Մեր միջնադարյան խոշոր մատենագիրների, գործիչների վարքերում հատուկ շեշտվում է նաև նրանց մատենագիտական գործունեությունը, հին մատյանները ժողովելու, նորերը ստեղծելու, անցյալի հոգևոր ժառանգությունն ի մի բերելու և վերաիմաստավորելու նրանց անդուլ ջանքը, որոնք հոգևոր սխրանքի դասեր են դարձել գալիք սերունդների համար։ Այդպես, սկիզբ առնելով Մեսրոպ Մաշտոցից, որ առաջին Մատենադարանի ստեղծողն է, մեր մատենագետների շնորհիվ վաղ միջնադարից մինչ նոր ժամանակաշրջաններ ստեղծվել են բազմաթիվ մատենադարաններ, որոնք ճյուղավորվել, ապա միավորվել են դարերի հոլովույթում, իբրև հավերժող արժեքներ՝ դիմակայելով բոլոր արհավիրքներին և իբրև բանական լույս առաջ տանելով մեր ժողովրդին։
Այսպես է ստեղծվել նաև Մաշտոցյան Մատենադարանը, որին մասնակցել են մեր մշակույթի ջահակիրները և բոլոր սերունդները, ողջ ժողովուրդն իբրև ոգեղեն միասնություն։ Այն մեր մեծ ժողովումի, հավաքականության, լինելության զորեղ բնազդի արդյունքն է, մեր հավիտենության գրավականը։
Մատենադարան, որ մեր ինքնությունն է, դրոշն է, զինանշանն է։ Նա, հիրավի, մի օրհներգ է, որ հնչում է հավերժորեն։
Հրաչյա Թամրազյան
- «ԳՐԱՏՈՆ» ՀԱՅԱԳԻՏԱԿԱՆ ԳՐՔԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԷՔՍՊՈ-ՏՈՆԱՎԱՃԱՌ
2024 թ. հուլիսի 19-22-ը Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանում հրավիրվում է Միջազգային հայագիտական առաջին կոնգրեսը:Կոնգրեսի շրջանակում կազմակերպվելու են մի շարք միջոցառումներ՝ համաժողով, գրքի շնորհանդես, կլոր սեղան-քննարկումներ, մշակութային ծրագիր և «Գրատոն»՝ հայագիտական գրքի միջազգային առաջին էքսպո-տոնավաճառը: Առաջին անգամ կազմակերպվող հայագիտական գրքի էքսպո-տոնավաճառի շրջանակում կներկայացվեն Հայաստանի և Սփյուռքի պետական ու մասնավոր շուրջ երկու տասնյակ հրատարակչությունների, թանգարանների ու տարբեր - ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ ԵՆ ԱՅՑԵԼԵԼ «ՉԱՐՍԱՆՋԱԿԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԻ» ՆՎԻՐԱՏՈՒ ՀԵԼԵՆ ԴԱԴԱՅԱՆ-ՓԱՌՆԱԿՅԱՆԸ
Այսօր Մատենադարան են այցելել «Չարսանջակի Ավետարանի» նվիրատու Հելեն Դադայան-Փառնակյանը՝ ուղեկցությամբ դուստր Ռոքսան Մաքասջյանի, ով Ամերիկայում «The Genocide Education Project» ծրագրի համակարգողն է: Նա ամեն տարի Հայաստան է բերում 15-ից 20 ամերիկացի ուսուցիչների, որպեսզի յուրացնեն ցեղասպանության թեմայի դասավանդման և ամերիկյան տարբեր կրթական հաստատություններում մատուցման մեթոդիկան։ Ծրագրի շրջանակներում պատվիրակությունը Մատենադարանում աշխատաժողով-այցելություն է ունեցել, որի ընթացքում նախ վիրտուալ - ՄԱՇՏՈՑՅԱՆ ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ Է ԱՅՑԵԼԵԼ ՀՀ-ՈՒՄ ՀՈՒՆԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԵՎ ԼԻԱԶՈՐ ԴԵՍՊԱՆ ԽՐԻՍՏՈՍ ՍՈՖԻԱՆՈՊՈՒԼՈՍԸՄատենադարանի տնօրեն Արա Խզմալյանի ուղեկցությամբ դեսպանը շրջել է թանգարանի սրահներում, ծանոթացել ժամանակավոր և մշտական ցուցադրություններին, հայերեն և այլալեզու ձեռագրերի նմուշներին, ինչպես նաև, այցելել հին ձեռագրերի վերականգնման բաժին։ Այցի ավարտին Արա Խզմալյանն առանձնազրույց է ունեցել բարձրաստիճան հյուրի հետ, քննարկել են ապագա համագործակցության հեռանկարները։
- ՉԱՐՍԱՆՋԱԿԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԱյս արժեքավոր ձեռագիրն ընդօրինակվել է 1471 թ․ Երուսաղեմում՝ Սիմեոն վարդապետ գրչի կողմից, ապա տարվել է Արևմտյան Հայաստան և պահվել Չարսանջակ գավառակի (Դերսիմի գավառ) Կոտառիչ գյուղում։ Այնտեղ այն պահվել և մեծարվել է Սուրբ Գևորգ եկեղեցում և հայտնի էր որպես «հրաշագործ», «հրաշափառ», «խնդրակատար» մատյան։ Մատյանի մոտ աղոթելու համար եկեղեցի ուխտագնացության էին գալիս ինչպես տարածաշրջանում ապրող քրիստոնյա հայերը,
- ՄԱՇՏՈՑՅԱՆ ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆՈՒՄ ՆԱԽԱՁԵՌՆՎԵԼ Է ՁԵՌԱԳՐԵՐԻ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ՏԵՂԱԿԱՆ ՀՈՒՄՔՈՎ ԹՂԹԻ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ ՀԻՄՆԵԼՄատենադարանի վերականգնման բաժնի մասնագետների ուսումնասիրությունների ու փորձարկումների արդյունքում հնարավոր է դարձել աշխարհում հայտնի ձեռագրերի վերականգնման ճապոնական թուղթը ստանալ նաև հայկական հումքից։ Ծրագիրն իրագործվում է Armenia Tree Project բարեգործական հիմնադրամի, Եվրոպական Միության կողմից ֆինանսավորվող #EU4Culturelture ծրագրի (որի առաջատար գործընկերը Գյոթե Ինստիտուտն է), Impact Hub Yerevan «Իմփաքթ Հաբ Արմենիա Սոցիալական Նորարարության Զարգացման» հիմնադրամի և Մատենադարանի համատեղ ֆինանսավորմամբ։
- ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆԸ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՊԱՅՄԱՆԱԳԻՐ Է ԿՆՔԵԼ ԲԵԼԳԻԱԿԱՆ BREPOLS ՀՐԱՏԱՐԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏՄատենադարանը համագործակցության պայմանագիր է կնքել միջնադարագիտության ոլորտում միջազգային ճանաչում ունեցող հրատարակչություններից մեկի՝ բելգիական Brepols-ի հետ (հիմնադրվել է 1795 թ.)։ Brepols-ը, որը հանրահայտ է այնպիսի հեղինակավոր հրատարակություններով, ինչպիսիք են Corpus Christianorum, Patrologia Orientalis, Corpus Christianorum Series Apocryphorum մատենաշարերը և այլ բազմահատորյակներ, հրատարակելու է մեր նոր MEMAS (Matenadaran: Medieval and Early Modern Armenian Studies) օտարալեզու գիտական հանդեսը։
- ԱՆՑԿԱՑՆԵԼՈՒ Է «ԲՆԱԳԻՐ ԵՎ ՄԵԿՆՈՒԹՅՈՒՆ․ԱՆՏԻԿ ԵՎ ՄԻՋՆԱԴԱՐՅԱՆ ԲՆԱԳՐԵՐԻ ՄԵԿՆԱԲԱՆՄԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐ» ԽՈՐԱԳՐՈՎ ԵՐՐՈՐԴ ԳԻՏԱԺՈՂՈՎԸՄատենադարանը, ՌԴ ԳԱ Համաշխարհային գրականության ինստիտուտի (ՀԳԻ) և ՌԴ ժողովրդական տնտեսության և Հանրային ծառայության ակադեմիային կից Հումանիտար հետազոտությունների դպրոցի հետ համատեղ, անցկացնելու է «Բնագիր և մեկնություն․ անտիկ և միջնադարյան բնագրերի մեկնաբանման խնդիրներ» խորագրով երրորդ գիտաժողովը։ Այն տեղի կունանա Մատենադարանում 2024 թ․ հոկտեմբերի 22-25-ը։ Ինչպես որ նախորդ երկուսի ժամանակ, այս գիտաժողովում էլ արծարծվելու են առանձին հատվածների
- ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆԸ ՍԿՍՈՒՄ Է ՀԻՆ ՁԵՌԱԳՐԵՐԻ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ԹՂԹԻ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆԾրագրի իրագործմանը աջակցում են ●Արմենիա Թրի փրոջեքթ բարեգործական հիմնադրամը ●Եվրոպական Միության կողմից ֆինանսավորվող EU4CULTURE ծրագիրը, որի առաջատար գործընկերը Գյոթե Ինստիտուտն է ●«Իմփաքթ Հաբ Արմենիա Սոցիալական Նորարարության Զարգացման» հիմնադրամը Մանրամասներն այստեղ: