ՃԱՇՈՑ ԾԻՍԱՄԱՏՅԱՆՆԵՐ

Հայերեն ձեռագրական ժառանգության մեջ իրենց ուրույն տեղն ունեն Ճաշոց ծիսամատյանները, որոնք հայտնի են նաև Տոնամակ, Տոնանամակ, Տարեգիրք անուններով: Ճաշոցը բովանդակում է ընթերցումներ Աստվածաշնչից (Հին և Նոր Կտակարաններ), ինչպես նաև տերունական տոներին նվիրված ճառեր և սրբերի վարքեր, որոնք ամեն օրվա կարգով ընթերցում են Եկեղեցում աստվածպաշտության ժամանակ: Քանի որ այս ծիսամատյանը հիմնականում կարդացվում է Ճաշու ժամերգության ընթացքում,

Կիսվել

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՁԵՌԱԳՐԱԿԱՆ ԱՐՎԵՍՏԻ ՀԱՐՈՒՍՏ ՏԵՍԱԿՆԵՐԻ ԲԱՑԱՏՐԱԿԱՆ ՇԱՐՔԸ ՍԿՍՈՒՄ ԵՆՔ ԺԱՊԱՎԵՆԱՁԵՎ ՀՄԱՅԻԼՆԵՐԻՑ

Հմայիլն աղոթքների, աղերսների, մաղթանքների ժողովածու է, որն ունի պահպանիչ-բուժիչ նշանակություն. այն աղոթած՝ կախարդական աղոթքներով պատրաստված մի առարկա է, որը կրողին պահպանում է այլևայլ փորձանքներից: Հմայիլ անվանումը ծագում է պահլավերեն humav (թարգմանաբար՝ օրհնյալ) բառից։ Հմայիլները պահվել են հատուկ պատյաններում (տարբեր գործվածքներից, կաշվից, փայտից և մետաղյա), որոնք կոչվում էին կշտապանակներ և ճանապարհորդությունների ժամանակ Հմայիլների տերերը այն կրել

Կիսվել

ԱՄԻՐԴՈՎԼԱԹ ԱՄԱՍԻԱՑԻ

15-րդ դարի մեծանուն բնագետ, բժիշկ, մատենագիր, բառարանագիր Ամիրդովլաթ Ամասիացու բոլոր ստեղծագործությունները, բարեբախտաբար, պահպանվել են և, որ հատկանշական է, պահվում են Մաշտոցյան Մատենադարանում։ Ամիրդովլաթ Ամասիացու առաջին ստեղծագործությունը` «Ուսումն բժշկութեան»-ը, (1459թ.) միջնադարյան հայ բժշկության կարևոր ձեռքբերումներից է, որը միակ ինքնագիր օրինակն է և առաջին ամփոփ գործն է տեսական բժշկության։ Իսկ 10 տարի անց՝ 1469թ․, հեղինակը՝ ավելացնելով կլինիկական

Կիսվել

ՕԽՈՒԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ

Մատենադարանում պահվող առեղծվածային վերապրումի պատմությամբ, ճոխ մանրանկարչական հարդարանք ունեցող ձեռագրերից է Օխուի Ավետարանը։Այն հայկական մանրանկարչության դեռևս չբացահայտված կարևոր նմուշներից է, որն իր հարուստ պատկերաշարով ներկայացնում է գեղարվեստական մեծ արժեք։ Ավետարանի ուշագրավ առանձնահատկություններից են էջով մեկ արված 30-ից ավելի մանրանկարները։ Ձեռագրի հարուստ տերունական շարքը ներառում է և՛ կանոնական ավետարանական, և՛ հիմնական նկարաշարից դուրս տեսարաններ, ինչպես նաև,

Կիսվել

ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆԻ ԱՅԼԱԼԵԶՈՒ ՁԵՌԱԳՐԵՐԻ ՀԱՎԱՔԱԾՈՒՆ ՊԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ Է ՇՈՒՐՋ 1 800 ՆՄՈՒՇ ԱՐԱԲԵՐԵՆ ՁԵՌԱԳԻՐ

Արաբական ավանդական գրականությունը թերևս ամենածավալունն է աշխարհում։ Բրոկելմանի «Արաբ գրականության պատմության» երրորդ հավելվածը (1942թ․) պարունակում է մոտ 18 000 հեղինակի անուն և 25 000 անվանում։ Արաբերեն պահպանված ձեռագրերի թիվն աշխարհում, ըստ տարբեր աղբյուրների՝ 5-ից 12 միլիոն է։ Մատենադարանի արաբերեն ձեռագրերի հավաքածուն՝ շուրջ 1 800 նմուշով, ներկայացնում է գիտական բազմաթիվ բնագավառներ՝ փիլիսոփայություն, պատմություն, կրոն, իրավագիտություն, գրականություն,

Կիսվել

ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆՈՒՄ ԵՆ ՊԱՀՎՈՒՄ ՄԻՋՆԱԴԱՐՈՒՄ ԳՈՅՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԵՑԱԾ ՏԱՐԲԵՐ ԼԵԶՈՒՆԵՐՈՎ ԵԶԱԿԻ ՁԵՌԱԳՐԵՐ

Ասորիների ձեռագրական ավանդույթը, ըստ էության, արամեական գրավոր մշակույթի շարունակությունն է։ Որպես գրչության կենտրոններ, ծառայել են վանքերը, ուստի զարմանալի չէ, որ ասորական մատենագրության մեջ զգալի տեղ են զբաղեցնում կրոնական բնույթի ստեղծագորոծությունները՝ աստվածաշնչյան մեկնությունները, վարքագրությունները, վախճանաբանական տեքստերը։ Դրանց կողքին կան նաև աստղաբանական, քերականական, բժշկական աշխատություններ, քարտեզներ, գուշակություններ, երազների մեկնություններ, հմայիլներ։ Մեզ հասած ասորական ձեռագրերը մեծամասամբ ԺԶ-ԺԹ․ դարերից

Կիսվել

ՉԱՐՍԱՆՋԱԿԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆ

Չարսանջակի Ավետարան Ձեռագիրը ընդօրինակել է Սիմեոն Վարդապետը 1471 թվականին Երուսաղեմում։ Ձեռագիրը տարվել է Արևմտյան Հայաստան և պահվել Չարսանջակ շրջանի Կոտառիչ գյուղի Սուրբ Գևորգ եկեղեցում: Ձեռագիրը պատված է կրկնակի արծաթյա կազմով, որի առջևում պատկերված են Քրիստոսի խաչելությունը, հետևում՝ չորս ավետարանիչները։ Եկեղեցին դարձել էր ուխտատեղի քրիստոնյա հայերի և մուսուլման քրդերի համար, ովքեր հավատում էին նրա բուժիչ ուժին

Կիսվել

ԷՋՄԻԱԾՆԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆԻ ՀՆԱԳՈՒՅՆ ՑՈՒՑԱՆՄՈՒՇՆԵՐԻՑ Է՝ ՀԱԶԱՐԱՄՅԱ ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅԱՄԲ

Ձեռագիրն ընդօրինակվել է 989թ-ին Բղենո Նորավանքի Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցում՝ Ստեփանոս քահանայի պատվերով, Հովհաննես գրչի կողմից: Ավետարանն ի սկզբանե կոչվել է «Մաղարդայի Ս.Նախավկայի նշանավոր ավետարան»: Էջմիածին տեղափոխվելուց հետո վերանվանվել է «Էջմիածնի ավետարան»: Աչքի է ընկնում գրատեսակների բազմազանությամբ, գեղարվեստական զարդարվածությամբ. տասը խորաններով ու հինգ ավետարանական պատկերներով, ավարտուն հիշատակարանով և լավ պահպանվածությամբ: Էջմիածնի ավետարանը կազմված է 29,5 x

Կիսվել

ՄԶՈՒՔ ԳՅՈՒՂԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ

Մաշտոցյան Մատենադարանի հավաքածուն համալրվել է Հովհաննես երեցի ընդօրինակած ևս մեկ Ավետարանով: Ձեռագիրը գրվել է 1454թ Բաղեշի (Բիթլիսի) նահանգի Սասունի Մոտկան գավառակի Մզուք գյուղում, որը միջին դարերում հայ գրչության կենտրոն է եղել: Ծաղկողի անունը հայտնի չէ: Մանրանկարները պատկանում են վասպուրականյան դպրոցին: Պատվիրատուն է եղել տանուտեր Հակոբը, որն էլ այն ընծայել է Վանդիրի Ս Աստվածածին եկեղեցուն: Մզուք

Կիսվել

ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆՈՒՄ Է ՊԱՀՎՈՒՄ «ՀՐԱՇԱԳՈՐԾ» ՉԱՐՍԱՆՋԱԿԻ ԱՎԵՏԱՐԱՆԸ

Չարսանջակի Ավետարանն ընդօրինակվել է 1471 թ․ Երուսաղեմում, ապա տարվել է Արևմտյան Հայաստան և պահվել Չարսանջակ նահանգի Կոտառիչ գյուղի Սուրբ Գեւորգ եկեղեցում։ Բուժիչ հատկությունների և գերբնական զորության համար ձեռագիրը կոչվել է «հրաշազարդ», «հրաշագործ», «չարխափան»։ Արծաթյա կրկնակազմով, չորս ավետարանիչների ու Քրիստոսի խաչելությամբ պատկերված Ավետարանը աղոթքի առարկա էր ինչպես տարածաշրջանում ապրող քրիստոնյա հայերի, այնպես էլ այլադավանների համար: Բազմաթիվ

Կիսվել