Ձեռագրերի կրկնօրինակման բաժինը ստեղծվել է 2009 թվականին Մատենադարանի նախկին տնօրեն Հրաչյա Թամրազյանի նախաձեռնությամբ : Աշխատակազմը ձևավորվել է բաժնի վարիչ Լիլիթ Ամիրջանյանի ուսանողներից, աշակերտներից:
Բաժնի գործունեության կարևորագույն խնդիրն է ճշգրիտ կրկնօրինակումների միջով պահպանել ու զարգացնել հայկական ավանդական մանրանկարչության ու գրչության արվեստն իր կանոնիկ պատկերագրությամբ: Առավելագույն ճշգրտությամբ կրկնօրինակումների կատարման նպատակն է բնօրինակ ձեռագրերը օդի, լույսի,ջերմության վնասակար ու քայքայիչ, ոչնչացնող ներգործությունից փրկել և դրանք փոխարինել կրկնօրինակ մակետներով:
Ձեռագիր գրքի կրկնօրինակումը իր մեջ ներառում է ընդօրինակում գրքի պատկերազարդումներից, նաև բնագրից և գիրք ստեղծելու գործընթացի վերարտադրում՝ մակետավորոմ՝ պահպանելով միջնադարյան գրքարվեստի ավանդական կանոններն ու սկզբունքները:
Ինչպես հայտնի է, արվեստի ուսուցման լավագույն ձևն ու մեթոդը հնագույն վարպետներին կրկնօրինակելն է: Միջնադարյան գեղանկարչության, զարդարվեստի, գրչության արվեստի կանոնները ու սխեմաները Vդ. մինչև XIXդ. պահպանվել, շարունակվել ու զարգացել են կրկնօրինակումների, բանավոր և գրավոր ուսուցման ճանապարհով:
Կրկնօրինակում ենք ոչ միայն կրոնական բովանդակություն ունեցող ձեռագրեր՝ Ավետարան, Աստվածաշունչ, Շարակնոց, Սաղմոսարան, Հայսմավուրք, այլև աշխարհիկ բովանդակությամբ ձեռագրեր ՝ պատմությանը, գրականությանը, փիլիսոփայությանը, բժշկությանը, բնագիտությանը վերաբերող: Ամենահին նմուշը, որ կրկնօրինակել ենք V-VIդդ. (ըստ Լ. Դուռնովոյի) պատառիկներից է «Ավետում» մանրանկարը (Էջմիածնի Ավետարանի վերջում հավելված) և ամենավերջին ժամանակաշրջանին վերաբերվողը՝ XVIIIդ. ձեռագրերից:
Բնօրինակ մանրանկարներից կրկնօրինակելիս խստագույնս հետևում ենք հայ գրքային գեղանկարչության ավանդական, դարեդար մեզ փոխանցված սկզբունքներին, մեթոդներին՝ հավատարիմ մնալով բնօրինակի գունաշարին, նրբերանգներին, ճշգրտորեն վերարտադրելով, վերստեղծելով մաշվածությունը, դարերի թողած հետքերը՝ քայքայվածությունը, գունաթափումը, ջնջված, այրված, թրջված, քերված հատվածները, հնության տեսքը՝ ձեռագրի պատմական տեսքին առավելագույնս մոտեցնելով:
Շատ կարևոր է կիրառել միջնադարյան հայ ծաղկողների, վարպետների գործածած նյութերին՝ ներկերին, թանաքներին, վրձիններին իրենց որակով համարժեք ներկեր, թանաքներ, վրձիններ, ինչը ապահովում ենք տնօրինության օժանդակությամբ:
Բուն ձեռագիր գրքի կրկնօրինակի՝ մակետի պատրաստման աշխատանքն ընդգրկում է հետևյալ աշխատանքային գործընթացները. մակետի թղթերի կտրատումը. ըստ բնօրինակ ձեռագրի չափսերի, մամուլների՝ տետրակների պատրաստումը, դրանց կարելը, ամրացումն ու սոսնձումը մեկ ամբողջական բլոկի մեջ, կապտալի հյուսումը, գրքի ֆորզացի պատրաստումն և կրկնօրինակումը ըստ բնօրինակի նախշերի, կազմի պատրաստումը՝ կիրառելով փայտ, ստվարաթուղթ, կաշի, կտոր և այլն, կազմի ամրացումը մամուլների ամբողջական բլոկին, այնուհետև պատրաստված նոր մակետի հնացնելն ու մաշեցնելը՝ դարձյալ առավելագույնս մոտեցնելուվ ձեռագիր գրքի մաշվածությանն ու պատմական տեսքին:
Մակետների (ձեռագրերի) կրկնօրինակումներն ու մակետների պատրաստումը ծառայում են նաև ցուցահանդեսների ժամանակ՝ ազատագրելով ձեռագիր գրքերը հեռավոր երկրներ ուղղարկվելուց:
Մեր կատարած կրկնօրինակումների և պատրաստած մակետների խոշորագույն հավաքածուն (200 էջի կրկնօրինակներ և 100 ձեռագրերի մակետներ) գտնվում է Գանձասարի Մատենադարանի մասնաճյուղում: Այդ հավաքածուն ստեղծվել է 2010 թվականից սկսած մինչև 2016 թվականը ներառյալ: Յոթ տարվա ընթացքում ստեղծված 100 ձեռագրերի մակետները և 200 էջերի կրկնօրինակների աշխատանքը շատ ավելին է քան Մատենադարանի ստեղծումից ի վեր՝ 1959թ., մինչև 2009թ. ստեղծված կրկնօրինակներն և մակետները:


Ձեռագրերի կրկնօրինակման բաժնի վարիչ՝ Լիլիթ Ամիրջանյան
Հեռ.՝ +374 (010) 513006 ներքին՝ 1-22

Կիսվել