Մեր միջնադարյան խոշոր մատենագիրների, գործիչների վարքերում հատուկ շեշտվում է նաև նրանց մատենագիտական գործունեությունը, հին մատյանները ժողովելու, նորերը ստեղծելու, անցյալի հոգևոր ժառանգությունն ի մի բերելու և վերաիմաստավորելու նրանց անդուլ ջանքը, որոնք հոգևոր սխրանքի դասեր են դարձել գալիք սերունդների համար։ Այդպես, սկիզբ առնելով Մեսրոպ Մաշտոցից, որ առաջին Մատենադարանի ստեղծողն է, մեր մատենագետների շնորհիվ վաղ միջնադարից մինչ նոր ժամանակաշրջաններ ստեղծվել են բազմաթիվ մատենադարաններ, որոնք ճյուղավորվել, ապա միավորվել են դարերի հոլովույթում, իբրև հավերժող արժեքներ՝ դիմակայելով բոլոր արհավիրքներին և իբրև բանական լույս առաջ տանելով մեր ժողովրդին։
Այսպես է ստեղծվել նաև Մաշտոցյան Մատենադարանը, որին մասնակցել են մեր մշակույթի ջահակիրները և բոլոր սերունդները, ողջ ժողովուրդն իբրև ոգեղեն միասնություն։ Այն մեր մեծ ժողովումի, հավաքականության, լինելության զորեղ բնազդի արդյունքն է, մեր հավիտենության գրավականը։
Մատենադարան, որ մեր ինքնությունն է, դրոշն է, զինանշանն է։ Նա, հիրավի, մի օրհներգ է, որ հնչում է հավերժորեն։
Հրաչյա Թամրազյան
- ՀՆԱՏԻՊ ԳՐՔԵՐԻ ԱՐԺԵՔԱՎՈՐ ՆՎԻՐԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆԻՆ
Ֆրանսիայում բնակվող Եփրեմյանների ընտանիքը Մատենադարանին է նվիրաբերել հնատիպ գրքեր, որոնք 1945 թվականից պատկանել են Սեդրակ Եփրեմյանին։ Գրքերը Ֆրանսիա են տեղափոխվել Թուրքիայի Սեբաստիա նահանգի Կանգալ քաղաքից։ Հավաքածուն ներառում է 18-19-րդ դդ. տպված գրքեր և այլ արժեքավոր հրատարակություններ: - ԱՄԱՌԱՅԻՆ ԴՊՐՈՑ ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆՈՒՄ
Սկսվում է հունիսի 24-ից 9–12 տարեկանների համար Այս ամառ Մատենադարանը նորից բացում է իր դռները երեխաների առաջ՝ նրանց տեղափոխելով զարմանահրաշ մի աշխարհ՝ լի ձեռագրերով, մշակույթով ու արվեստով։ Երբ․ Երեքշաբթիից ուրբաթ՝ ժամը 12:00–16:00 Որտեղ․ Մատենադարան Տևողությունը․ 3 շաբաթ (կարելի է մասնակցել 1 կամ 2 շաբաթով, նույնիսկ 1 օրով) ԻՆՉ Է ՍՊԱՍՎՈՒՄ Ամեն օր՝ նոր բացահայտում, նոր - ՄԵԿՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Մատենադարանի գրավոր հարուստ ժառանգության ինքնատիպ միավորներ են մեկնությունները։ Դրանք համարվում են եկեղեցական մատենագրության առանձին ճյուղ։ Հայ մատենագրության մեջ պահպանված մեկնությունները հիմնականում վերաբերում են Աստվածաշնչի առանձին գրքերին։ Օտար մասնագետների կարծիքով՝ արևելաքրիստոնեական գրականության մեջ մեկնաբանական գրականությամբ ամենահարուստը հայ գրականությունն է։ Պատահական չէ, որ մեկնողական երկերի թարգմանության գործը սկսվել է Սուրբ Գրքի հայերեն թարգմանության հետ միաժամանակ։ Ըստ Կորյունի՝ - ՀԱՅ-ՖՐԱՆՍԻԱԿԱՆ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿՈՒՄ ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆՈՒՄ ԸՆԹԱՆՈՒՄ ԵՆ ԼՈՒՍԱՆԿԱՐՆԵՐԻ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ԳԻՏԱԳՈՐԾՆԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐ
Տնօրեն Արա Խզմալյանի և Ֆրանսիայի ազգային ժառանգության ինստիտուտի տնօրեն Շառլ Պերսոնազի պայմանավորվածության համաձայն՝ Հայաստան են ժամանել լուսանկարների վերականգնման մասնագետներ, ովքեր Մատենադարանում վարպետության դասեր են վարում ֆոնդապահ-վերականգնողների համար։ Արխիվային մի հավաքածուի օրինակով նրանք ցուցադրում են հին լուսանկարների պահպանման առանձնահատկությունները՝ լուսանկարչական տեխնիկայի պատմական զարգացումը, լուսանկարների հիմնական տիպաբանությունը, հին ու ժամանակակից նյութերի նույնականացումը, աղավաղման հիմանական մեխանիզմների բնութագրումը, պահպանման - ՎՐԱՍՏԱՆԻ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՆԱԽԱՐԱՐ ԹԻՆԱԹԻՆ ՌՈՒԽԱՁԵԻ ԳԼԽԱՎՈՐԱԾ ՊԱՏՎԻՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՅՑԵԼԵԼ Է ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ
Հայաստանում Վրաստանի մշակույթի օրերի շրջանակում Վրաստանի մշակույթի նախարար Թինաթին Ռուխաձեի գլխավորած պատվիրակությունն այցելել է Մատենադարան։ Տնօրեն Արա Խզմալյանի ուղեղկցությամբ հյուրերը շրջել են Մատենադարանի թանգարանում՝ ծանոթացել հայկական գրավոր ժառանգությանը: Օտարալեզու ձեռագրերի սրահում նախարարի առանձնահատուկ ուշադրությանն են արժանացել վրացերեն մատյանները։ Պատվիրակության անդամներին ներկայացվել է նաև հին ձեռագրերի վերականգնման գործընթացը։ Վրաստանի մշակույթի նախարար Թինաթին Ռուխաձեն բարձր է գնահատել - «ՋԵՅ ԹԻ ԱՅ ԱՐՄԵՆԻԱՆ» ԿՐԿՆԱՊԱՏԿՈՒՄ Է ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆԻ ՀՐԱՏԱՐԱԿՉԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԻ ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՈՒՄԸ
Մատենադարանի և «Ջեյ Թի Այ Արմենիա» ընկերության համագործակցության տասնամյակի առթիվ 2025 թ. հունիսի 3-ին կնքվեց փոխգործակցության նոր հուշագիր: Ընկերության աջակցությամբ հրատարակվել են շուրջ յոթ տասնյակ նշանակալի գիտական աշխատություններ։ Մատենադարանը սահմանել է հրատարակչական քաղաքականության նոր առաջնահերթություններ, ինչը նպաստելու է հայկական գրավոր ժառանգության հանրահռչակմանն ու միջազգային դիրքավորմանը։ Իր խոսքում Մատենադարանի տնօրեն Արա Խզմալյանը կարևորել է գործընկերների աջակցությունն - ՇՆՈՐՀԱԿԱԼԱԳՐԵՐ ՈՒՍԱՆՈՂՆԵՐԻՆ ԵՎ ԱՇԱԿԵՐՏՆԵՐԻՆ
Մատենադարանի տնօրեն Արա Խզմալյանը շնորհակալագրեր է հանձնել «Թանգարանային գիշերը Մատենադարանում» կամավորական աշխատանքներ կատարած ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի ուսանողներին և համերգային ծրագրով ներկայացած «Արեգնազան» կրթահամալիրի 11-րդ դասարանի աշակերտներին: Արա Խզմալյանը շնորհավորել է բոլոր մասնակիցներին, մաղթել ստեղծագործական նոր ձեռքբերումներ և ընդգծել, որ նման միջոցառումները խթանում են երիտասարդների ակտիվ ներգրավվածությունն ու այցելությունները Մատենադարան։ - ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ Է ԱՅՑԵԼԵԼ ՊԱՂԵՍՏԻՆԻ ԻՆՔՆԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ ՎԱՐՍԵՆ ԱՂԱԲԵԿՅԱՆԸ
Տնօրեն Արա Խզմալյանի ուղեկցությամբ հյուրերը շրջայց են կատարել Մատենադարանի թանգարանում, եղել են Վերականգնման բաժնում, ծանոթացել հին ձեռագրերի վերականգնման և պահպանման գործընթացին: