ն­կունք սուրբ Սի­ո­նի,

 Ա­ղա­չեմ յի­շել ի յա­ղօ­թի

Հօրն ի­մոյ` Լա­լա­յի,

Եւ մօրն ի­մոյ` Թար­ճան կո­չի,

Որ որբ թո­ղին զիս աշ­խար­հի

Եւ փո­խե­ցան կեան­քն յա­ւի­տե­նի,

Որ ա­մե­նե­քեան եմք գնա­լի

 Այն ճա­նա­պար[հ]ն, որ է հե­ռի:

Խնամ տա­նողն օր­հ­նեալ լի­նի:

Ի կա­թո­ղի­կո­սու­թեան տեառն ա­մե­նի

 Աբ­րա­հա­մու սըր­բա­զա­նի,

 Այլ եւ տե­ղեա­ցս ա­ռաջ­նոր­դի

Մի­նաս ա­նուն վար­դա­պե­տի,

Հռե­տո­րին ե­ռա­մե­ծի,

Գոր­ծո­վ­ըն սուրբ, ա­ռա­քի­նի,

Որ ըզ­սա­ռեալ սիր­տս ա­մե­նի

Կակ­ղաց­նէր բա­նիւք բա­րի

Եւ սեր­մա­նէր սիրտ ի հո­գի

Ժո­ղո­վր­դեա­ն­ըն Քրիս­տո­սի:

Ի թվա­կա­նիս հա­զար ա­մի,

Ճ եւ ՁԶ թիւ ա­ւե­լի (1737),

Թա­մուզ ամ­սեան յու­լի­սի,

Ի յե­լ­ըն Դ-շա­բա­թի,

Իշ­խա­նու­թեան Իս­մա­յէ­լի

Սուլ­թան-Մահ­մատ թա­գա­ւո­րի:

 Աս­տու­ծոյ է միայն գի­տե­լի,

Թէ վեր­ջն զինչ լի­նի­ցի. ա­մէն:

598

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ՉԾԲ -1303

ԳՐԻՉ` ա­շա­կերտ Յով­հան­նու Երզն­կաց­ւոյ:

ԹԵՐԹ` 227. չգ­րուած` 1ա-3բ, 192աբ, 226ա-7բ: ՊՐԱԿ` 1 5+Ա-Ի 12 (Ա 14, Բ, Է 16, Գ, Ի 6, Ե 1, Ը 4, ԺԱ, ԺԶ 11, ԺԹ 9)+1 8: ՆԻՒԹ` թուղթ (լու­սա­գ­ծե­րով` 1-5, 192, 220-7, ԺԸ դ. յա­ւե­լում): ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16 12,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (1303 թ. 6ա-213բ, 1419 թ. 214ա-9բ, 220ա-5բ նմուշ` 134ա): ՏՈՂ` 24-32 (6ա-213բ), 21 (214ա-9բ), 18-20 (4ա-6բ, 220ա-5բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ սեւ կա­շի, մի­ջու­կը` տախ­տակ, աս­տա­ռը` թուղթ, լու­սան­ցա­կո­ղե­րը` կար­միր:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ` Կի­սա­խո­րան` 4ա: Զար­դա­գիր` թռ­չ­նա­գիր (4ա): Գոյ­ներ` կար­միր:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից եւ մի­ջից պա­կա­սա­ւոր, տեղ-տեղ ցե­ցա­կեր, խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, փոք­րիկ պատ­ռուածք­ներ: Կազ­մի կա­շին քեր­ծուած, եզ­րե­րը մա­շուած, կա­պիչ­ներն ըն­կած: 1419-ին եւ 1745-ին նո­րո­գուած, վե­րա­կազ­մուած եւ մա­սամբ լրա­ցուած:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

4ա-219ա Գիրք Լուծ­մանց բա­նից զա­նա­զա­նից ճա­ռից եւ գրոց` ա­րա­րեալք յո­մանց բա­նա­սի­րաց

Ա. 4ա-8բ [Ա. Պատ­ճառք ճա­ռից ո­մանց (Բար­ս­ղի), որք են վասն Պա­հոց, նա­եւ այլ եւ այլ բա­նից. ցան­կից]

ա. 4աբ [Պատ­ճառ Պա­հոց] -Մեր­ձա­ւոր լի­ցուք ա­ւուր­ցս սր­բոց...

բ. 4բ-5բ Մխի­թա[րե­ցէք] -Ո­մանք զմի­նն ճա­շոյն եւ զմի­նն ե­րե­կոյն ա­սեն...

գ. 5բ Եր­կ­րորդ. Ար­բե­ցո­ղա­ցն -Բ չար է ար­բե­ցու­թիւ­նն...

դ. 5բ-6ա Հա­յեաց ի քեզ - Ա­մե­նայն ա­րուեստ ի նիւ­թոյ է...

ե. 6աբ Բար­կաց[ո­ղաց] - Ախտ է շուրջ զսր­տիւն...

զ. 6բ-7ա Սի­րե­ցի -Վաղ ժա­մա­նեալ ի քա­հա­նա­յից...

է. 7ա Բար­ս­ղի ի Ծն[ուն­դն] - Այլ յայլ­մէ ժո­ղո­վել...

ը. 7ա Տեղ[են­տի­նոս] -Տե­րեն­տի­նոս ստ­րա­տե­լատ զօ­րա­վար...

թ. 7ա Ի­դիթ[ու]մա - Ա­ւուր պատ­շա­ճի խօ­սէ­ին, որ­պէս աս­տի խնուլ...

ժ. 7ա Քրիս­տո­սի Ծնուն­դն Դաւ­թի թարգ­մա­նեալ է -Ոչ ա­ռուա­ծոց գործ...

ժա. 7աբ Ի սկզ­բա­նէ էր բա­նն - Այս Դ գիրս եր­կ­րա­չա­փի­ցն ի­րե­րօ­քի լի­նէր...

ժբ. 7բ Ոպ[տո­մէ­ոս] -Ոպ­տո­մէ­ոս ընդ Բար­ս­ղի ձե­ռօք...

ժգ. 7բ-8ա [Եւ]սե­բի -Եւ­սե­բէ­ոս որ­պէս Կե­սա­րու ար­քե­պիս­կո­պոս էր...

ժդ. 8ա Հար­ցու­մն Թէ­ո­դո­րի ի­րի­ցու Ան­տի­ո­քա. պա­տաս­խա­նի - Ա­ւր մի Բար­սեղ գայր յե­կե­ղեց­ւոյն...

ժե. 8աբ Հար­ցու­մն Ա­պո­ղե­ւս, Բար­ս­ղի պա­տաս­խա­նի - Ա­պ­օ­ղի­նար Լա­ւո­դի­կէ վաղ ո­րո­շեց[աւ յ]ե­կե­ղե­ցոյ...

4ա-5բ լրա­ցուած 1745-ին Յա­կոբ Շա­մա­խե­ցու կող­մից:

Բ. 1. 8բ-11ա Բ. [Պատ­ճառք գրեան­ցն Փի­լո­նի]

Տե՛ս Հմր 437, 121բ-2բ. «Պատ­ճառք /8բ-9ա: ¢ ա/9ա: բ/9բ: գ/9բ:

դ/9բ-10ա: ե/10աբ: զ/10բ-1ա: է/11ա:

2. 11ա-9բ [ Ա­ռա­ջա­բա­նու­թիւն Փի­լո­նի ի­մաս­տ­նոյ օ­րի­նա­պա­հի], յո­րում կա­տա­րե­ցօ կա­տա­րե­ցօ Փի­լոն -Պռո­խո­րոն ի ջա­հա­ւոր քա­ղա­քի յի­շել է Փի­լոն...

Գ. 19բ-20ա Գ. Պատ­ճառ Սահ­մա­նա­ցն [գրոց] -Մե­ծն Դա­ւիթ եւ Եզ­նակ Կող­բա­ցի չո­գան յԱ­թե­նս...

Դ. 20աբ Դ. Յա­ղա­գս Քե­րա­կա­նին պատ­ճառ Դաւ­թի ա­սա­ցեալ -Քե­րա­կա­նու­թեան ա­րուեստ յար­տաք­նո­ցն է...

Ե. 20բ-2բ Ե. [Յով­հան­նու Ի­մաս­տա­սի­րի] Խրատ ե­ռան­գիւ­նեա­ցն - Ան­կիւ­նա­ւոր թուոցդ վա­խ­ճան Է-ե­րե[ա]կն ա հա­մար...

Զ. 1. 22բ-8բ Զ. [Նոն­նո­սի] Ժո­ղո­վա­րանք պատ­մու­թեանց ա­ռաս­պե­լեա­ցն այ­նո­ցիկ, զորս յի­շա­տա­կաց Աս­տուա­ծա­բան ի ճա­ռին Մկր­տու­թեան Տեառն մե­րո, որ սկիզ­բն` Դար­ձե[ա]լ իմ Յի­սուս եւ դար­ձեալ խոր­հուրդ

ա. 22բ-3բ [Ա. Ոչ Ա­րա­մ­ազ­դայ այ­սո­քիկ ծնունդ­քն...] -Զա­րա­մ­ազդ աս­տուա­ծա­բան­քն հե­լե­նա­ցոց ի Կռօ­նո­սէ ա­սեն ծնեալ...

բ. 23բ Բ. ոչ Փռի­գա­ցոց ի բաց հա­տու­մն -Եւ է գրեալ այս յԱր­ձա­նա­կա­նին...

գ. 23բ-4ա Գ. Եւ ոչ աղ­ճիկ ոք մեզ յա­փշ­տա­կեալ լի­նի -Եւ այս պատ­մու­թիւ­նս գրեալ կա ի յԱր­ձա­նա­կա­նն...

դ. 24ա-5ա [Դ.] Ոչ Դի­ո­նո­սի այ­սո­քիկ... ան­կա­տար ծնունդ -Սե­մե­լի դուս­տր էր Կաթ­մո­սի...

ե. 25աբ [Ե.] Ոչ Ափ­րո­դի­տեա խոր­հուրդք պոռն­կա­կանք գար­շե­լիք - Ա­սի, թէ յե­րուո­րեա­ցն եր­կ­նի Ափ­րէս ըն­կա­լաւ զլի­նե­լու­թիւ­նն...

զ. 25բ Զ. Եւ ոչ Փա­լոսք ո­մանք եւ Ու­ղա­փալ­լոսք -Ի տօ­նին Դի­ոն[իս]ի ձե­ւա­ցու­ցա­նէ­ին...

է. 25բ Է. Յա­ղա­գս Տօ­րի­նա­ցոց օ­տա­րա­սպա­նու­թեա­նն -Տօ­րոսք ազգ է սկիւ­թա­կան...

ը. 26ա Ը. Պատ­մու­թիւն յա­ղա­գս Լա­կէ­ո­նա­ցոց ման­կա­հա­սա­կա­ցն... -Ղակ­դե­դե­մո­նա­ցի­քն առ ժուժ­կա­լու­թիւն կր­թե­լով...

թ. 26աբ Թ. Յա­ղա­գս Պել­լո­պո­սի խա­հա­գոր­ծու­թեա­նն -Պել­լո­պոս որ­դի էր Տան­տա­լո­սի...

ժ. 26բ Ժ. Յա­ղա­գս Ե­կե­տեա -ԶԵ­կա­տեա աս­տուա­ծու­հի խոր­հէ­ին...

ժա. 26բ ԺԱ. Յա­ղա­գս Տրո­փո­նո­սի -Է եւ սա գրեալ ի ճառսն, որ ընդ­դէմ Յուլ­իա­նո­սի...

ժբ. 26բ ԺԲ. Յա­ղա­գս կաղ­նոյն Դո­դո­նայ -Դո­դո­նայ քա­ղաք էր առ հին ցա­մա­քաւն...

ժգ. 26բ-7ա ԺԳ. Յա­ղա­գս Դելփ­իա­կան ե­ռո­տա­նոյն -Դել­փէ քա­ղաք է ի Փով­կի­դեա...

ժդ. 27ա ԺԴ. Յա­ղա­գս Կաս­պա­լեա ըն­պե­լոյն - Աղ­բիւր ե­լա­նէ ի մե­ծն Ան­տի­ոք...

ժե. 27ա ԺԵ. Յա­ղա­գս մո­գու­ցն յի­շո­ղա­կան նա­խա­գի­տու­թեան -Մոգ­քն ի ձեռն զեն­լեա­ցն առ­նէ­ին զնա­խա­գի­տու­թիւն...

ժզ. 27ա ԺԶ. Յա­ղա­գս Քաղդ­էա­ցո­ցն աս­տե­ղա­բաշ­խու­թեան -Քաղդ­էա­ցի­քն, ո­րոց ա­ռա­ջի­նն Զո­րուաս­տ­րէս...

ժէ. 27աբ ԺԷ. Յա­ղա­գս Թր­կա­ցո­ցն ձաւ­ն­մանց - Ա­սի Թրա­կա­ցո­ցն լի­նել սկիզ­բն ա­մե­նայն մարդ­կան...

ժը. 27բ ԺԸ. Յա­ղա­գս տան­ջա­նաց Միթ­րո­սի -ԶՄիթ­րո­սէ այլ եւ այլ տուն կար­ծիս...

ժթ. 27բ-8ա ԺԹ. Յա­ղա­գս ո­շատ­ման­ցն Ո­սի­րա -Ո­սի­րիս առ ի յԵ­գիպ­տա­ցո­ցն աս­տուած կար­ծի...

ի. 28ա Ի. Յա­ղագ[ս] Ի­սեա -Իսկ կար­ծի աս­տուա­ծու­հի աղչ­կան ա­նու­նն է...

իա. 28ա ԻԱ. Յա­ղա­գս մեն­դի­սա­ցի նո­խա­զա­ցն -Ե­գիպ­տա­ցի լե­զուաւն կո­չի նո­խազ զմին­դիս...

իբ. 28աբ ԻԲ. Յա­ղա­գս Ա­պի­սեա եւ մըս­րոյն իւ­րոյ -Ըստ շր­ջա­բե­րու­թեան ժա­մա­նա­կաց ո­մանց ծնեալ լի­նէր ե­գիպ­տա­ցո­ցն ար­ջառ ինչ...

իգ. 28բ ԻԳ. Յա­ղա­գս Նի­լո­սի -Յե­լա­նե­լն Նե­ղո­սի պա­տուէ­ին զնա իբ­րեւ զաս­տուած...

իդ. 28բ ԻԴ. Յա­ղա­գս զեռ­նո­ցն եւ սող­նո­ցն -Քան­զի պաշ­տէ­ին Ե­գիպ­տա­ցի­քն զկո­կոր­դի­լոս...

2. 28բ-33բ Հա­ւա­քու­մն ա­ռաս­պե­լեա­ցն մեկ­նու­թեանց, զորս յի­շա­տա­կեաց Գրի­գոր Աս­տուա­ծա­բան ի Գե­րեզ­մա­նա­կան բա­նի սր­բոյն Բա­սի­լի­ո­սի

-28բ [Պատ­ճառ] -Հռե­տոր­քն եւ սո­փես­տոս­քն ար­տաք­նո­ցն զառ ի նո­ցունց ներ­բո­ղեա­լսն կա­մե­լով ազ­նուա­կան ցու­ցա­նել...

ա. 28բ-9ա Ա. Արդ, ա­սաս­ցուք յա­ռա­ջա­գոյնք, թէ ով էր Պե­լո­պոս -Սա էր որ­դի Տան­տա­լո­սի...

բ. 29աբ Բ. Իսկ յա­ղա­գս Կի­կ­րո­պո­սի ա­սել ա­ռա­ջի­կա ա­ւա­սիկ -Կի­կ­րո­պոս թա­գա­ւոր էր Ա­թե­նա­ցո­ցն...

գ. 29բ Գ. Այլ եւ Աղկ­մէ­ոն Ա­թե­նա­ցի էր ազ­գաւ, նշա­նա­ւոր զա­զա­տու­թիւ­նն միշտ պա­հել կա­մե­լով Ա­թե­նա­ցո­ցն - Արդ, բռ­նա­դա­տե­լով քա­ղա­քին...

դ. 29բ-30ա Դ. Արդ, Էա­կոս չոր­րորդ մեզ են­թա­կա­եալ լի­նի -Սա որ­դի գոլ ա­սի Ա­րա­մ­ազ­դա...

ե. 30ա Ե. Արդ, լի­ցի մեզ այ­սու­հե­տեւ են­թա­կա­յեալք Հե­րա­կ­լէս -Եւ աս (=սա) ա­սի որ­դի գոլ Ա­րա­մ­ազ­դա...

զ. 30աբ Ա. Յա­ղա­գս եղ­ջե­րա­հա­րա­ցն Ով­նի­ո­նի եւ Աք­տի­ոն[ի] -ԶԱր­տե­միս ա­սեն, ո­րոյ եւ ա­ղեղ­նա­ւո­րու­թեան վե­րա­տե­սուչ գոլ... Բ. Այլ վասն Ով­րի­ո­նի այս­պէս ա­սի...

է. 30բ Գ. Յա­ղա­գս փո­խա­տ­րու­թեա­նն ե­ղի­նն ընդ կու­սին, որ է ե­դեալ յեւթ­նե­րոր­դում պատ­մու­թեան յԱր­ձա­նա­կա­նսն ընդ­դէմ Յուղ­իա­նո­սի -Յոր­ժամ յԵլ­լա­դա­ցո­ցն Նա­ւար­կու­թիւն ե­ղեւ...

ը. 30բ Դ. Յա­ղա­գս Թե­տա­լա­կան այ­րոյն -Եւ է այս­պէս. ծնեալ Ա­քի­լե­ւս ա­ւան­տե­ցաւ առ Քե­րոն...

թ. 30բ-1ա Ե. Յա­ղա­գս շրջ­ման սփեն­տո­նին Գիւ­գե­սի -Զայս պատ­մու­թիւն յի­շէ յԱր­ձա­նա­կա­նսն ի յի­ս­նե­րորդ պատ­մա­գ­րու­թեա­նսն...

ժ. 31աբ Զ. Յա­ղա­գս Մին­դա­սա -Մին­դա­սս այս թա­գա­ւոր էր Փռի­գա­ցո­ցն...

ժա. 31բ Է. Յա­ղա­գս նե­տին Ա­բա­րիս, զոր յի­շէ Հե­րով­դի­տոս - Ա­բա­րի­սս այս դեր­հիւս[իս] ա­յին ո­մն էր...

ժբ. 31բ Ը. Յա­ղա­գս Պե­գա­սո­սի, որ հա­ւաս­տի յա­ղա­գս Բե­լե­րով­փոն­տո­սի -Քան­զի պա­տա­րա­յին քի­մե­ռին վերս­տին բու­սա­նե­լով...

ժգ. 32ա Թ. Յա­ղա­գս Ալ­փի­ո­սի - Ալ­փի­ոս գետ է Ար­կա­դա­ցոց...

ժդ. 32ա Ժ. Յա­ղա­գս Լիւ­թա­ցի կա­ռա­ցն... - Ա­սի յա­ռա­կն այս­պէս. Ի Լիւ­դա­ցի կա­ռա­ցն սկ­սա­նե­լով...

ժե. 32ա ԺԱ. Յա­ղա­գս Ով­րես­տեա եւ Պի­լա­դե­սի -Ով­րես­տեոս այս որ­դի էր Ա­գա­մեր­նո­նի...

ժզ. 32բ ԺԲ. Յա­ղա­գս մո­ղո­նէ­դեան­ցն -Մո­ղոն էր կին ո­մն բնա­կեալ առ սահ­մա­նօ­քն Թրա­կա­ցո­ցն...

ժէ. 32բ ԺԳ. Յա­ղա­գս լամ­բիւ­րին­թին -Ի կղ­զո­ջն Կրե­տէ լեառն ո­մն է, յո­րում է այր ինչ...

ժը. 32բ-3ա ԺԴ. Յա­ղա­գս Մի­նով­սի եւ Հռ­ա­դա­ման­դեայն -Մի­նո­վս է Հռ­ա­դա­ման­դէս...

ժթ. 33ա ԺԵ. Յա­ղա­գս Գա­դի­րայն -Գա­դի­րայն տե­ղի ինչ է...

ի. 33ա ԺԶ. Յա­ղա­գս ե­րէ­վայ­րին, որ զկա­պն խզէ -Հո­մե­րոս քեր­թող կա­մե­ցեալ զԴով­մին­դեա զօ­րու­թիւն...

իա. 33աբ ԺԷ. Յա­ղա­գս սեր­մա­նե­լոյն եւ բու­սա­նե­լոյն մի­օ­րեա հս­կա­ի­ցս -Ի Թե­բաս­բի­ով­տա­ցոց ա­սի, թէ Կադ­մոս եւ կամ այլ ո­մն...

իբ. 33բ ԺԸ. Յա­ղա­գս Է- ա­դուռն Թե­բա եւ Ե­գիպ­տա­ցո­ցն - Աս­տուա­ծա­յի­նս Գրի­գո­րի­ոս յա­ղա­գս հրա­շից աս­տա­ն­օր կա­մե­ցեալ մեզ ա­սել...

3. 33բ-50բ Մեկ­նու­թիւն այ­նո­ցիկ ա­ռաս­պե­լեաց, որ եւ յա­ռաջ­նու­մն Յուլ­իա­նո­սի յԱր­ձա­նա­կա­նին ե­ղեն յի­շա­տա­կեալ

-33բ-4ա [Պատ­ճառ] - Ար­ձա­նա­կան բա­նն պար­սա­ւէ Յուլ­իա­նո­սի գոր­ծո­ցն...

ա. 34աբ Ա. Ա­ռա­ջին պատ­մու­թիւն է այս -Զայ­սո­սիկ խաղ ա­րաս­ցեն առ նո­քօք եմ­պե­դո­կ­լեանք...

բ. 34բ-5ա Բ. Յա­ղա­գս Պով­րի­տայ -Պով­րէ­սս այս Թր­կա­ցի էր...

գ. 35աբ Գ. Յա­ղա­գս Հե­րա­կ­լեա խա­րու­կին -Ուժ­գին ճառս հրա­տա­րա­կեալ լի­նի զՀե­րա­կ­լեա...

դ. 35բ Դ. Յա­ղա­գս Պե­լո­պա խա­հա­գոր­ծու­թեա­նն -Զոր յա­ռա­ջին ա­սա­ցեա­լսն գրե­ցաւ, նոյն է եւ այս. գտա­նես յին­նե­րորդ կար­գին հա­մա­րոյ:

ե. 35բ Ե. Յա­ղա­գս աւ­շատ­ման­ցն Փռի­գա­ցոց -Առ Փռի­գա­ցիսն պաշ­տե­ցեալ լի­նէր մայր աս­տուա­ծո­ցն Ռիա...

զ. 35բ Զ. Յա­ղա­գս Միթ­րո­սի -Միթ­րոս կար­ծի առ Պար­սից ա­րե­գա­կն գոլ...

է. 35բ-6ա Է. Յա­ղա­գս Տո­րա­ցոց օ­տա­րա­սպա­նու­թեան -Տօ­րոս քա­ղաք Սկիւ­թա­ցո­ցն, առ որս փո­խա­դ­րե­ցաւ ի ձեռն Ար­տի­մի­դեայ...

ը. 36ա Ը. Յա­ղա­գս Ել­լե­նա­ցո­ցն Յուղ­ղի­դա... - Արդ, այս Փիւ­գի­նէ ի Տո­րոս գո­լով, զի մի ծա­նի­ցի ի հիւ­րո­ցն...

թ. 36ա Թ. Յա­ղա­գս Տրո­վա­ցի զե­ն­մա­նն թա­գա­ւո­րա­կան աղջ­կա­նն Պօ­ղիք­սեա -Պօ­ղիք­սէս այս դուս­տր էր Պի­րա­մո­սի­ո­սի...

ժ. 36աբ Ժ. Յա­ղա­գս Մե­նիւ­կեա -Մե­նիւ­կիս որ­դի էր Կրեո­նեա...

ժա. 36բ ԺԱ. Յա­ղա­գս Կե­ռա­սո­սի դս­տե­րա­ցն -Լա­կե­դե­մո­նա­ցի­քն ի Պել­լո­պո­սեան պա­տ­ե­րազ­մին...

ժբ. 36բ ԺԲ. Յա­ղա­գս Լա­կո­նա­կան համ­բա­կա­ցն -Լա­կե­դե­մո­նա­ցի­քն ա­խոր­ժե­լով ժուժ­կա­լս եւ ա­րիս գոլ...

ժգ. 36բ-7ա ԺԳ. Յա­ղա­գս ա­րեն­ռուշ­տն լի­նե­լով առ բա­գ­նին - Ար­տե­մի­դեա կոյս գո­լով...

ժդ. 37ա ԺԴ. Յա­ղա­գս մո­լե­խն­դին Սո­կ­րա­տայ -Սո­կ­րա­տես ազ­գաւ ա­թե­նա­ցի էր...

ժե. 37ա ԺԵ. Յա­ղա­գս սրու­նին Ե­պիք­տի­տո­սի -Ե­պիք­տի­տո­սս այս ի­մաս­տա­սէր էր...

ժզ. 37ա ԺԶ. Յա­ղա­գս Ա­նաք­սար­քա - Ա­նաք­սար­քոս ի­մաս­տա­սէր էր...

ժէ. 37ա ԺԷ. Յա­ղա­գս վա­զի­ցն Կլոմպ­րո­տա -Կլէ­ոմ­պ­ռո­տոս ամ­բ­րա­կա­ցի էր ազ­գաւ...

ժը. 37աբ ԺԸ. Յա­ղա­գս պի­թա­գո­րա­կան ո­լո­ռան­ցն -Պի­թա­գո­րա­կան­քն ի­մաս­տա­սէրք դի­մեալք ի Պի­թա­գո­րէ...

ժթ. 37բ ԺԹ. Յա­ղա­գս Թէա­նու -Կի­նս այս Թէա­նով ի բռ­նա­ւո­րէ ըմ­բռ­նեալ...

ի. 37բ Ի. Յա­ղա­գս Ե­պա­մի­նոն­դայ -Ե­պա­մի­նոն­դաս Թե­բա­ցի էր ազ­գաւ...

իա. 37բ-8Ա ԻԱ. Յա­ղա­գս ա­նոտ­նա­լուա­ի­ցն եւ գետ­նա­խշ­տա­ցն -Ի Հո­մե­րոս[է] քեր­թող[է գրեալ են, թէ] սելք [ ազգք են] դով­դո­նա­ցո­ցն...

իբ. 38աբ ԻԲ. Յա­ղա­գս ան­յա­գու­թեան -Սո­ղոն աւ­րի­նայ­դիր գո­լով ա­թե­նա­ցո­ցն...

իգ. 38բ ԻԳ. Յա­ղա­գս Սո­կ­րա­տայ գե­ղեց­կ­այ­սի­րու­թեան -Սո­կ­րայ­տես ի­մաս­տ­այ­սէր գո­լով շր­ջէր ի մէջ ամ­բո­խին...

իդ. 38բ-9ա ԻԴ. Յա­ղա­գս Պղա­տո­նի ա­գա­հու­թեան -Պղա­տո­նի ի­մաս­տա­սի­րի լվեալ, թէ մե­ծա­հո­գի է Դի­ո­նէ­սի­ոս...

իե. 39ա ԻԵ. Յա­ղա­գս Քսե­նո­կ­րա­տա թո­շա­կե­րու­թեան -Քսե­նո­կ­րա­տէս եւ Ա­րիս­տո­տե­լէս Պղա­տո­նի է­ին ա­շա­կերտք...

իզ. 39ա ԻԶ. Յա­ղա­գս Դի­ո­գի­նեա խառ­նա­խօ­սու­թեան -Դի­ո­գի­նէս շի­նա­կան էր ի­մաս­տա­սէր...

իէ. 39ա-40ա ԻԷ. Յա­ղա­գս բնա­կե­լոյն ի կա­րաս... զի եւ այս յա­ղա­գս Դի­ո­գ­նեա է - Արդ, ա­սի, թէ սա յա­ւուրս ձմե­րայ­նոյ...

իը. 40ա ԻԸ. Յա­ղա­գս Ե­պի­կու­րա -Ե­պի­կու­րոս ի­մաս­տա­սէր էր...

իթ. 40ա ԻԹ. Յա­ղա­գս Կրա­տե­սի -Կրա­տէս թե­բա­ցի էր...

լ. 40աբ Լ. Յա­ղա­գս Ա­ղա­բո­ղո­նին -Շնա­կան ի­մաս­տա­սէր ո­մն...

լա. 40բ ԼԱ. Յա­ղա­գս Ան­տես­թի­նա - Ան­տես­թի­նէս շնա­կան ի­մաս­տա­սէր հա­րեալ...

լբ. բ ԼԲ. Յա­ղա­գս ի­մաս­տա­սէ­րին կա­ցե­լո յա­րե­ւու զօրն -Մար­տու­ցեալ հռո­մա­ե­ցի բար­բա­րո­սա­ցն...

լգ. 40բ ԼԳ. Յա­ղա­գս Բով­տի­դեա -Պով­տի­դեա քա­ղաք է...

լդ. 40բ-1ա ԼԴ. Յա­ղա­գս ար­կա­դա­նակ (= ար­կա­դա­կան) խն­դ­րոյն -Հռո­մե­րոս քեր­թող չո­գաւ ի գա­ւառն Ար­կա­դա­ցոց...

լե. 41աբ ԼԵ. Յա­ղա­գս Ա­րիս­տո­տե­լի [եւ] Եւ­րո­պո­սի - Ա­րիս­տո­տե­լէս ի­մաս­տա­սէր էր ա­շա­կեր­տեալ Պղա­տո­նի...

լզ. 41բ ԼԶ. Յա­ղա­գս ջր­հո­րոյն Կլ­էան­թեա -Կլ­էան­թէս մի էր ի շի­նա­կան ի­մաս­տա­սի­րա­ցն...

լէ. 41բ ԼԷ. Յա­ղա­գս Հե­րա­կ­լեա թշուա­ռու­թեան -Հե­րա­կ­լի­տոս եւ Դի­մո­կ­ռի­տոս ոչ ի մի­ում ժա­մա­նա­կի լեալք...

լը. 41բ-2ա ԼԸ. Յա­ղա­գս սե­ւեա­յա­տա­կա­ցն եւ ա­նա­յա­տա­կա­ցն -Եւ են սո­քա զա­նա­զանք ի մի­մեանց...

լթ. 42ա ԼԹ. Յա­ղա­գս [ան]պար­կեշ­տին Պա­նա -Պե­նե­լո­պէ կին էր Ու­դիւ­սեա...

խ. 42աբ Խ. Յա­ղա­գս Բիւ­թի­նեա եւ Հե­րա­կ­լեա -Որ ոչ կո­չե­ցաւ այս Բիւ­թի­նայ այս­պէս պատ­ճա­ռաւ...

խա. 42բ ԽԱ. Յա­ղա­գս ե­ռե­կին - Ա­սէ Հե­րա­կ­լէս յե­րից եր­կու­նս յղա­ցեալ լի­նի...

խբ. 42բ ԽԲ. Յա­ղա­գս Ի­դովլ­իա­նո­սի եւ Կով­սի­տո­րոս կո­չե­ցե­լոյն զՅուլ­իա­նոս -Քան­զի Յուլ­իա­նոս զա­նուն քր[իստ]ո­նէ­ից ի Գա­լիլ­իա­ցիս փո­փո­խեաց...

խգ. 42բ ԽԳ. Յա­ղա­գս Կեր­դա­ղա -Կեր­դաղ կո­չի ա­ղուես...

խդ. 42բ-3ա ԽԴ. Յա­ղա­գս սե­ւո­տա­նն եւ Պրո­տա -Պրո­տես այս էր թրա­կա­ցի...

խե. 43ա ԽԵ. Յա­ղա­գս յետ­նա­ցոյ հրոյ -Սի­կի­լա կղ­զի է մե­ծա­գոյն...

խզ. 43աբ ԽԶ. Յա­ղա­գս Էք­տո­սի եւ Պտու­ղա­ռի­տո­սի տմար­դու­թեան -Ետ­քոս բռ­նա­ւոր էր ցա­մա­քին...

խէ. 43բ ԽԷ. Յա­ղա­գս Հիւդ­բա­սա - ա­ռաս­պե­լե[ա]լ ե­ղեւ` գա­զան ինչ գոլ ի լեառ­նէ...

խը. 43բ ԽԸ. Յա­ղա­գս պատ­րի­կե­ցի քի­մե­ռին -Է լեառն, յո­րում գա­զան ինչ...

խթ. 43բ-4ա ԽԹ. Յա­ղա­գս Կեր­բե­րո­սի - Ա­ռաս­պե­լեալ լի­նի, թէ է ինչ շուն...

ծ. 44ա Ծ. Յա­ղա­գս Քա­րիւբ­դին -Առ Սի­կի­լա Տի­բե­րա­կան ծո­վուն...

ծա. 44ա ԾԱ. Յա­ղա­գս դժո­խա­ին ծած­կու­թեան -Հո­մե­րոս քեր­դող ի ներ­քս մու­ծա­նէ զԱ­րա­մ­ազդ...

ծբ. 44ա ԾԲ. Յա­ղա­գս Դիւ­թա­ցո­ցն ա­նի­ծա­նե­լոյ զԲիւ­թե­նա-Լին­դոս հին քա­ղաք է Ռով­դո­սի...

ծգ. 44ա ԾԳ. Յա­ղա­գս առ Տօ­րո­սա աւ­տա­րա­սպա­նու­թեան - Այ­ժիկ ա­սա­ցաք ի Սկիւթ­իա ազգ ինչ է...

ծդ. 44աբ ԾԴ. Յա­ղա­գս ըն­կեն­լոյն ի Կե­նով­սար­գէ­ոն -Կի­նով­սար­գէսն տե­ղի ինչ է յԱ­թէ­նս...

ծե. 44բ ԾԵ. Յա­ղա­գս Պա­ղա­մի­դա - Ա­սի, թէ Պա­ղա­մի­դէս եւ­բե­րա­ցի էր ազ­գաւ...

ծզ. 44բ-5ա ԾԶ. Յա­ղա­գս ճա­յին եւ թե­ւո­ցն հա­ւաք­մա­նն -Ըն­դ­րու­թիւն էր, ա­սէ, յա­ղա­գս գե­ղեց­կու­թիւն հա­ւոց...

ծէ. 45ա ԾԷ. Յա­ղա­գս պա­ռա­ւուն, ո­րոյ ուս­քն սա­սա­նե­ցան -Կին ո­մն կո­չե­ցեալ... Սի­բիւլ­լայ...

ծը. 45ա ԾԸ. Յա­ղա­գս կի­կ­լո­պեանց -Ի Սի­կիլ­իա կղ­զոջ առ լեառ­նա­կող­ման­քն լի­նին...

ծթ. 45ա ԾԹ. Յա­ղա­գս ծի­րա­նոյն -Ի Տօ­րոս առ ծո­վե­զերբ հո­վուա­կանք յա­ծին...

կ. 45աբ Կ. Յա­ղա­գս եր­կ­րա­գոր­ծու­թեան եւ նա­ւա­կա­ռու­թեան -Դե­մե­տր ու­նէր դուս­տր զՊեր­սե­փոն...

կա. 45բ-6Ա ԿԱ. Յա­ղա­գս Կել­լո­սի եւ­Կա­րո­սի - Արդ, յա­ղա­գս Կել­լո­սի նախ ա­սաս­ցուք...

կբ. 46ա ԿԲ. Յա­ղա­գս կրօ­նս եւ խոր­հուր­դս կա­տա­րե­լո -Որ­փե­ւս թրա­կա­ցի էր ազ­գաւ...

կգ. 46ա ԿԳ. Յա­ղա­գս զո­հե­լոյն եւ աս­տ­ղա­բաշ­խու­թեան -Ոչ ան­հա­ւա­տա­լի` թէ զո­հե­լն գտին քաղդ­էա­ցի­քն...

կդ. 46աբ ԿԴ. Յա­ղա­գս ե­րա­զա­դիւ­թու­թեա­նն -Տել­մե­սոս քա­ղաք է լիւ­կա­ցոց...

կե. 46բ ԿԵ. Յա­ղա­գս հմա[յ] ա­կա­նին - Արդ, ա­սի ի Փռիւ­գա­ցո­ցն գտա­նել զհ­մա­յա­կա­նն...

կզ. 46բ-7ա ԿԶ. Յա­ղա­գս ի վե­րա յառ­նե­լոյն իւ­րեանց տե­րան­ցն -Ճա­րա­կողն սկիւ­թա­ցո­ցն մասն ինչ ե­լեալք յա­ծեալ...

կէ. 47ա ԿԷ. Յա­ղա­գս Թե­տա­կան մա­տու­կին [եւ] լա­կե­դե­մո­նա­ցի կնո­ջն - Ա­մե­նայն քա­ղա­քք ըստ ա­ւե­լու­թեա­նն ու­նէ­ին ինչ եւ յատ­կու­թիւն...

կը. 47ա ԿԸ. Յա­ղա­գս Պղա­տո­նի բա­նի քա­ղա­քա­ցն -Պղա­տոն ի­մաս­տա­սէր շա­րա­գ­րեաց շա­րա­դ­րու­թիւ­նս...

կթ. 47աբ ԿԹ. Յա­ղա­գս Է­սի­ով­դէ աս­տուա­ծած­նու­թեան -Է­սով­դէս մի էր ի պեր­ճա­գու­նի­ցն քեր­դո­ղա­ցն...

հ. 47բ-8ա Հ. Յա­ղա­գս Որ­փեա հան­դերձ քնա­րաւն -Որ­փե­ւս ե­րա­ժիշտ ո­մն ե­ղեւ...

հա. 48ա ՀԱ. Յա­ղա­գս Փա­նո­սի եւ Ե­րի­կա­պո­սի -Յորփ­իա­կան քեր­դուա­ծսն ի ներ­քս մու­ծա­նին եր­կու ա­նուան­քս...

հբ. 48աբ ՀԲ. Յա­ղա­գս Հո­մե­րո­սի եւ նո­րին բազ­մա­հռ­չակ պատ­մու­թեա­նն -Քան­զի ի քեր­թուա­ծսն իւ­րում ի վեր եւ ի վայր զԿ­րօ­նոս եւ յԱ­րա­մ­ազդ ա­ռաս­պե­լա­բա­նէ...

հգ. 48բ ՀԳ. Յա­ղա­գս Ովկ­իա­նո­սի եւ Թե­տեայ -Եւ զայս զա­ռաս­պել ի ներ­քս մու­ծա­նեն քեր­թող­քն...

հդ. 48բ-9ա ՀԴ. Յա­ղա­գս ամ­պա­յա­րու­ցին Զե­ւս առ հե­րաս -Է ա­ռաս­պել ինչ ստեղ­ծեալ վասն այ­նր պատ­ճա­ռի...

հե. 49ա ՀԵ. Յա­ղա­գս թէ որ­պէս զՀե­րա զե­թե­րէ եւ զամ­բոյ կա­խեալ եր­կա­թի շան­թեաւք ի վայր ձգեալ -Հե­րաս, որ­պէս բա­զում ան­գամ գի­տա­ցաք...

հզ. 49ա ՀԶ. Յա­ղա­գս թէ զիարդ էր եր­կիւղ աս­տուա­ծո­ցն փո­խե­լով եր­կ­նի յա­տակք եր­կ­րի պա­տա­ռես­ցին, եւ հրա­պա­րա­կես­ցին դժոխք -Եւ այս ի Հո­մե­րո­սի հագ­ներ­գու­թեա­նն գրած է...

հէ. 49աբ ՀԷ. Յա­ղա­գս ակ­նար­կու­թեան եւ շար­ժու­թեան հե­րա­ցն -Հո­մե­րոս ի ներ­քո մու­ծա­նէ, թէ Ա­րա­մ­ազդ...

հը. 49բ ՀԸ. Յա­ղա­գս թէ զիարդ խո­ցեալ ի­ցէ Ա­րէս... - Արդ, զվէրս առ­նուլ նո­րա...

հթ. 49բ ՀԹ. Յա­ղա­գս Ե­փես­տո­սի եւ Ափ­րո­դի­տեա - Ափ­րո­դի­տէս կին էր Ե­փես­տո­սի...

ձ. 49բ Ձ. Յա­ղա­գս մար­տի­ցն -Իսկ Ա­թե­նա եւ Հե­րա հո­գա­լով վասն Ել­լե­նա­ցո­ցն...

ձա. 49բ-50ա ՁԱ. Յա­ղա­գս Կռաւ­նեա եւ հատ­մա­նն -Եր­կին հայր լի­նել Կռօ­նո­սի...

ձբ. 50ա ՁԲ. Յա­ղա­գս Ա­րա­մ­ազ­դա ընդ Կրաւ­նի հա­կա­ռա­կու­թեան -Զեւ­սի ի­մա­ցաւ, թէ այն­պէս զա­ւա­կա­կեր է Կռո­նոս...

ձգ. 50ա ՁԳ. Յա­ղա­գս Կեր­դով­սայն -ԶԿեր­դո­վս աս­տուած կո­չեն Ել­լե­նա­ցի­քն...

ձդ. 50ա ՁԴ. Յա­ղա­գս ա­մե­նայն ինչ լի­նե­լոյն վասն կա­նանց -Յա­ղա­գս Ա­րա­մ­ազ­դա, թէ Զե­ւս ար­ծուի լեալ...

ձե. 50ա ՁԵ. Յա­ղա­գս մա­կա­սա­նե­լո ի ցաս­մա­նէ զԱ­րէս -Եւ յայ­տ­նի է այս­պէս. քան­զի ա­սի վե­րա­տե­սուչ մար­տից Ա­րէս գոլ...

ձզ. 50աբ ՁԶ. Յա­ղա­գս ար­բե­ցու­թեան Դի­ո­նո­սեա - Ա­սի, թէ որ­թոյ վե­րա­տե­սուչ էր Դիա­նէ­սի­ոս...

ձէ. 50բ ՁԷ. Յա­ղա­գս հիւ­րա­տե­ցու­թեա­նն Ար­տե­մի­դեայ - Ա­սա­ցաք յա­ղա­գս ի Փռիւգ­իա եւ ի Տաւ­րա­ցո­ցն ա­րան­ցն...

ձը. 50բ ՁԸ. Յա­ղա­գս հրա­մա­նա­տ­րու­թեան Ղո­վս­քս­իա­սու - Ա­պո­ղոն դիւ­թե­լով ոչ հա­ւա­սա­րա­պէս...

ձթ. 50բ ՁԹ. Յա­ղա­գս Հե­փես­տեա. բայց ծրա­գ­րէ յա­ռաջ եւ զծա­ղուն ան­չա­փու­թեան (այս­քան):

ղ. 50բ Յա­ղա­գս առ պար­տա­գոյն կե­րա­կուրս ըն­թա­նա­լով Զեւ­սեա -Պատ­մէ Հո­մե­րոս, թէ Զե­ւս չո­գաւ յԵ­թովթ­իա...

4. 50բ-4բ Նմա­նա­պէս պատ­մու­թիւն եւ այ­նո­ցիկ, որ յԵր­կ­րոր­դում Ար­ձա­նա­կա­նին

ա. 50բ-1ա Ա­ռա­ջին. Յա­ղա­գս Ար­իադ­նա պսա­կին եւ Բե­րո­նի­կեա հիւ­սա­կին եւ կա­րա­փին եւ ցլուն եւ ա­ռեւ­ծուն եւ աւ­ձա­կա­լին, որք են այս­պէս - Ար­իա­դէ դուս­տր էր Մի­ով­տայ...

բ. 51աբ Ղ. Յա­ղա­գս Սաղ­մա­նայ եւ ար­ջա­ռա­կալ(=շ)եա­ցն ո­րոտ­մանց -Սաղ­մա­նե­ւս որ­դի էր Ո­ղ­զո­սի թա­գա­ւո­րին...

գ. 51բ ՂԱ. Յա­ղա­գս բա­բե­լա­ցո­ցն Զեւ­պիւ­ռո­սի -Քան­զի բա­զում ժա­մա­նա­կս մար­տն­չե­լով Պիւ­ռո­սի ընդ Բա­բե­լո­նի...

դ. 51բ-2ա ՂԲ. Յա­ղա­գս Կիւ­րո­սի եւ Պա­րի­սա­տա մա­ւր իւ­րո -Փո­քր Դա­րեհ` որ­դին Քսերք­սեա ծնաւ ի Պա­րիւ­սա­տա...

ե. 52աբ ՂԳ. Յա­ղա­գս սա­մե­ցո­ցն գո­ռո­զու­թեան -Իսկ Յես­տէ­ոս սա­մե­ցի էր ազ­գաւ...

զ. 52բ ՂԴ. Յա­ղա­գս հա­րիւ­րա­ձե­ռա­ցն: Ա­սա­ցեալ է յայ­լում ճա­ռի (այս­քան):

է. 52բ Յա­ղա­գս ամ­պով­տին - Ամ­բով­տին, որ­պէս ա­սա­ցաւ յա­ռա­ջա­գոյն...

ը. 52բ ՂԵ. Յա­ղա­գս ա­սե­լոյն` թէ Ո՜վ ըն­կեր, ուժ­գին ես ի նա­խ­ըմ­պելդ եւ ի կո­կոր­դելդ -Պղա­տոն եւ ա­մե­նայն ի­մաս­տա­սէր­քն...

թ. 52բ-3ա ՂԶ. Յա­ղա­գս որ­կո­րա­ժե­տու­թեան դի­ւաց -Է իսկ հա­ւաս­տի, թէ ա­մե­նայն դեւ­քն ընդ ճեն­ճերս...

ժ. 53ա ՂԷ. Յա­ղա­գս ոչ ե­ւս բար­բա­ռե­լիս կաղ­նոյն եւ ոչ կաթ­սա­ին դիւ­թա­նա­լոյ -Գո­դոն քա­ղաք է ի ցա­մա­քի...

ժա. 53ա ՂԸ. Յա­ղա­գս Պիւ­թեա -Փով­հի­դեա գա­ւառ է յԵլ­լա­դա...

ժբ. 53ա ՂԹ. Յա­ղա­գս Կաս­տա­ղա -Էր աղ­բիւր յԱն­տի­ոք...

ժգ. 53ա Ճ. Յա­ղա­գս ան­դ­րոյն, որ ի նոյն տե­ղոջ եւ թէ զիարդ բար­բա­ռէր -Պարտ է կար­ծել զան­դր­իան­դս զայս գոլ, որ ի Դել­փին է...

ժդ. 53աբ ՃԱ. Յա­ղա­գս Դափ­նոյն, որ թարգ­մա­նի մարտ -Եւ է ա­ռաս­պե­լս այս­պէս. Դափ­նէ աղ­ջիկ էր ի Լա­դոն գե­տս...

ժե. 53բ ՃԲ. Յա­ղա­գս Դի­ո­նո­սեա այ­րակ­նու­թեան -ԶԴի­ո­նի­սեա ա­սեն, թէ զա­րան­ցն ի­րա­գոր­ծէր...

ժզ. 53բ-4ա ՃԳ. Յա­ղա­գս բար­ձա­բե­կու­թեա­նն Հե­փես­տեայ -Կաղ էր Հե­փես­տոս...

ժէ. 54ա ՃԴ. Յա­ղա­գս թէ զիարդ Ա­թե­նաս կոյս գո­լով ծնաւ վի­շապ -Զե­ւս կա­մե­ցեալ յուղ­ղոյն իւր­մէ բաց ծնա­նիլ զԱ­թե­նա...

ժը. 54ա ՃԵ. Յա­ղա­գս Հե­րա­կ­լեա մո­լու­թեա­նն -Մի­գա­րէ կո­չե­ցեալ դուս­տր Կրով­տո­սի...

ժթ. 54ա ՃԶ. Յա­ղա­գս շի­րի­մին Ա­րա­մ­ազ­դա, որ Կրե­տէ - Ա­սի Զե­ւս ի Կրե­տէ սնա­նիլ...

ի. 54ա ՃԷ. Յա­ղա­գս պա­տուե­լոյ Ե­գիպ­տա­ցո­ցն զՆի­ղոս -Զայ­սո­սիկ Հե­րո­դի­տոս ոչ ա­սէ...

իա. 54բ ՃԸ. Յա­ղա­գս [Ի]սի­սայ եւ Մեն­դա­սա­ցո­ցն -Ի­սիս պա­տուեալ լի­նէր յԵ­գիպ­տա­ցո­ցն...

իբ. 54բ ՃԹ. Յա­ղա­գս Պա­նա եւ Պրա­պո­սի -Յա­ղա­գս Պա­նա ա­սա­ցեալ է, իսկ յա­ղա­գս Պրա­պի­ո­սի ա­սի, թէ յե­լա­նե­լոյն Ափ­րո­դի­տեա... չա­րա­ստեղծ ||... (շար. թա­փուած):

Գր­չից` 54բ «Պա­կաս է: Տե՛ս թարգ­մա­նու­թիւնք նախ­նեաց,,,, էջ 646,

ԻԳ-ԼԱ եւ շար.: Այս­տեղ չիք նա­եւ «Յա­ղա­գս որ ի սր­բոյն Կի­պր­իա­նո­սի

ճա­ռին գրեալ է..., տե՛ս Հմր 621, 228ա:

Է. 55ա-117բ [Տեառն Յա­կո­բայ կա­թո­ղի­կո­սի Պատ­ճառք եւ Լուծ­մունք Պա­հոց գրո­ցն Բար­ս­ղի]

Տե՛ս Հմր 437, 314ա-39ա. ¢ ա/55ա-8ա («Պատ­ճառ -ն ա­ռան­ձին` 140-1ա

«Նա­խեր­գան Պա­հոց Բար­ս­ղին -Մե­ծն Բա­սի­լի­ոս...): բ/58ա-9բ:

գ/58ա-9բ: դ/63բ-6ա: ե/66ա-8ա: զ/68ա-70ա: է/70ա-3ա: ը/73ա-5ա:

թ/75ա-6ա: ժ/76ա-7բ: ժա/77բ-80ա: ժբ/80ա-1բ: ժգ/81բ-3ա: ժդ/83ա-4բ:

ժե/84բ-6բ: ժզ/86բ-8ա: ժէ/88ա-9բ: ժը/89բ-90ա: ժթ/90ա-2ա: ի/92ա-3բ:

իա/93բ-5բ: իբ/95բ-7ա: իգ/97ա-9ա: իդ/99ա-101ա: իե/101ա-2ա:

իզ/102ա-4բ: իէ/104բ-8ա: իը/108ա-10բ: իթ/110բ-2բ (111ա «Ա թուղթ պա­կաս

է): լ/112բ-3բ: լա/113բ-5բ: լբ/115բ-7բ: լգ-լզ/չիք: Այս­տեղ ¢¢ բ-դ, է-ժ, ժբ,

լբ չու­նեն «Պատ­ճառ:

Ը. 117բ-21բ Սր­բոյն Բար­ս­ղի Ի Վե­ց­օ­րեան ա­սա­ցեալ [Լուծ­մունք]

Տե՛ս Հմր 55, 3ա-11բ. «Պատ­ճառ /չիք: ¢ ա/117բ-8ա: բ/118աբ: գ/118բ-9ա:

դ/119աբ: ե/119բ-20ա: զ/120ա-1ա: է/121ա: ը/121աբ: թ/121բ:

Թ. 122ա-40ա [Լու­ծու­մն] Վասն բնու­թեան գրո­ցն [Նե­մե­սի­ո­սի]

Տե՛ս Հմր 417, 144ա-69ա. ¢ ա/122բ: բ/122բ-5բ: գ/125բ-6ա: դ/126աբ:

ե/126բ-7բ: զ/127բ-8ա: է/128ա: ը/128աբ: թ/128բ: ժ/128բ: ժա/128բ:

ժբ/128բ-9ա: ժգ/129ա-30բ: ժդ/130բ: ժե/130բ-1ա: ժգ/131բ-2ա: ժէ/132ա:

ժը/132ա: ժթ/132աբ: ի/132բ: իա/132բ-3ա: իբ/133ա: իգ/133ա: իդ/133ա-4ա:

իե/134ա: իզ/134աբ: իէ/134բ-5ա: իը/135ա: իթ/135աբ: լ/135բ-6ա: լա/136աբ:

լբ/136բ-7ա: լգ/137ա: լդ/137աբ: լե/137բ: լզ/137բ-8ա: լէ/138աբ: լը/138աբ:

լթ/138բ-40ա:

Ժ. 140ա-1ա Նա­խեր­գան Պա­հոց Բար­ս­ղին -Մե­ծն Բա­սի­լի­ոս ծնեալ էր ի հօ­րէ պոն­տա­ցի... զի հր­էայ­քն յամ­սա­գ­լու­խս եւ ի տա­րէ... (ա­նա­ւարտ. լրաց­ման հա­մար կէս սիւ­նակ բաց: Տե՛ս Է, ¢ ա):

ԺԱ. 141բ-69ա [Լուծ­մունք Կազ­մու­թեան գրո­ցն Գրի­գո­րի Նիւ­սաց­ւոյ]

Տե՛ս Հմր 55, 304ա-63ա. ¢ ա/141բ-3ա: բ/143աբ: գ/143բ: դ/143բ:

ե/143բ-4ա: զ/144ա: է/144աբ: ը/144բ-5ա: թ/145աբ: ժ/145բ: ժա/145բ-6ա:

ժբ/146աբ: ժգ/146բ-7բ: ժդ/147բ-8բ: ժե/148բ-50բ (« Այլ մեկ­նու­թիւն -150բ-1բ): ժզ/151բ-2ա: ժէ/152ա: ժը/152ա-3բ: ժթ/153բ-4ա: ի/154աբ:

իա/154բ-5ա: իբ/155աբ: իգ/156աբ: իդ/156բ-7բ: իե/157բ-8ա: իզ/158աբ:

իէ/158բ-9բ: իը/159բ: իթ/159բ-61ա: լ/161ա-2բ: լա/162բ-5բ: լբ/165բ-9ա:

ԺԲ. 169ա-213բ Լուծ­մունք Հար­ցո­ղաց Բար­ս­ղին, զոր ա­րա­րեալ է Աս­տու­ծով Յա­կո­բա վար­դա­պե­տի` ըն­թեռն­լով զգիրս ի մայրն ի­մաս­տից Դաւ­թայ

Տե՛ս 437, 295ա-314ա. ¢ 1. ա/169աբ (վրջ. «...վասն զի պար­տա­պան եմք

զմի­մեա­նս սի­րել, շար. թա­փուած): բ/170աբ (170ա «Ա թուղթ պա­կաս է:

Սկ. «կամ ապ­տա­կեաց կամ ա­նար­գեաց զհայրն...) 2/170բ-213բ (191բ «Ա

թուղթ պա­կաս է. լրաց­ման հա­մար բաց` 192):

ԺԳ. 214ա-9ա Բանք ի­մաս­տա­սի­րաց, որ չեն հե­ռի յե­կե­ղե­ցոյ -ԶԹէ­ոփ­րա­տէս հար­ցին, ե­թէ Զի.նչ ի­ցէ ցան­կու­թիւն: Ա­սէ. Ախտ ա­ռատ ո­րա­կա­ցեաց յան­ձին... ա­ռանց խե­լաց հա­նա­պազ վնա­սէ զու­նո­ղսն (1419 թ. յա­ւե­լում):

-220բ-5բ Ցանկ մա­տե­նիս, որ կո­չի Լուծ­մունք, յո­րում գոն այն­քան գլ­խա­ւոր բանք... -Ա. Պատ­ճառք ճա­ռից ո­մանց, որք են վասն Պա­հոց... ՃՂԳ. Բանք ի­մաս­տա­ս­ի­րա­կանք յոյժ պի­տա­նիք:

Ցան­կն ա­ւե­լա­ցուած է 1745-ին Յա­կոբ Շա­մա­խե­ցու կող­մից եւ նոյն

ձեռ­քով նիւ­թե­րը կր­կ­նա­կի հա­մա­րա­կա­լուած` ըստ ցան­կի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱՆ­ԱԱ­ԿԻ

213բ Փա՜ռք... Ո՜վ սուրբ հարք եւ եղ­բարք, որք պա­տա­հիք այսմ փցուն տա­ռիս, որ է սա Լուծ­մունք սուրբ եւ ընտ­րեալ վար­դա­պե­տին տեառն Յա­կո­բայ, զոր ա­րա­րեալ է Հար­ցո­ղաց գրո­ցն, զոր գտի զսա յոյժ պի­տա­նի ի շահ աւ­գ­տու­թեան ման­կանց Սի­ո­նի, եւ յոյժ տարփ­մամբ սի­րո գրե­ցի զսայ փցուն եւ դող­դո­ջեալ ձե­ռօք, որ­պէս ի գրէտ ճա­նա­չես: Արդ, յե­րե­սս ան­կեալ ա­ղա­չեմ` ան­մե­ղա­դիր լե­րուք, կր­կին ա­ղա­չեմ, ա­պա թէ գտա­նես կամ կէտ ի վե­րա գրի կամ ստո­րա­կետ կամ այլ ինչ, զակ­նար­կու­թիւ­նն յօ­րի­նա­կն տար, որ էր սա գրեալ ձե­ռամբ Ստե­փա­նոս վար­դա­պե­տին, որ նա ին­քն է կան­տի­տոսն: Այն Աս­տու­ծոյ ա­ւր­հ­նեալ հո­գին հայնց ա­նս­խալ էր գրեալ, որ մին գիր չգ­տի սխալ: Դուք այլ զին­քն յի­շե­ցէք յա­ղօ­թս ձեր: Ընդ նմին եւ զիմ վար­դա­պե­տս` Յո­հա­նէս Եզն­կա­ե­ցի, որ եւ զիս իբ­րեւ զստա­հակ ծա­ռա քար­շէ ի վե­րա ե­րե­սաց, թե­րե­ւս զեր­ծուս­ցէ ի հեղ­գա­նա­լոյ, եւ ոչ թէ կա­րիս ինչ ու­նե­լով` առ այս ճղ­տո­րել գիրս, զայս մի ոք վար­կ­ցի, զի յան­քան ե­րագ էր ի գիր ա­րուես­տին, որ ոչ դի­պաւ աւ­րի­նա­կի, եւ զճշ­մար­տու­թիւն բա­նիս նո­քա վկայ են, որք մերձ ե­ղեալ հան­դի­պե­ցան նմայ: Վասն ո­րո ա­ղա­չեմ յի­շել զվար­դա­պե­տն իմ ի մաք­րա­փայլ ա­ղօ­թս ձեր եւ զիս` զա­ն­ար­ժա­նս յա­մե­նայ­նի, յի­շել ա­ղա­չեմ սր­տի մտօք ի մե­ղաց թո­ղու­թիւն, եւ որ մեզ բա­նիւ հայ­ցէ, նմա գոր­ծով ե­ղի­ցի ի Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ յօր­հ­նե­լոյն յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն: Գրե­ցաւ ի թւիս ՉԾԲ (1303) ի փառս Քրիս­տո­սի:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ՅԵ­ՏԱ­ԳԱ­ՅԻ

1. 219բ (1419 թ.) Ո՜վ դասք քա­հա­նա­յից, յոր­ժամ ըն­թեռ­նոյք զԼուծ­մուն­քս եւ օգ­տիք ի սմա­նէ, յի­շես­ցէք ի մաք­րա­փայլ յա­ղօ­թս ձեր զԱս­տուա­ծա­տուր հե­զա­հո­գի քա­հան­աայ եւ զկե­նա­կի­ցն իւր` զԷ­վատ­մէ­լիք, եւ զոր­դին իւ­րեանց` զԱ­զար­իա դե­ռա­բոյս սար­կա­ւագ եւ զՅո­հա­նէս եւ զՅա­կոբ, եւ զդուս­տր իւր` զՎառ­վառ, եւ զփե­սայն իւր` զՄա­թոս քա­հա­նայ, եւ զհայրն իւր` զփո­խեա­լն ի Քրիս­տոս զՅա­կոբ, եւ զմայրն` զԳուլ­խա­թուն: Ա­մէնքդ առ հա­սա­րակ Աս­տուած ո­ղոր­մի ա­սա­ցէք սո­ցայ եւ մե­ղաց թո­ղու­թիւն խն­դ­րե­ցէք այս­քան յի­շա­տա­կե­լո­ցս ի սմայ: Զի Աս­տուա­ծա­տուր քա­հա­ն­այս շր­ջե­ցաւ ի բա­րեաց ա­ռաջ­նոր­դէն Աս­տու­ծոյ եւ ետ զԼուծ­մուն­քս յի­շա­տակ իւր ան­ջն­ջե­լի ի նուաստ եւ ի վեր­ջա­ցեա­լս ա­մե­նայ­նի ի Գրի­գոր սպա­սա­ւոր բա­նի, զի որ­քան ես կեն­դա­նի եմ, կար­դամ, եւ երբ մե­ռա­նիմ, տամ ի վար­դա­պետք, որ կար­դան, որ սո­րայ ա­նու­նն հա­նա­պազ յի­շես­ցի ի մէջ ե­կե­ղե­ցոյ, եւ որք յի­շէք, Աս­տուած զձեզ յի­շէ. ա­մէն: Թվին ՊԿԸ (1419):

2. 220ա (1745 թ.) Յի­շա­տա­կա­րան մա­տե­նիս -Ո՜վ ու­սու­մ­նա­սէր մա­ն­կունք նո­րոյս Սի­օ­նի, ա­հա ա­ղեր­սե­լով ի կամք ձեր ա­պաս­տան առ­նեմ, յի­շել ի Քրիս­տոս զիս` զՅա­կոբ մո­լէ­խիտ եւ ա­ռա­քի­նա­զուրկ վար­դա­պե­տս Շա­մա­խե­ցի, որ կա­մօ­քն Աս­տու­ծոյ ստա­ցայ զայս հո­գե­կե­ցոյց մա­տեա­նս առ ի վա­յե­լու­նն ան­ձին ի­մոյ մեղ­սալ­ւոյ ի կեա­նս ի­մում, իսկ զկ­նի վա­խ­ճա­նի ի­մոյ առ ձեզ, յի­շա­տակ բա­րի ինձ` ա­մե­նա­մեղ­կիս եւ եր­կա­կեաց ծնո­ղաց ի­մոց, այ­սին­քն հո­գե­ւո­րաց եւ մար­մ­նա­ւո­րաց, նա­եւ ա­մե­նից ա­րիւ­նա­կ­ցա­ցս, որք առ իս զե­րախ­տիս ու­նի­ցին: Զորս ընդ որս եւ զիս ու­րե­մն ե­թէ յի­շե­ցէք ի Քրիս­տոս, յի­շես­ջիք եւ դուք ի նմա­նէ յա­ւուրն յե­տին եւ ա­նզ­րաւ ու­րա­խու­թիւ­նսն նո­րին հրա­ւի­րեալ մտա­նի­ջիք. ա­մէն: Արդ, ստա­ցայ զսա ի ՌՃՂԴ (1745) թուին եւ ի հայ­րա­պե­տու­թեան Սր­բոյ Է­ջմ­իած­նի տեառն Ղա­զա­րու Ճահ­կեց­ւոյ:

Կն­քա­դ­րոշմ` 4ա Քրիս­տո­սի ծա­ռայ Յա­կոբ վար­դա­պետ. ՌՃԾԴ (1735):

599

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

Խլա­թայ վանքՊԿԲ -1413

ԹԵՐԹ` 96. չգ­րուած` 62բ: ՊՐԱԿ` Ա-ԻԴ 12(Ա-ԺԴ, Ի չիք, ԺԸ, ԻԲ 10, ԻԱ 4): ՆԻՒԹ` թուղթ: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16,5 12,5: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` բո­լոր­գիր (2 տար­բեր ձեռ­քով փոխ­նի­փոխ: Նմուշ` 39ա): ՏՈՂ` 18(1ա-24բ), 17(25ա-58բ), 21(59ա-96բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ կար­մ­րա­ւուն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, աս­տա­ռը` թուղթ, մասն պահ­պա­նա­կի: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 2+3, թուղթ, ա­քա­ղա­ղա­ն­շան լու­սա­դ­րոշ­մով:

ՄԱՆ­ՐԱ­Ն­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹԻՒՆ -Զ ա ր դ ա գ ի ր` հան­գու­ցա­գիր (63ա): Գ ո յ ն ե ր` սեւ:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Սկզ­բից, մի­ջից եւ վեր­ջից պա­կա­սա­ւոր, ե­զ­րա­հա­տու­մից լու­սան­ցա­գ­րու­թիւն­նե­րը վնա­սուած, թուղ­թը բամ­բա­կա­լած եւ թու­լա­ցած, տեղ-տեղ խո­նա­ւու­թեան հետ­քեր, շա­գա­նա­կա­գոյն բծեր եւ ցե­ցա­կեր: ԺԸ դ. նո­րո­գուած եւ վե­րա­կազ­մուած (ա­ւե­լի վաղ պրա­կա­նի­շե­րը փո­փո­խուած):

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

Ա. 1ա-8բ Դաւ­թի Հա­յոց փի­լի­սո­փա­յի եւ Փի­լի­կեայ Հո­ռո­մոց վար­դա­պե­տի եւ Հո­մոր­իայ ա­րուես­տա­ւո­րի ե[ւ] Մով­սէ­սի Քեր­թո­ղի խն­դիր փա­փագ­ման ի­մաս­տա­ս­ի­րա­կա­նիս Ի­մ­աս­տու­թիւն քեր­դո­ղա­կան տա­ռից ըս­տայ­բու­բե­նից, բա­նա կա­պս ի լե­զուս եւ ի խա­ւս եւ ի ձայն ե­ղա­նա­կաց եւ յե­րա­ժ­ըշ­տա­կա­նսն ար­հեստ, գի­տուն առ­նե­լով զըն­թեր­ցո­ղս զկ­նի լու­սա­իղձ եւ բա­զում ա­րե­գակ­նաւք լցեալ եր­կին -Յա­ղա­գս վար­ժո­ղա­կան ուս­մանց, մա­նա­ւանդ որք ջեր­մե­ռան­դն սի­րա­բոր­բոք գթով զհետ ե­ղեալ ի­մաս­տա­կան բա­նից...

1. ա. 8բ-12բ Դարձ­ցուք ան­դէն ի քե­րա­կան այ­բիս եւ սկիզ­բն ա­րաս­ցուք զայլ խոր­հր­դոյ (Ա-Թ) - Ա­նե­ղա­նե­լին Աս­տուած, ա­նա­րա­տա­պէս գո­լով ա­ն­վր­դո­վե­լի...

բ. 12բ-7ա Ե­կես­ցուք ի պատ­ճէ­նս Փի­լի­կա եւ բուռն հար­ցուք զեւթ­նե­րորդ բա­նա­ւո­րու­թիւն տա­ռի­ցս (Ժ-Ղ) -[Ժ]է­իւն ժո­ղո­վէ՛ զբա­նս ի­մաս­տից եւ ա­սա՛. Ժա­մա­նակ լր­ման ե­հաս...

գ. 17ա-23ա Ե­կես­ցուք ի տառս Հո­մոր­իա փի­լի­սո­փա­յի եւ բուռն հար­ցուք զեր­րորդ պատ­ճէն ըստ ի­մաս­տա­սի­րիս (ճ-ջ) -Ճէ­իւս ճար­տա­սա­նա­կան դպ­րու­թեամբ ճա­նա­պար­հոր­դես­ցուք...

դ. 23ա-7ա Մով­սէ­սի Քեր­թո­ղի վե­հ­ի­մաս­տա­կան տա­ղի­ցս տառս ի­նն (ռ-փ) այս գրե­րոյս թելք բա­նից ա­րուես­տա­կա­նաց, որք յօ­ժա­րա­միտ փա­փաք­մամ­բն փու­թան հա­սա­նել -Ռա­բբ­իա­կան հմ­տու­թեան­ցն հա­սեալ ռաբ­բի մե­ծա­հ­րաշ... Այս են քե­րա­կա­նու­թիւնք ե­րե­սուն եւ վեց գրիս ըստ այ­բու­բե­նից տա­ռից, սո­վաւ հա­սա­նին:

2. ա. 27ա-8ա [Ա]յլ ինչ բան ըստ այ­բու­բե­նից ի­մաս­տից - Ա­ռա­ւել ա­ռա­ւե­լու­թեան խոր­հուրդ...

բ. 28աբ Այլ ինչ ի­մաստք - Ան­հաս խոր­հր­դով ժո­ղո­վեալ` ճո­խու­թեամբ թե­ւա­պա­րէ­ին...

գ. 28բ-9բ Այլ նիւթք ի­մ­աս­տու­թեան այ­բու­բե­նիս ըստ ար­փի­ցն բազ­մա­զա­նեալ զի­մաս­տս - Ան­մա­հա­կան ցն­ծու­թիւն, բազ­մա­հոյ­լս ե­ռի­ցն դաս, գծա­ւոր ա­րուես­տս, դաշ­տա­ձեւ ծա­ւալ...

դ. 29բ-30ա Այլ նիւթք ի­մ­աս­տու­թեան -Յա­նեղ Բա­նն, որ ի Հօ­րէ աս­տա­ն­օր ծա­գեաց զլոյս իւր յա­րա­րա­ծս...

ե. 30աբ Այլ նիւթք ի­մ­աս­տու­թեան տա­ռիս - Ա­կա­նա­կիտ վտակ, բղ­խու­մն յոր­դա­ռատ...

զ. 30բ-1ա Այլ ինչ ի­մաստ քեր­դո­ղա­կան բա­նից - Աս­տուա­ծա­հ­րաշ գո­յա­զարդ...

է. 31բ-2ա Այլ նիւթք ի­մաս­տա­ս­ի­րա­կան տա­ռից - Արփ­իա­ռատ տե­սու­թիւն, բիւ­րա­ւոր մտօք տե­սու­թիւն...

ը. 32ա-3ա [ Այլ ինչ ի­մաստ] - Ան­ճա­ռե­լի փա­ռաւք, բո­լո­րից բաղ­ձա­ցեալ...

թ. 33ա-4ա Այս են հան­գա­մանք գրե­նո­ցս այ­սո­րիկ -Ա-Ժ. Ա­ռա­ջա­կա­նէն յա­մե­նայն իրս ներ­հա­կանք...

ժ. 34ա-7ա Այս են վե­րոյ­գ­րեալ ծն­ըն­դա­կան գրե­րոյս ըստ ազ­գայ­թուին միտք - Այս հա­մա­րո­ղա­կան գրե­րո­վս կա­րես զվե­րոյ­գ­րեա­լս ի միտ առ­նուլ...

ժա. 37ա-41բ [Ձայ­նա­ւորք] -Ա, Ե, Է, Ը, Ի, Ո, Ւ: Այս գրերս յա­ւե­լաւ ի Մես­րո­պայ` ի գե­ղե­ցիկ վար­դա­պե­տէ...

ժբ. 41բ-2ա Զգ­րոց մեկ­նու­թիւ­նն յաւ­րի­նա­կէդ ի­մաս­ցիս: Ո.վ ե­հան գիր հա­ոց -Յոր­ժամ սուր­բն Սա­հակ հայ­րա­պետ էր Հա­ոց եւ հա­յե­րէն ե­դաւ դպ­րու­թիւն...

Բ. [Բնա­գիրք զա­նա­զանք]

1. 42ա-6բ Յա­ղա­գս ձայ­նից, թէ ուս­տի.: Ե­րա­նե­լոյն Բար­ս­ղի Յա­ղա­գս ձայ­նից, թէ ուս­տի. են եւ կամ յու.մմէ գտան, զոր թարգ­մա­նեաց Ստե­փան­նոս փի­լի­սո­փա, զի նա ե­ղեւ ե­րա­ժիշտ եւ հմուտ ա­մե­նայն ձայ­նից կեն­դա­նեաց եւ բա­ժա­նեաց զձայ­նս ի մա­սու­նս ԻԴ, որ են այ­սո­քիկ -Բա­ռա­չել, բչել, գռն­չել, գո­չել, բն­չել...

2. 47ա-51բ Քե­րա­կան կո­չի Է - ա­գ­րեանք` զու­գեալ ի Դաւ­թէ փի­լի­սո­փա­յէ եւ ի Հռո­մա վար­դա­պե­տէ կո­չե­ցեալ ա­նուն Փիւ­նիկ -Եւ են այս գիր Է` Ա, Ե, Է, Ը, Ի, Ո, Ւ, եւ զու­գին այս­պէս...

3. 51բ Եփ­րե­մի ի Յո­բա Մեկ­նի­չն - Աւ­րէն եւ ար­ժա­նի է, որ­պէս կե­րա­կ­րիմք յայ­տ­նա­պէս յեր­կ­րա­ւոր կե­րա­կ­րոց...

4. 52աբ Յա­ղա­գս մղոնց -Կալ զժամ ա­ւուրն, Լ-պատ­կեա, այն­չափ հո­լո­վու­մն առ­նու ա­րե­գա­կն... Աս­պա­րէսն ՃԺՌ կան­գուն է:

5. 52բ-8բ Ի­մ­աս­տու­թիւն շի­նեաց իւր տուն եւ կան­գ­նեաց ի նմա սիւ­նս եւ­թն -Հարց. Զի.նչ է ի­մաս­տա­սէրն, եւ զի.նչ է ի­մաս­տա­կն եւ զի.նչ ի­մ­աս­տու­նն, եւ զի.նչ ի­մ­աս­տու­թիւ­նն: Պա­տաս­խա­նիր. Ի­մաս­տա­սէր կո­չին որ բնա­կան կր­թու­թեամբ ըզ­բ­նու­թիւն է­ից քն­նե­ցին... Թ. Թա­գա­ւորք բա­րե­պաշտք որ­պէս||... (շար. թա­փուած):

6. ա. 59ա-60ա [Գու­շա­կու­թիւնք ի վե­րայ կեն­դա­նա­կեր­պից -... /ոսք եւ բա­ժա­նես­ցեն զեր­կիր... Յոր­ժամ յա­ւուրս Կար­ճին ե­րե­ւի, սով մեծ լի­նի...

բ. 60ա-1ա Յա­ղա­գս ցոլ­ման աս­տե­ղաց -Յոր­ժամ յա­րե­ւե­լից յա­րեւ­մու­տս ցո­լա­նայ, ի պար­սից մե­ռա­նի...

7. ա. 61բ Յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նա­հա­րանց -Խոս­տո­վա­նա­հա­րանց Ե իրս պի­տոյ է. Նախ` զխոս­տո­վա­նեալ մեղ­քն... ոչ է պարտ ա­սել...

բ. 61բ Յա­ղա­գս խոս­տո­վա­նոր­դաց -Խոս­տո­վա­նոր­դեա­ցն նոյն­պէս Ե իրս գի­տե­լի է եւ պի­տոյ. Նախ` որ զխոս­տո­վա­նա­հայրն իբ­րեւ զԱս­տուած տես­նու...

գ. 61բ-2ա Զգոր­ծսն, զոր ես գոր­ծեմ, եւ նա գոր­ծէ... -Ա. սէրն, Բ. ո­ղոր­մու­թիւն...

8. 63ա-76բ [Վար­դան վար­դա­պե­տին ա­րա­րեալ Մեկ­նու­թիւն. Հմր 8268, 141ա] Ի ՃԱ սաղ­մոսն. Ա­ւուրք իմ որ­պէս հո­վա­նի ան­ցին: Վասն քա­հա­նա­յից մխի­թա­րու­թեան - Աս­տուա­ծա­յին շնոր­հա­ցն ար­ժա­նա­ցեալք արք ար­դարք դրախտ են ի տան Աս­տու­ծոյ տն­գեալք... (մի­ջից պա­կա­սա­ւոր):

9. ա. 77ա-80ա [Գրա­ռաջք` Ա-Զ] - Աս­տուած­պե­տա­կա­նին գլ­խո պսակ պան­ծա­լի... սուրբ վար­դա­պե­տիդ... (ընդ­հա­տուած):

բ. 80բ-1բ [Նա­խեր­գան] -ՅԱս­տու­ծոյ շնոր­հին ձրից պար­գե­ւեալ է բա­նա­կան բնու­թեա­նս...

10. 82ա-7բ [Քա­րոզ ի բա­նն] Ա­ւե­տա­րա­նին Մա­թէ­ո­սի. Մի՛ հա­մա­րիք, ե­թէ ե­կի լու­ծա­նել զաւ­րէ­նս­կամ զմար­գա­րէս. ոչ -Սո­վո­րու­թիւն է Աս­տու­ծոյ, յոր­ժամ նոր աւ­րէ­նս դնէ մարդ­կան, նախ մե­ծա­մեծ սքան­չե­լիս ցու­ցա­նէ...

11. 88ա Ամ­սա­մուտ Հա­ոց եւ Հռո­մա­ե­ցոց այս­պէս ա­րա -Կա՛լ զՅայ­տ­նու­թիւ­նն: Ուր թիւն սպա­ռի, մուտ է յու­նուա­րի...

12. 88բ-9բ [Գրա­ռաջք]: Թա­գա­ւո­րի -Թա­գա­ւո­րա­կան զար­մի մե­ծա­պա­տիւ ի նախ­նեաց բա­րեաց...

13. 89բ-91բ [ Ա­րիս­տո­տե­լի Հա­մա­ռօտ ստո­րա­գ­րու­թիւնք ի բնու­թեան մար­դոյն -Հար­ցու­մն. Հմր 1746, 158ա]. Դու հան­րա­կա­նա­գո.յն ես, ե­թէ. կեն­դա­նի: Պա­տաս­խա­նի. կեն­դա­նի, վասն զի...

14. 91բ-3բ [Գո­վեստ յա­մե­նա­սուրբ Աս­տուա­ծած­նին, ի գե­րա­գով վար­դա­պե­տէն Գրի­գո­րէ Սկեւ­ռաց­ւոյն. Հմր 1521, 430ա] -Բա­րե­բա­նեալ ես, ա­մե­նա­սր­բու­հի Աս­տուա­ծա­ծին, եր­կին վե­հա­գոյն...

15. 94ա-6ա Յա­ղա­գս տն­օ­րի­նա­կան սր­բու­թեան­ցն Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րո, որ էր ի Պատ­մա­գ­րի թա­գա­ւո­րու­թեան քա­ղա­քին Կոս­տան­դի­նու­պօ­լ­սի, եւ այս պատ­մե­ցաւ -Յոր­ժամ ա­ռին զթա­գա­ւո­րու­թեան քա­ղա­քն, մեծ թա­գա­ւորն ֆռան­գաց... Կա­մաւն ա­մե­նա­կա­լին Աս­տու­ծոյ այս­պէս յաւ­րի­նե­ցաւ տնաւ­րի­նա­կան սր­բու­թիւ­նսն: Ի Հո­ռոմ գրոյ ի Հայ գիր թարգ­մա­նե­ցաւ եւ աւ­րի­նա­կն բե­րաւ ի Հայս ի թվիս Հա­յոց ի ԺԱ (562): Եւ Քրիս­տո­սի Աս­տու­ծոյ մե­րոյ փա՜ռք յա­ւի­տեա­նս. ա­մէն:

16. 96բ Եւ ընդ­դէմ այ­նմ Է պա­կա­սու­թեա­նն ե­լից է­ու­թեամբ Քրիս­տոս, այ­սին­քն` զԷ խոր­հուրդ ե­կե­ղե­ցոյ, որ լի է շնոր­հաւք - Ա­ռա­ջին պա­կա­սու­թիւն` սկզ­բ­նա­կան մեղ­քն... Է պա­կա­սու­թիւն էր խս­տա­սր­տու­թիւ­նն... եւ կաղ­կա­ղա­ցու­ցա­նէ զխս­տա­սր­տու­թիւ­նն:

ՅԻ­ՇԱ­ՏԱ­ԿԱ­ՐԱՆ ԳՐ­ՉՈՒ­ԹԵԱՆ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­ԿԻ

61ա Զյետ­նեա­լս յա­մե­նայն շնոր­հաց եւ զծոյ­լս յա­մե­նայն կրաւ­նա­ւո­րաց, զբազ­մա­վէր ո­գիս` զպի­տա­կ­ա­նուն վար­դա­պե­տս ա­ղա­չեմ յի­շել ի Տէր, որ­բա­զում աշ­խա­տու­թեամբ հա­ւա­քե­ցի զայս գիր­քս, որ ցրուեալ եւ ցըն­դեալ էր ի վա­ղուց հե­տէ, եւ ոչ ոք գի­տէր, թե զի.նչ էր սա: Այլ եւ զհո­գե­ւոր եւ զմար­մ­նա­ւոր ծնաւղ­քն մեր, եւ կար մի յար­տա­սուաց ձե­րոց ցաւ­ղես­ցի ի թա­րա­խա­լից մե­ռեալ հո­գիս եւ մար­մի­նս մեր, եւ Քրիս­տոս Աս­տուած զյի­շողքդ յի­շէ ի փառս իւր. ա­մէն: ՊԿԲ (1413) գրե­ցաւ:

62ա Ա­ղա­չեմ ան­պար­սաւ. զայս ա­մե­նայն (քե­րուած) ի հին գիրս գտի, ի Խլա­թայ վա­նսն:

600

ԺՈ­ՂՈ­ՎԱ­ԾՈՅ

ԺԸ -ԴՑԿԿԿ

ԹԵՐԹ` 173. չգ­րուած` 1ա-4բ, 23աբ, 33աբ, 113աբ, 173ա: ՊՐԱԿ` 14 12(Ա 10, Գ 11, Ը, ԺԴ 13, Թ 16): ՆԻՒԹ` թուղթ, լու­սա­գ­ծե­րով: ՄԵ­ԾՈՒ­ԹԻՒՆ` 16 10,2: ԳՐՈՒ­ԹԻՒՆ` միա­սիւն: ԳԻՐ` նօ­տր­գիր (տար­բեր` ա. 5ա-22բ, 34ա-69բ, բ. 24ա-32բ, գ. 70ա-112բ, դ. 114ա-72բ: Նմուշ` 96ա): ՏՈՂ` 19(5ա-112), 18(114ա-72բ): ԿԱԶՄ` դրոշ­մա­զարդ շա­գա­նա­կա­գոյն կա­շի, մի­ջու­կը` ստուա­րա­թուղթ, թի­կուն­քը` սեւ գոր­ծուածք, եզ­րե­րը` վար­դա­գոյն մոմ­լաթ, աս­տա­ռը` թուղթ: ՊԱՀ­ՊԱ­ՆԱԿ` 1+ 1, թուղթ, մասն աս­տա­ռի:

ՎԻ­ՃԱԿ` բա­ւա­րար: Ցե­ցա­կեր` 1-9, 172-3: Ի դ. կազ­մը նո­րո­գուած` պահ­պա­նե­լով նախ­կին կա­շին:

ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒ­ԹԻՒՆ

1. ա. 5ա-10ա Յա­ղա­գս հա­ւա­տոյ -Հա­ւա­տն է յու­սա­ցե­լոց ի­րաց հաս­տա­տու­թիւն... բ. 10աբ Յա­ղա­գս յու­սոյ -Ե­րա­նեալ է այր, ո­րոյ ա­նուն Տեառն յոյս է նո­րա... (հմմտ. Հմր 34, 247ա-52ա):

2. 11ա-22բ Ի Յա­ճա­խա­պա­տում գրոց եր­կ­րորդ ճառն Լու­սա­ւո­րի­չն -Զի տալ դու յիս, եւ ես` ի քեզ...

3. 24ա-32բ [Վկա­յու­թիւնք ի Սուրբ գրոց եւ ի բա­նից վար­դա­պե­տաց] Վասն չար­չա­րա­նա­ցն Տեառն -Յոբ. [Ո՜] պատ­մես­չէ յան­դի­ման նո­րա եւ զճա­նա­պար­հս նո­րա...

4. 34ա-69բ [Վկա­յու­թիւնք յԱս­տուա­ծա­շունչ գրոց]: Վկա­յու­թիւն Յօ­բայ -Միա­բա­նեալ կա­յին եւ որ­դիք նո­րա...

5. 70ա-91 [Գրի­գո­րի Տա­թե­ւաց­ւոյ] Քա­րոզ վասն յա­րու­թեան, ի բա­նս եր­գոյն Սո­ղո­մո­նի. Որ նս­տիս ի պար­տէզ... (Ձմեռն ՃԼԹ) -[Զ]փր­կա­կան տն­օ­րի­նու­թեա­նն մար­դա­ցե­լոյ Բա­նին Աս­տու­ծոյ...

6. 91ա-5բ [Նա­խեր­գան գե­ղեց­կա­յար­մար. Հմր 2064, 464ա] - Ե­ԿԵ­ՂԵ­ՑԻ սուրբ պատ­կեր է աս­տուա­ծա­յին փա­ռա­ցն...

Հմմտ. Հմր 2142, 312ա «Տի­րա­տուր վար­դա­պե­տի ի բան սուրբ

 Ա­ւե­տա­րա­նին, որ ա­սէ. Մինչ դեռ նա խօ­սէր, ա­հայ ամպ լու­սա­ւոր...:

7. 9ձա-112բ [0րհ­նու­թիւնք յետ քա­րո­զից եւ Գրա­ռաջք] -Յոր­մէ ժա­մա­նեալ հաս­ցէ գիր օր­հ­նու­թեան եւ նա­մակ պահ­պա­նու­թեան...

8. 114ա-72բ [Վկա­յու­թիւնք սր­բոց վար­դա­պե­տաց Յա­ղա­գս մար­դե­ղու­թեան Բա­նին Աս­տու­ծոյ] -[Ա]սէ ու­րե­մն գլուխն ա­մե­նայն վար­դա­պե­տաց սուրբ Դի­ո­նէ­սի­ոս ի գիրս յԱս­տուա­ծա­յին ա­նուան­ցն... [Ե]ւ Սար­գիս Շնոր­հա­լի վար||... (շար. թա­փուած):

9. 173բ Նո­րին Խն­դիրք վասն ան­հ­նա­րին կրի­ցն իւ­րոյ այ­ցե­լու­թեան եւ փր­կու­թեան եւ յա­ղա­գս նո­րին Մաղ­թանք գո­հա­ցո­ղա­կան զկ­նի ե­լա­նե­լոյն ի Սէ­վա­նայ եւ ի նս­տի­լն իւր սուրբ ի դէ­մս (այս­քան, ԺԹ դ. շղա­գ­րով):